Book Title: Jai Jiyaappo
Author(s): Naybhadravijay Gani
Publisher: Param Dharm
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032471/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PICNEUROPRDCORE tapAgacchAdhirAja zrIsa tiH jai-jIyakappo (yatijItakalpaH) * saMpAdakaH / paMnyAsazrI nayabhadravijayagaNivarya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ motthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa / / zrIAtma-kamala-vIra-dAna- prema - rAmacandra - bhadraGkara - kundakundasUrisadgurubhyo namaH / / Shi tapAgacchAdhirAja-zrIsomaprabhasUripraNItaH jai-jIyakappo ( yatijItakalpaH ) ( sAdhuziromaNi - sAdhuratnasUrivihitavRttiyutaH ) zatAvadhAnI munirAja zrI lAbhasAgaragaNisaMzodhitamudritapustakasahAyena sapAdakaH pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijaya rAmacandra - bhadraMkara - kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vardhamAnataponidhi pUjyapAdapaMnyAsapravara zrI. naya bhadravijayagaNivarya & Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saDa - jIyakappo prathama saMskaraNam prakAzaka : parama dharmaH - amadAvAda: vi.saM. 2069 prataya : 600 prAptisthAna pareza je. zAha ai/2, ghanazyAmapArka phleTa, 17, AnaMdanagara sosAyaTI bhaTTA, pAlaDI, ahamadAbAda - 7 mo. 09825074889 manISa je. koThArI 2/ a- 31, Ara. oma. ala . nagara, 306, ola. bI. asa. mArga, kurlA (vesTa), muMbaI - 70 mo. 9702424187 prastuta prakAzananA lAbhArthI suvizAlagacchAdhipati vyAkhyAnavAcaspati pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna adhyAtmayogI pUjyapAda paMnyAsapravara zrIbhadraMkara vijayajI gaNivaranA ziSyaratna hAlAradeze saddharmasaMrakSaka pUjyapAda AcAryadevazrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vardhamAnatapanI 100 + 09 mI oLInA ArAdhaka pUjyapAda paMnyAsapravarazrI nayabhadra vijayajI gaNivaranI zubha preraNAthI vi.saM. 2068mAM zrIzatruMjayasAmUhikacAturmAsa ArAdhanA samiti (rAjendrajainabhavana dharmazALA, pAlItANA) e jJAnadravyanI UpajamAMthI suMdara lAbha lIdho che. etadgranthasvAmitva zrIjaina zvetAmbaramUrtipUjaka saGghasyaiva etadgranthapaThana pAThanAdhikArI kRtayogodvano gurvanujJAtaH zramaNa eva Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA janma jarA ane mRtyuthI vyApta evA caturgatimaya saMsAramAM anAdikALathI anaMta AtmAo paribhramaNa karI rahyA che. pratyeka jIvo sukhanI apezAvALA hovA chatAM sauthI vadhu duHkho bhogavI rahyA che. A anaMta duHkhamaya saMsArathI mukta thavA mATe ane AtmAnA vAstavika sukhane anubhUtino viSaya banAvavA mATe karuNAnA sAgara paramatAraka vItarAga paramAtmAoe dharmatIrthanI sthApanA karIne ApaNA upara mahAna upakAra karelo che. parama puNyodaye prApta thayelA durlabha ane uttama manuSyajanmane saphaLa banAvavA mATe sAdhudharma sivAya bIjo koi upAya nathI ane sAdhujIvana pAmyA pachI sAdhujIvananI nirmaLa sAdhanA karavA mATe gurukulavAsa, gurukRpA, zAstrAbhyAsa atyaMta jarUrI che. paryAya ane pariNati dvArA yogyatA prApta thayA bAda yogohana karavApUrvaka Agamano abhyAsa karavAno hoya che ane AgamanA abhyAsa dvArA vizuddha pariNatinA svAmI banI AtmavikAsa sAdhavAno hoya che. utsargamArganA AgamazAstrano abhyAsa karanArA mahAtmAone chedasUtrono abhyAsa gurubhagavaMta yogyatA joine karAvatA hoya che. jenA zAsanamAM chedasUtranuM ghaNuM mahattva che. dIzAparyAya sAthe pariNata hoya ane gurvAzAmAM vyavasthita hoya tene ja atyaMta gaMbhIra evA chedasUtranuM adhyayana karAvavAmAM Ave che. yogya ane pariNata ziSyane adhyayana karAvavAmAM na Ave to gurune caturguru prAyazcitta Ave che. apAtra vagerene adhyayana karAvavAmAM Ave to paNa gurune caturguru prAyazcita Ave che. eteSAmaprAptA'pAtrA'vyaktAnAM vAcanAM-zrutapAThanarUpAM yo dadAti uddezasamuddezAnujJAM vA karoti tasya caturguravaH / tathA prAptapAtravyaktAnAM ca yo vAcanAM na dadAti uddezAdIMzca na karoti tasyApi caturguravaH / kula 45 Agamo vartamAnamAM che. temAM cha chedagraMtho che. dazAzrutaskaMdha, vyavahAra, bRhatkalya, nizItha, mahAnizItha ane takalpa. keTalAkanA mate paMcakalpa chedasUtromAM gaNAya che. paraMtu teno lopa thayA bAda jIvakalpane chedasUtramAM mAnya karela che. A cha chedasUtromAM bRhatkalpa, vyavahAra, nizItha A traNa chedasUtro Akara graMtho che. mUlasUtro ane tenI niryuktio para bhASyo lagabhaga lakhAyAM che. jyAre janakalyabhASya phakta mUlasUtra upara che. tenI upara niryukti lakhAyelI nathI. vartamAnamAM chedasUtro upara lakhAyelAM bhASyomAM niryukti ane bhASya baMne maLIne eka graMtharUpa banI gayA che.nizIthasUtrano abhyAsa karelA munivaro jaghanya gItArtha gaNAya che ane teno abhyAsa karyA vinA svataMtra vihAra karavAno adhikAra nathI. AvA gaMbhIra ane uttama zrutanuM adhyayana munivaro suMdara rIte karI zake te mATe pUrvanA pUjya puruSoe khUba prayatna karelo che. Some Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - P pariNatine vizuddha banAvavA mATe ane cAritramAM thayelI skhalanAne prAyazcitta dvArA zuddha karavA mATe chedagraMtha atyaMta upayogI che. tethI ja chedasUtrane uttamazruta tarIke nizIthabhASya gAthA - 6184 mAM jaNAveluM che. chedayaM kamhA uttamasuttaM ? bhaNNati jamhA ettha sapAyacchitto vidhI bhaNNati, jamhA ya teNa caraNavisuddhI kareti, mhAtaM uttamasutaM / chedagraMthane rahasyasUtra paNa kahe che. jItakalpa, sAdhvAcArathI saMbaMdhita saMkSipta ane mahattvapUrNa graMtha che. 103 gAthAomAM pU.zrI. jinabhadragaNikSamAzramo jItavyavahArathI saMbaMdhita prAyazcittonuM saMkSepamAM varNana kareluM che. mokSanuM kAraNa cAritra che ane cAritranI zuddhi prAyazcitta dvArA thAya che. jItakalpagraMtha upara bhASya 2608 gAthApramANa che. pU.zrI siddhasenasUri ma.e jItakalpa upara 'jIyakappa-guNI' racI che. A 'jIyakappa-cuNI' upara vi.saM. 1227mAM pU.zrI candrasUri ma.e 'jItakalpabRhacUrNiviSamapadavyAkhyA' nI racanA karI che. jItakalpa upara vi.saM. 1275 mAM 1700 zlokapramANa TIkA pU. zrI zivaprabhasUrijInA ziSya pU. zrI tilakAcAryae lakhI che. jinaratnakozanA anusAre tenI upara avasUri paNa lakhAyelI che. te hajI sudhI pragaTa thaI nathI. jItakalpa nAmanA graMthanA kartA duHSamAnthakAragrastapravacanapradIpasama puNyanAmatheya pU.zrI jinabhadragazikSamAzramaNa che. tenA AdhAre aneka jItakalpo ane tenA upavibhAgarUpa jItakalpo paNa racAyA che. jema ke yatijItakalpa, zrAddhajItakalpa, laghuzrAddhajItakalpa. atyAre saMvigna gItArtha mahApuruSo jenA dvArA je kAMi prAyazcitta Ape che; te atyaMta mahattvanA graMtho yatijItakalpa ane zrAddhajItakalpa che. A baMne graMthone hastalikhita prato uparathI pa.pU.gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya mANikyasAgarasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna zatAvadhAnI pU.mu.zrI lAbhasAgarajIgaNivare atyaMta parizrama karavApUrvaka vi.saM. 2028mAM chapAvyA hatA. tyArabAda te baMne graMthone siddhAMtamahodadhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA aMtima ziSyaratna vairAgyavAridhi pU.AcAryadeva zrImad vijaya kulacandrasUrIzvarajI mahArAjAe vi.saM. 2063mAM opaseTa prInTa karAvyA. vi.saM. 2068mAM pAlItANAmAM 4 mahinA (zeSakALa)mAM samudAyanA yogya munivarone vartamAna gacchAdhipati pravacanapradIpa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjAnI anumatithI yatijItakalpa poSa su.13 thI vaMcAvavAno zarU karyo ane zeSakALamAM ja Akho graMtha pUrNa karyo. tyAre A graMthamAM mudraNAzuddhio jovA maLI. tenuM zuddhikaraNa karavApUrvaka ane anya graMthomAM maLelI gAthAonuM sUcana karavApUrvaka zrAddhajItakalpa ane yatijItakalpa = -------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A baMne graMtho Aje prakAzita thai rahyA che. temAM bhArapUrvaka jaNAvavAnuM ke - yogya munivaro, pUjya gItArtha gurubhagavaMtanI AzA prApta karIne ja A graMthano abhyAsa pUjya gItArtha gurubhagavaMta pAse kare ane vizuddha pariNati utpanna karI paraMparAe muktine prApta karanArA bane. A baMne graMthonuM meTara taiyAra thaye chate pU. AcAryadeva zrImad vijaya kulacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe paNa udAratAthI tapAsI ApyuM che. temano paNa aMtaHkaraNapUrvaka upakAra mAnuM chuM. A graMthamAM zuddhinI kALajI rAkhavA chatAM paNa ajJAnatA tathA pramAdAdinA kAraNe koipaNa azuddhi rahI gai hoya to gItArtha gurubhagavaMto zuddha kare ane sUcana jaNAve. gacchataH skhalanaM kvApi bhavatyeva pramAdataH / hasanti durjanAstatra samAdadhati sajjanAH / / saparajANaNaTThA visohiaM, vivariyaM ca jamiha mae / taM sohaMtu gIatthA, aNabhinivesI amacchariNo / / cheda graMthonuM prakAzana ucita gaNAya? A eka jaTila prazna upasthita thAya che. chedagraMtho ane prAyazcittanA adhikAro ghaNA gUDha hoya che. tenA adhikArIo paNa bahu ochA hoya che. chatAM AvA mahAna graMthonuM adhyayana adhyApana yogya munivaro sArI rIte karI zake ane graMtha surakSita rahI zake eja eka zubha bhAvathI prakAzana kareluM che. koipaNa vastu gupta rAkhavA yogya hoya te barAbara che. paraMtu gupta rAkhavA jatAM bilakula adhyayana baMdha thai jAya ane yogyane paNa na maLe te barAbara nathI. jo ke Aje to badhA ja chedasUtro pUjya mahAtmAo dvArA saMpAdita thaIne saMbaMdhita prakAzako taraphathI prakAzita thayelAM che. A baMne graMthonA pUla vagere sarva kAryomAM mArA ziSyo mu.zrI nirmalayaza vi., mu.zrI ajitayaza vi, mu.zrI prazAMtayaza vimu.zrI zramaNayaza vi., mu.zrI jayaMtayaza vi. tathA mu.zrI. jayaMtaprabha vi. saMpUrNa rIte sahAyaka banyA che. paM.nayabhadra vi. gaNi vi.saM. 2069, kArataka suda - 5 rAjendra jenabhavana, pAlitANA (saurASTra) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthaparicaya jaijIyakappo ( yatijItakalpaH ) graMtha sAdhunA prAyazcittane 4zavanAro che. bRhatstha-vyavahAra ane nizIthasUtra uparathI saMkSepamAM racAyelo atimahattvano ane vartamAnamAM prAyazcittanA AdhAra svarUpa A graMtha 307 gAthApramANa (agAunA pustakamAM A graMthanI mULa gAthA 306 che kAraNa ke, gAthAoobhAM paTTamI gAthA cauro cauguru ahavA pachInI gAthAmA 60 naMbara khApavAnA badale 59 naM. Apela che.) che. mUlakAra tapAgacchAdhirAja pU. somaprabhasUrIzvarajI mahArAjA che ane TIkAkAra teozrInA ja praziSya ane 49 mA paTTadhara pU. devasuMdarasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pU. sAdhuratnasUrIzvara ma. che. graMthasthanAsabhaya vi.saM. 1446 4zAvyo che. jaijIyakappo graMthanA thAnA naM. 138 bhAM bhahAnizItha sUtrano pATha azuddha bhAgavAthI pU. khA. zrI. kulacandrasUrIzvarajI mahArAjA dvArA saMpAdita thaine prakAzita thayelI pratamAMthI zuddha pATha chapAvyo che. 98 pRSThaH paMkti: 8 6 18 13 24 26 28 e 28 92 19 96 3.9 ya 36 20 70 TippaNI khisanaM 71 doSA kama diza tadIyocchavAsa zuddhi-patrakam azuddhaH zuddhaH azuddhaH pRSTha : paMkti: prAyazcittadAtAM prAyazcittadAtRRNAM 98 TippaNI pAdukAruDhayo : naiSedhikI naiSedhikI viMzatyucchvAsa: 131 126 99 upadhera kSamAzramaNAH ! 154 TippaNI 19 2 4 vizaMtyucchavAsaH kSamAzramaNA ! calacita meghAvI stribhi mantropahata calacitta medhAvI strIbhi mantropahataH visanaM doSAH kradiza tadIyocchvAsa 167 2 178 16 180 29 189 23 199 16 yadarthyAghulAta granthavizeSa: saGgAdhipAnAM sahajIyakappo zuddhaH pAdukA rUDhayo : upadhera yadarthyAgulAta granthavizeSaiH saGgAdhipAnAM asya pustakasya pR. kra. 215-216 parAkacchedaH sarvacchede zeSairmodakai anuja manuta zrInizIthAdicheda zrInizIthAdiccheda pR. kra. 100 101 parAkacheda: sarvachede paimodakai Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAROKARKoreMAGE saDsa - jIyakappo saDDa-jIyakappo tathA jai-jIyakappomAM jaNAvelA graMthonA saketAkSarasUci A0gra0vi0pra0 : AlocanAgrahaNavidhiprakaraNam A0ni0 : AvazyakaniyuktiH o0ni0/ogha0ni0 : oghaniyuktiH o0ni0bhA0gA0 oghaniyuktibhASyagAthA ga0pa0 gacchAcArapayannA gu0vi0 : gurutattvavinizcayaH jI0bhA0 jItakalpabhASyam daza0/dazavai0 dazavaikAlikasUtram da0vai0ni0 : dazavakAlikaniyuktiH dra0sa0 dravyasaptatikA ni0bhA0 nizIthabhASyam paJca0/paJcava0/pa0va0 : pacavastukam paMcA0 : paJcAzaka piM0ni0 : piNDaniyuktiH piM0vi0 piNDavizuddhiH puSpamA0(upa0) puSpamAlA (upadezamAlA) pra0sA0/prava0sAro0/pravacanasAro : pravacanasAroddhAraH bR0ka0 : bRhatkalpasUtram ma0pa0 maraNasamAhipayannA laghu0pra0sA0 laghupravacanasAroddhAraH vi0A0bhA0 vizeSAvazyakabhASyam vya0sU0 vyavahArasUtram saM0pra0 sambodhaprakaraNam sivhe0 siddhahemacandrazabdAnuzAsanam Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH maGgalAdipratipAdanam / AgamAdipazavyavahAranirUpaNam / vrataSaTkAdIni aSTAdaza sthAnAni / dazadhA darpikApratisevanA / caturviMzatidhA kalpikApratisevanA / divyAdyA upasargAH / prAyazcittasya bhedAH / AlocanA- prAyazcittam / paJcadhA upasampad / pratikramaNaprAyazcittam / icchAdisAmAcArI / laghumRSAdRSTAntAH / vivekA vyutsa ca prAyacittam / aSTadhA jJAnAcArAticAraH / zrutAdhyayanaparyAyaH / dIkSAyA ayogyAH / prathamamahAvratAticAraprAyazcittam / sAdhUnAM jalamArge gamanavidhiH / jar3a jIyakappo pravrajyAdividhiH / devAdyAzAtanA- prAyazcittam, darzanAcArAticAro'STacA / dvitIyAdimahAvratAticAraprAyazcittam / SoDazodgamadoSANAM prAyacittam / SoDazotpAdanAdoSANAM prAyazcittam / dazagrahaNaiSaNAdoSANAM prAyazcittam / - viSayAnukramaH pRSThakramAGkaH viSayaH 1 grAsaiSaNAdoSapakSakaprAyacittam / 2 AhAragrahaNAgrahaNakAraNAni / zayyAtaravarNanam / 3 4 13 14 pRSThakramAGkaH 103 105 107 114 119 123 upadhiviSayaM prAyazcittam / 124 pAtraviSayaM prAyazcittam / 131 svAdhyAyasya karttavyatA / 138 sAdhvInAM vastradAnavidhiH H / 144 yathA'ndAdisvarUpam / 147 atikramAdisvarUpam / 161 167 avadhAvita- pratyAvRttasAdhuviSayaM prAyazcittam / 166 AlocanAgrAhiNaH : puruSAH / navaniyatapodAnavyavahAra / navavidhApattitapovyavahAra: H / 174 175 188 189 191 194 196 203 204 205 pariziSTa - 2 avAntaragAthAnAM akArAdikramaH 210 pariziSTa-3 yaMtra sthApanA 214 shi 5 12 prakSepakadoSasvarUpam / 17 17 jinAcaritamAlamvanIyam / navadhA vasatiH / 18 19 22 25 26 26 34 41 44 45 pArAJcikaprAyazcittam / 55 yogavidhiviSayAticAraprAyazcittam / 84 prazastiH / 89 pariziSTa- 1 mUlagAthAnAM akArAdikramaH 91 prAyazcittasya paJcaprakArA AropaNAH / chedAhaM mUlA ca prAyazcittam / anavasyApyAhaM prAyazcittam / anavasthApyatapovidhiH H / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ijIko tthu samassa bhagavao mahAvIrassa / / zrI Atma-kamala-vIra-dAna- prema - rAmacandra bhadraMkara - kuMdakuMdasUrisadgurubhyo namaH / / sAdhuziromaNi - sAdhuratnasUrivihitavRttiyutaH tapAgacchAdhirAja - zrIsomaprabhasUripraNItaH jai - jIyakappo jayati mahodayazAlI bhAsvAJzrIvardhamAnatIrthapatiH / vizadaM caraNapathaM sA tapasthitiryaduditA tanute / / 1 / / jayati pravacanadIpaH pratihatadurapohamohatimiraughaH / citraM niraJjano'yaM jagati gunngraamvRddhikrH||2|| sakalatrilokavismayavidhAyinissImadhIguNAtizayAn / bahuvidhalabdhisamRddhAn nikhilAnapi gaNadharAnnaumi / / 3 / / praNamAmi vizrutazrI - jina bhadragaNikSamAzramaNamukhyam / saGkSiptajItakalpaM mahAzrutAdyaH samuddadhre / / 4 / / zrI somaprabhasUrIn gurUttamAn staumi vizrutAtizayAn / suvihitahitAya vihitaH savyAso yairasAveva / / 5 / / zrIsomatilakasUrIn vande vikhyAtavaibhavAbhyudayAn / yairasya jItakalpasyA''tene vRttirativizadA / / 6 / / mandamatibodhahetoratigahanamahAgamAvagAhanayA / kAlAnubhAvavazato vyucchinnA sA tadaiva param / / 7 / / yugmam / / jagati jayanti gariSThA guravaH zrIdevasundaramunIndrAH / samprati niSpratimaguNa - prabhAprabhAvAdbhutA viditAH / / 8 / / ye nijavacanasudhAana - vazena ziSyasya mAdRzasyApi / udghATayanti locanamAntaramajJAnatimira bhRtam / / 9 / / tasyAH punarAlekhe citrakalAkauzalena vikalo'pi / taiH svavineyakaniSTho -'pyAdiSTo'yaM tato yatate / / 10 / / yadyapi sAhasamevaM kurvan hAsyo'smi tadapi kiM kurve / yanmAmatra prasabhaM prerayati guruprasAdo'yam / / 11 / / iha duHSamAndhakAranimagnajinapravacanapradIpAyamAna - zrIjinabhadragaNikSamAzramaNaviracito jItakalpo'tisaGkSiptaH / nizIthabhASyAdichedagranthAzcAtimahAnto duravagAhAzca / ataH sAdhvanugrahAya pUjyazrIsomaprabhasUrayaH kiJcit vistaraprAyazcittavidhipratipattaye prAyo jItakalpanizIthAdyantargatagAthAbhireva yatiprAyazcittavibhAgAvirbhAvakaM jItakalpanAmakaM prakaraNaM cirantanajItakalpAt kiJcit samadhikagAthAkadambakaM kRtavantaH / paraM dvidhA vineyAH- yogyA ayogyAzca / tatra yogyA ye raGgatsaMvegataraGgiNItaraGgaprakSAlitA''ntaramalA H parimalitabuddhayaH samastasiddhAntamahArNavapArINAH pariNatavayasaH sArvapathInapratibhAprAgbhArasAracetasaH satatamutsargApavAdagocarA''cAracaturAzcirapravrajitAH / ye tvetadviparItAH tintiNikAdayazcAgrato vakSyamANasvarUpAH te'yogyAH / eteSAmayaM jItakalpo na dAtavyaH / yataH - 'Ame ghaDe nihittaM jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhaMtarahassaM appAhAraM viNAseI / / (ni0 bhA0 6243) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ato yogyAnAmeva dAtavyaH / atra cAdau pUrvajItakalpagatAstadrUpA eva caturviMzatigAthAH santi / tAsAM vyAkhyA'pi prAyastadrUpaiva / tathAhi-sarvANyapi zAstrANi maGgalAbhidheyaprayojanapratipAdanapurassarANyeva praNIyante / vizeSato nizzeSakalmaSakarISaMkaSo jItakalpastatastasyAdau maGgalAdipratipAdikeyaM gAthA kayapavayaNappaNAmo vucchaM pacchittadANasaMkhevaM / / jIavvavahAragayaM jIvassa visohaNaM paramaM / / 1 / / vyAkhyA-prakarSaNa parasamayApekSayA yathAvasthitabhUribhedaprabhedairucyante jIvAjIvAdayaH padArthA anenA'sminniti vA pravacanaM sAmAyikAdi bindusAraparyantaM mukhyataH zrutajJAnam upacArAt tatropayuktazcaturvidhaH saGgho'pi / kRtaH pravacanasya praNAmo yena sa kRtapravacanapraNAmo'haM vakSye prAyazcittadAnasaGkhapam / pApaM chinatti iti pApachit / athavA prAyaH cittaM-jIvaM mano vA'tIcAramalamalinitaM zodhayatIti prAyazcittam / ArSatvAt prAkRtena pacchittaM / uktaM capAvaM chiMdai jamhA pAyacchittaMti bhaNNae tamhA / pAeNa vA vi cittaM visohaI teNa pacchittaM / / (vya0sU0 35) tasya dAnaM tasya sakSepaH saGgrahastaM jItavyavahArakRtaM jItavyavahAro- 'vattaNuvatte' tyagretanagAthayaiva vakSyamANalakSaNastena kRtam upadiSTam , jItavyavahAragataM vA jItavyavahArAnupraviSTam / jIvasya 'jIva prANadhAraNe, jijIva jIvati jIviSyatI' tyupayogalakSaNatvena trikAlamapi jIvanAjjIvastasya vizeSeNa zodhanam / vizeSazcAyaM-dvijAdayo'pi sthUlabuddhayaH kvApi prANavadhAdau sAmAnyena prAyazcittaM dadati, na punaH saGghaTTanaparitApanopadravAdibhedaiH sarveSAmekendriyAdi-trasaparyantAnAM viSayabhedena prAyazcittaM dAtuM jAnanti / nahyayamapadezastadIyazAstreSvasti / iha punaH pravacane srvmsti| ata eva yathA palAzakSArAriSTakodakAdirvastramalasya zodhanam / tathA'trApi karmamalamalinasya jIvasya jItavyavahAropadiSTaM vizodhanaM paramaM prakRSTamananyasadRzam , nAnyatraivaM vishissttpraayshcittvidhirstiityrthH| iha ziSyaH prAha - vizeSaNaM hi vyavacchedakaM bhavati, yathA nIlotpalamityatra nIlavizeSaNaM raktotpalAderapi sambhavAt tadvyavacchedAya / tat kimatrApyanye'pi vyavahArAH santi ? yena jItavyavahAragatamiti vizeSyate / gururAha-santyanye'pi Agama-zrutA''jJA- dhAraNAvyavahArAstadvyavacchedAya tajjItapadam / punaH ziSyo'bhidhatte-bhagavannamISAM mithaH ko vizeSaH ? gururAha-AgamavyavahAriNastAvat SaDvidhAH / tadyathA-kevalino manaHparyAyajJAnino'vadhijJAninazcaturdazapUrviNo dazapUrviNo navapUrviNazca / atra yadA kevalI prApyate tadA tasyA'gre prAyazcittaM gRhyate, tadabhAve manaHparyAyajJAninaH, tasyApyabhAve'vadhijJAninaH, tadaprAptau caturdazapUrviNaH, tadanupalambhe dazapUrviNaH, tasyA'pyanAsAdane navapUrviNa iti / zrutavyavahAriNazcA'STa-sapta- SaT-paJca-catu-stri-yekArddhapUrviNa ekAdazAGgadhAriNo nizIthakalpavyavahAradazAzrutaskandhapaJcakalpAdyazeSazrutasUtrArthAbhijJAzca / A. karISaM kaSati, apasArayati, dUrIkaroti = mahAvAyuH / B. draSTavyaH pRSThaH 11 / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo zrutavyavahArazcA''cArAGgAdInAmaSTamapUrvAntAnAmeva / yaduktam- 'AyArapakappAI sesaM savaM suaM viNihiTa' miti (vyavahArabhASye) |atraah kazcit-kimaSTamapUrvAntameva zrutam, navamapUrvAdInAM na zrutatvam? ucyate-Agamyante paricchidyante'tIndriyAH padArthA yena sa Agama iti vyutpatternavamapUrvAdInAM zrutatvA'vizeSe'pi kevalajJAnAdivadatIndriyArtheSu viziSTajJAnahetutvena sAtizayatvAdAgamatvenaiva vyapadezaH / zeSazrutasya tu nAtIndriyArtheSu tathAvidho'vabodhastato'smin zrutavyavahAraH / idAnIM cA''gamavyavahAriNAmabhAve samayAnusAreNotkRSTatamazrutAnAM zrutavyavahAriNAM sannidhAvAlocyate / AjJAvyavahArastu kAvapi gItArthAvAcAryoM samyagadhItAzeSasUtrArthoM kSINajaGghAbalo davIyodezavAsinau paraspareNopAntamAgantumakSamau tayorekaH prAyazcittaM jighRkSuragItArthaziSyaM matidhAraNAkuzalaM sandiSTavastunayanasamarthamAgamabhASayA gUDhAnyaparAdhapadAni kathayitvA likhitvA vA samarpya mandamedhasaM ziSyaM dvitIyA''cAryasamIpe prasthApayati, so'pi tathaiva gUDhapadaiH prAyazcittaM kathayitvA likhitvA vA samarpya preSayati, eSa AjJAlakSaNaH tRtIyo vyavahAraH / taduktaM- 'desaMtarahiANaM gUDhapayAloaNA ANA' / AlocanA ca pratisevakasya pratisevanIyapratisevanAtaH syAt / tatra pratisevakaH sAdhvAdiH / pratisevanIyaM ca vrataSaTkAdInyaSTAdazasthAnAni / tadyathAvayachakkaM kAyachakkaM akappo gihibhAyaNaM / paliaMka nisijjA ya siNANaM sohavajjaNaM / / (vya0sU0 4440, jI0bhA0 587) vrataSaTkaM prANAtipAtaviratyAdimahAvratapaJcakaM rAtribhojanaviratiSaSTham / kAyaSaTkaM pRthivyAdayaH ssddjiivnikaayaaH| SaTkadvayena mUlaguNA uktAH / etavRtikalpAzcA'kalpAdayaH SaDuttaraguNAH / tatrA'kalpo dvividhaH-zikSakasthApanAkalpo'kalpasthApanAkalpazca / tatrA''dyo'nadhItapiNDaniyuktyAdizAstrasAdhunA samAnItamAhArAdi sAdhubhyo na kalpate / uktaM ca'aNahIA khalu jeNaM piDesaNasijjavatthapAesA / teNANiANi jaiNo kapaMti na piMDamAINi' / / uubaddhaMmi na analA vAsAvAse u dovi no sehA / dikkhijjaMtI pAyaM (seha) ThavaNAkappo imo hoi / / AdyA gatArthA / dvitIyasyAzcAyamarthaH-Rtubaddhe zItoSNakAlamAsASTake analA ayogyA napuMsakAdayo na diikssaarhaaH| varSAkAle tu 'dovi' tti / dvAvapi yogyA'yogyau zaikSau na kAryAviti zeSaH / zikSakasthApanAkalpAkhyo'kalpaH / dvitIyazcA'neSaNIyapiNDazayyAvastrapAtralakSaNo'kalpa udgamAdidvicatvAriMzaddoSarahitasyaiva kalpanIyatvAt / 1 / gRhibhAjanaM gRhasthasambandhi sthAlatalikAdikamakalpam / 2 / 'paliaMka' tti / AsandakazayyAmaJcakAdAvupaveSTuM svaptuM vA duSpratilekhyatvAt sAdhUnAM na kalpate / 3 / 'nisijja' tti / bhikSArthaM gRhapraviSTasya sAdhorutsargatastatra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo niSadanaM na kalpate / apavAdataH punaH kasyacit kalpate / yaduktaM zrIzayyaMbhavamizraiH'tiNhamannayarAgassa nisijjA jassa kappaI / jarAe abhibhUassa vAhiassa tavassiNo' / / (dazavai 0 6 / 60 ) ete ca bhikSATanaM na kAryanta eva paramAtmalabdhyapekSayA sUtre trayasyopavezanamuktam / 4 / snAnam aGgaprakSAlanam, sarvato dezato'pyakalpam / 5 / zobhAvarjanaM nakhakezasaMskArAdivibhUSAtyAgaH / 6 / ityaSTAdazasthAnalakSaNaM pratisevanIyam / pratisevanA ca dvidhA - darpikA kalpikA ca / AkuTTipramAdasevane ca satyAvapi na vivakSite / darpAkalpasAdhyatvAdAkuTTeH / pramAdasyApi darpajanyatvAdanayordarSikAkhyAyAmAdyapratisevanAyAmevAntarbhAvaH / sAcAdyA dazadhA tadyathA 'dappa - akappa - nirAlaMba ciatte appasattha-vIsatthe / aparicchi akaDajogI niraNuttAvI a nissaMke' / / (vya0 sU0 4442, jI0 bhA0589, gu0vi02/19) tatra darpo dhAvanaDepanAdiH / dhAvanaM niSkAraNamatitvaritamavizrAmaM gamanam / DepanaM garttavaraNDAdInAM rayeNollaGghanam / AdizabdAnmallavad bAhuyuddhakaraNalaguDa bhramaNAdigrahaH 19 | akalpaH pRthivyAdikAyAnAmapariNatAnAM grahaNamudakArdrasasnigdhasarajaskAbhyAM hastamAtrakAbhyAmAdAnam / agItArthotpAditAhAropadhiparibhogaH / paJcakAdiprAyazcittayogyamapavAdavidhiM tyaktvA gurutaradoSasevanaM ceti / 2 / nirAlambo jJAnAdyAlambanaM vinA'pi niSkAraNamakalpikAsevanam, yadvA-amukenA''caritamato'hamapyAcarAmIti / 3 / 'ciatte' tti / tyaktakRtyaH tyaktacAritraH, apavAdenA'saMstare glAnAdikAraNe vA yadakalpyamAsevitaM punastadeva saMstare'pi nivRttarogo'pyAsevate / 4 / aprazasto prazastena bhAvena balavarNAdyarthaM prAsukamapi bhuAnaH kiM punaravizuddhamAdhAkarmAdi ? / 5 / vizvastaH prANAtipAtAdyakRtyaM sevamAnaH svapakSAt zrAvakAdeH parapakSAnmithyAdRSTyAderna bibheti / 6 / 'aparicchia' tti / aparIkSaka utsargApavAdayorAyavyayAvanAlocya yaH pratisevate / 7 / akRtayogI glAnAdikArye gRheSu triH paryaTanarUpaM yogaM vyApAramakRtvaiva yo'neSaNIyamAsevate / yathA asaMstarAdau trIn vArAneSaNIyArthaM paryaTitAzeSagRheNApyaprAptaiSaNIyena caturthavelAyAmaneSaNIyaM grAhyamityevaM vyApAramakRtvaiva prathamadvitrivelAsvapyaneSaNIyaM gRhNAti sa tathA | 8 | niranutApI apazcAttApI, yaH sAdhurapavAdenApi saGghaTTanaparitApanopadravAn kRtvA nAnutapyate / yathA hA ! mayA duSThu kRtamiti / yastu darpeNApyAsevya nAnutapyate kiM tasya ucyate ? / 9 / nizzaGko nirapekSaH, akAryaM kurvan kasyApyAcAryAdernA''zaGkate nehalokasyApi bibhetItyarthaH / 10 / eSA darpikA prathamA pratisevanA / dvitIyA kalpikA pratisevanA caturviMzatidhA / tadyathA 9 10 daMsaNanANacaritte tava-pavayaNa- samii - guttiheuM vA / sAhammi avacchallattaNeNa 13 15 16 22 23 24 kulao gaNassAvi / / ya asahassa gilANa bAlavuDDhassa / udayaggicorasAvaya bhayAvaI / / ( vya0sU0 4444-4445, jI0bhA0 601 602, gu0vi0 2 / 20-21 ) 11 12 saMghassAyari as A. pUjyai : --- 4 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo 'daMsaNa' tti / darzanaprabhAvakAni pramANazAstrANi prameyaratnakozAdIni gRhNannasaMstare akalpyamapi yatanayA pratisevamAnaH zuddho'prAyazcitta ityarthaH / 1 / mANa' tti / jJAnanimittaM sUtramarthaM vA'dhIyannasaMstare akalpyA''sevyapi zuddhaH / 2 / gharitte' tti / yatra kSetre eSaNAdoSaH strIdoSo vA tataH kSetrAccAritrArthinA nirgantavyam , nirgacchaMzcAkSamatvAdakalpyA''sevyapi zuddhaH / 3 / save'tti / tapaH kariSyAmIti ghRtAdi pibet, kRte vA vikRSTatapasi mAsakSapaNAdau pAraNake lAjAtaraNAdi pibet, tIryata ivAsyAmatisvacchatayetyadhikaraNe anaTi taraNaM lAjA-bhRSTA vIhayastairnirvRttaM taraNaM lAjAtaraNam upacArAt peyA'bhidhIyate tAM pibet / yadvAAdhAkarmAdi tasmai dadyAt mA'nyena zItAnnAdinA rogo'bhUt, zarkarA''malakAdayo vA'sya yatanayA pAraNake dIyante, paraM zuddhaH / 4 / pavayaNa' tti / pravacanArthaM kiJcit pratisevamAnaH zuddhaH / yathA ko'pi rAjAdirbhaNet mama viSayAnnirgacchateti / tatastaddaNDArthamupakramate / yathA viSNukumAramuninA lakSayojanapramANaM zarIraM kRtaM lavaNodadhizcalanAbhyAmAloDitaH / 5 / samii'tti / samitihetoH, IryAsamitirna zuddhyatIti, cakSurnimittaM vaidyopadezAdauSadhAdipAnaM kuryAt / kathamapi cittavyAkSepAdisambhave mA bhASAsamitAvasamito bhUvamiti tatpazamanArthamauSadhAdi pibet / eSaNAsamityai kadAcidasaMstare'neSaNIyamapi gRhNIyAt / eSaNAdoSeSu vA zaGkitAdiSu satsvasaMstare gRhNIyAt / dIrghA'dhvapratipattau vA'dhvakalpaM pratisevet / ayaM bhAvArthaHsampratyalpadoSamidamanAdadAnaH pazcAd glAnatvAdibhAve mA''dhAkarmAdi bAdaramaneSaNIyaM grahISam / AdAnanikSepasamityai kazcit kampavAtAdinA kampamAnakaro'nyatra pramArjayatyanyatra vastu nikSipatyatastatpazamanArthamauSadhAdi vidadhyAt / pAriSThApanikAsamityai sthaNDilAbhAve kAyikI saMjJAM vA kadAcidakSamatayA pRthivyAdIn virAdhayannapi kurvIta, mA mamedAnI kAyikyAdyAbAdhayA mRtyurbhUt / jIvan punarimAM samiti yathAvasthitAM pAlayiSyAmIti / 6 / guttiheuM vA' guptihetoH kadAcid viSamAtaGkAdau ananyauSadhasAdhye vaidyopadiSTaM vikaTaM svalpamevA''sevate / mA'haM vaikalyAnmanovAkkAyairagupto bhUvamiti / 7 / sAdharmikavAtsalyamAzritya kiJcidakalpyaM pratiseveta / yathA AryavairisvAmibhirazikhAkamuNDaH paTe'dhiropya durbhikssaannistaaritH| na caitatkartuM kalpate sAdhUnAm / yaduktam - sahevA'saMjayaM dhIro Asa ehi karehi vA / saya ciTTa vayAhitti nevaM bhAsijja paNNava' / / (dazavai07/47) miti / 8 / kulagaNasaGghakAryeSu samutpanneSu vazIkaraNoccATanAbhicArAdIni rAjAdikamuddizya prayuGkte, cUrNayogAdIn vA karoti / 9-11 / AcArya'sahiSNuglAnabAlavRddhAdInAM ca yena samAdhirbhavati tatkAryam / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo tatra rAjayuvarAjA'mAtyazreSThipurohitA asahiSNavaH puruSA bhaNyante / ete hi antaprAntairvipariNAmyante / bAlavRddhau ca kAraNadikSitau bhavetAm / yathA''ryavairisvAmI AryarakSitapitA ca / eteSAM ca sarveSAmapi paJcakAdyayA yatanayA AhArAdi gRhItvA samAdhihetordAtavyam / paJcakAdiyatanA yaM-yena gRhItena pnyckpraayshcittaapttirbhvti| tadapi tatprAyogyaM sarvavizuddhaprAyogyA'lAbhe grAhyam / tadabhAve yena dazakApattistadApyAdeyam / evaM yAvadAdhAkarmA'pyAdAya teSAM samAdhirutpAdyaH / 12-16 / udaya' tti / udakapravAho ndiipuuraadiH|17| aggi' tti / dAvAgniH / 18 / ghora' tti / caurA dvividhA-vastrAdyupadhihAriNaH zarIrahAriNazca paarsiikmlecchaadyH|19| sAvaya' tti / zvApadAni ca siMhasindhuravyAghrAdIni / eteSAmanyatarasmAt sakAzAd bhaye sati stambhanavidyayA taM nadIpUrAdikaM stabhnIyAt, vidyAyA abhAve palAyeta, palAyanA'samarthazca zrAnto vA sacittavRkSamapyArohenna doSaH / 20 / tathA bhayaM dhATyAdeH, tasmin sati palAyamAnaH pRthivyAdIn virAdhayet / 21 / kaMtAra' tti / araNyAnI, yatra bhaktapAnAdilAbho na sambhavatyeva, tatra yatanayA kadalyAdiphalAni udakAdi vA'prAsukamAdadIta / 22 / Avai' tti / Apat-dravyakSetrakAlabhAvazcaturddhA / dravyataH prAsukodakAdyalAbhe, kSetrato dIrghamadhvAnaM pratipannAnAm, kAlato durbhikSAdI, bhAvato glaantvaadaavaapt| tatra kiJcidakalpikaM pratiseveta tathApi zuddhaH / 23 / vasaNa' tti / gItAdyabhyAso vyasanam / ko'pi cAraNAdiH dIkSitaH syAt / sa ca gItavyasanatayA gItoccAraM kuryAt / tAmbUlavyasanI vA pravrajito vyasanitayA pakvazuSkatAmbUlapatrAdikaM mukhe prakSipet / 24 / eSA kalpikA dvitIyA pratisevanA / gUDhapadAni cAmUnipaDhamassa ya kajjassA paDhameNa paeNa seviaM jaM tu / paDhame chakke abhiMtaraM tu paDhamaM bhave ThANaM' / / (vya0sU0 4448, jI0bhA0 618, gu0vi0 2/23) prathamasya kAryasya darpikAsevanAlakSaNasya tadbhedAnAM do'kalpanirAlambAdInAM dazAnAM padAnAM madhyAt prathamena padena darpalakSaNenAsevitaM yat / prathame SaTke vrataSaTkAkhye'bhyantaram antarvarti vrataSaTkAntaHpatitamityarthaH / prathama prANAtipAtAkhyaM bhavedatIcArasthAnamApannamityevaM gUDhapadena prANAtipAtA'ticAraM nirdiSTavAn / evaM bIyaM bhave ThANaM, taiaM bhave ThANa' mityAdisarvapadacAraNikAkrameNAzItyadhikaM zatamatIcArasthAnAnAM jAyate / tathAbIassa ya kajjassA paDhameNa paeNa seviaM jaM tu / paDhame chakke abhiMtaraM tu paDhamaM bhave ThANaM' / / ___ (vya0sU0 4456, gu0vi0 2/23) dvitIyasya kAryasya kalpikA''sevanAkhyasya tadbhedAnAM darzanAdInAM caturviMzatisaGkhyAnAM madhyAt prathamena padena darzanAkhyena darzanaprabhAvanArUpeNA''sevitaM yat / uttarArddhaM prAgvat / atrApi sarvapadacAraNikAkrameNa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAnyaticArasthAnAni jAyante / ubhayarAzimelane SaT zatAni dvAdazottarANi / eteSAM ca parijJAnAyedaM yantrakadvayam / ||drpyntrkm / / 1|2|3|4 5 6 789 2 3 | 4 |5|6|1|2|3 | 4|5|6|1|2|3|4|5|6 / / kalpayantrakam / / 3 | 4/5/6/7/8/9/10/11|12|13|14|15/16/17/18/1920/21/22/23 | 24 TIITITTTTTTTIII anayoryantrakayoH zIlAGgarathavat sarvapadacAraNikA karaNIyA / iyaM sthApanApaDhamassa ya kajjassA' 180- paDhameNa paeNa seviaM jaMtu 18 / bIeNa 18 / taieNa 18 / turieNa 18 / paMcameNa ya 18 / chaTheNa 18 / sattameNa ya 18 / aTThameNa ya 18 / navameNa 18 / dasameNa 18 / paDhame chakke anbhiMtaraM tu 6, bIe chakke abhiMtaraM tu 6, taie chakke anbhiMtaraM tu 6 / paDhamaM bhave ThANaM 1, bIe (aM) bhave ThANaM 1, taie (aM) bhave ThANaM 1, turiaM bhave ThANaM 1, taha paMcamaM bhave ThANaM 1, chaThe bhave ThANaM 1 etatprathamaM yantram / bIyassa ya kajjassA' 432- paDhameNa paeNa seviaM jaM tu 18 / bI0 18 / ta0 18 / tu0 18 / paM0 18 / cha0 18 / sa0 18 / aTTha0 18 / nava0 18 / da0 18 / egArasameNa 18 / bA0 18 / te0 18 / cauda0 18 / panara0 18 / sola0 18 / sattara0 18 / aDhAra0 18 / iguNI0 18 / vI0 18 / iga0 18 / bA0 18 / te0 18 / ca0 18 / paDhame chakke anbhiMtaraM tu 6, bIe 6, taie 6 / paDhamaM bhave ThANaM 1, bIaM bhave ThANaM 1, taiyaM bhave ThANaM 1, turiaM bhave ThANaM 1, taha paMcamaM bhave ThANaM 1, chaTuM bhave ThANaM 1 idaM dvitIyaM yantram / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo soUNa tassa paDisevaNaM tu AloaNaM kamavihiM ca / Agama purisajjAyaM pariAya balaM ca khittaM ca / / avadhAreuM sIso gaMtUNa ya so tao gurusagAse / tesi niveei tahA jahANupubI gata sabaM' / / (vya0sU0 4468-4469, jI0bhA0 636-637, gu0vi0 2/24-25) sa gUDhapadAvadhArakaH ziSyastasyA''cAryasya pratisevakasya pratisevAmAlocanAM ca kramavidhiM ca mUlottaraguNaviSayaM zrutvA, Agamam Agamadharatvam, puruSajAtaM vA''cAryAdi, paryAyaM vratavayoviSayam , balaM ca vapuHsAmarthyam , kSetraM ca karkaza-sAdhAraNAdirUpam, avadhArya, tato gatvA gurUNAM prAyazcittadAtara sakAze yathA'nupUrvyA zrutaM tattathA sarvaM teSAM nivedayati / tataHso vavahAravihinnU aNumajjia taM suovaeseNaM / sissassa dei ANaM tassa imaM dehi pacchittaM' / / (vya0sU0 4470, jI0bhA0 638) sa prAyazcittadAtA AgamAdivyavahAravidhijJastatra svayaM gantumakSamaH svaziSyaM preSayati, tadabhAve AgataziSyasyaivA''jJAM dadAti, anumRjya taM gUDhapadAlocitamatIcAraM zrutopadezena vizodhya, tathA tasyA''cAryasyedaM prAyazcittaM dadyA iti gUDhapadaireva kathayati / tAni caitAnipaDhamassa ya kajjassA dasavihamAloaNaM nisAmittA / nakkhatte bhe pIDA sukke mAse tavaM kuNaha' / / (vya0sU0 4471, jI0bhA0 639, gu0vi0 2/26 TIkAntargatagAthA) dhAummAsaM tavaM kuNaha, chammAsaM tavaM kuNaha, sukke' iti saJcAritAntyapadA punareSaiva gAthA dviH paThanIyA / AsAmarthaH-prathamasya kAryasya darpikAsevanA''khyasya dazavidhAmAlocanAM darpakalpAdidazapadAtmikAM nizamya nakSatre bhe bhavatAM pIDA pIDakatvenopacArAdvirAdhanA / ko'rthaH ? candrAdityagrahanakSatratArakabhedapaJcavidhajyotizcakramadhye nakSatrabhedazcaturthaH / ato'nena caturthavratagocarA virAdhanA sUcyata iti eke vyAcakSate / anye tvASADhAdyAH saMvatsarA iti / tadAdyadine jyeSThapUrNimAnantarapratipadi saMvatsaramUladivase mUlanakSatraM bhavati / tataH prAdhAnyAdatra nakSatrazabdena mUlaM bhaNanti / tena mUlaguNavirAdhanAM prANAtipAtAdyaticArarUpAM jJApayanti / apare tvAdiSu nakSatreSu sarveSu vRSTe'pi meghe hastavRSTiM vinA na dhAnyAni viziSTAM puSTiM badhnanti / tato hastasya prAdhAnyamicchanto'tra nakSatradhvaninA hastaM nirdizanti / tato hastenA'dattamAtraM hastakarma vA kRtamiti tRtIyacaturthavratAticArasUcA / eke tu nakSatrANi loke saptaviMzatiLavahriyanta iti / nakSatrazabdenAnagAraguNAnAM mUlottaraguNarUpANAM saptaviMzatisaGkhyAnAM virAdhanAmAhuH / tathA cA''vazyake pratikramaNAdhyayane- sattAvIsAe aNagAraguNehiM' ti / vayachakkamiMdiANaM ca niggaho bhAvakaraNasaccaM ca / khamayA virAgayA vi a maNamAINaM niroho a' / / kAyANaM chakka jogaMmi juttayA veaNAhiAsaNayA / taha mAraNaMtiahiAsaNA ya ee nngaargunnaa'|| A. avadhAritam / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo gAthe spaSTArthe / navaraM- bhAvakaraNasaccaM ca' tti / bhAvasatyaM zuddhAntarAtmatArUpaM pAramArthikA'vitatham, karaNena satyaM karaNasatyaM yathoktapratilekhanAdikriyAkaraNam / iha vrataSaTkaM kAyaSaTkaM ca 12 mUlaguNAH, zeSAH 15 uttaraguNAH / tatrottaraguNavirAdhanAmAzritya zukle mAse tapaH kuruta / cAturmAsikaM tapaH kuruta, pANmAsikaM tapaH kuruta / zukle iti / ayamabhiprAyaH-uttaraguNavirAdhanAyAM zuklazabdavAcyAnyudghAtimAni mAsikacAturmAsika-pANmAsikAni prAyazcittAni kAryANi / mUlaguNAticAre tu kRSNazabdavAcyAnyanudghAtimAni tAnyeveti / tathA caevaM tAvugdhAe aNughAe tANi ceva kaNhaMmi / mAsacaumAsachammAsiANi cheaM ao vucchaM' / / (vya0 sU0 4474, jI0bhA0 644) tatrodghAto bhAgapAtastena nirvRttAnyudghAtimAni bhAvAdima' (sivhe06|4|21) itImaH-laghUnItyarthaH / tadviparItAnyanudghAtimAni gurUNItyarthaH / upalakSaNaM caitanmAsika-cAturmAsika-pANmAsikAni / anyathA paJcakAdIni SANmAsikAntAni prAyazcittAni bhavanti / tAni ca sarvANyapi laghUni gurUNi ca / tatsvarUpaM cAgre vakSyati addheNa chiNNasesa' mityaadinaa| iha tIrthe utkRSTato'pi SaNmAsAntamevAticArazuddhyarthaM tapo bhavati / ata evoktaM- mAsacaumAsachammAsiANi cheaMao vucchaM' yazcaitAvatA tapasA na zuddhyatyatastacchuddhyarthaM chedAdIn vakSye / anyatrA'pyuktamussaggeNa u sujjhai aiyAro koi koi u taveNaM / tavasA asujjhamANe cheavisesAvi sohaMti' / / chedAdayo'pyA''jJAvyavahAratvAt gUDhapadairevocyante / chindittu tayaM bhANaM gacchaMtu vayassa sAhUNo mUlaM / abbAvaDA va gacche abbIA vAvi viharaMtu' / / (vya0sU0 4478, jI0bhA0 649, gu0vi0 2/26 TIkAntargatagAthA) taddhAjanaM pUrvavataparyAyarUpaM chindantu tanmadhyAt kiyantamapi paryAyamapanayantu-utsArayantvityarthaH / sa ca chedastapobhUmimatikrAntasya paJcadazakAdirUpatayA tattadaticArA'pekSayA yAvat paryAyaH prApyate tAvat kriyate / yadAhaukkosaM tavabhUmi samaIo sAvasesacaraNo a| cheaM paNagAIaM pAvai jA dharai pariAo' / / te caivaM chedavibhAgAHchanbhAgaMgula paNage dasarAe tibhAga addha pannarase / vIsAi tibhAgUNaM chanbhAgUNaM tu paNavIsA' / / mAsacaumAsachakke aMgulacauro taheva chakkaM tu / ee cheavibhAgA nAyabA ahakkameNaM tu' / / ___ (vya0sU0 4479-4480, gu0vi0 2/26 TIkAntargatagAthe) A. laghu / B. guru / c. SoDazaprakArAyAstapobhUmeratikrAntasya sAdhoH / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ihAGgulazabdena mAsasaGketaH / tatazca-paJcake dinapaJcake chedye aGgulaSaDbhAgacchedya iti vyapadizanti / bhavanti hi triMzaddinamAnasya mAsasya SaDbhAge chedye paJca, dazarAtre chedye tribhAgaH, paJcadazasu chedyeSvarddham , viMzatau chedyAyAM tribhAgonamaGgulam, paJcaviMzatau chedyAyAM SaDbhAgonamaGgulaM chedyamiti / ekadvitricatuSpaJcaSaDAdimAseSu chedyeSu tatsaGkhyAnyaGgulAni chedyAnIti nirdizanti / ete chedavibhAgAH krameNa jJAtavyAH / sarvaparyAyacchedenApyazuddhau gacchantu sAdhavo vratasya mUlam aSTamaprAyazcittabhAjo bhavantu / tasyA'pyayogyatAyAM avyApRtA vA gaccheyuravyApArAH santiSThantu-anavasthApyAre bhavantvityarthaH / tenA'pyazuddhau advitIyA vA viharantu ekAkinaH santo dazamaprAyazcittA''sevino bhavantu iti / dpikaasevnaapraayshcittaanyuktaani| kalpikAsevanAyAH prAhabiiassa ya kajjassA tahiaM cauvIsayaM nisAmittA / AuttanamukkArA bhavantu evaM bhaNijjAhi' / / (vya0sU0 4481, jI0bhA0 652, gu0vi0 2/26 TIkAntargatagAthA) dvitIyasya kAryasya kalpikAsevanAkhyasya darzanAdipadagocarAmAsevanAM ziSyeNa kathitAM zrutvA gururAhaAyuktAH saMyamodyamavidhAyinaH paJcaparameSThismaraNaparA bhavantu sUrayo'prAyazcittena iti bhAvaH / navaraM- kAraNapaDiseMvAvi hu sAvajA nicchae akaraNijjA' / kiM sarvathA ? netyAha- bahuso vi AraittA' krttvyetishessH| adhAraNijjesu atthesu' atyAgADhakAraNeSvityarthaH / jaivi a samaNuNNAyA' prakramAt sAvadyapratisevA / sahavi a doso na vajjaNe diTTho' paDhadhammayA hu evaM nAbhikkhaniseva niddyyaa'| eaM nAUNa tahiM jahovaeseNa dei pacchittaM / ANAie sa bhaNio vavahAro dhIrapurisehiM' / / (vya0sU0 4482, jI0bhA0 653) evaM dravyakSetrakAlabhAvasaMhananadhRtibalAdikaM tasya pratisevakasya jJAtvA yathopadezena gUDhapadaiH prAyazcittaM dadAti / ko'rthaH ? tasya ziSyasyA'gre kathayitvA likhitvA vA samarpya preSayati / eSa AjJAvyavahAraH / dhAraNAvyavahArastu saMvignena gItArtheNA''cAryeNa dravyakSetrakAlabhAvapuruSapratisevanA avalokya yatrAparAdhe yat prAyazcittaM dattaM tad dRSTvA'nyo'pi teSveva dravyAdiSu tAdRzyevA'parAdhe tadeva prAyazcittaM dadAti / eSa dhaarnnaavyvhaarH| athavA vaiyAvRttyakarasya gacchopagrahakAriNaH sarddhakapatervA pravartakasya saMvignasya dezadarzanasahAyasya vA'nekazaH kRtakAryasya samastachedazrutadAnA'yogyasya sAnugraho guruH kAniciduddhRtAni prAyazcittapadAni kathayati / sa tAnyavadhAryoddhRtapadAlocanAM dadAti sa dhAraNAvyavahAraH / uktaM cagIattheNaM dinnaM suddhiM avadhAriUNa taha ceva / ditassa dhAraNA sA uddhiapayadharaNarUvA vA' / / (pra0sA0 858) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ete catvAro vyavahArAH / paJcamastu jItavyavahAraH yeSvaparAdheSu pUrvamaharSayo bahunA tapaHprakAreNa zuddhiM kRtavantasteSvaparAdheSu sAmprataM dravyakSetrakAlabhAvAn vicintya saMhananAdInAM ca hAnimAsAdya taducitena kenacittapaHprakAreNa yAM gItArthAH zuddhiM nirdizanti tat samayabhASayA jItamucyate / athavA yadyatra gacche sUtrAtiriktaM kAraNataH prAyazcittaM pravartitam, anyaizca bahubhiranuvartitaM tajjItam , tasya jItasya vyavahAro jItavyavahAraH / sa cAyam - . vattaNuvattapavatto bahuso Asevio mahANeNa / eso hu jIakappo paMcamao hoi nAyabbo' / / (vya0sU0 4502, jI0bhA0 675) vRttaH pAtrabandhagranthidAnAdika ekadA navo jAtaH, tato'nuvRttaH puruSAntaraM yAvat, tataH pravRttaH puruSapravAheNa / ata eva bahuza Asevito mahAjanena bahuzrutanivahena / bhASyakRtApyuktamvatto nAma ekkasi, aNuvatto jo puNo biiavAre / taiavArapavatto supariggahio mahANeNa' / / bahuso bahussuehiM jo vatto na ya nivArio hoi / vattaNuvattapamANaM jIeNa kayaM havai eyaM' / / eSa jItakalpaH paJcamo vyavahAro bhavati jJAtavyaH / iha paJcasu vyavahAreSu satsu AgamavyavahAribhya eva prAyazcittamAdeyam, AgamavyavahAriNo hyatizayinaH saGklizyamAnam, vizuddhyamAnam avasthitapariNAmaM vA jJAtvA zrutAdadhikaM hInaM vA tanmAtraM vA tAvaddadati yAvatA zuddhyati / na zrutamanurudhyante / tadabhAve zrutavyavahAribhyo grAhyam / te hi zrutamanuvarttamAnA iGgitAkAranetravaktravacanavikAraiH bhAvaM-saMvegAdyupalakSya trIn vArAnatIcArAlocanAM kArayitvA parikuJcitamaparikuJcitaM vA jJAtvA zrutoktaM prAyazcittaM dadati / tathAvidhA''sannazrutadharAbhAve AjJAvyavahAreNa dUrasthAnAmapi gItArthA''cAryANAM pArthAt praayshcittmaanaayyitvym| teSAmapyabhAve zrutadharapAvidhAritaprAyazcittapadebhyo dhAraNAvyavahAribhyo grAhyam / te ca dvaye'pi zrutoktapradatvAt zrutavyavahArakalpA eva / sarveSAM caiSAmaprAptau jItena vyavahAraH / jItaM zrutoktApattito hInamadhikaM vA paramparayA''cIrNaM tena vyavahAraH / ayaM sarvatra yAvattIrthaM bhavati / / 1 / / eSa ca granthaH prAyazcittaprarUpaNArthamevopakrAntastataH prAyazcittaprAdhAnyakhyApanArthaM gAthAdvayamAha saMvaraviNijjarAo mukkhassa paho tavo paho tAsiM / tavaso a pahANaMgaM pacchittaM jaM ca nANassa / / 2 / / sAro caraNaM tassa vi nivvANaM caraNasohaNatthaM ca / pacchittaM teNa tayaM neyaM mukkhatthiNA'vassaM / / 3 / / vyAkhyA-saMvaraNaM saMvara AzravadvArapravizatkarmanirodhaH / Azravazca mithyAdarzanA'viratikaSAyapramAdakAyavAGmanoyogAH / tatra mithyAdarzanaM pratItam / aviratiH prANAtipAtAdInAmaniSedhaH / kaSAyAH krodhaadyH| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo pramAdo nidrAvikathAmadyendriyasvecchApravRttyAtmakaH / kAyayogo dhAvanavalganavaraNDAdyullaGghanabAhvA'' sphAlanAdyA azubhaceSTAH / vAgyogo'GguSThaparvAdau jIva ityAdyasadbhUtodbhAvanaM bhavakambalo devadatta' ityAdi chalahiMsraparuSAlIkapaizunyavacanAdiH / manoyogaH parasampattyasahanatvA'marSabhayazokamithyAbhisandhAraNarAgadveSA'kuzalasaGkalpAdiH / etaidvIraistasya tasya karmaNaH pravizataH samyaktva - virati - niSkaSAyatvA'pramattatvazubhayogatvA'GgIkaraNakapATadAnena nivAraNamityarthaH / vizeSeNa nirjaraNaM vinirjarA pUrvopacitazubhA'zubhakarmaparizATarUpA / sA punaH samiti - gupti - zramaNadharma - bhAvanA - mUlaguNottaraguNaparISahopasargAdhisahanaratasya bhavati / tatra samitiguptayaH pratItAH / zramaNadharmo dazadhA kSAntyAdiH / bhAvanA dvAdazadhA anityatAdyAH / mUlaguNAH paJca prANAtipAtaviratyAdyAH / uttaraguNAH 'piMDassa jA visohI samiIo bhAvaNA tavo duviho / paDimA abhiggahAvi a uttaraguNa mo viANAhi' / / ( vya0sU0 470, ni0bhA0 6534, gu0vi01-94) parISahAH kSudAdyAH 'khuhA pivAsA sIunhaM daMsAcelAraitthio / cariA nisIhiA sijjA akkosavahajAyaNA / / alAbharogataNaphAsA malasakkAraparIsahA / paNNA aNNANa sammattaM ia bAvIsa parIsahA' / / (navatattvaprakaraNam 27-28 ) upasargAH divyAdyAH 'divvA mANussayA ceva tericchA ya viAhiA / AyasaMveaNIA ya uvassaggA caubvihA / / tatra divyA hAsyAt 1 pradveSAt 2 vimarzAt - mayA'pi prArabdho dhyAnAdeSa na caliSyatI' tyAdikAt 3 pRthagvimAtrAH - hAsyena prArabdhAH pradveSeNa niSThAM yAntItyAdi saMyogajAH 4 / mAnuSyA hAsyAt 1 pradveSAt 2 vimarzAd - 'eSa zatruputrAdirvatrtsyan mamAnarthAya tadenamuccATayAmI' tyAdikAt 3 kuzIlapratisevanArthAzcaturthavratalopanArthaM svairistryAdikRtAH 4 / tairazcA bhayAt 1 pradveSAt 2 AhArahetoH 3 apatyalayanasaMrakSArthAH 4 / AtmasaMvedanIyA ghaTTanAt cakSuH praviSTareNvAdimardanAt 1 stambhanAt - pAdAdyaGgAnAM ciraM stabdhatvena dharaNAt 2 zleSaNAt - teSAmeva vAtAdinA ciraM saGkocya dharaNAt 3 patanAt - sthANvAdyAsphAlanena bhUmau nipatanAt 4 / ete pratyekaM cAturvidhyAt SoDazeti / te ca saMvaranirjare dvividhe - sarvato dezatazca / tatrAntyaguNasthAnake zailezI pratipannasya vyucchinnakriyatvAdAdyasamaye eva sarvasaMvaraH / dvicaramasamaye tu dvisaptateH caramasamaye cA''yuSA saha trayodazAnAmuttaraprakRtInAM nirjaraNAt sarvanirjarA / zeSakAle dezasaMvaro dezanirjarA ca / te saMvaranirjare mokSasya pathaH / ko'rthaH ? saMvaranirjarAbhyAM navakarmA'nAdAnena purAtanakarmakSapaNena ca mokSe gamyate / tayozca saMvaranirjarayostapaH pathaH / ko'rthaH ? tapaH kurvatAM saMvaravinirjare bhavataH / tapasazca / cazabdo'pyarthe / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo tapaso'pi pradhAnamaGgaM prAyazcittam, Abhyantaratapo bhedatvAt tena tajjJeyameveti dvitIyagAthAntena yogaH / tathA yacca sAmAyikAdibindusArAntasya jJAnasya sAraH sArabhUtaM caraNam, tasyA'pi sAro nirvANam, paraM ca taccaraNaM jJAnadarzanAnvitaM prAyazcittena zodhitaM sat nirvANasAdhakaM bhavati, tena kAraNena nirvANasAdhakasya caraNasya zodhanArthaM cakArAjjJAnadarzanAticArazuddhyarthaM ca tat prAyazcittaM mokSArthinA'vazyaM jJeyam / / 2-3 / / tadbhedAnAhataM dasavihamAloaNapaDikamaNobhayavivegavussagge / tavacheyamUlaaNavaTTayA ya pAraMciyaM ceva / / 4 / / vyAkhyA-anvayaH sugamaH / bhAvArthaM brUmaH - tat prAyazcittaM dazavidham AlocanArhAdi / tatrA''locanArhamA - maryAdayA 'jaha bAlo jaMpato kajjamakajjaM ca ujjuaM bhaNai / taM taha AloijjA mAyAmayavippamukko a' / / (saDDa-jIyakappo 13 ) ityevaMrUpayA''locanaM guroH purataH prakAzanaM tAvanmAtreNaiva yasya pApasya zuddhistadA''locanArham, tadvizodhakaM prAyazcittamapyupacArAd AlocanArham / evaM sarveSvapyupacAro draSTavyaH / 1 / yanmithyAduSkRtamAtreNaiva zuddhyati, na gurorAlocyate, tat pratikramaNArham / 2 / yacca pratisevya gurorAlocyate, gurUpadezena ca vizuddhyarthaM mithyAduSkRtaM dIyate, tattadubhayArham / 3 / yasya cAneSaNIyagrahaNAdervidhinA parityAgenaiva zuddhistad vivekArham / 4 / kAyaceSTAnirodhopayogamAtreNaiva yadduHsvapnAdikamiva zuddhyati, tadvyutsargArham / 5 / yatra pratisevite nirvikRtyAdi SANmAsikAntaM tapo dIyate, tattapo'rham / 6 / yathA zeSAGgarakSArthaM vyAdhidUSitamaGgaM chidyate, evaM vratazeSaparyAyarakSArthamatIcArAnumAnena dUSitaH paryAyo yatra chidyate, tat chedArham / 7 / yasyAM cA''sevanAyAM sarvaparyAyamapanIya punarmahAvratAropaNaM kriyate tanmUlArham / 8 / yatra pratisevite upasthApanAyA apyayogyatvena yAvadanAcIrNaviziSTatapAstAvadanavasthApyaH kriyate pazcAccIrNatapAH punarmahAvrateSu sthApyate, tadanavasthApyArham / 9 / liGgakSetrakAlatapobhirbahiSkRtaH tapasA aparAdhasya pAraM - tIramaJcatItyevaM sAdhukArI tato dIkSyate yaH sa pArAJcI, pArAJcyeva pArAJcikaH, yena karmaNA pArAJcikaH kriyate, tat pArAJcikArham / 10 / eSa saGkSepato bhAvArthaH / vistarastu dazAnAmapi prAyazcittAnAM svasvaviSayanirUpaNAyAM jJeyaH / iha prAyazcittAni daza, sAdhavazca pulAka - bakuza - kuzIla - nirgrantha- snAtakabhedAt paJca / tat kasya tAni kiyanti bhavanti ? ityucyate'AloaNa paDikamaNe mIsavivege taha viussagge / tatto tave a chaTTe pacchitta pulAki chappe / / bausapaDisevagANaM pAyacchittA bhavaMti savvevi / therANa bhave kappe jiNakappe aTThahA hoi / / AloaNA vivego vA niaMThassa dube bhave / vivego u siNAyassa emeA paDivattio' / / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo I etAsAM vyAkhyA - pulAkAdInAM svarUpaM ca vyAkhyAprajJapteravaseyam / AlocanA 9 pratikramaNaM 2 mizraM 3 vivekaH 4 tapaH 5 vyutsargaH 6 etAni SaT prAyazcittAni pulAke / tathA bakuza - pratisevakayoH - bakuzasya pratisevanAkuzIlasya ca sarvANyapi dazApi prAyazcittAni bhavanti / tau ca bakuzapratisevanAkuzIlau sthavirANAM kalpe bhavataH / jinakalpe, upalakSaNametat yathAlandakalpe ca / navaraM jinakalpe yathAlandakalpe ca tayoH prAyazcittamaSTadhA bhavati, anavasthApyapArAJcikayorabhAvAt / AlocanAprAyazcittaM vivekaprAyazcittamityete dve prAyazcitte nirgranthasya bhavataH / snAtakasya kevala eko vivekaH / evametAH pulAkAdiSu pratipattayaH / sAmAyikasAdhvAdInAM paJcAnAM yAni yasya bhavanti tAnyapyucyante 'sAmAiasaMjayANaM pacchittA cheamUlarahiaTTha / therANa jiNANaM puNa tavamaMtaM chavvihaM hoi' / / ( vya0sU0 4169, jI0 bhA0 286 ) sAmAyikasaMyatAnAM sthavirANAM sthavirakalpikAnAM chedamUlarahitAni zeSANyaSTau prAyazcittAni bhavanti / jinAnAM jinakalpikAnAM punaH sAmAyikasaMyatAnAM tapaH paryantaM SaDvidhaM prAyazcittaM bhavati / 'TheovaTThAvaNie pAyacchittA havaMti savvevi / therANa jiNANaM puNa mUlaMtaM aTThA hoI' / / (vya0sU0 4170, jI0 bhA0 287 ) chedopasthApanIye saMyame varttamAnAnAM sthavirANAM sarvANyapi prAyazcittAni / jinakalpikAnAM punarmUlaparyantamaSTadhA bhavati / 'parihAravisuddhIe mUlaMtA aTTha huti pacchittA / therANa jiNANaM puNa chavviha chedAivajjaM ca' / / ( vya0 sU0 4171, jI0 bhA0 288 ) parihAravizuddhike saMyame varttamAnAnAM sthavirANAM mUlAntAni aSTau prAyazcittAni bhavanti / jinAnAM punazchedAdivarjaM SaDvidham / 'AloaNA vivego a taiaM tu na vijjaI / suhume a saMparAye ahakkhA tava ya' / / (vya0sU0 4172, jI0 bhA0 289 ) sUkSmasamparAye yathAkhyAte ca saMyame varttamAnAnAM AlocanA, viveka ityevaMrUpe dve prAyazcitte bhavataH / tRtIyaM tu na vidyate / / 4 / / 'yathoddezaM nirdeza' iti saviSayaprathamaprAyazcittanirUpaNAyAha karaNijjA je jogA tesuvauttassa niraiArassa / chaumatthassa visohI jaiNo AloaNA bhaNiA / / 5 / / vyAkhyA-- karaNIyA avazyakarttavyA ye yogAH pratyupekSaNAdikriyArUpAH zrutopadiSTA ahorAtrAnuSTheyAH, saMyamahetavo yadi vA yogAH kAyavAGmanorUpAH / tathAhi'nityAlInapralInAGgaH kUrmavanmunipuGgavaH / tiSThet prayojanAbhAve, kAyayogo'yamIritaH ' 11 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo tatra A-ISallIna AlInaH / bahutaraM lInaH prliinH| bhASye tu'allINA nANAisu pai pai lINAo huMti pallINA / kohAI vA palayaM jesi (siM) gayA te palINA u' / / (vya0sU0 4494, jI0bhA0 665) tathA- 'bhUmAvagharSayan pAdaM yadvA rIyeta kAryataH / agrapAdAdinA deze kITikAyAkule punaH' / / hitaM mitaM priyaM satya-manavayaM vimRzya ca / yanmunirvakti vAgyogaH saiSa tamivarjanAt / / manoyogaH punarayaM manasaH kuzalasya yat / udIraNaM nirodhazcA-'kuzalasya punaH sadA / / teSUpayuktasya niraticArasyA'duSTabhAvasya chadmasthasya parokSajJAninaH zrutajJAnAnusAreNaivA'zeSakriyAkalApAnuSThAnaparAyaNasya yatervizuddhirAlocanA bhaNitA tIrthakaragaNadharaiH / / 5 / / atrAha ziSyaH-niraticAro yatiH karaNIyAn yogAn karoti tataH kimAlocanayA vizodhyam ? gururAhasUkSmA AzravakriyAH sUkSmapramAdanimittA avijJAtAstAsAmAlocanAmAtreNa zuddhiH / sa punargurusandiSTo'sandiSTo vA kAryasyA''dau samAptau vA Alocayati / karaNIyayogAnnAmagrAhamAha __ AhArAiggahaNe taha bahiA niggamesu Negesu / uccAravihArAvaNi-ceiajaivaMdaNAIsu / / 6 / / vyAkhyA-AhAraH azanapAnakhAdyasvAdyarUpaH, sa AdiryeSAM te AhArAdaya AdizabdAt zayyAsaMstArakapAdaproJchanavastrapAtrAdyA audhikaupagrahikopadhayaH / tathA ca'oheNa jassa gahaNaM bhogo puNa kAraNe sa ohohI / jassa ya durgapi niamA kAraNao so uvaggahio' / / (paMcavastukam 838) AcAryaglAnabAladurbalazaikSakSapakA'sahiSNuprAyogyauSadhAdayazca gRhyante / teSAM grahaNamAhArAdigrahaNaM tsmin| tathA bahirnimiSu anekeSu uccAravihArAvanicaityayativandanAdiSu / bahiH bahistAt zayyAyA gurupAdviA uccArAvanau saJjJAbhUmau vihArAvanau svAdhyAyabhUmau caityavandanArthaM dUramAsannaM vA yatInAmapUrvabahuzrutasaMvignAnAM vandanArthaM tatpAghe saMzayocchedanArthaM vA, AdizabdAt zrAvakasantAnikA'vasannavihArizraddhAsaMvarddhanArtham sAdharmikANAM vA saMyamotsAhanArtham / athavA pIThaphalakAdipratyarpaNArtham / yadvA-kulagaNasaGghAnAM caityadravyasya copadravanivAraNArthaM nirgamAH syusteSu / 'tattha kulaM viNNeaM egAyariassa saMtaI jAo / tiNha kulANamiho puNa sAvikkhANaM gaNo hoI / / saGghaH pratItaH, caityaM paJcadhA-yathA vArattakamaharSeH putraH svapitari bhaktibharApUritatayA caityagRhaM kArayitvA tatra rajoharaNamukhavastrikApratigrahadhAriNIM pituH pratimAmacIkarat tadeva tatsAdharmikacaityam / 1 / mathurAdisthAneSu gRhe kRte maGgalanimittamuttaraGgeSu prathamamahatpratimA pratiSThApyate anyathA tadgRhaM patati tanmaGgalacaityam / 2 / zAzvatacaityaM-nandIzvarAdivyavasthitam / 3 / bhakticaityaM-bhaktyA kriyamANaM jinAyatanam, tadvidhAA. pratikUlaH / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo sAdhUnAM nizrayA kriyamANaM nizrAkRtam / 4 / tadanizrayA vidhIyamAnamanizrAkRtam / 5 / tasya dravyaMhiraNyasvarNAdikaM kASThopaleSTakAdikaM vA tsyopdrvstnnivaarnnaarthm| ayamabhiprAyaH- sati sAmarthya caityadravyopadravamupekSamANaH sAdhurapi anantasaMsAritAdaNDabhAjanaM bhvti| atastadarthamapi bahinirgamaH karaNIyayoga eva / / 6 / / kimetAvanta eva karaNIyayogA Ahozvidanye'pi santi ? ityAha jaM cannaM karaNijjaM jaiNo hatthasaya baahiraayriaN| avigaDiaMmi asuddho AloaMto tayaM suddho / / 7 / / vyAkhyA- yacca pUrvagAthoktakaraNIyavyApArebhyo'nyad yateH karaNIyaM kSetrapratilekhanasthaNDilAnveSaNazaikSaniSkramaNA''cAryasaMlekhanAdi hastazatAd bahirAcaritaM, tasmin pUrvokte ca karaNIyayoganivahe avikaTite guroraprakAzite'nAlocite azuddhaH / samityAdyaticAralezavAn AlocayastaM karaNIyayoganivahaM zuddhaH / AlocanAkhyaprAyazcittena samityAdyaticAralezanivarttanAt / hastazatA'bhyantarAcaritaM tu kiJcit prazravaNAdikamAlocyate kiJcicca khelasiGghAnajallanivezanotthAnavijRmbhaNA''kuJcanaprasAraNocchvAsaniHzvAsaceSTAdikaM nAlocyate / atrAha ziSyaH-karaNIyayogeSvAhArAdigrahaNArtheSu yathoktavidhinA kRteSvapi yadyAlocanAprAyazcittayogyatA bhavati tarhi kimapi na karttavyam, vratamAdAya prathamameva sarvairapi anazanaM kAryam / gururAha-tanna, evaM sati tIrthocchedaH syAt kaH kena pratibodhayiSyate ? kiJca na khalu mAlinyAzaGkayA vastrANi na paridhIyante / aparidhAne hi vivastratayA sarveSAM pazurUpatApattiH tataH paridhIyanta eva / jAtamAlinyAni ca jalena prakSAlya nirmalIkriyante / evaM cAritramapi karaNIyayogakaraNe satAticAralezamalamAlocanAprAyazcittajalena vizodhya nirmalIkAryam / / 7 / / aticAralezavato'pi tacchuddhaye bhavatvAlocanA, paraM niraticArasya kim ? ityAha kAraNaviNiggayassa ya sagaNAo paragaNAgayassa vi a| upasaMpayA vihAre AloaNa niraiArassa / / 8 / / vyAkhyA-kAraNena azivadurbhikSarAjAdipratyanIkatvaglAnottamArthikA''rAdhanAdinA guvadizAd vinirgataH kAraNavinirgatastasya niraticArasyA'pyavirAdhitasamitiguptikasyA'pyAlocanA bhavati / sA ca dvidhA-oghato vibhAgatazca / tatra yaH kAraNavinirgataH pakSA'bhyantare samAgacchati / AgatamAtrazceryApathikI pratikramya samuddezavelAyA avagivA''locayati tasyA'pyoghAlocanAmAtraM bhavati / yathAappA mUlaguNesuM virAhaNA appauttaraguNesuM / appA pAsatthAisu dANaggahasaMpaogohA' / / (ni0bhA0 6316) A. bhojanavelAyAH / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo alpazabdo'bhAvavAcI, tena mUlaguNeSu virAdhanA alpA na kAcit, uttaraguNeSvapyalpA na kAcit / pArzvasthA'vasannAdiSu dAnagrahAbhyAM samprayogaH samparkaH so'pyalpaH so'pi nAsIdityarthaH / iyamoghAlocanA / yastu pakSAbhyantarAgato'pi samuddezAnantaramAlocayati yo vA pakSAt parataH samAgataH samuddezAdarvAgapyA''locayati, tayorniraticArayorapi vibhAgAlocanA-vizeSAlocanA suvyaktanizzeSanijAnuSThitanivedanarUpA / yastu takSazilAyAM dharmacakrasya, mathurAyAM stUpasya, purikAyAM jIvatsvAmipratimAyAstIrthakRjjanmaniSkramaNajJAnanirvANabhUmInAmayodhyAdInAM darzanArthaM svajanagokulavivAhAdisaGghaDikAprekSArthaM yatra viziSTAhAropadhI labhyete tatra tallipsayA ramyadezadidRkSAdinA vA gurvanAdezAd vinirgato'kAraNavinirgatastasya sAticAratvena bRhattaraprAyazcittazodhyatvAnnAlocanAmAtreNa zuddhiH / tathA svagaNAt sAmbhogikarUpAdekamaNDalIbhojinaH paragaNAd visaMbhogikAd amaNDalIbhojinaH ubhayato'pi saMvignA'saMvignarUpAdAgatasyApi ca niraticArasya avasaMpaya'tti upasampadyamAnasya, sA copasampat paJcadhA-zrutagrahaNAyA'nyamAcAryamupasampadyamAnasya zrutopasampat / 1 / sukhaM duHkhaM vA mayA bhavadbhiH saha soDhavyamiti sukhaduHkhopasampat / 2 / atra kSetre tiSThato mama yuSmadIyA nizreti kSetropasampat / 3 / mArge vrajato mama yauSmAkI nizreti mArgopasampat / 4 / vinayaM kartuM gacchAntaramupasampadyamAnasya vinayopasampat / 5 / bhASyakRtA'pyuktamavasaMpaya paMcavihA sua suhadukkhe a khittamagge a / viNaovasaMpayAvi a paMcavihA hoi nAyabA' / / etAsAmanyatarAmupasampadaM prathamamAdadAnasya vibhAgAlocanA bhavati / vihAra'tti / vihAre kRte niraticArasyA'pyAlocanA bhavati / ayaM bhAvaH-ekAhAt pakSAd varSAdvA yadA sAmbhogikAH sparddhakapatayo gItArthA''cAryA milanti, tadA niraticArA apyanyo'nyasya vihArAlocanAM svasvavihArakramAnuSThitaprakAzarUpAM dadatIti / / 8 / / vyAkhyAtaM prathamamAlocanAha~ prAyazcittam / samprati pratikramaNAhamucyate-yeSu sthAneSu skhalitasya mithyAduSkRtayogyatA bhavati tAnyAha guttIsamiipamAe guruNo AsAyaNA viNayabhaMge / icchAINamakaraNe lahusamusAdinnamucchAsu / / 9 / / vyAkhyA-guptisamitipramAdAdisthAneSu mithyAkAraH pratikramaNamiti tRtIyagAthAnte sambandhaH / guptisamitInAM pramAdo-manasA duzcintitAdiH, vacasA durbhASitAdiH, kAyena duzceSTitAdiH / IryAyAM kathAM kathayan gacchet, bhASAyAM DhaDDharaMgirA gRhasthabhASayA bhASeta, eSaNAyAmanupayukto bhikSAmAdadIta, AdAnanikSepe pramArjitAdi vismArya AdAnaM nikSepaM vA kuryAt, utsargasamitI sthaNDilamapramRjya prazravaNAdi tyajet / evaMvidhaguptisamitipramAde / tathA gurorAzAtanA-Ayo-jJAnAdilAbhastasya zAtanA khaNDanA AzAtanA / yathAA. mahAdhvanibhASayA / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo Daharo akulINutti a dummeho damagamaMdabuddhitti / avi appalAbhaladdho sIso paribhavai AyariaM' / / (ni0bhA0 6210, bR0ka0 772) yadvA-vidhA''zAtanA-manasA pradveSAdi, vAcA antarabhASAdi, kAyena guroH samazreNyA gacchati puraHsthito vA gacchatItyAdikA, tasyAM gurvAzAtanAyAM / vinayo gurorabhyutthAnAsanadAnAalipragrahavandanAdistasya bhaGge / icchAdInAmakaraNe / icchAdyAzcAmIicchA micchA tahakkAro AvassiA ya nisIhiA / ApucchaNA ya paDipucchA chaMdaNA ya nimaMtaNA / / (paMcAzaka 5/46) uvasaMpayA ya kAle sAmAyArI bhave dasahA' / / icchayA balAbhiyogamantareNa karaNaM icchAkAraH / yathA-icchAkAreNa svecchayA dharmArthitayA mune ! mamedaM pAtralepAdi kuru na balAditi / 1 / mithyAkaraNaM mithyAkAraH / saMyamayogavitathAcaraNe vadanti jinavacanatattvavedino munayo yathA-mithyAduSkRtamiti / idaM duSkRtaM mithyaa-vitthmnRtmityrthH|2| tathAkaraNaM tathAkAraH guroH kimapi kathayato yathApUjyairuktaM tthaivedmityevNruupH|3| avazyakAryaiH yogairniSpannA AvazyakI vasaternirgacchadbhiryA vidhIyate / 4 / niSedhena nirvRttA naiSedhikI vasatau pravizaddhiA kriyte|5| ApRcchanamApRcchA sA vihArAdikAryeSu gurorvidhayA / 6 / pratipRcchA prAg niyuktenApi kAryakaraNakAle kAryA niSiddhena vA punaH kAryaM kartukAmena / 7 / chandanA prAg gRhItenA'zanAdinA kAryA, yathA-idaM pUjyA gRhNantu / 8 / nimantraNA agRhItenA'zanAdinA, yathA-idamadya pUjyAnAM yogymshnaadyaanyaamiityevNruupaa| 9 / tathA coktamApucchaNA u kajje pubanisiddheNa hoi paDipucchA / puvagahieNa chaMdaNaM nimaMtaNA agahieNaM' / / (o0ni0 697) uvasaMpacca jJAnadarzanacAritrArthaM vidheyA / 10 / etAsAmakaraNe / tathA lahusa'tti / sakAra ArSatvAdalpavAcakakapratyayArthaH / tato laghukamRSA'dattamUrchAsu / tatra laghukamRSAsvarUpasUcakadRSTAntagAthe imepayalA ulle marue paccakkhANe a gamaNa pariAe / samuddesa saMkhaDIo khuDDaga parihAria muhIo / / avasagamaNe disAsu egakule ceva egadabve a / ee sabevi payA lahusamusAbhAsaNe huMti' / / __ (bR0ka0 6066-6067, ni0bhA0 298-299 tathA 882-883) payalA nidrAvizeSaH, ullaM varSaNaM, maruyA viprAH, zeSaM spaSTam / etadgAthAdvayoktadRSTAntAzca shlokairucynte| tathAhiko'pi sAdhurdivA dhUrNannidrayA'nyena sAdhunA / ukto nidrAsi kiM bhadra ! na nidrAmIti so'vadat / / 1 / / 12 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo prApaivaM nihnavAt zuklamAsArha sa laghu mRSAm / yatra yatredRgApattistatra tatra laghuma'SA / / 2 / / 1, sAdhuH kAryeNa kenApi prasthitaH ko'pi varSati / bhaNitaH sAdhunAnyena kiM vrajasyArya ! varSati / / 3 / / babhASe prasthitaH sAdhu 'haM gacchAmi varSati / ityuktvA'pi paraM varSatyeva prasthitavA~stataH / / 4 / / sAdhunoce mRSA vakSi so'vocad vacmi nA'nRtam / vRSTirAAya sA neyaM nanvete varSavipuSaH / / 5 / / 2, sAdhuH kAryAdgataH ko'pyA''zrayamAgatya jalpati / niryAta bhuate viprAstatrA'smAbhirapIyate / / 6 / / prasthitAH sAdhavo'TitvA''yAtAH pRcchanti taM kva te ? / bhikSATane'pi no dRSTAH sa Uce khasvavezmasu / / 7 / / 3, ko'pyUce maNDalIkAle ehi bhuveti kenacit / so'bravId yUyamaznIta pratyAkhyAtamaho ! mayA / / 8 / / ityudIryA'pi maNDalyAmaznAti sma tadaiva saH / kimetaditi pRSTo'tha vyAcakre vakragIridam / / 9 / / nanu prANAtipAtAdyA sarvApyaviratirmayA / pratyAkhyAtaiva sAvadyA vitathaM kimihAsti tat ? / / 10 / / 4, yAtA caityAdikAryeNa tvaM na yAsIti kenacit / ko'pyukto munirUce taM vraja tvaM na vrajAmyaham / / 11 / / tatastasmin gate so'pi sadya eva tamanvagAt / pRSTastenAtha netyuktvA kiM gacchasyatha so'bhaNat / / 12 / / na tvaM jAnAsi siddhAntaM gamyamAnaM gataM khalu / praznakAle sthito'bhUvamadhunA'haM gatikriyaH / / 13 / / 5, pRSTo ninasunA ko'pi paryAyaM yatirUcivAn / mamA'sya ca dazAbdAni ninaMsustaM tato'gadat / / 14 / / ahaM navA'bdaparyAyastat tvAM vande niSIda bhoH ! / athA''cakhyau sa vanyastvaM nAhaM vandyo'smi te mune ! / / 15 / / tenoktaM hetunA kena so'bhANId bhadra ! zAThyataH / paJcA'sya paJca me'bdAni melayitvA dazA'vadam / / 16 / / 6, kAryAd bahirgataH ko'pi vilokya grahaNaM kheH / adhIyato yatInUce'dbhutaM bho ! bhojanakSaNaH / / 17 / / utthitAH sAdhavaH prAttapAtrAH pRcchanti kutra saH / gagane'darzayatteSAM rAhuNA grasanaM rakheH / / 18 / / 7, bhaNati smA''gataH ko'pi vidhAya prathamAlikAm / adya saGghaDikA baDhyo bhikSAkAle'tha sAdhavaH / / 19 / / papracchuH kva kva gehe tA ? babhASe ca cchalena saH / ekendriyAdayo jIvAH saGghaNDyante gRhe gRhe / / 20 / / 8, ko'pyUce kSullakaM dRSTvA''zrayAsannAM mRtAM zunIm / yathA kSullaka ! mAtA te mRtA'to roditi sma sH||21|| mA rodIrasti jIvantI rudantaM ca tamAha saH / atha taM kSullako'nye ca smAhubrUSa kathaM dvidhA ? / / 22 / / sa uvAcA'sya zunyeSA kadA'pyambA'bhavad yataH / jIvAH sarve bhave'nAdau babhUvuH sarvanAtrakaiH / / 23 / / 9, udyAne ko'pi pArzvasthAn dRSTvA''gatyA'vadan mayA / bhoH ! pArihArikA dRSTAstacchutvA'modi saadhubhiH||24|| kIdRzAste mahAtmAnaH parihAratapasvinaH / gatAstatrAtha tAn draSTuM tAvat pazyanti laiGgikAn / / 25 / / pRcchanti sma tatastaM te sa dadAtyuttaraM zaThaH / abhakSyAdiparIhArAH kiM naite pArihArikAH ? / / 26 / / 10, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jaI - jIyakappo ko'pyAkhyaccitramatra strI--turaGgamamukhIkSyate / sAdhubhirdarzayatyuktaH zaTho darzayate'rvatIm / / 27 / / 11, pRSTaH kenApi ko'pyA''rya ! bhikSAcaryAM gamiSyasi ? / yAsyAmyavazyaM tenokte sa taM yAnAhvadehi bhoH ! / / 28 / / sa pratyUce na gacchAmi yAvadvelA na jAyate / velAyAM tu gamiSyAmyavazyaM divi zive'thavA / / 29 / / 12, sAdhurekaH pareNoktaH kva tvaM bhikSAmaTiSyasi ? / pUrvasyAmiti tenoktaH pRcchakaH pazcimAM gataH / / 30 / / so'pi tatrA''gataH pRSTaH kiM na vAga'nugA kriyA ? so'vAdIt kiM na pUrveSA'paragrAmavyapekSayA ? / / 31 / / 13, bhikSAcaryApravRttenA''hUtaH kenA'pi ko'pyRSiH / jagAda tvaM vrajaikasminneva gacchAmyahaM kule / / 32 / / so'pyathA'nekageSu pRSTo'Ta~stena gItavAn / samakAlamanekeSu kiM gacchannasmi vezmasu ? / / 33 / / 14, yAmo bhikSArthamAgacchetyukto'nyo'nyena sAdhunA / vakti sma tvaM vraja dravyamekamevAhamAdade / / 34 / / tato bahUni dravyANi gRhNan pRSTo'vadat sa tAn / tat pudgalA'stikAyAkhyamekamevAkhilaiH paraiH / / 35 / / 15, (ni0 bhA0 300 taH 316, bR0ka0 6068 taH 6087) ete paJcadaza laghukamRSAdRSTAntAH / laghukA'dattaM punarananujJApitatRNaleSTukSAramallakalepA'lpakAlikavRkSAdichAyAvizrAmaNAdiviSayam / laghukamUrcchA sUkSmamamatvarUpA / sA ca dravya - kSetra - kAla--bhAvabhedAccaturddhA / tatra dravyataH zayyAtaragRhAdau kAkazvAnagavAdyupadravaM laghukalpasthakAdikaM ca rakSati / kSetrataH pratikramaNasaMstArakAdi-- sthAnakulavasatigrAmanagararAjyAdiSu / kAlato mAsakalpopari nivAsAdau / bhAvato'lparAgAdyadhyavasAyAtmikA / iha ca yatra yatra paJcakAdilaghumAsAntA''pattistat sarvaM laghumRSAdattamUrcchArUpaM pratikramaNArhasthAnamadhye gRhyate / / 9 / / tathA -- avihIi kAsajiMbhia - khuavAyAsaMkiliTTakammesu / kaMdappa-hAsa - vigahA - kasAya - visayAsaMgesu vyAkhyA - kAsajRmbhitakSutavAtA'sakliSTakarmasu / itaretaradvandvaH / kAsajRmbhitakSutAni pratItAni / vAto dvidhA - UrdhvavAta udgArarUpaH, adhovAtastu apAnajaH / tatra kAsajRmbhitakSutodvArA mukhe mukhavastrikAM hastaM vA dattvA vidheyAH / adhovAtanirgame ca kareNaikaputAvakarSaNaM kAryaM yena mahAn kutsitazabdo na bhavati / anyathA tvavidhiH / asakliSTakarma punaH saGaklezaH karmabandhastasya yanna kAraNaM tadasaGkliSTakarma chedanabhedana-- gharSaNapIDanAbhighAtasiJcanakAyakSArAdyanekavidham / chedanaM kuSThAdizarIravikriyAyAM duSTAGgasya / bhedanaM duSTavraNasya, gharSaNaM dantAdeH, pIDanaM pIDayitvA zirAmokSaNAdinA rudhirasya niSkAsanam, abhighAtasecanaM abhighAto laguDAdiprahArastasyoSNajalAdinA secanam, kAyakSAraH prasUtyAdau kAye kSArAbhiyojanam / eSvavidhinA kRteSu / kandarpo vAciko narmA''lApAdirUpaH, kAyiko dhAvanAdi, hAsavikathAkaSAyaviSayAH pratItAH / teSAmanuSaGga AsevanaM teSu / tathA A. 'ghoDI ' iti bhASAyAm / B. laghubAlakAdikam / / / 10 / / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo khaliassa ya savvattha vi hiMsamaNAvajjao jayaMtassa / sahasANA bhogeNa va micchAkAro paDikkamaNaM / / 11 // vyAkhyA - ekaM pUrvagAthAdvayoktAticArasthAneSu anyat sahasa' tti sahasAkAro'vimRzyakaraNam, tathAdhuvaM apAsiUNaM chUDhe pAe kuliMgi jaM pAse / na ya tarai niatteuM jogaM sahasAkaraNameaM' / / A (ni0 bhA0 97, vya0sU0 4036 ) anAbhogo'tyantaM vismRtiH / tAbhyAM sahasAkArAnA bhogAbhyAM skhalitasya ca aticArayogyatAM prAptasya ca sarvatrApi darzanajJAnacAritratapaHprabhRticaturviMzatipadeSvapi yatamAnasya hiMsAmanApadyamAnasya avirAdhitajIvasya mithyAkAro mithyAduSkRtadAnaM pratikramaNaM pratikramaNArhaprAyazcittaM zuddhikRd bhavati / / 11 / / tathA-- AbhogeNa vi taNuesu nehabhayasogabAusAIsu / kaMdappahAsavigahAiesu neaM paDikkamaNaM / / 12 / / vyAkhyA - AbhogenApi parisphuTabuddhyApi avismRtyApItyarthaH / tanukeSu stokeSu snehabhayazokabAkuzyAdiSu / tatra sneho mAtApitRsvajaneSu bhAktika zrAvakajaneSu vA bhayaM saptavidham ihaparalokA''dAnA'kasmAdA''jIvamaraNA'zlokarUpam, zokaH sacittAcittamizradravyANAmiSTAnAM viyogenA'niSTAnAM saMyogena, bAkuzyaM bakuzatvaM kazmalacAritratvam, glAnatvAdikAraNaM vinA'pi hastapAdAdikSAlana zIlatvena, AdizabdAt pArzvasthA'vasannasaMsaktakuzIlatvAni gRhyante / kandarpahAsavikathAdikeSu / kandarpaH prAg vyAkhyAtaH, hAsAdayaH pratItAH, Adizabdena kaSAyaviSayAnuSaGgA gRhItAH / tataH sarveSvapyeteSu tanukeSu kRteSu jJeyaM jJAtavyaM pratikramaNaM pratikramaNArhA''khyaM prAyazcittam / atrAha ziSyaH - nanu kandarpahAsavikathAkaSAyaviSayAnuSaGgAH prAggAthAyAmapi pratikramaNArhaprAyazcittayogyatvenoktAH kiM punarihocyante ? / gururAha - sahasAkArA'nAbhogAbhyAM pUrvagAthA - trayAtIcArasthAnAni jJeyAni ekavAkyatvAt / iha tvA''bhogenA'pi kandarpAdyAstanukAH kRtAH pratikramaNArha - prAyazcittazodhyA bhavantIti na paunaruktyamiti / / 12 / / uktaM pratikramaNArham / idAnImubhayArhamucyate-- saMbhamabhayAurAvai sahasANA bhogANappavasao vA / sabvavayAI Are tadubhayamAsaMkie ceva / / 13 / / vyAkhyA - sambhramaH saMkSobhaH karisaritpUrazArdUladavAnalAdeH / bhayaM caurabandikamlecchAdeH / Aura' bhAvapradhAnatvAnnirdezasya AturatvaM pIDitatvaM kSutpipAsAdyaiH / ApaccaturdhA dravyakSetrakAlabhAvaiH / tatra dravyAt kalpanIyA'zanAdidravyadurlabhatA 1 / kSetrApat pratyAsannagrAmanagarAdirahitamalpaM ca kSetram 2 | kAlApad duSkAlAdi A. vikalendriyam / B. kalpikapratisevanAyAH 24 sthAneSu / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo 3 / bhAvApat glAnatvAdi 4 / tataH sambhramabhayAturApadbhiH kAraNaiH sahasAkArAnA bhogau prAg vyAkhyAtau, tAbhyAM ca / anAtmavazakaH paravazaH, vAzabdAd bhUtAdyAviSTazca tasya sarvavratAticAre sati, te caivamatIcArAHhastisambhramAdyaiH palAyamAnaH ' pRthivIjalAnalAnilaharitadvitricatuSpaJcendriyA~zcaraNaghAtAdinA tADayan pAdapAdyArohaNena prANAtipAtaviratiM virAdhayet, mRSAviratiM kUTasAkSyAdinA, adattaviratiM aprabhoH stainyenA'zanAdi dadato grahaNena, maithunaviratimatikramAdinA, parigrahaviratiM mUrcchAdinA, rAtribhojanaviratiM divAgRhItAdibhaGgakaiH / adhvakalpo dUratamamArge vrajatAM ghRtamizrakaNikkAdyA''dAnarUpaH taM vidadhyAt, lepakRtaM kSIrAnnAdi tadutsargato na grAhyam kvacittad bhuJjItetyAdyA mUlaguNaviSayAH / evamuttaraguNeSvapi jJeyAH / itthamaticArajAte saJja sati, tathA AzaGkate caiva yadatIcArasthAnaM kRtamakRtaM veti nizcetuM na zaknoti tasmi~zca darzanajJAnacAritratapaHprabhRtisarvapadaviSaye tadubhayaM tadubhayArhaM prAyazcittam / ekaM gurorAlocanA, dvitIyaM gurusandiSTena mithyAduSkRtadAnaM pratikramaNArhAkhyamityetadubhayaM zuddhikaram / / 13 / / kiJca ducciti dubbhAsia ducciTThia evamAiaM bahuso / uvautto vi na yANai jaM devasiAi aiAraM / / 14 / / vyAkhyA - duzcintitaM ca koGkaNAryakavad davadAnacintanA, durbhASitaM vA asadbhUtodbhAvanam, duzceSTitaM ca dhAvanAdi, duzcintita - durbhASita - duzceSTitam / evamAdikam anyadapyevaMprakAraM duSpratilekhita - duSpramArjitAdi, bahuzo'nekazaH upayukto'pi upayogavAnapi yad daivasikAticArAdi, AdizabdAd rAtrikapAkSikacAturmAsikasAMvatsarikAdi ca pUrvakAlakRtamAlocanAkAle na smarati, tasyApyaticArajAtasya zodhakam asyAM gAthAyAmanuktamapi prastAvAttadubhayArhameva jJeyam / / 14 / / kiM bahunA -- savvesu vi bIapae daMsaNanANacaraNAvarAhesu / Auttassa tadubhayaM sahasAkArAiNA ceva / / 15 / / " vyAkhyA - prathamaM padamutsargastadapekSayA dvitIyaM padamapavAdastasminnupasthite sati Ayuktasya kAraNena yatanayA gItArthasyAparAdhapadAnyAsevamAnasya, sahasAkArAdinA caiva / AdizabdAdanA bhogagrahaNe sahasAkArA'nAbhogAbhyAM ca, sarveSvapi darzanajJAnacaraNAparAdheSu tadubhayaM prAyazcittam / atrAha ziSyaH - khaliassa ya savvattha vI ' ( asmin granthe mUlagAthA 11 ) tyatra darzanajJAnacaraNAdipadeSu sarveSu skhalitasya pratikramaNArhamabhidhAya teSveveha kathaM tadubhayArhamabhidhIyate ? / gururAha - tatra hiMsAmanApadyamAnasyetyuktam / iha tu hiMsAdyApannasyA'pyA''yuktasya tadubhayArheNa zuddhiriti na virodhaH / / 15 / / adhunA vivekArhaM bhaNyate-- Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo piMDovahisijjAI gahiaM kaDajogiNovautteNa / pacchA nAyamasuddhaM suddho vihiNA vigiMciMto / / 16 / / vyAkhyA-piNDaH saGghAto'zanapAnakhAdyasvAdyabhedabhinnaH / upadhiraudhika aupagrahikazca prAguktarUpaH / zayyA upAzraya, AdizabdAdauSadhatRNaleSTukSAramallakAdigrahaH / tataH piNDopadhizayyAdikaM kRtayoginA gItArthena sUtrato'rthato'pi cA'dhigatAzeSatatsamayavarttamAnazrutena / upayuktena dattopayogena gRhItaM pazcAd grahaNAnantaram udgamotpAdanaiSaNAdyanyataradoSaduSTatvenA'zuddhamiti jJAtaM nirNItam / vidhinA anApAtA'saMlokAdau sthaNDile vigiJcan parityajan zuddho nirdoSo bhavati / / 16 / / tathA kAlAddhANAichia-maNuggayatthamiagahiamasaTheNa / kAraNagahiuvariaM bhattAi vigicayaM suddho / / 17 / / vyAkhyA-kAlAdhA'tikrAntaM praharadvayAdUrdhvaM dhriyamANaM kAlAtikrAntam, arddhayojanAtirekAdAnItaM caadhyaatikraantm| tacca sAdhUnAmaparibhogyam / Aha-sAdhUnAmupayuktatvAt kathaM kAlAdhvAtikrAntasambhavaH ? satyaM, sambhavatyeva glAnAdihetoH tyaktuM vA sthaNDilaM na syAt, sAgArikA vA tatra syuH, caurAdibhayaM vA tatra syAditi / atha anudgatA'stamitagRhItamazaThatvena meghamahikArajorAhubhirAvRte bhAsvati prAtarudgatabujhyA sandhyAyAM cAnastamitabuddhyA gRhItam,pazcAccA'kAle gRhItamiti jJAtam / tathA kAraNagRhItovRtaM bAlaglAnA''cAryaprAghurNakadurlabhadravyasahasAlAbhAdinA kAraNena gRhItasya vidhinA ca bhuktasyovRtaM bhaktAdi azanapAnakhAdyasvAdyarUpam, azaThaH zrutoktaH sthaNDile vigidhan tyajan zuddhaH / ko'rthaH ? kAlAtikrAntAdInAM sarveSAM vivekArhaprAyazcittenaiva zuddhirbhavati / / 17 / / uktaM vivekArham / vyutsargArhamucyate gamaNAgamaNavihAre suaMmi sAvajjasumiNayAIsu / nAvAnaisaMtAre pAyacchittaM viussaggo / / 18 / / vyAkhyA-gamanAgamanavihAre hastazatAd bahirgamanAgamanAdau, vihAre svAdhyAyArthaM kandarodyAnAdau gamane, zrute zrutaviSaye uddezAnujJAprasthApanapratikramaNazrutaskandhAGgapariguNanAdiSvavidhinA vidhAne, sAvayasvapnAdiSu prANAtipAtAcaM yeSu svapneSu kRtaM syAtteSu, AdizabdA(nimittasUcakeSu svapneSu, naunadIsantAre / tatra nauzcaturdhA-AdyA samudragAminI samudre 1, anyAstisro nadyAM pratizrotogAminI, anuzrotogAminI, tiryaggAminI ca, antyA yA nadIM chindatI yAti / nadIsantAro-nadyuttAraNam , sa caturdhA-tatra jaGghArddhadadhnodakaH saGghaTTaH 1, nAbhidvayaMsodako lepaH 2, tadUrdhvaM jalo lepopariH 3, bAhubhyAmuDupAdyairvA caturthaH / sarveSveteSu prAyazcittaM kAyotsargaH / tathAA. zeSam / B. dvayasa = sudhI pahocatuM' iti bhASAyAm / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo bhatte pANe sayaNAsaNe ya arahaMtasamaNasijjAsu / uccAre pAsavaNe paNavIsaM huti UsAsA / / 19 / / vyAkhyA - bhakte bhaktaviSaye, pAne pAnaviSaye, zayanAsanayoH zayanIyaviSTarayorvA prArthanAya / arhatAM zramaNAnAM ca zayyA arhacchramaNazayyAstAsu caityAlayopAzrayarUpAsu eteSu hastazatAtparato gamanAgamanayo:, uccAre prazravaNe hastazatamadhye'pi tyakte sati hastamAtre'pi rellake jAte kAyotsarge kriyamANe paJcaviMzatirucchvAsA bhavanti / itaH pAzcAtyAyAM gamaNAgamaNe' tyAdigAthAyAM sAmAnyena kAyotsargaH prAyazcittamuktam / / 19 / / tatazca kiMviSayaH kAyotsargaH kiyaducchvAsaparimANaH kArya iti prarUpaNArthaM gAthAtrayamAhahatthasayabAhirAo gamaNAgamaNAiesa paNavIsaM / pANivahAI sumiNe sayamadRsayaM cautthammi / / 20 / / desiarAiapakkhia - cAummAsavarisesu parimANaM / samaddhaM tinni sayA paMcasayaTTuttarasahassaM / / 21 / / uddesasamuddese sattAvIsaM tahA aNunnAe / aTTheva ya UsAsA paTTavaNapaDikkamaNamAI / / 22 / / vyAkhyA- - pUrvArddhaM kaNThyam / navaramAdizabdAccaturvidhanau - nadIsantAre ca paJcaviMzatyucchvAsamAnaH kAryaH / prANivadhAdi svapne karaNakAraNAnumatibhiH svapnamadhye prANivadhAdau kRte sati zata' miti zatocchvAsamAnam, aSTataM caturtha' iti caturthe maithunasvapne'STazatam aSTottarazatocchvAsamAnaM kAyotsargaM kuryAdityarthaH / tathA iha yathAsaGkhyamucchvAsaparimANaM jJeyam / daivasikapratikramaNe pazcimakAyotsargatrikasyA''dye dvau caturviMzatistavau cintyete / zeSadvayostvekaikaH / sa ca paJcaviMzatipadAtmakaH paJcaviMzatyucchvAsaH samApyate / tatazcaturviMzatistavacatuSTayenocchvAsazataM bhavati / rAtrikapratikramaNe tvAdyakAyotsargadvaye'pyekaika caturviMzatistavacintanAt 'arddha' ti zatArddhaM paJcAzaducchvAsA bhavantItyarthaH / pAkSikakAyotsarge te dvAdaza cintyante, tato dvAdazaguNitAH paJcaviMzatistrINi zatAni bhavanti / cAturmAsakakAyotsarge te viMzatizcintyante, tato viMzatiguNAH paJcaviMzatiH paJcazatAni jAyante / vArSikapratikramaNakAyotsarge ca catvAriMzaccatu - rviMzatistavAzcintyante, tatazcatvAriMzadguNAH paJcaviMzatiH sahasramucchvAsAnAM bhavati / tasyopari ca bahuH kAlo nirvighno gata iti maGgalArthamaSTocchvAsamAnaH paJcaparameSThinamaskArazcintyate, tato'STottarasahasraM bhavati / uddezaH sUtravAcanAdAnam / samuddezo'rthadAnam / anujJA paraM prati sUtrArthadAnAnumatiH / tthetynuktsmuccye| tena zrutaskandhAGgaparAvarttanottarakAlaM ca saptaviMzatyucchavAsaH kAyotsargaH / tatra saptaviMzatipadAtmakasya caturviMzatistavasya cintanIyatvAt / tathA prasthApanapratikramaNAdiSu / prasthApanaM svAdhyAyasya, pratikramaNaM kAlasya, tayoH karaNe, AdizabdAdanuyogaprArambhavisarjanayoH durnimittasvapna zakunAdipratighAtArthaM ca kAyotsarge'STai-- vocchvAsAH / namaskAracintanenA'STocchvAsaH kAyotsargaH kArya ityarthaH / / 20- 21-22 / / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo gataM vyutsargAham / tapo'rhamabhidhIyate uddesajjhayaNasuakhaMdhagesu kamaso pmaaiss| kAlAikkamaNAisu nANAyArAiAresu / / 23 / / bhinna-lahu-guru-lahugA NagADhi payavuDhigADhi atthe a| apattApattAvatta-vAyaNuddesaNAisu a||24|| vyAkhyA-iha tapo'rhaprAyazcitte jJAnadarzanacAritratapovIryAcArapaJcakasatkamatIcAracakramAlocyam / tatrA''dyo jJAnAcArasyAticAro jJAnAcArAticAraH so'STavidhaH, tadyathA-akAle asvAdhyAyike vA svAdhyAyakaraNaM kAlAticAraH / 1 / zrutamadhijigAMsorjAtimadAvalepena guruSu vinayo vandanAdirupacArastasyA'prayojanaM hIlanaM vA vinayAticAraH / 2 / zrute gurau vA bahumAno hArdaH pratibandhavizeSastasyAkaraNaM bahumAnAticAraH / 3 / upadhAnaM AcAmAmlAditapasA yogavidhAnaM tasyAkaraNamupadhAnAticAraH / 4 / yatpArzve zrutamadhItaM taM nidbhute apalapati, anyaM vA yugapradhAnamAtmano'dhyApakaM nirdizati, svayaM vA'dhItamityAcaSTe, eSa nivAbhidhAno'ticAraH / 5 / vyajyate'rtho'neneti vyaJjanamAgamaH sUtraM tanmAtrAkSarabindubhirUnamatiriktaM vA karoti, saMskRtaM vA vidhatte, paryAyairvA'bhidadhAti, yathA- 'dhammo maMgalamukkiTTha' mityAdisthAne 'puNNaM kallANamukkosaM dayA saMvaranijjare'ti vyaanAticAraH / 6 / AgamapadArthasyA'nyathA parikalpanamAticAraH, yathA-AcArasUtre avantyadhyayanamadhye 'AvaMtI keyAvaMtI logaMsi vipparAmusaMtIti / yAvantaH kecana loke'smin pAkhaNDiloke viparAmRzantIti prastute'rthe'nyo'rthaH parikalpyate-'AvaMti-janapade keyA-ghaTImAlA vAtA-patitA tAM lokaH parAmRzati kUpe / 7 / yatra ca sUtrArthoM dvAvapi vinAzyate sa tadubhayAticAro, yathA-'dhamma maMgalamukkaTThA ahiMsA girimatthae / devAvi tassa nassaMti jassa dhamme sayA masI' / 8 / ayaM ca mahIyAn aticAro, yataH sUtrArthobhayanAze cAritranAzaH, tannAze mokSAbhAvaH, tadabhAve dIkSAvaiyarthyamiti / eSa cASTavidho'pi jJAnAcArAticAro dvidhA-oghato vibhAgatazca / tatra vibhAgata uddezakA'dhyayanazrutaskandhAGgeSu viSaye pramAdinaH pramAdaparasya kAlAtikramaNAdiSvaSTasu jJAnAcArAticAreSu kramazaH krameNa tapo bhinnaM laghugurulaghukA anAgADhe dazavaikAlikAdizrute uddezakAticAre'kAlapAThAdike bhinnamAsaH adhyayanAticAre mAsalaghu, zrutaskandhAticAre mAsaguru, aGgAticAre catvAro laghava ityarthaH / AgADhe tUttarAdhyayana-bhagavatyAdike eteSvevAticArasthAneSu padavRddhiH kAryA, laghumAsAdi caturgurukAntamityarthaH / arthe ca arthazravaNe'pyuddezakAlAtikramaNAdiSvatIcAreSu laghumAsAdi caturgurukAntameva tapo bhavati, aprAptA'pAtrA'vyaktavAcanoddezanAdiSu ca / yatra vrataparyAye yat zrutamadhIyate tadAzritya taM vrataparyAyamanAsAdayannaprAptaH / zrutAdhyayanaparyAyazcAyamtivarisapariAyassa u AyArapakappanAma ajjhayaNaM / cauvarisassa u sammaM sUagaDaM nAma aMgaMti' / / (paMcavastukam 582) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ jai - jIyakappo dasa-kappa-vavahArA saMvaccharapaNagadikkhiasseva / ThANaM samavAo vi a aMgee aTThavAsassa / / dasavAsassa ya vivAho ikkArasavAsayassa ime u / khuDDiavimANamAI ajjhayaNA paMca nAyavvA / / bArasavAsassa tahA aruNavavAyAi paMca ajjhayaNA / terasavAsassa tahA uTThANasuAiyA cauro / / coddassavAsassa tahA, AsI visabhAvaNaM jinA biti / pannarasavAsagassa ya diTThivisabhAvaNaM taha ya / / solasavAsAIsu a, eguttaravaDDhiesu jahasaMkhaM / cAraNabhAvaNa mahasuviNabhAvaNA teaganisaggA / / egUNavIsagassa u diTThivAo duvAlasamamaMgaM / saMpunnavIsavariso aNuvAI sabasuttassa / / jaM kevaliNA bhaNiaM kevalanANeNa tattao nAuM / tassannahA vihANe ANAbhaMgo mahApAvo / / (vyavahArasUtram - uddezakaH 10 sUtrANi 29 taH 35, paMcavastukam 583 taH 588, 590) apAtramayogyaH titiNikacalacittagANaMgaNikAdiH / avyakto vayasA laghuH zrute cA'tyalpazrutaH / cazabdo'nuktasamuccaye / eteSAmaprAptA'pAtrA'vyaktAnAM vAcanAM zrutapAThanarUpAM yo dadAti uddezasamuddezAnujJA vA karoti tasya caturguravaH / tathA prAptapAtravyaktAnAM ca yo vAcanAM na dadAti uddezAdIMzca na karoti tasyApi caturguravaH / / 23-24 / / athAnAptAvyaktayoH svarUpaM sukhAvaseyamiti tadanabhidhAyA'pAtrasvarUpaM sUtrakRdevAha titiNie calacitte gANaMgaNie adubbalacaritte / AyariapAribhAsI vAmAva? a pisuNe ya / / 25 / / (ni0bhA0 6198, bR0ka0 762) vyAkhyA-tintiNikaH calacittaH gANaGgaNikazca durbalacaritraH AcAryaparibhASI AcAryaparibhAvI vA vAmAvarttazca pizunazca / tatra tintiNiko dvidhA-dravyato bhAvatazca / tatra yadagnau prakSiptaM timburukadAruvad dahyamAnaM sat traTat traTaditi karoti tat dravyatintiNikam / bhAvatintiNikaH punaryo gurvAdibhiH kRtAkRteSu kiMbhaNito nodito vA sampUrNadivasamapi traTat-traTAyate / mama saMmukhamidamidaM ca jalpitamebhiriti jhaSannAste iti bhaavH| AhAropadhizayyAviSayo'pi bhAvatintiNikaH syAt / sa ca rasatintiNiko'pi bhaNyate / tatrAhAratintiNiko dvividho- bahiHsaMyojanayA antaHsaMyojanayA ca / tatra kSIradadhyAdi labdhvA kalamazAlyodanAdinA rasagRdhnutayA yadupAzrayAd bahiH saMyojayati sA bahiHsaMyojanA / antaH saMyojanA punarupAzrayamadhye syAt, sA trividhA-bhAjane haste mukhe ca / tatra bhAjane yatra kalamazAlyodanastatra dugdhadadhyAdi prakSipati, haste maNDakAdinA guDazarkarAdi hastasthitaM veSTayitvA mukhe prakSipati / mukhaviSayA tu pUrvaM mukhe maNDakAdi prakSipya zarkarAkhaNDAdi prakSipati / evaMvidhAM dvividhAmapyAhArasaMyojanAM lobhAbhibhUtatayA kurvan yadA yadA saMyojanIyavastuyogaM na labhate tadA tadA tintiNikatvaM karotItyAhAratintiNika ucyate / evamupadhizayyAtintiNikAvapi jJeyau, yataH-upadherapi saMyojanA dvividhA-bahirantazca / tatra bahiHsaMyojanA-utkRSTaM kalpaM labdhvA colapaTTakamapyutkRSTamutpAdayati, aurNikaM vA kalpaM sundaraM labdhvA tadanurUpameva sautrikamutpAdayati, utpAdya ca tadubhayaparibhogena saMyojayati / antaHsaMyojanA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo punaH vibhUSArthaM zvetakambalyAM kRSNadavarasIvanikAM ddaatiityaadi| zayyA-pratizrayastasyA api saMyojanA dvidhA-bahirantazca / tatra bahiHsaMyojanA-akapATamupAzrayaM labdhvA kapATAbhyAM saMyojayati / antaHsaMyojanA-zobhArthaM pratizrayaM gomayamRdAdinA limpati seTikayA vA dhvlyti| athavA zayyAzabdena saMstAraka ucyate / tatazca sundarataraM saMstArakaM prApya yaduttarapaTTamapi tadanurUpamutpAdya paribhuGkte, sA bahiHsaMyojanA / yat punaH sukumArasparzA) vibhUSArthaM vA sundarayA bhaGgyA saMstArakaM prastRNAti sA antaH saMyojanA / tadevamupadhyAdiviSayAM saMyojanAM kurvANo vivakSitavastuyogAbhAve tintiNiko bhavati / hA ! nAstyamukaM vastu atra sthaNDilanAye saMniveze' ityAdi jalpatItyarthaH / uktaM catiMburuadAruaMpi va aggAhiaMtiDitiDeti divasaMpi / aha dabatintiNo bhAvao a AhAruvahisijjA / / aMtobahisaMjoaNa AhAre bAhi khIradahimAI / aMto u hoi tivihA bhAyaNa hatthe muhe ceva / / emeva uvahisijjA guNovagArI u jassa jaM hoi / so teNa joayaMto tadabhAve tiMtiNo hoi' / / (ni0bhA0 6199, 6200, 6201 - bR0ka0 764,765, 766) evaM tintiNiko vyAkhyAtaH / atha calacittaH, sa ca caJcala ucyate / sa ca caturdhA-gaticaJcalaH sthAnacaJcalo bhASAcaJcalo bhAvacaJcalazca / tatra drutadrutagAmI gaticaJcalaH / sthAnacaJcalastrividhaH-yo niSannaH san pRSThabAhukaracaraNAdibhiH kuDyastambhAdi asakRt sRzati 1, yo vA niSanna evetastato bhrAmyati 2, pAdau vA punaHpunaH saGkocayati prasArayati vA 3, sa sthAnacaJcalaH / bhASAcaJcalazcaturdhA-asatpralApI 1, asabhyapralApI 2, asamIkSitapralApI 3, adezakAlapralApI 4 / tatrA'sat-alIkamazobhanaM vA pralapituM zIlamasyetyasatpralApI 1, asabhyaM-sabhAyAH dhammatthasatthakusalA sabhAsayA jattha sA sabhA nAma / jA puNa avihipaluTTA buhehi sA bhaNNae melI' / / ityuktalakSaNAyA yogyaM yadvacanaM tat sabhyaM, tadviparItamasabhyaM 'dAsacaNDAla' ityAdikaM grAmyavacanaM, karkazaM kaTukaM niSThuraM jakAramakArAdi vA tat pralapituM zIlamasyetyasabhyapralApI 2, kimidaM pUrvAparaviruddhaM kiM vA ihaparalokabAdhakamityAdyavimRzya yad vadati tadvacanamasamIkSitaM tatpralapanazIlo'samIkSitapralApI 3, kAryasya vinAzaM dRSTvA kazcid bhaNati-yathA mayA pUrvameva vijJAtamidaM kAryamevaM bhaviSyati / yathA kenacit sAdhunA pAtraM lepitaM, tato rUDhaM sat kuto'pi pramAdato bhagnaM, tataH kazcidAtmano dakSatvaM khyApayan bravIti-yadevedaM parikarmayitumArabdhaM tadaiva mayA jJAtaM, yathedaM niSpannamapi bhakSyate / eSa evaMvidho'dezakAle'navasare pralapanazIlo'dezakAlapralApI 4 / bhAvacaJcalaH punaryat zrutamArabdhaM tasya pAramaprAptaH sannaparAparazrutadrumANAM sUtrArthalavapallavAn svarucyA grahItuM zIlamasyeti pallavagrAhI / eSAM gaticaJcalAdInAmAjJAdayo doSAH saMyamAtmavirAdhanA ca / tatra saMyamavirAdhanA-gaticaJcalasya tvaritaM gacchataH pRthivyAdInAM kAyAnAmupamardanam, AtmavirAdhanA-prapatanapraskhalanadevatAchalanAdikA / evaM sthAnacaJcalAdiSvapyupayujyA''tmasaMyamavirAdhane vaktavye / kAraNena tu gaticaJcalatvAdyapi na doSAya, yathA stenazvApadabhayena A. dAsa ! caNDAla ! vA dAsazcAsau caNDAlazca vA / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo drutamapi gacchanna doSaH / glAno vA kazcidAgADhastasyauSadhAnayananimittaM zIghramapi gacchenna ca praayshcittmaapnuyaat| unmattayakSAviSTAdiH sthAnacaJcalatvamapi kuryAnna ca prAyazcittamApnuyAdanAtmavazatvAt / vAdino buddhiM parAbhavitumalIkamapi brUyAt, yathA-rohaguptena poTTazAlaparivrAjakamativyAmohanArthaM jIvA, ajIvA, no jIvAzceti trayo rAzayaH sthaapitaaH| tathA paNDakAdeH zaikSasya vyutsarjana vidheye tannirbhartsayannasabhyamapi bhaNet yenodvejitaH svayameva gaNAnniSkramya gacchet / AcAryA vA kutazcit pramAdasthAnAnnoparamante tato'dezakAlapralApitvamapi kuryAt / yathA kSamAzramaNA ! amukaH saMyato amukazca zrAvako mama purata idaM bhaNati, yathA-tvadIyA guravaH pArzvasthIbhavantaH sambhAvyante / etacca mayA pUrvamapi vijJAtamAsIt, yathA-kSamAzramaNAnAmevamAcaratAmapavAdo bhaviSyati / evamukte te'zlokabhayenaivoparamante / bAlo vA kelikandAdi kurvANo vAryamANo'pi na nivartate tato'nUhitamapi yadapi tadapi bhASitvA vAraNIyaH / pratyanIkAdayo vA khrprussaadibhaassnnairupshmyitvyaaH| tathA kasyApyAcAryasyApUrvaM sUtramartho vA vidyate tasyobhayasyApi tatpAdinadhIyamAnasya vyavacchedo bhavati / ataH pUrvArabdhaM zAstramardhapaThitamapi muktvA tadubhayamapyadhyetavyamiti yathAkramaM gatisthAnabhASAbhAvacaJcaleSu dvitiiypdm| evaM calacitazcaturdhA proktaH / yaduktamgaiThANabhAsabhAve lahugo mAso u hoi ikkike / ANAiNo a dosA virAhaNAsaMjamAyAe / / dAvaddavio gaicaMcalo thANacavalo imo tiviho / kuDDAdasaI phusai bhamai va pAe va vicchubhai / / bhAsAcavalo cauhA asatti aliaM asobhaNaM vAvi / asabhAjuggamasanbhaM aNUhiuM taM tu asamikkhaM / / kajavivattiM daRsNa bhaNai pubbiM mae u vinnAyaM / evamiNaM tu bhavissai adesakAlappalAvI a / / jaM jaM suamattho vA uddiSTaM tassa pAramappatto / aNNaNNa suadumANaM pallavagAhI u bhAvacalo' / / (ni0bhA0 6202 taH 6206) iti calacitto vyAkhyAtaH / atha gANaGgaNikastasyedaM svarUpam-upasaMpannaH sAdhuH kAraNAbhAve SaNmAsAnapUrayitvA yadyekasmAd gaNAt paraM gaNaM saGkrAmati, SaNmAsyAH parato vA yAvat dvAdaza varSANyapUrayitvA dvAdazabhyo vA varSebhya UrdhvaM niSkAraNaM gaNAd gaNaM saGkrAmati yadi, tadA gANaGgaNikaH syAt / kAraNe tu jJAnadarzanacAritrANAmanyatarasmin puSTAlambane samutpanne madhye dvAdazavarSamantaHSaNmAsaM vA gaNAdgaNaM saGkrAmannapi na prAyazcittabhAg bhavati / atha durbalacAritraH yo dhRtivIryaparihINo darzanajJAnAdipuSTAlambanaM vinA mUlaguNottaraguNaviSayAnaparAdhAn pratisevate, katham ? paJcakAdi yAvaccaramam / iha paJcakazabdena yatra pratisevite rAtriMdivapaJcakamApadyate sa sarvajaghanyazcaraNAparAdhaH parigRhyate / AdizabdAddazarAtriMdivAdiprAyazcittasthAnAni yAvaccaramaM sarvotkRSTacaraNAparAdhalakSaNaM pArAJcikaprAyazcittasthAnaM sa eSa durbalacAritraH / uktaM ca Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo mUlaguNe uttaraguNe paDisevai paNagamAi jA carimaM / dhiivIriaparihINo dubbalacaraNo aNaTThAe' / / evaMvidhasya chedazrutArthadAne doSabAhulyaM / yaduktampaMcamahabbayabheo chakkAyavaho a teNagunnAo / suhasIlaviattANaM kahei jo pavayaNarahassaM' / / ___ (bR0ka0 770, ni0bhA0 6209) tenA''cAryeNa paJcamahAvratabhedaH SaTkAyavadhazcAnujJAtaH, ye sukhazIlA'vyaktAnAM sukhaM zarIrazuzrUSAdikaM zIlayantIti sukhazIlAH pArzvasthAdayaH / avyaktAH zrutena vayasA ca / sukhazIlAcAvyaktAzceti dvandvasteSAm / yadvA-sukhe zarIrasaukhye zIlaM svabhAvo vyaktaH parispaSTo yeSAM te sukhazIlavyaktAsteSAm / athavA sukhaM-mokSasaukhyaM tadviSayaM yat zIlaM mUlottaraguNAnuSThAnaM tato vigato yatna udyama AtmA vA yeSAM te sukhazIlaviyatnAH sukhazIlavyAtmAno vA teSAmubhayatrApi pArzvasthAdInAmityarthaH / pravacanarahasyaM chedagranthArthatattvaM kathayati / evaM durbalacAritro vyAkhyAtaH / athA''cAryaparibhAvI kazcit kuziSyaH sUcayA asUcayA vA AcAryaM pribhvti| sUcA nAma svavyapadezena parasvarUpasUcanaM, yathA-ko'pi vayasA pariNataH sAdhurbAlakamAcArya bravIti - adyApi DaharA bAlakA vayaM kiM nAmAsmAkamAcAryapadasya yogyatvamiti / asUcA sphuTameva paradoSodghaTTanaM, yathA bho AcArya ! tvaM tAvadadyApi Daharo mugdhaH kSIrakaNTho varttase / ataH kIdRzaM bhavata AcAryatvamiti / yo'kulIna AcAryastamuddizya bhaNati aho ! uttamakulasambhUtA amI yogyA evA''cAryapadasya, vayaM tu hInakulotpannAH kuto'smAkaM sUripadayogyatA / yadvA-dhik kaSTaM yadakulIno'pyayamAcAryapade nivezita iti / evaM meghAvI mandamedhasam, Izvarapravrajito daridrapravRjitam , buddhisampanno mandabuddhim, labdhisampanno mandalabdhim AcAryaM sUcayA asUcayA ca paribhavatItyAcAryaparibhAvI / uktaM caDaharo akulINutti a dummeho damagamaMdabuddhI a / avi appalAbhaladdhI sIso parihavai AyariaM' / / __(bR0ka0 772, ni0bhA0 6210) rAyaNiapAribhAsI tipAThe tu rAtniko ratnAdhiko ratnaiH jJAnadarzanacAritrarUpaiH paramapuruSArthaprApaNapravaNaizcarati vyavaharatItIkaNi rAtniko ratnAdhika AcAryAdistaM pratyavajJAvacanAdi paribhASata ityevaMzIlo raatnikpribhaassii| atha vAmAvarttaH yaH ziSya Agaccheti bhaNitaH san vrajati, vrajeti bhaNitaH san zIghraM samAlIyate / evamanyadapi kAryaM yadyathA bhaNyate tattathA na karoti, sa vAmAvarttaH / uktaM caehi bhaNio u vaccai vaccasu bhaNio duaM samalliai / jaM jaha bhaNai taM taha akarito vAmavaTTo a' / / ___ (bR0ka0 774, ni0bhA0 6211) tha Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo atha pizunaH- alIkAnItarANi vA paradUSaNAni bhASamANaH prItiM zUnyAM karotIti vakSyamANalakSaNaH / upalakSaNatvAdapare'pyapAtrabhUtAH ziSyA jJeyA yathA AdyadRSTabhAvaH 1 / akRtasAmAcArIkaH 2, taruNadharmA 3, garvitaH 4, prakIrNaprajJavidyaH 5, gurunihnavI 6 / tatrA''vazyakAdi-sUtrakRtAGgaparyanteSu grantheSu ye bhAvAH padArthA abhidheyAste AdimA bhAvA yenA'vagatA na santi, sa AdyadRSTabhAvaH / 1 / jJAnopasampadi sUtrArthamaNDalIviSayAM sAmAcArI zAstrAntaravistaroktAM yo na karoti sma, so'kRtasAmAcArIkaH / 2 / yasya zrutasya yo yAvAn kAlaH- tirisapariAyassa u' ityAdigAthAkadambakapratipAditastasya tAvantakAlamasamApayan taruNadharmA bhavati / 3 / garvito yaH zrutamadhIyAnaH tadavalepAdeva durvinIto bhavannupalabhyate, tAdRze puruSe AcArAdi zrutajAtaM stokamAtramapi nAcakSIta / yataH-parikarttitakarNahastasya puruSasya kuNDalakaGkaNAdyAbharaNaM dIyamAnaM na zobheta / vizeSeNA'yamayogyaH / yaduktammaddavakaraNaM nANaM teNeva u je mayaM samuvayaMti / UNagabhAyaNasarisA agado vi visAyae tesiM' / / (ni0bhA0 6222, bR0ka0 783) yo'rthamaNDalyA rAhasikagranthArthaM zrutvA utthitaH san apariNatAnAM lezoddezataH kathayati / yathA amukaM pralambagrahaNAdikamatra sUtreNa kalpanIyatayA kathyate sa prakIrNaprajJaH / prajJAzabdeneha prakarSeNa jJAyate utsargApavAdatattvamanayeti vyutpattyA chedazrutAntargatA rahasyavacanapaddhatirucyate, sA prakIrNA vikSiptA yena sa prkiirnnprjnyH| tathA prakIrNavidyaH yaH sarvamapyAderArabhya paryantaM yAvat chedazrutamutsargApavAdasahitamapariNatAnAM kathayati sa prakIrNavidyaH, vidyAzabdena cAtrA'khaNDaM chedazrutamabhidhIyate / 5 / yaH punaH sUtrArthatadubhayAni kasyacit pArzve gRhItvA tamAcAryaM nidbhute apalapati / aparaM kamapi vikhyAtaguNamAcAryamuddizati / athavA brUyAt mayA svayamevAbhyUhya zrutaM nirNItaM kevalaM tairvAcanAcAryermama digmAtrameva dattamiti / atra parivrAjakajJAtaM, taccedam- 'egassa NhAviassa churagharagaM vijjAe AgAse ciTThai / taM ca ego parivAyago bahUhiM uvAsaNAhiM ArAhiUNa tassa sagAse vijjaM giNhittA annattha gaMtuM tidaMDeNaM AgAsagaeNaM acchai / tao so logeNaM pUijjai / annayA rannA pucchio-'bhagavaM ! kiM vijjAisao uAhu tavAisao ?' bhaNai 'vijjaaiso'| 'kao Agamio' tti ? bhaNai-'himavate pabbae phalAhAranAmassa maharisissa sagAsAo' tti bhaNie taM 'tidaMDaM khaDatti paDiaM' esa diTuMto / ayamatthovaNao, jahA- so pahAviaM vijjAyariaM niNhavito ohAvaNaM patto' evaM annevi appagAsaMpi vAyaNAyariaMniNhaviMtA ihaloe ceva bahUNaM samaNasAvagAINaM hIlaNijjA bhavaMti, devayAhi achalijjatIti / 6 / atra ca tintiNika-calacitta-gANaGgaNika-durbalacAritrA''cAryaparibhASi- vAmAvartta-pizunA-'kRtasAmAcArIka-garvita-prakIrNa-nivina ekAdazA'pAtrabhUtAH A. Adi + adRSTabhAvaH / B. jJAnaprAptiviSayAm / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ziSyAH / AdimAdRSTabhAvo'prAptaH, taruNadharmA punaravyaktaH / anayoH svarupaM prAk pratipAditam / tatredaM tAtparyam-avyakto dvidhA-paryAyaNa zrutena ca / tatra paryAyo dvidhA-janmataH pravrajyAtazca / tatra janmato yAvat SoDazavarSANi tAvadavyaktaH, pravrajyAtastu yAvat trINi varSANi tAvadavyaktaH / prakalpAdhyayanasya yo vA yasya zrutasya kAlaH proktastamaprApto'vyaktastasya zrutasya / zrutena punarAvazyake'nadhIte dshvaikaaliksyaavyktH| dazavaikAlike'nadhIte uttarAdhyayanAnAmavyaktaH / evaM sarvatra / atra paryAyazrutAbhyAM caturbhaGgI kAryA / tadyathA-payiNa zrutena ca vyaktaH prathamaH, paryAyeNa vyaktaH zrutena tvavyakto dvitIyaH, paryAyaNAvyaktaH zrutena tu vyaktastRtIyaH, dvAbhyAmapyavyaktazcaturthaH / prathamabhaGge vyaktaH zeSeSu triSvapi bhaGgeSvavyaktaH / sa eva ca yathAyogamAdimAdRSTabhAvataruNadharmatayA'vagantavyaH / / 25 / / athaiSAM sUtrArthapradAne prAyazcittamAha abatte appatte lahugA lahugA ya huMti appatte / lahugA ya huMti titiNi rasatitiNi huMta'NugghAyA / / 26 / / ___ (ni0bhA0 6229, bR0ka0 788) vyAkhyA-avyaktaH taruNadharmA tasya, tathA appatte' tti / apAtrANAmekAdazasaGkhyAkAnAM sUtrArthoM yadi dadAti tadA catvAro laghukAH / lahugA ya hu~ti appatte' tti / aprApta AdyadRSTabhAvastasya dadAti catvAro laghukAH / atraiva vizeSamAha- lahugA ya hu~ti titiNi' ityAdi / tintiNikasya zikSAtintiNikasya upadhitintiNikasya zayyAtintiNikasya dadAti catvAro laghavaH / AhAratintiNikasya punarvizeSamAha- rasatitiNi huMta'NugghAyA' iti / rasatintiNikasya 'vyAkhyAto vizeSapratipatte' rAhAratintiNikasya dadAti catvAro'nudAtA gurava ityrthH| ayamutsarganizcayaHbharija saha vijjAe kAleNaM Agae vidU / appattaM ca na vAijjA pattaM ca na vimANae' / / (ni0bhA0 6230) kAraNaiH punarapavAdapadenaitAnapi vAcayanna prAyazcittabhAg bhavati / taccApavAdapadaM nizIthAdimahAgrantheSu vistareNAbhihitaM tata evAvaseyam / iha tu granthagauravabhayAnnocyate / evaM pUrvamuddiSTAnAmavyaktA'pAtrA'prAptAnAM vibhAgena prAyazcittaM pratipAditam / / 26 / / atha pUrvoktapizunaviSayaM prasaGgAgataM vizeSamAha pIIsunnaNi pisuNe gurugAi cauNha jAva lahugo u / ahavA saMtAsate lahuo lahugA gihesu gurugA / / 27 / / __ (ni0bhA0 62 12, bR0ka0 775) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo vyAkhyA - pIIsunnaNi' tti / alIkAni itarANi vA paradUSaNAni bhASamANaH prItiM zUnyAM karotIti pizuno, nairuktI zabdaniSpattiH / sa ca yadyAcAryasya paizunyaM karoti tadA caturguru, upAdhyAyasya karoti caturlaghu, bhikSoH karoti mAsaguru, kSullakasya karoti mAsalaghu iti kalpacUrNyabhiprAyaH / nizIthacUrNyabhiprAyeNa tu yadyAcAryaH paizunyaM karoti tadA catvAro guravaH, upAdhyAyaH karoti catvAro laghavaH, bhikSuH karoti mAsaguru, kSullaH karoti mAsalaghu / amumevArthaM saJjighRkSurAha - gurugA' ityAdi / caturNAmAcAryopAdhyAyabhikSukSullakarUpANAM paizunyakaraNaM viSayabhUtAnAM kartRbhUtAnAM vA yathAkramaM gurukAdayo yAvallaghuko mAsaH prAyazcittam / athave prakArAntaropanyAse / sAmAnyataH saMyataH saMyateSu paizunyaM karoti / tatrAsadUSaNaviSaye paizunye catvAro lghvH| sadUSaNaviSaye laghuko mAsaH / ete eva prAyazcitte gRhiSu guruke avasAtavye, tadyathA - gRhastheSu asadbhirdoSaiH paizunyaM karoti catvAro guravaH / sadbhiH karoti gurumAsaH / evaM prAsaGgikaM pratipAditam / / 27 / / samprati jJAnAdyupasampannimittamAgataH ziSyo yairdoSaiH pratIcchanIyo na syAditi tAnAha-- ege apariNae vA appAhAre a therae / gilANe bahurogI a maMdadhamme a pAhuDe / / 28 / / ( bR0ka0 5399, ni0bhA0 5494) vyAkhyA-yadi eka ekAkI pazcAdAcArya: / yadi vA apariNataH kathamapi gRhItairakalpikairvastrAdibhiH shitH| athavA tasyAcAryasya pArzve ye tiSThanti, te apariNatA AhAravastrapAtrazayyAsthaNDilAnAmakalpikAstaiH sahitaH, sa ca kalpikavastrAdyutpAdane labdhimAn / athavA sa AcAryo'lpAdhAraH alpasya sUtrasyArthasya AdhAraH sUtrArtha naipuNa (Nya ? ) vikalaH zaGkitasUtrArtho vA, sUtrArthakathananipuNaM tameva ziSyaM pRSTvA zeSasAdhubhyo vAcanAM dadAti / yadi vA AcAryaH parivAro vA sthaviro jarasA vRddhazarIro'jaGgamaH, sa ca teSAM pratijAgarakaH / athavA pazcAttatra gacche eko glAno'dhunotpannarogaH, sa ca tasya cintAkArI / yadi vA eko bahurogI, bahurogI nAma cirakAlaM bahubhirvA sAdhAraNai rogairjA (yA) pyazarIraH, sa ca tasya varttApakaH / yadi vA pazcAttanAcAryaparivAraH sarvo'pi mandadharmA nirdharmA na gurvAjJAM karoti, kevalaM tadbhayAt kimapi karoti / tathA guruNA samaM prAbhRtaM kalahaM kRtvA samAgataH / athavA prAbhRtakAriNastasya ziSyAH tasyaiva guNena prAbhRtaM na kurvanti / tasyaiva vA saMyatairgRhibhirvA saha prAbhRtamasti / yadi vA pazcAttatra guroH kenApi saha prAbhRtamasti / sa ca krameNApanayanato guroH sAhAyyakArI / evaM prAg varttamAne yadi samAgataH syAt / idamuktaM bhavati - pazcAdekAkinam, apariNatam, alpAdhAram, sthaviram, guruM parivAraM vA glAnam, bahurogiNam, nirddharmaparivAraM vA AcAryaM vimucya prAbhRtaM vA kRtvA yadi samAgato bhavettarhi sa na pratigrAhyaH / / 28 / / kevalamayamupadezastasmai pradAtavyastamevAha-- A. yApyaH cikitsAkaraNayogyaH / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo eArisaM viusajja vipavAso na kapaI / sIsapaDicchAyarie pAyacchittaM vihijjaI / / 29 / / (bR0ka0 5400, ni0bhA0 5495) vyAkhyA-etAdRzamekAkyAdi svarUpaM gurumanyaM vA glAnAdikaM vyutsRjya parityajya vizeSeNa pravAso'nyatra gamanaM vipravAso bhadra ! tava na kalpate / bahuguNAdhAro bhavAn kathamIdRzaM kRtavAn ? tasmAdadyApi prAyazcittaM pratipadya pazcAdgaccha / sa ca samAgatastasya prAktanAcAryasya ziSyo vA syAt pratIcchako vA / evamAgatamupasampadyamAnaM yo'pyAcAryaH pratIcchati so'pi prAyazcittabhAk / tataH ziSyapratIcchakAcAryANAM prAyazcittaM vivakSuridamAhasIsapaDicchAyarie' ityAdi / ziSye pratIcchake AcArye ca prAyazcittaM vidhIyate / prAyazcittadAnavidhirucyata iti bhAvaH / / 29 / / pratijJAmeva nirvAhayati ege gilANi pAhuDi tiNha vi gurugAo sIsamAINaM / sese sIse gurugA lahuga paDicche gurusarisaM / / 30 / / (ni0bhA0 5496) vyAkhyA-ekasmin ekAkini gurau, glAne vA tatra gacche tiSThati, prAbhRte vA kenApi sahA'dhikaraNe sati yadi samAgataH ziSyaH, pratIcchako vA AcAryeNa vA tathA samAgataH san yadi pratIcchitaH tadA ziSyAdInAM ziSyapratIcchakA-''cAryANAM trayANAmapi gurukAzcatvAro gurumAsAH / yaH punaranyaH zeSo'pariNatA-'lpAdhArasthavira-bahuroga-mandadharma-parivAralakSaNastasmin zeSe yadi samAgataH ziSyastasya prAyazcittaM gurukAzcatvAro gurumAsAH / atha pratIcchakaH samAgataH tarhi tasya laghukAzcatvAro laghumAsAH / guru sarisa' miti gurorapi sadRzaM prAyazcittam , kimuktaM bhavati-yadi ziSyaM pratIcchati tataH prAyazcittaM catvAro gurumAsAH / atha pratIcchakaM tarhi catvAro laghukA iti / / 30 / / athavA prAbhRte idaM prAyazcittam sIsapaDicche pAhuDi cheo rAiMdiANi paMceva / Ayariassa ugurugA dovee paDicchamANassa / / 31 / / (ni0bhA0 6340) vyAkhyA- yadi prAbhRte guroH ziSyasya vA kenApi sahAdhikaraNe varttamAne ziSyaH pratIcchako vA samAgatastadA tasya ziSyasya pratIcchakasya vA prAyazcittaM paJca rAtriMdivAni paryAyasya chedaH / AcAryasya punavipyetau pratIcchataH pratigRhNataH prAyazcittaM gurukAzcatvAro gurumAsAH / tathA yaH samanojJa upasampadanArthamAgatastaM yadyAcAryaH prathamadivase na pRcchati, yathA-kutaH AgataH ?, kutra vA gamiSyasi ?, kiM nimittaM vA samAgataH ? Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo iti / tatastasyaivamapracchane prathamadivase mAsalaghu / dvitIyadivase'pi yadi na pRcchati tadA mAsaguru / tRtIyadivase'pyapracchane ca catvAro laghumAsAH / caturthe'pi divase yadi na pRcchati tadA caturguru / paJcamAdiSvapi divaseSvapracchane tadeva caturguru / so'pi pRSTaH san yadi brUte-kathayiSyAmi tadA tasyApi prathamadivase mAsalaghu, dvitIyadivase mAsaguru, tRtIyadivase caturlaghu, caturthadivase'pyakathane caturguru, paJcamAdiSvapi tadeva caturguru / athavA prathamadivase zrAnta iti kRtvA na pRSTastata AcAryaH zuddhaH, kAraNavazenA'pracchanAt / dvitIyadivase na pRcchati mAsaguru, tRtIye na pRcchati caturlaghu, caturthe divase caturguru / evaM tenopasampadyamAnena pRSTenA'pRSTena vA AkhyAtaM yadahamamukena kAraNena samAgata iti / tata AgatazcintanIyaH zuddho'zuddho vA / atra catvAro bhaGgAH / tadyathA-nirgamanamapyazuddhamAgamanamapyazuddham 1, nirgamanamazuddhamAgamanaM zuddham 2, nirgamanaM zuddhamAgamanamazuddham 3, nirgamanamapi zuddhamAgamanamapi zuddham 4 / tatra nirgamanaM pUrvoktairekAkigurutyAgAdibhirvakSyamANaizcAdhikaraNAdibhirdoSairazuddham / AgamanaM tu vajikAdiSu pratibandhenAzuddham / tatrApi pratibandhanimittaM prAyazcittaM sUtrAnusArato vaktavyam / caturthabhaGgastu nirdoSa ityAdi / etadvaktavyatA vistarato nizIthAdimahAgranthebhyo'vaseyA / / 31 / / evaM jJAnAdyupasampannimittAgataziSyadoSaviSayaM prAyazcittamuktam / atha navapravrajitaziSyA'vidhyupasthApanAviSayamAha appatte akahittA jIvAjIve a baMdhamukkhaM ca / uvaThAvaNi caugurugA virAhaNA jA bhaNiaputviM / / 32 / / (ni0bhA0 3752) vyAkhyA-upasthApanA tAvat pravrajitasya syAt / pravrajyA ca yogyAnAmeva deyA, na tvayogyAnAm / yata uktaMpavvAvaNArihA khalu jAIkularUvaviNayasaMpannA / tavivarIaguNA khalu huMti apavvAvaNAjuggA' / / atha caite'STacatvAriMzadayogyAH pravrajyAyAH / aTThArasa purisesuM vIsaM itthIsu dasa napuMsesu / pavAvaNA aNarihA analA aha ittiA bhaNiA / / (ni0bhA0 3505, bR0ka0 4365) bAle vuDDhe napuMse a jaDDe kIve a vAhie / teNe rAyAvagArI a ummatte a adaMsaNe / / (ni0bhA0 3506, pra0sA0 790) dAse duDhe a mUDhe a aNatte juMgie ia / ubaddhaye a bhayae sehanipheDiAiA / / (ni0bhA0 3507, pra0sA0 791) gubiNI bAlavacchA a pavAveuM na kappai / eesiM tu parUvaNA kAyavvA dupayasaMjuttA' / / (ni0bhA0 3508, paMcakalpabhASya - 200, 201, 202) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo eteSAM lezato'yamarthaH-puruSeSu madhye'STAdaza, strISu viMzatiH, napuMsakeSu daza, ete'STacatvAriMzat pravrAjanAyA anarhAH / analA ayogyA etAvanto bhaNitAH, tadyathA bAlaH saptASTau varSANi yaavdtraabhidhiiyte| saptativarSebhya upari vRddhaH / anye tvAhuH-arvAgapIndriyAdihAnidarzanAt SaSTivarSebhyo'pyupari vRddho'bhidhIyate / na srI, na pumAn napuMsakam / jaDDastu tridhA bhASayA zarIreNa karaNena ca / bhASAjaDuH punarapi tridhA-jalamUko, manmanamUka, elakamUkaH / tatra jalanimagna iva buDabuDAyamAno yo vakti sa jalamUkaH / yasya vadataH khalyamAnamiva vacanaM skhalati, sa manmanamUkaH / yastvelaka ivAvyaktaM mUkatayA zabdamAtrameva karoti, sa elakamUkaH / yaH pathi bhikSATane vandanAdiSu vA'tIva sthUlatayA'zakto bhavati, sa zarIrajaDDaH / karaNaM-kriyA tasyAM jaDDaH karaNajaDDaH samitiguptipratikramaNapratyupekSaNAsaMyamapAlanAdikriyAM punaH punarupadizyamAnAmapyatIva jaDDatayA yo grahItuM na zaknoti, sa karaNajaDDa ityarthaH / yaH stribhirbhogairnimantrito'saMvRtAyA vA striyo'GgopAGgAni dRSTvA, zabdaM ca manmanAlApAdikaM tAsAM zrutvA samudbhUtakAmAbhilASo'dhisoDhuM na zaknoti sa klIbaH / bhagandarAtIsArakuSThaplIhazUlArzaHprabhRtirogaisto vyAdhitaH / kSatrakhananamArgapAtanAdicauryanirataH stenaH / zrIgRhAntaHpuranRpatizarIratatputrAdidrohavidhAyako rAjApakArI / yakSAdinA prabalamohodayena vA paravazatAM nIta unmattaH / na vidyate darzanaM dRg yasyetyadarzano'ndhaH styAnarddhinidrodayavAnapyatra draSTavyaH / gRhadAsyAH sAto, durbhikSAdiSvarthAdinA vA krItaH, RNAdivyatikare vA'varuddho dAsa ucyate / duSTo dvidhA-kaSAyaduSTo viSayaduSTazca / tatra sarSapabharjikAbhiniviSTasAdhvAdivad utkaTakaSAyaH kaSAyaduSTaH / atIva parayoSidAdiSu gRddho A. udrrogvishessH| B. bhANDAra / C. egeNa sAhuNA sAsavabhajjiyA (='sarasavanI bhAjI' iti bhASAyAm) susaMbhiyA laddhA, tattha se atIva gehii| Ayariyassa ya AloiyaM / paDidaMsie nimaMtie ya AyarieNaM savvA vi samuddiTThA / itaro padosamAvaNNo / AyarieNaM lakkhiyaM, micchAmi dukkaDaM' kayaM tahAvi na uvasamai, bhaNai ya-tujjha daMte bhaMjAmi / guruNA ciMtiyaM- mA asamAhimaraNeNa mArissai'tti gaNe annaM gaNaharaMThavettA annaM gaNaMgaMtUNa bhattapaccakkhANaM kayaM / samAhIe kAlagayA / iyaro gavesamANo sajjhaMtie pucchai-kattha AyariyA ? tehiM na akkhAyaM / so annato soccA tattha gaMtuM pucchai-kahiM AyariyA ? te bhaNaMti-samAhIe kAlagayA / puNo pucchai-kahiM sarIragaM pariTThaviyaM ? Ayariehi ya puvvaM bhaNiyaM-mA tassa pAvassa mama sarIrapariTThAvaNiyAbhUmi kahejjAha, mA AgaTThi-vigaDhei karemANo uDDAhaM kAhii / tehiM akahie annato souM tattha gaMtuM uvaTThiyAo golovalaM kaDDiUNa daMte bhaMjaMto bhaNai-etehiM tume sAsavanAlaM khaiyaM / taM sAhUhiM paDiyaratehiM diTuM / / athAkSaragamanikA-sarSapanAlaviSayaM chandanaM nimantraNaM guroH kRtam / guruNA ca sarvaM bhuktam / itarasya kopH| guruNA kSAmaNe kRte'pi sa nopazAntaH / tato'nupazAnte tasmin gaNinam' AcArya sthApayitvA anyasmin gacche parijJA bhaktapratyAkhyAnamaGgIkRtam / tasya ca ziSyAdhamasya guravaH kutra gatAH' ? iti pRcchato'pi saJjhilakasAdhubhirnAkhyAtam / tato'nyataH zrutvA tatra gatvA kutra teSAM zarIram'? pRcchA kRtA / gurubhizca pUrvameva tadIyo vRtAnta: kathita AsIt / dAyaNa'tti akAraprazleSAt tatastairAcAryazarIrapariSThApanAbhUmirna drshitaa| sa cAnyataH zrutvA gato dantabhaJjanaM kRtavAn / sAdhubhizca gupilasthAne sthitaiH praticaraNaM kRtamiti / / (bR0ka0 4988, 4989 - TIkA, ni0bhA0 3683,3684) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo viSayaduSTaH / snehA'jJAnAdiparatantratayA yathAsthitavastvavagamazUnyamAnaso mUDhaH / yo rAjAdInAM hiraNyAdikaM dhArayati sa RNArttaH / jAtikarmazarIrAdibhirdUSito juGgitaH / tatra mAtaGgakaulikavaruDasUcikachimpakA- dayosspRzyA jAtyA juGgitAH / spRzyA api strImayUrakukkuTAdipoSakAH / vaMzavaratrA''rohaNanakhaprakSAlanasaukarikatvavAgurikatvAdininditakarmakAriNaH karmajuGgitAH / karacaraNakarNAdivarjitAH paGgukubjavAmanakakANaprabhRtayaH zarIrajuGgitAH / arthagrahaNapUrvakaM vidyAdigrahaNanimittaM vA etAvanti dinAni tvadIyo'hamityevaM yenA''tmanaH parAyattatA kRtA bhavati, so'vabaddhaH / rUpakAdimAtrayA bhRtyA dhaninAM gRhe dinapATikAdimAtreNa tadAdezakaraNe pravRtto bhRtakaH / zikSakasya dIkSitumiSTasya niHspheTikA apaharaNaM zikSakaniH spheTikA / tadyogAdyo mAtApitrAdibhirananujJAto'pahRtya dIkSitumiSyate, so'pi zikSakaniH spheTikA / ityete 'STAdaza puruSeSu dIkSA'narhAH bhedAH / eteSAM bAlAdInAM dIkSApradAne pravacanamAlinya - saMyamAtmavirAdhanAdayo doSAH sukhAvaseyA eveti na darzitAH / vairasvAmyAdInAM ca pravrAjane'pavAdapadaM nizIthAdavaseyam / ete eva cASTAdazabhedAH strISvapi paraM napuMsakadvAre'yaM vizeSaH - yaH puruSanapuMsakaH sa pratisevate pratisevApayati ca / strInapuMsikA punaH strIvedaM napuMsakavedamapi vedayati / anyAvapi dvAvimau bhedau bhavataH, tadyathA - gurviNI sagarbhA, sabAlavatsA saha bAlena stanapAyinA vatsena varttata iti sabAlavatsA / ete sarve'pi viMzatiH strIbhedA dIkSA'narhAH / napuMsakAH punaH SoDazabhedA bhavanti, tadyathApaMDae vAie kIve kuMbhI issAlue > ia / sauNI takkamasevI a pakkhiApakkhie ia / / (bR0ka0 5166, ni0bhA0 3561, pra0sA0 793) sogaMdhie Asitte vaddhie cippie ia / maMto- sahIuvahae isisatte devasatte a / / (bR0ka0 5167, ni0bhA0 3562, pra0sA0 794 ) paNDakaH, vAtikaH, klIbaH, kumbhI, IrSyAluH, zakunI, tatkarmasevI, pakSikA'pakSikaH, saugandhikaH, AsiktaH, varddhitaH, cipNitaH, mantropahata, auSadhyupahataH, RSizaptaH, devazaptaH / tatra paNDakasyemAni SaD lakSaNAni-- mahilAsahAvo sarakhannabheo meMDhaM mahaMtaM mauA a vANI / sasaddayaM muttamapheNagaM ca eANi chappaMDagalakkhaNANi ' / / (bR0ka0 5144, ni0bhA0 3567) puruSAkAradhAriNo'pi mahilAsvabhAvatvaM paNDakasyaikaM lakSaNaM, tathAhi - gatistasya padAkulA mandA bhavati, sazaGkaM pRSThato'valokamAno gacchati / zarIraM ca zItalaM mRdu ca bhavati / yoSidivA'navarataM hastobhakAn prayacchan udaropari tiryag vyavasthApitavAmakaratalasya upariSTAddakSiNakarakUrpUraM vinyasya dakSiNakaratale ca mukhaM A. bhRtiH = bhATiH ( majurI, bhADuM' iti bhASAyAm ) / B. karmakaraH / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kRtvA bAhUca vikSipan bhASate / abhIkSNaM ca kaTIhastakaM dadAti / prAvaraNAbhAve strIvad bAhubhyAM hRdymaacchaadyti| bhASamANazca punaH punaH savibhramaM bhUyugamutkSipati / kezabandhanaprAvaraNAdikaM ca strIvat karoti / yoSidAbharaNAdiparidhAnaM bahu manyate / snAnAdikaM ca pracchannaM samAcarati / puruSasamAjamadhye ca sabhayaM zaGkitastiSThati / strIsamAje tu niHzaGkitaH pramadocitaM ca randhanakhaNDanapoSaNAdikaM karma pravidadhAti ityAdi mahilAsvabhAvatvaM pnnddklkssnnm| aparaM ca svaravarNabhedaH / upalakSaNatvAd gandharasasparzAzca strIpuruSApekSayA vilakSaNAstasya bhavantItyarthaH / meM, puruSacihnaM mahadbhavati / mRdvI ca vANI lalanAyA iva saAyate / yoSita iva sazabdaM mUtramabhijAyate phenarahitaM ca tadbhavati / etAni SaT paNDakalakSaNAni 1 / vAtiko nAma yasya mohakarmodayena sAgArikaM savikAraM jAtaM sat svabhAvasthaM na syAd yAvadanAcAraM nA'carati 2 / klIbaH klIbyate iti klIbo guNaniSpannanAmA, yasya maithunAbhiprAye aGgAdAnaM vikAraM bhajati bIjabinduMca galati / yadi niruNaddhi tadA kAlAntareNa tRtIyaH syAt 3 / yasya tu vRSaNau zvayataH zopha bhajataH sa kumbhI / sa ca dvidhA-vAtadoSeNa yasya sAgArikaM vRSaNau vA zvayati sa jAtikumbhI-rogItyarthaH / yasya punarmohotkaTatayA sAgArikaM vRSaNau vA'sevamAnaH zvayati, sa vedakumbhI 4 / yasya pratisevamAnaM dRSTvA IrSyA'bhilASa utpadyate, sa IrSyAlurvedotkaTaH strImalabhamAnastRtIyaH syAt 5 / vedotkaTatayA abhIkSNapratisevanAsakto gRhacaTaka iva zakunI bhavati 6 / yo maithunamAsevamAno bIjanisarge jAte jihvayA zvAna iva tadeva leDhi, sa tatkarmasevI so'pyasevakastRtIyaH syAt 7 / yasya zuklapakSe zuklapakSe atIva mohodbhavaH syAt dvitIyapakSe tvalpaH / athavA zuklapakSe kRSNapakSe vA pakSaM yAvadatIvodayaH syAt tAvanmAtrameva ca kAlamalpodayaH sa pakSikApakSikaH 8 / yaH sAgArikaM jighrati tanmalitvA hastaM jighrati, tadgandhaM ca zubhaM manyate, sa saugandhikaH 9 / yaH sAgArika strIsAgArike'nupravezya tiSThati, sa AsiktaH, so'pi mohotkaTatayAtIva vyasanI niruddhabastiH kAlAntareNa tRtIyaH syAt 10 / ete paNDakAdayo daza napuMsakA nagaramahAdAhasamAnakAmAdhyavasAyasampannatvAt stryAdyAsevAmAzrityAtIvAzubhAdhyavasAyavattvAcca diikssaa'nrhaaH| zeSAH punaH SaT varddhitAdayo napuMsakA nizIthoktavizeSalakSaNasambhave pravrajyAyogyAH / teSAmidaM svarUpam-AyatyAM rAjAntaHpurama'hallakapadaprAptyAdinimittaM yasya bAlatve'pi chedaM dattvA vRSaNau gAlitau bhavataH, sa varddhitakaH 11 / yasya tu jAtamAtrasyAGguSThAGgulibhirmarpayitvA vRSaNau drAvyete, sa cippitaH 12 / etayozcaivaM kRte sati kila napuMsakavedodayaHsampadyate / kasyacittu mantrasAmarthyAdanyasya tvauSadhisAmarthyAt puruSavede strIvede vA samupahate sati napuMsakavedaH samudeti 13-14 / aparasya tu madIyatapaHprabhAvAnnapuMsako bhavatviti RSizApAdanyasya tu devazApAttadudayo jAyate iti 15-16 / eteSAmaSTacatvAriMzataH pravrajyAnarhANAmutsargApavAdapadAbhyAM prarUpaNA prakalpe pradarzitA vistareNa sA tata evAvaseyA / etebhyo'pare sarve'pi jAtikulavinayAdiguNasampannA A. mehanam / B. vardhate / C. kaMcukI' iti bhASAyAm / D. nizIthe / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo bahukSINaprAyakarmAMzAH pravrajyAyA yogyA mantavyAH / yazca pravrajyArthamupasthito bhavati, sa evaM pRcchyate-ko'si tvaM ? kiM nimittaM pravrajasi ? kiJca te vairAgyamiti pRSTo yadi zuddho'vagataH, tatastasyAgre sAdhucaryA eSA kathyate-yAvajjIvaM gocaracaryayA bhikSAmaTitvA'cittasyaiSaNAvizuddhasyAhArasya bhojanaM kartavyam / tadapi bAlavRddhazaikSakAdisaMvibhAgena / nityaM catuSkAlaM svAdhyAyo vidhAtavyaH / yAvajjIvaM dezataH srvtshcaa'snaanm| Rtubaddhe kAle bhUmau zayyA, varSArAtre phalakAdizayanam / divase na svaptavyam , rAtrau tRtIye yAme nidraamokssH| aSTAdaza zIlAGgasahasrA dharaNIyAH / locAdikAH klezA aneke kAryAH / evamukte yadi sa sarvamabhyupagacchati, tadA tasya sUtroktavidhinA pravrajyA pradeyA / tatastasya prAsuka AhAro dIyate / sa ca bhikSAM na hiNDApyate kintvahiNDamAna eva grahaNazikSAmAsevanazikSAM ca grAhyate / grahaNazikSA nAma pAThaH / AsevanAzikSA sAmAcArIzikSaNam / yadA ca dvividhAmapi zikSA grAhito'dhItaSaDjIvanikAyAdhyayanazca sa syAt tadA tasyAgre tadarthaH kathyate / tato'dhigato'rtho'nena samyak zraddhAnaviSayIkRtazca yadi tadAnIM tasyetthaM parIkSA kriyate, yathA-uccAraprazravaNAdipariSThApanArthamasthaNDilaM sacittapathivIkAyAtmakaM dayate / yadi tatra na pariSThApayati sthAnaniSadanAdi ca na karoti, tadA jJAyate samyak pariNato'sya dharma iti / evamapkAyaviSaye nadItaTAkAyudakasamIpe parIkSA / tejaHkAye sA'gnivasatau pradIpamavaSvaSkaya utSvaSkaya vA / tathA vAtaviSaye dhrmaatto bhaNyate-tAlavRntAdinA vAtodIraNAM kuru, abhidhAraNaM vA kuru, yadi na karoti tadA pariNataH / haritakAye traseSu ca pRthivyAmiva parIkSA kAryA / evaM gocaragato'pi pRthivyAdibhiH kAyaiH parIkSyate, tadyathA-sarajaskenodakArTeNa vA hastena mAtrakeNa vA bhikSA grAhyate, ityAdi parIkSayA trividhatrividhena SaDjIvanikAyaparihArI sa yadyavagamyate tadA vratAropaNayogyaH / tato dravyAdau prazaste tasya AcAryeNAtmano vAmapAveM sthApitasya vratAropaNarUpopasthApanA yathAvidhi vidheyA / tato diga nibadhyate dvividhA trividhA vA / tatra sAdhordvividhA / tadyathA-AcAryasyopAdhyAyasya ca / vRtinyAstrividhA / tadyathA-AcAryasyopAdhyAyasya pravarttinyAzca / tathA-upasthApanAnantaraM tapaH kAryate / taccA'bhaktArthamAcAmlaM nirvikRtikaM vaa| tathA dvau pitAputrau pravrajitau yadi dvAvapi yugapat prAptau, tarhi yugapadupasthApyate / atha putraH sUtrAdibhiraprAptaH sthavirastu prAptastarhi tasyopasthApanA vidheyA / yadi punaH putraH prAptaH, sthavirastvaprAptaH tarhi yAvadupasthApanAdivasaH zuddhaH sameti tAvat sthaviraH prayatnena zikSyate, yadi tAvatA prApto bhavati, tato dvAvapi yugpdupsthaapyte| athA''dareNa zikSyamANo'pi na prAptastadA sthavireNAnujJAte sati kSullaka upasthApyate / atha sthaviro na manyate, tadA prajJApanA karttavyA rAjAdidRSTAntena / sa caivam- ego rAyA rajjaparibhaTTho saputto annarAyANamolaggiu~mADhatto / so rAyA puttassa tuTTho / taM se puttaM rajji tthaaviumicchi| kiM so piA nANujANai ? evaM tava jai putto mahabvayarajjaM pAvai tA kiM na mannasi ? ' evaM prajJApitena sthavireNAnujJAte A. sevitumArabdhaH / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo kSullakasyopasthApanA karttavyA / atha sa yadyevaM prajJApyamAno necchati tadA paJca divasAn yAvattiSThanti / tataH punarapi prajJApyate / tathA'pyanicchAyAM punarapi paJcAhaM tiSThanti / punaH prajJApyate tathA'pyaniSTau bhUyaH paJcAhamavatiSThante / evaM yadi tripaJcAhakAlena sthaviraH prApto bhavati, tadA yugapadupasthApanA / ataH paraM sthavire'nicchatyapi kSullaka upasthApyate / athA'haGkArI sannahaM putrAdavamataro bhaviSyAmIti vicintya kadAcidunniSkrAmet / guroH kSullakasya copari pradveSaM gacchet / evaM svarUpe jJAte trayANAM paJcAhAnAmuparyapi kSullakaH pratIkSApyate yAvattenA'dhItamiti / evaM rAjA'mAtyayoH, rAjJA ca saha zreSThisArthavAhayorapi vaktavyam / evaM saMyatImadhye mAtAduhitrordvayoH, mahAdevyamAtyapatnyoH, zreSThisArthavAhapatnyozca niravazeSaM vAcyam / copasthApyamAnA gurorvAmapArzvasthA eko'neko vA gajadantavadavanatA bhavanti / tatra yadi te gurusamIpamagrato vA'bhisaranti tadA gacchasya vRddhirjJAtavyA / yathA'nye'pi bahavaH pravrajiSyanti / atha pazcAd bahirvA 'pasaranti tadA sa upasthApyamAno'nyo vA unniSkramiSyati apadraviSyati veti nimittam / tathA - AcArya upAdhyAyo vA smaran sAdhurayamupasthApanArho jAta iti jAnAnazcatUrAtramadhye paJcarAtramadhye vA tannopasthApayati tatra yadi tasya kalpAkasya kazcinmAnanIyaH pitA bhrAtA vA jyeSThaH svAmI vA kalpAko bhAvI paJcarAtreNa paJcadazarAtreNa vA tato nAsti tasya prAyazcittam / mAnanIye'nupasthApite tasyopasthApanAyA ayogAt / atha nAsti tasya kazcin mAnanIyaH kalpAko bhAvI tatastasyA''cAryasyopAdhyAyasya vA prAyazcittam / atrAdezadvayam - eke prAhuzcatUrAtrAt paraM yadyanyAni catvAri dinAni nopasthApayati, tata AcAryasyopAdhyAyasya ca pratyekaM prAyazcittaM caturgurukam / atha tato'pyanyAni catvAri dinAni laGghayati, tataH SaDlaghukam / tato'pyanyAni ceccatvAri dinAni tataH SaDgurukam / tato'pyanyAni yadi catvAri dinAni tatazcaturgurukazchedaH / paramanyAni catvAri dinAni yadi tarhi SaDlaghukazchedaH / tato'pi cedanyAni catvAri tataH SaDgurukazchedaH / tataH paramekaikadivasAtikrame mUlAnavasthApyapArAJcitAni / dvitIyAdezavAdinaH prAhuH - paJcarAtrAt paraM yadi nopasthApayati tatazcaturgurukaM prAyazcittam / paraM yadi paJcadinAni laGghayati tataH SaDlaghukam / tataH paramapi paJcarAtrAtikrame SaDgurukam / tato'pi paraM yadi paJcadinAni vAhayati tatazcaturgurukazchedaH / tataH paramanyAni cet paJcadinAni tataH SaDlaghukazchedaH / tato'pi paJcarAtrAtivAhane SaDgurukazchedaH / tataH paramekaikadivasAtivAhane mUlAnavasthApya - pArAJcitAni / atha darpapramAdavyAkSepaglAnatvakAraNairasmarannopasthApayati, tatra vyAyAmavalganAdiSu vyApRtatayA yo niSkAraNo'nAdaraH sa darpa:, tenAnupasthApane prAyazcittaM catvAro gurukAH / vikathAdInAM paJcAnAM pramAdAnAmanyatamena pramAdenAnupasthApane catvAro laghukAH / sIvanatunnasvAdhyAyadhyAnapAtralepAdidAnakAryeryo vyAkSepaH, tenAnupasthApane guruko mAsaH / glAnatvena tvanupasthApane laghumAsaH / atha rAjJo yuvarAjasyAmAtyAdervA pratidivasamAgacchato dharmakathA kathyate / parapravAdI vA kazcanA'pyupasthitaH sa vAde nigrahItavya iti tannigrahaNAya vizeSataH zAstrAbhyAse, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo tena saha vAde vA dIyamAne, yadi vA''cAryasyAnyasya vA sAdhoryo upasthApyaH tasya vA'tyutkaTe glAnatve jAte vyAkulIbhavanataH smarannasmaran vA yadyapi nopasthApayati tathApi na tasya prAyazcittam , kAraNato vyaakuliibhvnaat| athA''cArya upAdhyAyo vA yadA smarati tadA na sAdhakaM nakSatrAdikam , yadA tu sAdhakaM nakSatrAdikaM tadA bahu vyAkSepato na smarati / evaM smarannasmara~zca kalpAkaM nopasthApayati / tatra yadi tasya kazcinmAnanIyaH kalpAko bhAvI tadA tadapekSayA tasyAnupasthApane'pi na prAyazcittam / atha nAsti kazcinmAnanIyaH kalpAko bhAvI tadA dazadivasAtikrame catvAro gurukAH / tataH paraM dazadinAtikrame SaDlaghukam / tataH paramapi dazadinAtivAhane SaDgurukam / tato'pi daza dinAtikrame caturgurukazchedaH / tato'pi dazadinAtikrame SaDlaghuzchedaH / tato'pi dazadinAtikrame ssddgurukshchedH| tata ekaikadinAtikrame mUlAnavasthApyapArAJcitAni / eSa prathamamAdezaH, dvitIyAdeze punastapasA chedena vA'damyamAne'thavA dhRtibalena kAyabalena vA durbale tapasazchedasya vA dAtumazakyatayA saMvatsaraM yAvadAcAryatvaharaNama, gaNo hiyate iti bhAvaH / evamapasthApanAviSayo vidhinizIthAdau vistareNAbhihitaH / tadanyathAkaraNe prAyazcittam / tacca- appatte akahittA' ityAdi prastutagAthayA'tra pratipAdyate / iti saiva sAmprataM pratanyate / aprApte zrutena pUrvakAle zastraparijJAdhyayanaparyantena samprati SaDjIvanikAyaparyantena paryAyaNa vA ssnnmaasaadiken| tathA-akathayitvA jIvA'jIvAn bandhaM mokSaM ca / upalakSaNametat tena pRthivyAdayo jiivaaH| dharmAdharmA'stikAyAdayo'jIvA Azravo bandhaH puNyaM pApaM saMvaro nirjarA mokSazca / etAnnavapadArthAn sabhedAn karmabandhabhedahetUMcAkathayitvA / upalakSaNatvAdanadhigate jIvAjIvAdau tathA SaDjIvanikAyarakSAviSayaparIkSAyA abhAve / idamuktaM bhavati-yena SaDjIvanikAyAdhyayanaM paThitaM, na ca tasyArthaH zrutaH / atha zrutaH, paraM nAvagataH / avagato'pi na zraddhAnaviSayIkRtaH / yazca SaDjIvanikAyarakSAviSaye na parIkSitaH tasyopasthApane kriyamANe upasthApayituH prAyazcittaM catvAro gurukAH / na kevalametat prAyazcittaM kintvAjJAdayo doSAH / virAdhanA yA pUrvabhaNitA sA ceyam-upasthApito bhikSAdau kila kalpiko bhavati / tatastasya bhikSAdipreSaNe SaNNAM jIvanikAyAnAM virAdhanA aparijJAnAt / tatastanniSpannamapi prAyazcittaM upasthApayiturupaDhaukate / sa ca mahAvratAnAmayogyo'tra mAlayA dRSTAnto, yathA-sthANau zUlAnAye paJcavarNasugandhapuSpamAlA samAropyamANA na shobhte| evamayogye'pi paJcamahAvratamAlA na zobhate / / 32 / / evaM sUtrArthAprAptopasthApanAviSayaM praayshcittmuktm| atha sUtrArthA''zAtanAviSayaM tadAha sAmaNNeNaM suttAsAyaNi caulahuga caugurU atthe / lahugurulahugA vA taduvagaraNavannAsu tivihAsu / / 33 / / vyAkhyA sAmAnyena oghenA''gADhA'nAgADhAdyavizeSeNa sUtrA''zAtanAyAM sUtraM paramAptapraNItA''gamarUpaM tasyA''zAtanAyAmavidhipAThAdirUpAyAM caturlaghukAH prAyazcittam / arthe arthaviSayAyAmAzAtanAyAmavidhizravaNAdirUpAyAM caturguravaH / tadupakaraNAvajJAsu trividhAsu / tasya jJAnasyopakaraNAni pustakapaTTikAdIni, teSAmavajJAsvAzAtanAsu trividhAsu jaghanyamadhyamotkRSTabhedAsu yathAkramaM laghugurulaghukA vA / jaghanyAvajJAyAM laghumAsaH, A. pATI' iti bhASAyAm / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo madhyamAvajJAyAM gurumAsaH, utkRSTAvajJAyAM caturlaghava ityarthaH / atra vAzabdaH samuccaye pUraNe vA / / 33 / / athAvidhisUtrArthagrahaNAdiviSayaM prAyazcittamAha bhUapamajjaNuoga-kAla-avisajjaNAisu a bhinnaM / akkhanisijjaavihi cau-guru(rU?) asamAyAri lahu(hU?) sese / / 34 / / vyAkhyA-bhUH bhUmiH sUtramaNDalyarthamaNDalyoH prakramAt bhojanamaNDalyAzca sthAnaM, tasyA apramArjane anuyogakAlAvisarjanAdiSu ca / anuyogakAlayoravisarjanam apratikramaNam , AdizabdAt sampUrNazrutaskandhaparAvarttanAntaraM kAyotsargAkaraNam, teSu bhinna bhinnamAsaH / akSaniSadyA'vidhau anuyogakAle'kSANAmasthApane guruyogyA'kSayogyaniSadyayorakaraNe caturguravaH / zeSe avidhau anuyogagrahaNazeSavidhyakaraNe asamAcArIniSpanno laghumAsaH / tadyathA-anuyogaprArambhe gurUNAM vandanakA'dAne kAyotsargAkaraNe ca laghumAsaH / / 34 / / atha zrutopacArayogasya bhaGge prAyazcittamAha AgADhANAgADhassa sababhage a desabhage a| jogassa kamA challahu caugurucaugurugacaulahugA / / 35 / / vyAkhyA-yogo dvidhA-AgADho'nAgADhazca / ubhayorapi sarvabhaGgo'yaM-yadA''cAmAmlaM na karoti vikRtiirbhungkte| dezabhaGgastu-yogasamAptau vikRtI(ktvA pazcAdvikRtyAdAnakAyotsargaM karoti, svayameva vA gurorasamakSaM vikRtyAdAnakAyotsarga karoti, svayameva vA gurorasamakSa vikRtyAdAnakAyotsargaM kRtvA bhuGkte / abhaNito'pi vA gurUn bhaNati-sandizata vikRtyAdikAyotsargaM karomi, ekapAtrake vikRtimAcAmAmlaprAyogyaM vaa''dtte| iha kramAd-yathAkramamAgADhayogasya sarvabhaGge SaDlaghu / dezabhaGge caturguru / anAgADhayogasya sarvabhaGge cturgurukaaH| dezabhaGge caturlaghukA iti jJAnAcArAticAraprAyazcittamuktam / / 35 / / adhunA darzanAcArAticAraprAyazcittAdhikAraH / tatra darzanaM-devagurvAditattvasamyakzraddhAnalakSaNamataH prathama devagurvAdyAzAtanAviSayaM prAyazcittamAha jiNajiNaharaThavaNagurU guru-AvaliyANa tiviha'vannAe / lahu-guru-lahugA ThavaNA-yariyAvali-nAsi lahugurugA / / 36 / / vyAkhyA-jinA jinabimbAni jinagRhANi jinaprAsAdAH sthApanAguravo'kSAdyA guravaH pratyakSA AcAryaprabhRtayaH AvalikA japamAlA / eteSAM trividhA'vajJAyAM trividhAzAtanAyAM jaghanyamadhyamotkRSTabhedAyAM yathAkrama lghugurulghukaaH| jinabimbAdInAM jaghanyAzAtanAyAM lghumaasH| madhyamAzAtanAyAM gurumAsaH / utkRSTAzAtanAyAM catvAro laghukA ityarthaH / sthApanAcAryAvalikAnAze laghuguruko sthApanAcAryanAze laghumAsaH, japamAlAnAze gurumAsa iti bhAvaH / kvacitpunarevaM-ThavaNAyariAvaliAnAse gurugo a AyAmam / / 36 / / atha darzanAcArA'ticAraprAyazcittamAha Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo saMkAisu tisu dese gurugA mUlaM tu sabahiM hoi| diTThI(TTi?)mohe apasaMsaNe athira akaraNe lahugA / / 37 / / vyAkhyA-iha darzanAcArA'ticAro'STadhA / tadyathA-zaGkA-''kAGkSA vicikitsA'mUDhadRSTirupabRMhA sthirIkaraNaM vAtsalyaM prabhAvanA ceti / tatra saMzayakaraNaM zaGkA / sA dvidhA-dezataH sarvatazca / tatra dezataH tulye'pi jIvatve kathameke bhavyA apare tvabhavyA ? ityAdi / sarvatastu prAkRtabhASAnibaddhamidaM zrutam, na jJAyate kiM sarvajJena praNItaM Ahozvit kuzalamatinA kenApi parikalpitamiti 1 / anyA'nyadarzanagrahaNamAkAGkSA / sA'pi dezata eka kiJcit kutIrthikamatamAkAGkSati / yathA-asminnapi khalvahiMsaiva dharmo mokSazca phalamucyate / sarvataH sarvANi-zAkyA-''jIvaka-kapila-boTiko-lUka-veda-tApasAdikumatAnyAkAGkSati, kRSIbala iva sarvadhAnyavapanAni kadAcit kiJcit phalatIti dhiyA 2 / vicikitsA AtmanaH phalaM pratyanAzvAsaH, yathA-AsIttAdRzAnuSThAyinAM purAtanAnAM mahAsattvAnAM mokSaH asmAdRzAnAM tvasnAnakezaluJcanAdikaM kaSTameva mandasattvatvAta kva mokSasambhava ? iti dezataH stoko'nAzvAsaH / sarvatastu sarvathA'nAzvAsaH / yadvAvidak jJAne vidantIti kviblope vidaH sAdhavaH teSAM jugupsA / dezato'ho ! maladurgandhA ime munayo yadhuSNodakena snAyustadA ko doSaH syAdi ? tyaadi| sarvatastu maNDalyAM nandipAtre mithaH saMsRSTabhojino'mI guptigRhavAsina iva mahAmalImasAGgavAsasaH prAgadattadAnatvenA''janma bhikSAcarA ityAdi 3 / mUDhadRSTiH paratIrthinAM rAjAdikRtAM pUjAM mantrAdyatizayAn vA dRSTavA, tadA''gamAn vA zrutvA mativyAmoho dezataH stokaH / sarvatastu sarvathA 4 / upabRMhA prazaMsA / sA jJAna-darzana-tapaH-saMyama-vaiyAvRttyAdyudyatAnAM sAdhvAdInAmutsAhavRddhihetuH prazastA, mithyAdRzAM-zAkyacarakAdInAM tvasAvaprazastA 5 / sthirIkaraNaM sIdatazcAritrAdiSu sthairyahetuH prazastam, asaMyamaviSaye punastadaprazastam 6 / vAtsalyam AcAryaglAnaprAghurNakatapasvisehAsahabAlavRddhAdInAmAhAropadhyAdinA samAdhisampAdanaM prazastam, gRhasthapArzvasthAdyupaSTambharUpaM tu tadaprazastam 7 / prabhAvanA ca tIrthakarapravacanAdiviSayA prazastA, kutIrthikaviSayA tvaprazastA 8 / iha copabRMhAdInAM prazastAnAmakaraNe'ticAratA, aprazastAnAM tu karaNe / dezasarvabhedazcopaLahAdInAmapi zaGkAdInAmiva jJeyaH / iti darzanAcArAticArasyASTau bhedAH / tatra zaGkAdiSu zaGkA-kAGkSA-vicikitsAsu tisRSu dezato gurukAzcatvAraH, sarvataH punaH zaGkAdiSu tisRSvapi mUlaM sarvaparyAyachedo bhavati / tapo'rhaprAyazcittAdhikAre'pi mUlamatra lAghavArthamabhyadhAyi / dRSTimohe mUDhadRSTau aprazaMsane jJAnadarzanatapaHsaMyamAdiguNAnAmanupabRMhAyAm asthirIkaraNe ca cAritrAdiSu sIdatAM sthairyAnApAdane catvAro laghukAH prAyazcittam / / 37 / / athA'vAtsalyaprAyazcittaM viSayavibhAgenA''ha gurugA''yariagilANA'vacchalle lahuga khavagapAhuNae / gurugo a bAlavuDDhe sehe a mahoare lahuo / / 38 / / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-iha sAdhunA sarveSAM sAdharmikANAM sAdhvAdInAmAhAravastrapAtrabheSajauSadhapAdazaucA'bhyaGganavizrAmaNAdibhiH sarvasthAmnA vAtsalyaM karttavyam , guruglAnAdInAM tu vizeSataH / teSAM tadakaraNe prAyazcittam , yathA-AcAryaglAnA'vAtsalye AcAryaglAnayorvAtsalyA'karaNe pratyekaM catvAro gurukAH / kSapakaprAghurNakayoH kSapakaH tapasvI vikRSTatapaHkArI prAghurNako grAmAntarAdAgatastayorvAtsalyA'karaNe catvAro laghukAH / bAlavRddhayoravAtsalye guruko mAsaH / zaikSe abhinavapravRjite mahodare ca bahubhojini vAtsalyA'vidhAne laghuko mAsaH / cazabdAt sAmAnyataH sAdharmikavAtsalyA'karaNe laghumAsaH / / 38 / / athA'prabhAvanAprAyazcittamAha sAmanneNaM gurugA sasattie appabhAvaNe ahavA / guruvasabhabhikkhuthere khuDDe gurugAi bhinnataM / / 39 / / vyAkhyA-iha yadyapi pravacanaM zAzvatatvAttIrthakarabhASitatvAt surAsuranaranamaskRtatvAd vA svayameva dIpyate tathApi guNAdhikapuruSAH svasya darzanazuddhaye pravacanaM prabhAvayanti, te ca pravacanaprabhAvakA atizayyAdayaH / uktaM caaisesiiDDidhammakahivAiAyaria khavaganemittI / vijjA rAyagaNasaMmayA ya titthaM pabhAviti / ' __ (vya0sU0 64, ni0bhA0 33) asyA akSaragamanikA-atizayI avadhi-manaHparyAyajJAnayukto'tizayyadhyayano vA / RddhigrahaNAt rAjAmAtyAdiH RddhimAn dIkSAgrAhakaH / AmarpoSadhyAdi RddhiprApto vA / dharmakathI AkSepaNI-vikSepaNI-nivedanIsaMvedanIkathAbhiryo dharmamAkhyAti / vAdI vAdalabdhisampannaH / AcAryaH svaparasiddhAntaprarUpakaH / kSapakaH tpsvii| naimittikaH aSTAGganimittavettA / viyAgrahaNAt vidyAsiddhaH / rAjagaNasaMmatAzca / rAjasaMmatA mantryAdayaH gaNasaMmatA mahattarAdayaH, cazabdAd dAnazrAddhAdiparigrahaH / ete tIrthaM pravacanaM prabhAvayanti / zaktau satyAmetasyA'prabhAvane ca prAyazcittam, tadyathA-sAmAnyena avizeSeNa svazaktau svasAmarthya satyAm aprabhAvane pravacanasya catvAro gurukAH / athavA pUrvoktAH prabhAvakAH / eteSAM paJcAnAmAcAryAdInAmantargatA atastadvibhAgena darzayatiguruvRSabhabhikSusthavirakSulleSu gurukAdi bhinnAntaM prAyazcittam / AcAryasya pravacanA'prabhAvane caturgurukAH / upAdhyAyasya caturlaghukAH / bhikSorgurumAsaH / sthavirasya laghumAsaH / kSullasya bhinnamAsa ityarthaH / / 39 / / athA'prazastopabRMhAdikaraNe prAyazcittamAha micchattINaM uvavUha-bhatti-thirakaraNa-vacchalAIsu / khuDDugabhikkhU-vasabhA''yarie lahugurulahugagurugA / / 40 / / vyAkhyA-mithyAtvinAM kutIrthapravRttajanAnAm upabRMhA prazaMsA, bhaktiH sevA, sthirIkaraNaM vAtsalyam, AdizabdAt prabhAvanA ca / eteSu kSullakabhikSuvRSabhA''cAryANAmanukrameNa laghugurulaghukagurukAH / kSullakasya laghumAsaH, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo bhikSorgurumAsaH, upAdhyAyasya caturlaghu, AcAryasya caturguru ityarthaH / iti darzanAcArAticAraprAyazcittamabhihitam / / 40 / / sAmprataM cAritrAcArAticAraprAyazcittamAha samiIsu a guttIsu a lahugo oheNa asamii agutte / ANAivirAhaNayA visesao bhaNNihI uriM / / 41 / / vyAkhyA-iha samitayaH paJca-IryAsamitiH, bhASAsamitiH, eSaNAsamitiH, AdAnanikSepasamitiH, pAriSThApanikAsamitiH / guptayastisraH-manoguptiH, vacanaguptiH, kAyaguptiH / tatra jantujAtarakSAnimittaM yugamAtrabhUmikAntaradattadRSTeravyAkSiptacittasya pratipadaM cakSuSA vizodhayataH sAdhoH saMyamopakaraNAdyarthaM yA gamanakriyA sA IryAsamitiH / mRdumadhurAnavadyahitamitavacanabhASaNaM bhASAsamitiH / sUtrAnusAreNa rajoharaNavastrapAtrA'zanapAnanilayauSadhAnveSaNam eSaNAsamitiH / dharmopakaraNAnAM pratilekhanApramArjanApUrvakameva grhnnmocnmaadaannikssepsmitiH| mUtramalazleSmapurISAdInAM vivekArha-saMsaktabhaktapAnAdInAM vA jantuvirahite sthaNDile vidhinA pariSThApanaM pAriSThApanikAsamitiH / sAvadyamanaHsaGkalpagopanaM manoguptiH / sAvadyavacanarodhanaM maunena vA'vasthAnaM vAgguptiH / kAyavyApAranivAraNaM kAyaguptiH / nanu samitiguptyoH kaH prativizeSaH ?, ucyatesamitirvyApArarUpA guptistu vyApArAvyApArarUpA / yaduktamsamitINa ya guttINa ya eso bheo u hoi nAyabbo / samiI payArarUvA guttI puNa ubhayarUvA u / / samio niyamA gutto gutto samiattarNami bhaiabo / kusalavayamudIrito jaM vayagutto vi samio vi / / samiI payArarUvA guttI puNa hu~ti ubhayarUvA u / kusalavayamudIrito teNaM gutto vi samio vi / / gutto puNa jo sAhU appaviArAi nAma guttIe / so na samio tti vuccai tIse u viArarUvattA' / / (ni0bhA0 36 taH 39) etAsu paJcasu samitiSvasamite tisRSu guptiSvagupte ca oghena sAmAnyena mAsalaghukaH / AjJAbhaGgAdayo doSA AtmasaMyamavirAdhanA ca syAt / vizeSataH punazcAritrAcArAticAraprAyazcittaM paJcamahAvratAdikrameNa upariSTAd bhaNiSyate / / 41 / / tatra prathamamahAvratAticAraprAyazcittaM trayodazagAthAbhiH pratipAdayati puDhavAiesu ghaTTaNama-gADha-gADhapariAvaNu-ddavaNe / bhinnaM lahu-guru-caulahu arNati lahugurulahugagurugA / / 42 / / vyAkhyA- pRthivyAdiSu SaSThIsaptamyorarthaM pratyabhedAt pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatInAM manAk sparzanaM sngghttttnm| atrAha-nanu pRthivyAdInAM caturNAM ghaTate saGghaTTanam, apkAyasya tu kathaM saGghaTTanaM sambhavati ? tasya dravarUpatvena Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo sparzamAtre'pi vinAzasambhavAt / ucyate-ghaTAdisthasyA'pkAyasyApi manAkkaracaraNAdinA cAlane saGghaTTaH smbhvti| paritApanaM dvidhA-agADhaM gADhaM ca / tatra sammaInacAlanAdyairbahutarapIDotpAdanamagADhaM bahutamapIDotpAdanaM ca gADham / upadravaNaM sarvathA jIvavinAzanaM / tacca pRthivyagnyoratyantasamma nAdyaiH, apkAyasya tu vahnitApanadaNDAdyabhighAtanapAnapAdAdikSAlanAdinA, vAyostAlavRntAbhighAtAdinA, vanaspateH ptrpusspaangkuraaditrottnaadibhiH| tatazcaiteSAM paJcAnAmapi pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatInAM pratyekaM ghaTTane bhinnamAsaH / agADhaparitApane lghumaasH| gADhaparitApane gurumAsaH / upadravaNe caturlaghu iti krameNAvaseyam / anante anantakAyaviSaye ghaTTane lghumaasH| agADhaparitApane gurumAsaH / gADhaparitApane caturlaghukAH / upadravaNe caturgurukAH / / 42 / / navavAsavuTThikisalaya-virAhaNA jattiANi divasANi / tAvaiA caugurugA dasagaM chappiAlasuinAse / / 43 / / (saDDajIyakappo 99) vyAkhyA-abhinavavarSAkAlavRSTau yAni kisalayAnyanantakAyarUpANi bhavanti / teSAM virAdhanA yAvanti dinAni syAt tAvantazcaturgurukAH prAyazcittam / ayamabhiprAyaH-varSAkAle kila prathamavRSTau jAtAyAM satyAM dinatrayaM yAvat sUkSmAGkurA antarmuhUrttamAtrakAlamanantakAyarUpAH prAyaH sarvatra bhUtale prati kSaNaM prAdurbhavanto bhavanti / te ca durlakSatayA parihartuM duHzakAH, atastadAnIM tadvirAdhanAbhIravaH sAdhavo dinatrayaM yAvat tatparihArAya yathAzakti yatante / yatamAnAnAmapi ca sAdhUnAM navInAGkaravirAdhanA yAvanti dinAni syAt tAvanti caturgurUNi bhavanti / tathA SaTpayAlayo yUkAgRha sUcI sUcikAlayastayo ze pratyekaM dazakaM pratyAsattezcaturgurukANAm / / 43 / / AUteUvijjupphusaNe ukkosamajjhimajahanne / caulahu-guru-lahumAso cauguruvagghAra suhame a / / 44 / / vyAkhyA-aptejovidyutAm apkAyatejaHkAyavidhududyotAnAM sparzana saMsparze utkRSTamadhyamajaghanye utkRSTe madhyame jaghanye ca krameNa caturlaghuH (ghu?) gurumAsaH, laghumAsazca / bagghAra' tti / vagdhAriaM yA avicchinnadhArA vRSTiH, yasyAM vA varSAkalpo nIvra vA thyotati, varSAkalpaM vA bhittvAntaHkAyamArdrayati yA vRSTiH / tatra sUkSme ca mahikArUpe'pkAye gamane caturguru / / 44 / / iganaibahusaMghaTTe gurugo lahugo a egasaMghaTTe / leve levovari-kuMbha-tuMba-daioDuge lahugA / / 45 / / vyAkhyA-iha jalamArgeNa gacchatAM sAdhUnAM saMyamAtmavirAdhanAdayo'neke doSAH sambhavanti / ataH kAraNAbhAve tanmArgeNa na gantavyam , kAraNena tu yatanayA gantavyam / tatra cAyaM vidhiH-nadyAdijalaM tAvad dvidhA stAghamastAghaM c| yatra nAsikA na buDati tat stAghaM, yatra tu nAsikA buDati tadastAgham / tatra stAghajalaM sngghttttleplepopribhirgmyte| Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo astAghajalaM tu kumbhatumbAdibhiH / yatra yasmin jale uttaratAM pAdatalAdArabhya javAyA arddhaM buDati, sa sngghttttH| tasyaiva saGghaTTasyopari yAvannAbhiretAvadyatra pravizati, sa lepaH / tataH paraM nAbherArabhyopari sarvamapi lepoparibhaNyate / nadIM cottaratAM trayaH panthAnaH / tadyathA-saGkramaH sthalaM nosthalaM ca / tatra saGkrama ekAGgiko vA syAdanekAGgiko vA / ekAGgiko ya ekena phalakAdinA kRtaH / anekAGgiko'nekaphalakAdinirmitaH / saNDevakA api saGkramabhedA eva / te ca (dvividhAH) tajjAtA atajjAtA vA bhaveyuH / tatraiva jAtAstajjAtAH zilAdayaH / anyataH sthAnAdAnIya sthApitA atajjAtA iTTAlakAdayaH / nadyA AkuNTitaMkUrparAkAravalanaM nadIkUrparam , jalopari kapATAni muktvA pAlibandhaH kriyate sa varaNaH / etAbhyAM yatrodakaM parihatya gamyate tatsthalam / nosthalaM punazcaturvidham upalajalam adhaH pASANA upari jalam 1, vAlukAjalam adho vAlukA upari jalam 2, zuddhodakam adhaH zuddhA mahI upari jalam 3, paGkodakam adhaH kardama upari jalam 4 / eteSAM madhye pUrva nirapAyasthalena gantavyam / tadabhAve saGkrameNa / tatrA'pyekAGgikena gantavyam, nA'nekAGgikena / evaM sthireNa, na calena / aparizATinA-na parizATinA / sAlambanena na niraalmben| sAlambo'pi dvidhA-ekataH sAlambo dvidhA sAlambazca / pUrvaM dvidhA sAlambena, tataH ekataH sAlambenA'pi / tathA nirbhayana gantavyam, na sabhayena / eteSAmekAGgikAdinAmabhAve ye'nekAGgikAdayastatpratipakSAsteSvapi gamanaM karttavyam / yatrAlpatarA sNymaatmviraadhnaa| saGkramAbhAve nosthalenA'pi gantavyam / tatra caturvidha nosthale pUrvamAkrAntaniSpratyapAyena upalajalena gantavyam / tadabhAve anAkrAntanirapAyenA'pi / upalAd vAlukA alpasaMhananA, tata upalajalAbhAve vAlukAjalena gantavyam / vAlukAyAH zuddhapRthivI svalpatarasaMhananA, tato vAlukAjalAbhAve zuddhodakena gantavyam / sikatAjalAdAvapyAkrAntA'nAkrAntAdayo vizeSA avagantavyAH / pajalaM tu bahupratyapAyam ataH sarveSAmupalajalAdInAmabhAve tena gamyate, tatrA'pyagAdhakardame kaNTakAdirahite'pi na gamyate / astAghajalavattasyApi gantumazakyatvAt / eSa sarvo'pi vidhiH sacittapRthivyAm acittapRthivyAM punarapkAyAdInAM saMyogAH karttavyAstadyathApRthivI sarvatrApyacittA paramekato'pkAyaH anyatazca vanaspatikAyaH / tatra kimapkAyena gamyate kiM vA vanaspatikAyena?,ucyate-apkAye niyamAd vanaspatirasti tasmAttena na gamyate, vanaspatinA tu gamyate / tatrApi parIttayonikena sthirasaMhananena AkrAntena niSpratyapAyena / atra SoDaza bhaGgAH / tadyathA-pratyekayonikaH sthira AkrAnto niSpratyapAyaH eSa prathamo bhaGgaH / sapratyapAyena dvitIyaH / anAkrAnte'pyevameva dvau vikalpau / evaM sthire catvAro vikalpA lbdhaaH| asthire'pyevaM catvAraH / ete pratyekayonikenASTau bhaGgA labdhAH / anantayonike'pyevamevASTau / evaMsarvasaGkhyayA vanaspatikAye SoDaza bhaGgAH / evamapkAyasya trasairdIndriyAdicaturvidhaiH saha saMyogAH kAryAH / tadyathA-AkrAntAH sthirA niSpratyapAyAH / etaistribhiH A. jalamArge yatpASANAderanyasmin pASANAdau pAdanikSepaH kriyate sa pASANAdiH saNDevakaH / B. vakrIkRtakUpara = vAMkI karAyelI koNI' iti bhASAyAm Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo padairaSTau bhaGgA bhavanti / ete ca dvIndriyAdiSu caturvapi pratyekamaSTAvaSTau labhyante / jAtA dvAtriMzad bhaGgAH / sAntaranirantaravivakSayA ca catuSSaSTiH saMyogAH / atra cA''krAntasthiranirapAyaiH sAntaraistrasairgantavyam , naapkaayen| atha vanaspatitrasAnAM dvikasaMyoge kiM vanaspatau gamyatAmuta traseSu ? ucyate-traseSu sAntareSu gantavyam, na punarvanaspatau, tatra hi niyamena vasA bhaveyuH / pRthivyapkAyavanaspatitrayasambhave katamena gamyatAm ?, ucyate-pUrva pRthivIkAyena, tato vanaspatikAyena, tato'pkAyenA'pi / pRthivyudakavanaspatitrasalakSaNacatuSkasaMyogasambhave katamena gantavyam ?, ucyate-pUrvamacittapRthivyAM praviralatraseSu, tataH sacittapRthivyAM, tato vanaspatinA, tato'pkAyenA'pi gamyam / tathA yadi sthalapatha eva na syAt , sthalapathe vA bhikSA vasatirvA nAsti, stenazvApadabhayaM vA tatra, tataH sthalapathaM mukatvA pUrvaM saGghaTTena gamyate / tatreyaM yatanA- ekaM pAdaM jale ekaM pAdaM sthale-AkAze kRtvA gntvym| uttarantaM lokaM vilokya, prAtipathikamanyaM vA pRSTvA ca yasmin pArzve nIcataramudakamavagamyate tatrottaraNIyam / uttaraNAnantaraM ca nIre niSpragalite tIre IryApathikyAH kAyotsargaH kAryaH iti / etat prakRtopayogitvAd drshitm| atha prakRtameva dayata-evaM yatanayA ekanadIbahusaGghaTTe ekasyA eva nadyA bahUna vArAn saGghaTTe jAte sati guruko mAsaH prAyazcittam / ekasaGghaTTe ekavAraM saTTe laghukazca mAsaH / yatra tu saGghaTTena gantuM na zakyate, tatra lepena gamyate / yatra tu lepenA'pi gantuM na pAryata, tatra lepopariNApi gamyate / tatra ceyaM yatanA-yadi sa sAdhurgRhisArthasahAyastata udakasamIpaM gatvordhvakAyaM mukhavasrikayA'dhaHkAyaM rajoharaNena pramA|pakaraNamekataH kRtvA yadi caurAdibhayaM na syAt tato gRhasthAnAM pazcAdudakamavatarati / yathA yathA coNDamuNDatarajalamavagAhate tathA tathoparyupari colapaTTakamutsArayet yena na tImyate / atha tatra sabhayaM agAdhaM vA jalamato yadA kiyanto'pi gRhasthA agrato'vatIrNAstadA madhye sAdhunA avataraNIyaM colapaTTakaM ca dRDhaM badhnIyAt / etena vidhinottIrNasya yadi colapaTTako'nyadvA kiJcidupakaraNajAtaM tImitam, tadA'yaM vidhiH-udakatIre snigdhapRthivyAmapkAyarakSArthaM tAvattiSThed yAvaccolapaTTonyadvopakaraNaM niSpragalaM bhavati / atha tatra caurAdibhayaM tataH pragalantameva taM colapaTTakaM haste daNDake vA pralambamAnaM gRhItvA kAyenA'spRzan gacchati / yadA ca sArthavirahita ekAkI sAdhuruttarati, tadA'yaM vidhiH-sarvopakaraNamavataraNatIre muktvA AtmapramANAccaturaGagulAtiriktAM yaSTiM gRhItvA tayA'stAghatAmanumIya paratIrAt pratyAgatya sarvopakaraNamekatra kRtvA tena parIkSitajalapathenottarati / astAghe ca jale yatra lepopariNA'pi gantuM na zakyate, tatra bAhubhyAM na taraNIyaM hastAdiprakSepe bahUdakopaghAtabhAvAt / kintu jalabhAvitaiH kumbhAdibhiH santaraNaM kAryam / tatra prathamaM kumbhena ghaTena / athavA ghaTaizcatuSkASThakoNakanibaddhaiH trApakeNetyarthaH / tadabhAve dRtikena vAtapUrNena / tadabhAve tumbena tumbakajAlenetyarthaH / tadabhAve uDupena koTTimbakena / tadabhAve prssyaaprnniimybhaarkaiH| tadabhAve ca nAvA gantavyaM tathAvidhakAraNe samutpanne / eteSAM ca viparyAsagrahaNe caturlaghukAH prAyazcittam / A. bhIno na thAya' iti bhASAyAm B. droNyA = lAkaDInuM banelu iMDAnA AkAravALu eka pAtra vizeSa vaDe' iti bhASAyAm Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo eesi vivajjAse cAummAsA bhave lahugA' iti nizIthabhASyavacanAt / athaiteSAM lepAdInAmuttarArddhana prAyazcittaM darzayati / yathA-lepe lepagamane, lepopari kumbha-tumba-dRtiko-Dupe-lepoparigamane, kumbhasantaraNe, dRtikasantaraNe tumbasantaraNe, uDupasantaraNe, upalakSaNatvAt parNIbhArakasantaraNe ca caturlaghukAH prAyazcittam / atra ca tumbazabdasya dRtikazabdAt pUrvaM nibandho bandhAnulomyAt / nausantaraNaprAyazcittaM tvagre pratipAdayiSyate / niSkAraNe saGghaTTanena gamane mAsalaghu prathamavArAyAM, dvitIyavArAyAM tu mAsaguru, evaM dazamavArAyAM pArAJcikam / atha lepena gamane prathamavArAyAM caturlaghukam / abhIkSNasevayA'STabhirvArAbhiH pArAJcikam / evaM lepopari-kumbhAdiSvapi / abhIkSNasevayA'STabhirvArAbhiH pArAJcikaM draSTavyamityAdayo nizIthagatA anekavizeSAH svayamavagantavyAH / / 45 / / atha pUrvadarzitasakramagamane prAyazcittamAha thirasaMkameNa lahugo lahugA nipaccavAya-athireNa / gurugA sapaccavAe jale vi ia levamAIhiM / / 46 / / vyAkhyA-sthirasaGkrameNa nizcalajalaparihAramArgeNa gamane laghuko mAsaH / tenaiva saGkrameNa niSpatyapAyena apAyarahitena asthireNa calena gamane catvAro laghukAH / tasminneva sapratyapAye catvAro gurukAH prAyazcittam / jale'pi sapratyapAye lepAdibhirgamane ityevaM caturgurukAH / / 46 / / atha yatra tathAvidhakAraNairnAvA tIryate, tatrA'yaM vidhiH aDachagacauradugAo a vakkeNa kameNa gaMtu niravAe / thala-ghaTTa-leva-levovari gamaNaM na uNa nAvAe / / 47 / / vyAkhyA-atra krameNa yathAsaGkhyena yojanA / nAvuttaraNasthAnAd yadi aSTagavyUtavakreNa gatvA nirapAye apAyAbhAve sthalamArgaH prApyate, tadA tena gamyate / atha sthalapatho nAsti, asti vA paraM sApAyastataH SaDgavyUtavakramArgeNa saGghaTTena gamyate / tadabhAve caturgavyUtavakreNa lepena gamyate / tadabhAve dvigavyUtavakramArgeNa lepopariNA gamanaM kAryaM, na puna vA / / 47 / / tathA ia chaccauradugAu a gamaNaM levuvari-leva-saMghaTTe / niravAyaparirayAsai nAvAigame vi caulahugA / / 48 / / vyAkhyA-evameva lepoparisthAnAt SaDgavyUtaparirayeNa sthalena, caturgavyUtaparirayeNa lepena, dvigavyUtaparihAreNa vA saGghaTTena gamyatAm, na ca lepopariNA / lepottaraNasthAnAt caturgavyUtaparyavahAreNa sthalena, dvigavyUtaparihAreNa vA saGghaTTena gantavyam, na tu lepena / saGghaTTottaraNasthAnAt dvigavyUtaparihAreNa sthalena gantavyam, na punaH saGghaTena / eteSAM parihAraparimANAnAmabhAve nAvA lepopariNA lepena saGghaTTena vA kAraNe yatanayA gamyate / amumevArthamuttarArddhana Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 I jaI - jIyakappo darzayati -- nirapAyaH pratyapAyavarjito yaH parirayo jalaparihAramArga : pUrvapratipAditaparimANastasyA'sati abhAve nAvAdigame'pi nAvA gamane'pi caturlaghukAH / na kevalaM lepAdigamane kintu nAvA gamane'pItyapizabdArthaH / nausantaraNe ca yA SaTkAyavirAdhanA syAttanniSpannamapi prAyazcittamavagantavyam / atrAha - nanu bhAvA naisantAre pAyacchittaM viussaggo' ityatra naunadIsantArabhedeSu sarveSvapi vyutsargaH prAyazcittamabhihitamiha punasteSveva tapaH prAyazcittaM katham ? ucyate - yat vyutsargaM prAyazcittaM tatrAbhihitaM tattadAnImeva karaNIyatayA yatanArthaM sAmAnyenoktam / tapaH prAyazcittaM tu apkAyavirAdhanAvizuddhinimittaM vizeSato'bhidhIyamAnaM na viruddhyate, ubhayaprAyazcittavizodhyatvAdeteSAmiti / nAvArohaNe cAmUni kAraNAni - sthalasaGghaTTAdipatheSu zarIropadhistenAH siMhAdayo vA zvApadA bhaveyuH, bhaikSyaM vA na labhyate, AgADhaM vA kAraNamahidaSTaviSavizUcikAdikaM bhavet, tatra tvaritamauSadhAnyAnetavyAni kulAdikAryaM vA akSepeNa karaNIyamupasthitam upadherutpAdanArthaM vA gantavyam, lepe lepoparau vA makarabhayaM tato naurAroDhavyA / sA ca nau parArthA saMyatArthA vA yAti / tatra parArthAyAM gantavyam, tadabhAve saMyatArthAyAmapi / sA dvividhA - navA purANA ca / navAyAM gantavyam, na purANAyAM sapratyapAyatvAt / navApi dvividhA -- udakabhAvitA abhAvitA ca / udake yA kSiptapUrvA sA udakabhAvitA, itarA'bhAvitA / tatra bhAvitAyAM gantavyam, nAbhAvitAyAmudakavirAdhanAsambhavAt / udakabhAvitA'pi dvidhA - tadudakabhAvitA anyodakabhAvitA ca / tadudakabhAvitAyAM gantavyam, netarasyAm, mA bhUdudakazastramiti kRtvA / tadudakabhAvitA'pi dvividha-ArdrA zuSkA ca / ArdrAyAM gantavyam, netarasyAmudakAkarSaNabhayAt / nAvaM cA''roDhukAmena ekAntamupakramyopakaraNaM pratyupekSaNIyam, tato'dhaHkAyaM rajoharaNenoparikAyaM mukhAnantakena pramRjya, bhAjanAnyekatra baddhvA teSAmupariSTAdupadhiM suniyantritaM karoti / tato yadi bhadrakA nAvikAdayaH sthirA ca naurna dolAyate tataH pUrvamAroDhavyam / atha prAntAstataH pUrvaM nAruhyate / mA amaGgalamiti kRtvA pradveSaM gaman / teSAM prAntAnAM bhAvaM jJAtvA samakaM pazcAd vA ArohaNIyam / nauzirasi ca na sthAtavyaM devatAsthAnaM taditikRtvA / mArgato'pi na sthAtavyaM niryAmakastatra tiSThatIti kRtvA / madhye'pi yatra kUpakasthAnaM tatra na sthAtavyam / tanmuktvA yadaparaM madhye sthAnaM tatra stheyam / atha madhye nAsti sthAnaM tataH zirasi pRSThato vA yatra te sthApayanti tatra nirAbAdhe sthIyate / sAkAraM bhaktaM pratyAkhyAya namaskArasmaraNapravaNastiSThati / uttarannapi na pUrvamuttarati na vA pazcAt kintu madhye uttarati / sAropadhizca pUrvamevAlpasAgArikA kriyate, yadantaprAntaM cIvaraM tatprAvRNoti / yadi ca tarapaNyaM nAviko mArgayati tadA dharmakathA anuziSTizca kriyate / atha na muJcati / tato dvitIyapade yadantaprAntamupakaraNaM tadyatanayA dAtavyam / atha tannecchati niruNaddhi vA tato'nukampayA yadyanyo dadAti tadA na vAraNIyaH / nauzca catuSprakArA - samudragAminI 1, anusrotogAminI 2, pratisrotogAminI 3, tiryaggAminI ca 4 / A. bhADuM' iti bhASAyAm / > Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo etAsAmekatarayA'pi nAvA ardhayojanagamane cturlghu| ataH param ardhayojanavRddhyA'gretanaprAyazcittAni krameNa syuH / tadyathA-yojane caturguru, sArddhayojane SaDlaghu, yojanadvaye SaDguru, sArddhayojanadvaye chedaH, yojanatraye mUlam, sArddhayojanatraye anavasthApyam , yojanacatuSTaye pArAJcikam / abhIkSNasevAyAM punaraSTavArAbhiH pArAJcikamiti dapikAsevAyAM prakalpe / / 48 / / gaMtIkamaNIbhoge acakSubhUvaNadagaggiphusaNagame / gAualahugADhattaM battIsaM joaNe carimaM / / 49 / / (ni0bhA0 184) vyAkhyA-gantrI zakaTaM kramaNI upAnat tayorbhoge paribhoge / acakSuH yatra cakSurna vidyate vyApriyamANatayA prasRmarAndhakAranikaraNa, yatra cakSuSA locanena nirmalenA'pi sthUlA api jantavo nirIkSituM na zakyante iti bhAvaH / so'cakSuH acakSurviSayaH pradezaH, bhUH sacittA pRthivI paNa' tti vanaspatikAyikAH pratyekazarIriNaH / daga' tti udakam , tacca dvidhA-bhUmyudakaM nadyAdiSu, antarikSodakaM ca meghavRSTau / agniH vahnistasya sparzanaM agnisparzanam / eteSu game gamane gavyUtalaghukA''rabdhaM prAyazcittam / dvAtriMzayojaneSu caramaM pArAJcikaM syAd / ayamarthaH-sAdhurgantryAmupaviSTaH kramaNyo vA paridhAya acakSurviSaye sacittapRthivyAM pratyekavanaspatikAyikeSu apkAye agnisparzana vA yadyekagavyUtamAtra mArgaM gacchati, tadA tasya caturlaghukAH prAyazcittam, gavyUtadvayaM yadi gacchati tadA caturguru, yojanaM yadi yAti tadA SaDlaghu, yojanadvayaM yadi yAti tataH SaDguru, yojanacatuSkaM ced gacchati tadA chedaH, yojanASTakaM yadi prayAti tadA mUlam , SoDazayojanAni yadi vrajati tadA'navasthApyam , dvAtriMzadyojanAni yadi punaH prayAti tadA pArAJcikam / evaM gavyUte caturlaghukAdArabhya sthAnadviguNavRddhyA dvAtriMzadyojaneSvaSTamavArAyAM pArAJcikaM syAt / sacittapRthivyAdInAmabhIkSNasevAyAM punaritthaM prAyazcittam / tadyathA-sacittapRthivyAdiSu dvitIyavArAyAM gacchato gavyUte caturgurukAdArabhya yAvat SoDazayojanasthAne paaraashcikm| tRtIyavArAyAM SaDlaghukAdArabhya aSTayojanapade pArAJcikam / evaM yAvadaSTamavArAyAM gavyUte eva pArAJcikam, upalakSaNatvAt sacittapRthivyAdau sthAnaM niSadanaM tvagvarttanaM vA kurvANasya caturlaghukam / abhIkSNasevAyAmaSTamavArAyAM pArAJcikam / tathA ca sacittapRthivyAmadho'GgulacatuSkakhanane caturlaghukam, tato'pyadho'GgulacatuSkakhanane cturgurukm| evaM tRtIyacatuSke 6, caturthacatuSke dI, tato dvike chedo, dvike mUlam , dvike'navasthApyaM punardika paaraanycikm| evamadhazcaturviMzatyaGgulakhanane aSTamasthAne pArAJcikaM syAditi bhAvaH / abhIkSNakhanane'STamavArAyAM pArAJcikam / tathA kalaHcaNakastAvanmAtrAt khaNDAdArabhya yAvadArdrAmalakapramANaM sacittapRthvIkAyakhaNDam apkAyarUpakarakahimapiNDAdikhaNDaM vanaspatikAyakhaNDaM vA yadi gRhNAti, tadA caturlaghukam / ArdrAmalakadvikapramANaA. nizIthasUtre Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo pRthivIkAyAdikhaNDagrahaNe caturguru / evaM sthAnadviguNavRddhyA yAvadaSTamavArAyAmaSTAviMzatyuttarazatArdrAmalakapramANapRthivIkAyA'pkAyavanaspatikAyakhaNDagrahaNe pArAJcikam / evaM dravodake'pi jJAtavyaM, paramArdrAmalakasthAne aJjalirdraSTavyaH / aSTAviMzatyuttarazatAJjalijalagrahaNe pArAJcikaM syAdityarthaH / / 49 / / tathA-- ia mahianaMtatasagami caugurugA solajoyaNe carimaM / bIose mIsesu a lahumAsA aTThavIsasae / / 50 / / vyAkhyA - ia' evaM yathA pUrvagAthAyAM sacittapRthivyAdigamane gavyUtAdiSu pArAJcikAntaM prAyazcittamuktaM tathA atra mahikAdigamane jJAtavyam / mahikA dhUmarI anantA anantakAyavanaspatayaH trasA dvIndriyAdaya:, teSu game gamane gavyUte caturgurukAH / tato dviguNadviguNavRddhyA mArgagamane agretanAni prAyazcittAni tAvadvAcyAni yAvat SoDazayojaneSu caramaM pAraJcikaM bhavati / ayamabhiprAyaH - mahikAyAM patantyAm anantakAyavyAptamArge dvIndriyAdi-- trasajIvasaGkule ca mArge ekagavyUtagamane caturguru, gavyUtadvayagamane SaDlaghu, yojane SaDguru, yojanadvaye chedaH, yojanacatuSTaye mUlam, yojanA'STake anavasthApyam, SoDazayojaneSu pArAJcikam / tathA -- bIjAni dvidhA - pratyekavanaspatibIjAni anantakAyabIjAni ca / osa' tti / avazyAyaH tuSAraH / sa cA'dhastAdupari ca syAtteSu mizreSu ca / atra bahuvacanena mizrapRthvI - mizrodaka - mizravanaspatikAyA ete trayo'pi gRhyante / teSu ca gamane gavyUte laghumAsAdArabhya dviguNadviguNavRddhyA yAvadaSTAviMzatyuttarazatayojaneSu caramaM pArAJcikaM syAt / ayamatra bhAvaH-pratyekA'nantabIjarAzivyApte pathi, avazyAye bhUmau nipatite nipatati vA, mizrapRthivyAM mizrodake mizraharitAdivanaspatikAye ca gacchato gavyUte laghumAsaH / gavyUtadvaye gurumAsaH / yojane caturlaghu / yojanadvaye caturguru | yojanacatuSTaye SaDlaghu / yojanASTake SaDguru / SoDazayojaneSu chedaH / dvAtriMzadyojaneSu mUlam / catuHSaSTiyojaneSvanavasthApyam / aSTAviMzatyuttarazatayojaneSu pArAJcikam / evaM sthAnadviguNavRddhyA dazamavArAyAM pArAJcikaM prAyazcittam / atra mahikA'nantakAya - trasasaMsaktamArgAbhIkSNasevAyAM saptavArAbhiH pArAJcikam / bIjAvazyAyamizrAbhIkSNasevAyAM punardazavArAbhiH pArAJcikam paraM mizrAnantakAyA'bhIkSNasevAyAM navavArAbhiH pArAJcikam / yatastatra prathamavArAyAM gurumAsasyaivApattiH / tathA mizrapRthivIkAyAdau sthAnopavezanazayanAni kurvANasya pratyekaM mAsalaghu / abhIkSNasevAyAM dazamavArAyAM pArAJcikam / tathA tejaH kAyavirAdhanAyAmitthaM prAyazcittaM prakalpe pradarzitam / tadyathA - uttarAdharAraNikASThamathanaprayogeNAbhinavamagniM janayati yastasya mUlam / svayaM prajvAlite cA'gnau pRthivyAdInAM trasakAyaparyantAnAM saGghaTTane 4, paritApane 4ii, atipAtane mUlam / etat prAyazcittaM kAyaniSpannam / tathA paraprajvAlitaM vahniM svasthAnasthitamevA'saGghaTTena sevamAnasya caturlaghu / yAvatazca vArAn hastAdi parAvarttya tApayati tAvantazcaturlaghukAH / tApane ca SaTpadikAvirAdhanA, indhanaprakSepe trasAdijantuvirAdhanA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ca syAt tanniSpannamapi tasya prAyazcittam / tathA-asArvarAtrikapradIpayuktavasatAvavasthAne laghumAsaH / sArvarAtrikapradIpa-sArvarAtrikA'sArvarAtrikA'parajyotisahitavasa sAgnivasatau copakaraNapratilekhane mAsalaghu / athA'gnau chedanakAni nipatanti tadA caturlaghu / athAgnivirAdhanAbhayAnna pratilekhayati tato'sAmAcArIniSpannaM mAsalaghu upadhiniSpannaM vA / vasatiM gamanAgamane vA yadi na pramArjayati tadA mAsalaghu / atha pramArjayati tadApi mAsalaghu / atha pramArjane chedanakairagnirvirAdhyate tatazcaturlaghu / tathA sUtrapauruSyakaraNe 1, arthapauruSyakaraNe pI, sUtranAze 4, arthanAze hI, tayoH karaNe punaragnivirAdhanA / sajyotirvasatau rAge caturguru / dveSe caturlaghu / Avazyake ca yAvata utsargAnna karoti tAvanto mAsAH / sarvaM vA''vazyakaM na karoti caturlaghu / atha karoti tato yAvanta utsargAstAvantazcaturlaghukAH / sarvasminnapyAvazyake kRte caturlaghukameva / yativandanAni stutIrvA na dadAti, tati laghumAsAH / atha dadAti tadA tadeva mAsalaghu / sandarzakayoH pramArjane'pramArjane'pi laghumAsaH / AvazyakInaSedhikyoH karaNe paJcakamasAmAcArIniSpanna vA, akaraNe tu pratyekaM paJcakam / Asajje' tyabhaNane mAsalaghu bhaNane caagninisspnnm| sAgnivasatau praskhalane paThane vA caturlaghu SaDjIvanikAyavirAdhanAniSpannaM ca / atastathAvidhakAraNaiH sAgnivasatAvavasthAne yataneyaM kriyate-kaTaM cilimiNikAM vA'ntarA dattvA pratilekhanAdIni kurvanti, tadabhAve bahiH kurvnti| bahiH sthAnAbhAve cAvazyaka stutivandanakahInaM maunena yatanayA varSAkalpaprAvRtAH kurvanti / gamanAgamane ca pramArjanAvazyakInaSedhikIna kurvanti ityAdi tejaHkAyaviSayA yatanA tata evAvaseyA, glAnAdikAryaviSayA'pi ca / vAyukAyavirAdhanAyAM punarevaM prAyazcittam-dharmAbhibhUto nilayA'bhyantarAd bahirnirgacchati, anilA'bhidhAraNanimittaM vA bahiH sthitaH zabdayati, yathA-ehi ehi itaH zItalo vAyuriti / pUrvakRtachidreSu vAyu pratisevate / apUrvANi vA chidrANi vAtA'bhidhAraNanimittaM karoti / gharttiH svAGgaM phUtkaroti / uSNaM vA bhaktapAnaM phUtkaroti / pUrvakRtaM dvAraM kapATaM vodghATayati / apUrva vA dvAramudghATayati / ucchADaM vA'pasArayati / gRhachiMDikAyAM vA yAti / vastraM vA caturasraM kRtvA vAyuM karoti / tAlavRnta-vastrAJcala-patra-mAtraka-hastAdibhirvAyuM karoti / hastazaGkha zaGkhadRtikAdi vA vAyunA pUrayati / kSutakAsitocchvasitaniHzvasitAni vA avidhinA kroti| tatra nirgamana-phUtkaraNa-hasta-mAtraka-patravastrAJcalavAyukaraNeSu mAsalaghu prAyazcittam / abhIkSNAsevAyAM ca dazavArAbhiH pArAJcikam / zeSesu padeSu caturlaghu, abhIkSNAsevAyAM cASTavArAbhiH pArAJcikam / kSutAdiSu punaH paJcakam / abhIkSNAsevAyAM caturviMzativArAbhiH pArAJcikam / chidrANi punaryAvanti karoti tAvanto laghumAsAH yAvat trINi / tataH paraM caturlaghu syAt / pUrvakRtachidreSvevaM prAyazcittam / nanu vAtAbhidhAraNAdiSu kathaM prAyazcittApattiH syAt ? ucyate-vAyukAyajIvavirAdhanAsadbhAvAt / yaduktamA. pakSmANi bhASAyAM pumATA ityarthaH (pAtaLo doro)| B. sANasI' iti bhASAyAm / C. vana khAvA mATe' iti bhASAyAm / / D. ochADa = DhAMkavA ke pAtharavAnuM lUgaDu' iti bhASAyAm / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vAsasisiresu vAo bahiA sIo gihesu tu sa uNho / vivarIo puNa gimhe diarAI satthamannunnaM / / emeva dehavAo bAhiravAyassa hoi satthaM tu / viaNAdisamuttho vi a sauppattI satthamannassa' / / . (ni0bhA0 241, 242) sauppattI' ti svena svena vidhAnenotpanna iti / evamanyadapyetadvirAdhanAviSayaM prAyazcittaM prakalpato'vaseyama iti / / 50 / / pRthivIkAyAyekendriyavirAdhanAviSayaM prAyazcittamuktam / samprati vikalendriyAdivirAdhanAgocaraM tadAha vigalANa ghaTTaNAisu lahugurucaulahu a cauguru huti / gurugAi challahuMtaM paMciMdiaghaTTaNAIsu / / 51 / / vyAkhyA-vikalAnAM vikalendriyANAM dvIndriya-trIndrIya-caturindriyANAmityarthaH / ghaTTanAdiSu saGghaTTanA'gADhaparitApagADhaparitApopadravaNeSu yathAsaGkhyaM laghugurucaturlaghucaturgurukA bhavanti / vikalendriyANAM saGghaTTane lghumaasH| agADhaparitApe gurumAsaH / gADhaparitApe caturlaghu / upadravaNe caturguru syAditi bhAvaH / paJcendriyANAM ghaTTanAdiSu gurumAsAdi SaDlaghukAntaM prAyazcittaM bhavati / paJcendriyANAM saGghaTTastadaharjAtamUSakagRholikAdiviSayo draSTavyastatra gurumAsaH / agADhaparitApe caturlaghu / gADhaparitApe caturguru / upadravaNe SaDlaghukam / / 51 / / athaiteSAmeva vadhaviSayaM prAyazcittaM prakArAntaradvayenAha igabiticaupaMciMdiavahami gurugAi bArasaMtaM vA / igabiticaurapaNiMdisu igabiticaupacakallA vA / / 52 / / vyAkhyA-vA vikalpArthaH / ekadvitricatuSpaJcendriyavadhe gurukAdi bAdazAntaM krameNa syAt / ekendriyavadhe cturguru| dvIndriyavadhe SaDlaghu / trIndriyavadhe SaDguru / caturindriyavadhe dazamam / paJcendriyavadhe dvAdazaM bhavatIti bhAvaH / eko'yamAdezaH / vA athavA kalyaM kalyANakaM taccedam-ni0pu0e0A0u0 / tata ekendriyavadhe evaMvidhamekaM kalyam / dvIndriyavadhe dve kalye / trIndriyavadhe trINi kalyAni / caturindriyavadhe catvAri kalyAni / paJcendriyavadhe paJca kalyAni / ayaM dvitIyAdezaH / etau dvAvAdezau dAnaprAyazcittatayA prakalpe bhaNitau / / 52 / / athaiteSAM bahulavirAdhanAviSayaM prAyazcittamAha jalateabahulaphusaNe chagguru dasagaM tu vigalabahulavahe / duticaukallA va kamA biticauriMdINa bahulavahe / / 53 / / vyAkhyA-jalam apkAyaH tejaH agnikAyastayoH bahulasparzana bahuvirAdhanAyAM pratyekaM SaDgurukaM prAyazcittaM syAt / vikalAnAM vikalendriyANAM bahulavadhe punardazakaM caturthAnAmiti zeSaH / vA athavA kramAd anukrameNa dvIndriyANAM bahulavadhe dve kalye / trIndriyANAM bahulavadhe trINi kalyAni / caturindriyANAM bahulavadhe catvAri kalyAni / atha prakArAntareNa bahulavirAdhanAviSayaM prAyazcittamAha Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo iga-vigala-paNidisu vA bahumaddaNi chalahu-chaguru-dasagANi / dasapu(pa?)rao dasagaM cia paNidi ikkevi dappeNaM / / 54 / / vyAkhyA-vA athavA ekendriya-vikalendriya-paJcendriyANAM bahumaIne bahulavirAdhanAyAM krameNa SaDlaghu-SaDgurudazakAni / ekendriyANAM paJcavidhAnAmapi bahulavirAdhanAyAM SaDlaghu / vikalendriyANAM trividhAnAmapi bahulavirAdhanAyAM SaDguru / paJcendriyANAM bahulavadhe dazakamabhaktArthAnAmiti zeSaH / dazaparato dazabhyaH parato 'grata ekAdazAdiSu prabhUteSvapi paJcendriyeSUpahateSu dazakameva kSapaNAnAM nAdhikam / paJcendriye ekasminnapi darpaNa hate dazakameva / athavA egAidasatesu' (asya granthasya gAthA 156) ityAdigAthayA piNDAdhikAre vakSyamANayA dvIndriyAdInAM bahulavirAdhanAviSayaM prAyazcittaM prakArAntareNa darzayiSyate, tadapi prakArAntaramatrA'vagantavyam / pUrvajItakalpavRttAvatrAdhikAre tasya prakArasya darzitatvAt / evaM SaDvidhajIvanikAyavirAdhanAprAyazcittapratipAdanena prathamamahAvratAticAraprAyazcittamabhihitam / / 54 / / atha dvitIya-tRtIya-paJcamamahAvratAticAraprAyazcittaM sAmAnyenAha mosAisu mehuNavajjiesu davAivatthubhinnesu / hINe majhukkose kameNa gurulahugacaugurugA / / 55 / / vyAkhyA-mRSAvAdAdattAdAnaparigrahAzcaturvidhA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca / tatra dravyato mRSAvAdo dharmAstikAyAdisarvadravyaviSayaH / adattAdAnaM grAhya-dhAraNIyavastuviSayam / parigrahazca scittaacittmishrsrvdrvyvissyH| kSetrato lokAlokaviSayau mRSAvAdaparigrahau / adattAdAnaM grAmanagarAdyAzrayam / kAlatastrayo'pi divA vA rAtrau vA / bhAvatastrayo'pi rAgeNa vA dveSeNa vA tatazcaturvidheSvapi mRSAvAdAdattAdAnaparigraheSu viSaye krameNa hIne jaghanye'ticAre gurumAsaH / madhye madhyame'ticAre caturladhu / utkRSTe punazcaturguru / maithunaviSayaprAyazcittaM vizeSato dvitIyAdimahAvratAticAraprAyazcittAbhidhAnAdhikAre kramaprAptamagre pratipAdayiSyate / ato'tra mRSAdiSu maithunavarjitaSvityabhihitam / / 55 / / evaM samuditadvitIyatRtIyapaJcamamahAvratAticAraprAyazcittaM sAmAnyenAbhidhAya vizeSato dvitIyamahAvratAticAraprAyazcittAbhidhitsayA''ha Ayario AyariaM AgADhaM vayai pAvai cheyaM / vasahe chagguru bhikkhuMmi challahu khuDDage gurugA / / 56 / / (ni0bhA0 2622) vyAkhyA-iha krodha-mAna-mAyA-lobha-hAsya-bhaya-maukharya-vikathopayuktasya vAkyaM mRSA bhavati / yaduktam Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kohe mANe a mAyAe lobhe a uvauttayA / hAse bhaya-moharie vigahAsu taheva ya / / eAI aTTha ThANAiM parivajjittu saMjaye / asAvajjaM miaM kAle bhAsaM bhAsijja pannavaM' / / (saM0pra0 518, 519) ata AgADhavacanaM mRSAvAdarUpaM krodhAdijanyatvAt / taccAtyarthaM gADham-AgADham kharaparuSaniSThurajakArAdirUpam anyasyA''khyAtuM yanna zakyate, yena coktena zarIrasyoSmA jAyate tadAgADhaM dvidhA-sUcayA asUcayA ca syaat| tatra sUcA svavyapadezena paradoSAviSkaraNam / asUcA tu prakaTameva paradoSabhASaNam / tata AcArya AcArya prati evaMvidhamAgADhaM yadi vadati, tadA chedaM chedAkhyaM prAyazcittaM prApnoti / vRSabhe vRSabhaviSaye yadyAgADhaM vadati, tadA SaDguru / evaM bhikSuviSaye SaDlaghu / kSullakaviSaye gurukAzcatvAraH / / 56 / / tathA vasabhe chaggurugAI challahugA bhikkhu khuDDi gurugAI / vasabhAisu aMti kamA lahu gurugo a lahugo a / / 57 / / (ni0bhA0 2623) vyAkhyA-vRSabhasyA''cAryAdiSu caturSu viSaye AgADhabhASaNe SaDgurukAdi caturlaghukAntaM prAyazcittam / bhikSoH SaDlaghukAdi gurumAsAntam / kSullakasya caturgurukAdi laghumAsAntam / pUrvArdoktAdiprAyazcittottarArdoktAntaprAyazcittayoH krameNa yojanAdevamarthaghaTanA / idamuktaM bhavati-vRSabhasyA''cArya prati AgADhabhASaNe ssddguru| vRSabhaM prati SaDlaghu / bhikSu prati caturguru / kSullakaM ca prati caturlaghu / kSullakasyA''cArya prati caturguru / vRSabhaM prati caturlaghu / bhikSu prati gurumAsaH / kSullakasya kSullakaM ca pratyAgADhabhASaNe laghumAsaH / / 57 / / evamAcAryAdInAmAgADhabhASaNaviSayaM prAyazcittamuktam / athAdhikaraNakArisAdhUpekSAdirUpaM tadAha lahugo a uvehAe gurugo se ceva uvahasaMtassa / uttuamANe lahugA sahAyagatte sarisadoso / / 58 / / (bR0ka0 2699, ni0bhA0 2780) vyAkhyA-adhikriyate narakagatigamanayogyatAM prApyate AtmA anenetyadhikaraNaM kalahaH / sAdhUnAM ca tadutpattikAraNAnyamUni-anyasyA''bhAvyaM zaikSAdikaM vipariNamayya yadi paraH kazcidAcAryo gRhNAti, tato mUlAcAryo bravIti- kimiti madIyamAbhAvyaM gRhNAsi ?' pUrvagRhItaM vA zaikSakAdikaM yAcito madIyamAbhAvyaM kiM na prayacchasi?' iti mAryamANamapi vipratipattyA na dadAti, tadAdhikaraNaM bhavati / evamaparAparaghaTamAnA''lApakazlokAdiyojanArUpavyatyAmeDanayA sUtraM parAvartayan, hInAdhikAkSaraM vA uccaran, sthApanAkulAni vA niSkAraNaM pravizana, bhakta-strI-deza-rAjakathAM vA kathayan sAdhurddhitIyena sAdhunA nodito yadA prativakti pradviSTa iva tadA'dhikaraNaM syAt / evamAdikAraNaiH samutpanne cAdhikaraNe yaH sAdhuryasya sAdhoH prajJApanayA upazAmyati tasya tena sAdhunA A. upAdhyAyam / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo upazamanaM karttavyam / yaH punarupekSAM karoti tasya prAyazcittam / taccAnayA gAthayA prtipaadyte| yathA--upekSAyAM laghuko mAsaH / adhikaraNaM kurvato dRSTvA madhyasthabhAvena tiSThati, anyeSAmapyupadezaM prayacchati-parapratyayaH karmabandho'smAkaM na bhavati, parakRtasya karmaNa Atmani saGkramAbhAvAt / adhikaraNanivAraNena ca svAdhyAyadhyAnAdeH svArthasya bhaGgapAto bhavato bhavati / ato jJAnadarzanacAritrarUpe pAramArthike svakArye eva yatadhvam, mA parakArye adhikaraNopazamanAdau svArthaparimanthakAritvAt parArthakaraNasyetyAdirUpA upekSA tatra laghumAsaH / upahasato 'dhikaraNaM kurvato dRSTvA upahAsavacanAni bhASamANasya aTTahAsairupahAsaM kurvANasya ca sa eva mAso gurukaH syAt / uttudata ut prAbalyena tudataH prerayato'dhikaraNe uttaradAnazikSApaNamuttejanaM ca kurvANasyetyarthaH laghukAzcatvAraH / sahAyakatve sadRzadoSaH / dvayoH kalahAyamAnayormadhyAdekasya pakSe bhUtvA yaH ko'pi vAcA hastAbhyAM padbhyAM dantairlaguDAdibhirvA sAhAyyaM karoti, so'dhikaraNakAriNA saha samAnadoSaH / tato yatprAyazcittamadhikaraNakAriNaH syAt, sAhAyyakAriNo'pi tat syAt samAnadoSatvAditi bhAvaH / / 58 / / adhikaraNakAriNastu prAyazcittamidam -- cauro cauguru ahavA visesiA huti bhikkhumAINaM / ahavA caugurugAI havaMti u che aniTTavaNA / / 59 / / (bR0ka0 2700) vyAkhyA - bhikSuvRSabhopAdhyAyAcAryANAmadhikaraNaM kurvatAM pratyekaM caturgurukaM tatazcatvArazcaturgurukA bhavanti / athavA ta eva caturgurukAH tapaHkAlavizeSitA bhavanti / tadyathA - bhikSozcaturgurukaM tapasA kAlena ca laghukam / vRSabhasya tadeva kAlagurukam / upAdhyAyasya tapogurukam / AcAryasya tapasA kAlena ca gurukam / athavA caturgurukAdArabhya chede niSThApanA karttavyA / tadyathA - bhikSuradhikairoti tatastasya caturgurukam / vRSabhasya SaDlaghukam, upAdhyAyasya SaDgurukam, AcAryasyAdhikaraNaM kurvANasya chedaH / evamadhikaraNakaraNe AdezatrayeNa prAyazcittamuktam / tathA sAhAyyakaraNe'pi draSTavyam / adhikaraNAnupazamane doSadarzanArthamidamudAharaNam - araNNamajjhe egaM agAhajalaM savvao vaNasaMDamaMDiaM mahaMtaM saraM atthi / tattha ya bahUNi jalacara - thalacara - khacara - sattANi acchaMti / tattha egaM mahallaM hatthijUhaM parivasai / annayA ya gimhakAle taM hatthijUhaM pANiaM pAuNhAuttiNNaM majjhaNhakAle sIalarukkhachAyAe suhaMsuheNaM ciTThai / tattha ya adUradese do saraDA bhaMDiumAraddhA / vaNadevatAe a te daTTu savvesiM sabhAsAe AghosiaM - bho hatthiNo ! bho jalayarA! bho thalayarA ! mA ee saraDai bhaMDate uvekkhaha, vAreha tubbhe / evaM bhaNiA vi te jalayarAiNo ciMtaMti-kiM amhaM ete saraDA bhaMDatA kAhiMti ? tattha ya ego saraDo bhaMDato bhaggo pillio so dhADijjato suhapasuttassa egassa jUhAhivassa bilaM ti kAuM nAsApuDaM paviTTo / biio vi tassa piTTao ceva paviTTo / te sirakapAle juddhuM saMpalaggA / tassa hatthissa mahatI araI A. kalahaM karoti B. kAcaMDAo' iti bhASAyAm Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo jAyA / tao veaNaTTo mahaIe asamAhIe pavaTTamANo uThThitA taM vaNasaMDaM cUrei / bahave tattha vasaMtA sattA ghAiA / jalaM ca ADohiteNa jalayarA ghAiA / talAgapAlI bheiA / talAgaM viNaTuM tAhe jalayarA save viNaTThA / eSa dRSTAntaH / atha arthopanayaH-yathA teSAmupekSamANAnAM tat padmasaraH sarveSAmapyAzrayabhUtaM vinaSTam , tasmi~zca vinazyamAne te'pi vinssttaaH| evamatrApyAcAryAdInAmupekSamANAnAM mahAn doSa upajAyate / yatastAvadhikaraNakAriNAvupekSitau parasparaM muSTAmuSTi vA daNDAdaNDi vA yudhyetAm / tatazca paramparayA rAjakulajJAte sAte sati, sa rAjAdiH teSAM sAdhUnAM bandhanaM vA grAmanagarAderniSkAsanaM vA kaTakama vA kuryAt / / 59 / / kiM cAnyat tAvo bheo ayaso hANI daMsaNacarittanANANaM / sAhupaoso saMsAravaDDayo sAhigaraNassa / / 6 / / (bR0ka0 2708, ni0bhA0 2787) vyAkhyA-tApo bhedo'yazo hAnirdarzanajJAnacAritrANAM tathA sAdhupradveSaH saMsAravarddhano bhavati / ete sAdhikaraNasya doSA bhavanti / tatra tApo dvidhA-prazasto'prazastazca / tatrAtibhaNite sati cintayati dhig mAM yena tadAnIM sa sAdhurbahuvidhairasabhyAkhyAnairabhyAkhyAtaH / itthamitthaM cAkruSTaH / eSa prazastastApaH / atha tathAvidhaM tasya saMmukhaM tadAnIM na bhaNitaM, tatazcintayati-hA ! mandabhAgyo vismaraNazIlo'haM yanmayA tadIyaM jAtyAdimarmanikurambaM na prkaashitm| eSo'prazastastApaH / tathA bhedo jIvitabhedazcaraNabhedo vA syAt / kalahaM kRtvA pazcAttApataptacetaso vihAyasAdimaraNamabhyupagaccheyuH, unniSkramaNaM vA kuryuriti bhAvaH / kalahena gaNabhedo vA bhavati / loko'pi brUyAd-aho ! amISAM zramaNAnAM bahiH prazAntAkAraM rUpaM yAdRzamavalokyate tAdRzaM zIlaM manaHpraNidhAnaM nAsti / yadvA-lajjanIyaM kimapyanena kRtaM sambhAvyate, yenaivaM pramlAnavadano dRzyate / evamAdikamayazaH smucchlti| kalahakaraNottarakAlamapi kaSAyakaluSitaH pazcAttApataptamAnaso vA yanna paThati eSA jJAnahAniH / sAdhupradveSataH sAdharmikavAtsalyaM virAdhitaM syAttato darzanahAniH / yathA yathA ca krodhAdInAM kaSAyANAM vRddhistathA tathA cAritrasyA'pi hAniH / vizuddhasaMyamasthAnapratipAtenAvizuddhasaMyamasthAneSu gamanaM syAdityarthaH / etacca vyavahAranayena, nizcayanayena punaH kaSAyasahitaH saMyata eva na bhavati cAritrazUnyatvAt / akasAyaM khu carittaM kasAyasahio na saMjao hoi' iti vacanAt / tathA sAdhUnAmupari yaH pradveSaH tenA'sau saMsAraM dIrghataraM karoti / yata ete doSAH tata upekSA na vidhayA kintu klhaaymaanaavupshmyitvyau| gurubhirupazamanArthamitthamabhidhAtavyam-AryAH! upshaamytopshaamyt| anupazAntAnAM kutaH saMyamaH ? kuto vA svAdhyAyaH ? tasmAdupazamaM kRtvA svAdhyAyaM kuruta / kimevaM dramakavat Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kanakarasasya zAkapatraiH parityAgaM kurutha ? kaH punarayaM dramakaH ? ucyate-jahA ego parivvAyago damagapurisaM ciMtAsogasAgarAvagADhaM pAsai pucchati a / kimevaM ciMtAparo ? teNa se sambhAvo kahio dAriddAbhibhUomi 'tti| teNa bhaNiaM issaraM tumaM karomi / jato bhaNAmi tato gacchAhi, jaM ca bhaNAmi taM sav kAyabaM / tAhe te saMbalaM dhittuM pavvayaniguMja paviTThA / parivAyageNa ya bhaNito-esa kaNagaraso sIyavAyAtavaparissamaM agaNatehiM tisAkhudhAveaNaM sahatehiM baMbhayArIhiM acittakaMdamUlapattapuphaphalAhArIhiM samIpattapuDehiM bhAvao arussamANehiM dhittavyo / esa se uvayAro / teNa damageNa so kaNagaraso uvacAreNa gahio / tuMbayaM bhariaM / tato niattA teNa parivAyageNa bhaNiaMsuruTeNa vi tume esa sAgapatteNa na chaDDiabbo / tato so parivAyago gacchaMto taM damagapurisaM puNo puNo bhaNai-mama pabhAveNa issaro bhavissasi / so a puNo puNo bhaNNamANo ruTTho bhaNati-jaM tujjha pasAeNa issarattaM teNa me na kajjaM, taM kaNagarasaM sAgapatteNa chaDDeti / tAhe parivAyageNa bhaNiaM-hA hA ! durAtman (durappA ?) ! kimeyaM tume kayaM'jaM ajjiaM samIkhallaehiM tavaniamabaMbhamaiehiM / taM dANi peccha nAhisi chaDDuto sAgapattehiM' / / (bR0ka0 2714, ni0bhA0 2792) yadarjitaM zamIsambandhibhiH khallakaiH patrapuTaistaponiyamabrahmayuktaistadidAnI zAkapatraiH parityajan pazcAt parityAgakAlAdUrdhvaM paritapyamAno jJAsyasi, yathA-duSTaM mayA kRtaM yaccirasaJcitaH kanakarasaH zAkapatrairutsicya parityaktaH / evaM pabriAjakena dramaka upAlabdhaH / evamAcAryaH tAvadhikaraNakAriNAvupAlabhate / AryAH ! yaccAritraM kanakarasasthAnIyaM taponiyamabrahmacaryamayaiH zamIkhallakairarjitaM parISahopasargAdizramamagaNayadbhizcirAt kathaMkathamapi mIlitaM tadidAnI zAkapatrasadRzaiH kaSAyaiH parityajantaH pazcAt paritapyamAnAH svayameva jJAsyatha, yathA-hA ! bahukAlopArjitana saMyamakanakarasena tumbakasthAnIyaM svajIvaM bahupUrNaM kRtvA pazcAt kalahAyamAnaiH zAkavRkSapatrasthAnIyaiH kaSAyairutsicyotsicyA'yamAtmA riktIkRtaH zirastuNDamuNDanAdizca pravrajyAprayAso mudhaiva vihita iti / kaSAyaiH punazcirasaJcitasyApi cAritrasya nAzo bhavet / yaduktam'jaM ajjiaM carittaM desUNAe punakoDIe / taM pi kasAyitamitto nAseti naro muhutteNaM' / / (bR0ka0 2715, ni0bhA0 2793) Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo evamAcAryeNa sAmAnyataH tayoranuziSTirdAtavyA natvekameva kaJcana vizeSya bhaNanIyam / / 60 / / yata Aha Ayario egaM na bhaNe aha egaM nivAri maasialhuaN| rAgaddosavimukko sIagharasamo aAyario / / 61 / / (bR0ka0 2716, ni0bhA0 2794) vyAkhyA-AcAryo naikamadhikaraNakAriNaM bhaNati anuzAsti / athA''cArya ekameva nivArayati anuzAsti, na dvitIyaM tato mAsikalaghukamApadyate / asamAcArIniSpannamiti bhAvaH / tasmAdAcAryo rAgadveSavimuktaH zItagRhasamo bhavet / zItagRhaM nAma varddhakiratnanirmitaM cakravarttigRham / tacca varSAsu nirvAtapravAtam , zItakAle soSma, grISmakAle zItalam / yathA taccakravartinaH sarvata'kSamaM tathA dramakAderapi prAkRtapuruSasya tatsarvata'kSamameva bhavati / evamAcAryairapi nirvizeSaibhavitavyam / atha vizeSaM karoti, tata ime doSAH / AcArya AtmIyo'yamiti buddhyA amuMvArayati, mAM tu parabuddhyA pazyanna vArayati / evaM pakSarAgeNa kriyamANenA'nanuziSyamANaH sAdhurbAhyabhAvaM gacchati / yadvA-so'nanuziSyamANo gADhataramadhikaraNaM kuryAt / athavA tamAcAryaM parisphuTameva brUyAt-tvaM mAmevaikaM bAhyatayA prekSase, tatazcAtmAnamudbadhya yadi mArayati / tata AcAryasya pArAJcikam / athonniSkrAmati tato mUlam / tasmAd dvAvapi samadRzA'nuzAsanIyau anuziSTau ca yadyupazAntau tataH sundaram / athaika upazAnto na dvitIyastena copazAntena gatvA sa svAparAdhapratipattipuraHsaraM kSAmitaH paramasau nopazAmyati / Ahakathametadavagamyate yathA nopazAnta iti / ucyate-yadA vandyamAno'pi vandanakaM na pratIcchati, yadi vA avamarAtniko'sau tatastaM ratnAdhikaM na vandate / AdriyamANo'pi vA nAdriyate / evamanupazAnta upalakSyate / tato'nupazAnte'pi ya upazAnto bhUtvA Adaram abhyutthAnaM vandanaM sambhojanaM saMvAsaMca karoti tsyaa''raadhnaa'sti| yastvetAni na karoti anupazAntatayA tasyA''rAdhanA nAsti / upazamaikanibandhanatvAdArAdhanAyAH / / 61 / / athopazAntamapi adhikaraNaM ye punarudIrayanti teSAM prAyazcittAbhidhitsayA svarUpamAha khAmiaviusaviAI ahigaraNAiMca je uIrati / te pAvA nAyabA tesiM ArovaNA iNamo / / 62 / / vyAkhyA-kSAmitAni vacasA mithyAduSkRtapradAnena zamitAni, vyupazamitAni vividham anekadhA manasA vyutsRSTAni, kSAmitAni tAni vyupazamitAni ceti kSAmitavyupazamitAni / evaMvidhAnyadhikaraNAni ye bhUya udIrayanti, te pApAH sAdhudharmabAhyA jJAtavyAsteSAM ceyamAropaNA prAyazcittamityarthaH / / 62 / / uppAyagauppanne saMbaddhe kakkhaDe a bAhU a| ApiTTaNA sa(saM?)mucchaNa samughA(gghA?)yaivAyaNA ceva / / 63 / / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo lahugo lahugA gurugA chammAsA huMti lahugagurugA ya / cheo mUlaM ca tahA aNavaThThappo a pAraMcI / / 64 / / vyAkhyA-idaM pUrvagAthApratipAditeSu navasu sthAnakeSu dvitIyagAthoktAni nava prAyazcittAni krameNAvagantavyAni / tadyathA-dau sAdhU pUrvaM kalahaM kRtavantau / tatazca kSAmitavyutsRSTe'pi tasminnadhikaraNe'nyadA tayoreka evaM bhaNatiahaM nAma tvayA tadAnImitthamitthaM ca bhaNitaH / eSa utpAdakaH ucyate / asya ca mAsalaghu / itaro'pi brUte ahamapi tvayA tadAnIM kiM stokaM bhaNitaH ? evamukte utpAdakaH prAha-yadi tadAnIM tvamabhaNiSyastadA kimahamevameva tvAmamokSyam ? evamadhikaraNamutpannamucyate / tatra dvayorapi caturlaghu / sambaddhaM nAma vacasA parasparamAkrozanaM kartumArabdham tatra caturguru / karkazaM nAma taTasthitairupazamyamAnAvapi nopazAmyataH tadA SaDlaghu / bAhu' tti / roSabharaparavazatayA bAhUbAhavi yuddhaM kartuM lagnau tatra SaDguru / ApiTTanA nAma ekenAparo nihatya pAtitastatra chedaH / yo'sau nihataH sammUrchA yadi prAptastadA mUlam / mAraNAntikasamudghAtena samavahate anavasthApyam / atipAtanA maraNaM tatra pArAJcikam / / 63-64 / / atra prakaraNe sarvatra laghuguruprAyazcittamiti tatparijJApanopAyamAha addheNa chinnasesa pubaddheNa tu saMju kAuM / dijjAhi lahaadANaM gurudANaM tattiaM ceva / / 65 / / vyAkhyA-iha prAyazcittAni paJcakAdIni SANmAsikAntAni ekAdaza bhavanti / tAni ca laghuguruvivakSayA dvAviMzatiH syuH / etAni caitadgAthoktaprakAreNAvagantavyAni / yathA dazakasyAcchinnasya zeSaM dinAH 5, dazakApekSayA pUrvasya paJcakAkhyaprAyazcittasyA'rddhana sArdhadvayarUpeNa saMyuktaM kRtaM sArddhasaptadinasaGkhyAniSpannaM laghudazakaM bhvti| evaMvidhaprakriyayA sarvANyapi prAyazcittAni SANmAsikAntAni laghUni jJeyAni, paJcakasya tu pUrvaM prAyazcittaM nAsti, yadarddhaM tasyArkIkRtasya madhye kSipyate, ato'syArddhameva sArddhadinadvayarUpaM laghupaJcakamityucyate / gurUNi ca sarvANyapi yathAsvapramANAnyeva / sthApanA ceyam / / 65 / / laghu | paJcakam 2'/, dazakam 7, paJcadazakam 12'/, viMzam 17' / , | paJcaviMzam 22'/, nirvANyapi guru | " 5 | " 10 // 15 // 20 // 25 bhinnamAsa ityucyante mAsikam 271, dvimAsikam 45 | trimAsikam 75 | caturmAsikam 105 | paJcamAsikam 135 | pANmAsikam 165 guru | " . | " 00 | " 000 " 0000 " 00000 " 000000 A. adhikrnnodiirkyoH| B. madhyasthanaraiH / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo iha paJcakAdIni SANmAsikAntAni prAyazcittAni laghUni gurUNi ca darzitAni teSAM ca saGgrahagAthA imAH do saDDhadivasa paNagaM saga saDDA dasaga saDDabArasagaM / panarasa saDDasatarasa vIsaM diNa saDDabAvIsaM / / 66 / / paNavIsa saDDasagavIsa tIsa paNacatta saTThi paNasayarI / navai diNa paNahiasayaM sauvIsaM paMcatIsasayaM / / 67 / / saDasayaM paNasaTuM asIisayamiaduvIsaThANehiM / paNagAi chaggurutaM lahu guru paNagAi pacchittaM / / 68 / / vyAkhyA-etAstisro'pi spaSTAH / / 66-67-68 / / athA'prItikam asaGkhaDaM niSkAsanam upadhiharaNaM prAntApanam / etAni paJca sampattyasampattibhyAM kRtvA daza, upadrAvaNaM caikAdazam etAnyekAdaza kaSAyasthAnAni / eteSu krameNa prAyazcittaM gAthAcatuSTayenAha sahasA va pamAeNaM apaDivaMde kasAie lhuo| ahamavi ana vaMdissaM asaMpa saMpatti lahugurugo / / 69 / / (ni0bhA0 109) vyAkhyA-ekena sAdhunA kazcidaparaH sAdhurabhimukho dRSTaH, sa ca tena vanditaH, tena ca sahasA anyakriyAvyApAropayuktenA'nyatarapramAdasahitena vA sa na prativanditaH / tato'prativande aprativandane sati ahamanena vandito na' iti kRtvA sa kaSAyitaH / evamaprItikamutpannaM tasyaivaM kaSAyitamAtrasyaiva laghukaH / tadanantaraM sa kaSAyita evaM cintayati-yadA eSa vandiSyate tadAhamapi cainaM na prativandiSye / tasyA'sampatI tatkaraNAvasarA'prAptau mAsalaghu / sampattau tadavasaraprAptau mAsaguru / / 69 / / emeva saMkhaDevI asaMpagurugo alahuga saMpatte / nicchubhaNamasaMpatte lahugaMccianINie gurugA / / 70 / / __ (ni0bhA0 110) vyAkhyA-evameva yathA'prItike tathaivA'saGghaDe'pi vAcikakalahe'pi / asampattau guruko mAsaH / sampattau caturlaghu / nicchubhaNaM niSkAsanaM yasyopari kopaH syAt tasya gacchAnniSkAsanopAyakaraNamityarthaH / tatrA'pyasampattau caturlaghukA eva / nINie gacchAnniSkAsite caturgurukAH / / 7 / / uvahIharaNe gurugA asaMpasaMpattie achallahugA / paMtAvaNasaMkaNe challahugA acalamANassa / / 71 / / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-upadhiharaNe yasyopari roSaH syAt tasya sAdhoH paribhogyasya upadheH upakaraNasya haraNam apaharaNamapahAraNaM vA, tatrA'sampattau caturgurukAH, sampattau ca SaDlaghukAH / prAntApanaM yaSTimuSTyAdiprahArairhananaM, tasya saGkalpaH cintanaM tasmin sati 'acalamANassa' acalataH tadavasthasyaiva kAyakriyAmaprayuJAnasya SaDlaghukAH / / 71 / / paharaNamaggaNi chagguru cheo diTuMmi aTThamaM gahie / ugginna dinna amae navamaM uddAvaNe carimaM / / 72 / / (ni0bhA0 112) vyAkhyA-praharaNaM lakuTAdi tasya mArgaNamitastato gaveSaNaM tasmin SaDguru / tena ca mArgayatA praharaNe dRSTe cakSurnipAte kRtamAtre eva chedaH / gatvA tasmin praharaNe hastena gRhIte satyaSTamam, mAsalaghukAd gaNyamAnaM mUlamaSTamaM bhavati / yasya ruSTastasyopari praharaNe udgIrNe utpATite sati navamaM bhavati / datte prahAre yadi na mRtastadApi navamamevAnavasthApyamityarthaH / prahAre datte yadi mRtastadA caramaM pArAJcikaM bhavati / / 72 / / athAdhikaraNaM kRtvA kazcidanupazAnta eva gacche tiSThati tasya vidhimAha. gacchA aNiggayassA aNuvasamaM tassimo vihI hoi / sajjhAya-bhikkha-bhattaTTha-vAsae caura hikkikke / / 73 / / (ni0bhA0 2796, bR0ka0 5762) vyAkhyA gacchAdanirgatasyAnupazAmyato'yaM vidhirbhavati sUryodayakAle yaH svAdhyAyaH kriyate tadavasare prathamamasau nodyate / dvitIyaM bhikSAvataraNavelAyAm / tRtIyaM bhaktArthakAle / caturthaM prAdoSikA''vazyakavelAyAm / evaM caturo vArAnekaikasmin dine nodyate / taccAdhikaraNaM prabhAte pratikrAntAnAM svAdhyAye aprasthApite evamAdikAraNe utpadyeta- doSaduSTAM pratilekhanAM kurvan, apratilekhayan, asAmAcAryA vA pratilekhayannodito yadi samyag na pratipadyate tato'dhikaraNaM bhavet / utpanne cAdhikaraNe yadi svAdhyAye aprasthApite svayamevopazAntastato lssttm| atha nopazAntastato yaH prasthApanArthamupatiSThate sa vAraNIyo yathA-tiSThatu tAvadyAvat sarve'pi milanti / tata AgateSu sarveSu sUrayo bruvate-AryopazAmya ime sAdhavaH svAdhyAyaM na prasthApayanti / sa pRSTottaraM prayacchati-avazyaM kAlo na zuddhaH, parijitaM vA sAdhUnAM sUtrazrutaM tato na prasthApayanti / evaM bhaNatastasya mAsaguru / sAdhavazca sarve'pi prasthApayanti svAdhyAyaM ca kurvanti / kAle pratikrAnte bhikSAvelAyAM jAtAyAM punarAcAryA bhaNanti-Arya! sAdhavastvadIyenAnupazamanena bhikSAM nAvataranti, upazamaM kuru / sa pRSTottaraM dadAti-nUnamabhaktArthinaH, na vA bhikSAvelA / evamukte sarve'pyavataranti tasyAnupazAntasya dvitIyaM mAsaguru / bhikSAnivRtteSu sAdhuSu guravo A. preryate / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo bhaNanti-Arya ! sAdhavo na bhuate, sa prAha-nUnaM sAdhUnAM na jIrNam / evamukte sarve samuddizanti tasya punastRtIyaM mAsaguru / bhUyo'pi pratikramaNavelAyAM bhaNanti-Arya ! sAdhavo na pratikrAmanti, upazamaM kuru / sa pratyuttaramAha-nUnaM niratIcArAH zramaNAstena na pratikrAmanti / evamukte sarve'pi pratikrAmanti / tasya punazcaturgurukam / evaM prabhAtakAle'dhikaraNe utpanne vidhiruktaH / athA'nyadA svAdhyAye prasthApite yadi paThatAmadhikaraNamutpannaM tatastrayo nodanAkAlAH / dvau mAsaguruko / bhikSA hiNDamAnAnAmadhikaraNe utpanne dvau nodanAkAlau, ekaM mAsaguru / bhuktAnAmadhikaraNe utpanne eko nodanAkAlaH / atra nAsti mAsaguru / anupazAntasya pratikramaNe kRte caturgurukameva bhavati / / 73 / / evaM divase divase cAukkAlaM tu sAraNA tassa / jai vAri na sAreI gurUNa gurugo atativAre / / 74 / / __(ni0bhA0 2800, bR0ka0 5766) vyAkhyA-evamanupazAntasya divase divase catuSkAlaM svAdhyAyaprasthApanAdirUpaM tasya sAraNA karttavyA / yati yAvato vArAn AcAryo na sArayati, tati tAvato vArAn gurUNAmAcAryANAM mAsagurukA bhavanti / evaM dine dine sAraNAvidhiragItArthasya karttavyo yastu gItArthaH sa yadyekadinaM svAdhyAyabhikSA-'bhaktArthA-''vazyakalakSaNeSu caturSu sthAneSu sAritastadA paratastamasArayannapi guruH zuddhaH / yadi punastamagItArthaM gItArthaM vA gururna sArayati, tato dvayorapyA''cAryasyAnupazAmyatazca prAyazcittam / anye bruvate-agItArthasyAnupazAmyato'pi nAsti praayshcittm| yastu gururagItArthaM na nodayati tasya prAyazcittam / / 74 / / gaccho u dunni mAse pakkhe pakkhe imaM pariharei / bhattaTuM sajjhAyaM vaMdaNa'(NA'' ?)lAvaM tau pareNaM / / 75 / / (ni0bhA0 2802, bR0ka0 5768) vyAkhyA-evamanupazAmyantaM gaccho dvau mAsau sArayati / idaM punaH pakSe pakSe gacchaH pariharati / tadyathAanupazAntasya pakSe gate gacchastena sAI bhaktArthaM na karoti, na gRhNAti na vA kimapi tasya dadAtItyarthaH / dvitIye pakSe gate svAdhyAyaM tena samaM na karoti / tRtIye pakSe gate bandanaM na karoti / caturtho'pi pakSo yadA gato bhavati, tataH paramAlApamapi tena sArddhaM varjayati / / 75 / / Ayario caumAse bhuMjai cauro u dei sajjhAyaM / cauro vaMdaNalAvaM teNa paraM mUlanicchubhaNA / / 76 / / (ni0bhA0 2803, bR0ka0 5769) Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo vyAkhyA - AcAryaH punazcaturo mAsAn sarvairapi prakAraistena samaM sambhuGkte / tataH paraM caturo mAsAn bhaktArthaM varjayati, svAdhyAyaM tu dadAti / tatazcaturo mAsAn svAdhyAyaM parihRtya vandanA''lApau dadAti / tataH paraM varSe pUrNe sAMvatsarike pratikrAnte upazAntasya mUlam / anupazAntasya tu gaNAnniSkAsanaM karttavyam / evaM dvAdazamAsyAmapyanupazAmyato dvayorAdimamAsayoryAvad gacchena visarjitastAvattapaH prAyazcittameva, zeSeSu dazasu mAseSu paJcarAtridivacchedo yAvat sAMvatsarikaM parva prAptaM bhavati / paryuSaNArAtrau pratikrAntAnAmadhikaraNe utpanne eSa vidhiruktaH / bhAdrapada zuddhapaJcamyAmanudite Aditye yadA'dhikaraNamutpadyate tataH paryuSaNAyAmapyanupazAnte saMvatsaro bhavati / SaSThyAmutpanne ekadivasonaH saMvatsaraH / saptamyAM dinadvayonaH saMvatsara evamekaikadinahAnyA tAvat jJeyaM yAvat paryuSaNAdivasaH / tatrAnudite khau kalahe utpanne evameva nodanA karttavyA / prathamaM svAdhyAyaprasthApanaM kartukAmAH sArayanti, tatazcaityavandanArthaM gantukAmAH sArayeyuH, tatrA'pyanupazAnte pratikramaNavelAyAM sArayanti / evaM tasmin paryuSaNAdivase triSu sthAneSu noditasyA'nupazAntasya trINi mAsagurUNi bhavanti / / 76 / / tataH kimityAha-- mUlaM tu paDikkaMte paDikkamate vi hujja ahigaraNaM / saMvaccharamussagge kami mUlaM na sesAI / / 77 / / (ni0 bhA0 2806, bR0ka0 5772) vyAkhyA - paryuSaNAdine sarveSAmadhikaraNAnAM vyavacchittiH karttavyeti kRtvA pratikrAnte samApte Avazyake yadi nopazAntastato mUlaM bhavati / eSa paryuSaNAdinotpannAdhikaraNe vidhiH / atha pratikramaNaM kurvatAmevAdhikaraNaM bhavet / tataH sAMvatsarike kAyotsarge kRte mUlameva kevalaM, na zeSANi prAyazcittAni / evamAcAryastaM ruSTaM saMvatsaraM yAvat prayatnena rakSati / kimartham ?, ucyate - yadi nAma upazAmyeta / atha saMvatsareNApi yadi nopazAmyati, tataH parvatarAjIsadRzaroSaH sa mantavyaH / varSAdUrdhvaM ca mUlAcAryasamIpAnnirgataM tamanyau dvAvAcAryau krameNaikaikaM varSamanenaiva vidhinA prayatnena saMrakSataH / tanmadhyAd yenopazamitastasyaivA'sau ziSyaH / tato varSatrayAdUrdhvameSa gRhIkriyate - saGghastasya liGgamapaharatItyarthaH / dvitIyapadena rAjapravrajitasya liGgaM na hriyate / evaM bhikSorvidhiruktaH / upAdhyAyAcAryayorapyeSa eva vidhiH / navaramupAdhyAyasyAnupazAmyato gacche vasatastrIn pakSAMstapaH prAyazcittam, paratazchedaH / AcAryasyAnupazAmyato dvau pakSau tapaH, paratazchedaH / tato ye upAdhyAyasya trayaH pakSAste divasIkRtAH paJcacatvAriMzaddivasA bhavanti / tataH paJcacatvAriMzaddivasAzcaturdhA kriyante / caturbhAge ca sapAdA ekAdaza divasA bhavanti / tatra gaccha upAdhyAyena samamekAdaza dinAni bhaktArthaM karoti / evaM svAdhyAyavandanAlApAnapi pratyekamekAdaza Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo dinAni yathAkramaM karoti, paratastu parihApayati / paJcacatvAriMzaddivasAnantaraM copAdhyAyasya dazakacchedaH / AcAryastathaivopAdhyAyamapi caturbhizcaturbhirmAsairbhaktArthAdIni parihApayan saMvatsaraM sArayati / AcAryasya dvau pakSo divasIkRtau triMzadivasA bhavanti / tatazcaturdhA vibhaktA caturthabhAge cArDoSTamA divasA bhvnti| tatra gaccha AcAryeNa sahArddhASTamAni dinAni bhaktArthaM karoti / evaM svAdhyAyavandanAlApAnapi yathAkramamarddhASTamairdivasaiH pratyekaM hApayati, tataH paraM gacchena caturbhirapi bhaktArthAdibhiH padairvivarjita AcAryastata AcAryasya paJcadazakacchedo bhavati / atrAha-nanu sadRzAparAdhe'pyAcAryopAdhyAyabhikSUNAM kathaM viSamaM prAyazcittaM pradIyate ? ucyatekumAradRSTAnto'trAvagantavyaH / sa cA'yam-egassa raNNo tiNNi puttA jiTTho majjhimo kaNiTTo / tehi a tihiM vi sAmatthiaM piaraM mArittA rajjaM tihA vibhayAmo / taM ca raNNA nAyaM / tattha jiTTho juvarAyA esa pahANavatthutti kAuM kimerisaM ajjhavasati ? tti tassa bhogaharaNa-baMdhaNatADaNAdiA sabbe daMDappagArA kayA / majjhimo esa apahANotti kAuM tassa bhogaharaNaM na kayaM baMdhavahakhiMsAiA kayA / avvatto kaNiTTho eehiM viAriutti kAuM kaNNacaveTayadaMDo khiMsA daMDo akao, na bhogaharaNabaMdhaNadaMDA kayA / ayamarthopanayo-yathA sadRze'pyaparAdhe yuvarAjasya bhogaharaNaM bandhanAdiko mahAn daNDaH kRtaH / madhyamasya bandhavadhAdiko, na bhoghrnnm| kaniSThasya karNAmoTanAdikaH, na bhogaharaNAdikaH / tathA lokottare'pyutkRSTamadhyamajaghanyeSu puruSavastuSu bRhattamo laghurlaghutarazca yathAkramaM daNDaH kriyate / yataH pramANabhUte puruSe akriyAsu vartamAne apratyayAdayo doSA bhavanti / atha bhikSurupAdhyAya AcAryo vA yadA svagacchena bhaktArthAdibhizcaturbhiH padairvarjitastadA paragaNaM saGkrAmati / tatastasya paragaNAcAryo vandanAlApAbhyAM dvAbhyAM padAbhyAM sambhuAnaH svAdhyAyAdibhiH padairdine dine sAraNAM tathaiva varSaM yAvatkaroti / paragaNe cAnupazAmyato bhikSoH pratidinaM dazakacchedaH / upAdhyAyasya paJcadazakacchedaH / AcAryasya viMzacchedaH / paragaNe anyasAmbhogikeSu punaH saGkrAntasya bhikSoranupazAmyataH paJcadazakacchedaH / upAdhyAyasya viNshcchedH| AcAryasya paJcaviMzacchedaH / avasanneSu ca saGkrAntasya bhikSorviMzacchedaH / upAdhyAyasya paJcaviMzacchedaH / AcAryasya triNshdraatriNdivcchedH| svagaNe | paragaNe sAmbho0 paragaNe anya0 / avasanneSu bhikSoH 10 15 20 upA0 | 10 15 20 25 A0 | 15 20 25 30 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo atra ziSyaH prerayati - rAgadveSiNo yUyaM yat svagaNe stokaM chedaprAyazcittaM dattam, paragaNe tu prabhUtam / evaM svagaNe bhavatAM rAgaH, paragaNe dveSaH / gururAha- idaM chedanAnAtvaM kurvato vayaM na rAgadveSiNaH / tathA cAtra dRSTAntaH - ega gihiNo cauro bhajjAo / tAo a teNa kamhi ege avarAhe kae paMtAvittA nIharaha mama gihAutti nicchUDhA / tatthegA kamhii paragharaMmi gayA / biiA kulagharaM / taIA bhattuNo egasarIro vayaMso tti tassa gharaM gayA / uttha nicchubhaMtI vi bArasAhAe laggA / hammamANi vi na gacchai / bhaNati a kao vaccAmi ? natthi me anno gaivisao / jai vi mAresi tahAvi tumaM ceva gaI saraNaM tattheva TiA / tao tuTTeNa cautthI gharasAmiNI kayA / taiAe ghADi gharaM jaMtIe so ceva aNuvattio / vigayaroseNa kharaMTiA ANiA ya / biiAe kulagharaM jaMtIe piugihabalaM gahiaM gADhataraM ruTTeNa annehiM bhaNie vigayaroseNa kharaMTiA daMDiA ya / dUranaTTa tti na tAe kiMci paoaNaM mahaMteNa vA pacchittadaMDeNa daMDiuM ANijjai / evaM uvasaMhAro - paragharasaMThANIA usannA / kulagharasaMThANIA annasaMbhoiA ghADiasamA saMbhoiA / aniggame sagharasamo sagaccho jAva dUrataraM tAva mahaMtataro daMDo bhavai / evamAdiko'dhikaraNaviSayo vAcyavistaro nizIthAditaH svayamavaseyo vistarapriyaiH / / 77 / / athAdhikaraNAdidoSairgaNAnnirgatya yo bhikSurUpasampadanArthaM samAgataH syAt sa pariharaNIya iti darzayatiahigaraNavigaijoge paDiNIe thaddhaluddhaniddhamme / alasa aNubaddharose sacchaMdamaI payahiavvo / / 78 / / (ni0 bhA0 6327, vya0sU0 248 ) vyAkhyA - yadi sa upasampadyamAnaH sAdhuH sAdhubhirgRhibhirvA sahAdhikaraNaM kRtvA svasthAnAnnirgataH / vigaI ' tti vikRtilAmpaTyAt / joga' tti yogodvahana bhIrutayA / SaDiNIe' tti pratyanIko'tra me sAdhuritibuddhyA / tathA thaddhaluddha' ityAdi / stabdha iti vA, lubdha iti vA, nirddharmA iti vA, alasa iti vA, anubaddhavaira iti vA, svacchandamatiriti vA vinirgatastatastasya nirgamanamazuddhamiti kRtvA payahiabbo' tti / pariharttavyaH / nanvadhikaraNAdidoSato vinirgatAste kathamavasIyante ? ucyate - tathAvidhataduktivazAt / tathAhi - vikRtidoSavinirgataH pRSTo'pRSTo vA vakti-sa AcAryo vikRtiM - ghRtAdikAM grahItuM na dadAti / tathA yogavAhibhiryogottIrNaiH kAyotsargakaraNoM gRhItAyAM vikRtAvanyaizca bhuktAyAmapi yA uddharitA vikRtistAmapi nAnujAnAti / kiMca bhagavan ! navekSutulyo mama deho / yathA sa ikSuH pAnIyena vinA zuSyati tathA mamApi deho vikRtiM vinA sIdati / anyaccAhaM svabhAvena durbalaH, na vikRtimantareNa baliko bhavAmi / tathA sarvadaiva vikRtyA bhAvitadehastatastadbhAvitasya sato mamedAnIM tasyA A. vayasyagRhaM / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo abhAve na balam, na ca sUtrasyArthasya vA grahaNamazaktatvAt pUrvagRhItasya tu sUtrArthasyAvadhAraNaM kutaH ? tato'zaktyA sarvaM dUrata eva vismRtaM tato'haM vinirgataH / yogabhIrubUte-tasyAcAryasya gacche yoga ekAntaropavAsenohyate ekAntarAcAmlena vA / tathA yogavAhino yogottIrNasyApi te AcAryA vikRtiM na visRjanti / tataH karkazAstatra yogA iti vinirgataH / pratyanIkatrasto'bhidhatte-tatra gacche mama pratyanIko'sti sa kathaJcit sAmAcArIyoge vismRte skhalite duSpratyupekSaNAdike mAM gRhNAti, atyarthaM kharaNTayati / athavA cukkaskhaliteSu jAteSu tAni cukkaskhalitAni aparAdhapade chidrANIva gRhNAti gRhItvA ca gurUNAM kathayati / pazcAd guravo mAM kharaNTayanti / tato vinirgataH / atha stabdho brUte-yadyAcAryAzcaGkramaNaM kurvanti, kAyikyAdibhUmiM gacchantyAgacchanti vA tadA(thA)'pyutthAtavyAsteSAM nAyakatvAt / tata evaM cakramaNAdAvabhyuttiSThatAmasmAkaM kaTI vAtena gRhyate, bhUyobhUya utthAne ca palimanthabhAvAt sUtrarUpasyArtharupasya vA svAdhyAyasya hAniH / atha nA'bhyutthIyante tata AcAryAH prAyazcittaM dadanti kharaNTayanti ca tato'haM vinirgataH / lubdhaH punarevaM brUte-yatkimapi utkRSTaM zikhariNI-modakAdi tadAcAryaH svayaM bhuGkte na tvasmAdRzebhyo dadAti, anyebhyo vA bAlavRddhadurbalaprAghUrNakabhyo dadAti / tata evamasahamAno'haM nirgataH / yo nirddharmA sa evaM bhASate-yadi kathamapi nirgacchan pravizan vA AvazyakIM naiSedhikIM ca na karoti, daNDAdikaM vA gRhNan nikSipan vA na pramArjayati, tata AcAryA niranukampAH santa ugraM prAyazcittaM daNDaM prayacchanti / tato'haM daNDabhayAdvinirgataH / yaH punaralasaH sa evaM brUte-bAlavRddhAdInAmarthAya tasmin gacche dIrghA bhikSAcaryA / kSullakaM karkazaM vA tatkSetraM tataH pratidivasamanyatra grAmAntare gatvA bhikSA''nIyate / tathA yadi kathamapyaparyApta samAgamyate tato guruH kharaNTayati-kiM vasatau mahAnasamasti ? yenA'paryAptaH samAgataH / tasmAd bhUyo'pi vraja bhikSArthaM yataH kAlo'dyApi bahuH prApyaH kSetraM bhAjanaM cAstIti tato'haM nirgataH / anubaddhavairo bhaNati-kalahamapi kRtvA tatra saMyatA ekatra bhaate / yathA caNDAlAH zanakA vA parasparaM bhaNDitvA tatkSA kSaNAdevaikatra bhuJjate navaraM mithyAduSkRtaM parasparaM dApyante iti vizeSaH / ahaM punarna zaknomi hRdayasthena zalyena taiH sahaikatra samuddeSTumiti vinirgataH / svacchandamatiH punarevaM bhASate-tatra gacche ekAkinaH sataH stokamapi calituM na labhyaM saJjAbhUmAvapyekAkinaH sato gantuM na prayacchanti,kintvevaM bruvate-niyamAt saGghATakarUpatayA kenApi sahitena gantavyaM tatastamasahamAno'hamatrAgataH / etAnyadhikaraNAdIni padAnyAcAryaH zrutvA taM parityajati / / 78 / / etaizcAdhikaraNAdipadairAgatasya tasyopasampadyamAnasya pratIcchatazcAcAryasyedaM prAyazcittam samaNahigaraNe paDiNIa luddha aNubaddharosi cugurugaa| sesANa huMti lahugA emeva paDicchamANassa / / 79 / / (ni0bhA0 6334, vya0sU0 255) Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo vyAkhyA - yaH zramaNaiH sahAdhikaraNaM kRtvA samAgataH, yazca tatra me pratyanIkaH sAdhuriti kRtvA samAyAtaH, yazca lubdho yazcAnubaddharoSaH / eteSAM caturNAM prAyazcittaM catvAro gurumAsAH / zeSANAM SaNNAM vikRtilampaTa - yogabhIrustabdha - nirddharmA - 'lasa - svacchandamatInAM gRhibhaNDanakAriNazca caturlaghukAH / yaH punarAcAryastadAcAryAnanujJayA prAyazcittadAnamantareNa ca pratIcchati tasyApi prAyazcittamevameva / tadyathA zramaNAdhikaraNakAri - pratyanIka - lubdhA'nubaddharoSAn pratIcchatazcatvAro gurumAsAH / zeSAn SaT pratIcchatazcatvAro laghumAsAH / / 79 / athAdhikaraNAdiyathoktadoSarahito yaH samAgato bhavet so'pi trINi dinAni parIkSya saGgrahItavyaH, yadi punaH parIkSAM na kurvanti tatazcaturlaghu / anyAcAryAbhiprAyeNa vA mAsalaghu / sA ca parIkSA ubhayathApi / ziSya AcAryaM parIkSate, AcAryaH ziSyam / sA punaH parIkSA yaiH padaiH kriyate tAnyAha-- Avassaya sajjhAe paDilehaNa bhuMjaNe a bhAsAe / vIAre gelanne bhikkhaggahaNe paricchaMti / / 80 / / (ni0 bhA0 6343, vya0sU0 265 ) vyAkhyA - Avazyake svAdhyAye pratilekhane bhojane bhASAyAM vIcAre bahirbhUmau glAne bhikSAgrahaNe ca parasparamAcAryaziSyau parIkSete / tatrAvazyake ziSyamitthaM parIkSante AcAryA : - AvazyakaM hInaM karoti, hInaM nAma yat kAyotsargasUtrANi mandaM mandamuccArya zeSasAdhuSu cirakAlaM kAyotsargasthiteSu pazcAt kAyotsarge tiSThati ityAdi / adhikaM vA karoti / adhikaM nAma kAyotsargasUtrANyatitvaritamuccAryAnuprekSAkaraNArthaM pUrvameva kAyotsarge tiSThati / ratnAdhikena cotsArite kAyotsarge pazcAccireNa svaM kAyotsargamutsArayati ityAdi / viparItaM vA karoti, viparItaM nAma prAdoSikAn kAyotsargAn prAbhAtikAniva karoti, prAbhAtikAn prAdoSikAniva / athavA sUrye'stamitamAtre eva nirvyAghAte sarvairapi sAdhubhirAcAryeNa saha pratikramitavyam / yadi punarAcAryasya zrAddhAdidharmakathAdibhirvyAghAtastato bAlavRddhaglAnAsAn niSadyAdharaM ca muktvA zeSaiH sUtrArthasmaraNArthaM kAyotsargeNa sthAtavyam / ye punaH satyapi bale pUrvaM kAyotsarge na tiSThanti tAn pUrvamatiSThato nodayantyAcAryAH / yaH punaH parIkSyate taM pramAdyantamapi na zikSayanti, tato yadi sa evaM vyavasyati - yathA''tmIyAn pramAdyato nodayanti, na mAmiti sukhamiha vastumiti / sa itthambhUtaH paJjarabhagno jJAtavyo na pratIcchanIyaH / yaH punarapratinodyamAnaH sannevaM cintayati - yeSu sthAneSvahaM pramAdyAmi teSveva sthAneSvAtmIyAn ziSyAn pramAdyato nodayantyA''cAryA na mAm / aho ! ahamanAthaH parityakta etairiti cintayitvA saMvignavihAramicchan svayameva tataH pramAdasthAnAnnivarttate / athavA chinnamuktAvalIprakAzAnyazrUNi vimuJcan AcAryANAM pAdayoH patitvA zikSAM mArgayati - yathA mAmapyatyAdareNa bhagavantaH zikSayantAM mA mAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo zaraNamupAgataM parityajata, yuSmaccharaNamAgato'pyahaM yuSmAbhiH zikSAyA aprasAdatastyaktaH / na caitad bhagavatAM paramakaruNAparItacetasAmucitaM tasmAt prasAdamAdhAya mAmapi sIdantaM zikSayadhvamityeSa itthambhUtaH pratigrAhyaH / eSA''vazyakamadhikRtya parIkSA / evaM svAdhyAye'pi hInamadhikaM viparItaM ca karoti / svAdhyAye ca hInatA nAma yadyaprAptAyAmapi kAlavelAyAM kAlapratikramaNaM karoti / adhikatA ca yadyatikrAntAyAmapi kAlavelAyAM kAlaM na pratikrAmati / vandanAdikriyAM vA tadanugatAM hInAdhikAM karoti / viparItatA tu pauruSIpAThyamatikrAntAyAM pauruSyAM paThati / utkAlikaM pauruSyAmiti / pratilekhane'pyevameva kAlato hInAmadhikAM vA pratilekhanAM karoti / khoTakAdibhirvA hInAdhikAM viparItAM vA karoti / viparitatA nAma prabhAte yanmukhapotikAdikrameNa na pratyupekSate kintu svecchayA, yadi vA pUrvAhnaNe rajoharaNaM niSpazcimaM pratyupekSate aparAhNe tu sarvaprathamamityAdi / tathA bhojane AlokAdividhinA sUtroktena na bhuGkte, doSairvA kAkazRgAlakhAditAdibhiH, asurasuraM acavacavaM adduamavilambiamityAdiviparItarUpairvA bhuGkte / bhASAyAM yA gRhasthabhASA DhaDharabhASA sthUrasvarabhASA ca tAM bhASate / vIcAre sthaNDile sAmAcArIM pAdapramArjanaDagalakagrahaNadigAlokanAdirUpAM vilumpati / tathA glAnaM na pratijAgarti, nA'pi glAnasya khelamallakAdikaM samarpayati / bhikSAgrahaNe ca abhaNitaH san bhikSAM na hiNDate, bhaNito'pi vA arddha hiNDite pratinivarttate, aneSaNIyAM vA bhikSAM gRhNAti, koNTalena votpAdayati / eteSu ca sthAneSu svaziSyAnnodayanti na tu taM parIkSyamANamityAdi prAgvat / sa copasampadyamAnaH saMvignebhyaH pArzvasthAdibhyo vA samAgato bhavet / tatra yaH saMvignebhyaH samAgataH sa jJAnadarzanArthaM paarabhagno vA samAgataH / yaH punaH pArzvasthAdibhyaH samAyAtaH sa cAritrArthamudyantukAmo'nudyantukAmo vA jJAnadarzanArthamAyAtaH / athavA saMvignebhyo yaH samAgataH sa paJjarabhagnaH / yaH punaH pArzvasthAdibhyaH samAyAtaH sa paJjarAbhimukhaH / etayordvayorapi samAgatayorAvazyakAdibhiH padairAcAryeNa parIkSA karttavyA / evaM ziSyeNA'pyAvazyakAdibhiH padairAcAryasya parIkSA karttavyA / sA caivam - AvazyakAdiSu padeSu madhye kvApi yadi gacchavAsinaH kAnapi sIdataH pazyati, tata AcAryebhyaH kathayati, tena kathite sati yadyAcAryAH samyak pratipadya tAn pramAdinaH pratinodayanti prAyazcittaM ca prayacchanti / tatastatropasampattavyam / atha kathite'pyAcAryAstUSNIM tiSThanti, bhaNanti vA kiM tava ? yadyete na samyagvarttante, tarhi anyatra gacchAntare upasampattavyaM na tatra / paJjarasya cedaM svarUpam - sauNidiTTaMto' / / ghaNagAisaMgaho hoi paMjaro jA ya sAraNAnnuNNaM / pacchittacamaDhaNAhiM nivAraNaM (ni0 bhA0 6350, vya0sU0 272 ) paJcakaM nAma AcAryopAdhyAyapravarttisthaviragaNAvacchedakarUpam, AdizabdAt bhikSavo vRSabhAH kSullakA vRddhAH parigRhyante / teSAM saGgrahaH paJcakAdisaGgraho bhavati paJjaraH / athavA yA AcAryAdInAmanyo'nyaM parasparaM sAraNA, A. mahAdhvani bhASA / B. koMTalaya (dezyazabdaH) jyotiSasambandhisUcanA, zakunAdinimittasambandhi sUcanA / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kimuktaM bhavati-AcAryAdayaH parasparaM yanmRdumadhurabhASayA sopAlambhaM vA zikSayante eSa vA paJjaraH / yadi vA yat prAyazcittacamaDhanAbhirasAmAcAryA nivAraNaM pUrvaM kharaparuSaistarjayitvA pazcAt prAyazcittapradAnena yadasAmAcArIto nivarttanaM tatpaJjaraH / atrArthe zakunidRSTAntaH yathA paare zakuneH zalAkAdibhiH svacchandagamanaM nivAryata tathA AcAryAdipuruSagacchapaare sAraNAzalAkayA asAmAcArIrUponmArgagamanaM nivAryate / atra ye saMvignebhyo jJAnadarzanArthamAgatA ye ca pArzvasthAdibhyazcAritrArthamAgatAste saGgrahItavyAH / ye punaH paJjarabhagnA jJAnadarzanArthamAgatA ye ca pArzvasthAdibhyo jJAnadarzanArthamAgatAste na saGgrahItavyAH / na ca sphuTaM pratiSedhyante / teSAM ceyaM pratiSedhayatanA-yadetat sUtramarthaM vA yUyamicchata tadasmAkaM nAsti / atha bhaNati-mayA'nyasamIpe zrutaM yathA yuSmAkametadasti, athavA bhaNati-mayaiva yUyaM vAcanAM dadAnA zrutAH / tata AcAryA bhaNanti-satyam , paramidAnIM tadasmAkaM zaGkitaM jAtaM na ca zaGkitaM sUtramartho vA dIyate Agame pratiSiddhatvAt / tato'nyatra gacchata yatra nizzaGkitaM zrutaM labhadhve / uktaM canattheaMmi jamicchaha suaM mae AmasaMkiaM taM tu / na ya saMkiaM tu dijjai nissaMkasue gavesAhi / / (ni0bhA0 6354, vya0sU0 276) evaM pUrvoktA apyadhikaraNAdidoSanirgatA yatanayA pratiSedhyAH / tathAhi-yaH saGghATakodvignaH samAgataH sa bhaNyate-asmAkamapIdRzI sAmAcArI-na saGghATakena vinA sajJAbhUmyAdAvapi gantuM labhyate / yo'nubaddhavairaH sa bhaNyate-asmAkamapyavazyaM maNDalyAM samuddeSTavyam / sUtrArthamaNDalIbhagno bhaNyate-asmAkamiyaM sAmAcArI sUtrArthamaNDalISu yadyapi na paThati na zRNoti vA tathApi maNDalyAmupaviSTastiSThati na svacchandena sthAtuM labhyate / AlasyavAn bhaNyate-asmAkamatra kSetre bAlaglAnavRddhA hiNDante, tato yadi dine dine bahirbhikSAcaryAM karoSi tadA tiSTha / yo nirddharmA sa bhaNyate-asmAkamapi yadi duSpramArjitAdIni karoti tadA hADahaDaM prAyazcittaM pradIyate / hADahaDaM nAma yat tatkAlameva dIyate, na kAlaharaNaM kriyate / vikRtilampaTo bhaNyate-asmAkaM yogavAhinA ayogavAhinA vA vikRtirna grAhyA / athavA sa yadyat kAraNaM dIpayati tasya tattat pratilomamupadizyate / uktaM caikkalleNa na lanbhA vIArAdI vi jayaNa sacchaMde / bhoaNa suttemaMDali apadaMtevI nioaMti' / / (ni0bhA0 6355, vya0sU0 277) alasaM bhaNaMti bAhiM jai hiNDasi amha ittha bAlAI / pacchittaM hADahaDaM aviussaggaM tahA vigaI' / / (ni0bhA0 6356, vya0sU0 278) A. pravacanoktairvacanaiH khisanaM karoti / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo atrAha - nanu evaM pratiSedhaM kurvANasya mAyA mRSAvAdazca bhavati, tataH kathaM saMyamazuddhiH ? ucyate - nAtra mAyAmRSAvAdau, yataH kAraNe tAvapyanujJAtau / kAraNaM cedaM - teSAM nirgamanamazuddhaM tenopAyenAyaM pratiSedhaH kRtaH / agItArthAnAmeSA yatanA / gItAnAM punaH sphuTameva bhaNyate yataste sAmAcArIM jAnantaH kathamaprItyAdikaM kurvanti ? teSvapi yanmAyA - mRSAvAdakaraNaM yujyate tat karttavyam / agItArthAnAM punaH sphuTaM bhaNyamAnaM vidveSakaraM syAt / te ca cintayanti - ete ca matsareNa na dadati zrutam, tato'yazaH sampadyate / eteSAM ca pratIcchane'yamapavAdaH / yasya nirgamo'zuddhaH sa yatanayA niSiddho bhaNati - mithyA me duSkRtaM na punarevaM kariSye, yadvA bhaNata tat karomi, mukto mayA pApabhAvo durgatinibandhanamihaloke'pi garhitaH' / evamupasthitaH saGgrahItavyaH / tatrA'pyete na saGgrAhyAH - yo'dhikaraNaM kRtvA samAgataH yazca pratyanIko me'tretyAgataH, yazcAnubaddharoSaH yena vA''cArya ekAkI tyaktaH / pratyanIke punarapi bhajanA / gRhasthapratyanIko grAhyaH / saMyatapratyanIko na saGgrAhyaH / gatvA taM kSAmayeti vA bhaNitavyaH / yadi na kSAmayati tadA na saGgrAhyaH / yadi kSAmayati tadA saGgrAhyaH / / 80 / / etat prAsaGgikamabhidhAya punaH prastutadvitIyamahAvratAticAraprAyazcittazeSamAha - sAvajjasubahupaDiNIa - bhAsaNe vigahakalahakaMdappe / caulahu sese savvahiM lahu asamAyAriniSpannaM / / 81 / / vyAkhyA - sAvadyAni sapApAni yAni vacanAni pApanibandhanAni bhavantItyarthaH / atibahUni nirarthakAni asambaddhAni yAni, pratyanIkAni cA''cAryAdi prati pratikUlAni yAni hIlA - khiMsAdirUpANi teSAM bhASaNe / vikathAzcaturvidhAH strIbhaktadezarAjakathArUpAH / tatra strIkathA jAtikularUpalAvaNyalIlAgatibhASAzRGgAravarNanAdirUpA / tasyAM cAtmaparamohodIraNoDDAhasvAdhyAyasaMyamayogaparihANi - brahmavratA'guptiprasaGgAdayo doSA bhaveyuH / bhaktakathA nAnAprakArazAkarasavatIghRtAdi - pramANAdivarNanarUpA / asyAM cA''hAragRddhilokApavAdarasanendriyA'jayaSaDjIvanikAyavadhAnumodanAdayo doSA bhavanti / dezakathA nAnAvidhadezAcAranepathyabhojanavidhivApIkUpasarovarAdivarNanarUpA / etasyAM ca rAgadveSotpattisvapakSAdhikaraNAdayo doSA prAduSSyanti / rAjakathA balavAhanakozakoSThAgArapramANanirgamapravezazobhAvarNanAdirUpA / asyAM ca cauraherikAdizaGkAkautukanidAnAdayo doSAH syuH / etAsu caturvidhAsvapi vikathAsu / athavA viruddhA pApAnubandhinI kathA vikathA / sA ca sAmAnyeneyam - ityikahA bhattakahA rAyakahA corajaNavayakahA ya / naDanaTTajallamuTThia kahAo esA bhave vikahA' / / evaMvidhAyAM vikathAyAm / kalahe kalahakArivacane / yAni vacanAni kAmoddIpanAni hAsyagarbhANi pareSAM hAsyotpAdakAni vA tAni kandarpaH tasmin kandarpe caturlaghu / eteSu sarveSvapi sthAneSu pratyekaM caturlaghu Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo prAyazcittaM bhavatItyarthaH / strIvikathAyAM tu nizIthe caturguru / zeSe uktebhyo'vaziSTe dvitIyavratAticAre sUkSmamRSAvAdalakSaNe sarvatra laghumAso'sAmAcArIniSpannaH / evamanyatrApi sarvatrA'sAmAcAryAM laghumAso mantavyaH / eteSu punaH sthAneSu mRSAvAdo'pi na doSAya / yathAuDDAharakkhaNaTThA saMjamaheuM va bohige teNe / khittammi va paDiNIe sehe vA khippaloe vA' / / (ni0bhA0 321 tathA 885) yadi dhigjAtyAdayaH pRcchanti-yUyaM kathaM bhuJjIdhvam ? tadA vaktavyaM vayaM bhujImahi kamaDhakAdiSu / kamaDhakaM nAma karoDakAkAraM kASThamayaM bhAjanam / evamAdiko mRSAvAda uDDAharakSArthaM vaktavyaH / yadi kecillubdhakAdayaH pRcchanti-kuto'tra bhagavan ! dRSTA mRgAH zUkarA vA ? dRSTeSvapi na dRSTA iti, na zRNomIti vA vaktavyaM tUSNIko vA tiSThati / evaM saMyamahetoma'SA vaktavyam / bodhikagRhIto vA abrAhmaNo'pi brAhmaNo'hamiti bravIti / stenagRhIto vA bhaNati-eSa sArtha eti tAn caurAna bhaNati nazyata iti / raktapaTaparivrAjakAdipratyanIkabhAvita kSetre upAsakAH zaThatayA paramArthena vA pRcchanti bhagavan ! yad vayaM raktapaTAdInAM dAnaM dadmaH, etasya phalaM kimasti na vA ? evaM pRSTo bhaNati-dAnasya nAsti nAza iti / yadyapi teSAM dAnaM dattamaphalaM tathApyevaM vaktavyaM mA te ruSTA anarthaM kuryuriti kRtvA / zaikSo vA pravrajyAbhimukha AgataH pravRjito vA taM ca svajanAH pRcchanti, tatra jAnanto'pi bhaNanti-na jAnImo na vA dRSTa iti / zaikSasya vA anadhisahiSNorloce kriyamANe bahAvapi tiSThati evaM vaktavyam-eSa samApto locaH stokaM tiSThati / anyacca sAdhorloce kriyamANe tatrasthita eva zakro devarAjazchatramabhidhArayati / eSA kalpikA sevA / ityuktaM dvitIyamahAvratAticAraviSayaM prAyazcittam / / 81 / / samprati tRtIyamahAvratAticAraprAyazcittaM kiJcidvizeSeNAha taNa-Dagala-chAra-mallaga paNagaM levittaresu lahugo u / davAdavidinne puNa jiNehiM uvahI u niSphan / / 8 / / (ni0bhA0 332) vyAkhyA-iha adattAdAnaM dvidhA-laukikaM lokottaraM ca / tatra laukikaM dravya-kSetra-kAla-bhAvabhedaizcaturddhA / lokottaraM tu dvidhA-sUkSmaM bAdaraM ca / tatra sUkSmaM svalpaM bAdaraM nAma bahukam / athavA yatra paJcakaM prAyazcittaM syAt tatsUkSmam , zeSaM bAdaram / anayoH krameNa prAyazcittam , tadyathA-tRNAni kuzAdIni, DagalakAni upalAdIni, kSAro bhasma, mallakaH zarAvaH, eteSu adatteSu gRhIteSu paJcakAkhyaM prAyazcittaM bhavati / lepo yena bhAjanaM lipyate tasminnadatte gRhIte / ittaresu' tti / panthAnaM vrajan yatra vRkSAdhobhAgacchAyAdiSu vizrAma gRhItukAmastatrAvagrahaM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo nAnujJApayati, tatra cetvare alpakAlAvasthAne'pyavagrahAnanujJApane laghuko mAsaH tuzabdAt kuTamukhAdiSvadatteSu gRhIteSu / davAdavidinne puNa' tti / dravye prativiziSTe adatte gRhIte / punaHzabdaH puurvaabhihitpraayshcittaadvishessnne| jinaiH tIrthakarairupadhiniSpannaM prAyazcittaM bhaNitaM taccedam-mukhapotikAdike jaghanye paJcakam / colapaTTAdike madhyame laghumAsaH / varSAkalpAdAvutkRSTe caturlaghavaH / / 82 / / / atha avidiNNa' tti / asya padasya vyAkhyAmAha laDhuM na niveeI paribhuMjai vA niveiamadiNNaM / tatthovahiniSphannaM aNavaTThappo va AesA / / 83 / / vyAkhyA-ko'pi sAdhurbhikSAdivinirgata upakaraNAdijAtaM laddhaM labdhvA na nivedayati gurUNAM na kathayati / athavA paribhuGkte aniveditam, athavA niveditaM paraM gurubhirnAnujJAtaM tato adattameva paribhuGkte / evamadattAdAnaM bhavati / tatropadhiniSpannaM prAyazcittaM tacca prAguktameva / athavA AdezAt sUtrAdezAt aniveditA'dattavastrAyupakaraNagrAhakaH sAdhuranavasthApyo bhavati / evaM prAtihArikaM vastrAdyupakaraNaM teSAM gRhiNAM yadi na pratyarpayati, zayyAtarasatkaM vA kimapyadattaM paribhuGkte, tatrA'pyadatte upadhiniSpannaM prAyazcittam / varSAkAle ca bhagavatA nAnujJAtamupadhigrahaNam / atastatra tad grahaNaM kurvANasya tIrthaMkarA'dattaM bhavati, tatra caturguru / tathA parakSetre yadyacittaM dravyamupakaraNarUpaM gRhNAti tadA tasyopadhiniSpannaM prAyazcittam / atha sacittaM ziSyAdirUpaM gRhNAti tadA caturgurukaM yadi vA mizraM sopadhikaM ziSyAdirUpaM gRhNAti tadA saMyogaprAyazcittaM bhavati / acitte upadhiniSpannaM sacitte caturgurukamityarthaH / tathA sAdharmikA liGga-pravacanAbhyAM tri(dvi)dhA bhavanti / teSAmapyadattasacittavastugrahaNe caturgurukam / acittavastugrahaNe punarupadhiniSpannam / anyadhArmikasatkAdattAdAne'pyetadeva prAyazcittam / yat sAdharmikAdattAdAne kulastainye'pyetadeva kAlatapogurukaM jJeyam / gaNastainye ca tapoguru kAlalaghu / saGghastainye tu kAlaguru tapolaghu / Adezena punaH sarvatrA'navasthApyam / kAraNaiH punaradattagrahaNe'pi zuddhaH / yaduktampattaM vA ucchede gihi-khuDDagamAdigaM tu vuggAhe / niddhammakhuDDagamakhuDDagaM va jayau tti emeva' / / (ni0bhA0 349) sUtrArthobhayavyucchede gRhiNAM kSullakaM bAlam AdizabdAdabAlamapi sAdharmikA'nyadhArmikANAM vA pAtraM sUtrArthatadubhayagrahaNadhAraNakSama vyudgrAhayet viparItaM grAhayet, sUtrArthobhayavyucchedezizumitaraM vA yogyaM sntmphrtiityrthH| nirddharmANaH pArzvasthAH teSAM satkaM kSullakamakSullakaM vA / evameva yathA gRhasthAnAM tathA vyudgrAhayet saMyamayogeSu yatatAmayamityAlambanena pArzvasthAnAM ziSyaM saMyamArthamapaharatItyarthaH / nanu yat sUtrArthobhayavyucchede gRhasthAdikSullakAdyapaharaNaM tadyuktaM yat punaH pArzvasthaziSyApaharaNaM tatkathaM na stainyam ? ucyate Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo sesu u tamaNuNNAyaM aNaNuNNAyagahaNe visuddho u / kiM teNaM asaMjamapaMkekhuttaM tu kalute' / / teSu pArzvastheSu taM ziSyamanujJAtaM pUrvaM gRhNanti / ananujJAtagrahaNe'pi vividhaM sarvaprakAreNa zuddho vizuddhaH anottarArddhana hetumAha-api casuhasIlateNagahIe bhavapalliM teNa jagaDiamaNAhe / jo kuNai kUviattaM so vannaM kuNai titthassa' / / (ni0bhA0 351) evamanayA dizA adattaviSayA kalpikAsevA prakalpAdavaseyA / ityabhihitaM tRtIyamahAvratAticAraprAyazcittam / / 83 / / atha caturthamahAvratAticAraprAyazcittamAha paDibaddhasijja dave bhAve dabaMmi piThavaMsAI / pAsavaNaThANarUve sadde bhAve lahuga dave / / 84 / / vyAkhyA-iha sAdhUnAM durapohamohavyapohaparAyaNAnAmapi kadAcitkarmavazena mohodayo bhavet / sa ca sanimitto'nimitto vA syAt / tatra gItAdiviSayazabdazravaNena strIrUpAliGganAdidarzanana pUrvakrIDitasmaraNena ca yo mohodayo bhavati sa sanimittaH / yastu kevalakarmodayenA''hAreNa zarIropacayena vA syAt so'nimitto baahynimittaanpeksstvaat| viSayazabdazravaNAdIni ca mohodayanimittAni pratibaddhazayyAdau bhaveyuH / atastatra na sthAtavyam / tatrAvasthAne ca prAyazcittaM taccAtra gAthAdvayena pratibaddhazayyAsvarUpaprarUpaNapUrvakaM pratipAdyate, yathA-pratibaddhA yuktA saMzliSTetyarthaH / zayyA vasatiH / sA ca pratibaddhA dvidhA-dravye bhAve ca / tatra dravye pRSThivaMzAdi / pRSThivaMzo valadharaNaM yena kASThena tiryaksaMsthApitena valA dhriyante tena pratibaddhA / ekazikharA lokagRhaiH sahetyarthaH / AdizabdAdapareNa vA kenApi dezena pratibaddhA / eSA dravyapratibaddhA vasatiravagantavyA / bhAvapratibaddhA punazcaturddhAprasravaNapratibaddhA, sthAnapratibaddhA, rUpapratibaddhA, zabdapratibaddhA ca / tatra prasravaNam, prasravanti kAyikAM kurvantyasminnityadhikaraNA'naTi prasravaNaM kAyikAbhUmistena pratibaddhA / sthAnaM yatra striyastiSThanti tena pratibaddhA / yatra vasatisthitaiH strIrUpaM dRzyate sA rUpapratibaddhA / yatra vasatisthitaiH strINAM bhASAbhUSaNarahasyazabdAH zrUyante sA zabdapratibaddhA / atra dravyabhAvapadAbhyAM caturbhaGgI syAt / tadyathA-dravyataH pratibaddhA bhAvato'pi pratibaddhA / dravyataH pratibaddhA na bhAvataH / bhAvataH pratibaddhA na dravyataH / na dravyato na bhAvataH / atra caturthabhaGgaH zuddho dvighA'pyapratibaddhAyAM vasatAvavasthAne doSAbhAvAt / dabe' tti / dravyataH pratibaddhA na bhAvata ityevaMvidhadvitIyabhaGge yA vasatiH syAt tatrAvasthAne caturlaghukAH prAyazcittam / AjJAnavasthAmithyAtvavirAdhanAzca bhavanti / ime cA'nye doSAH sAdhUnAM saMzabdena vibuddhA asaMyatAH pAnIyahArikA-pazupAla-kauTumbika-pathika-lohakAra Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo yAntrika- matsyabandhakAdayo lokAH teSu teSu nAnAprakArapApavyApAreSu pravarttante / athA'dhikaraNabhayAdyadi sAdhavaH tUSNIkAstiSThanti tadA sUtrArthahAnyAdayo doSA bhavanti / tasmAd dravyapratibaddhAyAM vasatau na sthAtavyam / atha dravyabhAvA'pratibaddhavasatyalAbhe dravyapratibaddhAyAmapi vasatau sAdhavaH sthitAstadA zabde yatanAM kurvanti / yathAasaMyatA na jAgrati / / 84 / / atha bhAvataH pratibaddhA na dravyata iti tRtIyabhaGge yA vasatirbhavati tasyA bhedakathanapurassaraM prAyazcittamAha bhAvapaDibaddhi pAsavaNamAipayacaugi bhaMgasolasagaM / panarasapaesu cauguru dosA ANAi savisesA / / 85 / / vyAkhyA-bhAvapratibaddhAyAM vasatau, makArasyAlAkSaNikatvAt prasravaNAdipadacatuSkena bhaGgaSoDazakaM bhavati / tadyathA- prasravaNapratibaddhA, sthAnapratibaddhA, rUpapratibaddhA, zabdapratibaddhA eSa prathamo bhaGgaH / prasravaNapratibaddhA, sthAnaprativaddhA, rUpapratibaddhA, na zabdapratibaddhA ayaM dvitIyaH / evaM cAraNikAkrameNa SoDazabhaGgAH krttvyaaH| tatrA''dyeSu paJcadazabhaGgakeSu paJcadazabhaGgabhAvapratibaddhavasatiSvityarthaH / tiSThatAM sAdhUnAM caturguru prAyazcittaM bhavati / Adezena vA prathamabhaGge catvArazcaturgurukAH / evaM yatra bhaGge yAvanti padAni viruddhAni tatra tAvanti caturgurUNi bhavanti / SoDazo bhaGgaH zuddhaH / tathA AjJAdayo doSAH savizeSA dravyapratibaddhavasatisakAzAt bhAvapratibaddhavasatau savizeSatarA bhavantItyarthaH / tathAhi-yatra sAdhUnAmasaMyatInAM ca ekA kAyikAbhUmiH sA prasravaNapratibaddhA / tatreme doSAH-sAdhuH striyaM dRSTvA kSubhyati, strI vA sAdhuM dRSTvA kSubhyati / anyo'nyaM vA kSubhyataH / tato yadi strI sAdhau kSubhyati tAM ca yadi pratisevate tato vratabhaGgaH / atha necchati tadoDDAhaM karoti / evamubhayathApi doSaH / atha sAdhuH striyAM kSubhyati tataH sA strI secchA'nicchA vA syAt / yadyanicchA tato uDDAhaM karoti / atha secchA tato vratabhaGga eva / kAyikAbhUmau ca strIpraviSTA pazcAtsAdhurapi praviSTo'nyena kenApi dRSTaH tato'nAcArazaGkA / tato vasatyAderyucchedaM karoti, pradviSTo vA grahaNakarSaNavyavahArAdi kuryAt / yatra strINAM saMyatAnAM ca ekaM sthAnaM tatreme doSAH / duSprAvRtaM channamaGgamUrvAdi dRSTvA bhuktabhogasya sAdhoH smRtikaraNaM bhavati / tasya vA sAdhoH sAgArikaM dRSTvA strI kSubhyati zaGkate vA eSa sAdhuH sAgArikaM darzayati kiM mAM prArthayati / brahmacaryasya cA'guptiH syAt / parasparaM ca lajjAnAzaH, abhIkSNadarzanana vA prItivRddhiH / loka utpAsarvacanena bravIti sAdhu tapovanavAsaH, rAjAdi nivArayati-mA eteSAM madhye kopi pravrajatu / evaM tiirthvyucchedH| rUpa pratibaddhAyAM punaH sAdhuH strINAM savilAsacaGkramaNasthAnaprekSitaprahasitasavismitamukhAdIn bahuvidhAnAkArAn pazyati / tato bhuktabhogasya smRtikaraNaM bhavati / abhuktabhogasya tu kautukaM naiva mayA A. puMcihnam, mehanam / B. narmavacanena / C. sundaraH / / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ijIko mAnuSyakAH kAmabhogA bhuktA evaM teSAmunniSkramaNAdayo doSA bhavanti / tAH striyo vA tatrasthitAn sAdhUn dRSTvA evaM cintayeyuH / aho ! jallamalamalinadehAnAmapyeteSAM sAdhUnAM kIdRzI lAvaNyazrIH / gRhavAse punarabhyaGgAdisaMskAreNAsyAH sakAzAt zataguNA AsIditi / zabdapratibaddhAyAM tu strINAM gItAni paThitAni savikArahasitAni maJjulAlApAn valayanUpurAdibhUSaNazabdAn maithunazabdA~zca zrutvA sAdhUnAM manaH kSubhyati / unniSkramaNaM karoti / svaliGgasthito vA'nAcAramAcarati hastakarma vA karoti / tasmAdetaddoSapariharaNArthaM na sthAtavyaM bhAvapratibaddhavasatau / atha zuddhA vasatirna labhyate tato dravyapratibaddhAyAM sthAtavyam, tadabhAve jyotiSpratibaddhAyAM vasatau stheyam, tadabhAve bahirvRkSasyA'dhastAt / atha bahiH stenazvApadabhayaM vRSTirvA tato bhAvapratibaddhAyAmapi vasatau tiSThanti / tatrApi prathamaM rUpapratibaddhAyAM tatra ca pUrvabhaNitadoSapariharaNArthamantare kaTAdikaM dadati / tasyA apyabhAve prasravaNapratibaddhAyAm, tatrApi pUrvabhaNitadoSaparihArAya mAtrake vyutsRjyAnyatra pariSThApayanti / mAtrakAbhAve anyasthAnAbhAve ca vRndena bolaM kurvantaH kAyikAbhUmau pravizanti / tAsAM ca yA velA tAM varjayanti / prasravaNapratibaddhAyA apyabhAve zabdapratibaddhAyAM tiSThanti / tatrApi prathamaM bhUSaNazabdapratibaddhAyAM pazcAd bhASAzabdapratibaddhAyAM tatrApi pUrvoktadoSaparihArAya samuditA mahatA zabdena svAdhyAyaM kurvanti, dhyAnasalabdhayo vA dhyAnaM dhyAyanti / tadabhAve sthAnapratibaddhAyAM tiSThanti / tatrApi pUrvoktadoSapariharaNArthamupakaraNaM viprakIrNaM tathA sthApayanti yathA tAsAM sthAnaM na syAt / svayaM vA viprakIrNAstiSThanti / sthAnapratibaddhAyA apyabhAve rahasyazabdapratibaddhAyAM tiSThanti / tatrApi doSaparihArAya vairAgyakaraM zrutaM paThanti yathA taM zabdaM na zRNvanti / athavA yadaskhalitaM zrutaM yasyA''gacchati sa tadguNayati, dhyAnasalabdhirdhyAnaM dhyAyati / dhyAne pAThe vA yo'labdhiH sa karNau sthagayati, tathApi yadi zabdaM zRNoti tadA zabdaM karoti tathA yathA tayorlajjitayormoho nazyati / tathApi yadi na tiSThatyanAcArasevanAt tadA janajJAtaM karoti / iti tRtIyabhaGgavasatau doSayatanA / atha dravyato bhAvataH pratibaddhA vasatiriti prathamabhaGgaH / tatra dravyapratibaddhabhAvapratibaddho bhayapakSoktA doSA yatanA cA'vagantavyA / evaM pazupaNDakasaMsaktavasatAvapi doSA yatanA ca svayamavasAtavyAH / athavA vasatistridhA - yuktapramANA atiriktapramANA hInapramANA ca / tatra sAdhubhistrihastabhUmikhaNDarUpasaMstArakapramANaM gRhNAnairyA sarvApi vyApyate sA yuktapramANA / yA na vyApyate sA'tiriktapramANA / yatra sambAdhayA tiSThanti sA hInapramANA / etAsu tisRSvapi vidyamAnAsu prathamAyAM sthAtavyam / tadabhAve hInapramANAyAm, tadalAbhe'tiriktapramANAyAm / tatrAtiriktapramANaghaGghazAlAdivasatau sthitAH sAdhavo bhUmau vastra - pAtrANi saMstArakAnardavitardAn tathA kurvanti yathA tAni dRSTvA sthAtumanaso'pi Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo na tiSThanti / eSA divA yatanA / atha rAtrau vezyAdistrIsahitaH puruSaH Agacchati, tato'nukUlapratikUlavacanaprakArai- rnivAraNIyaH / atha na nivArayanti tatazcaturlaghukam / doSAzcAjJAdayaH / atha vezyAdirna nirgacchati tadA sAdhubhirnirgantavyamanyatra zUnyagRhAdau sthAtavyam / tadabhAve vRkSamUlAdAvapi stheyam / atha bahiH stenazvApadabhayaM varSaM vA varSati tatastatraiva yatanayA tiSThanti / athavA bhikSAdinimittaM vasaterbahirnirgatasya sAdhoH strINAM bhASAbhUSaNaparicArazabdAn zrutvA rUpAliGganavividhavilAsAn pratisevanAM kurvato vA dRSTvA acetanAni vA kASTha-pusta - citrakarmAdivinirmitAni strIrUpANi samIkSya strIbhiH saha pUrvaM yAni ratikrIDitAni tAni va smRtvA mohodayo bhavet / tatrApi vairAgyabhAvanayA dRSTipratisaMharaNAdinA ca yatanA karttavyA / eSa sanimitto mohodayaH / athA'nimitto yo mohodayaH sa trividhaH - karmodayata AhArataH zarIropacayatazca / tatra kSudhArttasya pipAsApIDitasya svabhAvena glAnatvena vA kRzazarIrasya yo bAhyazabdAdinimittamantareNa moho jAyate sa karmodayataH / praNItA''hArAdibhojanAd yo mohodayaH syAt sa AhArataH / AhArato rasasyopacayaH, tato rudhirasya, tato mAMsasya, tato medasaH, tato'sthnAM tato majjAyAH tato'pi zukrasyopacayastasmAcca mohodayaH / evaM yo mohodayo bhavet sa zarIropacayataH / evamanimitto mohodayo bhavet / tatrA'pi vakSyamANA nirvikRtyAdiyatanA'vagantavyA / / 85 / / evaM yatamAnasyApi kasyApi hInasattvasya sAdhoH kAmAgniH sandIpyate, tataH kautukAdayo doSA bhaveyustAnAha-- koUhalaM va gamaNaM siMgAre kuDDachiDDakaraNe a / diTThI pariNaya karaNe bhikkhU mUlaM duve iare / / 86 / / (ni0 bhA0 563, bR0ka0 4118 ) vyAkhyA- kutUhalaM tasya utpadyate kathamanAcAraM sevante ? iti / atha tasyA'bhiprAyo jAyate Asanne gatvA pazyAmi zabdaM vA zRNomi / etadatra sAkSAdanuktamapi vAzabdasUcitamavagantavyam / evamabhiprAye utpanne tatra gamanaM kuryAt / tataH zRGgArazabdAn kuDyakaTAntare zRNuyAt vilokanAya vA kuDye chidrakaraNaM tena ca chidreNAnAcAraM sevamAnAnAM dRSTiH darzanam, tato'nAcAraM dRSTvA'hamapyevaM karakarma karomIti so'pi tadbhAvapariNato bhavet / tataH karakarmakaraNam / eteSvaSTasvaparAdhapadeSu bhikSormUlaM yAvat prAyazcittam / duve ' tti / dvayorupAdhyAyAcAryayoritare anavasthApyapArAJcike krameNa caramapade bhavataH / / 86 / / idameva vyaktyA darzayati lahuguru lahugA gurugA challahu chaggurugameva cheo / karakammassa ya karaNe bhikkhU mUlaM duve iare / / 87 / / (ni0 bhA0 564 ) Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-kutUhale utpanne laghumAsaH, abhiprAye gurumAsaH, gamane caturlaghukAH, zRGgArazabdazravaNe caturgurukAH, kuDyasya chidrakaraNe SaDlaghukAH, chidreNAnAcAravilokane SaDgurukAH, karakarmakaraNapariNAme chedaH, karakarmakaraNe ca mUlam / evaM bhikSoH prAyazcittam / upAdhyAyasya mAsagurukAdArabdhamanavasthApye paryavasyati / AcAryasya caturlaghukAdArabdhaM pArAzcike tiSThati / / 87 / / evaM sanimittasyAnimittasya vA mohodayasya dhyAnA'dhyayanAdibhiradhisahanaM karttavyaM tathA'pyanivRttAveSA cikitsA kAryA nivigai nibbalome tava uddhaTThANameva unbhAme / veAvaccI hiMDaNa maMDali kappaTThiAharaNaM / / 88 / / (ni0bhA0 574) vyAkhyA-mohodaye jAte sati tannivRttyarthaM nirvikRtikamAhAramAhArayati, tathApyanupazame nirbalAni vallacaNakAdInyAhArayati / evamapyanivRttAvavamaudarikAM karoti / tathApyanuparame caturthAdi yAvat pANmAsikaM tapaH karoti / pAraNake ca nirbalamAhAramAhArayati / yadyupazAmyati tadA sundaram / atha nopazAmyati tadA UrdhvasthAnaM mahAntaM kAyotsarga karoti / tathA'pyanupazame udghAme bhikSAcaryAyAM gacchati / athavA sAdhUnAM vizrAmaNAdivaiyAvRttyaM kAryate / athavA dezahiNDakAnAM sahAyo dIyate / evamagItArthasya yatanA / gItArthaH punaH sUtrArthamaNDalI dApyate / athavA gItArthasyApi nirvikRtikAdividhirdraSTavyaH / nodakaH prAha-nanu yadi tAvadagItArthasya nirvikRtyAditapovizeSAdupazamo na bhavati, tato gItArthasya kathaM zItalachAyAdisthitasyopazamo bhaviSyati ? guruH pratyAhapezAcikamAkhyAnaM zrutvA gopAyanaM ca kulavadhvAH / saMyamayogairAtmA nirantaraM vyApRtaH kAryaH' / / 1 / / (ni0bhA0 574 TIkA) kalpasthikA bAlikA tasyA AharaNaM udAharaNam / taccedam-egassa kuTuMbigassa dhUA niyakammavAvArA suhAsaNatthA acchai / tassa abhaMgubbaTTaNaNhANavilevaNAdiparAyaNAe mohabbhavo ammadhAti bhaNAti-ANehi me purisaM / tIe ammadhAtIe mAue se kahiaM / tIe vi piuNo / piuNA vAhariyA bhaNiA puttIe-etAo dAsIo sabaM dhannAdi avaharaMti, tumaM koTTAyAraM paDiarasu, tahatti paDivannaM / sA jAva annassa bhattayaM dei / annassa vittiM, annassa taMdulA, annassa AyaM dekkhati annassa vayaM / evamAdi kiriAsu vAvaDAe divaso gato / sA atIva khinnA rayaNIe niviNNA ammadhAtIe bhaNitA-ANemi te purisaM / sA bhaNati na me puriseNa kajjaM nidaM lahAmi / evaM gItArthasyApi sUtrArthapauruSIM dadAnasyAtIva sUtrArtheSu vyApRtasya kAmasaGkalpo na jAyate / bhaNitaM cakAma ! jAnAmi te mUlaM saGkalpAt kila jAyase / tameva na kariSyAmi yena me prabhaviSyasi' / / (ni0bhA0 574 taH 577, mahAbhArate) A. ambadhAtrI = dhAvamAtAne' iti bhASAyAm Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo evaM nirvikRtyAdiprakAreNa yatamAnasya kasyApi sAdhormohopazamo bhavet kasyApi tu na bhavet / yathA girinadyAM pUrNAyAM kRtaprayatno'pi kazcit puruSaH tIkSNenodakavegena hriyate / athavA nimnonnate tathAvidhakadama vA kRtaprayatno'pi kazcidyathA patanaM prApnoti / / 88 / / evaM sarvaprayatnena yatamAnasyA'pi kasyacit sAdhoH karmahatukA cAritravirAdhanA bhvet| evaM sa udIrNamoho'dRDhadhRtirasamartho'dhisoDhuM tato hastakarma karotIti tadviSayaM prAyazcittamAha paDhamAi porisIe bia-taia-cautthiAi karakamme / mUlaM cheaM chammAsameva cattAri jA gurugA / / 89 / / (ni0bhA0 578, bR0ka0 4931) vyAkhyA-rAtrau prathamapauruSyAM mohodbhavo jAtaH / tasyAmevAdRDhadhRtiryadi hastakarma karoti tadA mUlam / atha prathamapauruSImadhisahya dvitIyAyAM pauruSyAM karoti tadA chedaH / dve pauruSyAvadhisahya tRtIyAyAM karoti tadA SaDgurukA mAsAH / tisraH pauruSIradhisahya caturthyAM kurvANasya catvAro gurukAH / evaM pauruSI pauruSIsahane ekaikaM prAyazcittasthAnaM isati / upalakSaNatvAdidamapyavagantavyam / rAtrau caturo yAmAnadhisahya dvitIyadivase prathamapauruSyAM karakarma kurvANasya mAsagurukam / tataH paraM sarvatrApi mAsagurukameva / laghUni tu prAyazcittAnyatra na bhavanti / karakarmasevanasyAnudghAtimattvAt / / 89 / / etadviSayameva prAyazcittaM punaH prakArAntareNAha sevAmi tti a mihuNaM caugurugaM chaggurua krkmme| . tami vi bahuvArakae pacchittaM paMcakallANaM / / 9 / / vyAkhyA-maithunaM sevAmi maithunasevAM karomIti saGkalpe caturgurukaM tena saGkalpenodIrNakAmo bhavettato'dRDhadhRtitayA'dhisoDhumazakto yadi karakarma karoti tadA SaDgurukam / tasminnapi karakarmaNi bahuvArakRte asakRt kRte prAyazcittaM paJcakalyANaM pUrvoktameva tAni paJca bhavanti / / 90 / / tathA mUlaM itthitirikkhinpuNsnraaspossevaae| thIvayavaphAsi lahugA aMcalatiriphAsaNe paNagaM / / 91 / / vyAkhyA-strI-tiryacI-napuMsakanarANAM AsapoSasevAyAm AsyapoSAbhyAM yA sevA'nAcArarUpA tasyAM vihitAyAM mUlaM prAyazcittaM bhavati / strINAmavayavAH zarIrapradezA hastAdayaH teSAM sparze nirantare laghukAzcatvAraH / strINAmaJcalena paridhAnAdivastraprAntena sparzane sAntare tiryakstrINAM gomahiSyAdInAM sparzana ca paJcakaM paJcakA''khyaM prAyazcittaM syAt / / 91 / / athavA purisassitthIphAse caulahu itthIi hoi cuguruu(ru?)aN| lahugaM saMtaraphAse aMcalatiriphAsaNe bhinnaM / / 12 / / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-puruSasya saMyatasya strIparze nirantare caturlaghukam / striyAstu saMyatyA nirantare puruSasparza caturgurukaM bhavati / saMyatasya saMyatyAzca sAntare vipakSasparza laghumAsaH / vastrAthalAbhyAmeva sparzana paramparAmarzana ityarthaH / tiryazInAM ca sparzana bhinna bhinnamAsaH prAyazcittaM bhavati / ityabhihitaM caturthamahAvratAtIcAraprAyazcittam / / 92 / / atha paJcamamahAvratAticAraprAyazcittamAha suhumo a bAyaro vA duviho louttaro samAseNaM / kAgAisANagoNe kapaThagarakSaNamamatte / / 93 / / sehAI paDikuTe sacitteNesaNAi acitte / orAlie hiraNNe chakkAya pariggahe jaM ca / / 94 / / vyAkhyA-parigraho dvividho-laukiko lokottarazca / tatra laukiko dravya-kSetra-kAla-bhAvabhedAccaturdA / lokottaraH punaH samAsena saGkepeNa vidhA sUkSmo bAdarazca / tatreSanmamatvabhAvaHsUkSmaH parigrahaH / tIvro mamatvabhAvo bAdaraH parigrahaH / eSa dvividho'pi parigrahaH punazcaturddhA-dravye kSetre kAle bhAve ca / tatra dravye kAkAdi pazcArddham / AtmanaH pAnakAdi kAkamaparAdhyantaM nivArayati / AdigrahaNAt zvAnazRgAlAdikam, zvAnaM vA dazantaM goNaM vA balIvadaM vasatyAdiSvaparAdhyantaM zayyAtarAdInAM vA kalpasthakaM bAlakamanyApadezena rakSati / svajanAdiSu vA mamatvaM karoti / zaikSA vA pratikruSTAH pravrajyA'yogyAH pUrvamupadarzitA aSTacatvAriMzat pravrAjayataH parigraho bhavati / anAbhAvyaM vA apravrAjanIyaM sacittaM ziSyAdi vastu pravrAjayataH parigraho bhavati / Adizabdo bhedvaackH| aneSaNIyaM vA acitabhaktAdi gRhNAnasya parigrahaH syAt / Adizabdo bhedavAcakaH AdizabdAdvA vastrapAtrazayyA gRhyante / acittagrahaNAdvA'tiriktopadhigrahaNaM karoti / sa cAnupakAritvAt parigraho bhavati / orAliyaM ghaTitarUpaM draviNam,aghaTitarUpaM hiraNyaM etAni gRhNataH parigraho bhavati / SaTkAyAn jIvanikAyAn sacittapRthivIkAyAdikAn gRhNAnasya parigraho bhavati / / 93-94 / / jaMca' tti / yacca eteSu kAkAdiSu prAyazcittaM tacca draSTavyam / tadeva darzayati paMcAI lahugurugA esaNamAIsu jesu ThANesu / gurugA hiraNNamAI chakkAyavirAhaNe jaM ca / / 95 / / vyAkhyA-paJcakAdIni prAyazcittAni laghUni gurUNi vA eSaNAdiSu yeSu yeSu sthAneSu yAni sambhavanti tAni dAtavyAni / athavA paJcakamAdau kRtvA caturlaghu caturguru yeSu sthAneSu yat prAyazcittaM sambhavati taddAtavyam / AdizabdAdutpAdanodgamau gRhyate / hiraNyaM gRhNAnasya caturgurukAH / AdizabdAdorAlike'pi caturgurukAH / SaTkAyavirAdhane yat prAyazcittaM tat SaTkAyaparigrahe draSTavyam, tacca purApi pratipAditam / / 95 / / imamevA) spaSTataraM vyAkhyAnayati Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo gihiNo'varajjhamANe suNamajjArAi appaNo vAvi / vAreUNa na kappai jiNANa therANa u gihINaM / / 96 / / vyAkhyA gRhiNo gRhasthasyAparAdhyanti aparAdhaM kurvanti zvA mArjAro vA / AdizabdAt goNAdayo vA / Atmano vA ete bhaktAdiSvaparAdhyanti / te'parAdhyanto'pi nivArayituM na kalpante jinAnAM jinakalpikAnAm / sthavirAH sthavirakalpikA gacchavAsino ye sAdhavasteSAM punargRhiNAM gRheSu zvAnamArjArAdayo'parAdhyanto'pi nivArayituM na kalpante / Atmanastu bhaktAdiSu vArayituM kalpanta ityarthaH / / 96 / / eteSveva kAkAdiSu prAyazcittaM bhaNati kAganivAraNi lahuo jAva mamattaM tu lahuga sesesu / majjha savAsA itti va teNa lahuga rAgiNo gurugA / / 97 / / vyAkhyA-kAkanivAraNe laghuko mAsaH / zeSeSu zvAnagoNAdiSu nivAriteSu yAvat zayyAtaramamatvena kalpasthakarakSaNe'pi caturlaghukAH / mama savAsA ekagrAmavAsinaH svajanA vA tena sajJAtikAdiSu mamatvena kalpasthakaM rakSati tathA'pi caturlaghukam / atha kalpasthakaM rAgeNa rakSati tadA caturgurukA rAgiNaH / evaM pratikuSTaziSyaparigrahe sAmAnyatazcaturguru / anAbhAvyasacittagrahaNe'pi caturgurukameva / aneSaNIyabhaktAdiprAyazcittaM tu agre bhnnissyte| vastrAdIni dharmopakaraNAni tu parigraho na bhavati / tAnyeva samadhikAni bahumUlyAni mUrchayA vA paribhujyamAnAni parigrahaH syAt tatra caturguru / evaM dravyaparigrahaprAyazcittamuktam / / 97 / / atha kSetraparigrahaprAyazcittamAha ogAse saMthAruvasayakulagAmanagaradesaraje a| cattAri chacca lahu guru cheo mUlaM taha dugaM ca / / 98 / / vyAkhyA-avakAzaH pratizrayadezaH pravAtAdiko ramaNIyaH tasmin mamatvaM karoti / saMstArakaH saMstArabhUmiH tasyAM mamatvaM karoti / upAzrayo vasatiH tatra mamatvaM karoti / evaM kule kulaM-kuTumbaM grAmanagaradezAH prasiddhAH teSu, rANakabhuktI rAjyam, sA punarbhuktirekaviSayo(yA ?)'nekaviSayo(yA ?) vA bhavet / tatra mamatvaM karoti / eteSvavakAzAdiSu mamatvakaraNe krameNa prAyazcittamidamuttarArdoktamavagantavyam / yathA-avakAzamamatve cturlghu| saMstArakamamatve caturguru / upAzrayamamatve SaDlaghu / kulamamatve SaDguru / grAmamamatve chedaH / nagaramamatve mUlam / dezamamatve anvsthaapym| rAjyamamatve pArAdhikam / etat kSetraparigrahaprAyazcittam / evaM kAlaparigrahaprAyazcittamatrAnuktamapyanayA gAthayA jJeyamkAlAtIte kAle kAlavivaccAsa kAlau akAle / lahuo lahuA gurugA suddhapade sevae jaM c|| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kAlato'tItaM kAlAtItam Rtubaddhe mAsAtiriktam, varSAsu cAtiriktam ekatra sthAne vasataH kAle kAlaparigraho bhavati, niyatavAsadoSAzca bhavanti / kAlasya viparyAso viparyayaH taM karoti, katham ? kAlataH kAle Rtubaddhe na viharati, akAle varSAkAle viharati / athavA divA na viharati, rAtrau viharati / atredaM prAyazcittam-Rtubaddhe mAsAtiriktA'vasthAne mAso laghukaH / varSAtiriktAvasthAne caturlaghukAH / kAlaviparyAse caturgurukAH / etAni prAyazcittAni zuddhapade bhavanti / zuddhapadaM nAma yadyapyaparAdhaM na prAptastathApItyarthaH / yaccAtma-saMyamapravacanavirAdhanaM sevate tanniSpanna prAyazcittaM draSTavyam / / 98 / / atha bhAvaparigrahaprAyazcittamAha uvahimamatte lahugA teNabhayA nikkhivaMti te ceva / osannagihisu lahugA sacchaMditthIsu caugurugA / / 99 / / vyAkhyA-bhAvaparigraho rAgeNa dveSeNa ca bhavati / tatropadhiraudhika aupagrahikazca / tasmin dvividhe'pyupadhau mamatvaM mamIkArarUpaM tasmin caturlaghukAH prAyazcittam / stenabhayAt caurabhayAdupadhiM nikSipati gopAyati, vinAzabhayAdvA baddhameva sthApayati tataH te ceva ta eva caturlaghukAH / avasannAH pArzvasthAdayo gRhiNo gRhasthAH zrAddhAH svajanA vA teSu viSaye mamatve caturlaghukAH / svacchandA yathAchandAH teSu strISu ca mamatve cturgurukaaH||99|| nanu avasannAdiSu mamatvaM kimarthaM karoti ? ityAha parivArAinimittaM mamattaparipAlaNAi-vacchalle / sAhammiya tti saMjamaheuM vA sabahiM suddho / / 100 / / vyAkhyA-parivAraH sahAyarUpaH, AdizabdAdAhAropadhizayyAH teSAM nimittam / ayamAzayaH-pArzvasthAdyAnukUlyena sahAyA''hAropadhizayyA labhyanta iti kRtvA pArzvasthAvasannakuzIlasaMsaktayathAchandAdiSu zrAvakasvajanAdiSu ca viSaye mamatvaparipAlanAdivAtsalye, mamatvaM pratibandharUpaM paripAlanamauSadhAdyaiH AdizabdAt saMbhogasaMvAsasUtrArthadAnAni / ityAdike vAtsalye kRte sati pUrvagAthoktaM prAyazcittaM bhavati / yadi vA jItoktaM puruSavibhAgena prAyazcittamatrAvagantavyam / yathA-bhikSobhinnamAsaH / vRSabhasya laghumAsaH / upAdhyAyasya gurumAsaH / AcAryasya caturlaghu / atha punaH sAdharmika iti samAnadhArmiko'sAviti saMyama vA'sau matsaMsargAt kariSyatIti hetoH / vAzabdAt kulagaNasaGghaglAnAdikAryeSu sAhAyyAdikaM kariSyatItyAdibuddhyA sarvasmin mamatvAdike vAtsalye kRte'pi zuddhaH / ityuktaM paJcamamahAvratAticAraprAyazcittam / / 100 / / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo atha SaSThavratAticAraprAyazcittamAha levADasukkasaMnihibhoge gurugA ghayAie chalahu / diagahia diAbhutte a chaggurU sesabhaMgatige / / 101 / / vyAkhyA-lepakRt dravyopaliptasya pAtrabandhatumbakAdeH paryuSitatve, zuSkasannidhibhoge zuSkAnAM zuNThI-harItakIbibhItakAdInAM sannidhiH sAdhunizrayA rAtrau sthApanam , tadbhoge ca caturgurukAH / ghRtAdike Ardravastuni paryuSite gRhIte SaDlaghu, AdizabdAt guDa-kakkaba-tailAdIni gRhyante / iha rAtribhojane caturbhaGgI bhavati / divA gRhItaM rAtrau parivAsya divaiva bhuktamiti prathamo bhaGgaH / divA gRhItaM rajanyAM bhuktamiti dvitIyaH / rajanyAM gRhItaM divA bhuktamiti tRtIyaH / rajanyAM gRhItaM rajanyAmeva bhuktamiti caturthaH / tatra divA gRhItaM divA bhuktamiti prathamabhaGge ca SaDlaghu / zeSabhaGgatrike dvitIya-tRtIya-caturthabhaGgeSu SaDguru / / 101 / / tusabhUibiMdumittAhAre parivAsiami cugurugaa| lahugA niMbAitayAi moatiphalAi'NAhAre / / 102 / / vyAkhyA-tuSabhUtibindumAtrAhAre parivAsite bhukte caturgurukAH / tilatuSatribhAgamAtramapyAhAramazanAdikaM rAtristhApitaM yadyAharati saktukAdInAM zuSkacUrNAnAmaikasyAmaGgulau yAvatI bhUtimAtrA lagati, tAvanmAtramapi parivAsitaM ydyshnaati| tathA pAnIyasya bindumAtramapi yadi pibati, tadA caturgurukA ityarthaH / nimbAdayo ye vRkSA AdizabdAt kaTukAdivRkSaparigrahaH, teSAM tvagAdi-tvak challI / AdizabdAnmUlaphalAdigrahaH / mokaM kAyikI, triphalA AmalakaharItakabibhItakaphalatrayasaMyogarUpA / AdizabdAdanyadapi yannirAsvAdaM jihvAyA aniSTam / ayaM sarvo'pyanAhAraH / tasminnanAhAre parivAsite gRhIte caturladhukAH / / 102 / / tathAAgADhA'nAgADhaglAnatvAdikAraNamantareNa prAsukAdivastuparivAsane prAyazcittaM darzayati ___ phAsuaaphAsue vA'cittasacitte parittaNate a| asiNeha-siNehagae'NahArahAre lahugagurugA / / 103 / / vyAkhyA-prAsukam eSaNIyaM rAtrau yadi sthApayati tadA caturlaghu / aprAsukam aneSaNIyaM sthApayati tadA caturguru / acitte sthApyamAne caturlaghu / sacitte caturguru / parItte caturlaghu / anante caturguru / asnehe caturlaghu / snehagate snehAvagADhe caturguru / anAhAre caturlaghu / AhAre caturguru / iti vrataSaTka-kAyaSaTkavirAdhanAviSayaprAyazcittapratipAdanena mUlaguNaviSayaprAyazcittamabhihitaM / samprati vayachakkakAyachakkaM' ityAdi-gAthoktakrameNottaraguNaviSayaM prAyazcittamucyate / tatrottaraguNA akalpaparihArAdayaH / akalpazca piNDazayyAvastrapAtracatuSTayaviSayaH / eteSAM ca krameNa prAyazcittamatra pratipAdayiSyate / tatra prathamaM piNDaH / sa ca saptacatvAriMzaddoSaduSTo'kalpyaH, te cAmI doSAH Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo solasa uggamadosA solasa uppAyaNAi dosA u / dasa esaNAi dosA saMjoaNamAi paMceva' / / SoDazodgamadoSA AdhAkarmAdayaH / tataH SoDazotpAdanAdoSA dhAtryAdayaH / atha dazaiSaNAdoSAH zaGkitAdayaH / tadanu paJca grAsaiSaNAdoSAH saMyojanAdayaH / eteSAM ca vistaravyAkhyA piNDaniyuktito'vaseyA / lezatazcAtrApi yathAsthAnaM darzayiSyate / yathA tadviSayaM prAyazcittaM sujJAtaM bhavati / / 103 / / tatra prathamaM SoDazodgamadoSANAM krameNa prAyazcittaM prarUpayati AhAkamme cauguru duvihaM uddesiaM viANAhi / ohavibhAge a tahiM mAsalahU ohauddese / / 104 / / vyAkhyA-yat sAdhvarthameva sacittamacittIkriyate tadAdhAkarma, tasminnAdhAkarmaNi caturguru / AdhAkarmadoSaduSTamAhAraM gRhNAnasya sAdhozcaturguru prAyazcittaM bhavatItyarthaH / evaM sarvatra jJeyam / auddezikaM dvividham-oghato vibhAgatazca / tatra svakuTumbArthaM pacyamAne bhakte pAkhaNDinAM gRhiNAM vA madhye yaH ko'pi sameSyati, tasya bhikSAdAnArthaM katipayAnadhikatarAn tandulAn oghena-sAmAnyena etAvat svArthaM etAvacca bhikSAdAnArthamityevaM vibhAgarahitena gRhanAyako yat kSipati, etadoghaudezikam / tasminnoghaudezike gRhIte mAsalaghu / / 104 / / bArasavihaM vibhAge cauhuddiSTuM kaDaM ca kammaM ca / uddesa-samuddesA-''desa-samAesabheeNaM / / 105 / / vyAkhyA-vIvAhaprakaraNAdiSu yaduddharitaM tat pRthak kRtvA dAnAya kalpitametat vibhAgenasvasattAtaH pRthakkaraNenauddezikaM vibhAgauddezikam / tacca prathamatastridhA-uddiSTaM kRtaM karma ca / tatra svArthameva niSpannamazanAdikaM bhikSAcarANAM dAnAya yat pRthakkalpitaM taduddiSTam / yat punaruddharitaM sat zAlyodanAdikaM bhikSAdAnAya karambAdirUpatayA kRtaM tat kRtamityucyate / yat punarvIvAhaprakaraNAdAvuddharitaM modakacUrNAdi tadbhUyo'pi bhikSAcarANAM dAnAya guDapAkadAnAdinA modakAdi kRtaM tatkarma / yaduktamsaMkhaDibhattuvariaM cauNhamuddisai jaM tamuddiDaM / vaMjaNamIsAi kaDaM tamaggitaviAi puNa kamma' / / ekaikaM punazcaturddhA-uddezasamuddezAdezasamAdezabhedena / tatra yad uddiSTaM kRtaM karma vA yAvantaH ke'pi bhikSAcarAH pAkhaNDino gRhasthA vA sameSyanti tebhyaH sarvebhyo'pi dAtavyamiti saGkalpitaM tad uddezam / pAkhaNDinAM deyatvena kalpitaM samuddezam / zramaNAnAmAdezam / nirgranthAnAM samAdezam / yaduktamAvaMtiamuddesaM pAsaMDINaM bhave samuddesaM / samaNANaM AesaM niggaMthANaM samAesaM' / / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo tatazcaivaM bhedAbhidhAnam-uddiSToddezam uddiSTasamuddezam uddiSTAdezam uddiSTasamAdezam / kRtoddezaM kRtasamuddezaM kRtAdezaM kRtasamAdezam / karmoddezaM karmasamuddezaM kamadizaM karmasamAdezam / evaM vibhAge-vibhAgaviSayamaudezikaM dvAdazavidhaM bhavati / / 105 / / athaiteSAM dvAdazAnAM bhedAnAM prAyazcittamAha caubhee uddiDhe lahumAso aha caubihaMmi kaDe / gurumAso caulahuaM kammuddese a nAyavvaM / / 106 / / vyAkhyA-caturbhede catuSprakAre uddiSTe pUrvoktasvarUpe gRhIte laghumAsaH / atha caturvidha kRte gurumAsaH / karmadize ca caturlaghukaM jJAtavyam / / 106 / / kammasamuddesAisu tisu cauguru bhakati samayannU / duvihaM tu pUikammaM uvagaraNe bhattapANe a||107|| vyAkhyA-karmasamuddezAdiSu triSu bhedeSu-karmasamuddeza-kamadiza-karmasamAdezeSu caturgurukaM prAyazcittaM bhaNanti samayajJAH zrutadharA-gaNadharAdayaH / pUtikarma sUkSmaM bAdaraM ca bhavati / tatra sUkSmamAdhAkarmikagandhAgnidhUmAdibhiH syAt, tadaduSTam AcIrNatvAdazakyaparihAratvAcca / bAdaraM tu pUtikarma dvividham-upakaraNe bhaktapAne ca / tatropakaraNaM cU(cu?)llIsthAlIdAdirUpam / cullI ca yA kiyatA zuddhena kiyatA cA''dhAkarmikaNa kardamana niSpAditA sA itthambhUtA upakaraNapUtiH / anayA dizA anyasyA'pyupakaraNasya pUtitvaM bhaavniiym| AdhAkarmikacullIsthAlyAdiSu rAddhaM sthApitaM vA AdhAkarmabhaktAdikharaNTitasthAlyAdau sthApitaM vA AdhAkarmabhaktAdilavenA'pi mizraM vA bhaktaM pAnaM vA svarUpataH zuddhamapi pUti apavitraM syAt / yathA azucilavenA'zanAdi / etad bhaktapAnapUtikarma / / 107 / / uvagaraNapUi mAsalahu mAsaguru bhattapANapUiMmi / jAvaMtia-jai-pAsaMDi mIsajAyaM bhave tivihaM / / 108 / / vyAkhyA-upakaraNapUtau mAsalaghu / bhaktapAnapUtau mAsaguru prAyazcittam / atha mizrajAtaM trividhaM bhavati / yAvadarthikamizra pAkhaNDimizra yatimitraM ca / yat svasya teSAM ca yogyaM prathamato'pyagnijvAlanA'dhizrayaNadAnAdyairazanAdi mizritameva rAddhamArabhyate tanmizrameva jAtamutpannaM mizrajAtam / / 108 / / jAvaMti misi caulahu cauguru pAsaMDi sagharamIsaMmi / cira-ittarabheeNaM nihiTThA ThAvaNA duvihA / / 109 / / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo vyAkhyA-yAvadarthikamizrajAte caturlaghu / pAkhaNDimizrajAte suSThu atizayenA'gRhAH svagRhA anagArAstaiH saha mizrajAtam / tasmi~zcaturguru / sthApanA dvividhA nirdiSTA tIrthakarAdibhiH - ciretvarabhedena cirasthApanA itvarasthApanA ca / yat sAdhvarthaM sthApayitvA muJcati sA cirasthApanA | gRhapaGktyAmekaH sAdhurekatra gRhe bhikSAM samyagupayogena paribhAvayan gRhNAti, dvitIyastu dvayoH pArzvasthitagRhayorhastagate dve bhikSe paribhAvayati, tato gRhatrayAt parato gRhAntare sAdhunimittaM yA hastagatA bhikSA sA itvarasthApanA tatropayogA'sambhavAt / / 109 / / ciraThavie lahumAso ittaraThaviaMmi desiaM paNagaM / pAhuDiA vi a duvihA bAyarasuhumappayArehiM / / 110 / / vyAkhyA- cirasthApite cirasthApanAdoSe laghumAsaH / itvarasthApite itvarasthApanAdoSe paJcakaM dezitaM kathitam / prAbhRtikA'pi ca dvividhA bAdarasUkSmaprakArAbhyAM bAdaraprAbhRtikA sUkSmaprAbhRtikA ca / tatra gurvAgamanaM jJAtvA ko'pi zrAvako vivAhAderupasarpaNamapasarpaNaM vA yatkaroti sA bAdarA / yattu putrAdau bhojanamarthayamAne sati sAdhvarthamutthitA tavApi dAsyAmIti brUte gRhasthA sA sUkSmA / / 110 / / bAyarapAhuDiAe cauguru suhumAi pAvae paNagaM / pAyaDapayAsakaraNaM taM biMti pAuaraM duvihaM / / 111 / / vyAkhyA- bAdaraprAbhRtikAyAM bAdaraprAbhRtikAdoSaduSTA''hAragrahaNe caturguru / sUkSmAyAM prAbhRtikAyAM sAdhuH paJcakaM prApnoti / prAduSkaraNaM dvividhaM bruvate samayavidaH prakaTakaraNaM prakAzakaraNamityamunA prakAreNa / tatrAndhakArAdapasArya bahiH saprakAzapradeze sAdhvarthamannAdi sthApanaM prakaTakaraNam / sAndhakArasthAnasthitasyaivA'nnAdermaNi- pradIpagavAkSa - kuDya - chidrAdyairudyotakaraNaM prakAzakaraNam / / 111 / / mAsalahu payaDakaraNe pagAsakaraNe a caulahuM lahai / appaparadavvabhAvehi cavihaM kI mAhaMsu / / 112 / / vyAkhyA-prakaTakaraNe mAsalaghu / prakAzakaraNe caturlaghuprAyazcittaM labhate sAdhuH / krItaM caturvidhamavocannanUcAnAH / katham ? AtmaparadravyabhAvaiH AtmadravyakrItam, AtmabhAvakrItam, paradravyakrItam, parabhAvakrItaM ceti / tatrA''tmanA svayameva dravyeNojjayantabhagavatpratimA zeSAdirUpeNa pradAnataH paramAvarjya yad bhaktAdi gRhyate tdaatmdrvykriitm| yat punarAtmanA svayameva bhaktAdyarthaM dharmakathAdinA paramAvarjya bhaktAdi tato gRhyate tadAtmabhAvakrItam / tathA pareNa yat sAdhunimittaM dravyeNa krItaM tatparadravyakrItam / yat punaH pareNa sAdhvarthaM nijavijJAnapradarzanena dharmakathAdinA vA paramAvarjya tato gRhItaM tatpara bhAvakrItam / / 112 / / A. vidvAMsaH / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo appaparadabakIe sabhAvakIe a hoi culhuaN| parabhAvakkIe puNa mAsalahuM pAvae samaNo / / 113 / / vyAkhyA-AtmadravyakrIte paradravyakrIte svabhAvakrIte ca caturladhukaM bhvti| parabhAvakrIte punarmAsalaghu prApnoti shrmnnH||113|| aha louttaraloiabheeNaM duvihamAhu pAmiccaM / louttari mAsalahU caulahuaM loie hoi / / 114 / / vyAkhyA-atha prAmityaM dvividhamAhuH lokottara-laukikabhedena / yaduddhArakeNa vastrAdyAnIya sAdhubhyo dadAti gRhasthastallaukikaM prAmityam / sAdhureva vastrAbhAve sAdhvantarapArkhAdyaduddhArake gRhNAti tallokottaram / tatra lokottare mAsalaghu / laukike caturlaghukaM bhavati / / 114 / / / pariaTTi pi duvihaM louttaraloiappagArehiM / louttari mAsalahU caulahuaM loie hoi / / 115 / / vyAkhyA-parivartitamapi dvidhA laukikalokottaraprakArAbhyAm / tatra yadanyadIyaM vastrAdyAtmIyaiH parAvartya gRhI sAdhubhyo dadAti tallaukikam / sAdhava eva yanmithaH parivartayanti tallokottaram / tatra lokottare parivartita mAsalaghu / laukike caturlaghukaM bhavati / / 115 / / abhihaDamuttaM duvihaM sagAmaparagAmabheao tattha / caramaM sapaccavAyaM apaccavAyaM ca iaduvihaM / / 116 / / vyAkhyA-abhyAhRtam-abhi-sammukhaM svasthAnAt sAdhusamIpe dAnAyAhRtam-AnItamabhyAitam / tacca dvividhamuktaM svagrAmaparagrAmabhedataH / svagrAmA'bhyAhRtaM paragrAmA'bhyAhRtaM cetyarthaH / tatra tayormadhye caramaM pAzcAtyaM paragrAmA'bhyAhRtaM punardvividhaM sapratyapAyamapratyapAyaM ceti / / 116 / / sapaccavAyaparagAma AhaDe cauguruM lahai sAhU / nipaccavAyaparagAmaAhaDe caulahu jANa / / 117 / vyAkhyA-parasmAd anyasmAd grAmAd yat sAdhudAnanimittam AhRtam AnItaM tat paragrAmAhRtam / tasmin paragrAmAhRte sapratyapAye anarthasahite gRhIte caturgurukaM labhate sAdhuH / paragrAmAte niSpatyapAye caturlaghukaM prAyazcittaM jAnIhi / / 117 / / mAsalahu saggAmAhaDammi tivihaM ca hoi unbhin / jatuchagaNAivilittunbhinnaM taha daddarunbhinnaM / / 118 / / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo taha ya kavADubbhinnaM lahumAso tattha daddarugbhinne / caulahuaM sesaduge tivihaM mAlohaDaM tu bhave / / 119 / / vyAkhyA - yasmin grAme sAdhurbhavati tasmAdeva grAmAdAhRtaM sAdhusamIpe dAnAyAnItaM svagrAmAhRtaM tasmin svagrAmAhate mAsalaghu prAyazcittam / udbhinnaM punastrividhaM bhavati - liptodbhinnaM dardarodbhinnaM kapATodbhinnaM ca / tatra jatuchagaNAdilepena viliptaM ghRtaghaTAdimukhaM sAdhUnAM dAnArthamudbhidya ghRtAdi yaddIyate talliptodbhinnam / dardaraH kutupAdermukhabandhanaM vastracarmAdikhaNDaM taM dardaramudbhidya yaddIyate taddardarodbhinnam / tathA yat pihitaM kapATamudbhidya udghATya sAdhubhyo dIyate tatkapATodbhinnam / tatra dardarodbhinne laghumAsaH / zeSadvike liptodbhinnakapATodbhinnalakSaNe caturlaghukam / mAlApahRtaM mAlaM prAsAdoparitalaM tasmAdapahRtaM mAlApahRtam / upalakSaNatvAt karadurgrAhyaM yad dAtrI dadAti tat sarvaM mAlApahRtaM / / 119 / / tat punastrividhaM bhavati / katham ? ukkiTThajahannamajjhima - bheao tattha caulahukkiTTe / lahumAso a jahanne gurumAsaM majjhime jANa / / 120 / / vyAkhyA - jaghanyamadhyamotkRSTabhedatrayAnmAlApahRtaM tridhA / tatra bhUnyastAbhyAM pAdayoragrabhAgAbhyAM pArSNibhyAM cotpAtitAbhyAmUrdhvavilagitasikkakAdisthitaM dAtryA dRSTeragocaraM yaddIyate tajjaghanyaM mAlApahRtam / maJcakAdikamAruhya yaddIyate tanmadhyamam / niHzreNyAdikamAruhya prAsAdoparitalAdAnIya yaddIyate tadutkRSTaM mAlApahRtam / tatrotkRSTe mAlApahRte gRhIte caturlaghu / jaghanye mAlApahRte laghumAsaH / madhyame mAlApahRte gurumAsaM jAnIhi / / 120 / / sAmipahuteNakae tivihe vi a caulahuM tu acchijje / sAhAraNa - cullaga - jaDDubheao tivihamaNisiddhaM / / 121 / / vyAkhyA-AcchedyaM tridhA - svAmiprabhustenabhedAt / svAmI grAmAdinAyakaH prabhuH gRhAdhipaH tau svAyattamAnuSebhyaH / stenAH caurAste sArthikAdibhyo balAdAcchedya uddAlya yat sAdhubhyo dadAti tadAcchedyam / tasmin trividhe'pi svAmiprabhustenakRte Acchedye gRhIte caturlaghukam / anisRSTaM trividhaM sAdhAraNa - collaka - jaDDubhedataH / tatra sAdhAraNarAddhaM bhaktaM sarvAnanujJAtamekAderdadataH sAdhAraNAnisRSTam / collako bhojanaM yat kauTumbikapreSitahAlikayogyacollakamadhyAt kauTumbikAnanujJayA collakavAhI sAdhave dadAti taccollakAnisRSTam / jaDDo hastI tasya satkaM piNDAdikaM rAjJA gajena vA'nanujJAtaM jaDDAnisRSTam / / 121 / / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo tivihe vi tattha caulahu tao ajjhoaraM viANAhi / jAvaMti - ajaipAsaMDi - mIsabheeNa tivigappaM / / 122 / / vyAkhyA - tatra trividhe'pi anisRSTe gRhIte caturlaghu / tato'dhyavapUrakaM vijAnIhi yAvadarthika - yatipAkhaNDi - mizrabhedena trivikalpaM trividham / yatrA'gnisandhukSaNasthAlIjalaprakSepAdyArambhe yAvadarthikAdyAgamanAt pUrvamevAtmArthaM niSpAdi pazcAdyathAsambhavaM trayANAM yAvadarthikAdInAmarthAyAdhikatarAstandulAH saha rAddhuM sthAlyAM prakSipyante so'dhyavapUrakaH / ata eva cAsya mizrajAtAd bhedaH / yato mizrajAtaM taducyate yat prathamata eva yAvadarthikAdyarthamAtmArthaM ca mizra niSpAdyate / yat punaH prathamataH svArthamArabhyate pazcAt prabhUtAnarthinaH pAkhaNDinaH sAdhUn vA samAgatAnavagamya teSAmarthAyAdhikatarajalatandulAdi prakSipyate so'dhyavapUraka iti mizrajAtAdasya bhedaH / sa tridhA yAvadarthikamizraH pAkhaNDimizraH yatimizrazca / / 122 / mAsalahu paDhamabhee mAsaguruM caramaMmi jANa bheaduge / ia uggamadosANaM pAyacchittaM ma vuttaM / / 123 / vyAkhyA - prathamabhede adhyavapUrakasya yAvadarthikarUpamizrarUpe mAsalaghu / carame pAzcAtye bhedadvike pAkhaNDamizrayatimizrarUpe mAsaguru prAyazcittaM jAnIhi / ityamunA prakAreNa udgamadoSANAM SoDazAnAM prAyazcittaM mayA proktaM pratipAditam / eteSu SoDazodgamadoSeSu kecana doSA vizuddhakoTirUpAH kecana punaravizuddhakoTirUpAH / tatra yaddoSaduSTe bhakte tAvanmAtre'panIte zeSaM kalpate sa doSo vizuddhakoTiH / zeSastvavizuddhakoTiH / tatrAdhAkarma, audezikacaramabhedatrayam, bhaktapAnapUtiH mizrajAtAntyabhedadvayam, bAdaraprAbhRtikA, adhyavapUrakAntyabhedadvayaM cAvizuddhakoTiH / purISalaveneva tadavayavenApi spRSTaM sarvamabhojyam, zeSAstu vizuddhakoTayaH / tatsampRktaM cAnnAdi saMstare sAdhavaH sarvaM tyajanti / asaMstare tu vivicya tadeva tyajanti / ghRtAdikamapi tAvanmAtrameva tyajanti, na zeSam / yadyapi tadavayavayogastathApi zuddhatvamiti / / 123 / / athotpAdanAdoSANAM SoDazAnAM krameNa prAyazcittamAha dhAIDa paMca khIrAIbheao caulahu tu tapiMDe / caulahu dUIpiDe sagAmaparagAmabhinnaMmi / / 124 / / vyAkhyA - dhAtryo bAlakaparipAlikAH tAzca kSIrAdibhedataH paJca bhavanti / bAlasya kSIra - majjana- maNDana- krIDanA'GkadhAtryaH / tAsAM karma dhAtrItvaM tena labdhaH piNDo dhAtrIpiNDastasmin dhAtrIpiNDe caturlaghu / dUtI parasandiSTArthakathikA, tasyAH karma dautyam, tena dautyena svagrAme paragrAme vA sandiSTArthakathanarUpeNa prAptaH piNDo dUtIpiNDastasmin dUtIpiNDe svagrAmaparagrAmabhedabhinne caturlaghu / / 124 / / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo tiviho nimittapiMDo tikAlabheeNa tattha tIyaMmi / caulahu aha cauguruaM aNAgae vaTTamANe a / / 125 / / vyAkhyA-nimittam atItAdyarthasUcakaM zubhAzubhaceSTAdi tatkathanena prAptaH piNDo nimittapiNDastrividhastrikAlabhedenAtItAnAgatavartamAnalakSaNakAlatrayabhedena / tatrAtItakAlaviSayanimittakathanena prApte piNDe caturlaghu / anAgatakAlaviSayanimittakathanena vartamAnakAlaviSayanimittakathanena ca labdhe piNDe caturgurukam / / 125 / / jAikulasippagaNakammabheao paMcahA viNiddiTTo / AjIvaNAipiMDo pacchittaM tattha caulahugA / / 126 / / vyAkhyA-AjIvanApiNDo jAtikulazilpagaNakarmabhedataH paJcadhA vinirdiSTaH / tatra jAtiH brAhmaNAdikA, kulam ugrAdi / athavA mAtuH samutthA jAtiH, pitRsamutthaM kulam / zilpaM tUrNanasIvanAdi / gaNo mallAdivRndam , karma kRSyAdi / athavA aprItyutpAdakaM karma, prItyutpAdakaM tu zilpam / anye tvAhuH anAcAryopadiSTaM karma, AcAryopadiSTaM tu zilpamiti / etairjAtikulazilpagaNakarmabhirAtmano gRhasthasya ca tulyarUpatAkhyApanena labdhaH piNDaH AjIvanApiNDaH / tatrA''jIvanApiNDe prAyazcittaM caturlaghukAH / / 126 / / caulahu vaNImagapiMDe tigicchapiMDaM duhA bhaNati jiNA / bAyarasuhumaM ca tahA caulahu bAyaracigicchAe / / 127 / / vyAkhyA-vanIpako bhikSAcaraH tadvat piNDArthaM zramaNAtithibrAhmaNakRpaNazvAnAdibhaktAnAM dAyakAnAmAtmAnaM tattadbhaktaM darzayan yallabhate sa vanIpakapiNDastasmin caturlaghu / cikitsApiNDaM dvidhA bhaNanti jinA vItarAgA bAdaraM sUkSmaM ca / tatra vaidyavat svayaM vamanavirecanAdi rogapratIkAravidhApanaM bAdaracikitsA, tayA'vAptaH piNDo bAdaracikitsApiNDaH / vaidyauSadhAdisUcanena sUkSmA cikitsA tayA labdhaH piNDaH sUkSmacikitsApiNDaH / tatra bAdaracikitsApiNDe caturlaghu / / 127 / / suhumAe mAsalahU caulahuA kohamANapiMDesu / mAyAe mAsaguruM cauguru taha lobhapiMDaMmi / / 128 / / vyAkhyA-sUkSmacikitsApiNDe laghumAsaH / krodhamAnamAyAlobhailabdhAH piNDAH krodhamAnamAyAlobhapiNDAH / tatra sAdhorvidyAprabhAvamuccATanamAraNAdikam , tapaHprabhAvaM zApadAnAdikam , rAjakule vallabhatvam , krodhaphalaM vA jJAtvA gRhasthena yaH piNDo dIyate sa krodhapiNDaH / abhimAnena haThAdapi yaH piNDo gRhyate sa mAnapiNDaH / nAnAvidhavipratAraNaprakArairyaH piNDo labhyate sa mAyApiNDaH / vallacanakAdikamasAraM labhyamAnamapi pratiSidhya yanmodakAdi sArameva pratigRhNAti athavA pracuraM madhurasnigdhAdi vastu labhyamAnaM dRSTvA yabahu gRhNAti sa lobhapiNDaH / tatra krodhmaanpinnddyoshcturlghukaaH|maayaapinndde gurumAsaH / tathA lobhapiNDe caturguru / / 128 / / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo pudipacchAsaMthavamAhu duhA paDhamamittha guNathuNaNe / mAsalahu tattha bIaM saMbaMdhe tattha caulahuaM / / 129 / / vyAkhyA-saMstavaM dvividhamAhuH-prathamaM guNastavane / dvitIyaM sambandhe / ekaikamapi dvidhA pUrvaM pazcAcca / ayamarthaHsaMstavo dvividhaH-zlAghArUpaH paricayarUpazca / tatra zlAghArUpo vacanasaMstavaH, paricayarUpaH sambandhisaMstavaH / ekaiko'pi dvidhA-pUrvasaMstavaH pazcAtsaMstavazca / tatra pUrvaM yaddAtAraM stutvA yAcate, labdhe vA pazcAt stauti sa pUrvasaMstavaH pazcAtsaMstavazca zlAghArUpaH / sambandhisaMstavo mAtrAdinAtrakayojanaM pUrvasaMstavaH, zvazvAdisambandhayojanaM pazcAtsaMstavaH / tatra guNastavanarUpasaMstave dvividhe'pi mAsalaghu / sambandhisaMstave dvividhe'pi caturlaghukam / / 129 / / vijjAmate cunne joge causu vi lahei culhuaN| mUlaM ca mUlakamme upAyaNadosapacchittaM / / 130 / / vyAkhyA-vidyA sasAdhanA strIdevatA'dhiSThitA ca, mantro'sAdhanaH puMrUpadevatAdhiSThitazca, cUrNamaJjanAdi, yogaH pAdapralepAdiH / tatprayogeNa labdhAH piNDA vidyAmantracUrNayogapiNDAH / eteSu caturvapi piNDeSu gRhIteSu caturlaghukaM labhate sAdhuH / mUlakarmaNi garbhAdhAnaparizATAdikaraNarUpe mUlaM ca mUlAkhyamaSTamaprAyazcittaM labhate sAdhuH / ityutpAdanAdoSaprAyazcittamuktam / / 130 / / sampati grahaNaiSaNAdoSANAM dazAnAmapi krameNa prAyazcittamAha saMkiadosasamANaM Avajjai saMkiaMmi pacchittaM / duvihaM makkhiamuttaM sacittA-'cittabheeNaM / / 131 / / vyAkhyA-iha zaGkitadoSe catvAro bhaGgAH-zaGkitagrAhI zaGkitabhojI, zaGkitagrAhI niHzaGkitabhojI, niHzaGkitagrAhI zaGkitabhojI, niHzaGkitagrAhI niHzaGkitabhojI ca / atra dvitIyacaturtho bhaGgo zuddhau, dvayorapi bhojanasya niHzaGkitatvena nirdoSatvAt / dvitIyabhaGgabhAvinazca zaGkitagrahaNadoSamAtrasyottarazubhapariNAmena zuddhisambhavAt, zeSabhaGgadvayamadhye punaH zaGkite sati zaGkitadoSasamAnaM prAyazcittamApadyate / AdhAkarmAdInAM SoDazodgamadoSANAM mRkSitAdInAM ca navaiSaNAdoSANAM madhye yaM doSaM grahaNe bhojane vA zaGkite tasmin doSe yat prAyazcittaM bhavati, tat zaGkitadoSe praapnotiityrthH| mekSitaM dvividhamuktaM sacittA'cittabhedena / sacittamrakSitam acittamrakSitaM ca / tatra yat sacittena pRthvIkAyAdinA mekSitam avaguNThitaM tat sacittamrakSitam / yat punaracittena pRthivIrajaHprabhRtinA'vaguNThitaM tadacittamrakSitam / / 131 / / tatra sacittamRkSitaM tredhA / etadeva darzayati bhUdagavaNamakkhiammia tivihaM sacittamakkhiaM biNtii| puDhavImakkhiamitthaM cauvihaM biti gIatthA / / 132 / / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo vyAkhyA-sacittamrakSitaM trividhaM bruvate bhUdakavanamrakSitamiti anena prakAreNa pRthvIkAyamUkSitam apkAyamRkSitaM vanaspatikAyamrakSitaM cetyarthaH / tatra pRthivImrakSitamitthamanena vakSyamANaprakAreNa caturvidhaM bruvanti gItArthAH samayavidaH / / / 132 / / etadeva vyAkhyAnayati sasarakkhamakkhiraM taha seDiakAsAimakkhiaM ceva / nimmIsamIsakaddamamakkhimia puDhavimakkhiaM cauhA / / 133 / / vyAkhyA-sarajaskaM sacittapRthivIrajo'vaguNThitaM deyamAtrakahastAdi tacca tat mekSitaM ca sarajaskamrakSitam / tathA seTikAkASAdimrakSitameva USamRttikAharitAlahiGgalakamanaHzilAanalavaNagairikaseTikAtuvarikAdipRthvIkAyamekSitamityarthaH / nirmizro'pariNataH sacetanaH, mizraH sacittA'cittarUpaH, evaMvidho yaH kardamastena mekSitaM nirmizrakardamamrakSitaM mizrakardamamrakSitaM cetyarthaH / iti pRthivImrakSitacaturdA / / 133 / / tatra krameNa prAyazcittamAha tattha kameNaM paNagaM lahumAso caulahu a mAsalahu / dagamakkhiaM pi cauhA pacchAkammaM purekammaM / / 134 / / vyAkhyA-tatra pRthivIkAyamRkSite caturvidha'pi krameNedaM prAyazcittam / tadyathA-sarajaskamrakSite paJcakam / seTikAdipRthvIkAyamakSite laghumAsaH / nirmizrakaImamrakSite caturlaghu / mizrakardamamrakSite mAsalaghu / dakamakSitamapi apkAyamRkSitamapi caturddhA / tadyathA-puraHkarma, pazcAtkarma, sasnigdham , udakA ca / tatra dAnAt pUrvaM hastamAtrakayoH kSAlane puraHkarma / dAnAnantaraM kSAlane tu pazcAtkarma / / 134 / / sasiNiddhaM udaullaM caulahu caulahu a paNaga lahumAsA / vaNamakkhiaM tu duvihaM patteANaMtabheeNa / / 135 / / vyAkhyA-sasnigdham ISallakSyamANajalakharaNTitaM hastAdi / udakA spaSTopalabhyamAnajalasaMsargam / atra krameNa prAyazcittamidam-puraHkarmaNi caturlaghu, pazcAtkarmaNi caturlaghu, sasnigdhe paJcakam, udakArdai laghumAsaH / vanaspatikAyamrakSitaM tu dvividhaM pratyekAnantabhedena / pratyekavanaspatikAyamRkSitamanantakAyamRkSitaM ca / / 135 / / tatra pratyekamRkSitaM tridhA, tadevAha ukkaTThapiTTakukkusabheA patteamakkhiaM tivihaM / tivihe vi hu lahumAso gurumAso gaMtamakkhiae / / 136 / / vyAkhyA-utkRSTapiSTakukkusabhedAt pratyekamrakSitaM trividham / tatra utkRSTaM kaliGgA''mavAluyAdiphalAdInAM zlakSNIkRtAni khaNDAni amlikApatrasamudAyo vA udUkhalakhaNDitaH / piSTam AmatandulakSodAdi / kukkusAH pratItAH / taimakSitaM pratyekavanaspatimrakSitam / trividhe'pi pratyekavanaspatimrakSite laghumAsaH / huzabdaH pUraNe / kuTTitAnAmanantakAyAnAM panasaphalAdInAM zlakSNakhaNDairmakSitamanantakAyamakSitaM tasmin gurumAsaH / zeSaistu Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ jai - jIyakappo tejaHkAyAdibhiH prakSitaM na sambhavati, loke tathA pratItyabhAvAt / / 136 / / evaM trividhasyApi sacittamrakSitasya saprabhedasya prAyazcittamabhihitam / athAcittamRkSitasya tadAha garahiaiarehiM acittamakkhiaM duvihamAhu sAhuvarA / garahiaacittamakkhia-doseNa lahai caulahuaM / / 137 / / vyAkhyA-garhitataraiH garhitAgarhitairacittamrakSitaM dvividhamAhuH sAdhuvarA jinAH / tatra garhitaH mAMsavasAzoNitasurAmUtroccArAdibhiH ziSTajanasyA'bhakSyA'peyairmakSitaM garhitAcittamRkSitaM tena garhitAcittamakSitadoSeNa caturladhukaM labhate sAdhuH / / 137 / / agarahisaMsatta-acittamakkhiammi vi lahei culhuaN| nikkhittaM puDhavAisu aNaMtaraparaMparaM ti duhA / / 138 / / vyAkhyA-saMsajanti vilaganti salepatvAt kITikAmakSikAdayo jantavo yeSu tAni saMsaktAni, tairagarhitairacittaimakSitam agarhitasaMsaktAcittamakSitaM tasminnagarhitasaMsaktAcittamrakSite'pi caturladhukaM labhate yatiH / ityuktaM mekSitadoSaprAyazcittam / atha nikSiptadoSaprAyazcittAbhidhitsayA tatsvarUpaM darzayatyuttarArddhana-nikSiptaM pRthivyAdiSu sthApitaM dvidhA anantaraparamparamiti / deyaM vastu pRthivyAdiSu nirantaraM sAntaraM vA sthApitaM bhavatIti dvidhA nikSiptamityarthaH / / 138 / / etatprAyazcittamAha Thavie sacitta bhUdagasihipavaNaparittavaNassaitasesu / caulahu a mAsalahuA aNaMtaraparaMparesu kamA / / 139 / / vyAkhyA-sacittabhUdakazikhipavanaparIttavanaspatitraseSu sacittapRthvIkAyA'pkAyatejaHkAyavAyukAyapratyekavanaspatikAyatrasakAyeSu anantaram avyavadhAnena paramparaM vyavadhAnena sthApite nikSipte deye'zanAdyAhAre gRhIte kramAt prAyazcittaM cturlghukmaasldhuko| anantaranikSipte caturlaghu, paramparanikSipte laghumAsa ityrthH||139|| airaparaMparaThavie mIsesu tesu maaslhupnngaa| airaparaMparaThavie paNagaM patteaNaMtabIesu / / 140 / / vyAkhyA-teSu pRthvIkAyA'pkAyatejaHkAyavAyukAyapratyekavanaspatikAyatrasakAyeSu mizreSu sacittAcittarUpeSu / atiraHparamparasthApite tiro vyavadhAne, na tiro'tiro'vyavadhAnam anantaramityarthaH / atiro'vyavadhAnena sthApite mAsalaghu / parampareNa vyavadhAnena sthApite paJcakaM kramAdavagantavyam / pratyekAnantabIjeSu pratyekavanaspatikAyabIjeSu anantavanaspatikAyabIjeSu atiraHparamparasthApite nirantaraM sAntaraM sthApite paJcakam / pratyekabIjeSu anantaraparamparasthApite paJcakaM laghu / anantabIjeSu nirantaraparamparasthApite paJcakaM guru syAdityarthaH / evamanyatrA'pyanantakAye paJcakaM gurukaM jJAtavyam / / 140 / / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo sacittaNaMtakAe aNaMtaraparaMpareNa nikkhitte / cauguru mAsaguru kamA mIse gurumAsa paNagA ya / / 141 / / vyAkhyA-sacitte'nantakAye anantaraparampareNa nikSipte nirantaranikSipte sAntaranikSipte kramAccaturguru mAsaguru bhavati / mizre punaranantakAye nirantaranikSipte gurumAsaH / sAntaranikSipte tu paJcakaM gurukaM syAt / / 141 / / atha pihitaM tridhA syAt tadeva darzayati taha guruacittapihiaM sacittapihiaM ca mIsapihiaM ca / pihiaM tihA abhihiaM caugurumacittagurupihie / / 142 / / vyAkhyA tathA pihitaM deyamazanAdi vastu yat kenA'pyapareNa vastunA sthagitaM bhavati tat pihitaM tridhA'bhihitaM jinaiH / gurvacittapihitaM sacittapihitaM mitrapihitaM ca / tatra guruNA mahAbhAreNA'cittena pASANakhaNDAdinA yaddeyavastu bhAjanAdi pihitaM syAt tadgurvacittapihitam / sacittena pRthivIkAyAdinA pihitaM sacittapihitam / mizreNa pRthvIkAyAdinA pihitaM mizrapihitam / tatrA'cittagurudravyapihite caturguru / / 142 / / pihie sacittabhUdagasihipavaNaparittavaNassaitasehiM / caulahuamAsalahuA aNaMtaraparaMparehiM kamA / / 143 / / vyAkhyA-sacittabhUdakazikhipavanaparIttavanaspatitrasaiH sacittaiH pRthvIkAyA'pkAyatejaHkAyavAyukAyapratyekavanaspatikAyatrasakAyaiH pihite anantaraparamparAbhyAM sthagite kramAccaturlaghukamAsalaghuke etairnirantarapihite caturlaghu / sAntarapihite laghumAsa ityarthaH / / 143 / / airaparaMparapihie mIsehiM tehiM maaslhupnngaa| airaparaMparapihie paNagaM patteaNaMtabIehi / / 144 / / vyAkhyA-taiH pRthIkAyAdibhirmitraiH sacittA'cittarUpairatiraHparamparapihite nirantarasAntarapihite nirantarapihite mAsalaghu / sAntarapihite paJcakam / pratyekAnantabIjairatiraHparamparapihite-nirantarasAntarapihite paJcakam / / 144 / / sacittaaNateNaM aNaMtaraparaMparammi pihiammi / cauguru mAsaguru kamA mIseNaM mAsagurupaNagA / / 145 / / vyAkhyA-sacittenAnantena anantakAyenAnantaraparamparapihite kramAccaturguru mAsaguru / nirantarapihite caturguru / sAntarapihite gurumAsa ityarthaH / mizreNa sacittA'cittarUpeNAnantakAyenAnantaraparamparapihite kramAnmAsagurupaJcake / / 145 / / atha saMhatadoSaprAyazcittamAha Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo sAharia sajia-bhUdagasihipavaNaparittavaNassaitasesu / caulahuamAsalahuA aNaMtaraparaMparesu kamA / / 146 / / vyAkhyA-iha yena hastena mAtrakeNa vA kRtvA dAtrI sAdhorazanAdikaM dAtumicchati, tatrAnyadadAtavyaM kimapi sacittamacittaM mizraM vA'sti, tatastadanyatra bhUmyAdau sacitte, acitte, mizre vA kSiptvA tena hastena mAtrakeNa vA yaddadAti tat saMhRtam / atra sacittAcittamizrapadaistisrazcaturbhaGgyo bhavanti / tathAhi-ekA caturbhaGgI sacittamizrapadAbhyAm , dvitIyA sacittAcittapadAbhyAm , tRtIyA mizrAcittapadAbhyAm / tatra sacitte sacittaM saMhRtam , mizre sacittam , sacitte mizram , mizre mizramiti prathamA caturbhaGgI / tathA sacitte sacittaM saMhRtam, acitte sacittam , sacitte acittam , acitte acittamiti dvitIyA / tathA mizre mizraM saMhRtam , acitte mizram , mizre acittam , acite acittamiti tRtIyA / atra prathamacaturbhaGgyAH sarveSvapi bhaGgeSu na kalpate / dvitIyatRtIyacaturbhaGgyostvAdyeSu triSu triSu bhaGgeSu pratiSedhaH / carame bhajanA / atra ca sacittaH pRthvIkAyaH sacitte pRthvIkAye saMhRtaH, sacittA'pkAye vA saMhRta ityAdi SaDjIvanikAyacAraNikayA svasthAnaparasthAnApekSayA caturbhaGgItrayabhaGgeSvekaikasmin bhane SaTtriMzat SaTtriMzad bhaGgA bhavanti / sarvasaGkhyayA catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni bhaGgAnAm / ete ca sarve'pi bhaGgA nairantaryeNa pAramparyeNa vA bhavanti / tatra caiteSu sarveSvapi nirantaraparamparasaMhRtabhaGgeSu yatra sacittasaGghaTTanAdidoSaH syAt tatra na kalpate / etat sarvaM nikSipte pihite'pi svayamavagantavyam / athaiteSu nirantaraparamparasaMhRtasarvabhaGgeSu prAyazcittaM pradarzyate / sajIvAH sacittA ye bhUdakazikhipavanaparIttavanaspatitrasAH pRthvIkAyA'pkAyatejaHkAyavAyukAyapratyekavanaspatikAyatrasakAyAsteSu anantaraparampareSu saMhatyA'nyadvastu kSiptvA'zanAdike dIyamAne gRhIte kramAccaturlaghukamAsalaghuke / anantarasaMhRte caturlaghukaM paramparasaMhate mAsalaghukaM bhavatItyarthaH / / 146 / / airatirosAharie mIsesu tesu maaslhupnngaa| airatirosAharie paNagaM patteaNaMtabIesu / / 147 / / vyAkhyA-teSu pRthvIkAyAdiSu pUrvokteSu mizreSu sacittA'cittarUpeSu atirastiraHsaMhRte anantaraparamparasaMhate krameNa mAsalaghupaJcake / pratyekAnantabIjeSu pratyekasAdhAraNavanaspatibIjeSu atirastiraHsaMhate anantaraparamparasaMhRte paJcakam / / 147 / / saccittaaNatesu aNaMtaraparaMparammi sAharie / caugurumAsaguru kamA mIsesu mAsagurupaNagA / / 148 / / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo vyAkhyA - ananteSu anantakAyarUpeSu kandAdiSu sacitteSu sajIveSu anantaraparamparasaMhRte kramAccaturgurumAsaguruke / anantarasaMhRte caturguru, paramparasaMhate mAsaguru / mizreSu sacittA'cittarUpeSu punaranantakAyeSu anantaraparamparasaMhRte kramAnmAsagurupaJcake syAtAm / / 148 / / cauguru acittagurusAharie aha dAyatti therAI / therapahupaMDavevira jari aMdha'vvatta matta ummatte / / 149 / / vyAkhyA - acitte nirjIva guruNi bahubhAre zilAputrakAdidravye darvIkaroTikAderuparibhAgAt saMhRte athavA deyavastubhAjanasyoparibhAgAnmahati bhAjane acittabahubhAre saMhate utpATyA'nyatra sthApite caturguru / evaM sacittA'cittamizraviSayasaMhRtadoSaprAyazcittamabhihitam / atha etadanantaraM dAyaka: sthavirAdirityevaMvidho doSaH sthavirAdibhirddayamAne dAyakadoSo bhavedityarthaH / atasteSAM sthavirAdInAM nAmagrAhaM pratipAdanArthamAha- therabahupaMDavevire' tyAdi / sthaviro vRddhaH saptativarSANAM matAntarApekSayA SaSTivarSANAM vA uparivarttI / sthavirasya ca hastena bhikSAgrahaNe nipatan SaDjIvanikAyavirAdhanAdidoSA bhaveyuH / atastaddhastena utsargato na gRhyate 1 / tathA aprabhuH dIyamAnabhaktAdeH asvAmI bhRtakAdistena dIyamAne prabhoraprItiH syAt 2 / paNDaH paNDako napuMsakastasmin dAyake lokApavAdazaGkAdidoSAH 3 / vepamAnaH kampamAnazarIraH, taddAne parizATanabhAjana bhaGgAdidoSAH 4 / jvarito jvararogapIDitaH, tato bhikSAgrahaNe jvarasaGkramaNajanApavAdAdayo doSAH 5 / andhaH cakSurvikalaH, tasya hi bhikSAM dadataH kAyavadhaskhalanapatanabhAjanabahirbhaktakSepaNajanavacanIyatAdayo doSAH 6 / avyakto bAlo, janmato varSASTakAbhyantaravartI, tena dIyamAne tajjananyAdeH pradveSaH 7 / mattaH pItamadirAdiH, sa cAzucitvA''liGganahananabhAjanabhaGgakaraNAdidoSaduSTatvAt sAdhubhikSAdAnA'yogyaH 8 / unmatto dRpto so'pi mattavad duSTaH 9 / / 149 / / tathA grahagRhIto vA, chinnakaracaraNagubbiNinialaMDu abaddhabAlavacchAe / khaMDai pIsai bhuMjai jimai virolai dalai sajiaM / / 150 / / Thavai baliM uvauttai piDharAi tihA sapaccavAyA jA / sAhAraNacoriagaM dei parakkaM paraTTaM vA / / 151 / / vyAkhyA - chinnakaraH karttitahastaH chinnacaraNo lUnapAdaH, etAbhyAM ca sakAzAt bhikSA na grAhyA, dAnA'samarthatvAllokApavAdAdidoSasambhavAcca 10 - 11 / gurviNI ApannasattvA, tatsakAzAd gacchanirgatA jinakalpikAdayaH prathamadinAdArabhya bhikSA na gRhNantyeva / sthavirakalpikAstvaSTau mAsAn yAvat gRhNanti, Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo navamamAse tu na gRhNanti niSadanotthAnAbhyAM garbhapIDAsambhavAt 12 / nigaDena lohamayapAdabandhanena baddhaH aNDukena kASThamayakarabandhanena baddhaH / etAbhyAM sakAzAt paritApanAdidoSasambhavAd bhikSA na grAhyA 13-14 / bAlavatsA stanyopajIvizizukA / tayA dIyamAnaM na kalpate, nikSiptabAlasya mArjArAdibhyo vinAzasambhavAt / nikSipyamANasyotkSipyamANasya cAtisukumAratvena paritApanAsambhavAt 15 / agretanagAthAsthito yAzabdo'tra pratyekamabhisambadhyate / tatazca yA kAcinmahilA khaNDayati udUkhalakSiptAni zAlyAdibIjAni musalaghAtaiH zlakSNIkarotItyarthaH / tayA dIyamAnA bhikSA na grAhyA / bIjasaGghaTTanAdyArambhasambhavAt 16 / tathA pinaSTi zilAyAM tilAmalakakustumburulavaNajIrakAdi mRdnAtIti bhAvaH / anayApi dIyamAnaM na kalpate, tilAdisaGghaTTanasadbhAvAt 17 / tathA bhRjjati canakayavagodhUmAdIn agniprataptakaDillakAdau sphoTayatItyarthaH / tayA dIyamAnaM na kalpate, kaDillakAdiprakSiptasya tasya canakAderdAhasambhavAt 18 / tathA jemati bhuGkte'bhyavaharatItyarthaH / bhuAnA hi AcamanaM vidhAya yadi sAdhubhyo dadyAt tadA'pkAyavirAdhanA / athaitaddoSabhayAttadakRtvaiva vitaret tadocchiSTamapyete na tyajantItyAdijanA'pavAdaH syAt / tatra ca mahAn doSaH / yadAha -- chakkAyadayAvaMto vi saMjao dullahaM kuNai bohiM / AhAre nihAre duguchie piMDagahaNe vi' / / (o0 ni0443) ityato na kalpate 19 / tathA virolayati karamanthAnAdinA dadhyAdikaM mathnAti / sA hi saMsaktadadhyAdiliptakarA bhikSAM dadatI sattvavadhaM vidadhyAditi na gRhyate 20 / tathA dalati sajIvaM sacittaM godhUmAdidhAnyaM gharaTTena pinaSTi / iyaM hi bhikSAdAnAyottiSThantI bIjAni saGghaTTayati, dattvA ca karau prakSAlayatIti na gRhyate 21 / tathA yA kAcinnArI sAdhudAnAyodyatA satI mUlasthAlItaH samAkRSya sthaganikAdau balimupahAramagrakUramityarthaH sthApayati tayA dIyamAnA bhikSA na kalpate, pravarttanAdidoSasambhavAt 22 / tathA udvarttayati sAdhudAnabuddhyA parAvartayati piTharAdi sthAlyAdi namayatItyarthaH / atra ca kITikAdisattvopaghAtaH syAt 23 / tathA tridhA UrdhvA'dhastiryaglakSaNaistribhiH prakAraiH sapratyapAyakoSThakaNTakagavAdibhyaH sakAzAt sambhAvyamAnAbhighAtAdyanarthA yA kAcid vanitA syAt / sahA sapaccavAyA jA' iti pAThe tu tathA sapratyapAyA yA dAtrI kUlavAlakamunivratatyAjayitrI mAgadhikAvezyeva zAkinyAdirvA, tayA dIyamAnaM na kalpate 24 / tathA sAdhAraNaM bahvAyattaM taddadAtIti yogaH / tatra sAdhAraNAnisRSTavaddoSA vAcyAH 25 / tathA coritakaM caurikayA gRhItaM sAdhubhyo dadAti / tatra ca doSAH pratItA eva 26 / tathA pArAkyaM parasatkaM parakIyamidamityuktvA dadAti / athavA parArthaM paranimittaM kArpaTikAdidAnAya kalpitamityarthaH / taddadAti / atra ca parasatke tat svAminA'nanujJAte paradAnAya kalpite ca dIyamAne adattAdAnAntarAyAdayo doSAH 27 / / 150-151 / / athaiteSu dAyakeSu dadAneSu bhikSAM gRhNAnasya sAdhoH prAyazcittamAha Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ditesu esu caulahu cauguru pagalaMta pAuArUDhe / kattai loDhai piMjai vikkhiNai maddae a mAsalahu / / 152 / / vyAkhyA-eteSu saptaviMzatisaGkhyeSu dAyakeSu bhikSAM dadatsu gRhItuH sAdhozcaturlaghu prAyazcittaM bhavati / tathA pragalan galatkuSThaH, tato bhikSAgrahaNe hi sAdhorapi kuSTharogasaGkrAntiH syAt / tadIyocchavAsatvaksaMsparzasvedamalamUtroccArAhAralAlAdibhiH zarIrAntare tat saGkramaNasyAbhihitatvAt tato na grAhyA / tathA pAdukArUDhaH kASThAdimayopAnatsamArUDhaH / sa hi bhikSAM prayacchan durvyavasthitvAt kadAcit patati, kITikAdisattvavirAdhanAM ca karotItyato'sAvapi parihiyate / anayodayikayobhikSAM dadAnayorgRhNAnasya sAdhozcaturguru prAyazcittaM syAt / tathA yA karttayati rUtaM saccakreNa sUtraM karoti / tathA loDhayati kArpAsaM loDhinyAM kanakena nirasthikaM karotItyarthaH / tathA piJjayati rUtaM pianena mRdUkaroti / tathA vikkhiNai' ti / vikIrNayati rUtaM karAbhyAM paunaHpunyena zlakSNayati / etAbhizcatasRbhirapi dIyamAnaM na kalpate, karpAsAsthikasaGghaTTanadeyavastukharaNTitahastadhAvanadoSasambhavAt / etAbhyazcatasRbhyo dAyikAbhyaH sakAzAd bhikSAgrahaNe maIka ca pramardanapravRte dAtari ca mAsalaghu prAyazcittaM bhavati / atha SaTkAyAn virAdhayantI yA dAtrI dadAti / / 152 / / tadviSayaM prAyazcittamAha chakkAyavaggahatthA samaNaTThA nikkhivittu te ceva / ' ghaTTatI gAhaMtI AraMbhaMtI a saTThANaM / / 153 / / vyAkhyA-SaTkAyavyagrahastA SaTkAyayuktahastA / iha SaTkAyavyagrahastA sA ucyate yasyA haste sajIvaM lavaNamudakamagnirvAyupUrito dRtikaH phalAdikaM bIjapUrAdi matsyAdayo vA vidyante / tataH sA zramaNArthaM zramaNabhikSAdAnArthamutthAya SaTkAyAn bhUmyAdau nikSipya punastAneva ghaTTayantI tat saGghaTTa kurvANA / tAneva gAhamAnA viloDanena itastato vikSepaNenA'gADhaM gADhaM vA paritApayantI / tAneva ArabhamANA ca SaTkAyopadravakaramArambhaM kurvANA khananamardanAdinA pRthvIkAyaM majjanavastradhAvanAdinA'pkAyaM ulmukaghaTTanAdinA'gniM agnyAdeH phUtkaraNAdinA mArutaM phalAdeH karttanAdinA vanaspatiM sphuranmatsyAdichedanAdinA trasakAyaM ca virAdhayantItyarthaH / evaMvidhA dAtrI yadi dadAti, tato gRhItuH sAdhoH svasthAnaM prAyazcittaM bhavati / ayamabhiprAyo-jItakalpe'syAparAdhasya yat prAyazcittamuktamasti tat tasya svasthAnam / / 153 / / etadeva svasthAnaprAyazcittaM gAthAyugalena vyaktameva darzayati bhUjalasihipavaNaparittaghaTTaNAgADhagADhapariAve / uddavaNe vi a kamaso paNagaM lahu guru amAsa caulahuA / / 154 / / vyAkhyA-pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatInAM saGghaTTA'gADhaparitApagADhaparitApopadravAn kurvANA yadi dAtrI dadAti tadA kramazaH krameNa sAdhoridaM prAyazcittaM bhavati / yathA-saGghaTTe paJcakam / agADhaparitApe laghumAsaH / gADhaparitApe gurumAsaH / upadrave caturlaghukAH / / 154 / / A. gltkusstthpaadukaaruddhyoH| B. zalAkayA / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo lahumAsAI cauguruaMtaM vigalesu taha aNaMtavaNe / paMciMdisu gurumAsAi jAva kallANagaM egaM / / 155 / / vyAkhyA - vikalendriyANAM dvIndriyatrIndriyacaturindriyANAM tathA anantavanasya anantakAyavanaspateH saGghaTTA'gADhaparitApagADhaparitApopadravAn cet kurvatI dAtrI bhikSAM dadAti tadA gRhNAnasya sAdhorlaghumAsAdi caturgurvantaM prAyazcittaM krameNa bhavati / saGghaTTe laghumAsaH / agADhaparitApe gurumAsaH / gADhaparitApe caturlaghu / upadrave caturguru syAdityarthaH / tathA paJcendriyANAM saGghaTTA'gADhaparitApagADhaparitApopadravAn kurvatyA dAtryAH sakAzAd bhikSAM gRhNato gurumAsAdi yAvat kalyANakamekaM prAyazcittaM bhavati / saGghaTTe gurumAsaH / agADhaparitApe caturlaghu / gADhaparitApe caturguru / upadrave ekaM kalyANakamiti bhAvaH / / 155 / / athA'nekadvIndriyAdyupaghAtaprAyazcittaM sa ( sA ? )mAcArIgatagAthayA darzayatigAidasaM suM gAidasaMtayaM pacchittaM / teNa paraM dasagaM cia bahue suvi sagalavigalesu / / 156 / / vyAkhyA- kayAcid dAtryA sAdhorbhikSAM dadatyA pramAdavazena ekAdayo dazAntA dvIndriyAdayo - dvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyA vyApAditAH, tatastatra bhikSAM gRhNAnasya sAdhorekAdiSu dazAnteSu dvIndriyAdiSUpahateSu ekAdidazAntaM svaprAyazcittaM bhavati / ayamarthaH yadyasya dvIndriyAderupaghAte'tra jItakalpe prAyazcittaM bhaNitamasti tattasya svaprAyazcittamucyate / taccaikasya dvIndriyAderupaghAte ekaM svaprAyazcittaM bhavati / dvayorupaghAte dve svaprAyazcitte bhavataH / trayANAmupaghAte trINi tAni bhavanti / yAvad dazAnAmupaghAte daza svaprAyazcittAni syuH / sene' ti / paJcamyarthatvAt tRtIyAyAH / tataH paramekAdazAdiSu bahuSvapi yAvadasaGkhyeSvapi sakalavikaleSu paJcendriyavikalendriyeSUpahateSu dazakameva dazaiva svaprAyazcittAni dAtavyAni bhavantIti bhAvaH / / 156 / / evaM dAyaka doSaprAyazcittamuktam / athonmizradoSaprAyazcittamAha puDhavAijiummIse caulahu paNagaM tu bIaummIse / missapuDhavAimIse mAsalahuM pAvae sAhU / / 157 / / vyAkhyA - iha sAdhUnAM dAnayogyamodanAdi, ayogyaM tu sacittaM phalAdi, mizram AmapakvapRthukAdi / acittaM ca tuSAdi / te dve api vastunI anAbhogAdinA mizrayitvA gRhastho yaddadAti tadunmizram / tatra sacittena mizreNa vA vastunA mizrIkRtya yaddeyadravyaM dadAti tanna kalpate / acittavastumizritadeyadravye tu bhajanA / sacittonmizre mizronmizre ca prAyazcittamidam - pRthivyAdijIvonmizre / pRthivyAdayaH pRthivIkAyAdayaH, AdizabdAdaptejovAyupratyekavanaspatitrasA gRhyante / evaMvidhA ye jIvAH tairunmizre ekatra mIlite deyadravye gRhIte caturlaghu prAyazcittaM prApnoti sAdhuH / bIjonmizre tu pratyekAnantabIjonmizre punaH paJcakam AdyaprAyazcittam / mizrapRthivyAdimizre / mizraiH sacittA'cittarUpaiH pRthivyAdibhirmizrite AhAre gRhIte mAsalaghu prAyazcittaM prApnoti sAdhuH / / 157 / / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jIyakappo jai - cauguru sacittaaNaMtamIsie misseNaM tu ummIse / mAsaguru duvihaM puNa apariNayaM davvabhAvehiM / / 158 / / vyAkhyA - sacittAnantamizrite sacittenA'nantakAyena mizrite AhAre gRhIte caturguru / mizreNAnantakAyenonmizre mAsaguru / athA'pariNate doSasvarUpaM darzayati apariNataM punardvividhaM dravyabhAvAbhyAM dravyApariNataM bhAvApariNataM cetibhAvaH / dravyApariNataM yaddAtavyadravyamevApariNatam aprAsukaM bhavati / bhAvo'dhyavasAyaH / sa ca dvayoH svAmino madhyAdekasyApariNato dAne'nabhimukho'thavA bhikSAgatasAdhusaGghATakamadhyAdekatarasya sAdhormanasi etallabhyamAnamazanAdi nirdoSamityadhyavasAyaH, dvitIyasya tu na tathA'dhyavasAyaH / / 158 / / tato bhAvena dAtRsatkena gRhItRsatkena vA apariNataM bhAvApariNataM dvividhe'pyapariNate prAyazcittamAha-- oheNa davvabhAvApariNayabheesu dusuvi caulahuaM / davvApariNamie puNa jaM nANattaM tayaM suNaha / / 159 / / vyAkhyA- dravyabhAvApariNata bhedayordvayorapi oghena caturlaghukaM dravyApariNate bhAvApariNate'pyAhAre gRhIte sAmAnyena caturlaghukaM prAyazcittaM bhavatIti bhAvaH / dravyApariNate punaryannAnAtvaM vizeSaH takat tat zRNuta nizamayata yUyamiti ziSyAn sAvadhAnIkRtya / / 159 / / tadeva nAnAtvamAha apariNamaMta chakAe caulahu paNagaM ca bIaapariNae / mIsachakAyApariNaya dose lahumAsa mAhaMsu / / 160 / / vyAkhyA- apariNamanto'cittapariNAmamavrajanto'prAsukA ityarthaH / evaMvidhA ye SaTkAyAH pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatitrasakAyarUpAH, teSu SaTkAyeSvapariNateSu yathAsambhavaM gRhIteSu caturlaghu / bIjApariNate apariNatAniaprAsukAni yAni pratyekAnantavanaspatibIjAni teSAM grahaNe paJcakaM prathamaprAyazcittamityarthaH / mizraSaTkAyApariNatadoSe / mizrAH sacittA'cittarUpA ye SaTkAyAH pRthivyAdayaH tAnAzrityApariNatadoSe aprAsukIbhUtamizraSaTkAyagrahaNe ityarthaH / laghumAsaM prAyazcittamuktavantaH tIrthakaragaNadharAH / / 160 / / sacittaNaMtakAe apariNae cauguruM muNeaLaM / mIsANaMtapariNae gurumAso bhAsio guruNA / / 161 / / vyAkhyA - sacittaH sajIvo yo'nantakAyaH tasminnapariNate aprAsuke gRhIte caturguru prAyazcittaM muNitavyaM jJAtavyam / mizraH sacittAcittarUpo yo'nantakAyaH tasminnapariNate gRhIte gurumAso bhASitaH pratipAdito guruNA jagadguruNA jinena iti / / 161 / / apariNatadoSaprAyazcittamabhidhAya liptadoSaprAyazcittamAha Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo caulahuaM lahai muNI litte dahimAilittakaramatte / chaDDiamiha puDhavAisu aNaMtaraparaMparati duhA / / 162 / / vyAkhyA-iha dadhikSIraghRtatailatImanaprabhRtidravyasya yasya lepaH karabhAjanAdau lagati tallepakRt liptamucyate / tacca kAraNaM vinA na grAhyam / yadAhaghittavyamalevakaDaM levakaDamAhu pacchakammAI / na ya rasagehipasaMgo na ya bhutte baMbhapIDA ya' / / iha sAdhunA sadaivA'lepakRd vallacaNakakulmASazuSkodanAdi grahItavyam, mA bhUvan lepakRti gRhyamANe pazcAtkarmAdayo doSA dadhyAdiliptahastAdikSAlanAdirUpAH / na ca sadaivA'lepakRdgrahaNe rasagRddhiprasaGgo rsaa'bhyvhaarlaampttyvRddhiH| na ca tAdRze bhukte brahmapIDA brahmavratasya bAdhA, tAdRzasya nIrasAhArasya darpotpAdakatvAbhAvAt / atrAha nodako-nanu yadi lepakRdgrahaNe pazcAtkarmaprabhRtayo doSA bhavanti tataH tanna gRhyate, tarhi mA kadAcanApi sAdhurbhuGktAm / evaM hi sarveSAM doSANAM mUlata evotthAnaM niSiddhaM bhavati / gururAha-sarvakAlaM kSapaNameva kurvataH sAdhocirakAlabhAvitaponiyamasaMyamAnAM hAnirbhavati, tasmAdyAvajjIvaM kSapaNaM na kAryam / punaH prAha-yadi sarvakAlaM kSapaNaM kartumazaktaH tarhi SaNmAsakSapaNaM kRtvA pAraNakamalepakRtA vidhttaam| gururAha-yadyevaM tapaH kurvan saMyamayogAn kartuM zaknoti tarhi karotu, na ko'pi tasya niSeddhA / punarapyAhayadi SaNmAsakSapaNaM kartuM na zaknoti tarhi ekadinonaM SaNmAsakSapaNaM kRtvA AcAmlena pArayatu / evamekaikadinahAnyA tAvadAtmAnaM tolayet yAvaccaturthaM kRtvA AcAmlena pAraNakaM karotu / evamapyasAmarthe divase divase gRhNAtvAcAmlaM nirlepam / gururAha-karotvevaM tapaH yadi pratyupekSaNAdisaMyamayogabhaMzo na bhavati / kevalaM samprati sevArttasaMhananAnAM nAsti tAdRzI zaktiriti na tathopadezo vidhIyate / punaH paraH prAha-nanu mahArASTrAH kozaladezodbhavAH sadaiva sauvIrakUramAtrabhojinaH te'pi ca sevArttasaMhananAH / tato yadi te'pItthaM yApayanti yAvajjIvaM tarhi tathA sauvIrakUramAtrabhojanena kiM na yatayo mokSagamanaikabaddhakakSA yApayanti ? taiH sutarAmevaM yApanIyaM prabhUtaguNasambhavAt / gururAhatia sIaM samaNANaM tiamuNha gihINa teNaNunnAyaM / takkAiNaM gahaNaM kaTTaramAisu bhaiavva' / / trikaM vastutrayaM zramaNAnAM zItaM bhavati, tena pratidivasamAcAmlakaraNe takrAdyabhAvata AhArapAkAsambhavenA'jIrNAdayo doSAH prAduHSyanti / tadeva trikamuSNaM gRhiNAM, tena sauvIrakUramAtrabhojane'pi teSAmAhArapAkabhAvato nAjIrNAdidoSA jAyante / tataH teSAM tathA yApayatAmapi na kazcid doSaH / sAdhUnAM tUktanItyA doSaH / tena kAraNena takrAdigrahaNaM sAdhUnAmanujJAtam / iha prAyo yatinA vikRtiparibhogaparityAgena sadaivA''tmazarIraM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo yApanIyaM kadAcideva ca zarIrasyApATave saMyamayogavRddhinimittaM balAdhAnAya vikRtiparibhogaH / tathA coktaM sUtre abhikkhaNaM nivigaI gayA ya' iti / nirvikRtiparibhoge ca takrAyevopayogIti takrAdigrahaNaM kaTTarAdiSu ghRtavaTikonmizratImanAdiSu grahaNaM bhAjyaM vikalpanIyaM glAnatvAdiprayojanotpatto kAryam, na zeSakAlamiti bhaavH| teSAM bahulepatvAt gRGyAdijanakatvAcca / atha kiM tat trikam ? iti ucyate-AhAra upadhiH zayyA / etAni trINyapi gRhiNAM zItakAle'pyuSNAni bhavanti / tena teSAM takrAdigrahaNamantareNApi bAhyAbhyantaroSNatApenAhAro jIryata / tatrA'bhyantaro bhojanavazAt, bAhyaH zayyopadhivazAt / etAnyevA''hAropadhizayyArUpANi trINi vastUni yatInAM grISmakAle'pi zItAni bhavanti / tatrA''hArasya zItatA bhikSAcaryAyAM praviSTasya bahuSu gRheSu stokastokalAbhena bRhaDhelAlaganAt / upadherekameva vAraM varSAkAlAdarvAk prakSAlanena malinatvAt / zayyAyAstu pratyAsannAgnikaraNAbhAvena / tena kAraNena grISmakAle'pyAhArAdInAM zItatvasambhavarUpeNopahanyate jaatthro'gniH| tasmAccA'gnyupaghAtAdajIrNabubhukSAmAndyAdayo doSA jAyante / tatastakrAdigrahaNaM sAdhUnAmanujJAtam, takrAdinApi hi jATharo'gniruddIpyate, teSAmapi tathAsvabhAvatvAt / etatsarvaM prAsaGgikam / prastutaM tu liptam / tatra ca dAtuH sambandhI hastaH saMsRSTo'saMsRSTo vA bhavati, yena ca kRtvA bhikSAM dadAti tadapi mAtraM saMsRSTamasaMsRSTaM vA, dravyamapi sAvazeSaM niravazeSaM vA / eteSAM ca trayANAM padAnAM parasparaM saMyogato'STau bhaGgA bhavanti / te cAmI-saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyam 1, saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM niravazeSaM dravyam 2, saMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyam 3, saMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtraM niravazeSaM dravyam 4, asaMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyam 5, asaMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtraM niravazeSaM dravyam 6, asaMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtraM sAvazeSaM dravyam 7, asaMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtraM niravazeSaM dravyam 8 / eteSu cASTasu bhaGgeSu madhye viSameSu-prathamatRtIyapaJcamasaptameSu bhaGgeSu kalpate, sAvazeSadravye sati pazcAtkarmAsambhavAt / sameSu punarna kalpate, niravazeSadravye sati avazyaM pazcAtkarmasambhavAt / iha ca lipte liptadoSe dadhyAdiliptakaramAtrarUpe caturlaghukaM labhate muniH / atha charditam ujjhitaM tyaktamityarthaH / tacceha dvidhA pRthivyAdiSu anantaraparamparamiti / yadazanAdau dAtryA dIyamAne pRthivyAdiSu SaDjIvanikAyeSu parizATirnirantaraM patati tadanantaracharditam , yat punaH sAntaraM nipatati tat paramparacharditam / charditagrahaNe ca SaDjIvanikAyavirAdhanAdayo'neke doSAH sambhavanti / tatra ca madhubindUdAharaNaM tacca prasiddhameva / / 162 / / athA'nantaraparamparacharditaprAyazcittamAha chaDDiasacittabhUdagasihipavaNaparittavaNassaitasesu / caulahu a mAsalahuA aNaMtaraparaMparesu kamA / / 163 / / vyAkhyA-sacitteSu pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatitraseSu madhye'nantarachardite paramparachadita kramAccaturlaghumAsalaghuko syAtAm / / 163 / / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo airatirochaDDiae mIsesu atesu maaslhupnngaa| airatirochaDDiae paNagaM patteaNaMtabIesu / / 164 / / vyAkhyA-mizreSu sacittA'cittarUpeSu pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatitraseSu madhye atirastirazchardite nirantarasAntarachardite mAsalaghupaJcake bhavataH / pratyekAnantabIjaviSaye atirastirazchadita nirantaraparamparojjhite paJcakaM prAyazcittaM bhavati / / 164 / / sacittaNaMtakAye aNaMtaraparaMpareNa chaDDiae / caugurumAsaguru kamA mIse gurumAsapaNagA ya / / 165 / / vyAkhyA-sacitte sajIve'nantakAye kandAdirUpe viSaye anantaraparampareNa chardita caturgurumAsagurukaprAyazcitte kramAd bhavataH / mizre punaranantakAye nirantaraparamparachardite gurumAsapaJcakAkhye prAyazcitte syAtAm / / 165 / / atha grahaNaiSaNAdoSopasaMhAraM kRtvA grAsaiSaNAdoSapaJcakaprAyazcittamAha ia esaNadosANaM pAyacchittaM nirUviaM itto / saMjoaNAi cauguru aipamANammi caulahuaM / / 166 / / vyAkhyA-iti uktaprakAreNa eSaNAdoSANAM grahaNaiSaNAdoSANAM dazAnAM prAyazcittaM vizuddhinibandhanaM vastu nirUpitaM pradarzitam / ita UrdhvaM grAsaiSaNAdoSapaJcakaprAyazcitaM pradayata-tatra pUrva saMyojanA / sA ca dvidhA bAhyA abhyantarA ca / tatra vasaterbahireva bhikSAmaTan sAdhU rasagRddhyA dugdhadadhyodanAdInAM dravyANAmanukUladravyaiH saha saMyojanaM rasavizeSotpAdanAya yat karoti sA bAhyA saMyojanA / abhyantarA punaryadvasatAvAgatya bhojanavelAyAM saMyojayati / sA ca tridhA-pAtre kavale vadane ca / tatra yad dravyaM yasya dravyasya rasavizeSAdhAyi tat tena saha pAtre rasagRddhyA saMyojayati / yathA sukumArikAdikaM khaNDAdinA saha / eSA pAtre'bhyantarA saMyojanA / yadA tu hastagatameva kavalatayotpATitaM sukumArikAdi cUrNaM khaNDAdinA saha saMyojayati tadA kavale / yadA punarvadane kavalaM prakSipya tataH zAlanakaM prakSipati, yadvA-maNDakAdikaM pUrva prakSipya pazcAt guDAdikaM prakSipati tadA mukhe / rasagRGkhyA ca bAhyadravyANAM saMyojanAM kurvan Atmano jJAnAvaraNIyAdikarmapudgalasamUhaiH saha saMyojanAM karotIti niSiddhA saMyojanA / varddhiSNughRtAdinigamanArthaM tu saMyogo'nujJAtaH tIrthakRtAdibhiH / vardhiSNu hi ghRtAdi na khaNDAdikamantareNa maNDakAdibhirapi saha bhoktuM zakyate, prAyastRptatvAt / na ca pariSThApanaM yuktam , ghRtAdipariSThApane snigdhatvAt pazcAdapi kITikAdisattvavyAghAtasambhavena bRhattaraprAyazcittasambhavAt / tato varddhiSNughRtAdinigamanArthaM khaNDAdibhirapi tasya saMyojanaM na doSAya / evaM glAnAdyarthamapi saMyojanA na duSTA / yadAha Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo rasaheuM saMyogo paDisiddho kappae gilANaTThA / jassa va abhattachaMdo suhocio'bhAvio jo a' / / (piM0ni0 677) piNDAdhikArAcca piNDaviSayaivaiSA saMyojanA'bhihitA / evamupakaraNaviSayApi sA'vagantavyA / tasyAM ca saMyojanAyAM kriyamANAyAM caturguru prAyazcittaM sAdhoH syAt / athAtipramANadoSaH tatra sAdhovinmAtreNa dvAtriMzatkavalAdipramANenAhAreNa bhuktena dhRtibalasaMyamayogA na hIyante, tAvanmAtramAhArapramANaM bhojane vijJeyam / kurkuTyaNDapramANakavalApekSaM punarevamAhAramAnamabhidhIyatebattIsaM kira kavalA AhAro kucchIpUrao bhaNio / purisassa mahiliAe aTThAvIsaM bhave kavalA' / / (piM0ni0 678) udarabhAgApekSaM tvevamaddhamasaNassa sabaMjaNassa kujjA davassa do bhAge / vAupaviAraNaTThA chanbhAgaM UNagaM kujjA' / / prakAmanikAmapraNItabhaktapAnAtibahvAhArAtibahuvArabhojane ca pramANAtikramadoSaH syAt / yaduktampagAmaM ca nigAmaM ca paNIaM bhattapANamAhAre / aibahuaM aibahuso pamANadoso munneavyo|| (piM0ni0 680) tatra dvAtriMzadAdikavalebhyaH parato bhuAnasya prakAmabhojanam, tadeva ca pratyahaM kriyamANaM nikAmabhojanam / galatsneha bhojanaM praNItam , atizayena nijapramANAtirekeNa bahu atibahu / trIn vArAn tribhyo vA vArebhyaH parato bhojanamatibahuzaH / atipramANe ca bhojane vamanAtisAramaraNAdayo doSA bhavanti, ataH pramANAtikramo na krttvyH| pramANayuktameva ca bhoktavyaM tasyaiva guNAvahatvAd / yadAhaappAhArassa na iMdiAI visaesu saMpayaTuMti / neva kilaMmai tavasA rasiesu na bhujjhae Avi' / / (paM0va0 1312) tathAhiAhArA miAhArA appAhArA ya je narA / na te vijjA cigicchaMti appANaM te cigicchagA' / / (piM0ni0 684) atipramANe doSe ca caturlaghukaM prAyazcittaM bhavati / / 166 / / iMgAle caugurugA caulahu dhUme akAraNAhAre / taha kAraNA'Na(NA?)hAre ia pAyacchittamakkhAyaM / / 167 / / vyAkhyA-yannirdoSamapyAhAraM bhuAnaH tadgataviziSTagandharasAsvAdavazato jAtatadviSayamUrchaH sannaho ! mRSTamaho ! susambhRtamaho ! susnigdhaM supakvaM surasamityevaM prazaMsati tadbhojanamagAram, caraNendhanasya pradIptarAgAgninA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo aGgArasannibhatvApAdanAt / yat punastadgatavirUparasagandhAsvAdato jAtatadviSayadveSaH sannaho ! virUpaM kuthitamapakvamasaMskRtamalavaNaM ceti nindati, tadbhojanaM dhUmaM dveSAgninA caraNendhanasya sadhUmopamatvakaraNAt / Aha casaM hoi saiMgAlaM jaM AhArei mucchio saMto / taM puNa hoi sadhUmaM jaM AhArei niMdato' / / (piM0ni0 691) tatrAGgAradoSe caturgurukAH, dhUmadoSe caturlaghukAH prAyazcittaM bhavati / iha sAdhUnAmAhAragrahaNakAraNAni SaD bhavanti / tAni cAmUniveaNaveAvacce iriaTThAe a saMjamaTThAe / taha pANavattiAe chaTuM puNa dhammaciMtAe' / / (paM0va0 365, piM0ni0 698) asyA arthaH-vedanA bubhukSArUpA pIDA tadupazamanAya / yaduktam- bhatthi chuhAisarisiyA veaNA bhuMjijja tppsmnntttthaa'| tathA AcAryAdInAM vaiyAvRttyakaraNAya / yadAha- chAo veAvaccaM na tarai kAuM ao bhuMje' / tathA IryApathasaMzodhanArtham, bubhukSito hi dhyAmalalocanatvAdita IryApathaM zodhayituM na zaknoti / tathA saMyamaH pratyupekSaNApramArjanAdilakSaNaH tadarthaM tatparipAlananimittam / tathA prANapratyayArthaM prANasandhAraNArtham, SaThaM punaH kAraNaM dharmacintArthaM sUtrAnucintanAdirUpadharmadhyAnAbhivRddhyarthaM bhujIteti kriyAsambandhaH / SaDbhistu kAraNaiH sAdhuna bhuJjIta / tAni cemAniAyake uvassagge titikkhayA baMbhaceraguttIsu / pANidayA-tavaheuM sarIrakhuccheaNaTThAe' / / (piM0ni0 702) asyA arthaH-AtaGke jvarAjIrNAdAvutpanne sati nAznIyAt / tathA upasarge rAjasvajanAdikRte devamanuSyatiryakkRte vA saAte sati titikSArtham upasargasahanArthaM na bhujIta / tathA brahmacaryagupti' vityatra SaSThyarthe saptamI / tato'yamarthaH-brahmacaryaguptInAM paripAlanAya na jemet / tathA prANidayAhetoH varSe varSati mahikAyAM vA patantyAM prANidayArthaM nAznIyAt / sUkSmamaNDUkAdisaMsaktAyAM vA bhUmau prANidayArthamaTanaM pariharanna bhuJjIteti bhAvaH / tathA tapazcaturthAdilakSaNaM taddhetoH tatkaraNanimittaM nAdyAt / tathA ziSyaniSpAdanAdisakalakarttavyatAnantaraM pazcime kAle pAzcAtyavayasi saMlekhanAkaraNena yAvajjIvAnazanapratyAkhyAnakaraNasyAtmAnaM yogyaM kRtvA zarIravyavacchedArthaM bhojanaM pariharennAnyathA / yataH-ziSyaniSpAdanAdyabhAve prathame dvitIye vA vayasi saMlekhanAmantareNa vA zarIraparityAgArthamazanapratyAkhyAnakaraNe jinAjJAbhaGgaH / tatazca yAni SaD AhAragrahaNakAraNAnyabhihitAni tAni vinApi balarUpAdinimittaM rasagRddhyA vA ya AhAro gRhyate so'kAraNAhAraH / tasminnakAraNAhAre gRhyamANe pUrvoktameva caturlaghu prAyazcittaM bhavati / tathA kAraNA'nAhAre kAraNAni yAnyAhAraviSaye pradarzitAni teSu samutpanneSvapi AhArA'grahaNe caturlaghuprAyazcittamApadyate yatiH / / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo nanu AhArAgrahaNaM taporUpaM tapazca paramapadaprApaNapravaNakAraNagaNAgresaram / ataH kathaM tasmin vidhIyamAne prAyazcittamApadyate ? bhavAnubandhisAvadhavyApAranibandhanatvAt, prAyazcittApatteH satyam, paraM tapo'pi jinAjJayaiva vidhIyamAnaM siddhinibandhanaM sampadyate'nyathA tu kriyamANaM tadapi bhavAnubandhyeva bhavet / atastasmin tathAvidhe prAyazcittamapi snggcchte| iti amunA pradarzitaprakAreNa prAyazcittaM grAsaiSaNAdoSapaJcakaviSayamAkhyAtaM prarUpitam / / 167 / / evamAhAraviSayasaptacatvAriMzaddoSaprAyazcittaM prarUpya punarAhArAnugatakiyaghoSAntaraprAyazcittaM pradarzayannAha gacchagayaniggayANaM lahugA gurugA gihelugssNto| bhikkhaTThapaviTThANaM nicchubhaNANAidosA ya / / 168 / / vyAkhyA-gacchagatA gacchavAsinaH sthavirakalpikAH sAdhavaH, gacchanirgatAH pratimApratipannAdayasteSAM gacchagata-nirgatAnAM sAdhUnAM gRhasya lokasadanasya ya eluka umbaro dvAre kASThAdimayastasyAntaH madhye bhikSArthaM bhikSAnimittaM praviSTAnAm, upalakSaNametat tenailukaM viSkambhayatAm-elukasyAsannapradeze vA tiSThatAM krameNa caturlaghukAH caturgurukA bhavanti / gacchavAsinAM caturlaghu, gacchanirgatAnAM caturguru prAyazcittaM bhavatItyarthaH / niSkAsanA''jJAbhaGgAdayo doSAzca bhavanti / tathAhi-elukAt parato yadi sAdhurgacchati tadA stainye maithune vA zaGkA syAt / tatra gRhamadhye gRhasvAmI hiraNyAdernidhAnaM karoti utkhananaM vA, tatra steno'yamiti zaGkA bhavet / yasyA gRhamabhyantaramatigatastasyA viSaye'sya sAdhoricchA yenetthamabhyantaraM sahasA praviSTa iti lokasya caturthavrataviSaye zaGkA syAt / tataH stenapAradArikabuddhyA grahaNam , tato rAjakulaM prati karSaNam , tadanantaraM rAjakule vyavaharaNam , tataH pazcAtkRtakaraNam / evaM ca sati mahAn pravacanasyoDDAhaH / tathA nirviSayatvakaraNam / tathA atibhUmipravezanaM tIrthadbhirgRhasthaizcAnanujJAtaM tato'dattAdAna doSaH / tathA kasmAdatibhUmimeSa praviSTaH ? iti pradviSTaH san gRhastho'dhikaraNaM kuryAt / tathA hIlanA yathA- ete varAkA alabhamAnA madhye pravizanti' / tathA galake gRhItvA bahiHkarSaNaM kurvantyagAriNaH / agAriNI vA madhye aprAvRtA durniviSTA vA bhavet, tataH sahasA sAdhorabhyantarapraveze tasyA lajjA syAd, evamAdayo'nekadoSAH praaduHssynti| tataH sAdhunA sahasA gRhA'bhyantare na praveSTavyam / / 168 / / niaaggapiMDi lahugo sanikAyanimaMti sAgariapiMDe / amaNunnaM ca ia maNunnaM bhuMjaNe bhattapANassa / / 169 / / vyAkhyA-niyato dhruvaH zAzvata ityarthaH / yo'gro varaH pradhAnaH, athavA yaH prathamaM dIyate sa niyatA'grapiNDaH / athavA bhIagge tipAThaH / tato nityam anavarataM yo'grapiNDaH tatkSaNottIrNodanasthAlyA avyApAritAyAH zikhAkUralakSaNaH tasminniyatAgrapiNDe nityA'grapiNDe vA gRhIte laghumAsaH / nikAcanaM nikAco nibandhaH / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo nimantraNaM nimantro nimantraNA tataH saha nikAcena varttate yo nimantraH sa sanikAcanimantraH / ayamarthaH- gRhI sAdhu nimantrayati-yathA bhagavan ! anugrahaM kuru mama gRhe bhaktaM gRhANa / tataH sAdhurbhaNati-karomyanugrahaM paraM kiM dAsyasi ? gRhI bhaNati-yena te'rthaH, tataH sAdhurutpIlanaM kurvan bhaNati-gRhaM gatasya dAsyasi na vA ? gRhiNA dAsyAmIti bhaNite sAdhuH parimANaM kArayan bhaNati-kiyat parimANaM kiyacciraM vA kAlaM dAsyasi ? tato gRhI bhaNati yAvanmAtreNa bhaktena te'rtho yAvantaM vA kAlaM te'rthaH, kiMbahunA bhaNitena ? yattubhyaM rocate dravyaM yAvatparimANaM yAvantaM vA kAlaM tadaparihINamahamavazyaM dAsyAmItyevaMvidhA yA nimantraNA sA snikaacaa'vgntvyaa| nikAcazabdena cAtrotpIlanaparimANe gRhyate / tato nimantraNotpIlanaparimANeSu triSvapi mAsalaghu prAyazcittaM bhavati / athavA pratidinaM tavaitAvanmAnaM dAsyAmi madgRhe nityamAgantavyamiti nimantritasya nityaM gRhNataH sanikAcanimantraNApiNDo nityapiNDa ityarthaH / tataH sanikAcanimantre sanikAcanimantraNApiNDe laghumAsaH / nanvatra svabhAvaniSpanne'pyAhAre gRhyamANe kiM dUSaNam ? yena prAyazcittApattiH / ucyate, AtmArthaniSpanno'pyAhAro niyatadAnanimantraNAdibhiH sadoSaH syAt / sthApanAdInAM doSANAM sambhavAt / tato nimntrnnaadipinnddstyaajyH| sAgArikaH zayyAtaraH / zayyayA sAdhusamarpitagRhalakSaNayA bhavArNavaM taratItivyutpatteH / tasya piNDo vakSyamANalakSaNo na bhoktavyaH / tasmin sAgArikapiNDe gRhIte laghumAsaH prAyazcittaM bhavati / atha ko'yaM zayyAtaraH ? kadA ca zayyAtaro bhavati ? katividhastatpiNDaH ? kadA vA azayyAtaro bhavati ? kasya ca sambandhyasau varjanIyaH ? ke ca tatpiNDagrahaNe doSAH ? kadA ca tatpiNDo gRhyate ? kva ca zayyAtaro bhavatItyaSTau dvArANi / tatrAyadvAre yatipradattopAzrayaprabhuH, tena yatkRtapramANatayA nirdiSTo vA zayyAtaraH / atra caiko vA bahavo vA zayyAtarA vAH / apavAdapade punarbahuSu zayyAtareSu ekaM zayyAtaraM sthApayitvA varjayet / zeSeSu tu pravizet / dvitIyadvAre yadA zayyAtaragRhe rAtrau suptvA jAgaritvA vA prAbhAtikapratikramaNaM kurvanti tadA'sau zayyAtaraH / athaitacchayyAyAM sakalAM rAtri jAgaritvA prAbhAtikapratikramaNamanyatra kurvanti, tadA maulaH zayyAtaro na bhavati, kintu yadgRhe pratikramaNaM kRtaM sa eva / atha maulazayyAyAM rAtrau suptvA'nyatra prAtaH pratikrAmanti, tadA maulo'nyazca dvAvapi zayyAtarau / yadA tu vasatisaGkIrNatAdikAraNAdanekopAzrayeSu sAdhavastiSThanti, tadA yatrA''cAryaH sthitaH sa eva zayyAtaro nA'nyaH / tRtIyadvAre dvAdazadhA tatpiNDaH / taduktamasaNAIA cauro pAuMchaNa vattha pattakaMbalayaM / sUichurakannasohaNa naharaNiA sAgariapiMDo' / / ayaM tu tadapiNDaHsaNaDagalachAramallagasijjAsaMthArapIThalevAI / sijjAyarapiMDo so na hoi seho a sovahio' / / (ni0bhA0 1154, bR0ka0 3535) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo caturthadvAre ahorAtrAt parato'zayyAtaro bhavati / taduktam - vutthe vajjijjahorattaM ' / idamatra hRdayam-yatroSitAstataH sthAnAd yasyAM velAyAM nirgatA dvitIyadine tAvatyA velAyAH parataH zayyAtaro na bhavati / paJcamadvAre sAdhuguNavirahitasya liGgamAtrAvazeSasyApi sambandhI zayyAtaro varjanIyaH / SaSThadvAre-- titthaMkarapaDikuTTho ANANNAuggamo vi a na sujjhe / avimutti alAghavayA dullahasijjAivuccheo' / / (ni0 bhA0 1159, bR0ka0 3540 ) asyA vyAkhyA-AdyantavarjermadhyamairmahAvidehajaizca tIrthakaraiH varamAdhAkarma kathaJciduktam, na punaH zayyAtarapiNDo'tastat pratikruSTatvAdvarjanIyo'yam / ANa' tti / taM ca gRhNatA tIrthakarA''jJA na kRtA syAt / aNNA' tti / yatra sthitastatraiva bhikSAM gRhNatA ajJAtoJchaM ca na kRtaM syAt / uggamo vi a na sujjhe' tti / AsannAdibhAvataH punaH punastatraiva bhaikSapAnakAdinimittaM pravizata udgamadoSAzca syuH / svAdhyAyazravaNAdibhyazca prItaH zayyAtaraH kSIrAdi snigdhadravyaM dadAti tacca gRhNatA 'avimuktiH ' gArdhyAbhAvo na kRtaH syAt / alAghavaya' tti / zayyAtaratatputrapitRvyAdibhyo bahUpakaraNaM snigdhAhAraM ca gRhNata upakaraNazarIrayorlAghavaM na syAt / tatraivAhArAdi gRhNataH zayyAtaravaimanasyAdikAraNAt zayyA durlabhA syAt sarvathA vA tadvyavacchedaH syAt / atastatpiNDo varjanIyaH / saptamadvAre suvihe gelannammI nimaMtaNA davbadullahA asive / omodaria paose bhae a gahaNaM aNuNNAyaM ' / / (ni0 bhA0 1169, bR0ka0 3550 ) vyAkhyA-AgADhA'nAgADhe dvividhaglAnatve sUtroktavidhinA zayyAtarapiNDo'pi grAhyaH / nimantraNe ca zayyAtaranirbandhe sakRt taM gRhItvA punaH prasaGgo nivAraNIyaH / durlabhe ca kSIrAdidravye'nyatrAlabhyamAne tatraiva gRNanti / osi' tti / rAjJA pradviSTena sarvatra bhaikSe nivArite pracchannaM tadgRhe'pi gRhNanti / taskarAdibhaye cAnyatra tatrApi svIkurvanti / zeSaM sugamam / aSTamadvAre svasthAne vasan zayyAtaro bhavati dezAntare gato na bhavatyapi / kevalaM bhadrakaprAntadoSAt piNDastatrApi varjanIyaH / bhadrako hi mama tAvat svagRhAvasthitasyAmI na kiJcid gRhNanti, tato'tra yadi gRhNanti tathApi zobhanamiti vicintya aneSaNIyamapi kRtvA dadyAt / prAntastu mama svagRhasthitasyAmI na kiJcid gRhNanti / atra tu sarvaM gRhNanti / tat kimidAnImahamanyaH saJjataH ? tasmAnmAyAvina ete iti vicintya vasatyucchedAdi kuryAdivaM zayyAtarasambandhinAM bhrAtRmAtulakAdInAmupAzrayasya prabhUNAmapi sambandhI piNDo varjanIyo bhadrakaprAntAdidoSAdityalaM vistareNa / tadarthinA tu kalpatRtIyoddezako nizIthadvitIyoddezakovA'nveSyaH / atha manojJaM manaso rucitaM yadviziSTavarNagandharasasparzerupetaM bhaktaM bhojanamazanAdi / pAnaM pAnIyaM gandharasopetamacchaM ca manojJaM tadviparItamamanojJam / sarasamapi durgandhamamanojJam / arasamapi sugandhaM manojJaM tato manojJAmanojJe bhaktapAnIye gRhItvA yadamanojJaM bhaktaM pAnIyaM vA tat tyaktvA pariSThApya manojJasya bhaktapAnasya bhojane vidhIyamAne sAdhorlaghumAso bhavati / AjJAbhaGgAdayazca doSAH / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ime cApare doSAH-manojJabhojino rasagRddhiH syAt / aparasAdhubhyaH pramANato vA'dhikabhakSaNaM syAt, vibhajya kevalamanojJasya bhojane kAkazRgAlakhAditadoSaH aGgAradoSazca bhavati / rasagRddho gacche rasAbhAvena dhRtimalabhamAno gacchAdapakrAmati / mAyAvI maNDalyAM rasAlamalabhamAno bhikSAgata eva rasAlaM bhuktvA Agacchati / uktaM cabhaddagaM bhaddagaM bhuccA vivannaM virasamAhare' (dazavai0 5 / 2 / 33 uttarArdhaH) ityAdi / rasabhojane ca lubdha eSaNAmapi lumpati AryamaGgavat / maGvAcAryo hi rasalAmpaTyAdavasanno jAto mRtvA bhavanapatiSUtpanno jihvAnirlAlanena sAdhUnanuzazAsa / vipakSe Aryasamudranidarzanam-te hi rasagRddhibhItA ekataH sarvaM militvA bhuate sma / tathAca- arasaM virasaM vA vi' (dazavai0 5 / 1 / 38) savvaM bhuMje na chaDDae' (dazavai0 5 / 2 / 1 uttarArdhaH) iti sUtrAbhihitaM kRtaM syAt / amanojJalAbhe'pi manojJabhaktAdinimittaM gocaracaryA dIrghA syAt / tathA ca sUtrArthaparimantho bhavet / amanojJabhaktapariSThApane ca jantuvirAdhanA syAt / yasmAdete doSAH tato vidhinA bhoktavyam / sa cA'yam-AcArya-glAna-bAla-vRddha-prAghurNakAdInAM prAyogyaM pUrvaM dattvA zeSa manojJamamanojJaM ca dravyAvirodhena karambayitvA maNDalIrAtniko maNDalyA saha bhuGkte / evaM sarveSAM samatA syAt / pUrvoktadoSAzca parihatA bhavanti / evamamanojJaM kaluSaM pAnIyaM pariSThApya manojJamacchaM pibato doSA jJeyAH / kaluSapAnIyapariSThApane ca makSikA pipIlikAdibahutrasajantughAto bhavati / atrApIyaM sAmAcArIkalaSamacchaM ca jalaM pRthakkatvA prathamaM kalaSaM pibanti pazcAdaccham / evaM gaddhidoSo na syAta / AcAryA'bhAvitazaikSaglAnAdInAmacchaM dIyate / bhAjanakalpakaraNabahibhUmivyApAraNAdAvacchaM jalaM gRhyate / anyathA sAgArikaH kaluSajalaM dRSTvA sarvapAkhaNDiSvete adhamatarA azucitvAdityapabhrAjanAM loke karoti, anAdaraM vA tadvyAnyadravyavyavacchedaM vA / kAraNaiH punaramanojJaM pariSThApya manojJaM gRhNAno'pi prAyazcittabhAga na syAt / / 169 / / tathA azanAdicaturvidhAhAragatakiyadvastuvizeSagrahaNaviSayaM prAyazcittaM krameNopadarzayannAha asaNe akAraNaM duddhadahiabhogammi guruga luddhassa / pANammi guruga viaDe sacittajali chalahu lahumIse / / 170 / / vyAkhyA-ihAzanAhAramadhye sAdhUnAM dugdhadadhyAdivikRtayaH kAraNaM vinA na kalpante grahItum / akAraNagrahaNe cAyaM doSaHvigaI vigaIbhIo vigaigayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA neI' / / (paccakkhANabhASyam 40, paMcavastukam 370) bIbhatsA vikRtA vA gatirvigatiH narakatiryakkumanuSyatvakudevatvalakSaNA / athavA vividhA gatirvigatiH saMsAraH / athavA saMyamo gatiH, asaMyamo vigatiH tasyA bhIto vigatibhIto yaH sAdhuH vikRti kSIrAdikAM vikRtigataM vikRtiprakAraM vikRtirvA yasmin dravye gatA tat vikRtigataM kSIrAnnAdikaM bhuGkte sa durgatiM yAtIti vAkyazeSaH / yato vikRtibalAjjIvamanicchantamapi vigatiM narakAdikAM nayati prApayati / etadapi kutaH ? / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vikRtiryato vikRtisvabhAvA vikArajananasvabhAvA saMyamayogabhraMzajananasvabhAvetyarthaH / yata evamato vikRtayo na grAhyAH kAraNamantareNa / samprati ceyaM sAmAcArI sAdhUnAM-dugdhadadhiguDarUpA etAstisro vikRtayo vikRSTatapa auSadhAdikAraNaM vinA na kalpante / ghRtatailavikRtI tu pratyahaM na kalpete, saMyamayoganirvAhArthaM punaH kdaacitklpete| udgAhimavikRtirapi jihvAlaulyena na kalpate / evaM pAnakhAdimasvAdimAhAragatakiyadvastUni na kalpante / tadgrahaNe ca prAyazcittam / tadyathA azane azanAhAramadhye akAraNaM kAraNaM vinA dugdhadadhibhoge dugdhadadhigrahaNe lubdhasya gRddhasya sAdhorgurukA mAsAzcatvAraH syuH / subdhasyeti' vacanAt takrAdyabhAve tadgrahaNe'pi na doSaH / tathA pAne pAnAhAramadhye vikaTe madye gRhIte gurukAzcatvAro mAsA bhavanti / sacittajale gRhIte SaDlaghu prAyazcittam / mizre sacittA'cittarUpe jale gRhIte laghumAso bhavati / iha ca sAdhUnAM kalpAdhyayanoktAni pAnIyAnyamUniusseimasaMseimacAulaodagaM ca tilatusajavANaM / AyAmaM sovIraM suddhaviaDamia jalaM navahA' / (laghupravacanasAroddhAra 90) utsvedimam, saMsvedimam, tandulodakam, tilodakam, tuSodakam, yavodakam, AyAmam, sauvIram, shuddhvikttm| tatrotsvedimaM piSTotsvedanArthamudakaM piSTabhRtahastAdikSAlanajalaM vA, saMsvedimaM yenAraNikAdiparNAdyutkAlya zItodakena sicyate / cAulodakaM tanduladhAvanodakam, tilodakaM mahArASTrAdiSu nistvagacittatiladhAvanajalam / tuSodakaH vrIhyAdidhAvanam, yavodakaM yavadhAvanam, AyAmam avasrAvaNam, sauvIraM kAaikam, zuddhavikaTam uSNodakam uvRttatridaNDameva nAparaM tasya mizratvAt / eteSAM ca pAnIyAnAM madhye kAJjikameva pUrvaM sAdhubhiAhyaM tadabhAve'parapAnIyagrahaNAnujJApratipAdanAt / tathA coktaM nizIthapIThekAMjiaAyAmAsai saMsadsuNodagesu vA asatI / phAsuamudagaM tasajaDhaM tassa'sati tasehiM jaM rahiaM' / / (ni0bhA0 200) asyAzcUrNiH-pU(pu? )vvaM tAva kaMjiaMgiNhati / kaMjiaM desIbhAsAe AranAlaM bhaNNati / AyAmaM avsaamnnN| etesiM asatIe saMsaTThasuNodagaM giNhati / gavagarasabhAyaNanikkeaNaM jaM taM saMsaTThasuNodagaM bhaNNati / ahavA kosalavisayAdisu salloaNo viNassaNabhayA sItodage chunbhati / tammi a oaNe bhutte aMbIbhUaM taM jai atasAgaM tA ghipati / evaM vA saMsaTThasuNodagaM / etesi asatIe jaM vappAdisu phAsugamudagaM taM tasajaDhaM ghippati / tassAsati' tti / phAsua atasAgassa asati phAsuga satasAgaM dhammakarakAdiparipUaM dhippati / sabahA phAsugAsati sacittaM jaM tasehiM rahiaMti / ataH kAJjikajalAdyalAbhe utsvedimAdIni pAnakAni gRhyante / / 170 / / tAnyapi kAnicinmizrANi bhavanti tAni na kalpanta iti tadvicAraM darzayannAhaA. gorasaH (dadhidugdhAdiH) B. sajIvarahitam C. vastrAdeH gAlitaM = garaNA vigerethI gALelu' iti bhASAyAm Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo paDhamusseimamudayaM na kappaI kappaI u kesipi / tanna jujjai jamhA mIsaM usiNaMpi jA daMDo / / 171 / / (ni0bhA0 5971) vyAkhyA-yatra zItodake utsvinnaM kSipyate tadudakam utsvedimam / yathA-marahaTThadeze dIvagA utsveditAH zItodake kSipyante tadudakamutsvedimam / te ca dIvagAdaya utsveditA ekasmin dvayostriSu vA pAnIyeSu kSipyamANA nirvalante / tatra dvitIyatRtIyapAnIye sarveSAmevAcAryANAM matenA'kalpye eva / yat prathamamutsvedimamudakaM tadapi na kalpate / keSAzcit punarAcAryANAM matena tatkalpate / tanna yujyate, kasmAt ? yasmAduSNamapi utkAlitamapi udakaM yAvaddaNDo'tra jAtAvekavacanaM tato'yamarthaH / yAvat trayo daNDA utkAlA na jAyante tAvanmitraM bhavati / tathAhi-prathame daNDe jAyamAne kiJcit pariNamati kiJca(Jci?)nneti mizram , dvitIye prabhUtaM pariNamati stokamavatiSThate, tRtIye tu sarvamapyacittaM bhavati / tato'nuvRtteSu triSu daNDeSu uSNodakaM mizrameva sambhavati / yadyevamuSNodakamapi mizraM bhavati tarhi kathaM teSu dIvagAdiSu utsvediteSu kSipteSu tatprathamodakamacittaM bhaviSyatItyarthaH / evaM saMsvedimamapi kiJcinmizraM bhavati / yathA saMsvinnAraNikAdipatrANi zItodakena sicyante / tatra prathamadvitIyapAnIye prAsuke bhavataH / tRtIyacaturthapAnake tu mizre syAtAm / tathA tandulodakamapi mizra bhavati / / 171 / / tadupadarzanapUrvakaM mizragrahaNaprAyazcittamAha paDhamabiticAulodagi ahuNAdhoammi mIsagati lahU / . lahugasacitte turie taievi pare cirakaevi / / 172 / / vyAkhyA-tandulAnAM dhAvanodakAni prathamadvitIyatRtIyAni acirakAlakRtAni niyamAnmizrANi bhavanti, tataH paraM caturthAdidhAvanaM sacittam / evaM tila-tuSa-yavadhAvanodakAnyapi adhunA kRtAni mizrANyavagantavyAni / tataH prathamadvitIyatRtIyatandulodake'dhunA dhaute gRhIte laghumAsaH prAyazcittaM bhavati, mizrakapariNatamidamiti hetoH / anyasminnapi tiladhAvanAdike udake'dhunA dhaute mizre gRhIte laghumAsaH prAyazcittamavaseyam / tandulAnAM ca turye caturthe dhAvane sacitte gRhIte caturlaghukaM bhavati / pare anye AcAryAH punastRtIye'pi tandulAnAM tRtIyadhAvane'pi na kevalaM caturthe, cirakRte'pi na kevalamacirakRte caturlaghuprAyazcittamAhuH / yatastatrApi bahu apariNataM stokaM pariNatamiti / tandulodake ca yAnyAdyAni-prathamadvitIyatRtIyAni trINi dhAvanAni mizrANyabhihitAni tAni ciramavatiSThamAnAnyacittAni bhavanti / caturthAdIni tu dhAvanAni ciramavatiSThamAnAnyapi sacittAnIti teSAmagrahaNameva / mizrANAM ca tandulodakAnAM pariNAme ime trayo'nAgamikA AdezAstadyathAbhaMDagapAsagalaggA utteDA bubbuA ya na samaMti / jA tAva mIsagaM taMdulA ya rajhaMti jAvanne' / / (piM0ni0 26) A. je pANImAM dahI-vaDA nAkhyA hoya te garama pANI' iti bhASAyAm / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-tandulodake tandulaprakSAlanabhANDAdanyasmin bhANDe prakSipyamANe ye truTitvA bhANDakasya pArtheSu utteDA bindavo lagnAste yAvanna zAmyanti vidhvaMsamupagacchanti, tAvattaM tandulodakaM mitraM tataH paramacittamityeke / apare punarAhuH-tandulodake tandulaprakSAlanabhANDakAdaparasmin bhANDake prakSipyamANe ye tandulodakasyopari samudbhUtA bubudAste yAvadadyApi na zAmyanti na vinAzamiyUti tAvat tat tandulodakaM mizraM tato'cittamiti / anye punarevamAhuH-tandulaprakSAlanAnantaraM tandulA rAkhumArabdhAH / tataste yAvanna rAdhyanti yAvannAdyApi siddhyanti tAvat tat tandulodakaM mizraM tato'cittamiti / ete trayo'pyAdezA anAdezA eva / kAlaniyamasyAsambhavAt / na khalu bindvapagame bubudApagame tandulapAkaniSpattau vA sarvadA sarvatra pratiniyata eva kAlaH, yena pratiniyatakAlasambhavino mitratvAdUrdhvamacittatvasyApyabhidhIyamAnasya na vyabhicArasambhavaH / kAlaniyamAsambhavazcArUkSetarabhANDapavanasambhavA'sambhavacirakAlajalabhinnatvA'bhinnatvAdibhiH / iyamatra bhAvanA-snehajalAdinA yanna bhinnaM bhANDaM tat rUkSamucyate / snehAdinA tu bhinnaM snigdham / tatra rUkSe bhANDe tandulodake prakSipyamANe ye bindavaH pArtheSu lagnAste bhANDasya rUkSatayA jhaTityeva zoSamupayAnti / snigdhe tu bhANDe bhANDasya snigdhatayA cirkaalm| tataH prathamAdezavAdinAM mate rUkSe bhANDe bindUnAmapagame paramArthato mizrasyApyacittatvasambhAvanayA grahaNa prsnggH| snigdhe tu bhANDe paramArthato'cittasyApi bindUnAmanapagame mizratvena sambhAvanayA na grahaNamiti / tathA bubudA api pracurakharapavanasamparkato jhaTiti vinAzamupagacchanti / pracurakharapavanasamparkAbhAve tu ciramapyavatiSThante / tato dvitIyAdezavAdinAmapi mate yadA kharapracurapavanasamparkato jhaTiti vinAzamaiyaruH bubudAstadA paramArthato mizrasyApi tandulodakasyAcittatvena sambhAvanayA grahaNaprasaGgaH / yadA tu kharapracurapavanasamparkAbhAve cirakAlamapyavatiSThante bubudAstadA paramArthato'cittIbhUtasyApi tandulodakasya bubudadarzanato mizratvazaGkAyAM na grahaNamiti / ye'pi tRtIyAdezavAdinaste'pi na paramArthaM paryAlocitavantaH / tandulAnAM cirakAlapAnIyabhinnAbhinnatvena pAkasyAniyatakAlatvAt / tathAhi-ye cirakAlasalilabhinnAstandulA na ca navInA indhanAdisAmagrI ca paripUrNA te satvarameva niSpadyante zeSAstu mandam / tatasteSAmapi matena kadAcinmizrasyApyacittatvasambhAvanayA grahaNaprasaGgaH / kadAcit punaracittIbhUtasyApi mizratvazaGkAsambhavAdagrahaNamiti trayo'pyanAdezAH / ayaM punarAdeza AgamikaHAva na bahuppasannaM tA mIsaM esa ittha Aeso / hoi pamANamacittaM bahuppasannaM tu nAyavvaM' / / (piM0ni0 28) vyAkhyA-yAvat tandulodakaM na bahuprasannaM nAtisvacchIbhUtaM tAvanmizramavagantavyam / eSo'tra mizravicAraprakrame bhavatyAdezaH pramANam, na zeSaH / yattu bahuprasannamatisvacchIbhUtaM tadacittaM jJAtavyam / tathA coktamA. vinAzaM gacchanti / B. vinAzamagacchan / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo aM jANijja cirAdhoaM maie daMsaNeNa vA / paDipucchiUNa succA vA jaM ca nissaMkiaM bhave' / / (dazavai0 5-1-76) tato'cittatvena tasya grahaNe na kazciddoSaH / evamaparadhAvaneSvapi prathamadvitIyatRtIyadhAvanodakAni mizrANyavagantavyAni, caturthAdIni tu sacittAni / tAnyapi ca mizradhAvanodakAni utsvedimasaMsvedimamizrodakAni ca yadA rasata AmlarasAni, varNato vivarNAni, gandhato'nyagandhAni, sparzatazciphilAni jAyante tadA pariNatAni jJAtavyAni / teSAM grahaNe na doSaH / / 172 / / evaM pAnAhAraviSayaM prAyazcittaM pradarzya khAdimAhAraviSayaM tadAha khAimi bhAve dave abhinnabhinne palaMbi caubhaMgo / paDhame kAlatavagurU lahugA bIammi tavagurugA / / 173 / / taie kAlaguru lahU carame lahu dohi lahu ia paritte / te gurugaNati sAimi lavaMgapUAie gurugA / / 174 / / vyAkhyA-pralambate nairayikAdikAM gatiM prati lambate yena bhuktena jIvaH tat pralambam / tacca dazadhA tadyathAmUle kaMde khaMdhe tayA ya sAle pavAlapatte a / puphe phale a bIe palaMbasuttammi dasabheA' / / (bR0ka0 854) mUlam, kandaH, skandhaH, tvak challI, zAlA zAkhA, pravAlaM pallavaH, patram, puSpam, phalam, bIjam / evaM dazaprakAraM pralambaM bhavati / sarvamapyetat dvidhA bhinnam abhinnaM ca / punaH pratyekaM dvidhA dravyato bhAvatazca / tatra yad vidAritaM tat dravyato bhinnam, jIvena vipramuktaM yat tad bhAvato bhinnaM tadviparItaM tvabhinnam / atra catvAro bhaGgA bhavanti / tadyathA-dravyato bhAvatazcA'bhinnam, dravyato bhinnaM bhAvatastvabhinnam, bhAvato bhinnaM dravyataH punarabhannim, dravyato bhAvatazca bhinnam / eteSu caturdhvapi bhaGgeSu krameNa prAyazcittaM pradazyata / yathA-khAdime khAdimAhAramadhye prathame prathamabhaGgapradarzitapralambe dravyato bhAvatazcAbhinne ityarthaH / gRhIte bhikSozcatvAro laghukA mAsAH / kathambhUtAH? kAlatapoguravaH kAlena tapasA ca guravo bhavanti / dvitIye bhane catvAro laghukAstapoguravaH tapasaivaikena guravo na kAlenetyarthaH / etayordvayorapi bhaGgayorbhAvato'bhinnatayA pralambasya sacetanatvAt / tRtIye bhaGge laghuko mAsaH kAlaguruH kAlena gururna tu tapasA / carame caturthe bhane laghumAso dvAbhyAM laghuH / kAlena tapasA ca laghurityarthaH / iti uktaprakAreNa parItte pratyekavanaspatilakSaNe pralambe prAyazcittaM bhaNitam / anante'nantakAya pralambe punastAni prAyazcittAni gurukANi jJAtavyAni / prathamadvitIyayorbhaGgayozcatvAro gurukAH / tRtIyacaturthayostu gurumAsaH prAyazcittaM tapaHkAlavizeSitaM pUrvavadvaktavyamiti bhAvaH / tathA pralambAni gRhNatA tIrthakRtAmAjJAbhaGgaH kRto bhvti| anavasthA mithyAtvaM virAdhanA ca saMyamAtmaviSayA kRtA bhavati / tathA pralambAnyanAcIrNAni / tathA coktam Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo avia hu saba palaMbA jiNagaNaharamAiehiM nAinnA / louttariA dhammA aNuguruNo teNa te vajjA' / / (bR0ka0 995, ni0bhA0 4855) vyAkhyA- apice' ti dUSaNAbhyuccaye / pUrvoktA doSAstAvat sthitA eva dUSaNAntaramapyastIti bhAvaH / huH nizcitam / sarvANi sacittA'cittabhedabhinnAni mUlakandAdibhedAd dazavidhAni vA pralambAni jinaistIrthakarairgaNadharaizca gautamAdibhirAdigrahaNena jambU-prabhava-zayyambhavAdibhiH sthavirairapyanAcIrNAni anAsevitAni / lokottarikAzca ye kecana dharmAH samAcArAste sarve'pyanuguravo yadyathA-pUrvagurubhirAcaritaM tattathaiva pAzcAtyairapyAcaraNIyamiti gurupAramparyavyavasthayA vyavaharaNIyA iti bhAvaH / yenaivaM tena tAni pralambAni-pariharttavyAni / atra paraH prAha-yadi yadyat prAcInagurubhirAcIrNaM tattat pAzcAtyairapyAcaritavyaM tarhi tIrthakaraiH prAkAratrayachatratrayaprabhRtikA prAbhRtikA teSAmevArthAya surairviracitA yathA samupajIvitA, tathA vayamapyasmannimittakRtaM kinnopajIvAmaH ? naivam , yato yadyapyanuguravo dharmAstathApi na sarvasAdhAt kintu dezasAdhamyadiva / tathAhi-tIrthakarA yat surendrAdikRtAnatizayAnupajIvanti sa tIrthakarajItakalpa iti kRtvA na tatrA'nudharmatA cintanIyA / yatra punastIrthakRtAmitareSAM ca sAdhUnAM sAmAnyadharmatvaM tatraivAnudharmatA cintyate / sA ceyam-anAcIrNeti darzyatesagaDabahasamabhome avia viseseNa virahiatarAgaM / tahavi khalu aNAinnaM esaNudhammo pavayaNassa' / / (bR0ka0 997, ni0bhA0 4857) yadA bhagavAn zrImanmahAvIrasvAmI rAjagRhanagarAdudAyananarendrapravrAjanArthaM sindhusauvIradezAvataMsaM vItabhayaM nagaraM prasthitaH / tadA kilApAntarAle bahavaH sAdhavaH kSudhArtAH tRSArditAH saJjJAbAdhitAzca babhUvuH / yatra ca bhagavAnA''vAsitaH tatra bahUni tilazakaTAnyAsan / teSu ca tilA vyutkrAntayonikA azastropahatA apyAyuHkSayeNAcittIbhUtAH, sthaNDile ca sthitAstadudbhavA''gantukatrasavirahitAzca tilazakaTasvAmibhizca dttaaH| tathA hRdaH pAnIyapUrNo yathA''yuSkakSayAdacittIbhUto'cittapRthivyAM ca sthitastrasavivarjitazca hRdasvAminA ca dttH| sAdhavazca te kSudhApIDitAH tRSArditAzcA''yuSaH sthitikSayamakArSuH / tathApi khalu bhagavatA'nAcIrNaM-nAnujJAtaM grahaNam, mA bhUdazastropahate grahaNaprasaGgaH / tIrthakareNA'pi gRhItamiti madIyamAlambanaM kRtvA matsantAnavartinaH ziSyA azastropahataM mA grAhiSuriti bhAvaH / tathA svAmI tRtIyapauruSyAM bhuktamAtraiH sAdhubhiH sArddhamakAmaTavIM prapannaH / tatra ca samabhomaM gartAgoSpadabilAdivarjitaM yathAsthitikSayavyutkrAntayonikapRthivIkaM trasaprANavirahitaM sthaNDilaM vartata, aparaM ca zastropahataM sthaNDilaM nAsti, sAdhavazca te saJjJAbAdhitAH sthitikSayaM kurvanti / tathApi bhagavAnnAnujJAM karoti / yathA- atra vyutsRjata' iti mA bhUdazastropahate prasaGgaH / yuktiyuktaM caitat pramANasthapuruSANAm / yata uktampramANAni pramANasthai rakSaNIyAni yatnataH / viSIdanti pramANAni pramANasthairvisaMsthulaiH' / / ___ (bR0ka0 998) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo eSo'nudharmaH pravacanasya tIrthasya sarvairapi pravacanamadhyamadhyAsInairazastropahataparihAralakSaNa eSa eva dharmo'nugantavya iti bhAvaH / evaM pralambAnyapi tIrthakarAdibhiranAcIrNAni pAzcAtyairapi pariharttavyAni / tathA avamakAle asaMstaraNe pralambagrahaNe iyaM yatanAbattIsAI jA ikkaghAsa khavaNaM va navi a se hANI / Avassaesu atthao jA chammAse na ya palaMbe' / / (bR0ka0 1076, ni0bhA0 4939) odanasya dvAtriMzat kavalAH puruSasya pramANaprApta AhAraH / yadi te ekena kavalena nyUnAH prApyante tatastaireva tiSThatu / yadi se tasya sAdhorAvazyakeSu avazyakRtyayogeSu hAnirnApi naiva bhavati, na ca pralambAni gRhnnaatu| evaM dvAbhyAM kavalAbhyAM nyUnAH dvAtriMzat kavalA labhyante taistiSThatu yadi tasyAvazyakayogA na parihIyante / evamekaikaM kavalaM parihApayatA tAvadvaktavyaM yAvadyayeko grAsaH kavalaH prApyate tatastenaivAstAm / yadi tasyA''vazyakayogA na parihIyante mA ca pralambAni gRhNAtu / athaiko'pi kavalo na prApyate tata ekaM divasaM kSapaNamupavAsaM kRtvA AstAM dvitIyadivase dvAtriMzatkavalaiH pArayatu / yadi tAvanto na labhyante, tata ekaikakavalaparihANyA tAvadvaktavyaM yAvadyoko'pi kavalo na labdhaH / tataH SaSThaM kRtvA samAdhisaudhamadhyAstAm / SaSThasya ca pAraNake pramANaprAptamAhAramupAdattAm / atha na labhyate tataH pUrvoktayuktyA yAvadeko'pi kavalo na labhyate / tato'STamaM kRtvA tiSThatu / mA ca pralambAnyAdadIta / evamanayaiva dizA dazamAdikamuttarottarakSapaNaM varddhayatA tAvannetavyaM yAvat SaNmAsakSapaNaM karotu yadyAvazyakayogA na parihIyante mA ca pralambAni gRhNAtu / evamAdi prakAreNa pralambaviSayA yatanA prakalpAdau vistareNa pradarzitA tata evAvaseyA / evaM khAdimAhAraviSayaM prAyazcittaM bhaNitam / atha svAdimAhAraviSayaM bhaNyate / sAimi lavaMgapUAie guruga' (mUlagAthA 174) tti / svAdimAhAramadhye lavaGgapUgAdike lavaGgaM devakusumam, pUgaM pUgIphalam, AdizabdAt khadiravaTikAjAtIyaphalAdigrahaH / tasmin gRhIte gurukAzcatvAro mAsA bhavantIti caturvidhAhAraviSayaM prAyazcittamuktam / / 174 / / athAtra pratipadamAjJAbhaGgAdayo ye doSAH procyante tadviSayaM prAyazcittamAha ANAbhaMge cauguru lahugA micche tahANavatthAe / gurugA AyavirAhaNi saMjami vayakAyaniSphanna / / 175 / / vyAkhyA-iyaM gAthA sAmAnyaviSayA'pi pralambaprakramAt pralambaviSayA pradIta / tadyathA-bhagavatA pratiSiddhaM yat pralambaM na kalpate, tad grahaNaM kurvatA bhagavatAmAjJAbhaGgaH kRto bhavati / tasmi~zcA''jJAbhane caturgurukAH / atrAha paraHavarAhe lahugataro ANAbhaMgammi gurutaro kiha Nu ? ANAiccia caraNaM tabhaMge jANa kiM na bhaggaM nu' / / (bR0ka0 924, ni0bhA0 4783) A. nizIthAdau / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo aparAdhe cAritrAticAre laghutaro daNDo bhavadbhiH pUrvaM bhaNitaH / tathAhi-acitte pralambe mAsalaghuH sacitte caturlaghu / iha punarAjJAbhaGge caturgurukamiti gurutaro daNDaH kathaM kasmAt ? nuriti vitarke / api ca-anaparAdhijIvopaghAto dRzyate tena tatra gurutaro daNDo yuktiyuktaH / AjJAyAM punarnAsti jIvopaghAta iti laghutara evAtra bhaNitumucita iti / gururAha-AjJAyAmeva bhAgavatyAM caraNaM cAritraM vyavasthitam / ataH tadbhaGge tasyA AjJAyA bhaGge kiM tanmUlottaraguNAdikaM vastu na bhagnam ? / api tu sarvamapi bhagnamata AjJAyAM gurutaro daNDa ucyate / asyaivArthasya prasAdhanArthamayaM dRSTAntaHsoUNa ya ghosaNayaM apariharaMtA viNAsaM jaha pattA / evaM apariharaMtA hiasabassA u saMsAre' / / (bR0ka0 925, ni0bhA0 4784) rAjJA kAritAM ghoSaNAM zrutvA ghoSaNayA ca nivAritamarthamapariharanto yathA dravyApahAralakSaNaM vinAzaM prAptAH / evaM tIrthakaraniSiddhaM pralambagrahaNamapariharanto hRtasarvasvA apahRtasaMyamarUpasarvasArAH saMsAre duHkhamavApnuvanti / jahA koi naravaI so chahiM purisehiM annatarakajje tosito imeNattheNa ghoSaNaM kArei / ime chappurisA majjhaM pure appaNo icchAe viharamANA mahAjaNeNaM adiTTapubvA aNuvaladdhavibhavanevatthA acchaMti / jo te chivai vA pIDei vA mArei vA tassa uggaM daMDaM karemi / evaM ghoSaNayaM soUNa te paurA jaNavayA ya daMDabhItA te purise payatteNa vaNNarUvAIhiM ciMdhehiM AgamiUNaM pIDAparihArakayabuddhI tesiM chaNhaM purisANaM pIDaM pariharaMti te niddosA / je puNa aNAyAramaMtA na pariharaMti te rannA sabassAvahAradaMDeNaM daMDiA / esa didaMto / ayamatthovaNao-rAyatthANIA titthayarA / puratthANIo logo / chappurisatthANIA chakkAyA / ghoSaNatthANIyA chakkAyarakkhaNaparUvaNaparA chajjIvaNiAdao AgamA / chivaNAitthANIA saMghaTTaNAdI / paurajaNavayatthANIA sAhU / daMDatthANIo saMsAro / tattha je ya payatteNa chaNhaM kAyANaM sarUvaM rakkhaNovAyaM ca AgameUNa jahuttavihIe pIDaM pariharaMti te kammabaMdhadaMDeNaM na daMDijati / iare puNa saMsAre puNo puNo sArIramANasehi dukkhasayasahassehiM daMDijati tti / tathA mithyAtve catvAro laghukA bhavanti / zaGkAdayazca doSAH / yaduktammicchatte saMkAI jahea mosaM taheva sesaMpi / micchattathirIkaraNaM anbhuvagamavAraNamasAraM' / / (bR0ka0 929, ni0bhA0 4788) mithyAtve vicAryamANe zaGkAdayo doSA vaktavyAH / zaGkA nAma kiM manye amI yathAvAdinastathAkAriNo na bhavanti ? yena pralambAni gRhNanti / AdizabdAt kAGkSAdayo doSAH / tathA yathaitanmRSA tathaiva zeSamanyadapyeteSAM mithyArUpameveti cittaviplutiH syAt , mithyAtvAdvA calitabhAvasya samyaktvAbhimukhasya pralambagrahaNadarzanAt punarapi mithyAtve sthirIkaraNaM bhavati / abhyupagamaM vA pravrajyAyA anuvratAnAM vA samyagdarzanasya vA kartukAmasyA'paraH kazcit vAraNaM kuryAt-mA eteSAM samIpe pratipadyasva / asAraM nissAramamISAM pravacanaM mayedaM cedaM ca dRSTamiti / tathA anavasthAyAM catvAro laghukA bhavanti / sA ceyam A. cidvaiH| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo egeNa kayamakajjaM karei tappaccayA puNo anno / sAyAbahulaparaMparakhucchedo saMjamatavANaM' / / (bR0ka0 928, ni0bhA0 4787, paMcava0 591) ekena kenacidAcAryAdinA kimapyakAryaM pramAdasthAnaM kRtaM pratisevitaM tato'nyo'pi tat pratyayAdeSa AcAryAdiH zrutadharo'pyevaM karoti, nUnaM nAstyatra doSa iti tadevAkAryaM karoti / tato'paro'pi tathaiva karoti tadanyo'pi tathaivetyevaM sAtabahulAnAM sAtagauravapratibaddhAnAM prANinAM paramparayA pramAdasthAnamAsevamAnAnAM saMyamatapasoLavacchedaH prApnoti / yaddhi saMyamasthAnaM tapaHsthAnaM vA pUrvA''cAryeNa sAtagauravagRdhnutayA varjitaM tat pAzcAtyairadRSTamiti kRtvA vyavacchinnameva / atha virAdhanA, sA ca dvidhA-AtmaviSayA saMyamaviSayA ca / tatrA''tmavirAdhanA jihvAlolupatayA bahupralambabhakSaNe visUcikAdibhiH / tasyAM ca gurukAzcatvAro bhavanti / saMyama paJcamahAvrataSaDvidhajIvanikAyarakSaNAtmakaH tasmin yA virAdhanA tasyAM vratakAyaniSpannaM prAyazcittaM bhavati / ayamarthaH- yat pUrvaM vrataSaTkavirAdhanAviSayaM SaDvidhajIvanikAyavirAdhanAviSayaM ca prAyazcittaM pratipAditaM tadatra saMyamavirAdhanAyAmavagantavyamiti / saMyamavirAdhanA cAtretthaM bhavati / pralambAni gRhNAno vanaspatikAyAn na parityajati, taM cAparityajan zeSAnapi kAyAnasau bhAvataH na parityajati, tadaparityAge ca prathamavrataparityAgaH / prathamavrataparityAge ca zeSavrataparityAgo'pyupajAyate / yadvA-viratilakSaNaM cAritraM bhaNitaM tacca lakSaNaM pralambAni gRhNato na syAt / lakSaNAbhAve ca cAritramapi na bhavet / pralambagrahaNAcca sAdhorjIveSu samatA na vidyate, samatAyA abhAvAcca samyaktvamapi nAsti tasyApi sAmAyikabhedatayA samatArUpatvAt / tathA jJAnopadeze kriyAdvAreNAvarttamAno'sau jJAnyapi ajJAnI mantavyaH / evamanyatrA'pyAjJAbhaGgAdiSvidaM prAyazcittaM jJAtavyamiti piNDaviSayaM prAyazcittaM prapaJcitam / / 175 / / atha vasatimadhikRtya prAyazcittamAcikhyAsurmUlottaraguNaduSTavasatisvarUpamAha piTThIvaMso do dhAraNA ya cattAri muulveliio| mUlaguNehiM asuddhA esA AhAgaDA vasahI / / 176 / / (bR0ka0 582, ni0bhA0 2046) vyAkhyA-uparitanastiryapAtI pRSThivaMzaH / dvau mUladhAraNau yayorupari pRSThivaMzaH tiryagnipAtyate / catasrazca mUlavelaya ubhayordhAraNayorubhayato dvidvivelisambhavAt / ete vasateH sapta mUlabhedA etairmUlaguNaiH saptabhirazuddhA yA eSA vasatiH AdhAkRtA bhavati sAdhUnAdhAya sampradhArya kRtA aadhaakRtaa| pRssodraaditvaadissttruupnissptteH||176|| vaMsagakaDaNukkaMbaNachAyaNalevaNaduvArabhUmI a| saparikammA vasahI esA mUluttaraguNehiM / / 177 / / (bR0ka0 583, ni0bhA0 2047) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo vyAkhyA- vaMzakA ye velInAmupari sthApayante pRSThavaMzasyopari tiryak / kaTanaM kaTAdibhiH samantataH pArzvANAmAcchAdanam / utkambanam upari kambikAnAM bandhanaM chAdanaM darbhAdibhirAcchAdanam / lepanaM kuDyAnAM kardamena gomayena ca lepapradAnam / duvAra' tti / saMyatanimittamanyato vasaterdvArakaraNam / bhUmi' tti / / samabhUmikaraNam / etat saptavidhamuttarakaraNam / eSA saparikarmA vasatirmUlaguNairuttaraguNaizca / eSA niyamenAvizodhikoTiranye'pi cottaraguNA vasatervidyante, taiH kRtA vizodhikoTiH / / 177 / / kete'nye uttaraguNAH ? ityata Aha dUmiadhUmia vAsia ujjoiabalikaDA avattA ya / sittA saMmaTTAvi a visohikoDIgayA vasahI / / 178 / / (bR0ka0584, ni0 bhA0 2048 ) vyAkhyA - dUmitA nAma sukumAralepena sukumArIkRtakuDyA seTikayA dhavalIkRtakuDyA ca / dhUpitA aguruprabhRtibhiH vAsitA paTavAsakusumAdibhiH / udyotitA andhakAre agnikAyena kRtodyotA / balikRtA yatra saMyatanimittaM balividhAnaM kRtam / avattA nAma yatra bhUmirupaliptA / siktA AvarSaNakaraNataH / sammRSTA sammArjanyA, saMyatanimittamevamuttaraguNaiH kRtA vasatirvizodhikoTigatA bhavati / / 178 / / athAvizodhikoTi - vizodhikoTigatavasatyavasthAnaviSayaM prAyazcittamAha mUluttaracaubhaMgo paDhame dohiM guru guruga biataie / tavagurukAlagurukamA attaTukaDo carima suddho / / 179 / / (bR0ka0 587, ni0 bhA0 2051 ) vyAkhyA-mUlaguNAH pRSThavaMzAdaya uttaraguNA vaMzakAdayaH / teSu mUlottaraguNeSu caturbhaGgI / gAthAyAM puMstvaM prAkRtatvAt / mUlaguNA api pRSThavaMzAdayaH saMyatanimittamuttaraguNA apyavizodhikoTigatA vaMzakAdayaH saMyatanimittamiti prathamo bhaGgaH / atra prAyazcittaM catvAro gurukA dvAbhyAM guravaH tapasA kAlena ca / mUlaguNAH saMyatArthamuttaraguNA avizodhikoTigatAH svArthamiti dvitIyaH / atra catvAro gurukAstapoguravaH kAlalaghavaH / mUlaguNAH svArthamuttaraguNA avizodhikoTigatAH saMyatArthamiti tRtIyo bhaGgaH / atra catvAro guravaH kAlaguravaH tapolaghavaH kramAdavaseyAH / AtmArthaM mUlaguNA AtmArthameva cottaraguNA ityevamAtmArthakRtazcaramabhaGgaH zuddhaH / caturthabhaGgavarttivasatAvavasthAne prAyazcittaM na bhavatItyarthaH / / 179 / / aphAsuNa dese savve vA dUmiAi caulahuA / apphAsu dhUmajoI desammivi caulahU huti / / 180 / / sesesu phAsueNaM dese lahu savvahiM bhave lahugA / sunnavasahIi gurugA bAlAivasahipAle vi / / 181 / / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-yatra dezataH sarvato vA aprAsukena vastunA dUmitAdi / AdizabdAt samastAnyapi padAni gRhItAni / tatra tiSThataH pratyekaM prAyazcittaM catvAro laghukAH / yatra punaraguruprabhRtibhidhUpanam andhakAre'gnikAyena uddyotanaM tatra niyamAdaprAsukaH sacitto'gnikAya iti deze'pi catvAro laghukA bhavanti kimuta sarvataH ? zeSeSu dhUpitamuddyotitaM ca muktvA'nyeSu dUmitavAsitabalikRtAvattasiktasaMsRSTarUpeSu bhedeSu prAsukena dezataH karaNe laghumAsaH / sarvatazcatvAro laghukA bhavantIti mUlottaraguNA'zuddhavasatyavasthAnaviSayaM prAyazcittamuktam / tathA sAdhubhirvasatiH zUnyA na kAryA, bAlAdirvasatipAlazca na vidheyo'nekadoSasambhavAt / tataH zUnyavasatau kRtAyAM gurukAzcatvAraH prAyazcittaM bAlAdau, AdizabdAd glAne avyakte vA vasatipAle'pi kRte gurukAzcatvAro bhavanti / nizIthAdau tu zUnyavasatau catvAro laghukAH kAlatapoguravaH / bAlAdau tu mAsalaghu / / 180-181 / / atha saMsaktavasatisthitiviSayaM prAyazcittamAha saMsattAe kAehi sajiamIsehiM hoi saTTANaM / naratirisaMsattAe lahugA gurugA naputthIhiM / / 182 / / (bR0ka0 589) vyAkhyA-kAyaiH pRthivyaptejovanaspatikAyaiH sajIvaiH sacittaiH mitraizca sacittAcittarUpaiH saMsaktAyAM saMyuktAyAM vasatau tiSThataH prAyazcittaM svasthAnaM svasthAnaniSpannaM bhavati / tadyathA-sacittaiH pRthivIkAyAdibhiH saMsaktAyAM vasatau caturlaghu / haritairanantaizcaturguru / pratyekabIjai rAtriMdivapaJcakaM laghu / anantabIjairgurukam / mitraiH pRthivyAdibhirmAsalaghu / haritairanantairmizrermAsaguru / bIjairanantaizca mitraiH sacittairiva trasakAyaizcatvAro gurukAH / tathA naraiH puruSaiH tiryakstrIbhizca saMsaktAyAM vasatau tiSThatAM nirgranthAnAM catvAro laghukAH / napuMsakairmanuSyasvIbhizca saMsaktAyAM vasatau catvAro gurukAH / nirgranthInAM punastrIbhiH saMsaktAyAM caturlaghu / puruSasaMsaktAyAM caturguruH syAdityanuktamapyavagantavyam / / 182 / / atha vasatirnavadhA bhavatIti darzayati kAlAikkaMtauvaTThANa abhikkaMta aNabhikkaMtA ya / vajjA ya mahAvajjA sAvajjamaha'pakiriA ya / / 183 / / (bR0ka0 593) vyAkhyA-zayyA navaprakArA bhavati / tadyathA-kAlAtikrAntA, upasthAnA, abhikrAntA, anabhikrAntA, vA, mahAvA, sAvayA, mahAsAvayA, alpakriyA ca / / 183 / / sAmpratametAsAmeva kAlAtikrAntAdInAM vyAkhyAnamabhidhitsurAha uDuvAsA samaIA kAlAikkata sA bhave sijjA / sA ceva uvaTThANA duguNAduguNaM avajjittA / / 184 / / (bR0ka0 595) A. strIbhiH - halakI jAtanI strIovaDe saMsakta avI vasatimAM / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaDa- jIyakappo vyAkhyA-RtubaddhakAle varSAkAle ca yatra sthitAstasyAmRtubaddhe kAle mAse pUrNe, varSAkAle ca caturmAse pUrNe yadi sAdhavastiSThanti tadA sA vasatiH kAlAtikrAntA bhavet 1 / yasyAM vasatau Rtubaddhe mAsam, varSAkAle caturmAsaM ca sthitA yadi tasyAmRtubaddhavarSAkAlasambandhikAlamaryAdAM dviguNAM dviguNAmavarjayitvA bhUyaH samAgatya tiSThanti tadA saiva vasatirupasthAnA 2 / kimuktaM bhavati-Rtubaddhe kAle dvau mAsau, varSAsu aSTamAsAnaparihatya yadi punarAgacchanti yasyAM vasatau tataH sA upasthAnA bhavati / anye punaridamAcakSate-yasyAM vasatau varSAvAsaM sthitAstasyAM dvau varSArAtrAvanyatra kRtvA yadi samAgacchanti tataH sA upasthAnA na bhavati, arvAk tiSThatAM punarupasthAnA / / 184 / / jAvaMtia vasahI tehiM bhutta abhikkaMta iaraNabhikkaMtA / vajjA sagihaM dAuM saTTAe annagihakaraNe / / 185 / / (bR0ka0 596) vyAkhyA-yA zayyA AcaNDAlebhyo yAvantikI sA yadA'nyaizcarakAdibhiH pAkhaNDasthairgRhasthairvA niSevitA pazcAt saMyatAstiSThanti tadA sA abhikrAntA 3 / sA eva yAvantikI anyaiH pAkhaNDasthairgRhasthairvA'paribhuktA tasyAM yadi saMyatAH pravizanti tataH sA anabhikrAntA 4 / svagRhaM yatibhyo dattvA svArthamanyagRhakaraNe vA bhavati / AtmArthe pUrvakRtaM gRhaM sAdhubhyaH pradattaM tataH svavasanArthamanyannavInaM gRhaM yadi gRhasthaH karoti, tadA yat sAdhupradattaM gRhaM sA vasatiH vA procyate ityarthaH 5 / / 185 / / pAsaMDiaTThavihiA mahavajjA samaNaaTTha sAvajjA / __ mahasAvajja jaiTThA carimA attaTTakaDasuddhA / / 186 / / vyAkhyA-bahUnAM zramaNabrAhmaNaprabhRtInAM pAkhaNDinAmarthAya yA vihitA vasatiH sA mahAvA 6 / zramaNArthAya paJcAnAM zramaNAnAmarthAya yA kRtA sA sAvayA 7 / te cAmI- niggaMthasakkatAvasagerua AjIvi paMca mahAsamaNA' nirgranthAHsAdhavaH kSapaNakA vA, zAkyA raktapaTAH, tApasA vanavAsinaH, gairukAH parivrAjakAH, AjIvakA gosAlakazaikSAHpANDurabhikSavo vA / yA punaramISAmeva yatInAmarthAya kRtA sA mahAsAvayA 8 / yA punarAtmArthaM kRtA zuddhA ca kAlAtikrAntAdidoSarahitA parikarmavipramuktA sarvasyApi parikarmaNaH svata evAgre pravarttitatvAt sA vasatizcaramA alpakriyA veditavyA 9 / / 186 / / athaitAsu vasatiSu tiSThataH prAyazcittamAha kAlAiAi lahugo uvaThANAIsu causu caulahugA / mahAvajjAisu gurugA apakiriAi suddho u / / 187 / / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-kAlAtikrAntAyAM vasatau tiSThato laghuko mAso bhavati Rtubaddhe kAle kAlAtikrAntaM tiSThato mAsalaghu / varSAkAle catvAro laghavo bhavantItyarthaH / upasthAnAdiSu catasRSu upasthAnAyAmabhikrAntAyAmanabhikrAntAyAM vAyAM cetyarthaH, tiSThataH pratyekaM catvAro laghukAH / tathA mahAvAdiSu tisRSu mahAvAyAM sAvadyAyAM mahAsAvadyAyAM cetyarthaH, pratyekaM catvAro guravaH / paraM tapaHkAlavizeSitAstadyathA-mahAvAyAM catvAro gurukAstapolaghavaH / sAvadyAyAM tapoguravaH / mahAsAvadyAyAM tapasA kAlena ca guravaH / alpakriyAyAM tu vasatau tiSThan zuddhaH / prAyazcittabhAga na bhavatItyarthaH / AsAM ca navAnAM zayyAnAM madhye pUrvasyAH pUrvasyA anujJA veditavyA / kimuktaM bhavati-navAnAM zayyAnAM madhye yA pUrvA'lpakriyA sA tAvat prathamamanujJAtA, lezato'pi sAvadyAbhAvAt / tasyA abhAve zeSANAM madhye kAlAtikrAntA yA pUrvA sA anujJAtA / alpakriyAyA alAbhe sA AzrayaNIyeti bhAvaH / tasyA apyalAbhe zeSANAM pUrvA upasthAnA sA anujJAtA / evaM yA yA pUrvA sA sA anujJAtA, tAvadvaktavyA yAvat sAvadyA mahAsAvadyAyAH pUrvA sA anujJAtA / evaM pUrvasyAH pUrvasyA alAbhe uttarasyA uttarasyA anujJA veditavyA / / 187 / / atha vizeSataH sajalavasativiSayaM prAyazcittamAha siausiNodagaphAsuaaphAsu caubhaMgi sdgsijjaae| Thatassa paDhamataie lahugo lahugA biacautthe / / 188 / / vyAkhyA-zItamuSNaM codakaM prAsukamaprAsukaM ca / atra caturbhaGgI bhavati / tadyathA-zItodakaM prAsukam, zItodakamaprAsukam, uSNodakaM prAsukam, uSNodakamaprAsukam / tatra prathamabhaGge uSNodakameva zItIbhUtaM tanduladhAvanAdikaM vA, dvitIyabhaGge zItodakameva svabhAvastham, tRtIyabhaGge uSNodakamuvRttatridaNDam , caturthabhaGge tApodakAdikaM mantavyam / evaM caturvidhodakena sahitA yA zayyA tasyAM tiSThataH sAdhoH prathame tRtIye ca bhaGge laghuko mAso bhavati / dvitIya-caturthe punarlaghukAzcatvAro bhavanti / evaM guDamodakazaSkulikAkSIradadhinavanItasarpistailalapanazrIzikhariNIprabhRtivividhAhArapratibaddhavasatau tiSThatazcaturlaghavo bhavanti / / 188 / / athAparavasatyalAbhe AdhAkarmikastrIsaMsaktavasatyormadhye kasyAM vastavyamiti vicAraM darzayati egA kammia vasahI thIsaMsattA iarA dusuvi gurugA / kAraNi kammiavasahIi vasaNamuciaM na iarIe / / 189 / / vyAkhyA-ekA vasatiH kArmikI AdhAkarmadoSaduSTA mUlaguNairazuddhetyarthaH / itarA dvitIyA punarmUlaguNaiH zuddhA paraM strIsaMsaktA strIpratibaddhA dvayorapi vasatyoH sthitau catvAro gurugA iti prAyazcittaM samAnameva / tathApi tayormadhye kArmikavasatau kAraNe aparanirdoSavasatyalAbhAdike puSTAlambane vasanamavasthAnamucitam, na punaritarasyAm, strIsaMsaktavasatau / / 189 / / kutaH ? ityAhuH jaM egakammadoso kammiavasahivasaNe gurusseva / iarIe savvesiM bhuttAbhuttANaM bahu dosA / / 190 / / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-yad yasmAt kAraNAt kArmikavasativasane AdhAkarmadoSadUSitAyAM vasatAvavasthAne kriyamANe gurorevAcAryasyaiva, na zeSANAmekaH karmadoSa AdhAkarmalakSaNo doSo bhavati / itarasyAM strIsaMsaktavasatau punaH sarveSAM sAdhUnAM bhuktabhogAnAmabhuktabhogAnAM ca bahavo doSAH prAduSyanti / tathAhi-bhuktabhogAnAM smRtikaraNam abhuktabhogAnAM kautukaM bhavati / tata unniSkAmaNAdayo doSAH / gRhiNAM ca zaGkA jAyate / ete atra sthitA nUnaM pratisevanta iti loke ca parivAdo bhavati- sAdhu tapovane vasatI'ti / athavA yadi strIsaMsaktA vasatiH puruSAkIrNA puruSAzca suzIlAH striyo'pi zIlavatyaH bhItapariSadazca te puruSAH / yadvA-tAH striyo bAlA atIvavRddhA vA taruNyo vA teSAM sAdhUnAM nAlabaddhA agamyAH tadA AdhAkarmikavasatiH parityajyate / yataH sAdhubhiH sarvatra yathA bahutaraguNaprAptiH syAt tathA pravartitavyam / yadAgamaHjamhA savvANunnA sabaniseho a natthi samami / AyaM vayaM tulijjA lAhAkaMkhI va vANiao' / / / / 190 / / atha vasatipramArjanavidhimAha uDuvasahi do pamajjaNa taiaM vAsAsu annahA lahugo / vasahi bahuso pamajjaNi aisaMghaTTannahiM gacche / / 191 / / vyAkhyA-yatrA'pi vasatistrasasaMsaktA na bhavati / tatrApi vasateraSTasu RtubaddhamAseSu dve pramArjana karttavye / tadyathA-pUrvAhna aparAhNa ca / varSAsu punastRtIyaM pramArjanaM madhyAhne vidheyam / anyathA yathoktapramArjanAkaraNe laghuko mAsaH prAyazcittaM bhavati / atha kunthuprabhRtibhistrasaprANaiH saMsaktA vasatistata Rtubaddhe varSAmAse ca yathoktapramANAdatiriktamapi bahuzaH pramArjanaM kuryAt / atha vasaterbahuzaH pramArjane trasaprANAnAmatIva sacaTTo bhavati atibahavo vA trasAstato'nyatra upAzraye grAme vA gaccheyuH / atha vasaterekadeze pipIlikAmatkoTakAdinagaram anyataraprANisantAno vA bhavati / tatrA'yaM vidhiH-kuTakaNThaM tatra sthApayanti kSAreNa vopalakSitaM kRtvA prihrnti| anupayuktatayA gacchan sAdhUna zaikSam ayogolakalpAnaparAn vA nodayanti / evaM vasativiSayaM prAyazcittaM pradarzitam / / 191 / / atha vastramapi mUlottaraguNaduSTaM na grAhyaM tadgrahaNe prAyazcittamabhidhitsurAha taNavitaNasaMjayaTThA mUluttarapamajjaNAi cubhge| gurugA gurugA lahugA visesiA carimao suddho / / 192 / / vyAkhyA-iha saMyatArthaM vastraniSpattihetoHyat tananaM tAnaparikarma vitananaM ca vAnaparikarma kriyate / etau muulgunnau| yad vastraM niSpannaM san(?) khalikAM pAyyate tat pAyanam , tadAdaya AdizabdAjjalaprakSepadhAvanadhUpanAdayo gRhyante ete uttaraguNA vastrasya / atra caturbhaGgI bhavati / tananavitanane saMyatArthaM pAyanamapi saMyatArtham ,tananavitanane saMyatArthaM pAyanaM svArtham , tananavitanane svArthaM pAyanaM saMyatArtham , tananavitanane svArthaM pAyanamapi svArtham / atrAyeSu A. susschu| B. vAsaH / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo triSu bhaGgeSu gurukA gurukA laghukAzca tapaHkAlAbhyAM vizeSitAH prAyazcittam / tadyathA - prathame bhaGge catvAro guravaH tapasA kAlena ca guravaH / dvitIye'pi caturgurukAstapasA guravaH kAlena laghavaH / tRtIye catvAro laghukAH kAlena guravastapasA laghavaH / caramaH caturtho bhaGgo dvayorapi mUlottaraguNayoH svArthatvAt zuddho nirdoSaH / / 192 / / punarvastraviSayameva prAyazcittamAha-- lahuga samaNaTTadhoe vattheNattaTThie a pakkhitte / nikkhittu chinnakAlaM sujjhai avahIsamattidiNe / / 193 / / vyAkhyA - zramaNAnAM saMyatAnAmarthAya yadvastraM dhautaM prakSAlitaM tasmin gRhIte laghukAzcatvArA bhavanti / RNArttasya yadvastraM sthitaM syAt tasmi~zca vastre gRhIte caturlaghukAH, athavA anAtmasthite paragRhe sthApite evaM rUpe prakSipte prakSepakadoSaduSTe vastre gRhIte caturlaghukAH / gattaTThie' iti padasyArtho'nyathApyabhyUhyaH / nanu prakSepakadoSaH kathaM syAt ? ucyate--ye zramaNazramaNIjanA liGgamAtradhAriNaste udgamAdibhirdoSairazuddhAni vastrANi gRhNanti svayameva vA tantuvAyairvAyayanti, liGgataH pravacanato'pi sAdharmikAzca te iti teSAM vastrANyakalpanIyAnIti hetoH sAdhavo na gRhNanti / tataste liGgasthAH saMvignabahumAninaH santo vastrANyanyatra yathAbhadrakakulAdau prakSipeyuH / yadi sAdhavo vastrANi gaveSayeyustadA pradaddhvamitikRtvA / tathA zrAvakAH zrAvikAH sAdhusvajanA vA asmadgRhe udgamadoSAzaGkayA sAdhavo na gRhNIyu' rityanyatra sthApayeyuH / tathA RddhimataH zreSThisArthavAhAdegRhe yatastataH pravezo na labhyate, tasya ca patnI zrAvikA sA bhaktivazAdanyatra prakSiped vastrANi / yadvA-RddhimAn pAkhaNDinAM zramaNAnAM vA puNyArthaM vastrANi dadyAt / tatra sAdhavo nimantritA apyudgamAzaGkAto na gRhNanti, tena so'pi dAnazraddhAlustathaivAnyatra prakSipet / evaM mAmakasyApi prAntatvenerSyAlutvena vA kasyApi svagRhe pravezaM na dadAtyevaM lakSaNasya bhAryA zrAddhikA bhaktibharapreritA satI tathaivA'nyasmin gRhe sthApayet / rAjapiNDavivarjinaH sAdhavo rAjasatkavastrANi nAdadIran, tato rAjA'pi dAnazraddhAlutayA'nyatra prakSipet / stenasyApi vastraM sAdhavo na gRNanti, tataH so'pi saMyatabhadrako madIyaM na svIkurvanti ityanyatra prakSipet / evaM sAdhUnAmarthAya yadanyatra vastrANAM prakSepaNaM sa prakSepakadoSaH / yat punaH prathamaM svArthaM nikSipya pazcAt sAdhUnAmanujJAyate sa nikSepakaH / sa ca kAlena chinno vA syAdachinno vA / chinno nAma nirddhAritaH / yadi vayaM dezAntaragatAH santaH etAvataH kAlAdarvAk na pratyAgacchAmastato yuSmAbhiramUni vastrANi zramaNebhyaH pradAtavyAnIti / acchinnaH punaH pratiniyatakAlavivakSArahitaH / tatra yannikSiptaM nikSepake sthApitaM vastraM chinnakAlaM pratiniyatakAlAvadhikaM kRtaM syAt tadavadhisamAptidine yasmin dine'vadhiH pUrNo bhavati tasmin dine zuddhyati kalpate, na parataH sthApanAdoSasadbhAvAt / acchinne punaryadA prayacchanti tadA kalpate / / 193 / / athAJjanAdidUSitamadhyamAdibhAgavastragrahaNaviSayaM prAyazcittaM zeSadoSAtidezaM cAha Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo AsurarakkhasabhAge gurugajaNamAidUsie vatthe / piMDammi va vatthammi vi pacchittaM sesadosesu / / 194 / / vyAkhyA-iha yadvastraM prathamaM labhyamAnaM bhavati, tasya prathamatastrayo bhAgAH kalpyante / bhUyo'pyekaiko bhAgastridhA vibhajyate / evaM navabhAgIkRte vastre ye catvAraH koNakAste devasambandhino bhAgAH / yau dvAvaJcalamadhyabhAgau tau manuSyasambandhinau / yau ca dvau bhAgau karNapaTTikAmadhyalakSaNau tAvasurasambandhinau / sarvamadhyagataH punareko bhAgo rAkSasasatkaH / yaduktamghauro a dibiA bhAgA duve bhAgA ya mANusA / AsurA ya duve bhAgA majhe vatthassa rakkhaso' / / (ni0bhA0 5088, bR0ka0 2833) eteSu ca navasu bhAgeSu aJjanakhaanakardamaiH kharaNTiteSu mUSakakaMsArikAdibhirbhakSiteSu agninA dagdheSu tunniteSu rajakakuTTanena patitachidreSu jIrNeSu kutsitavarNAntarasaMyukteSu phalamidamavaboddhavyam / divvesu uttamo lAbho mANusesu a majjhimo / Asuresu a gelanaM majjhe maraNamAise' / / (ni0bhA0 5089, bR0ka0 2834) tato yo dvAvAsurau bhAgau yazcaiko rAkSaso bhAgaH, eteSu triSu bhAgeSu yadvastramaanAdibhirAdizabdAt khaJjanakardamamUSakAgnyAdibhirdUSitaM bhavati, tasmin vastre gRhyamANe gurukAzcatvAro bhavanti / AtmavirAdhanAsadbhAvAt AjJA ca bhagavatAM virAdhitA bhavati / ato yadvastraM nirdoSaM lakSaNopetaM ca syAt tatsAdhubhiH saMyamanirvAhanimittaM grAhyaM na punaH kRtsnaM vastram / tacca caturdhA-dravyakRtsnam, kSetrakRtsnam, kAlakRtsnam , bhAvakRtsnaM ca / tatra yatsadazaM pramANAtiriktaM vA vastraM tadravyakRtsnam / yadvastraM yatra kSetre durlabhaM bahumUlyaM vA tattatra kSetrakRtsnam / yadvastraM yasmin kAle arthitaM (arpitaM - bahumUlyaM) durlabhaM vA tattasmin kAle kAlakRtsnam , yathA grISme kASAyavastraM zizire prAvArAdi varSAsu kumAdikhacitam / bhAvakRtsnaM dvidhA-varNato mUlyatazca / varNataH paJcavidhaM varNADhyaM yathA-kRSNaM mayUragrIvAsannibham , nIlaM zukapicchasannibham, raktam indragopakasannibham , pItaM suvarNacchavi, zuklaM zaddhendusannibhaM tadevaMvidhaM varNakRtsnam / dravyAdikRtsne varNakRtsne cotkRSTe caturlaghu, madhyame mAsalaghu, jaghanye paJcakam / mUlyakRtsnaM punastrividhaM-jaghanyaM madhyamaM utkRSTaM ca / tatra yasyASTAdaza rUpakA mUlyaM tajjaghanyam , lakSarUpakamUlyamutkRSTam , zeSaM madhyamam / rUpakapramANaM cedaM-dvIpasatkarUpakadvikenottarApatharUpaka ekaH syAt tadvayena caikaH pATaliputrIyo rUpakaH / athavA dakSiNApatharUpakadvayena kAJcipurIyarUpakaH ekaH syAt tavayena ca pATaliputrIya ekaH evaMvidho rUpako'trAvagantavyaH / 18 rUpake mUlye vastre laghumAsaH, 20 rUpake caturlaghu, 100 rUpake caturguru, 250 rUpake SaDlaghu, 500 rUpake SaDguru, sahasrarUpake chedaH, dazasahasrarUpake mUlam, paJcAzatsahasrarUpakamUlye anavasthApyam, lakSarUpakamUlye pArAJcitam / pAtre Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo punarekAditriparyantakArSApaNamUlye laghumAsaH, caturAdyaSTAdazaparyantakArSApaNamUlye gurumAsaH / agrato mUlyavRddhau prAyazcittavRddhirvastravat paatre'pyvseyaa| kRtsnavastrabahumUlyapAtragrahaNe ca caurAdyanarthaH / ittha diTuMto-ego rAyA AyariANa uvasamai (egeNa AyariyeNaM dhammakahAladdhisaMpanneNaM rAyA uvasAmio) so savaM gacchaM kaMbalarayaNehiM paDilAbhiuM uvaTThio / Ayariehi nisiddho-na vaTTaitti / atinibaMdhA egaM gahiaM / bhaNAti-pAueNaM haTTamaggeNaM gacchaha tahA kayaM / teNageNa diTThA / rAtiM AgaMtuM teNageNaM bhaNiaM-jai na deha vatthaM rAyadiNNaM to bhe siraccheaM karemi / AyariehiM bhaNiaM-khaMDiaM daMseha, daMsi / ruTTo bhaNeti-sibiuM deha annahA bhe mAremi / taM ca sibiuM diNNaM / evamanekadoSAH svayaM jJeyAH / tathA vastraM sAdhubhiH sAdhUcitavyApAravidhinA vyApAryaM na tu zIrSAvaraNAdyavidhinA / yaduktambhikkhaviAravihAre duijjato va gAmamaNugAmaM / sIsaduvAraM bhikkhU jo kujjA ANamAiNi' / / (ni0bhA0 1524) zIrSAvaraNe copakaraNabhogaviparyAsaH, viparyAsabhoge ceme prakArAH prAyazcittaM ca / khaMdhe duvArasaMjaigaruladdhaMso a paTTaliMgaduge / lahugo lahugo lahugA tisu cauguru dosamUlaM tu' / / __(ni0bhA0 1525) catuSphalaM mutkalaM vA vastraM skandhe karoti / duvAra' iti sIsavAriA zIrSAvaraNaM karoti dve api bAhe chAdayan saMyatIprAvaraNena prAvRNoti / ekata ubhayato vA skandhAropitakalpAzcalakaraNena garuDapakSaM prAvRNoti / ardhAMsa uttarAsaGgaH, SaTTa' iti colapaTTe badhnAti / liGgadvikaM gRhaliGgamanyatIrthikaliGga vA karoti / eteSvaSTasu viparyAsopakaraNabhogaprakAreSu yathAsaGkhyaM pazcArdoktaM prAyazcittamavaseyam / zIrSAvaraNe ca tridhA chatrakaM bhavati / uktaM caghauphalaputtI sIse bahupAvaraNAu biiagaM chattaM / hatthukkhittaM vatthaM taiaM chattaM ca picchAi' / / (ni0bhA0 1527) catuSphalaM kalpaM zirasi karoti, vadhUprAvaraNaM nAma aGguSTiM karoti / etadvitIyaM chatrakam / hastotkSiptaM daNDake vA kRtvA dharati idaM tRtIyaM chatrakam / athavA dve pUrvokte, tRtIyaM picchAdi chatrakaM dharati / kAraNe punaH zIrSAvaraNaM kuryAt / uktaM cabiiapadaM gelanne asahU sAgArasehamAIsu addhANateNaesu a saMjayapaMtesu jayaNAe' / / (ni0bhA0 1528) glAna uSNaM na sahate karNA vA tasya vAtena bhiyante / rAjAdirdIkSito vA asaho dhArayati / zaikSasya vA sAgArikamiti kRtvA aGguSTiM karoti / AdizabdAdazaikSo'pi pratyanIkAdanyasmAdvA zaGkamAno jAtyAdijuGgito vA karoti / adhvani vA uSNaM na sahate, tRSito vA saMyataprAnteSu vA steneSvaGguSTiM karoti / jayaNAe' tti / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo yadi svaliGgopadhinA zIrSAvaraNe kRte jJAyate tadA gRhikASAyAdivastraM gRhItvA karoti / evaM yathA na jJAyate tathA tathA karoti / eSA yatanA / tathA piNDavat vastre'pi zeSadoSeSu prAyazcittaM pratipattavyam / ayamarthaH-yathA piNDaviSayeSu udgamotpAdanaiSaNAsaMyojanAlakSaNeSu doSeSu pUrvaM prAyazcittaM pradarzitaM tathA vastraviSayeSvapi zeSeSu-uktebhyo'vaziSTeSu udgamotpAdanaiSaNAsaMyojanArUpeSu doSeSu prAyazcittamavagantavyam / / 194 / / atha vastrA'pratilekhanAviSayaM prAyazcittamAha lahugA gurugo lahugo ukkosAduvahi apaDilehAe / dosehi upehate kameNa lahubhinnapaNagAI / / 195 / / vyAkhyA-utkRSTAyupadhInAmapratilekhanAyAM krameNa laghukA guruko laghukazca prAyazcittaM bhavati / utkRSTamupadhiM na pratyupekSate catvAro laghukAH, madhyamaM na pratyupekSate gurumAsaH, jaghanyaM na pratyupekSate laghumAsa ityarthaH / kalpavyavahArayostu madhyame laghumAsaH / jaghanye paJcakam / athArabhaTAsammardAmosalIprabhRtibhirdoSairduSTaM pratyupekSate tataH krameNotkRSTe laghumAsaH, madhyame bhinnamAsaH, jaghanye rAtriMdivapaJcakam / upagherapratilekhane cA''jJAbhaGgAdayo doSAH / ime ca saMyamadoSAH-apratilekhite lUtApUTakaM sambadhyate / panako bhavati / gRhakokilA prasUte / hRtaM naSTaM vA'smAritaM bhavati / grISme vRzcikasarpAdayaH pravizantyapratilekhite tairAtmavirAdhanA bhavati / bhramarI vA gRha kuryAt / yasmAdete doSAH tasmAt sarvopadhisindhyaM pratilekhanIyaH / kAraNeSu punarapratilekhane'pi na doSaH / tAni cemAni asive omodarie gelannaddhANa saMbhamabhae vA / teNapaurasAgAre saMjamaheuM ca biiapayaM' / / azivagRhIto na zaknoti pratilekhanAM kartuM tatpraticArakA vA vyAkulatvAt / avame prage evArabdhA hiNDituM pratilekhanAyA nAsti kAlaH, glAno na zaknoti, ekAkI adhvani sArthavazo na pratyupekSate, agnyAdisambhrame vA bodhikAdibhaye vA stene vA pracure sAropadhi mA pazyatviti na pratyupekSate / sAgArike vA kRtsnopadhiM na pratyupekSate / saMyamahetorvA mahikAbhinnavarSasacittarajassu dvitIyapadenA'pratilekhayannapi zuddhaH / pratyupekSaNA cA'nyUnAdhikA krameNa karttavyA / tatra SaT purimA nava khoTakA nava pramArjanAzca bhavanti / tato yadi nyUnA adhikA vA kriyante tato'zuddhA / velAyAM ca nyUnAyAmadhikAyAM vA kriyate tato'pyazuddhA / ato velAyAmeva vidheyA pratyupekSaNA / velA ca prAtastadA syAd yadA AvazyakAnantaraM mukhavastrikA-rajoharaNa-niSadyAdvayacolapaTTa-kalpatraya- saMstArako- ttarapaTTa-daNDakeSu eteSvekAdazasUpakaraNeSu pratilekhiteSu sUrya udeti / kramazcAyam-prAtaH pratilekhanAyAM pUrva mukhavastrikA tato rajoharaNaM tato'ntarniSadyA tato bAhyaniSadyA, colapaTTaH, kalpatrayam, uttarapaTTaH, saMstArakapaTTaH, daNDakazca / eSa kramo'nyathA utkramaH / puruSeSu punarayaM kramaHpUrvamAcAryasya pazcAt parijJAvatastato glAnazekSAdInAm / anyathA utkramaH / utkrameca utkRSTamadhyamajaghanyopadhiSa krameNa caturlaghu- laghumAsa-paJcakAni prAyazcittam / pratilekhanAM ca kurvatA ArabhaTAdayaH SaD doSAstyAjyAH / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo tatra yadviparItaM karaNaM tvaritamanyAnyavastragrahaNaM vA sA ArabhaTA 1, vastrasya madhyapradeze koNAH saMvalitA yatra bhavanti sA sammardA tatraivopadhAvupavezya yat pratyupekSaNAM karoti sA vA sammardA 2, yatra pratyupekSaNe vastramUrvaM pIThiSu tiryak kuDye adhazca bhUmau lagati sA mosalI 3, yathA gRhastho reNuguNDitaM vastraM prasphoTayati evaM yadvastrasya prasphoTanaM sA prasphoTanA 4, vastraM pratilekhya yadanyatra kSipati vastrAJcalAnAM vA yadUrdhvaM kSepaNaM sA vikSiptA 5 / vedikA paJca prakArA / tadyathA-UrdhvavedikA, adhovedikA, tiryagvedikA, ubhayato vedikA, ekato vedikA ca / tatrovedikA yadi jAnunorupari hastau ca kRtvA pratilekhayati / adhovedikA jAnunoradho hastau kRtvA pratyupekSate / tiryagvedikA sandazakamadhyena hastau nItvA pratilekhayati / ubhayato vedikA hastayorantare jAnudvayaM kRtvA pratilekhayati / ekato vedikA hastayorantare ekaM jAnu kRtvA pratilekhayati (iti paMcaprakArA vedikA) 6 / ete SaDdoSAH / pratilekhanAvidhistu sampUrNa oghaniyuktito'vaseyaH (o0ni0 266) tathA pratyupekSamANaH SaTsu kAyeSu AtmanA pratiSThitaH upadhirvA teSu pratiSThita ityatra caturbhaGgI / tadyathA-svayaM kAyeSu pratiSThito nopadhiH, upadhiH pratiSThito na svayam , svayamapi pratiSThita upadhirapi pratiSThitaH, svayamapyapratiSThitaH upadhirapyapratiSThitaH / te ca SaTkAyA mizrA vA sacittA vA bhaveyusteSu ca sAdhurupadhirvA anantaraM paramparaM vA pratiSThito bhavet / atrA''dyabhaGgatraye svasthAnaprAyazcittaM prAguktaM SaTkAyavirAdhanAviSayaM prAyazcittamiti bhAvaH / caturtho bhaGgo vizuddhaH / atha dvIndriyAditrasAnAM zAlyAdibIjAnAmasthirasaMhananinAM rakSArthaM kAyeSvapi pRthivyAdiSu dRDhasaMhananiSu kAraNataH pratyupekSaNA bhavati na ca prAyazcittam / Aha-teSu pratiSThitaH pratyupekSaNaM kurvan saGghaTTanAdibAdhAvidhAnAt kathaM na doSabhAga bhavatIti ? ucyate-nadIharaNopalakSitaM putrajJAtamatra-yathA kazcit puruSaH tasya dvau putrau / tayorekaH kRzo dvitIyaH sthUlaH / sa cAnyadA tAbhyAM sahitaH kazcid grAmaM gacchan apAntarAle ekAmapAragabhIrA ndiimvtiirnnvaan| sa ca nadISNatayA sukhenaiva svayaM tAM tarItuM zaktaH putrau tu na taraNakalAkuzalau / tataH sa yadi samarthaH tadA dvAvapi putrAvuttArayet / athA'samarthastarhi yaH kRzastaM tArayati, laghuzarIratayA tasya sukhenaiva tAraNIyatvAt / yastu sthUlastamupekSate, nijazarIrabahubhAreNAtmAnaM taM ca nadyAM bolayatItikRtvA / eSa dRSTAntaH / ayamarthopanayaH- pitRsthAnIyaH sAdhuH / putradvayasthAnIyaH sthirA'sthirasaMhaninaH pRthivIkAyAdayaH / tataH sAdhunA prathamato nirvizeSaSaDapi kAyAH sthirasaMhananino'sthirasaMhananinozca rkssnniiyaaH| athA'nyatareSAM virAdhanAmantareNAdhvagamanAdiSu pratyupekSaNAdi na syAt tataH sthirasaMhananinAM pRthivyAdInAM virAdhanAmabhyupetyApyasthirasaMhananinastrasAdayo rakSaNIyA iti / punarupadhiviSayameva prAyazcittamAha tivihovahiNo viccuavissAria-pehiA-niveiae / taha pADialaddhe vi hu bhinnaM lahu guru lahuga sabe / / 196 / / A. moTI ane UMDI' iti bhASAyAm / B. madInI UMDAI - pravAha vigerene jANanAro (nadIno anubhavI)' iti bhASAyAm / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 jai - jIyakappo vyAkhyA-dvividhAH sAdhavo-jinakalpikAH sthavirakalpikAzca / upadhirapi dvividha audhika aupagrahikazca / ihAyaM prAgukto'pyanusmaraNArthamatrApi likhyate oheNa jassa gahaNaM bhogo puNa kAraNe sa ohohI / jassa ya dugaMpi niyamA kAraNao so uvaggahio' / / jinakalpikasAdhUnAM copadhiraSTadhA / tadyathA-dvividhaH, trividhaH, caturvidhaH, paJcavidhaH, navavidhaH, dazavidhaH, ekAdazavidhaH, dvAdazavidhazcetyaSTau bhedAH / eSAM ca madhye ko'pi keSAJcijjinakalpikAnAM bhavati / uktaM cabia-tia-caukka-paNagaM-nava-dasa-ikkAraseva bArasagaM / ee aTTha vigappA uvahimmi u huMti jinnkppe|| rayaharaNaM muhapattI duviho kappikkajuttativiho u / rayaharaNaM muhaputtI dukappa eso cauddhA u / / tinneva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva muhaputtI / pANipaDiggahiANaM eso uvahI u paMcaviho / / pattagadhArINaM puNa navAibheA havaMti nAyavvA / pubuttovahijogA jiNANa jA bArasukkosA' / / saptaprakArapAtropadhidhAriNAM pUrvoktadvitricatuSpaJcaprakAropadhiyogAn navadazaikAdazadvAdazAkhyA bhedAH krameNa jnyeyaaH| pattaM pattAbaMdho pAyaThavaNaM ca pAyakesariA / paDalAiM rayattANaM ca gucchao pAyanijjogo / / tinneva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhaputtI / eso duvAlasaviho ohI jiNakappiANaM tu / / ee ceva duvAlasa mattagamairegacolapaTTo a / eso cauddasaviho ohI puNa therakappami' / / (ni0bhA0 1393, 1394, 1395, o0ni0 669, 670, 671) eSa trividho jaghanya-madhyamo-tkRSTabhedAt / tatra mukhavastrikA pAtrakesarikA gucchakaH pAtrasthApanaM ceticaturvidho jaghanyaH, paTalAni rajastrANaM pAtrakabandhazcolapaTTako mAtrakaM rajoharaNaM ceti SaDvidho madhyamaH, patadgrahaH kalpatrayaM ceti caturvidha utkRSTaH / jinakalpikAnAM tUpadherjaghanyamadhyamotkRSTatA yathAsambhavaM sthApyA / AryikANAM punarevamukkoso aTThaviho majjhimao hoi terasaviho u / taha caubiho jahanno ajANaM pannavIsevaM' / / (ni0bhA0 1412, bR0ka0 4095, o0ni0 679) kappatia paDiggahago abhiMtarabAhirA niaMsaNiA saMghADikhaMdhakaraNI ukkoso esa aTThaviho / / pattAbaMdho paDalA rayaharaNaM mattakamaDharayatANaM / uggahapaTTo addhorucalaNikaMcuao kacchivekacchI / / ia esa terasaviho majjhimao tayaNu cauvihu jahanno / gucchagapattaThavaNaM muhaNaMtayapAyakesariA' / / kamaDha' tti, sAdhvInAmekasmin bhAjane bhojanaM na bhavati kintu pratyekaM sarvAsAM nijodaramAnaM kamaDhakaM bhavati / anyathaikabhAjanabhojane ekayA gurukavalayotpATane'nyasyA aprItisambhavaH syAditi / idAnImaupagrahikopadhistridhA 13 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo pITha nisijjA daMDagapamajjaNaM ghaTTaDagalapippalagA / sUI nahaharaNI daMtakannasohaNaduga jahanno' / / (ni0bhA0 1413, bR0ka0 4096) pIThaM kASThamayAsanam, niSIdantvasyAmiti niSayA pAdaproJchanam / daNDakapramArjanaM yena vasatiH pramAya'te / ghaTTakA liptapAtragharSaNopalAH / Dagala' tti, leSTavo yairapAnaM nirlepyate / pippalakaH kSurapraH, sUcI yayA sIvyate, nakhaharaNI, dantazodhanaM sikthA'panayanasilAkA karNazodhanaM ceti jaghanyaH / vAsattANAIo majjhimago vAsattA(tA?)Na paMca ime / vAle sutte sUI kuDasIsagacchattae ceva' / / sahiaM dunni a ohovahimi vAle a suttie ceva / sesa tia vAsatANA paNagaM taha cilamiNINa imaM' / / vAlamaI suttamaI vAgamaI tahaya daMDakaDagamaI / saMthAragadugamajhusirajhusipi ya daMDapaNagaM ca / / daMDavidaMDagalaTThIvilaTThi(TTI?) taha nAliyA ya paMcamiA / avalehaNi mattatigaM pAsavaNuccArakhele a' / / ciMciNi atthura pAura taliga ahavAvi cammativihamimaM / kettItaligavanbhA paTTagadugaM ceva hoi mimaM' / / saMthAruttarapaTTo ahavA sannAhapaTTa palhatthI / majjho ajjANaM puNa airitto vArago hoi' / / AsAM vyAkhyAlezaH- thAla' tti, vAlA UrNarUpAstanmayaM kambalakamityarthaH / sutta' tti sUtramayam / sUI tAlapatrasUcyAdi khumpakaH / kuDasIsagaM palAzapatramayaM khumpakam / chatrakaM vaMzamayam / sesa tia vAsatANA' aurNikasautrikAdanyadvarSAsparzanarakSakaM trayamaupagrahikam / ajhusirajhusiraM' azuSiraH saMstArako bahukASThaphalakamayaH uttaratraikAGgikabhaNanAt / zuSiraH tRNAdimayaH / daDetyAdi / laTThI AyapamANA vilaTThi(hI?) cauraMguleNa parihINA / daMDo bAhupamANo vidaMDao kakkhamitto u' / / (o.ni. 731) siraso uvariM cauraMguladIhA nAliA hoi / avalehiNI vaToduMbaraplakSAmlikAkASThamayI yayA pAdayoH kardamo'panIyate / bhaNiaMca- baDauMbare pilakkhU tassa alAbhammi ciNcinniaa'| atthura'tti, dAvAgnyAdibhaye bhUmAvAstIryata pralambAdivikaraNAya ca / pAura' tti, SaTpadikAbhaye yat prAviyate / talikA upAnahaH / sannAhapaTTo vihAre upadheH zarIreNa saha bandhanArthaH / palhatthI yogapaTTaH / vArao' tti, sasAgArike sAdhvInAM prasravaNAnantaramudakasparzanArthaM / nityaM janamadhya eva tAsAmupAzrayasyAnujJAtatvAt / eSa madhyamaupagrahikaH / akkhA saMthAro vA duviho egaMgio tadiaro vA / biiapaya putthapaNagaM phalagaM taha hoi ukkoso' / / (ni0bhA0 1416, bR0ka0 4099, vya0sU0 129 TIkA) akkhA akSA AcAryopakaraNam / saMstArako dvividhaH ekAGgikaH tinisakASTharUpaH, taditaro davarakAvabaddhakambikAmayaH / prathamapadamutsargaH tadapekSayA dvitIyapadamapavAdaH / tatra pustakapaJcakam agre vakSyamANasvarUpam / phalakaM paTTikA yasyAM likhitvA paThyate / eSa utkRSTaupagrahikaH / ayaM sAdhUnAM sAdhvInAM ca trividho'pyaupgrhikH| etasya caughikaupagrahikopadhestrividhasyApi madhyAt viccua' tti padaM sUtrakAreNaiva saha pADialaddhe vihu ' ityanena padena vyAkhyAtam / tato vicyutaM nAmA'nAbhogena pAtitaM tataH Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo punarlabdhaM tatazca jaghanye upadhau pAtitalabdhe bhinnamAsaH / madhyame pAtitalabdhe laghumAsaH / utkRSTe pAtitalabdhe gurumAsaH / tathA vismAritaprekSitAnivedane / prekSitaM pratilekhanA / ayaM bhAvaH-pratilekhanAyA vismAraNe vismAryAM pratilekhanAM gurUNAmanivedane ca jaghanyasya bhinnamAsaH / madhyamasya laghumAsaH / utkRSTasya gurumAsaH / sarvasmi~copadhau pAtitalabdhe vismAritapratilekhane 'na pratilikhita' iti gurUNAmanivedite ca caturlaghu / idaM ca mukhavastrikArajoharaNavyatiriktasyopadheH prAyazcittaM jJeyam / tayoH muhaNaMtaya'tti (mUlagAthA 198) gAthAyAM prAyazcittasya vakSyamANatvAt / / 196 / / hAriadhouggamiAniveaNAdinnabhogadANesu / tivihovahimmi guru lahuga guruga sabammi challahugA / / 197 / / vyAkhyA-hAritadhautodgamitAnivedanAdattabhogadAneSu gurucaturlaghucaturgurUNi bhavanti / ayaM bhAvaH-hArite nAzite, dhaute kSAlite, udgamitAnivedane udgamyotpAdyopadhiM guroranivedite, adattabhoge gurvadatte'pi paribhakte, adattadAne gurvananujJayA'pyanyasya datte, trividhopadhau jaghanyamadhyamotkRSTabhede yathAkramaM prAyazcittamidaM yathA-jaghanye upadhau gurumAsaH / madhyame caturlaghu / utkRSTe caturguru / sarvasmiMstUpadhau hArite, varSArambhakAle'pi dhaute, utpAdya guroranivedite, gurvadatte'pi paribhukte, gurvananujJayA'pyanyasya datte SaDlaghukAH prAyazcittam / / 197 tathA . muhaNaMtayarayaharaNe phiDiammi kameNa bhinncugurugaa| nAsia hAravie vA jIeNaM guruga challahugA / / 198 / / vyAkhyA- phiDiya' tti / sphiTaN padabhraMze vikalpe' mantAzcarAdaya' itInpratyayAbhAve kartari niSThApratyaye ca sphiTita iti rUpam / atha gAthArtha:-caturdizamAtmapramANaM kSetramavagrahaH, tasmAdavagrahAt sphiTite bahirbhUte mukhAnantake krameNa bhinnamAsaH rajoharaNe caturgurukA iti jItakalpacUrNau / nizIthabhASye tu sAdhoH sakAzAt hastamAtrAtikrame'pi rajoharaNasyotsaGghaTTanoktA / paracakrAdisampAte cakitatvena ca nAzite pAtite nijapramAdena vA hArite mukhAnantake jItavyavahAreNa caturguru / rajoharaNe SaDlaghu / / 198 / / atha sAmAnyenA'pratyupekSaNA'pramArjanAviSayaprAyazcittamAha appeha'pamajjaNi caubhaMge turie dupehadupamajje / caubhaMgI ia sattasu tisu lahu tisu paNa carima suddho / / 199 / vyAkhyA-aprekSaNaM cakSuSA, apramArjanaM rajoharaNena / tatra catvAro bhaGgA bhavanti / tadyathA-daNDakagrahaNe na pratyupekSate na pramArjayatItyeko bhaGgaH / na pratyupekSate, pramArjayatIti dvitIyaH / pratyupekSate, na pramArjayatIti tRtIyaH / pratyupekSate pramArjayatIti caturthaH / tatra turye caturthe bhane duSprekSaNe duSpramArjana caturbhaGgI bhavati / tathAhi-duSpratyupekSate duSpramArjayati, duSpratyupekSate supramArjayati, supratyupekSate duSpramArjayati, supratyupekSate Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo supramArjayati / ityevaM sapta bhaGgA bhavanti / eteSu ca saptabhaGgeSu madhye triSu AyeSu bhaGgeSu laghumAsaH, zeSeSu triSu rAtriMdivapaJcakaM prAyazcittaM bhavati / carame saptame bhane zuddho vidhinA pravRtteH / yathA daNDakagrahaNe sapta bhaGgA darzitAH / tathA daNDakanikSepe'dhastAt bhUmerupari ca daNDaziraH-samparkaviSayabhittipradeze aprekSaNA'pramArjanAviSayAH sapta bhaGgA vAcyAH / SaTsu prAyazcittaM pUrvavat / saptamastu zuddhaH / evaM pareSAmapyupakaraNAnAM grahaNe nikSepaNe ca sapta bhaGgAH prAyazcittaM ca tathaiva / tathA avidhinA khelamallake niSThIvane daNDaka iva sapta bhaGgA daNDaka ivaiva cAdyeSu triSu pratyekaM laghumAsaH / uttareSu triSu pratyekaM rAtriMdivapaJcakam, saptamabhaGgavarttinastvaniSThIvakA eva vidhinA niSThIvanAt / uparitaneSvapi ca triSu bhaGgeSu yadi bhUmau niSThIvyati tadA mAsalaghu / yacca niSThIvane prANinAM paritApanAdyupajAyate tanniSpannaM ca tasya prAyazcittam / evamavidhinA kaNDUyane'pi daNDaka iva sapta bhaGgAstathaiva ca prAyazcittavidhiH / tathA vastrAdikamAtapAt chAyAyAm, chAyAyA vA Atape saGkrAmayan na pratyupekSate na pramArjayatItyAdayaH pUrvavat sapta bhaGgAH, pUrvavadeva cAyeSu SaTsu bhaGgeSu prAyazcittavidhiH / saptame tu bhaGge zuddhaH / evaM mArge vrajana asthaNDilAt sthaNDile sthaNDilAdvA asthaNDile / tathA-kRSNabhUmAtpradezAnnIlabhUmau nIlabhUmervA kRSNabhUmipradeze / evaM zeSavarNeSvapi pratyekaM yojanIyam / tathA-adhvano grAmapraveze grAmAdvA adhvani saGkrAman pAdau na pratyupekSate na pramArjayatItyAdayo daNDaka iva pratyekaM sapta bhaGgA daNDaka ivaiva ca SaTsu bhaGgeSu prAyazcittam, saptame tu shuddhH| evamanyatrApyapratilekhanA'pramArjanAviSayaM prAyazcittamavagantavyam / / 199 / / evaM vastraviSayaM prAyazcittamabhidhAya pAtraviSayaM prAyazcittamabhidhAtukAmastrividhapAtrotkramagrahaNaprAyazcittamAha tuMbayadAruamaTTiapAyaM ukkosa majjhima jahannaM / upparivADIgahaNe cAummAsA bhave lahugA / / 200 / / vyAkhyA-pAtraM trividhaM-tumbakamayaM dArumayaM mRttikAmayam / ekaikaM trividham-utkRSTaM madhyamaM jaghanyam / utkRSTaM patadgraho, madhyamaM mAtrakam, jaghanyaM TopparikAdi / ekaikaM punastridhA-yathAkRtam alpaparikarma bahuparikarma ca / tatra yathAkRtaM yat pUrvameva kRtamukhaM kRtalepaM tAdRzaM kutrikApaNe labhyate, nihnavo vA pratimApratinivRttaH zramaNopAsako vA tAdRzaM dadAti / ardhAGgulaM yAvadyacchedyaM syAttadalpaparikarma / yadarbhAlAt paratazchedyaM bhavati tat bahuparikarma / eteSAM pAtrANAmutparipATyA viparyAsena grahaNe catvAro mAsA laghukA bhavanti / upalakSaNatvAlladhumAsa-rAtriMdivapaJcake api / idamuktaM bhavati-utkRSTasya yathAkRtasya pAtrasyotpAdanAya nirgatastasya yogaM triHparyaTanarUpamakRtvA'lpaparikarmotkRSTameva gRhNAti caturlaghu / saparikarma vA prathamata eva gRhNAti caturlaghu / yadA yathAkRtam, yoge kRte'pi na labhyate tadA alpaparikarma gaveSaNIyam / tasyotpAdanAya nirgataH prathamata eva saparikarma gRhNAti caturlaghu / iti trINi caturlaghukAni / evaM madhyamasyApi triSu sthAneSu trINi mAsikAni, jaghanyasya sthAnakatraye'pi trINi rAtriMdivapaJcakAni / yathA yathAkRtAdiviparyastagrahaNe prAyazcittaM A. bahuparikarma / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo tathotkRSTAdInAmapi parasparaM viparyastagrahaNe prAyazcittam / tadyathA-utkRSTasya pratigrahasyArthAya nirgato madhyama mAtrakaM gRhNAti mAsikam / jaghanyaM ToparikAdi gRhNAti paJcakam / madhyamasya nirgata utkRSTaM gRhNAti caturlaghu / jaghanyaM gRhNAti paJcakam / jaghanyasya nirgata utkRSTaM gRhNAti caturlaghu / madhyamaM gRhNAti mAsikam / / 200 / / atha mUlottaraguNaduSTapAtragrahaNaprAyazcittamAha muhakaraNaM mUlaguNA nikkoraNamuttare guruga mUle / uttaraguNi lahuga akorie a jhusiratti'bIe vi / / 201 / / vyAkhyA-pAtrasya yanmukhakaraNaM tanmUlaguNAH / yat punarmukhakaraNAnantaraM tadabhyantaravartino girasyotkIraNaM tannikkoraNamityabhidhIyate taduttaraguNAH / tatra mUle mUlaguNaduSTe pAtre gRhIte gurukAzcatvAro bhavanti / uttaraguNe uttaraguNaduSTe punarlaghukAzcatvAro bhavanti / idamuktaM bhavati-atra caturbhaGgI-saMyatArthaM kRtamukhaM saMyatArthamavotkIrNamiti prathamo bhaGgaH / saMyatArthaM kRtamukhaM svArthamutkIrNamiti dvitIyaH / svArthaM kRtamukhaM saMyatArthamutkIrNamiti tRtiiyH| svArthaM kRtamukhaM svArthamevotkIrNamiti caturthaH / atra triSu bhaGgeSu prAyazcittam / tadyathA-prathame bhaGge catvAro gurukAH tapasA kAlena ca guravaH / dvitIye'pi caturgurukAH tapasA guravaH kAlena laghavaH / tRtIye caturlaghukAH kAlena guravastapasA laghavaH / caturthe bhane zuddhaH / ubhayasyApi svArthatvAt / tathA akorite'nutkIrNe bhAjane abIje'pi bIjavirahite'pi gRhIte caturlaghukA bhavanti / zuSiramitikRtvA, zuSiraM hi durnirIkSatvena duSpratilekhyaM bhavati / / 201 / / atha dagdhatvAdidoSadUSitapAtrakagrahaNaprAyazcittamAha aMto bahiM ca daddhe puSphagabhinne acaugurU hUMti / annaha bhinne lahugA huDAisu sattasu vi lahugo / / 202 / / vyAkhyA-iha sAdhunA evaMvidhalakSaNayuktaM pAtrakaM dhAraNIyaM na tu nirlakSaNam / yaduktamvaTuM samacauraMsaM hoi thiraM thAvaraM ca vannaTuM / huMDaM vAyAiddhaM bhinnaM ca adhAraNijjAI' / / (bR0ka0 4022,ni0bhA0 5846, o0ni0 687) vRttaM vartu tadapi samacaturasram ucchrayeNa pRthutvena ca tulyam , sthiraM supratiSThAnaM dRDhaM vA, sthAvaramaprAtihArikam , varNADhyaM snigdhavarNopatam / evaMvidhaM lakSaNayuktaM pAtraM dhAryam / tathA huNDaM viSamasaMsthitaM yat samacaturasraM na bhavati / vAtAviddhaM yanniSpattikAlamantareNA'gipi zuSkam / AtapasaGkucitaM valibhUtaM ca sAtam / bhinnaM nAma sachidraM rAjiyuktaM ca / evaM zabalaM vicitravarNam / duSputaM puSpakamUlena pratiSThitaM yat sthApyamAnamUrdhvaM tiSThati, vAlitaM punaH praluThati / kIlakasaMsthAnaM kUparAkAraM kIlakavaddIrgham / padmotpalam adhaH padmotpalAkArapuSpakayuktam / savraNaM kSatasahitaM dagdham agninA dhyAmitam / etAnyupalakSaNatayA adhaarnniiyaani| yataH salakSaNanirlakSaNapAtrakayorime guNadoSAH / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo saMThiammi bhave lAbho paiTThA supaiTTie / nivvaNe kittimAruggaM vannaDDe nANasaMpayA / / huDe carittabheo sabalammi a cittavinbhamaM jANa / duppue khIlasaMThANe natthi ThANaM ti nidise' / / (bR0ka0 4023-4024,ni0bhA0 5847-5848, o0ni0 688-689) gaNe caraNe ca sthAnaM nAsti / paumuppale a kusalaM savaNe vaNamAise / aMto bahiM ca daDhe maraNaM tattha nidise' / / (bR0ka04025,ni0bhA05849, o0ni0690) ato dagdhatvAdidUSite pAtrake dhAryamANe prAyazcittam , tadyathA- antarmadhye bahizcopariSTAt dagdhe pAtre puSpakabhinne ca puSpakaM pAtrakasya nAbhistatra yadbhinna tasmin pAtrake dhAryamANe catvAro gurukA bhavanti / anyatra puSpakAdvyatirikteSu kukSyAdisthAneSu bhinne punaH pAtrake caturlaghukAH / huNDAdiSu saptasvapi-huNDe, vAtAviddhe, duSpute, kIlakasaMsthAne, zabale, savaNe, avarNADhye cetyarthaH / pAtrakeSu dhAryamANeSu laghuko mAso bhvti| tathA pAtraM pramANopetaM dhArya hInAdhikapramANe pAtre caturlaghukA bhavanti / pAtrakapramANaM cedamtinni vihatthi cauraMgulaM ca bhAyaNassa majjhimapamANaM / itto hINa jahannaM atireyayaraM tu ukkosaM' / / (bR0ka0 4013, ni0bhA0 5837, o0ni0 681) idaM pAtrakaparidhipramANam / athavAukkosa tisamAse dugAuaddhANamAgao sAhU / cauraMgulavaj bhattapANapajjattayaM hiTThA' / / (bR0ka0 4014, ni0bhA0 5838, o0ni0 683) mAtrakapramANaM punaridaMsukkodaNassa bhariaM dugAu addhANamAgao sAhU / bhuMjai egaTThANe eaM khalu mattagapamANaM / / (paMcava0 819, bR0ka0 4068) bhattassa va pANassa va egatarAgassa jo bhave bhario / pajjatto sAhussa u biiaMpi a mttgpmaannN'|| (o0ni0 715, bR0ka0 4069) / / 202 / / atha pAtrakaparikarmaNaprAyazcittamAha kAraNavihiparikamme caubhaMgo paDhama suddha tisu lahugo / tavakAlehiM visiTTho tavakAlaguru carimabhaMgo / / 203 / / vyAkhyA-pAtrakasya kAraNe sati vidhinA sUtroktena parikarmaNaM bandhanalepanAdikaM vidheyam / atra caturbhaGgI / kAraNe vidhinA parikarmaNamityeko bhaGgaH / kAraNe avidhineti dvitIyaH / niSkAraNe vidhinA tRtIyaH / niSkAraNe avidhineti caturthaH / atra prathamo bhaGgo vizuddho'nujJAtatvAt / zeSeSu triSu bhaGgeSu laghuko mAsaH tapaHkAlAbhyAM viziSTo bhavati / tatra dvitIyabhaGge kAlaguruH, tRtIye tapoguruH / caramaH caturtho bhnggstpHkaalguruH| tapaHkAlAbhyAM gururlaghumAsazcaturthe bhavatItyarthaH / / 203 / / / A. utkRSTastRDmAsaH sa ucyate yasmin atIvaprabalA pipAsA samullasati sa ca jyeSThaH aSADho vA / Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo atha zobhAdinimittapAtrakalepadAnaprAyazcittamAha saMjamaheuM levo na vibhUsA gAraveNa vA deo| cauguruga vibhUsAe liMpate gAraveNaM vA / / 204 / / (bR0ka0527) vyAkhyA-lepaH pAtrasya dAtavyaH saMyamahetorna vibhUSayA na vA gAraveNa / saMyamahetoH punardIyamAne lepe yadi vibhUSA bhavati tathApi saMyamahetoreva / atra satyA asatyA ca dRSTAntaH / tathAhi-satyapi AtmAnaM vibhUSayati asatyapi, kevalaM satI kulAcAranimittamAtmAnaM vibhUSayatIti tulyamapi tadvibhUSaNamaduSTam itarA jAratoSaNanimittamiti doSavat / evaM yathA satyasatyau tathA sAdhU / yathA vibhUSaNaM tathA lepaH / yathA kulAcAraH tathA saMyamaH / yathA jAratoSaNaM tathA asaMyamaH / vibhUSayA gAraveNa vA limpato lepaM dadataH prAyazcittaM caturgurukAH / tathA rAtrau lepaM gRhItvA rAtrAveva ca bhAjane dadAti / atra prAyazcittaM caturlaghukAstapaHkAlagurukAH, rAtrau lepaM gRhItvA divA dadAti caturlaghukAstapoguravaH, divA lepaM gRhItvA rAtrau dadAti caturlaghukAH kAlaguravaH, divA gRhItvA divaiva dadAti tadA zuddhaH / iti pAtraviSayaM prAyazcittamabhihitam / / 204 / / evamuttaraguNaprAyazcittAdhikAre piNDazayyAvastrapAtraviSayaprAyazcittapratipAdanenA'kalpaviSayaprAyazcittamuktvA gRhimAtrAdiviSayaM prAyazcittamabhidhitsurAha gihimatte paliake lahugA paDihArivatthamAigahe / cauguruga rAyapiDe tahitthikahagihanisijjAsu / / 205 / / vyAkhyA-gRhiNAM gRhasthAnAM mAtraM bhAjanaM maNisuvarNarajatatAmrakAMsyalohadArumRdAdimayam , tasmin yo'zanAdi bhuGkte tasya caturlaghukAH / AjJAbhaGgAdayazca doSAH / tathA gRhibhAjanabhojane puraHkarmapazcAtkarmAdibhiH SaTkAyavirAdhanA / tathA paryaGke palyathe, upalakSaNatvAt AsandImaJcakAzAlakeSu zayanAsane kurvataH caturlaghu AjJAdayazca doSAH / tathA prAtihArikavastrAdigrahe prAtihArikaM gRhasthasattAsthameva kiyatkAlavyApAraNAya gRhItaM vastrAdi, AdizabdAt kambalAdi tasya vyApAraNe caturlaghukAH / AjJAdayazca doSAH / sAdhuvyApAreNa maline ca dhAvanAdayo doSAH / tathA rAjapiNDe yo mUrddhAbhiSiktaH senApatyamAtyapurohitazreSThisArthavAhasahito rAjyaM bhuGkte sa rAjA tasya piNDo'zanAdiraSTavidhaH / yaduktamasaNAiA cauro vatthe pAe a kaMbale ceva / pAuMchaNae a tahA aTTaviho rAyapiMDo a' / / (bR0ka0 6384, ni0bhA0 2500) tasmin rAjapiNDe gRhyamANe gurukAzcatvAraH / tathA strINAM puratastrINi catvAri paJca vA vyAkaraNAni kAraNe'nujJAtAni, tataH paraM tu SaSThAdivyAkaraNarUpAmaparimitAM kathAM kathayatazcaturgurukAH / AjJAdayazca doSAH Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo zaGkAdidoSAzca / dvitIyapadena tathAvidhakAraNe strINAmagre'pi dharmakathAM kathayet / tatra tAsu dRSTimabadhnan vRddhAsu vA dRSTiM badhnan vairAgyakathAM kathayatIti vidhiH / tathA gRhaniSadyAyAM caturgurukAH / gocaracaryAdigato gRhiNAM gRhe niSadanaM kurvatazcaturgurukA bhavantItyarthaH / AjJAbhaGgAdayazca dossaaH| jarAbhibhUtAdestu gRhe niSIdato na doSaH / / 205 / / tathA sAdhUnAM snAnaM na kalpate / tat karaNe prAyazcittaM pratipipAdayiSurAha Ainna jayaNa kAraNa dese NhANami bhaMga solasagaM / jatthA''innaM sabbe kAraNi nAinna te sunnA / / 206 / / vyAkhyA-iha snAnaM dvidhA-dezasnAnaM sarvasnAnaM ca / tatra mukhanayanacalanadantakakSAbAhuprabhRtizarIrAvayavadhAvanaM dezasnAnaM, sarvAGgaprakSAlanaM sarvasnAnam / tatra dezasnAnaM dvidhA-AcIrNam anAcIrNaM ca / AcIrNaM yat saadhubhiraacryte| anAcIrNaM tadviparItam / AcIrNamapi dvividhaM-kAraNe niSkAraNe ca / yatkAraNe tadapi dvidhA-bhaktAmarSe lepe ca / tatra bhaktAmarSe'zanAdinA lepakRtA dravyeNa hastau liptau tatastau maNibandhaM yAvad dhAvyete yat / lepe punaridam-asvAdhyAyikamUtrapurISAdinA yAvanmAtraH zarIrAvayavazcalanAdiH kharaNTitastAvanmAtraH sa dhAvyate yat / etatkAraNataH / niSkAraNe punastadviparItam / bhaktAmarSe lepe ca yat snAnaM tadAcIrNam, zeSaM dezasnAnaM sarvasnAnaM vA sarvamanAcIrNam / etatsarvamapi snAnaM yatanayA'yatanayA vA syAt / tatra triprasRtipramANaprAsukapAnIyena yatsnAnaM kriyate tat yatanayA, tadadhikena punarayatanayA / tataH snAne AcIrNayatanA-kAraNa-dezAnAmateSAM caturNAM padAnAM sapratipakSANAM SoDaza bhaGgA bhavanti / te ca prastArato yathA-eteSu ca kA SoDazabhaGgeSu ye bhaGgA atra na ghaTante tAnuttarArddhanopadarzayati / yathA | yatra bhaGge AcIrNagrahaNaM dRzyate tatraiva yadi sarvagrahaNaM dRzyate tataH pUrvAparavirodhAnna ghaTate'sau bhaGgaH / yatra ca kAraNagrahaNamanAcIrNagrahaNaM ca dRzyate'sAvapi na ghaTate, tataste bhaGgAH sarve'pi zUnyA 1555 jnyaatvyaaH| zeSabhaGgA atra grAhyAsteSu prathame bhaGge zuddhaH / zeSeSu prAyazcittam / / 206 / / etadevAha sese paDhama ti igadasa bArasa paNa satta panarasa solasame / suddho lahu3 lahu11 lahugA12 tisu5|7|15 lahugo caulahu16 kameNa / / 207 / / vyAkhyA-ye bhaGgAH zUnyAstAna varjayitvA ye zeSA bhaGgA bhavanti / teSu yaH prathamo bhaGga AcIrNo yatanayA kAraNe dezasnAnamityevaMrUpastasmin bhane zuddhaH / tatastRtIyAdiSu bhaGgeSu laghukAdi prAyazcittaM krameNa jJAtavyam, / 5 / / 5 / / / / / 15 ISIS SIIS 5515 / / 5 / 155 / SIS SSSI TISS SI55 5555 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ijIko tadyathA - tRtIye laghukaH / ekAdaze laghukaH / dvAdaze caturlaghukAH / paJcame saptame paJcadaze ca bhaGge laghuko mAsaH / SoDaze bhaGge punazcaturlaghukAH / AjJA'navasthAmithyAtvavirAdhanAzca bhavanti / ime ca doSAH snAne SaDjIvanikAyavirAdhanA / snAnapratibandhaH / asnAnasAdhuzarIrebhyo nirmalazarIro'hamiti gArava vibhUSA / asnAnaparISahA'jayaH / lokasyAvizrambhaH / uktaM ca chakkAyANa virAhaNa tappaDibaMdho a gArava vibhUSA / parisahabhIruttaMpi a avisAso ceva NhANaMmi' / / dvitIyapade glAnasyAdhvazrAntasya vA dezasnAnaM sarvasnAnaM vA na duSTam / vAdino vAdaparSadaM gacchataH pAdAdi - dezasnAnaM sarvasnAnaM vA AcAryasyA'tizaya iti kRtvA dezasnAnaM sarvasnAnaM vA'nujJAtam / / 207 / / atha kAlAtItAdibhaktAdiprAyazcittamAha-- bhinnaM kAladdhANAitthiakaraNaMmi guruga paribhoge / avihivigiMciNiAe bhattAINaM tu lahumAso / / 208 / / vyAkhyA-vikathAdipramAdena vismRtyA bhaktAdeH kAlAdhvAtikrAntakaraNe kAlAtIte adhvAtIte vA bhakte pAne vA kRte bhinnamAsaH / kAlAdhvAtItasya bhaktAdeH paribhoge caturgurukAH / kAlAdhvAtItAnAmazuddhagRhItAnAmadhikIbhUtAnAM vA bhaktAdInAmanyeSAM vA pariSThApanIyAnAM prasravaNAdInAmavidhivivecanAyAmazuddhasthaNDilAdau parityAge punarlaghumAsaH / / 208 / / athavA-- saMsaTTA saTTe niddhe cauguruga lukkhasaMsaTTe / gurugo iare lahugo bhatte saMpai avihicAe / / 209 / / vyAkhyA - saMsRSTe asaMsRSTe vA snigdhe bhakte avidhinA pariSThApite caturgurukAH / rUkSasaMsRSTe guruko mAsaH / itarasmin rUkSAsaMsRSTe bhakte avidhinA tyakte laghuko mAsaH / samprati idAnIM sAmAcAryAgatamidaM prAyazcittamavidhipariSThApane'vagantavyam / Agame ca pariSThApane'yaM vidhiH - mUlaguNAzuddhe bhakte pariSThApyamAne ekaH puJjaH, uttaraguNAzuddhe lobhAtirekagRhIte ca dvau puJja / AcAryaglAnaprAghurNakadurlabhatvasahasAlAbhahetukagRhIte'dhikIbhUte zuddhe bhakte trayaH puJja vIthyAdinirgatAnAM sAdhUnAM zuddhAzuddhaparijJAnArthaM kriyante / duSTavidyAmantracUrNaviSakRtaM tu bhaktaM bhasmAkrAntaM kRtvA pariSThApyate / sAmprataM tu sarvaM pariSThApyaM prAyo bhasmAkrAntaM kRtvA pariSThApyate / / 209 / / tathA-- cahu bhAge pAe cauguru kimipAya saMkhaDe vamaNe / lahugo iriovaogAkaraNe sajjhAya gurugo a / / 210 / / vyAkhyA-pramAdAdinA hastapAtanAditaH pAtre bhagne caturlaghu / kRmipAtaH, kRmayo vraNApAnakukSisamudbhavA jantavasteSAM pAtaH pAtanaM niSkAsanaM sa caturdhA - niSkAraNe avidhinA, niSkAraNe vidhinA, kAraNe avidhinA, kAraNe vidhinA / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kASThAdibhiravidhiH / aGgulyAdibhistu vidhiH / atra caturthe bhane zuddho vidhinA pravRttatvAt / zeSeSu triSu prAyazcittaM caturguru / nizIthe tu AdyabhaGgaddhaye caturlaghu / tRtIye laghumAsaH / utsargeNa vidhinA avidhinA vA na te niSkAsyA yatasteSu virAdhyamAneSu saMyamavirAdhanA, kSate tvAtmavirAdhanA tato'dhisoDhavyam / yaduktaM nizIthacUrNI- sIsa Aha-veaNaTTeNa kiM kAyavvaM ?' Ayaria AhamaccuppaiaM dukkhaM abhibhUo veaNAe tivvAe / addINo abahio dukkhaM ahiAsae samma' / / (ni0bhA0 1503) naccatti jJAtvA, kiM jJAtvA ? duHkkhamutpannam, vedyate iti vedanA tivAe veaNAe savvaM sarIraM vyApta' mityarthaH / na dINo adINo pasaNNamaNo svabhAvastha ityarthaH / na vA ohayamaNasaMkappe / athavA hA mAte ! hA pite ! evamAdi na bhAsae jo so adINo, na veaNaTTo appaNo sirorukuTTaNAdi kareti / athavA na veaNaTTo ciMtei appANaM mAremitti / taM dukkhamuNannaM sammaM ahiAseavaM ityarthaH / kAraNe puNa nIharaNaM karijja / abucchittinimittaM jIviaTThI samAhiheuM vA / gaMDAdIsuM kimie jayaNAe nIhare bhikkhU' / ___ (ni0bhA0 1513) 'suttatthANaM abucchittiM karissAmi' tti / jIvitahI vA jIvaMto saMjamaM karissAmi, cautthAiNA vA taveNaM appANaM bhAvissAmi, nANa-dasaNa-carittasamAhisAhaNaTThA vA athavA samAhimaraNeNa vA marissAmi tti / kimie jayaNAe nIharija / jayaNA jahA jIvovaghAo na bhavatItyarthaH / tathA saMkhaDe saGghaDyAM caturguru / idamuktaM bhavati-saGkhaDI dvividhA-AcIrNA anAcIrNA ca / sAdhUnAM kalpanIyA AcIrNA, itarA anaaciirnnaa| tatraitA anAcIrNAHAvaMtiA pagaNiA sakhitta akhitta bAhirAiNNA / avisuddhA paMtha gamaNA sapaccavAyA sabheA ya' / / (ni0bhA0 1772, bR0ka0 3184) taTikakArpaTikAdInAM sarveSAM yasyAM dIyate sA yAvantikA / yasyAM punaH pAkhaNDinAmeva daza sarajaskAnAM daza zAkyAnAM daza parivrAjakAnAM daza zvetapaTAnAmevaM gaNitAnAM dIyate sA pragaNitA / svakSetre yA sakrozayojanAbhyantare, akSetre yA sacittapRthivyAM sacittavanaspatikAyAdiSu yA sthitA / bAhyA yA sakrozayojanapramANakSetrAvagrahAd bahiH / AkIrNA carakaparivrAjakasarajaskAdibhistaTikakArpaTikAdibhizca yA AkulA / yasyA mArgaH pRthivyabbanapatitrasaiH saMsakto bhavati sA'vizuddhapathA / siMhAdizvApadastenAdipratyapAyasahitA sapratyapAyA / yasyAM viSakuTilaprayogeNa jIvitacaritrabhedo bhavati sA sabhedA / etAH sarvA api saGghaDyo'nAcIrNAH / yAvantikAdidoSavipramuktA AcIrNAH / anAcIrNAsu ca navasu saGkhaDISu gacchataH prAyazcittam , tadyathAyAvantikAyAM caturlaghu / pragaNitAyAM caturguru / svakSetrasaGghaDyAM caturlaghu / akSetrasavaDyAM kAyaprAyazcittam / bAhyAyAmarddhayojanArddhayojanavRddhau caturlaghu-caturguruprabhRti / AkIrNAyAM caturguru / avizuddhapathAyAM kAyaprAyazcittameva / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo sapratyapAyAyAM darzanApAye caturlaghu / brahmAdyapAye caturguru / sabhedAyAM caturguru / tathA vamane sAte ca caturguru / tathA hastazatAd bahirgamanAgamanAdau IryAyA IryApathikyA apratikramaNe upayogAkaraNe ca laghumAsaH / tathA pauruSIcatuSTaye svAdhyAyAkaraNe guruko mAsaH / sAdhunA hi satataM vizuddhasvAdhyAyadhyAnabaddhAdareNa bhAvyam / yaduktaM zrImahAnizIthegoyamA ! NaM pavajjA-divasa-pabhiIe jahutta-vihiNovahANeNaM je keI sAhU vA sAhuNI vA apuva-nANagahaNaM na kujjA tassAsaI virAhiyaM suttatthobhayaM saramANe egagga-citte paDhama-carama-porisIsu diyA rAo ya NANuguNejjA se NaM goyamA ! NANakusIle Nee / se bhayavaM ! jassa aiguruya-nANAvaraNodaeNaM ahaMnisaM pahosemINassa saMvacchareNAvi siloga'ddhamavi No thirapariciyaM bhavejjA se kiM kujjA ? goyamA ! teNAvi jAvajjIvAbhiggaheNaM sajjhAyasIlANaM veyAvaccaM tahA aNudiNaM aDDAijje sahasse (2500) paMcamaMgalANaM sutthatthobhae saramANe gaggamANase pahosijjA / se bhayavaM ! keNaM aTeNaM ? goyamA ! je bhikkhU jAvajjIvAbhiggaheNaM cAukkAliyaM vAyaNAi jahAsattIe sajjhAyaM na karejjA se NaM NANakusIle Nee / annaM ca-je keI jAvajjIvAbhiggaheNa apulaM nANAhigamaM karejjA, tassAsattIe pubAhiyaM guNejjA, tassAviyAsattIe paMcamaMgalANaM aDDAijje sahasse parAvatte sevi ArAhage taM ca nANAvaraNaM khavittANaM titthayare i vA gaNahare i vA bhavittA NaM sijjhijjaa| se bhayavaM ! / keNa aTeNaM evaM buccai jahA NaM cAukkAliyaM sajjhAyaM kAyavvaM ? goyamA / maNa-vayaNa-kAyagutto nANAvaraNaM khavei aNusamayaM / sajjhAe vaTato khaNe khaNe jAi veraggaM / / 108 / / uDDamahe-tiriyami ya joisa-vemANiyA ya siddhI ya / sabo lAgAlogo saljhAya-viussa paccakkho / / 109 / / duvAlasa-vihaMmivi tave sAbhiMtarabAhire kusala-diDhe / Navi atthi na vi ya hohI sajjhAyasamaM tavokam / / 110 / / ega-duti-mAsakkhamaNaM saMvaccharamavi ya aNasio hojjA / sajjhAyajhANarahio egovAsaphalaM pi Na labhejjA / / 111 / / uggama-upAyaNa-esaNAhiM suddhaM tu nicca bhuMjato / jai tiviheNAutto aNusamaya bhaveja sajjhAe / / 112 / / tA taM goyama ! egaggamANasattaM Na uvamiuM sakkA / saMvaccharakhavaNeNavi jeNa tahiM NijjarA'NaMtA / / 113 / / (yugmam) paMcasamio tigutto khaMto daMto ya nijjarApehI / egaggamANaso jo karejA sajjhAyaM so muNI manne / / 114 / / jo vAgare pasatthaM suyanANaM jo suNei suddhabhAvo / ThaiyAsava-dArattaM takkAlaM goyamA ? doNhaM / / 115 / / egapi jo duhattaM sattaM paDibohiuM Thavai magge / sasurA-'suraMmi vi jage teNeha ghosio amAghAo / / 116 / / dhAu-pahANo kaMcaNabhAvaM na ya gacchaI kiyA-hINo / evaM bhavvovi jiNovaesa-hINo na bujhejjA / / 117 / / A. prghossytH| B. duHkhArtaM / C. abhayaghoSaNA / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo gaya-rAga-dosa-mohA dhammakahaM je kareMti samayannU / aNudiyahamavIsaMtA savvappAvANa muccaMti / / 118 / / nisuNaMti a bhayaNijjaM, egaMtaM nijjaraM kahatANaM / jai annahA Na suttaM atthaM vA kiMci vAejjA / / 119 / / eeNaM aTeNaM goyamA ! evaM vuccai jahA NaM jAvajjIvaM abhiggaheNaM cAukkAliyaM sajjhAyaM kAyavti, tahA a goyamA ! je bhikkhU vihIe supasatthanANamahijjeUNa nANamayaM karejjA se vi nANakusIle, evamAinANakusIle aNegahA pannavijjaMti / (mahAnizIthasUtram adhyayana - 3 sUtra 36-37-38) / / 210 / / athAvazyakAvidhikAraNaprAyazcittamAha phiDie sayamussAria bhagge vegAivaMdaNussagge / kamaso bhinnaM lahuguru mAso sabami caulahugA / / 211 / / vyAkhyA-sphiTite svayamutsArite bhagne vA ekAdivandanotsarge / kramazo bhinnalaghugurumAsAH / sarveSu cturlghukaaH| ayaM bhAvArthaH-nidrAdipramAdavazato gurubhiH saha pratikramaNe sphiTito na militaH / ekasmin kAyotsarge bhinnamAsaH / dvayorlaghumAsaH / triSu gurumAsaH / tathA gurubhirapArite'pi kAyotsarge svayamAtmanA prathamameva pArite, bhagne vA kAyotsarge acintayitvApi sarvaM cintanIyamantarAla eva pArite / ekadvitrisaGkhye kAyotsarge yathAsaGkhyaM bhinnalaghugurumAsAH / sarveSvapi ca kAyotsargeSu sphiTitatve bhagnatve ca caturlaghu / evaM vandanake'pi sphiTitatve pazcAtpatitatve gurorvandanakaM dadAnasya svayamagrataH pradatte kRtAkRtatve bhagne vA yathAsaGkhyamekasmin bhinnamAsaH / dvayorlaghumAsaH / triSu gurumAsaH / sarveSu caturlaghu / / 211 / / yastu kAyotsargAdIni na karotyeva tasya kimityAha akaesu a tesu puNo lahugurucaulahuga cauguru savve / pubamapihi arthaDila nisi vosiraNe divA suaNe / / 212 / / vyAkhyA-akRteSu punasteSu kAyotsargeSu vandanakeSu ca ekAdiSu ekadvitriSu laghugurucaturlaghukAH krameNa bhavanti / sarvasmiMstu pratikramaNe akRte caturguru / tathA pUrva sandhyAyAmaprekSitasthaNDile nizi saJotsarge kRte, divA svApe ca kRte caturguru / / 212 / / tathA kohe bahudevasie AsavakakkolamAiesuM vA / lasuNAisu lahumAso tannAIbaMdhamuaNe a / / 213 / / vyAkhyA-atra vAzabdo'nuktasamuccaye / tena pUrvoktaM caturguru prAyazcittamAkRSyate / tatazca krodhe bahudevasike cirakAlIne pakSAccAturmAsakAccoparyapi rahite caturguru / tathA AsavakakkolamAiesu' / AsavodhAtakyAdibhAvitaikSurasastasmin kathaJcitpIta iti zeSaH / kakkolAdiSu kakkolalavaGgapUgaphalajAtiphalatAmbulAdiSu ca bhakSiteSu caturguru prAyazcittam / lazunAdiSu acitte lazune, AdizabdAt pANDau ca bhakSite / tathA sannAi' tti / to vatsa AdizabdAt mayUratittirAdayaH teSAM bandhonmocane laghumAsaH / / 213 / / A. shrmrhitaaH| B. DuMgaLI' iti bhASAyAm / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo bhUtigaapeha ajjhusirataNa bhinna sesapaMcagesu lahU / caulahu putthayapaNae apehi paNage gurugaM ca tase / / 214 / / vyAkhyA-iha sAdhubhiH caturbhAgAvazeSAyAM caramapauruSyAM prasravaNoccArakAlabhUmayaH pratilekhyAH tAH saptaviMzatirbhavanti / tadyathA-upAzrayasya madhye kAyikAbhUmayastisro'nadhisahanIyA Asanne madhye dUre cAdhisahanIyA api tisraH / evametAH SaT kAyikAbhUmayo vasatimadhye / bahirapyevameva SaT kAyikAbhUmayaH / evaM prasravaNe dvAdaza / evaM saJjJAbhUmayopi dvAdaza / tisraH kAlamaNDalabhUmayaH / evametAH sarvAH saptaviMzatiH / tato bhuvAM prasravaNoccArakAlabhUmInAM trikaM bhUtrikaM tasyA'pratyupekSaNe bhinnamAsaH / nizIthe tu laghumAsaH AjJAdayazca doSAH / apratilekhite ca sthaNDile yadi vyutsRjati tataH SaTkAyavirAdhanA / bilAdisambhave apratilekhite ahivRzcikAdibhirAtmavirAdhanA / sthaNDilaM na pratilekhitamiti na vyutsRjati yadi tato mUtranirodhe cakSurvinAzaH / va!nirodhe jIvitanAzaH / glAnakAryavyAkulatvAgnisambhramagrAmavikAlaprAptyAdikAraNaiH punarapratilekhayannapi zuddhaH / tathA azuSiratRNeSu darbhAdiSu niSkAraNaM paribhukteSu bhinnamAsaH / zeSapaJcakeSu laghumAsaH / tAni ca paJcakAni-tRNapaJcakaM 1 apratilekhyadUSyapaJcakaM 2 duSpratilekhyadUSyapaJcakaM 3 pustakapaJcakaM 4 carmapaJcakaM ceti 5 / tatra zAlivrIhikodravarAlakAraNyakatRNarUpaM tRNapaJcakam / tUlI saMskRtaru(rU?)tAdibhRtA arkatUlAdibhRtA vA pratItA 1 AliGganikA puruSapramANA yA rAjeti buddhyA samAliGgya rAjAntaHpuryaH zerate 2 mastakopadhAnaM haMsaromAdipUrNamucchIrSakaM 3 gallamasUrikA 4 paJcamo masUrakazcarmakRto vastrakRto vA bUyAdipUrNa AsanakriyAyogyazca kvalakagaSTikArUpaH 5 / etadapratilekhyadUSyapaJcakaM sarvathApi pratyupekSitumazakyam antazcakSuraviSayatvAt / koyavi-prAvAraka-pUrikA-dADhikAli-virAlikAkhyaM duSpratilekhyadUSyapaJcakaM cakSuSA samyaganirIkSyam / tatra koyavirnAma rUtapUritapaTTarUpA yA loke mANikItyucyate 1 / prAvAro bRhatkambalo nepAlAdiH pratizIrA vA 2 / pUryate stokairapi tantubhiH pUrNA bhavatIti pUrikA sthUlazaNaguNamayapaTTAtmikA yayA dhAnyagoNikAH kriyante hastyAdyAstaraNAni ca 3 / dADhikAliryamalitatantudvayavyUtA paTI / ayamanvayaH / mukhamadhye hi yamalitobhayadantapaGktirUpA dADhikAli-daMSTrikAvalinirIkSyate / evaM dvisUtrapaTyapi / aurNikI sautrikI vA dADhikAlisadRzIva dRzyamAnA pratibhAtIti dADhikAlirityucyate 4 / virAlikA nAma dvisarasUtrapaTI 5 / tathA gaNDIpustakaH 1 kacchapipustakaH 2 muSTipustakaH 3 chedapATIpustakaH 4 sampuTaphalakapustakaH 5 ceti pustakapaJcakam / etatsva rUpaM cedaMbAhallapuhattehiM gaMDIputtho a tullago dIho / kacchavi aMte taNuo majhe pihulo muNeyavyo / / cauraMguladIho vA vaTTAgiimuTThIputthago ahavA / cauraMguladIhu cciya cauraMso hoi vinneo / / dIho vA hasso vA jo pihalo hoi appabAhallo / taM muNiasamayasArA chivADiputthaM bhaNaMtIha' / / (da0 vai0ni0 gA0 46) A. bhoTo takIyo' iti bhASAyAm / B. rU' iti bhASAyAm / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo saMpuDago dugamAi-phalagA / gomahiSA'jaiDakamRgANAM carmANi carmapaJcakam / dvitIyamapi carmapaJcakaM bhvti| yathA-taligAkhallagavaddhe kosagakattI a bIaMtu / kozakAdyAdhAraM carma / kRttiH pralambavikartanAya / atra ca tRNapaJcake duSpratilekhyadUSyapaJcake carmapaJcake ca niSkAraNaparibhukte laghumAsaH / apratilekhya dUSyapaJcake gurumAsaH / pustakapaJcake ca gRhIte caturlaghukAH / yacca trasAnAM dvIndriyAdInAm pustakAntargatAnAM vA vadhe Apadyate tadapi ca prAyazcittaM bhavatItyarthaH / trasavirAdhanA ca pustakeSvitthamuktA / jai tesiM jIvANaM tattha gayANaM tu lohi hunjA / pIlijjate dhaNi galijja taM akkhare phusiuM / / (ni0bhA0 4007, bR0ka0 3830) yadi teSAM tatra gatAnAM pustakapatrAntarasthitAnAM jIvAnAM kunthuprabhRtInAM lohitaM bhavet / tataH pustakabandhanAdikAle teSAM dhaNiyaM gADhataraM pIDyamAnAnAM tat rudhiramakSarANi spRSTvA bahiH parigalet / ata evajattiamittA vArAu muMcaI baMdhaI va jai vArA / jai akkharANi lihai tai lahugA jaM ca Avajje / / (ni0bhA0 4008, bR0ka0 3831) yAvan mAtrAn vArAn pustakaM muJcati choTayati / yati vArAMzca badhnAti / yati vA yAvanti akSarANi likhati / tati tAvanti caturlaghUni / yacca kunthupanakAdInAM saGghaTTanaM paritApanamapadravaNaM vA Apadyate tanniSpannaM ca prAyazcittaM bhavati / dvitIyapadena tu medhAdhAraNAdiparihANiM vijJAya kAlikotkAlikazrutasya dAnagrahaNAdau bhANDAgAramevedaM bhaviSyatItyevamarthaM pustakapaJcakamapi gRhyate / uktaM ca-dhippai putthagapaNagaM kAlianijjuttikosaTTA / / 214 / / tathA challahu akAladhuaNe phullia-dhuvaNaMDuvaddave chagurU / mattaviNu bahinirohe lahugA lohe guruga naDhe / / 215 / / vyAkhyA-varSArambhakAlaM vinA yadupadhiprakSAlanaM tadakAladhAvanaM tacca sAdhUnAM na kalpate / anekadoSasambhavAt / uktaM cauubaddhadhuvaNa bAosa baMbhaviNAso aTThANaThavaNaM ca / saMpAimavAuvaho pAvaNabhUovadhAo a' / / (piM0ni0 31) Rtubaddhe kAle cIvaradhAvane caraNaM bakuzaM bhavati upakaraNabakuzatvAt / tathA brahmavinAzo maithunprtyaakhyaanbhnggH| prakSAlitavAsaHparidhAnabhUSitazarIro hi virUpo'pi ramaNIyatvena pratibhAsamAno ramaNInAM ramaNayogyo'yamiti prArthanIyo bhavati, kiM punaH zarIrAvayavarAmaNIyakopazobhitaH / tataH kAminIkaTAkSavikSepAdikSobhito'vazyaM brahmacaryAdapabhrazyati / tathA asthAnasthApanam / iyamatra bhAvanA-yadi kathaJcittattvaveditayA saMyamaviSayaniSpakampadhRtyavaSTambhato na brahmacaryAdapabhrazyati tathApi lokenAsau'sthAne sthApyate / yathA-nUnamayaM kAmI kathamanya Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo thAtmAnamitthaM bhUSayati / na khalvakAmI maNDanapriyo bhavatIti / tathA sampAtimAnAM makSikAdInAM prakSAlanajalAdiSu nipatatAM vAyozca vadho bhavati / tathA plAvanena prakSAlanajalapariSThApane pRthivyAM rellaNena bhUtopaghAtaH pRthivyAzritakITikAdisattvopamardo bhavati / tasmAnna RtubaddhakAle vastraM kSAlanIyam / nanvete doSA varSAkAlAdarvAgapi dhAvane sambhavanti / tatastadAnImapi na cIvarANi prakSAlanIyAni / tanna, tadAnIM cIvarA'prakSAlane anekdosssmbhvaat| uktaM caaibhAra cuDaNa paNae sIalapAuraNajIragelanne / ohAvaNa kAyavaho vAsAsu adhovaNe dosA / / (piM0ni0 32) varSAkAlAdagipi yadi vAsAMsi na prakSAlayante tadAnImatibhAraH sarvataH salilamayIsu varSAsu klinnamalasampakartA vAsAMsi gurutarabhArANi bhavanti / tathA dhuDaNaM' ti / vAsasAmadhAvane varSAsu jIrNatAbhavanena zATo bhavati / na ca varSAsu abhinavavastragrahaNaM na cAdhikaH parigrahastato vastrAbhAve ye doSAH samaye prasiddhAste sarve'pi yathAyogamupaDhaukante / tathA malaklinneSu vastreSu panakaH saAyate / tathA varSAsu zItalIbhUtavAsasAM prAvaraNe bhuktAhArasyAjIrNatAyAM glAnatvamupajAyate / tathA ca sati pravacanasyApabhAjanA / yathA aho ! baTharaziromaNayo'mI tapasvino ye nAma varSAsu aprakSAlitAnAM vAsasAM paribhoge mAndyamupajAyate ityetadapi nAvabudhyante-te pRthagjanAparicchedyaM svargApavargamArgamavagacchantIti duHzraddheyam / tathA bhikSAdyarthaM vinirgatasya sAdhormeghavRSTau malinavastrakambalasamparkato'kAyavirAdhanA / ete varSAsu varSApratyAsannakAle vastrAdInAmaprakSAlane doSAstasmAdavazyaM varSAkAlAdarvAg vAsAMsi prakSAlanIyAni / ye ca sampAtimasattvopaghAtAdayo doSAzcIvaraprakSAlane proktAste'pi sUtroktanItyA yatanayA pravartamAnasya na sambhavanti / yo hi sUtrAjJAmanusRtya yatanayA samyag pravartate sa yadyapi kathaJcit prANyupamaIkArI tathApi nAsau pApabhAg bhavati / nApi tIvraprAyazcittabhAgI / sUtre bahumAnato yatanayA pravarttamAnatvAt / sUtraM cedamappatti ccia vAse savaM uvahiM dhuvaMti jayaNAe / asaie udagassa ya jahannao pAyanijjogo / / AcAryAdInAM punarakAlepi vastradhAvane na doSaH / yaduktamAyaria-gilANANa ya mailA mailA puNovi dhovaMti / mA hu gurUNa avaNNo loaMmi ajIraNaM iare / / (piM0ni0 34) tatazca zeSasAdhorakAle RtubaddhakAle kalpa-colapaTTAdeH kiyanmAtrasyopadheH prakSAlane SaDlaghu prAyazcittam , sarvasya tUpadherakAladhAvane prAyazcittamagre bhaNiSyate / tathA puSpitasya panakajIvAzritasyopadheH prakSAlane aNDasya caTakAdisattvasyopadrave pramAdAdinA vinAze ca SaDguru / tathA mAtrakaM vinA bahiH kevalabhUmAveva nirodhe kRte caturlaghukAH / lohe sUcInakhaharaNikAdike naSTe caturgurukAH / / 215 / / tathA A. mUrkhaH / B. prAkRta (= sAmAnya) janAgamyam / C. (tulA) ni0bhA0 1857 girohaM karoti vosirati / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo lahu kAyanbhaMga kavADapillaNe lahuga kAla'paDikamaNe / maMDaliapaDikkamaNe samaM kusIlehiM paDikkamaNe / / 216 / / vyAkhyA-kAyasya zarIrasyAbhyaGgastailAdinA mardanam / asthimAMsaromatvaksukhapradA sambAdhanetyarthaH / tasmin kAyAbhyaGge niSkAraNe kRte kArite ca laghumAsaH / evaM kAyasya kalkAdinA udvarttane malaprasvedaspheTane nakhasaMskaraNe dIrgharomakarttane kASThAdinA dantadhAvane alaktakAdiraGgena nakhAdiraane ca laghumAsaH / AjJAbhaGgAdayazca doSAH / ime cApare doSAH / gADhasambAdhanAyAM carmApanIyate, asthibhaGgo vA bhavet, abhyaGge ca makSikAdisampAtimajIvavadhaH / malaspheTananakhasamAraNAdau AtmaparamohodIraNaM bAkuzyadoSaH / suutraarthprimnthH| sAdhukriyAviparyayaH zrAvakamithyAdRSTiloke vA parivAdaH / abhyaGgAdikaraNena parijJAyate na sAdhuriti / vAtAdirogamArgazramAdinA kAraNena punarabhyaGga udvarttanaM vA kArayannapi zuddhaH / evamanAbhogAdinA malAdyapanayannapi zuddhaH / tathA pAdanakhA dIrdhAzcaGkramaNe upalAdiSu AsphiTanti, bhajyante vA hastanakhA, bhAjanalepaM vinAzayanti, dehe vA kSataM kurvanti / tathA ca loko bhaNedeSa kAmI kAminIkRtakSatatvAditi / lokazca bhaNati dIrghanakhAntare sajjJA tiSThatyato'zucaya ete / pAdanakheSu ca dIrghaSvantare reNustiSThati tayA ca cakSurupahanyate / etaddoSapariharaNArthaM nakhakarttanaM kurvannapi zuddhaH / tathA vaNagaNDabhagandarAdiSu romANyupaghAtaM kurvantItiromacchedane zirorogiNo vA kezakarttane na doSaH / dantaroge kASThAdinA dantagharSaNe na doSaH / tathA AdarzasphaTikAdimaNijalatailaghRtAdibhAjanAdiSu svaM mukhaM rUpaM vA vilokamAnasya caturlaghu prAyazcittam / AjJAbhaGgAdayo doSAH / ime cAnye-AdarzAdiSu AtmAnaM rUpavantaM dRSTvA viSayAn bhunajmIti pratigamanaM kuryAt ; anyatIrthikeSu vA pravizati; siddhaputro vA bhavati; siddhaputrIM vA sevate; svaliGgena vA saMyatI pratisevate; virUpaM vAtmAnaM dRSTvA nidAnaM kuryAt ; devatArAdhanavazIkaraNayogAdi vA zarIrabAkuzyaM vA kuryAt ; Adarza vA''tmano rUpaM dRSTvA zobhe'hamiti gauravaM kuryAt ; rUpeNa hRSTo virUpo vA viSAdena kSiptAdicitto bhavet ; sAgArikairvA dRSTe uDDAha-eSa na tapasvI kAmI eSo'jitendriya iti / rogAdikAraNe punarAdarzAdiSvAtmarUpavilokane'pi na doSaH / tathA kapATasya preraNe ayatanayA'grataH pazcAcca kSepaNe laghumAsaH / tathA kAle AvazyakavelAyAmapratikramaNe AvazyakAkaraNe laghukAzcatvAro bhavanti / tathA maNDalyAM yathAjyeSThAnukramavyavasthitasAdhuzreNirUpAyAmapratikramaNe ca kRte pratikramaNA'karaNe / kutsitaM zIlamAcAro yeSAM te kuzIlAH pArzvasthAvasannAdayastaiH sArdhaM pratikramaNe ca kRte caturlaghukA bhavanti / / 216 / / / guru uvahiapaDilehe chappaia asohi kamatadaggahaNe / lahugA gurugajjANaM sayameva ya vatthapAyagahe / / 217 / / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo vyAkhyA - gurUNAmAcAryANAM paribhogyasyopadherapratilekhane SaTpadikAnAmazodhane krameNa paripATyA vibhajya tAsAmagrahaNe ca catvAro laghukA bhavanti / upalakSaNatvAt prapannAnazanaglAnatapasvisthaviraprAghUrNakazaikSANAmupadherapratyupekSaNe caturlaghukAH / tathA AryANAM saMyatInAM gRhasthasakAzAt svayameva vastrapAtragrahaNe caturgurukAH / yataH saMyatInAM gRhasthebhyaH svayameva vastrAdigrahaNe anekadoSAH sambhavanti / tathAhi - saMyatIM gRhasthAdvastrANi gRhNantIM dRSTvA ko'pyabhinavazrAddho mithyAtvaM gacchet / nirgranthyo'pi bhATiM gRhNantIti zaGkate vA / gRhastho vA vastrANi dattvA maithunamavabhASeta pratiSiddhe caiSAmeva vastrANi gRhitvA uktaM na karotItyuDDAhaM kuryAt / strI ca svabhAvenAlpasattvA tato yena tena vA vastrAdinA'lpenApi lobhyate, lobhitA cA'kAryamapi karoti / bahumohA ca strI, tataH puruSaiH saha saMlApaM kurvatyA vastrANi gRhNantyAzca tasyAH puruSasamparkato moho dIpyate / udArarUpAM vA saMyatIM dRSTvA kArmaNAdinA kazcidvazIkuryAt / vazIkRtA ca cAritravirAdhanAM karoti / tasmAd nirgranthIbhiH gRhasthebhyaH svayaM vastrANi na grAhyANi kintu tAsAM tAni gaNadhareNa dAtavyAni / tatrAyaM vidhi :- saMyatIprAyogyamupadhimutpAdya sapta dinAni sthApayati / tataH kalpaM kRtvA sthaviraM sthavirAM vA paridhApayati / yadi nAsti vikArastataH sundaram / evaM parIkSAmakRtvA yadi dadAti tadA caturgurukam / taM ca parIkSitamupadhimAcAryo gaNinyAH prayacchati / gaNinI ca saMyatInAM vidhinA dadAti / athAcArya : svayaM tAsAM dadAti tadA caturgurukam / yataH kAcinmandadharmA bhaNedasyAzcokSataraM dattam / eSA'syeSTA yauvanasthA ca / evamasthAne sthApayati / tasmAdAcAryeNa pravarttinyA eva pradAtavyam / AcAryazca saMyatIvarttApakaH prathamabhaGgavarttI anujJAto na zeSabhaGgatrayavarttI / te cAmI bhaGgAH - sahiSNurapi bhItapariSadapi 1 sahiSNurna bhItapariSat 2 asahiSNuH paraM bhItapariSat 3 asahiSNurabhItapariSacca 4 / tatrendriyanigrahasamarthaH saMyatIprAyogyakSetravastrapAtrAdInAmutpAdanAyAM prabhaviSNuH sahiSNurucyate / yasya tu sarvo'pi sAdhusAdhvIvargo bhayAnna kAmapyakriyAM karoti sa bhItapariSat / tatra prathamabhaGge varttamAnaH saMyatIparivarttane samucitaH zeSeSu triSu bhaGgeSu varttamAno nAnujJAtaH / yadi parivarttayati tadA caturgurukAH / yato dvitIyabhaGge AtmanA sahiSNuH paramabhItapariSattayA svacchandapracArAH satyo yat kimapi tAH kariSyanti tat sarvamayameva prApnoti / tRtIyabhaGge tu svayamasahiSNutayA tAsAmaGgapratyaGgAdIni dRSTvA yadAcarati tanniSpannam / caturthabhaGge dvitIyatRtIyabhaGgadoSAMzcApnoti / prathamabhaGgavarttinazcAcAryasya yathAvat saMyatIparivarttane atimahatI karmanirjarA yaduktam jai puNa pavvAveI jAvajjIvAe tAu pAleI / annAsati kappe vihu gurugA jaM nijjarA viulA' / / ( bR0ka0 1063, ni0 bhA0 4926 ) yadItyabhyupagame / tatazcAyamarthaH - tAH prathamato'pi yatastataH pravrAjayituM na kalpante / yadi punaH pravrAjayati tato yathoktavidhinA yAvajjIvaM tAH pAlayati yogakSemavidhAnena samyag nirvAhayatItyarthaH / sa prathamabhaGgavarttI yadi jinakalpaM pratipitsuraparaM cAryikAH parivarttayitavyAH / tataH kiM karotviti cintAyAM yadyasti tadIye gacche , Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ko'pyAryikANAM vidhinA varttApakaH tataH tasya samarpya jinakalpaM pratipadyate / atha nAstyanyo varttApakaH tarhi mA jinakalpapratipattiM karotu kintu AryikA eva parivarttayatu / kutaH ? ityAha anyasya varttApakasyAsati abhAve jinakalpe'pi pratipadyamAne hurnizcaye, catvAro gurukAH / Aha-sakalakarmakSayAkSuNNakAraNe jinakalpe'pi pratipadyamAne kimevaM prAyazcittam ? Aha-yadyasmAtkAraNAt jinakalpaM pratipannasya yA nirjarA tasyAH sakAzAt vipulA nirjarA yathAvat saMyatIH paripAlayato bhaviSyatIti yuktiyuktameva prAyazcittam / / 217 / / tathA bhinnamapehe vasahIsayaNAsaNadaMDathaMDilakaDINaM / sajjhAyakAlagoaracariAI apaDikamaNe a / / 218 / / vyAkhyA-vasatiH upAzrayaH zayanaM zayyA AsanaM pIThakAdi daNDo bAhupramANA yaSTiH sthaNDilaM prasravaNoccArAdivyutsarjanabhUmiH kaTI vaMzakhaNDAdimayIdvArapidhAnam / eteSAmapratyupekSaNe pratyupekSaNAM pramArjanAM ca vinApi vyApAraNe pratyekaM bhinnamAsaH / tathA svAdhyAyakAlagocaracaryANAmapratikramaNe svAdhyAyakAlagocaracaryApratikramaNavismAraNe pratyekaM bhinnamAsaH / atra ca nizIthAdibhASyagatAnAM zrIjinabhadragaNikSamAzramaNapraNItajItasUtragatAnAM suvihitajanAcIrNajItasamAcArIgatAnAM ca gAthAnAM tadrUpANAmeva prAyaH saGgRhItatvAt kvacit kiJcit padaM punaruktamapyaduSTam / / 218 / / tathA varisaMtANi abhoge lahugA gurugA akAlasannAe / dagamaTTijalugamuaNe dagapiaNe lahuga sannAe / / 219 / / vyAkhyA-varSAtrANyAH kambalyA varSAdau jalAdivirAdhanAyAM satyAmabhoge vinAzabhayAdinA avyApAraNe cturlghukaaH| athavA varSati vRSTiM kurvati vAride yadAnItaM bhaktAdi tasya bhoge vyApAraNe caturlaghukAH / asya padasyArtho'nyathApi cintyaH / akAlasaJjJAyAm akAle rajanyAM sajJAyA vyutsarjane caturgurukAH / tathA niSkAraNe mAtrake sajJAM vyutsRjya yaH pariSThApayati tasya mAsalaghu / mAtrake sadbhAvyutsarjane ceme doSAH / zaikSA gandhena darzanena vA vipariNAmaM vrajeyuH jugupsAM vA kuryuH / sAgAriko vA dRSTvA uDDAhaM kuryAt / aho ! ime azucayaH sarvalokaM viTAlayantIti / bhAjanabhedaM vA vidadhyAt / glAnaH punaH saJjJAbhUmigamanA'samarthaH bADhamAbAdhito vA saJjJAbhUmya'bhAve vA pRthivyAdivirAdhanAdikAraNe vA mAtrake sajJAM vyutsRjya pariSThApayannapi zuddhaH / viruddhasthAne ca sadbhAvyutsarjane prAyazcittaM tacca viruddhasthAnaM tridhA-AtmasaMyamapravacanopaghAtakAribhedAt / tatrAtmopaghAtakAri gRhAdi tacca parigRhItamaparigRhItaM vA bhavati / aparigRhIte mAsalaghu / parigRhIte caturlaghu / grahaNAkarSaNAdayazca doSAH / zmazAnAdi pravacanopaghAtakAri / tatra caturlaghu / azucisthAnasevina ete kApAlikA iveti prvcnopghaatH| aGgArAdidAhasthAnAdIni saMyamopaghAtIni / tatra kAyavirAdhanAniSpannaM prAyazcittam / gRhAdi viruddhasthAneSu saJjJAvyutsarjana caite doSAH-dRSTe chIpyate prAntApyate vA'matraM vA pAtyate / adRSTe punaraGgArAdidAhasthAnamanyat A. bhAjanaM = pAtru' iti bhASAyAm / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kurvanti tatra ca kAyavirAdhanAtIva tAM vA saJjJAM kAyAnAmupari kSipanti / tathA asaMsaktagrahaNIkaH sAdhuruSNe saJjJAM visRjati / saMsaktagrahaNIH punaH chAyAyAm athoSNe vyutsRjati tataH caturlaghu / tathA dakena jalena sahitA mRttikA dakamRttikA tasyAM gamane, raktAdivikAre jalaukomocane sandhyAyAmutsUre sAmAcAryantare punaH kAlavelAyAM pAnIyapAne caturlaghukAH / / 219 / / tathA gurugo dagullavatthAighaTTaNe phusiamattagAi lahU / sutthe vasao vAsuvari guruga mAsovariM lahugA / / 220 / / vyAkhyA-dakena jalenArdai bhinnaM yadvastrAdi, AdizabdAt kambalAdiparigrahaH tasya ghaTTane parzane guruko mAsaH / sRSTamAtrakAdau / spRSTe jalena bhinnamAtrakadaNDakAdyupakaraNe laghumAsaH / spRSTamAtrakAdighaTTane vA / tathA sausthye azivAdyabhAve varSAkAle varSAkAlasya caturmAsakarUpasyopari ekatra sthAne vasataH tiSThataH sAdhozcatvAro gurukAH / RtubaddhakAle tu mAsasyopari vasato laghukAzcatvAro bhavanti / yataH-RtubaddhavarSAsvatiriktaM vasato niyatavAso bhavati / sa ca caturddhA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca / tatra dravyakSetrAbhyAM niyatavAse caturbhaGgI / tadyathA-dravyataH kSetratazca niyataH 1 dravyato niyataH kSetratastvaniyataH 2 dravyato'niyataH kSetratastu niyataH 3 dravyataH kSetratazcAniyataH / tatra saMstArakadvividhopadhiprasravaNasaJjJAkhelamAtrakAdIni tAnyeva dravyANi kAladvayAtikrame tasminneva kSetre paribhuAnasya teSveva ca kuleSvAhAraM gRhNAnasya prathamo bhaGgaH / tAnyeva saMstArakAdIni dravyANi anyatra kSetre nItvA paribhuAnasya dvitIyo bhaGgaH / tasminneva kSetre vasatisvAdhyAyabhUmisaJjJAbhUmikulagrAmAdirUpe anyAni saMstArakAdIni dravyANi paribhunasya tRtIyo bhaGgaH / caturthastu zUnyo niyatavAsamAzritya / evaM kAlabhAvAbhyAmapi caturbhaGgI / kAlato bhAvatazca niyataH 1 kAlato niyato bhAvatastvaniyataH 2 kAlato'niyato bhAvatastu niyataH 3 kAlato bhAvatazcAniyataH 4 / tatra RtubaddhavarSAsu mAsacaturmAsAtItaM vasataH zrAddhazayyAbhaktapAnAdiSu ca pratibaddhasya prathamaH / kAladvikAtItaM vasataH zrAddhAdiSu apratibaddhasya ca dvitIyaH / kAladvayanirgatasyApi zrAddhAdiSu rAgapratibaddhasya tRtIyaH / caturthaH zUnyaH / vRddhanimittaM ca vasan bahukAlenApi niyatavAsI na bhavati / vRddhakAryaparisamAptau tu upariSTAdvasan niyatavAsI bhavati / tatra dravyaM pratItya niyatavAse utkRSTopadhau phalake ca caturlaghu / kSetraM pratItya deze rAjye ca caturlaghu / kAlaM pratItya varSAtIte vRddhavAsAtIte ca caturlaghu / rAgeNa bhAvaniyatavAse sarvatra caturguru / zeSeSu dravyAdiSu prAyo mAsalaghu / DagalakakSAramallakeSu paJcakamiti nizIthe / bahira'zivA'vamabodhikAdigADhabhayamAsakalpaprAyogyakSetrAbhAvAdikAraNaiH punardravyAdicaturvidhamapi niyataM vasenna doSaH / tathA jJAnAdiguNaparivRddhinimittaM niyatavAso'pi na duSTaH / yaduktamguNaparivaDinimittaM kAlAtIte Na hoi doso u / jattha u bahiA hANI havijja tahi Na viharijjA / / (ni0bhA0 1024) / / 220 / / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo dhAvaNaDevaNasaMharisagamaNakiDDAkuhAvaNAIsu / ukiTTigIachelia-jIvaru AIsu caugurugA / / 221 / / vyAkhyA-dhAvanamativegena gamanam / DepanaM varaNDAdyullaGghanam / saGgharSaNagamanam AvayoH kaH zIghragatiriti sparddhayA gamanaM samazreNisthitasya vA yAnaM krIDA sAricaturaGgadyUtAdyA / kuhAvaNa' tti / kuhanA vismayakAriNI dambhakriyA indrajAlakagolakakhelanAdyA, AdizabdAt samasyAprahelikAdayo gRhyante / utkRSTiH bUtkArapUrvakaH kalakalaH / gItaM pratItaM chelitaM seNTitaM taskarasaJjJA / jIvarutaM mayUramArjArazukasArasAdilA (la?)pitam / AdizabdAdajIvarutaM araghaTTazakaTapAdukAdizabdarUpam / eteSu sarveSu zuddhikRccaturgurukam / / 221 / / tathA-- ahachaMda abhuTThajalikaraNe caugurugalahuga pAsatthe / thImehuNa saMkAe cauguru nissaMkie mUlaM / / 222 / / vyAkhyA - iha chando'bhiprAyaH, tato yathA'syAbhipretaM syAttathA prajJApayan yathAchando bhavati / tasya cedaM svarUpam - suttamaNuvadi sacchaMdavigappiaM aNaNuvAI | paratattipavatto tiMtiNe a iNamo ahAchaMdo' / / (ni0 bhA0 3492, vya0sU0 852, gu0vi0 3 / 100 ) ussuttaM NAma suttAdaveaM / aNuvadiTTha nAma jaM no AyariaparaMparAgayaM muktavyAkaraNavat / sIso pucchai-kimaNNaM so parUveti ? AcArya Aha - sacchaMdavigappiaM svena chandena vikalpitaM svacchandavikalpitaM / taM ca aNupAta na kvacit sUtre arthe ubhaye vA anupAtI bhavati IdRzaM prarUpayati / kiJca - paro gRhasthaH tasya kRtAkRtavyApAravAhakaH parApavAdabhASI vA strIkathAdipravRtto vA parataptipravRttaH / tiMtiNo davve bhAve a / dabbe tuMburugAdikaTTaM agaNipakkhittaM tiNitiNeti / bhAve tiMtiNo AhArovahisijjAo iTTAo alabhamANe soati jUrati tappati / evaM divasaMpi tiDitiDiMto acchati / imA ahAchande pratipattayaH / so a ahAchaMdo tihA ussutaM daMseti / parUvaNa - caraNa - gaIsuM / tattha parUvaNe imam - ghaDilehaNamuhapattI rayaharaNanisijja pAyamattae paTTe / paDalAI cola uNNA dasiA paDilehaNA pottaM ' / / (ni0 bhA0 3493, vya0sU0 855, gu0vi0 3 / 104) pAyapaDilehaNi-muhapottiANaM egataraM bhavatu / jatI sakAyapamajjaNA bhAyaNapamajjaNA ya eAe ceva kajji na viroho / appovagaraNayA ya bhavati / tamhA sacceva paDilehaNiA sacceva muhapottiA kajjatu / rayaharaNapaTTago ceva bAhiranisajjakajjaM karoti kiM nisajjAgahaNaM kajjati ? ekkaM ceva pAyaM paDiggahaM bhavatu kiM mattayagahaNaM kajjati ? paDiggaheNaM cia mattayakajjaM kajjati / bhaNiaM ca taruNo egaM pAyaM gihijjA / paTTetti / uttarapaTTo so rAo atthuraNaM kajjati, bhikkhaggahaNakAle taM caiva paDalaM kajjati / ahavA rAto uttarapaTTo divA ceva A. avyakta dhvanivizeSaH (taskarasaJjJA) bhASAyAM 'sIsoTI' ti / B. vyAkaraNaniyamarahita bhASaNavad / C. bhASAyAM 'TiMbaru vRkSa' iti / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo colapaTTo kajjati / kiM kakkhaDaphAsAhi uNNadasiAhi khomiA ceva miuphAsA bhavantu / jai jIvadayatthaM paDilehaNA kajjati to egavatthassa uvariM savvapaDilehaNA kajjatu / taM vatthaM bAhiM sItale padese paDilehejjau / evaM jIvadayA bhavati / daMtacchinnamalittaM hariaThia pamajjaNA ya Nitassa / aNuvAi aNaNuvAI parUvaNAcaraNagaisuM tu' / / (ni0bhA03494, vya0sU0 857, gu0vi0 3/105) daMtehiM nahA chittavvA nahaharaNaM na ghittavvam , adhikaraNasambhavAt / pAyamalittaM dhareabbaM levaggahaNe bahu AyasaMjamavirAhaNA bhavati / haritovariTThiaM DagalAdi ghittavbam , te jIvA bhArAkrAntA AsAsiA bhavaMti, aNNahA adayAluttaM bhavati / jahA niMto jIvadayatthaM pamajjai jAvacchannaM, tahA paratovi pamajjau jIvadayatthameva na doso / ittha kiMci aNuvAdi jahA paDilehaNi muhapattI / ahavA paDilehaNA putte / kiMci aNaNuvAdI jahA paTTe apaDalAiM coleti, chappadiaMDaodarasambhavAt / ahavA sabbe padA agItassa aNuvAdI a pratibhAnti / gItArthasya ananupAti anabhihitatvAt sadoSatvAcca / esA parUvaNA bhaNiA / iANiM caraNagatIsu bhannati / tattha caraNesAgAriAdi paliaMka nisijjA sevaNA ya gihimatte / niggaMthiciTThaNAdI paDiseho mAsakappassa' / / ___(ni0bhA0 3495, vya0sU0 858, gu0vi0 3/107) sijjAtarapiMDo uggamAdisuddho bhuttavyo, AdiggahaNAto rAyapiNDovina doSaH / nave paliaMke maMkuNAdijIvavirahite soabaM na doso / gihinisijjAe ko doso ? avi a sAhU tattha nisaNNo dhamma kahijjA / te a duvihaM dhamma paDivajjijjA / gihidhamma sAhudhammaM ca / evaM bahutamo guNo gihinisijjAe / gihimattasevaNe ko doso ? avi a uDDAhapacchAdaNaM kayaM bhavati / niggaMthINaM uvassae dosavimukko kusalacitto ciTThaNAdipade kiM na kareti ? aha tattha Thiassa akusalacittasaMbhavo bhave annatthavi akusalacittassa doso bhavatyeva / jattha na doso tattha mAsAhiaMpi vasatu, jattha doso tattha UNevi mAse gacchau / evaM mAsakappeNa na kiMci paoaNaM / evaM caraNe parUvaNaM kareti / kizcAnyatdhAre verajje vA paDhamasamosarrANa taha ya niyate u / suNNe akappite vA annAuMche a saMbhoge' / / (gu0vi0 3/108, ni0bhA0 3498, vya0 sU0 859) caraNaM cAraH / vigatarAyaM verajaM jaM bhaNiaM-No kappati niggaMthANaM verajjaviruddharajjaMsi sajjaM gamaNaM sajjaM AgamaNaM / tadayuktam, kamhA ? jamhA parisahovasaggA soDhavvA / avi a pavvayaMteNa ceva appA paricatto / paDhamasamosaraNaMsi uggamAdisuddhaM vatthapattaM kiM na dhippati ? ko doso ? nimmamassa niyatAvAse ko doso ? avi a viharatANaM sIuNhaparisahAiyA ya dosA / nippaccavAe sunnA vasahI kiM na kajjai ? ko doso ? Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo piMDavatthAdi akapieNa uggamAdisuddhaM ANiaM kiM na bhuMjai ? annAu~chaM aDaMtassa pivAsakhuhaparissamA bahutarA dosA, tamhA saDDAdisu kulesu ceva uggamAdisuddhaM dhittavvaM / annasaMbhoio paMcamahavvaya aTThArasasIlaMgasahassadhArI tigutto paMcasamito a teNa saddhiM kiM na bhuMjai ? na ya annakiriA annassa saMkamati / evaM caraNe ussuttaM parUveti kareti a / iANiM gatidiTuMtamAhakhittaM gao a aDaviM ego saMcikkhaI tahiM ceva / titthagarovi a piaro khittaM tU bhAvato siddhI' / / (ni0bhA0 3499, vya0sU0 862, gu0vi0 3/111) imaM ahAchaMdo didrutaM parikappei / taMjahA-ego kuDuMbI / tassa cauro puttA / teNa save sadevA-gacchaha khitte / kisivAvAraM kareha / tatthego jahuttaM khitte kammaM kareti / bIo niggaMtuM aDavIe ujjANAdisu sIalacchAyaThito acchai / taio gihA niggaMtu gAme ceva devakulAdisu jUAdipamatto ciTThati / cauttho gihe ceva kiMci vAyAraM karito ciTThati / annayA tesiM pitA mato / tANa jaM pitisaMtiaM kiMci davvaM khitte vA uppannaM taM savaM samabhAgeNa bhavati / iANiM diTuMtovasaMhAro / pacchaddhaM / kuDuMbIsamA titthagarA / bhAvato khittaM siddhI / paDhamaputtasamA mAsakappavihArI ujjamaMtA / bitiaputtasamA niyatavAsI / taiaputtasamA pAsatthA / cautthaputtasamA sAvagadhammaTTitA gihiNo / pitisaMtiaM davvaM nANadaMsaNacarittA / jaM ca tunbhe khittaM paDucca dukkaraM kiriakalAvaM kareha / taM sabbaM amha niatAdibhAvaTThiANaM suheNa ceva sAmaNNaM / eso ahAcchaMdo / aha pAsatthoduviho khalu pAsattho dese savve a hoi nAyabo / sabbe tinni vigappA dese sijjAyarakulAdI' / / (ni0bhA0 4340, vya0sU0 843) duviho pAsattho dese sabbe a / sabahA jopAsattho so tiviho / deseNa jopAsattho so sijjAyarapiMDabhoimAdI aNegaviho / pAsatthaniruttaM imaM sabadesabheeNaM bhannati / / dasaNanANacaritte tave a attAhito pavayaNe a| tesiM pAsavihArI pAsatthaM taM viANAhi' / / (ni0bhA0 4341, vya0sU0 844, gu0vi0 3/67) dasaNAdiA pasiddhA / pavayaNaM cAuvanno samaNasaMgho / attA AtmA saMdhipayogeNa AbhiyogeNa Ahito AropitaH sthApitaH jehiM sAhUhiM ujjuttavihAriNa ityarthaH / tesiM sAdhUNaM pAsavihArI jo so evaMvidho pAsattho pavayaNaM paDucca, jamhA sAhusAhuNI-sAvagasAvigAsu egapakkhevi na nivaDai tamhA pavayaNaM pai tesiM pAsavihArI / ahavA daMsaNAdisu attA ahio jassa so attAhito darzanAdInAM virAdhaka ityarthaH / jamhA so virAdhako tamhA tesiM dasaNAdINaM pAsavihArI pAsattho / tividhabhedo bhaNNati / daMsaNanANacaritte sattho acchai tahiM na ujjamati / eeNa u pAsattho eso annovi pajjAo' / / (ni0bhA0 4342, vya0sU0 845, gu0vi0 3/68) sattho acchai tti / suttaporisiM vA atthaporisiM vA na karei nodyamate / daMsaNAiAresu vaTTai / cAritte na A. agItArthena / B. svasthaH ' alasastiSThati / (gu0vi0 3/68) Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo vaTTati / aiAre vA na vajjei / evaM sattho acchai / tena pAsattho anyaH paryAyaH / anyo vyAkhyAprakAraH / ahavA pAsotti baMdhaNaMti a egaTTaM baMdhahetavo pAso / pAsaTTia pAsattho eso annovi pajjAo' / / (ni0bhA0 4343, vya0sU0 846, gu0vi0 3 / 69 ) pAso vA baMdhaNo tti vA egaThThe / ee payA dovi egaTTA / baMdhassa heU aviratimAdI te pAsA bhaNNati / tesu pAsesu Thio pAsattho / savvapAsattho gato / imo desapAsattho sijjAtara kulanissia ThavaNAkula paloaNA abhihaDe a / pubbipacchAsaMthua niaaggapiMDabhotI a pAsaMttho' / / (ni0 bhA0 4344, vya0sU0 847, gu0vi0 3 / 72 ) sijjAtarapiMDa bhuMjati / saDDAikulanissAe viharati / ThavaNakulANi vA nikkAraNe pavisati / saMkhaDiM paloeti dehaM vA paloei AdaMsAdisu vA / abhihaDaM giNhai bhuMjati a / sayaNaM paDucca mAtApitAdiaM puvaM saMthavaM kareti / pacchA saMthavaM vA sAsusasurAdiaM / dANaM vA paDucca adiNNe puvvasaMthavo diNNe pacchAsaMthavo, niayaM niccaM nimaMtaNe nikAeti / jai diNe diNe dAhisi aggakuro taM giNhai bhuMjai a / evamAdiesu avavAdapadesu vaTTaMto desapAsattho bhavati / atha kutsitazIlaH kutsiteSu zIlaM karotIti kuzIlaH / tasya cedaM svarUpam - koua bhUtikammaM pasiNApasiNaM nimittamAjIvI / kakkakurusumiNalakkhaNamUlamaMtavijjovajIvI kusIlo u' / / (ni0 bhA0 4345, vya0sU0 870, gu0vi0 3 / 88 ) niMdumAdiANaM tigacaccarAdisu NhavaNaM kareti tti kotuaM / rakkhanimittaM abhimaMtiaM bhUtiM deti / aMguTTabAhupasiNAdi kareti / suviNa vijjAe akkhiaM akkhamANassa pasiNApasiNaM / tItapaDuppaNNamaNAgayanimittovajIvI / ahavA--AjIvI jAtikulagaNakammasippe paMcavihe kareti / lodrAdikena kalkena jaMghAdi ghasati / sarIre sussUsAkaraNaM kururkuA bakusabhAvaM kareti tti vRttaM bhavati / subhAsubhasumiNaphalaM akkhati / itthipurisANa masatilagAdilakkhaNe subhAsubhe kati / vividharogapasamaNe kaMdamUle kahiMti / ahavA - gabbhAdANaparisADaNe mUlakammaM maMtavijjAhiM vA jIvaNaM kareMto kusIlo bhavati / athAvasanno bahutaraguNAparAdhI / sa ca dvidhA - dezataH sarvatazca / tatra dezato'yam AvAsaga sajjhAe paDilehA jhANa bhikkhabhattaTTe / kAussagga paDikkamaNe kitikammaM ceva paDilehA' / / (ni0bhA0 4346) AvAsaga ti / asya vyAkhyA AvAsagaM aniayaM kareti hINAtirittavivarItaM / guruvayaNaniyogavalAyamANo iNamo u osaNNo' / / (ni0 bhA0 4347, vya0sU0 875 ) A. asyA gAthAyA vivaraNAya gu.vi. 3 / 73 taH 3/81 gAthA draSTavyAH nikRtaM piNDaM gRhyate tannityapiNDamiti, dIyate tannimantritam / / B. yattu dAyakAt nimantraNApurassaraM pratidivasaM nikAcittaM C. pAdaprakSAlanam / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo aNiayaM kadAi kareti kayAi na kareti / hINaM vA karei adhikaM vA karei, dosehiM vA saha kareti / cakkavAlasAmAyArIe sIamANo Avassage AloaNavelAe niyoga' tti coito sammaM apaDivajjaMto tahA vA akariMto valAyamANo guruvayaNo bhavati / annattha vA coio guruvayaNAo valAyati / sajjhAya'tti / sajjhAyaM NaM kareti atiriktaM vA kareti ahavA na kareti, vivarIaM vA kAliaM ukkAle kareti, ukkAliaM vA kAlavelAe kareti, asajjhAie vA kareti / paDilehaNAe vi evaM ceva daTTavvaM / puvvAvararattakAle jhANaM no jhAyati / Alasio bhikkhaM na hiMDai, aNuvautto vA bhikkhAvisohiM na kareti, asuddhaM vA giNhati / bhattaTTha' tti / maMDalIe kayAi bhuMjati kayAi na bhuMjati, maMDalisAmAyAriM vA na kareti, dosehiM vA bhuMjati / pavisaMto nisIhiaM na kareti / niMto AvassiaM na kareti / NitANito na pamajjati vA / nadIsaMtaraNAdisu annattha vA gamaNAgamaNe kAussaggaM na kareti, dosehiM vA kareti / SaDikkamaNaM 'ti / micchAdukkaDaM, taM pamAyakhaliyAdisu na kareti / saMvaraNAdisu kitikammaTTANesu kitikammaM vaMdaNaM na kareti / gurumAINa vA vissAmaNAdi kitikammaM na kareti / nisIaNatuaTTaNAdiTTANaM na paDilehei / saMDAsayaM vA nisIaMto AdANanikkhevaNesu vA na paDilehei namajjati / esa desosanno gato / imo savvosaNNoubaddhapIDhaphalago osannaM saMjayaM viANAhi / ThaviagaraI agabhoI emeA paDivattIo' / / (ni0 bhA04348, vya0sU0 877 ) jo a pakkhassa pIDhaphalagAdiANa baMdhe muttuM paDilehaNaM na kareti so saMjao uubaddhapIDhaphalago / avA niccutthariasaMthArago uubaddhapIThaphalago bhaNNati / ThaviapAhuDiaM bhuMjati nikkhittabhoI vA ThaviaMbhoI / ghaMTikaragapaTalagAdisu jo avaTTiaM ANeuM bhuMjati so raiabhoI / ahavA imo saMkhevao osaNNo bhaNNati-- sAmAyAriM vitahaM osaNNo jaM ca pAvaI jattha / saMsatto va alaMdo naDarUvI elao ceva' / / (ni0 bhA04349, vya0sU0 878 ) savvaM sAmAyAriM vitahaM kariMto osanno, jaM vA mUluttaraguNAtiAraM jattha kiriAvisese payaTTo pAvai taM aniMdaMto aNAloaMto pacchittaM akarito osaNNo bhavati / aha dosehiM jutto saMsatto AkiNNadoso vA saMsatto / pacchaddhaM / saMsatto kahaM ? alaMdamiva jahA gobhattakalaMdayaM aNegadavbaniaraM kimimAdIhiM vA saMsattaM tahA sovi / ahavA-saMsatto aNegarUvI naTavat eDakavat / jahA naDo naDavasA aNegANi rUvANi kareti / UraNago vA haliddarAgeNa ratto dhoviDaM puNo guligagerugAdirAgeNa rajjate / evaM puNo puNovi dhoviuM aNNANeNa rajjati / evaM elagAdibahurUvI, evaM saMsattovi imeNa vihiNA bahurUvI / pAsattha ahAchaMde kusIla osannameva saMsatte / piadhammo piadhamme ceva iNamo u saMsatto' / / (ni0 bhA04350, vya0sU0 880) A. guruvacanamakurvan punarguruM prati vAlayata iti / C. racitakaM nAma kAMsyapAtrAdiSu paTAdiSu vA yadazanAdi deyabuddhyA vaiviktyena sthApitaM tad B. sthApanAdoSaduSTaprAbhRtikAbhojI / bhuGkte ityevaMzIlo racitakabhojI / D. kailanda: pAtravizeSaH kuNDu' iti bhASAyAm / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo pAsatthANaM majhe Thito pAsattho / ahacchadesu ahAchaMdo / kusIlesu kusIlo / osannesu osaNNANuvattio osaNNo / saMsattANa majjhe saMsattANucarito / piadhammesu milito appANaM piadhammaM daMsei / niddhaMmesu niddhammo bhavati / iNamotti vakkhamANasvarUpaM saMsattopaMcAsavappavatto jo khalu tihi gAravehi paDibaddho / itthigihisaMkiliTTho saMsatto so u nAyabbo' / / (ni0bhA04351, vya0sU0 881, gu0vi0 3/98) paMca AsavadArA pANavaha-musAvAya-adatta-mehuNa-pariggahA eteSu pravRttaH / khaluH avadhAraNArthaH / tiNNi gAravA iDirasasAyA eesu bhAvato paDibaddho / itthIsu mohamohito saMkiliTTho tappaDisevI / gihIsu vi samakkhaparokkhesu sutthadutthesu dupadacaupadesu vA vAvAravahaNapaDibaddho saMkiliTTho / saMkhevo imo-jo jArisesu ceva milati so tAriso ceva bhavati / eriso saMsatto nAyavyo / aha niccamavatthANAo niyatojaM puvaM niayaM khalu caubvihaM vaNNiaM tu bitiaMmi / taM AlaMbaNarahio sevaMto hoi niao a' / / ___ (ni0bhA0 4352) davvakhittakAlabhAvA eaM caubihaM iheva ajjhayaNe biiuddese vaNNiaM, taM nikkAraNe sevaMto niato bhavati / sajjhAyAdikaraNijje joge mottuM jo desakahAdikahAo kaheti so kaahio| AhArAdINaTThA jasaheuM ahava pUaNanimittaM / takkammo jo dharma kahei so kAhio hoi' / / ___ (ni0bhA04353, gu0vi0 3/54 TIkA) dhammakahaM pi jo kareti AhArAdinimittaM vatthapAyAdinimittaM jasatthI vA vaMdaNAdipUAnimittaM vA, suttatthaporisimukkavAvAro aho a rAo a dhammakahAdipaDhaNakahaNavaMjjho tadevAsya kevalaM karma tatkarmA evaMvidho kAhio bhavati / coaga Aha-naNu sajjhAo paMcaviho vAyaNAdigo tassa paMcamo bhedo dhammakahA teNa bhavvasattA paDibujhaMti titthe a abucchittI pabhAvaNA ya bhavai, ato tAo nirjarA ceva bhavati kahaM kAhiattaM paDisijjhai ? AcArya AhakAmaM khalu dhammakahA sajjhAyasseva paMcamaM aMgaM / abuchittI a tato titthassa pabhAvaNA ceva' / / __ (ni0bhA04354, gu0vi0 3/54 TIkA) pUrvAbhihitanodakAnumate kAmaM zabdaH / khaluzabdo'vadhAraNArthe / kimavadhArayati ? imaM sajjhAyassa paMcamaM cevaMgaM dhammakahA / jai a evaMsahaviha na sabakAlaM dhammakahA jIi savvaparihANI / nAuM va khittakAlaM purisaM ca pavedae dhamma' / / (ni0bhA0 4355, gu0vi0 3/54 TIkA) A. nizIthAdhyayane / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo savvakAlaM dhammo na kaheabbo / jahA paDilehaNAisaMjamajogANaM suttatthaporisINa ya AyariagilANamAdikiccANa ya parihANI bhavai / ato na kAhiattaM kAyabaM / jayA puNa dhammaM kahei tayA nAuM sAdhusAdhuNINa ya bahu gacchuvaggahaM / khittaM' ti / omakAle bahUNaM sAhusAhuNINaM uvaggahakarA ime dANasaTTAdi bhavissaMti(tti?) dhammaM kahei, rAyAdipurisaM vA nAuM kahijjA / mahAkule vA imeNa ikkeNa uvasateNaM puriseNaM bahU uvasamaMtIti kahijjA / / jaNavayavavahAresu naDanaDDAdisu vA jo pekkhaNaM karei so pAsaNio / loiavavahAresu loe satthAdiesu kajjesu / pAsaNiattaM kuNaI pAsaNio so u nAyabo' / / (ni0bhA0 4356, gu0vi0 3/54 TIkA) loiavavahAresu tti / asya vyAkhyAsAdhAraNe viregaM sAhai putta paDae a AharaNaM / duNha ya ikko putto duNNi a mahilA u egassa' / / (ni0bhA0 4357, gu0vi0 3/54 TIkA) duNhaM sAmannaM sAdhAraNaM tassa virego vibhayaNaM / tatthanne pAsaNiA chettumasamatthA so bhAvatthaM nAuM chiMdati / kahaM ? ittha udAharaNaM bhaNNati-egassa vaNiassa do mahilAo tatthegIe putto / eaM udAharaNaM jahA namukkAranijjuttIe / paDagaAharaNaMpi jahA tattheva / evaM annesu vi bahusu logavavahAresu pAsaNiattaM kareti chiMdati vA / loe satthAdiesu' tti / asya vyAkhyAchaMdaM niruttaM sadaM atthaM vA loiANa satthANaM / bhAvatthaM ca pasAhai chaliAI uttare sunne'|| __ (ni0bhA0 4358, gu0vi0 3/54 TIkA) chaMdAdiANaM logasatthANaM suttaM kahei atthaM vA / ahavA- atthaM va' tti / atthasatthaM setumAdiANa vA bahUNaM kajjANaM koDillayANa ya vesiamAdiANa ya bhAvatthaM pasAhai / chalia siMgArakahA tthIvaNNagAdI / uttare' tti / vavahAre uttaraM sikkhavei / ahavA-uttaretti / louttare vi sauNaruAdINi kahayati / mamIkAraM karito mAmAoAhAra uvahi dehe viAra vihAra vasahi kulaggAme / paDisehaM ca mamattaM jo kuNaI mAmao so u' / / ___ (ni0bhA0 4359, gu0vi0 3/54 TIkA) uvagaraNAdisu jahAsaMbhavaM paDisehaM kareti mA mama uvagaraNaM koi giNhau / evaM annesu vi vihArabhUmimAdiesu paDisehaM sagacchaparagacchayANaM vA kareti / AhArAdiesu ceva sabbesu mamattaM kareti / bhAvapaDibaMdhaM evaM karito mAmAo bhavati / vividhadesaguNehiM paDibaddho mAmAo imoaha jArisao deso je a guNA ittha sassagoNAdI / suMdara abhijAya jaNA mAmAti nikkAraNA vadati' / / (ni0bhA0 4360, gu0vi0 3/54 TIkA) Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo aha' tti / ayaM jAriso deso rukkhavAvisarataDAgovasobhito eriso anno natthi / suhavihAro sulabhavasahi bhattovakaraNAdiA ya bahU guNA / sAlikulmAsAdiA ya bahU sassA niSphajjati a / gomahisipaurattaNato a pauragorasaM / sarIreNa vatthAdiehiM suMdaro jaNo / abhijAyattaNato a kulINo na sAhumuvaddavakArI / emAdiehiM guNehiM bhAvapaDibaddho nikkAraNato vA vayati prazaMsatItyarthaH / gihINa kajjANaM gurulAghaveNaM saMpasArito sNpsaaro| asaMjayANa bhikkhU kajjesu asaMjamappavattesu / jo dei sAmatthaM saMpasAro u naaybo'|| ___ (ni0bhA0 4361, gu0vi0 3/54 TIkA) je bhikkhU asaMjayANaM asaMjamakajjapavattANaM pucchaMtANaM apucchatANaM vA sAmatthaM dei-mA evaM imaM vA karehi / ittha bahudosA jahAhaM bhaNAmi tahA karehi tti / evaM karito saMpasArao bhavati / te a ime asaMjamakajjAgihinikkhamaNapavese AvAhavivAhavikkayakae vA / gurulAghavaM kahate gihiNo khalu saMpasArIo' / / (ni0bhA0 4362, gu0vi0 3/54 TIkA) gihINaM asaMjayANaM gihAo disi jattAe vA niggamayaM dei / jattAo vA Agayassa pavesaM dei / AvAho biTTiAlaMbhaNayaM suhaM divasaM kahei mA vA eassa dehi imassa vA dehi / vivAhapaDalamAdiehiM joisagaMthehiM vivAhavelaM dei / agdhakaMDamAdiehiM gaMthehi imaM davvaM vikkiNAhi imaM vA kiNAhi / evamAdiesu kajjesu gihINaM gurulAghavaM kahito saMpasArattaNaM pAvai / evaM prakalpAdhyayanAbhihita svarUpA yathAchanda-pArzvasthakazIlA-'vasanna-saMsakta-niyata-kAthika-dArzanika- mAmAka-samprasArakA ete daza na vandanIyA na prazaMsanIyAzca / yaduktameesAmaNNataraM je bhikkhu pasaMsae ahava vaMde / so ANA aNavatthaM micchattavirAhaNaM pAve' / / (ni0bhA0 4363, gu0vi0 3/54 TIkA) pAsatthAI baMdamANassa neva kittI na nijjarA hoi / kAyakileso emeva kuNai taha kammabaMdhaM ca' / / ato yathAchandAdInAM vandane prAyazcittaM tacca prastutagAthayA (mUlagAthA 222) pratipAdyate-yathAchandasya abhyutthAne aalikaraNe ca pratyekaM caturgurukAH / abhyutthAnaM ca SoDhA abhimukhotthAnam , AsanopaDhaukanam , kiMkaromIti bhaNanam, dharmacyutasya punardharma sthApanarUpamabhyAsakaraNam, abhedarUpA avibhaktiH etatpaJcapadarUpaH sNyogshc| uktaM caanbhuTTANe AsaNa kiMkara abhAsakaraNa avibhattI / saMjogavihivibhattA abbhuTThANe vi chaTThANA' / / (ni0bhA0 2111) A. abhinavapariNItAyA vadhvA varagRhe Anayanam / B. granthavizeSaH / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo tato'bhimukhotthAnAdipaJcake kRte abhyAsakaraNe punaH sAmarthye satyakRte prAyazcittam / aJjalikaraNamapi SoDhA paJcaviMzatyAvazyakayuktaM vandanaM 1 zirasA praNAmakaraNam 2 ekasya dvayorvA hastayorlalATe yojanam 3 bahumAnarasabhareNa sarabhasaM namo khamAsamaNANamitibhaNanam 4 niSadyAkaraNam 5 eteSAM yogazca 6 / uktaM cadia paNamia aMjali guru AlAve a abhiggahanisajjA / saMjogavihivibhattA aMjalipagahevi chaTTANA' / / (ni0 bhA0 2103) pArzvasthasya punarabhyutthAne aalikaraNe ca caturlaghukAH / upalakSaNatvAt kuzIlA - 'vasanna - saMsaktaniyata-kAthika - dArzanika - mAmAka - samprasArakANAM gRhasthAnAM vA'bhyutthAne aJjalikaraNe ca caturlaghukAH / saMyatInAM ca vandane caturguru / kiM maithunArthI kupitAM vA prasAdayatIti zaGkA ca bhavatIti / tatra ca prAyazcittaM yathA--strImaithunazaGkAyAM caturguru, niHzaGkite ca maithune mUlam / tathA pArzvasthA - 'vasanna - kuzIlasaMsaktAdInAmanyatIrthikAnAM gRhasthAnAM vA vAcanAdAne tebhyo vA vAcanAgrahaNe caturlaghu / athavA - arthe ca caturguru / yathAchandAnAM sUtre caturguru / yathAchandAnAm arthe SaDlaghu / tathA puruSANAM strIvAcanAyAM caturguru, strINAM ca puruSavAcanAyAM caturguru / pArzvasthAdInAmanekadinavAcanAsu punaH prAyazcittamidam -- 'sattarataM tavo hoi tato cheo pahAvaI / cheeNa chinnapariAe tao mUlaM tao dugaM' / / (ni0 bhA0 2748, bR0ka0 5486) sapta dinAni caturlaghutapaH, tataH ekaM dinaM caturlaghucchedaH, tataH ekaikadinaM mUlA'navasthApyapArAJcikAni / athavA - tapastathaiva caturlaghucchedaH / sapta dinAni zeSANyekaikadinaM tathaiva / athavA tapastathaiva SaDgurucchedaH sapta dinAni zeSANi tathaiva / athavA - caturlaghutapaH sapta dinAni tatazcaturgurutapaH sapta dinAni / tataH SaDguru sapta dinAni tata ete eva cchedAH sapta sapta dinAni / tato mUlAnavasthApyapArAJcikAnyekaikadinam / athavA - caturlaghvAdIni tapAMsi tAnyeva sapta sapta dinAni / tato laghupaJcakAdikAH SaDguruparyantAzchedAH pratyekaM sapta sapta dinAni jJAtavyAH / tato mUlAnavasthApyapArAJcikAnyekaikadinam / pArzvasthAdiSu ca vAcanAdAnAdAnayorvandana - duSTasaMsargAdayo'nekadoSAH / anyatIrthikagRhibhyo grahaNe mithyAtvasthirIkaraNaM yathA te teSAM samIpe gacchantaM dRSTvA mithyAdRSTayazcintayanti - ime eva pradhAnatarA yata etepyeteSAM samIpe zikSante / loko 'dRSTvA bhaNati - eteSAmAtmana Agamo nAsti, parasatkAni zikSante, nissAraM pravacanamityapabhrAjanA / evamAdayo doSAH / teSAM ca dAne'dhikaraNAdayo doSAH / yaH punargRhI anyatIrthiko vA jJAnadarzanacAritrANi prarUpayati jinavacanaM ca rocate yasya, svapASaNDyeva sa vAcyate / tathA gRhI parapASaNDI vA pravrajyA'bhimukho vAcyate / zrAvako vA sUtrataH SaDjIvanikAM yAvadarthastu piNDaiSaNAdhyayanaM yAvat / pArzvasthAdirvA saMvignavihAramabhyupagato'bhyugantukAmo vA vAcyate / tathA'nyatrAlAbhe siddhAntAvyucchittyarthaM Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo pArzvasthAdibhyo'pi gRhyate saMyatInAM ca yadyAcAryaM vinA pravarttinyAdirvAcayitrI nAsti tadA''cAryo vAcanAM dadAti na doSaH / tathA gRhiNAmanyatIrthikAnAM vA azanAdyAhAradAne caturlaghu, AjJAbhaGgAdayazca doSAH / yaduktam je bhikkhU asaNAdI dijjA gihi ahava annatitthINaM / so ANA aNavatthaM micchatta virAhaNaM pAve' / / (ni0 bhA0 4959) sabve vi khalu gihatthA parappavAdI ya desavirayA ya / paDisiddhadANakaraNe samaNe paralokaMkhimmi' / / (ni0 bhA0 4960, 4982) eteSu dAnaM zarIrazuzrUSAkaraNaM vA, athavA dAnasyaiva karaNaM yaH paralokakAGkSI zramaNaH tasyaitat pratiSiddham / atra nodakaH prAha juttamadANamasIle kaDasAmaio u hoi samaNa iva / tassamajuttamadANaM AcArya Aha- coaga ! suNa kAraNaM tattha / / raMdhaNakisivANijjaM pavvattai tassa pubvaviNiuttaM / sAmAiakaDajogissuvassae acchamANassa / / sAmAia pAreUNa niggao jAva sAhuvasahIo / taM karaNaM sAijjai udAhu taM vosirai savvaM / / duviha tiviheNa ruMbhai aNumaNNA teNa sA na paDisiddhA / teNa u na savvavirao kaDasAmaiovi so kiM ca / / kAmI sagharaMgaNao thUlapaiNNA si (se?) hoi daTThavvA / cheaNabheaNakaraNe uddiTThakaDaM ca so bhuje ' / / (ni0 bhA0 4961 taH 4965, 4983 taH 4987) asyAH cUrNi :- paMcavisayA kAmeti' tti kAmI / saha gRhena sagRhaH / aGganA strI saha aGganayA sAGganaH / thUlapaiNNA desavirati ' tti vRttaM bhavati / sAdhUNaM savvaviraI, vRkSAdicchedane pRthivyAdibhedane ca pravRttaH sAmAyika bhAvAdanyatra, jaM ca uddiTThakaDaM taM kaDasAmaio vi bhuMjai / evaM so savvavirao na bhavati / eeNaM kAraNaM tassa na kappai dAuM / imo avavAo - gihI annatitthI vA NibaMdheNaM maggijja tadA se dijjati / seho vA gihivesaTTio bhAvato pavvaio tassa dijjA / vijjassa vA gilANaTTA ANiassa dijjati / evamAdi evaM pArzvasthAvasannakuzIlasaMsaktanityavAsinAmazanAdidAne tebhyo vA azanAdigrahaNe caturlaghu AjJAdayazca doSAH / uktaM ca " SAsatyAsannANaM kusIla - saMsatta-niayavAsINaM / je bhikkhU asaNAI dijja paDicchijja vANAI' / / pArzvasthAdayazcodgamAdidoSeSu nityaM varttante / atasteSAM dAne te anumoditAH teSAM ca hastAd grahaNe udgamAdidoSAH pratisevitA bhavanti / tathA coktamuggamadosAdIyA pAsatthAI jao na vajjaMti / tamhA u tabbisuddhiM icchaMto te vivajjijjA' / / (ni0 bhA04974) sUja aNurAgo dANeNaM pIito agahaNaM tu / saMsaggayA ya dosA guNA ya ia te pariharijjA' / / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo duSTasaMsargato bahudoSAH, aduSTasaMsargatazca guNA bhavanti / atra ca vanazukodAharaNaM yathAmAtApyekA pitApyeko mama tasya ca pakSiNaH / ahaM munibhirAnItaH sa ca nIto gavAzanaiH' / / 'gavAzanAnAM sa giraH zRNoti ahaM tu rAjan ! munipuGgavAnAm / pratyakSametadbhavatApi dRSTaM saMsargajA doSaguNA bhavanti' / / (ni0bhA0 4976) atrA'yamapavAdaHasive omodarie rAyahuDhe bhaye va gelanne / addhANarohae vA dijjA ahavA paDicchijjA' / / (ni0bhA0 4978) tathA yo'nyatIrthikAnAM gRhasthAnAM vA vastrAdi dadAti gRhNAti vA, prAtihArikaM vA teSAM dadAti, teSAM samIpAdvA prAtihArikaM gRhNAti tasya caturlaghu AjJAdayazca doSAH / tathA coktamje bhikkhU vatthAdI dijjA gihi ahava annatitthINaM / paDihArigaM va tesiM paDicchae ANamAINi' / / ___ (ni0bhA0 4980) dAne grahaNe ca bahavo doSAH pratItA eva / juttamadANamasIle' ityAdicAlanA tat pratyavasthAnaM cAhAravad vastre'pi jJAtavyam / evaM pArzvasthAdInAmapi yo vastraM dadAti teSAM hastAdvA prAtihArikaM gRhNAti tasya caturlaghu / uktaM caje bhikkhU vatthAI pAsatthosannaniyayavAsINaM / dijjA aha paDicche so pAvai ANamAdINi' / / (ni0bhA0 4990) imo avavAo-gihI annatithio vA seho pabaIukAmo tassa dijjai / jattha sulabhaM vatthaM taMmi visae aMtare vA asivAdi hujjA / evamAdikAraNehiM taM visayamagacchaMto iha alabhaMto pAsatthAdivatthaM giNhijjA, dijjA vA tesiM, addhANe vA vaccaMtA musiA annato alabhaMtA pAsatthAdivatthaM giNhijjA / himadese vA sItAbhibhUA pADihAriaM giNhijjA, gilANassa vA atthurraNAdi giNhijjA evamAdi / tathAThiakappami dasavihe ThavaNAkappe a duvihamaNNatare / uttaraguNakappami a jo sarikappo sasariso u' / / (ni0bhA0 5932, bR0ka0 6441) sthitakalpAdibhiryastulyaH sa sAdhuH sadRzaH / athavA-saMvignaH sarvo'pi sadRzaH sAmbhogiko vA sadRzaH / athavA kAraNe pArzvasthA asAmbhogikA api sadRzAsteSAM vasatimadhye vidyamAnaM sthAnaM yo na dadAti tasya caturlaghu / agnyAdinA vasatyupadravAt zvApadAdibhayAdA zaikSaglAnAdyarthaM vA adhvaprapannA vA / evamAdibhiH kAraNairye AgatAsteSAM vidyamAnasthAnAdAne caturguru / sambhogavyucchittiH sAdharmikavAtsalyavyucchittiH pravacanavyucchittirvA bhavati / tasmAt sAdhunA sAdhuSu dRDhasauhRdena bhAvyam / Apatsu cAtmavadanyo'pi rakSaNIyaH / uktaM ca A. mlecchH| B. rodhakaH = paracakreNa nagarAdiveSTanam / C. AstaraNam = bichAnu' iti bhASAyAm / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo jai egabhANajimiA gihiNo vi hu dIhasohiA huMti / niNavayaNabAhirA vi a dhamma puNNaM ayANaMtA / / kiM puNa jagajIvasuhAvaheNa saMbhuMjiUNa samaNeNaM / sakkA hu ikkamikke rakkhiu jaha appaNo deho' / / __ (ni0bhA0 5941 - 5942) azivAdikAraNaiH punaH sthAnA'dAne'pi na doSaH / / 222 / / tathA purimacarimAsu pattAdapehi sajjhAyaakaraNe lahugA / niyame ceiavaMdaNi saMghassa akhAmaNe gurugA / / 223 / / vyAkhyA-prathamacaramapauruSyoH pAtrAyapratyupekSaNe pAtrakasya, AdizabdAt mAtrakAderapratilekhane svAdhyAyAkaraNe ca caturlaghukAH / niyame sati caityA'vandane saGghasya caturvidhasyApyakSAmaNe ca caturgurukAH / / 223 / / tathA biTThapaDikamaNi lahugA gurugA nikkAraNovaviTThassa / / paDikamaNAkaraNe thukkamAipayaghaTTaNe gurugA / / 224 / / vyAkhyA-upaviSTaH supto vA yadi pratikramaNaM karoti tadA caturlaghukAH / niSkAraNopaviSTasya caturgurukAH / tathA sarvasyApi pratikramaNasyAkaraNe caturgurukAH / tathA guroH AcAdiH thukkAdilagane thukkazleSmAdilagane padena ghaTTane caturgurukAH / / 224 / / / lahu appe vi hu tali aMdhakAragami jINamAiparibhoge / tuMbAibIavaNayaNi paDikkamaNe ciiavaMdaNae / / 225 / / vyAkhyA-alpe'pi talikAparibhogena gamane, alpe'pyandhakAragamane, jINaM jayanaM tacca pratItameva, AdizabdAdanyadapi tathAvidhaM duSpratilekhyaM gRhyate, tasya paribhoge, tumbAdInAmalAbUdaGkAdInAM bIjApanayane, bhAjanArthaM jighRkSayA gRhasthAdibhirbIjaniSkAsane, pratikramaNe prAbhAtikaprAdoSikapratikramaNamadhye caityA'vandane ca / eteSu sarveSvapi pratyekaM laghumAsaH / / 225 / / tathA divasanisi paDhamacarime caunidAsevaNe lahU mAsA / ANa'NavatthuDDAho virAhaNA niddavuDDhI a / / 226 / / (ni0bhA0 134) vyAkhyA-divasasya caturvapi yAmeSu, nizAyAH punaH prathama carame vA yAme catasro nidrAH nidrA-nidrAnidrApracalA-pracalApracalAlakSaNAH tAsAmAsevane pratyekaM laghumAsaH / nidrAyAM dvAbhyAM laghuH / atinidrAyAM kAlaguruH / pracalAyAM tapoguruH / atipracalAyAM dvAbhyAmapi guruH / nidrAM kurvatAM ceme doSAH-bhagavatA pratiSiddhe kAle svapatA AjJAbhaGgaH kRto bhavati / AjJAbhaGge ca caraNabhaGgo, yato bhaNitam- ANAi ccia caraNaM tabhaMge jANa kiM na bhaggaM tu ?' ekaH pratiSiddhakAle svapiti, anyo'pi taM dRSTvA svapitItyevamanavasthA A. dIrghamaitrImantaH / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo bhavati / divA zayAno'saMyatairdRSTastataste cintayanti-yathA eSa nikSiptasvAdhyAyadhyAnayogaH svapiti tathA eSa lakSyate rAtrau ratiklAntaH, evamuDDAho bhavati / virAdhanA suptasyAgnipradIpane dAhena, nidrAvRddhizca bhavati / yata uktamvarddhante paJca kaunteya ! sevyamAnAni nityazaH / AlasyaM maithunaM nidrA kSudhA krodhazca paJcamaH / / styAnarddhinidrAprAyazcittaM tvagre pArAJcikaprAyazcittAdhikAre bhaNiSyate / evamatra vayachakkakAyachakka' mityAdigAthAsaGagRhItamUlottaraguNaviSayaM prAyazcittaM pUrva pratipAditam, tadanu ekonaviMzatigAthAbhiH sAmAnyata uttaraguNaviSayavizakalitAticAraprAyazcittamabhihitam / tadevaM mUlottaraguNaviSayAticAraprAyazcittapratipAdanena samarthitaM cAritrAcArAticAraprAyazcittam / / 226 / / atha tapaAcArAticAraprAyazcittaM pratipipAdayiSurAha duvihatavaparUvaNayA saTThANArovaNA tamakarate / savattha hoi lahuo lINaviNayajhAya muttUNaM / / 227 / / (ni0bhA0 41) vyAkhyA-tapo vidhA-bAhyamabhyantaraM ca / tatra bAhyamanazanAdi / yaduktamaNasaNamUNoariA vittIsaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINatA. ya bajho tavo hoi' / / (navatatvaprakaraNam 34) abhyantaraM tu prAyazcittAdi / uktaM capAyacchittaM viNayo veAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggovi a abhiMtarao tavo hoi' / / (navatatvaprakaraNam 35) tayoH prarUpaNA nAma prajJApanA, yathA drumapuSpikAdhyayane / dvividhamapi tattapo'kurvataH svasthAnAropaNA svasthAnaprAyazcittaM bhavati / taccedaM savvattha hoi lahuo' tti / sarveSvanazanAditapobhedeSu saMlInatAvinayasvAdhyAyavarjeSu zaktau satyAmakRteSu laghumAso bhavati / / 227 / / athA'vatiSThamAnasaMlInatAditapobhedatrayaprAyazcittaM krameNAha dabaMmi asaMlINe thInapusaMsattavasahIe grugaa| purisatiriehi lahugA bhAve ghANidie rAge / / 228 / / gurugo lahugo dose gurugA sesesu rAgi lobhe a| dose sa kohamANe lahugA gurugo a mAyAe / / 229 / / vyAkhyA-saMlInatA dvidhA-dravyasaMlInatA bhAvasaMlInatA ca / tatra dravyasaMlInatA striipshupnnddksNsktvstivivrjnm| A. vibhAgataH / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo bhAvasaMlInatA punardvidhA-indriyapratisaMlInatA noindriyapratisaMlInatA ca / indriyapratisaMlInatA paJcavidhA zrotrendriyAdikendriyapaJcakabhedAt / noindriyapratisaMlInatA ca caturvidhA krodhAdikaSAyacatuSkabhedAt / sAdhunA ca dravyato bhAvatazca pratisaMlInena bhAvyam , yaH punaH pratisaMlIno na bhavati tasyedaM prAyazcittam , tadyathA-dravye dravyaviSaye asaMlInasya strInapuMsakasaMsaktavasatau vasataH caturgurukA bhavanti / puruSatiryagbhiH saMsaktAyAM punarvasatau caturlaghukAH / bhAve bhAvaviSaye ghrANendriye ghrANendriyaviSaye rAgato'saMlInasya gurumAsaH / dveSato'saMlInasya laghumAsaH / zeSeSu zrotrendriyAdiSu caturSu viSaye rAgato'saMlInasya caturgurukAH / eteSveva ca dveSato'saMlInasya caturlaghukAH / krodhe mAne'saMlInasya caturlaghukAH / mAyAyAM gurumAsaH / lobhe ca caturgurukAH / gAthAyAM tu vyastopanyAso laaghvaarthH||228-229|| evaM saMlInatAprAyazcittamuktam / atha vinaya-svAdhyAya-prAyazcittamAha guruvasabhabhikkhukhuDDe aviNaya gurugAi jAva lahumAso / sattIi suttaporisi akaraNi lahugo guru atthe / / 230 / / vyAkhyA-guruvRSabhabhikSukSullAnAmavinaye caturgurukAdilaghumAsAntaM prAyazcittam / AcAryasyAvinaye caturguru / upAdhyAyasyAvinaye caturlaghuH / bhikSorgurumAsaH / kSullasya ca laghumAso bhavatItyarthaH / zaktau satyAM sUtrapauruSyA akaraNe laghumAsaH / arthapauruSyA akaraNe gurumAsaH / vyavahAre tvitthamsuttatthaporisINaM akaraNi mAso u hoi gurulahugo / cAukkAlaM porisiovAyaNaMtassa caulahugA' / / (vya0sU0 130) sUtrArthapauruSyoH sUtrapauruSyA arthapauruSyA ityarthaH / akaraNe yathAkramaM gurumAso ladhumAsaH / arthapauruSI hi prajJAdiviziSTasAmagryapekSA sUtrAyattA ca / sUtrapauruSI tvabhinavadIkSitenApi jaDamatinApi ca yathAzakti avazyaM kartavyA / sUtrAbhAve sarvasyApyabhAvAd, ataH sUtrapauruSyA akaraNe mAsaguru / arthapauruSyA akaraNe mAsalaghu / dvayoHsUtrapauruSyorakaraNe dvau laghumAsau / tisRNAM pauruSINAmakaraNe trayo laghumAsA iti sAmarthyAt pratipattavyam / dhAukkAla' mityAdi / catuSkAlaM divArAtrigataprathamacaramaprahararUpeSu caturSu kAleSu sUtrArthapauruSIravapAtayato bhaMzayato'kurvata ityarthaH / caturlaghukAzcatvAro laghumAsAH / / 230 / / aNasaNamAI navavihasesatavo'karaNi lahuga sattIe / vayabhage lahu sahasappamAyao guruga dapeNaM / / 231 / / vyAkhyA-anazanAdernavavidhasya zeSatapasaH zaktau satyAmakaraNe caturlaghukA jIteneti sambhAvyate / tathA sahasA pramAdena vA vratabhaGge laghumAsaH / darpaNa akuzalapariNAmena vratabhaGge caturgurukAH / vratabhaGge cAtikramavyatikramAtIcArAnAcArarUpAH catvAro bhedA bhavanti / eteSAM cAdhAkarma pratItyedaM vyAkhyAnamAhAkammAmaMtaNa paDisuNamANe atikkamo hoi / payabheAi vaikkama gahie taieyaro gilie' / / (vya0sU0 33, piM0ni0 182) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo ko'pi zrAddho nAlapratibaddho jJAtipratibaddho guNAnurakto vA AdhAkarma niSpAdya nimantrayati / yathA bhagavan ! yuSmannimittamasmadgRhe siddhamannamAste iti samAgatya pratigRhyatAmityAdi, tatpratizRNvati abhyupagacchati atikramo nAma doSo bhavati / sa ca tAvat yAvadupayogaparisamAptiH / kimuktaM bhavati yatpratizRNoti, pratizravaNAnantaraM cottiSThati, pAtrANyudgRhNAti, udgRhya ca guroH samIpamAgatyopayogaM karoti / eSa samasto'pi vyApAro'tikramaH / upayogaparisamAptyanantaraM ca yadAdhAkarmagrahaNAya padabhedaM karoti, AdizabdAt mArge gacchati, gRhaM pravizati, AdhAkarmagrahaNAya pAtraM prasArayati, na cAdyApi pratigRhNAti / eSa sarvo'pi vyApAro vyatikramaH / gahie taie' tti / AdhAkarmaNi gRhIte, upalakSaNametat yAvadvasatau samAnIte gurusamakSamAlocitte, bhojanArthamupasthApite, mukhe prakSipyamANe'pi ca yAvannAdyApi gilati tAvattRtIyo'tIcAralakSaNo doSaH / gilite tvAdhAkarmaNyanAcAraH / evamanyatrApyatikramAdisvarUpamavagantavyam / eteSu cedaM prAyazcittam, tadyathA - atikrame vyatikrame atIcAre ca mAsaguruH yathottaraM tapaH kAlavizeSitaH / anAcAre caturguru / ete ca mAsagurvAdayaH prAyazcittabhedA atikramAdiSvavizodhikoTyAM draSTavyAH / vizodhikoTyAM tveta eva mAsAdayo laghukAH / / 231 / / athASTamyAdiparvadineSu yathoktatapo'karaNe prAyazcittamAha cauchaTTaTThama'karaNe aTTamipakkhacaumAsavarisesu / lahu guru lahugA gurugA avaMdaNe ceisAdhUNaM / / 232 / / (vya0 sU0 133) vyAkhyA-atra yathAsaGkhyena padayojanA / sA caivam - aSTamyAM caturthasyAkaraNe mAsalaghu / pAkSike caturdazyAM caturthasyAkaraNe mAsaguru / caturmAsake SaSThasyAkaraNe catvAro laghumAsAH / sAMvatsarike aSTamasyAkaraNe catvAro gurumAsAH / tathA eteSu cASTamyAdiSu divaseSu caityAnAM jinabimbAnAmanyavasatigatasusAdhUnAM cAvandane pratyekaM mAsalaghu / / 232 / / atha pratyAkhyAnA'karaNa - bhaGgaprAyazcittamAhapANAsaMvari bhinnaM navakArAINa agahaNe bhaMge / lahu tadahia taMmattaM abhikkhabhaMge dasahiM sapayaM / / 233 / / vyAkhyA -pAnasyA'saMvaraNe vikAlavelAyAM pAnakAhArasyA'pratyAkhyAne bhinnamAsaH / sAdhubhiH kila bhuktAnantaraM sarvAhArasaMvaraNaM kAryam / ata eva sAdhavastRtIyapauruSyAM svAdhyAyakaraNakAle trividhAhAraM pratyAkhyAnti, vikAle ca pAnakAhAramapi / yastu vikAle'pi sarvasaMvaraNaM na karoti tasya sarvAhArAsaMvaraNe laghumAso bhavatItyupalakSaNatvAdavaseyam / tathA namaskArasahitapauruSyAdipratyAkhyAnAnAmagrahaNe gRhItAnAM vA bhaGge laghumAsaH / kecit punarnamaskArasahitapauruSIsArddhapauruSIpurimArddhApArddhadvyAsanaikAsananirvikRtikAcAmlakSapaNAnAM bhaGge tadadhikapratyAkhyAnadAnamAhuH / itare tu yadevaikAsanAdi bhajyate tadevaikAsanAdi dIyate iti bhaNanti / tathA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo abhIkSNaM punaH punaH pratyAkhyAnabhaGge dazabhirvArAbhiH svapadaM pArAJcikaM bhavati / tathAhi-sakRtpratyAkhyAnabhaGge mAsalaghu / dvitIyavArabhaGge mAsaguru / tRtIyavAre caturlaghu / caturthavAre caturguru / paJcamavAre SaDlaghu / SaSThavAre SaDguru / saptamavAre chedaH / aSTamavAre mUlam / navamavAre anavasthApyam / dazamavAre pArAJcikam / pratyAkhyAnabhane cAjJAtikramAdayo doSAH / ime cApareapaccayo avanno pasaMgadoso a adaDhayA dhamme / mAyA ya musAvAo hoi painnAilovo a' / / ___ (ni0bhA0 3988) yathA eSa namaskArasahitAdipratyAkhyAnaM bhanakti tathA mUlaguNapratyAkhyAnamapi bhanakti / evamagItArthagRhasthAnAmapratyayaM janayati / AtmanaH sAdhUnAM cAvarNavAdaM janayati / pratyAkhyAnabhaGgaprasaGgena mUlaguNAnapi bhanakti / pratyAkhyAnadharme zramaNadharme vA adRDhatvaM kRtaM bhavati / anyAM pratijJA pratipadyate anyacca karotIti mAyA / anyadbhASate anyatkarotIti mRSAvAdaH / pauruSyAdipratijJApadalopaH kRto bhavati / pratyAkhyAnaM bhanaktIti pradviSTA devatA chalanAdi kuryAt / kAraNaiH punaH pratyAkhyAnabhaGge'pi na doSaH / / 233 / / evaM tapaAcArAticAraprAyazcittaM prarUpitam / atha vIryAcArA'ticAraprAyazcittamabhidhitsurAha nANe saNacaraNe tave a chattIsaesu bheesu / viriaM na hAvaijjA saTThANAruvaNa hAvate / / 234 / / vyAkhyA-jJAnAcAro'STavidhaH / darzanAcAro'STavidhaH / cAritrAcAro'STavidhaH / tapaAcAro dvAdazavidhaH / evameteSu SaTtriMzatsu bhedeSu AcAravizeSesu vIryaM zaktiM na hApayet na gopayet / vIryaM hApayatazca svasthAnAropaNA svasthAnaprAyazcittaM bhavati / jJAnAcAraM hApayatastadeva prAyazcittaM yat jJAnAcAre'bhihitam / evaM zeSeSvapi svsthaanpraayshcittmvgntvym| eSA svasthAnAropaNA / / 234 / / atha vIryAcArAdiviSayaM jIta-vyavahAragataM prAyazcittamupadarzayati ThavaNamaNApucchAe nivisaNe viriagRhaNAe a| jIeNaM gurumAso sesagamAyAsu caugurugA / / 235 / / vyAkhyA-sthApanamiti / sthApanAkulAni dAnazrAddhayathAbhadrakazrAddhAdInAM gRhANi, eteSu hyekenaivAcAryAdiprAyogyagrAhiNA saGghATakena praveSTavyaM nAnyarityavagaNayya lubdhatvAd guroranApRcchayA tebhyaH prAyogyabhaktAdyAdAya nivizataH paribhuAnasya vIryagRhanAyAM ca vIryaM tapo'nuSThAnAdiparAkramastasya gRhanAyAM sato'pi mAyayA gopanAyAM jItena jItavyavahAreNa gurumAsaH / zrutavyavahAreNa punareko jItokto dvitIyo mAyAniSpannaH, tato gurumAsadvayaM dIyata iti bhAvaH / zeSakamAyA pUrvoktamAyAto'nyA yathAsiA egayao laddhaM vivihaM pANabhoaNaM / bhaddagaM bhaddagaM bhuccA vivannaM virasamAhare' / / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo jANaMtu tA ime samaNA AyaaTThI (mokSArthI) ayaM muNI / saMtuTTho sevae paMtaM lUhavittI sutosao' / / (dazavai0 sUtram 5/2/33-34) ityAdikAsu yazo'rthaM kRtAsu mAyAsu punazcaturgurukAH / / 235 / / tathA vijjAisuviNalakkhaNakouabhUInimittapasiNesu / gihiNA uvahivahAvaNi vamaNavireAisu a lahugA / / 236 / / vyAkhyA-vidyA stryabhidhAnA sopacArasAdhanA vA, AdizabdAnmantra-yogA gRhyante / tatra mantraH puruSAbhidhAnaH paThitasiddho vA, vazIkaraNavidveSaNoccATanapAdalepAntardhAnAdikA yogA anekavidhAste punaH sarve'pi savidyA avidyA vA bhavanti / svapnaM suptajAgarAvasthAyAM prAyo yad dRzyate tacca zubhAzubhamAgAmisukhaduHkhanimittaM bhavati / lakSaNaM dvidhA bAhyamabhyantaraM ca / tatra bAhyaM svaravarNAdi / abhyantaraM svabhAvasattvAdi / tatra prAkRtamanuSyANAM bAhyAni dvAtriMzallakSaNAni bhavanti / baladevavAsudevAnAmaSTottaraM zatam / cakravartitIrthakarANAmaSTottaraM sahasram / yAni hastapAdAdiSu sphuTAni lakSyante teSAmidaM pramANam , yAni punarantaHsvabhAvasattvAdIni taiH saha bahutarANi bhavanti / upalakSaNADhyaJjanamapi jJeyam / lakSaNavyaJjanayorayaM vizeSaH- mAnonmAnAdikaM lakSaNam, maSatilakAdikaM vyaJjanam / athavA zarIreNa sahotpannaM lakSaNaM pazcAtsamutpannaM vyaanam / mAnonmAnapramANAnAM cedaM vyAkhyAnamjaladoNamaddhabhAraM samuhAI samussio va jo nava u / mANummANapamANaM tivihaM khalu lakkhaNaM eaN'|| (ni0bhA0 4295 taH 4304) kautukaM ninduprabhRtInAM zmazAnacatvarAdiSu snAnavidhApanam / bhUtikarma rakSAnimittaM vidyaabhimntritrkssaaprdaanm| nimittamatItAdikAlatrayagatalAbhAlAbhasukhaduHkhAdikathanam / prazno nAnAvidhA lokapRcchA lagnabalAdinA tasya kathanam / praznAtprazno vA / sa cAyaM svapnamadhye vidyA kiJcitkathayati / athavA vidyAbhimantritA ghaNTikA karNamUle cAlyate tatra devatA kathayati tasya pareSAM kathanam, tato vidyAmantrasavidyAyogaprayoge svapnalakSaNavyaJjananimittapraznakathane kautukabhUtikarmakaraNe, upalakSaNatvAnnidhAnadhAtuvAdakathane zilpadvAsaptatikalAzikSaNe mArga pRcchatAM mArgakathane ca caturlaghukAH prAyazcittaM bhavati / avidyAyogaprayoge tu mAsalaghu / mitre punaH sNyogpraayshcittm| tathA gRhiNA gRhasthenA'nyatIrthikana vA upadheH svopakaraNasya vAhane caturlaghukAH / AjJAdayazca doSAH / ime cApare-sa gRhastho'nyatIrthiko vA upakaraNaM pAtayet bhAjanaM vA bhindyAt maline durgandhe copakaraNe jugupsA kuryAt SaTpadikA vA pAtayet mArayedvA / ayogolakalpo vA'sau'sthaNDile pRthivyAdau sthApayet tadbhAreNa vA tasyAtmavirAdhanA bhavet tatra paritApanAdi, yacca pazcAdauSadhabheSajAni kurvan virAdhayati tanniSpannaM ca tasya prAyazcittaM syAt / sa vA tadupakaraNaM haret tasyAnupayuktasyA'nyo haret, glAnatvAdikAraNaiH punarupakaraNavAhanepi Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo na doSaH / tathA vamanamUrdhvaM virecaH / vireco'dhaH zrAvaNam, AdipadAttailAdinA gAtrAbhyaGgaH varNabalAdinimittaM ghRtAdisnehapAnaM rUpamedhAsvaramAdhuryAdinimittaM rasAyanasevana, valipalitanAzanArthamauSadhakaraNaM nAsA'rzaHprabhRtiroganAzanArthaM tasya karaNaM bastikarma ca / eteSu vamanavirecAdiSu niSkAraNaM kRteSu caturlaghukAH prAyazcittam / ime ca doSAH / atIva vamane maraNam, vamananirodhe kuSTham , vanirodhe maraNam, ativegenAsthaNDile chaInaM tatra SaTkAyavirAdhanA / yaccAtmAnamaglAnaM glAnaM karoti tanniSpannaM ca prAyazcittam / / 236 / / tathA suimAI ikkikkA guruNa sesANa vNssiNgsuii| gihimAiNA taduttarakaraNe gurugo tahANAI / / 237 / / vyAkhyA-sUcI lohamayI vastrAdisIvanopakaraNam, aadishbdaannkhhrnnii-krnnshodhnaadikmaupgrhikopkrnnm| etAnyekaikAnyeva gurUNAM bhavanti / zeSA api taireva kAryaM kurvanti / athavA mahAntaM gacchamAzritya zeSasAdhUnAmekaikA vaMzamayI zRGgamayI vA sUcI bhavati / gRhiNA gRhasthenAdizabdAdanyatIrthikana tasya sUcyAderuttarakaraNe samAracanarUpe kArite sati gurumAsaH tathA AjJAdayo doSAH / / 237 / / atha paJcakalyaprAyazcittazodhyamaparAdhajAtaM pAdonagAthAdvayenAha sAhahiM lehasAlaM cigicchcppuddiarkkhddiakhddiaN| sisukIlanagharakammaM kayavikkayamesimehiM vA / / 238 / / kaMkaNiakaMDagAI gaNattiAhArapoaNAI tahA / kArite paNakallaM lahU tadabhaMga payadhuvaNe / / 239 / / vyAkhyA-idaM gAthAdvayaM zrAddhajItakalpasambaddhaM tena tatprAdhAnyena prAyazcittamatra nibaddhaM prastutepyupayogItyatrApi likhitamato'tra sAdhuprAdhAnyena pradarzyate, yathA-yadi sAdhubhiH zrAddho lekhazAlAM zizu pAThanarUpAM kArayati / cikitsAM rogapratIkAraM / capuTikAM rakSATikAM khaTikAM zizukrIDanaM gRhakarma vA dhavalanacitrakaraNAdi kArayati, tadA sAdhoretAni kurvANasya pratyekaM paJcakalyaM bhavati / tathA eteSAM gRhasthAnAM sambandhivastunaH krayavikrayayoH karaNe, etairvA gRhasthaiH svasambandhivastukrayavikrayavidhApane paJcakalyam / tathA kaGkaNikA karAbharaNaM kaNDakaM valayam, AdizabdAt AbharaNasamAracanAdi / tathA gaNetrikAhAraprotanAdi / AdizabdAdanyadapyevaMvidhaM sAdhujanAnucitagRhakarma gRhastho yatra kArayati tatra sAdhoH pratyekaM paJcakalyaM prAyazcittaM bhavati / tathA tena gRhasthena gAtrAbhyaGgavidhApane pAdadhAvane ca laghumAsaH / / 238-239 / / atha kalyazodhyamaparAdhamAha saMsaTThadANagahaNe kallaM nijjUhaNA aNuvasate / paDilehaNakAlaMmi vi phiDie kallaM pamattassa / / 240 / / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai- jIyakappo vyAkhyA-saMsRSTamucchiSTaM bhaktAdi tasya dAne grahaNe ca sAdhorghaTTayitvA-tvayaivaM punarna kAryamityuktvA kalyaM prAyazcittaM gurudatte / tathA anupazAntasya tasmAddoSAdanivRttasya dAyakasya grAhakasya ca ni!haNA gaNAn niSkAsanaM bhavati / tathA pratilekhanAkAle'pi sphiTite pramAdaparavazatayA atikrAnte pramattasya sAdhoH kalyaM bhavati / / 240 / / punaH (paJca)kalyANakaprAyazcittazodhyAticArasthAnAni gAthAyugalenAha dappeNaM paMciMdiyavoramaNe saMkiliTThakamme a| dIhaddhANAsevisu gilANakaNAvasANe a / / 241 / / sabovahikapami a puri mattApehaNe a carimAe / caumAsavarisasabbuvahidhuvaNaate a paNakallaM / / 242 / / vyAkhyA-darpo dhAvanavalganaDepanAdiH prAgvyAkhyAtaH / taM kurvatA paJcendriyavyaparopaNaM vighAtanaM kRtaM syAt tasmin darpaNa paJcendriyavyaparopaNe / saMkliSTaM karma yadaGgAdAnasya-liGgasya karaparimardanena zukrapudgalaniSkAsanaM karakarmeti yaducyate, cakArAlliGgasya snehAdinA mRkSaNAdikaM ca tasmin saGkliSTakarmaNi / dIhaddhANAsevisu' tti / SaSThIsaptamyorarthaM pratyabhedaH, tato dIrghAdhvani yadAdhAkarma adhvakalpAdikaM ca zuSkakadalIphalAdidharaNAtmakaM tadA''sevinAM glAnakalpAvasAne ca / glAnakalpo glAnAcAraH AdhAkarmikvAthapathyAdhupajIvanaM sannidhIbhUtacUrNAdyAsevanaM vA tasya glAnakalpasyAvasAne nIrogitve jAte satItyarthaH / caH samuccaye / sarvopadhikalpe ca varSArambhaM vinApi sarvopadheH kalpe kSAlane kRte sati puri mattApehaNe acarimAe' sUcakatvAt sUtrasya' puri' tti pauruSyAM gharimAe' tti / caramabhAgonAyAM prathamapAdonaprahare satItyarthaH / mAtrAprekSaNe mAtrakasya bhikSApAtrakasya pramAdenApratilekhane, cAturmAsike vArSika paryuSaNAkhye parvaNi zuddhau prakrAntAyAM varSArambhakAle'pi sarvopadhidhAvanikAprAnte ca paJcakalyaM sarveSvapyeteSu padeSu zodhakaM paJcakalyANakaM prAyazcittaM bhavatItyarthaH / atrAha-darpataH paJcendriyavadhAdau dIyatAM nAma prAyazcittam, cAturmAsikavArSikaSu cAticArAbhAve kathaM prAyazcittam ? iti / atrocyate-prAdoSikArddharAtrika-vairAtrika-prAbhAtikAkhyakAlAnAM kadAcidagrahaNam, sUtrArthapauruSyotva'karaNam apratilekhitAdi cetyAdIn sUkSmAticArAn kRtAnapi yato na jAnAti na vA smarati / tatazcAturmAsikavArSikaSu niraticArasyApi prAyazcittaM bhavati / nanu varSArambhakAle sarvopadhidhAvanaM siddhAntoktameva / tataH kathaM tadA sarvopadhidhAvane prAyazcittam ? ucyate-tadApi siddhAntoktavidhinA yatanApurassaramapi dhAvyamAneSu vastreSu kathaJcidvAyuvirAdhanArUpaH SaTpadikopamAdirUpo vA'saMyamo'pi sambhAvyate, tataH tacchuddhyarthaM tatra prAyazcittam / oghaniryuktau tu tatraikakalyamevoktamasti / cakAradvayaM cAtra gAthAyAM samuccayArthaM 'puri mattApehaNe a carimAe' ityatra tu yazcakAraH so'nuktasamuccayArthaH / tena yadyupoSitaH kazciccaramAyAM pauruSyAmapi pAtrakAni na pratilekhayati, AstAM prathamAyAM tadA tasyaikakalyANakaM dIyata iti samuccIyate / / 241-242 / / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo atha karmavazAvadhAvita-pratyAvRttasAdhuviSayaprAyazcittAbhidhitsayA gAthAyugalamAha saMviggo sAvikkho kammavasohAvio niraIAro / taddiNaniattasuddho na tassa uvahI vi uvahamme / / 243 / / saMvigge amaNunne evaM vasi Agae navari lahugo / pAsatthAisu lahugA sacchaMdi gurugA uvahighAo / / 244 / / (vya0sU0 3635 taH 3651) vyAkhyA-kazcitsAdhuH karmavazAt cAritramohanIyakarmodayavazAdavadhAvito dussahaparISahaparAjitatayA gaNAdapagatastataH kenApyanuziSTaH svayaM vA pratyAvRttapariNAmaH punaH saMvignaH saAtasavegaH samutpannajJAnadarzanacAritrasamArAdhanodyama ityarthaH / tataH sApekSaH saMyamasApekSacitto niratIcAraH sarvAtIcAravivarjito yadi tasminneva dine nivRttaH punaH svagaNamadhye samAyAtaH, tadA zuddhaH prAyazcittabhAga na bhavati upadhirapi tasya nopahanyate sAdhunAmakalpyo na syAt / athavA saMvigneSu saMyamodyateSu sAdhuSu anyasAmbhogikeSu madhye'sAvuSitvA AgatastadApyevam amunA prakAreNa tasyopadhi!pahanyate, paraM tasya laghumAsaH prAyazcittaM bhavati atha pArzvasthAdiSUSitvA samAgatastadA tasya caturladhukAH / atha svacchandeSu yathAchandeSu uSitvA yadyAgatastadA tasya caturgurukAH pArzvasthAdikeSu ca vasataH sAdhorupadhighAto'pi bhavati / atha saMvignAdibhiranuziSTaH sAdhurnivRttaH paraM taddine eva gacche na milito na ca vajikA saGghaDikAdiSu pratibaddhaH, tataH cireNApi militasya tasyopadhirnopahanyate / atha pArzvasthAdIn pariharannekAkI rAtrau yadi suptaH tadA tasya mAsalaghu prAyazcittam upadhizcopahanyate / tataH paraM dvitIyatRtIyAdidineSvekAkino vasatazcaturlaghu / yacca sUtrArthapauruSyakaraNe sUtrArthanAze darzanacaraNavirAdhane ca prAyazcittaM tat sarvamApadyate / yazcAvadhAvanAnuprekSI AkAreGgitAdibhiravagamyate, tasya rativAkyacUlAbhaNitAnya'STAdazasthAnAni hayarazmigajAGkuzapotapatAkAbhUtAni yadi purApyavagatAni tadA smArayanti vRSabhasAdhavaH / atha na tAnyavagatAni tasya tadA sUtrArthataH kathayanti / / 243-244 / / atha chedAdizodhyamatIcAraM kRtavatAmapi keSAJcittapa eva iti tAn jJApayitumAha cheAimasaddahao miuNo pariAyagaviassa vi a| cheAIe vi tavo jIeNa gaNAhivaiNo a / / 245 / / vyAkhyA-yaH chedaM na zraddadhAti bhaNati ca dhRtaparyAya dinapaJcakAdau chinne kiM madIyaM chinnaM ? sampUrNakaracaraNakarNanAsikAdyavayava eva tAvadahamasmi'; tasya chedAyazraddhAnaparasya / miuNo' tti / yaH chidyamAno vratapayayina santapyate / yathA kaSTaM mama paryAyaH chinna' iti / yadvA anyeSAM laghUnAmapyahamatilaghIyAn jAta' iti tasya mRdoH / yazca paryAyagarvito dIrghaparyAyatvAt chinne'pi payi'nyebhyo'bhyadhika paryAya eva nA'vamaparyAyaH, Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo na vA paryAyacchedAd bibheti tasya paryAyagarvitasya / apiceti samuccaye / eteSAmuddiSTAnAM chedamApannAnAmapi, AdizabdAnmUlAnavasthApyapArAJcikAnapyApannAnAm / tathA gaNAdhipateH AcAryasya, cazabdAt kulagaNasaGghAdhipAnAM ca jItena jItavyavahAramatena tapa eva dIyate / atrAha-dIyatAM nAma chedAdyazraddhAluprabhRtInAM chedApattAvapi tapaH, AcAryAdInAM tu katham ? iti / atrocyate-anekavidhAH ziSyAH pariNAmakAH apariNAmakAH atipariNAmakAH zaikSAH ucchRGkhalAzceti / tatrotsarge utsargamapavAde cApavAdaM yathA bhaNitaM ye zraddadhatyAcaranti ca te prinnaamkaaH| ye punarutsargamava zraddadhatyAcaranti ca, apavAdaM tu na zraddadhati nAcaranti vA te apariNAmakAH / ye cApavAdamevAcaranti notsarga te atipariNAmakAH / zaikSA navadIkSitAH / ucchRGkhalA ulluNThAH / eSAmapariNAmakAdInAmime mA nindanIyA lAghavabhAjo bhUvannityAcAryAdInAmapi tapa eva dIyate na chedAdaya iti / / 245 / / uktaM vIryAcArAticAraprAyazcittaM taduktau ca samarthitaM paJcavidhAcArAticAraprAyazcittam / atha vizeSAbhidhAnAya prastAvanAmAha eaM puNa savvaM cia pAyaM sAmannao viNidilu / dANaM vibhAgao puNa davAivisesiaM neaM / / 246 / / vyAkhyA- etat punarAlocanAdi prAyazcittadAnaM sarvameva prAyo bAhulyena sAmAnyato dravyAdyavibhAgato vinirdiSTam / vibhAgataH punardravyAdIni dravya-kSetra-kAla-bhAva-puruSa-pratisevanAdyapekSAvizeSitaM hInamadhikaM vA yathoktameva vA jItadAnaM dAtavyamiti jJeyam / uktaM cadavaM khittaM kAlaM bhAvaM purisapaDisevaNAo a / nAu mizra ciya dijjA tamattaM hINamahiaM vA' / / miaM ciya' tti / mitameva dravyakSetrAdipramANenaiva / ko'rthaH ? dravyAdiSu hIneSu hInam, adhikeSvadhikam, ahInotkRSTeSu tanmAnaM jItoktasamameva dadyAt / / 246 / / tatra dravyAbhidhitsayAha AhArAI davaM baliaM sulahaM ca nAu ahiaMpi / dijjAhi dubbalaM dullahaM ca nAUNa hINapi / / 247 / / (gu0vi0 2/277) vyAkhyA-AhArAdikaM dravyaM yatra deze balikaM sulabhaM ca / yathA anUpadeze zAlikUro balikaH svabhAvenaiva sulabhazca tajjJAtvA'dhikamapi jItoktAd bahutaramapi dadyAt / yatra punarvallacaNakakaJjikAdiko rUkSAhAro durbalo durlabhazca taM jJAtvA hInamapi jItoktAdalpamapi dadyAdityarthaH / / 247 / / atha kSetrakAlAbhidhAnArthamAha lukkhaM sIala sAhAraNaM ca khittamahiaMpi sImi / lukkhaMmi a hINataraM evaM kAle vi tivihami / / 248 / / (gu0vi0 2/278) Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-rUkSaM kSetraM sneharahitaM vAtilaM vA / zItalaM punaH snigdhamanUpaM ca / sAdhAraNaM madhyastham asnigdhruukssm| iha zIte snigdhakSetre jItoktAdadhikamapi dadyAt / rUkSe ca hInataraM jItoktAdalpataram / atra cakAro'nuktasamuccaye / tena sAdhAraNe kSetre sAdhAraNaM jItoktamAtramevAhInAdhikaM dadyAditi jJeyam / kAle'pi trividhe varSAziziragrISmarUpe / evam amunavoktaprakAreNa jItoktAdhikasamahInAni tapAMsi yathAsaGkhyaM dadyAditi sAmAnyAtidezaH / / 248 / / vizeSataH kAlaM prapaJcayannAha gimhasisiravAsAsuM dijjaTThamadasamabArasaMtAI / nAuM vihiNA navavihasuavavahArovaeseNaM / / 249 / / (gu0vi0 2/279) vyAkhyA-atra kAlastrividho grISmaziziravarSAlakSaNaH / sa sAmAnyato dvidhA-snigdho rUkSazca / sa ca dvirUpopyutkRSTamadhyamajaghanyabhedAt tridhA / tatrotkRSTasnigdho atizItaH / madhyamasnigdho nAtizItaH / jaghanyasnigdhaH stokazItaH / utkRSTarUkSo atyuSNaH / madhyamarUkSo nAtyuSNaH / jaghanyarUkSo kavoSNaH / evaMrUpe grISmaziziravarSAkhye kAlatraye navavidhazrutavyavahAropadezena / navavidho navavidhatapodAnalakSaNazcAsau zrutavyavahAropadezazca tena navavidhazrutavyavahAropadezena vidhinA vaiparItyAbhAvena jJAtvA aSTamadazamadvAdazAntAni tapAMsi dadyAt / ayaM bhAvArtha:-grISmaziziravarSAsu yathAkramaM caturthaSaSThASTamAni jaghanyAni / SaSThASTamadazamAni madhyamAni / aSTamadazamadvAdazAnyutkRSTAni / uktaM cagimhAsu cautthaM dijjA chaTTagaM ca himAgame / vAsAsu aTThamaM dijjA tavo esa jahannago / / gimhAsu chaTTagaM dijjA aTThamaM ca himAgame / vAsAsu dasamaM dijjA esa majjhimago tavo / / gimhAsu aTThamaM dijjA dasamaM ca himAgame / vAsAsu duvAlasamaM esa ukkosao tavo' / / eSa navavidhatapodAnalakSaNaH zrutavyavahAropadezaH / eSa ca navavidhazrutavyavahAropadezo dvidhA-oghato vibhAgatazca / tadvicArazca bahuvistara iti kRtvA'gre darzayiSyate granthakRtA svayameva / / 249 / / uktaM kAlaviSayaM prAyazcittam, sAmprataM bhAvaviSayamAha haTThagilANA bhAmi dijja haTTarasa na u gilANassa / jAvaiaM vA visahai taM dijja sahijja vA kAlaM / / 250 / / vyAkhyA-bhAve bhAvataH kazcidAlocanAgrAhI hRSTo nIrogaH samarthaH, kazcid glAno rogI zaktivikala ityetadvicArya dina haTThassa na u gilANassa' tuzabdasya vizeSaNArthatvAt / hRSTasya jItoktAdadhikamapi dadyAt, glAnasya tu na dadyAt jItoktAdUnaM vA dadyAt / yAvanmAtraM vA viSahate kartuM zaknoti tat prAyazcittaM tAvanmAtraM dadyAt / kAlaM vA saheta yAvatA praguNo bhavati tAvatpratIkSeta, roganivRttau samarthasya dadyAdityarthaH / ukto bhAvaviSayo dAnavidhiH / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo atha atra sUtre'nuktamapi pUrvajItakalpagataM puruSadvAraM saprapaJcamatrApi likhyatepurisA gIAgIA sahAsahA taha saDhAsaDhA keI / pariNAmApariNAmA-aipariNAmAi vatthUNaM' / / (gu0vi0 2/328) iha AlocanAgrAhiNaH puruSAH kiM svarUpAH ? iti prathamamevAcAryairvicAryAstadapekSayA prAyazcittaM dAtavyam / te ca bahuprakArAH / tadyathA-gItArthA adhigatAcAraprakalpAdinizIthAntazrutAH / taditare tvagItA agItArthAH / sahAH sarvaprakAraiH samarthAH / asahAH tvasamarthAH / tathA kecit zaThA mAyAvinaH / azaThAH saralAtmAnaH / pariNAmakAdayastrayo'pi pUrvamadUre cheAimasaddahao' iti (asya granthasya 245) gAthAyA vivaraNe vyAkhyAtAstato nAtra punaH pratanyanta iti / / saha dhiisaMghayaNobhayasaMpannA tadubhaeNa hINA ya / AyaparobhayanobhayataragA taha annataragA ya' / / (gu0vi0 2/329) tathA dhRtisaMhananobhayasampannAstadubhayena hInAzca / iha bhaGgacatuSTayaM sambhavati / tatra dhRtyA sampannA ityekaH / saMhananena sampannA iti dvitIyaH / ubhayena dhRtisaMhananAkhyena sampannA iti tRtIyaH / tadubhayena hInAzceti caturthaH / tathA AtmaparobhayAnubhayatarakA' iti / atrApi caturbhaGgI / AtmAnugrAhakaM tapaH, paropaSTambhakArakaM vaiyAvRttyaM tayorddhayorapi samarthAH paraM ye tapa eva kurvanti, na vaiyAvRttyaM te AtmatarakAH, svArthe'tra kaH, na paratarakA iti prathamaH / ye tu vaiyAvRttyameva kurvanti na tapaste paratarakA iti dvitIyaH / ye tUbhayamapi kurvanti te ubhayatarakA iti tRtIyaH / ye punarubhayamapi na kurvanti te nobhayatarakA iti caturthaH / tathA annataragA' tti / anyatarakAH ye tapovaiyAvRttyayoranyataradekameva kartuM zaknuvanti nobhayakaraNakSamA ityarthaH / / kappaThiAdao vi a cauro je searA samakkhAyA / sAvikkhearabheAdao a je tANa purisANa' / / ... (gu0vi0 2/330) kalpaH satatAsevanIyaH samAcAraH / sa cAyamAcelukkuddesia sijjAyararAyapiMDa kiikamme / vayajiTTha paDikkamaNe mAsaM pajjosavaNakappe' / / (bR0ka0 6364, ni0bhA0 5933) na vidyate celaM vastraM yasyAsAvacelakastasya bhAva Acelakyam / sacelatve cAyamacelakatvavyapadezaH / tathA cAnyatrApi dRzyatejaha jalamavagAhiMto bahucelo vi siraveDhiakaDillo / bhannai naro acelo taha muNao saMtacelA vi / / taha thova-juNNa-kucchiacelehiM vi bhannae acelutti / jaha tUra sAlia ! lahuM de puttiM naggiA mu ti|| (vi0 A0bhA0 2600-2601) uddezena sAdhusaGkalpena nivRttamauddezikam AdhAkarma / zayyayA vasatyA tarati bhavAmbhodhimiti zayyAtaraH, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo rAjA nRpastayoH piNDo bhaktAdirUpaH zayyAtarapiNDo rAjapiNDazca / ihauddezikAdInAM trayANAmapi parihAro'vaseyaH / kRtikarma jyeSThAnukrameNa vandanadAnam / vratAni paJca mahAvratAni / jyeSTho varSazatadIkSitAyA api sAdhyA adyatana dIkSito'pi sAdhurgariyAn / pratikramaNaM pratItam / mAso mAsakalpaH / pariH sarvathA vasanamekatra nivAso niruktivazAt paryuSaNA / ityetasmin dazavidhe kalpe sthitAH prathamacaramajinasAdhavaste Adayo avayavabhUtA yeSAM te kalpasthitAdayaH kalpasthitapariNatakRtayogitaramANAkhyAH / tatra kalpasthitAH kathitA eva / pariNatAH pariNatiparipAkamApannaM jIvena saha prAptaikIbhAvaM cAritraM yeSAM te / kRtayoginaH caturthaSaSThASTamAditapobhiH parikarmitazarIrAH / saramANa' tti / zakezcayataratIrapArA' ityanena prAkRtalakSaNasUtreNa zaklR' dhAtostarAdeze kRte zaknuvAnAH zaktitulanAM kurvANA ityarthaH / ye ete catvAraH setarAH sapratipakSAH samAkhyAtAH kathitAH / kalpasthitAdibhya itare akalpasthitA'pariNatA'kRtayogA'taramANAkhyAH / tatra akalpasthitA madhyamadvAviMzatijinasAdhavo mahAvidehajAzca / ete hi dazavidhasthitikalpamadhyAt zayyAtarapiNDA'nAdAnacaturyAmapuruSajyeSThatvakRtikarmakaraNAkhyeSu caturSu sthitAH zeSeSu SaTsu punarasthitAH / te hyetAni SaT sthAnAni guNAnulomyamAlocya kadAcit kAnicit kurvanti vA na veti / apariNatAdayastu pariNatAdiviparItAH / sAvikkheara bheAdao a je ' ( uparitanA gu. vi. 2 / 330 ) iti / je iti paadpuurnne| kalpasthitAkalpasthitAdayo'STAvapi dvividhAH / sApekSA gacchavAsino nirapekSA jinakalpikAdayaH / sANa purisANa' (uparitanA gu.vi. 2 / 330) ityagretanagAthAyAM sambadhyate / sA ceyam -- jo jahasatto bahutaraguNo va tassAhiaMpi dijjAhi / hINassa hINataragaM jhosijja va savvahINassa ' / / (gu0vi0 2/331) teSAM puruSANAM kalpasthitAdInAM sApekSanirapekSabhedAnAM prAggAthAdvayoktagItArthAdInAM ca madhyAt yo yathAzaktaH tapaH kartuM kSamaH / bahutaraguNo vA dhRtisaMhananasampannaH pariNataH kRtayogI Atmaparataro vA bhavet tasyAdhikamapi jItoktAdatiriktamapi dadyAt / hInasya dhRtisaMhananAdirahitasya hInataraM jItoktAdalpataraM dadyAt / sarvahInasya sAmAstyenAkSamasya sarvamapi tapaH kSapayet DrAsayet na kimapi tasya dadyAt mithyAduSkRtenaiva tasya zuddhirAdezyetyarthaH / punaH puruSavizeSAnevAha-- ithaM puNa bahutaragA bhikkhuNa Thiya akayakaraNANabhigayA ya / jaM teNa jIamaTThamabhattaMtaM nibbigAIaM' / / atra punarbahutarA bahubhedA AcAryopAdhyAyakRtakaraNagItArthasthirAdyA bhikSavaH sAdhavaH iti / sthirA nAma ye carakAdibhirdarzanataH parISahopasargaizcaraNato'tikarkazaprAyazcittadAnataH svabhAvato vA na cyAvyante / akRtakaraNAH tapobhiraparikarmitazarIrAH / anabhigatAzcAgItArthAH cazabdAdasthirAH / eteSAM ca sarveSAM yathArham, tena sUkSmabAdarAticArAdinA yajjItaM jItadAnaM tannirvikRtyAdyaSTamabhaktAntaM jJeyamiti zeSaH / yadvA yantreNaitad Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo jJeyamityarthaH / idamatra gAthAnte yantrakasya paJcamyA dIrghapaGkteH pazcimAnupUrvyA tapo gRhItam / etadIyazca tapovizeSaH sarvo'pi yantrakeNa spaSTIbhavati / tatastasyAyaM likhanavidhiH kathyate iha dairghyeNa paGktiracanAyAM trayodaza gRhANi sthApyante, pRthutvena cAdyapaGktau paJcadaza gRhANi / dvitIyatRtIyapaGktyozcaturdaza / caturthapaJcamapaGktyostrayodaza / SaSThasaptamapaGktyordvAdaza / aSTamanavamapaGktyorekAdaza / dazamaikAdazapaGktyordaza / dvAdazatrayodazapaGktyornavagRhANIti / atra cAdyAyAH pRthupaGkterupari nirapekSaH sthApyate / dvitIyAyA uparyAcAryaH kRtakaraNaH / tRtIyAyA AcAryo'kRtakaraNaH / caturthyA upAdhyAyaH kRtakaraNaH / paJcamyA upAdhyAyo'kRtakaraNaH / SaSThyA gItArthaH sthiraH kRtakaraNabhikSuH / saptamyA gItArthaH sthiro'kRtakaraNabhikSuH / aSTamyA gItArtho'sthiraH kRtakaraNabhikSuH / navamyA gItArthA'sthiro'kRtakaraNabhikSuH / dazamyA agItArthaH sthiraH kRtakaraNaH / ekAdazyA agItArthaH sthiro'kRtakaraNaH / dvAdazyA agItArtho'sthiraH kRtakaraNaH / trayodazyA upari agItArtho'sthiro'kRtakaraNabhikSuriti sthApayitvA pRthutvena prathamAyAM paGktau nirapekSasyAdho gRhadvaye zUnyaM sthApyaM, yatastayoH pArAJcikAnavasthApye bhavataH, te ca jinakalpikasya na sambhavataH / tasya hi svabhAvenaiva nirapekSatvAt / atha tayoH zUnyayoradhastrayodazasu gRheSu mUla - cheda - SaDguru -- SaDlaghu caturguru- caturlaghu - mAsaguru - mAsalaghu - bhinnamAsa - viMzatika - paJcadazaka - dazaka - paJcakAni sthApyante / dvitIyAyAM paGktau pArAJcikAdIni dazakAntAni / tRtIyAyAmanavasthApyAdIni paJcakAntAni / caturthyAmanavasthApyAdIni dazakAntAni / paJcamyAM mUlAdIni paJcakAntAni / SaSThyAM mUlAdIni dazakAntAni / saptamyAM chedAdIni paJcakAntAni / aSTamyAM chedAdIni dazakAntAni / navamyAM SaDgurvAdIni paJcakAntAni / dazamyAM SaDgurvAdIni dazakAntAni / ekAdazyAM SaDlaghvAdIni paJcakAntAni / dvAdazyAM SaDlaghvAdIni dazakAntAni / trayodazyAM caturgurvAdIni paJcakAntAni sthApyante / atra caivaM bhAvanA - yatrAparAdhe kRtakaraNAcAryasya pArAJcikaM tatraivAparAdhe akRtakaraNAcAryAdInAM dIrghapaGaktikrameNAnavasthApyAdIni prAyazcittAni bhavanti / tathA yatrA'parAdhe kRtakaraNAcAryasyAnavasthApyaM tatraivAparAzeSANAM tathaiva krameNa prAyazcittAnItyevaM sarvadIrghapaGktiSu bhAvanA karaNIyA / sthApanA caivamatrAvaseyA / etatpuruSavibhAgena zrutavyavahArato jItakalpayantram / / 250 / / samprati pratisevanAmAha AuTTiAi dappappamAyakappehiM vA nisevijjA / davvaM khittaM kAlaM bhAvaM vA sevao puriso / / 251 / / vyAkhyA-AkuTTikayA upetya sAvadyakaraNotsAhAtmikayA, darpapramAdakalpairvA, darpo dhAvanaDepanavalganAdikaH hAsyajanakavacanAdikaM darparUpo vA, pramAdo divA rAtrau vA pratilekhanApramArjanAdyanupayuktatA / kalpaH kAraNe darzanAdicaturviMzatirUpe sati gItArthasya kRtayogina upayuktasya yatanayA AdhAkarmAdyAdAnarUpaH / tairetaizcaturbhiH pratisevanArUpairAsevakaH puruSo niSeveta pratiseveta / dravyam AhArAdikaM kiJcidazuddhamapyAdadIta / kSetraM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryaH| AcAryaH nirapekSaH kRta- | akRta upAdhyAyaH| upAdhyAyaH gItArthaH | gItArthaH / gItArthaH / gItArthaH / agItArthaH | agItArthaH | agItArthaH | agItArthaH * kRta- | akRta- | sthiraHkRta-| sthiraHakRta- asthiraHkRta-| asthiraHakRta-| sthiraHkRta- | sthiraHakRta-| asthiraHkRta- | asthiraHkaraNaH / karaNaH karaNaH | karaNaH akRtakaraNaH bhikSuH bhikSuH | bhikSuH bhikSuH | bhikSuH bhikSuH | bhikSuH | bhikSuH karaNaH / karaNaH | karaNaH karaNaH karaNaH / karaNaH |pArAzcitam | anavasthApyaM | anavasthApyaM | mUlam chedaH / chedaH anavasthApyaM mU mUlama - * - * * * * * jai - jIyakappo Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo chinnamaDambAdikaM stokalokAzrayaM sArddhayojanaM yAvadavidyamAnavasatpradezaM yatra sampUrNA bhikSA na labhyate / kAlo durbhikSAdiryatra sarvathA'nnAdirna prApyate / taM pratiseveta / ayamAzayaH-sAdhunA mahati kSetre kAle ca gatvA stheym| AkuTTikAdibhirhi chinnamaDambAdikaM kSetraM duSkAlaM ca pratisevamAnaH saMyamAtmavirAdhane prApnuvan (? prApnoti) / bhAvaM ca hRSTaglAnatvAdikaM pratisevate / AkuTTikAdibhirahitA'nnauSadhAdikaM bhuktvA glAnatvAdikaM bhAvamutpAdayedityarthaH / / 251 / / uktAH svarUpataH pratisevanAH / tAsAM prAyazcittamAha jaM jIadANamuttaM eaM pAyaM pamAyasahiassa / itto ccia ThANaMtaramegaM vaDDijja dappavao / / 252 / / vyAkhyA-yajjItadAnaM jItavyavahAre tapodAnamuktam / etatsarvaM prAyaH pramAdasahitasya pramAdapratisevanAprAggAthAvivaraNavyAkhyAtadravyAdisevino bhaNitAH / ita eva pramAdapratisevakaprAyazcittAdekaM sthAnAntaraM vardhayat darpavataH / ayamarthaH- pramAdapratisevanayA bhinnamAsa-laghumAsa-gurumAsa-caturlaghu-caturguru-SaDlaghu-SaDgurUNAmApattau nirvikRtikapurimA?kAsanAcAmAmlacaturthaSaSThASTamAkhyaM tapo dIyate / darpapratisevanAkAriNastu bhinnamAsAdInAmApattau satyAM sthAnAntaravRddhiH kAryA / nirvikRtikaM muktvA purimArddhAdIni dazamAntAni deyAnIti / / 252 / / AuTTiAi ThANaMtaraM va saThANameva vA dijjA / kappeNa paDikkamaNaM tadubhayamahavA viNiddiSTuM / / 253 / / vyAkhyA-AkuTTikApratisevAyAM sAdhoH sthAnAntaraM vA dadyAt / darpapratisevAkAriNaH sakAzAt sthAnavRddhyAdhika tapaHsthAnaM vitaret / darpapratisevino hi bhinnamAsAdyApattau purimA dIni dazamAntAni dIyante / asya tvekAsanAdIni dvAdazAntAni deyAni / svasthAnameva' vA dadyAt / ihApattirUpaM prAyazcittaM svasthAnamucyate / yathA''kuTTikayA paJcendriyavadhe mUlam / anyatrApi cAkuTTikayA yatrAparAdhe yad bhinnamAsAdikamuktaM tattatra svasthAnaM tadevAkuTTikApratisevino dadyAdityarthaH / kalpena kalpapratisevanayA pratikramaNaM mithyAduSkRtaM prAyazcittam / athavA tadubhayam AlocanAmithyAduSkRtobhayarUpaM prAyazcittaM vinirdiSTam / / 253 / / idaM coktasvarUpaM prAyazcittaM pariNAmAnurUpeNaiva dadyAdityAha AloaNakAlaMmi vi saMkesa-visohibhAvao nAuM / hINaM vA ahiaM vA tammattaM vA vi dijjAhi / / 254 / / (gu0vi0 2/334) vyAkhyA-AlocanAkAle'pi kamapyaparAdhavizeSaM yaH sarvathA na prakAzayati kathayannapyarddhakathitaM vA karoti sa sakliSTapariNAma iti jJAtvA tasyAdhikamapi dadyAt / yaH punaH saMvegamupagato nindAgarhAdibhirvizuddhapariNAmaH tasya hInamapi dadyAt / yaH punarmadhyasthapariNAmaH tasya tanmAtrameva dadyAt / / 254 / / A. AkuTTikAdibhiH ahitakAri Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo uktamevArthaM dRDhayannAha ia davAi bahuguNe gurusevAe a bahutaraM dijjA / hINayare hINayaraM hINayare jAva jhosu tti / / 255 / / vyAkhyA-iti amunA prakAreNa dravyAdau dravyakSetrakAlabhAvAkhye pratisevye bahuguNe bahuguNite pracuradoSatvena samarthe vA, viparItalakSaNayA vA bahudoSe gurusevAyAM gurutarAyAM pratisevAyAM kRtAyAM bahutaraM prAyazcittaM dadyAt / hInatare 'lpadoSe dravyAdike pratisevite hInataramalpataraM prAyazcittaM dadyAt / tato'pi hInatare yAvatsarvahIne'tyalpadoSe dravyAdau atyalpIyasyAM sevAyAM jhosu' tti / kSapaNA hAsaH kAryaH / sarvastokaM tapo deyamityarthaH / 255 / / kutrApi ca sarvathApi hAsaH kriyata iti pratipAdayannAha jhosijjai subahuM pi hu jIeNannaM tavArihaM vho| veAvaccagarassa u dijjai sANuggahataraM vA / / 256 / / vyAkhyA-iha jItena yadyekagurubhirvitIrNaM pANmAsikAditapo vahataH paJca-SaTsvapi divaseSu gateSvanyaccAturmAsikaM SANmAsikaM vA tapoha~ samApannaM tataH tatkSipyate subahukamapi hAsyate, sarvathApi tasya na dIyata ityarthaH / vaiyAvRttyakarasya ca sAnugrahataraM vA dIyate / ko'rthaH ? yAvanmAtraM tapastapyamAnaH sa vaiyAvRttyaM kartuM zaknoti tasya tAvanmAtrameva tapo dIyate nAdhikam / / 256 / / atha pUrvopanyastanavavidhazrutavyavahAraM vibhAgato didarzayiSuArabhUtAM gAthAmAha ti nava sagavIsa igasI pakkhe AvattidANa kAlatige / navatavasuavavahAro jate dasarehi tiriuDDe / / 257 / / vyAkhyA-atraiSa navavidhatapodAnalakSaNazrutavyavahArastribhirnavabhiH saptaviMzatibhirekAzItibhizca bhedairbhavati / tatra saMkSepataH tAvadayaM tribhedaH pakSatrayabhedAt / ApattibhedataH punarnavabhedaH / dAnatapobhedatastu sptviNshtibhedH| kAlatrikavizeSeNa punarekAzItibhedazca bhavati / eteSAM ca sarveSAmapi bhedAnAM svarUpaM granthakAraH svayameva purastAd vyaktIkariSyati / evaMvidhabhedabhinnazca navavidhatapodAnalakSaNazrutavyavahAraH tiryagUdhaM ca dazarekhe yantra sthApitaH sukhAvaseyo bhavatIti sakalabhedapratipAdanAnantaraM tatsthApanApi darzayiSyate / / 257 / / tatra pUrvaM navavidhatapodAnazrutavyavahArameva darzayannAha uvavAsachaTTaaTThama jahanna chaTTaTThamAdasama majjhA / aTThamadasamaduvAlasa jiTTa tikAle tavo navahA / / 258 / / (saDDajIyakappo 126) vyAkhyA-upavAsaSaSThASTamAni jaghanyAni / SaSThASTamadazamAni madhyamAni / aSTamadazamadvAdazAni utkRSTAni / kAlatraye grISmaziziravarSAlakSaNe krameNa tapAMsi navadhA deyatayA avagantavyAni / eSa navavidhatapodAnazrutavyavahAraH procyate / / 258 / / athavA eSa navavidhatapodAnazrutavyavahAraH Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo niviapurimAsaNaMbila igabiticaupaMcakhamaNa navaha tavo / suavavahAruvaesA vibhAgajo oheNa ceva / / 259 / / (saDDajIyakappo 127) vyAkhyA-nirvikRtikaM 1 purimArddham 2 ekAsanaM 3 AcAmAmlam 4 ekakSapaNaM caturthaM 5 dve kSapaNe SaSThaM 6 trINi kSapaNAni aSTamaM 7 catuH kSapaNAni dazamaM 8 paJca kSapaNAni dvAdazaM 9 zrutavyavahAropadezAdevaM tapo navadhA oghato vibhAgatazca grISmaziziravarSAsu dIyata iti navadhA tapodAnazrutavyavahAraH / / 259 / atha yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAt pUrvaM pakSatrayaM spaSTayannAha-- guru lahu lahusa ti pakkhA piho tihA'tiguru gurutaro guruo / lahutamalahutaralahuo lahusato lahusatara lahuso / / 260 / / ( gu0vi0 2 / 282, saDDajIyakappo 128 ) vyAkhyA - eSa navavidhatapovyavahAraH saMkSepatastridhA - utkRSTo madhyamo jaghanyazca / tatra gurutama gurutaragururUpabhedatrayAtmako gurupakSa utkRSTaH / laghutama - laghutara - laghurUpabhedatrayAtmako laghupakSo madhyamaH / laghusvatamalaghusvatara- laghusvAkhyatribhedo laghusvapakSo jaghanya iti / yadAha-- bhavavihavavahAre so saMkheveNaM tihA muNeavvo / ukkoso majjhimago jahannago ceva tiviho so / / ukkoso gurupakkho lahupakkho majjhimo muNeabbo / lahusapakkho jahanno tivigappo esa nAyavvo' / / idAnIM prakRtagAthAkSarArthaH- guru 1 laghu 2 laghusvaH 3 laghusvazabdazca laghukArthaH / svazabdAsyAlpArthakapratyayArthatvAdityete trayaH pakSAH pRthak pratyekaM tridhA bhavanti / traividhyaM ca darzitameva / / 260 / / atha navavidhApattitapovyavahAraM darzayati gurulahua chapaNamAsA cautigamAsA dumAsagurumAso / lahumAsabhinnavIsaM panarasadasapaNa tipakkhakamA / / 261 / / ( gu0vi0 2 / 283, saDDajIyakappo 129) ukkosamajjhahINA AvattI navati dANa kAlatige / ukkosukkosukkosamajjha ukkosaga jahannA / / 262 / / majjhukkosA majjhimagamajjhimA tahaya majjhimajahannA / jahannukkosa jahannagamajjhA ya jahannagajahannA / / 263 / / (sajIyakappo 130-131) vyAkhyA - teSu triSu pakSeSu gurulaghulaghukalakSaNeSu / etA Apattaya utkRSTamadhyamajaghanyarUpAH kramAdavagantavyAH / tathAhi - gurupakSe gurulaghu SANmAsikapaJcamAsikarUpA utkRSTApattiH / cAturmAsikatrimAsikarUpA madhyamA / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo dvimAsikagurumAsarUpA jaghanyA / laghupakSe laghumAsa utkRSTaH / bhinnamAso madhyamaH / viMzatikaM jaghanyam / laghukapakSe paJcadazakamutkRSTam / dazakaM madhyamam / paJcakaM jaghanyamityevaM navavidhApattitaporUpaH zrutavyavahAro darzitaH / bhaNitaM cagurupakkho ukkoso majjha jahanno a eva lahue vi / emeva ya lahuse vI ia eso navaviho hoi / / gurupakkhe chammAso paNamAso ceva hoi ukkoso| majho cautimAso dumAsagurumAsaga jahanno / / lahu-bhinnamAsa-vIsA lahupakkhukkosa majjhima jahannA / panarasa dasagaM paNagaM lahusukkosAi tiviheso / / Avattitavo eso navabheo vaNNio samAseNa / ahuNA u sattavIso dANatavo tassimo hoi' / / tasyApattitapaso navavidhasya dAnatapastrividhamutkRSTamadhyamajaghanyalakSaNaM saptaviMzatibhedaM bhavati / tacca kAlatrikeNa varSAziziragrISmalakSaNena vicAryamANamekAzItibhedaM bhavati / tatra gurupakSa eko'pi navadhA / tadyathA-utkRSTotkRSTaH 1 / utkRSTamadhyamaH 2 / utkRSTajaghanyaH 3 / madhyamotkRSTaH 4 / madhyamamadhyamaH 5 / madhyamajaghanyaH 6 / jaghanyotkRSTaH 7 / jaghanyamadhyamaH 8 / jaghanyajaghanyazceti 9 evaM laghupakSo'pi navadhA / 9 / laghukapakSo'pi caivameva navadhA 9 / sarvamIlane saptaviMzatibhedA bhavanti / bhaNitaM cagurulahulahusagapakkhe ikkikko navaviho muNeavvo / ukkosukkoso vA ukkoso majjhimajahanno / / majhukkoso majjhimamajho taha hoi majjhimajahanno / ia neu jahanno vi a ukkoso majjhima jahanno / / gurupakkhe nava ee nava ceva ya huMti lahuapakkhe vi / nava ceva lahusapakkhe sattAvIsaM bhavaMtee' / / / / 263 / / athaiteSu gurulaghulaghukalakSaNeSu triSu pakSeSu saptaviMzatividhaM dAnatapo vyaktIkaroti tahiM bArasadasamamaTThama jiTTe majjhi dasamaTThamA chaTheM / aTThamachaTThacautthaM jahanna tigi dANa gurupakkhe / / 264 / / (gu0vi0 2/285, saTTajIyakappo 132) vyAkhyA-tatra pakSatraye krameNa dAnatapaH pratipAdyate, yathA-iha gurupakSe pANmAsikapaJcamAsikAkhyotkRSTApattau satyAmutkRSTotkRSTaM dvAdazaM tapaH, utkRSTamadhyamaM dazamam, utkRSTajaghanyamaSTamam / cAturmAsikatrimAsikAkhyamadhyamApattau madhyamotkRSTaM dazamam , madhyamamadhyamamaSTamam , madhyamajaghanyaM SaSTham / dvimAsikagurumAsAkhyajaghanyApatto jaghanyotkRSTamaSTamam , jaghanyamadhyamaM SaSTham , jaghanyajaghanyaM caturtham / evaM gurupakSe navadhA dAnatapaH proktam / / 264 / / atha laghupakSe darzayati ia dasamaTThamachaTThA aTThamachaTThAcautthayA kamaso / chaTTacautthAyAmA lahupakkhe dANa vAsAsu / / 265 / / (saTTajIyakapo 133) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-laghupakSe laghumAsAkhyotkRSTApattau utkRSTotkRSTaM dazamam, utkRSTamadhyamamaSTamam, utkRSTajaghanyaM sssstthm| bhinnamAsAkhyamadhyamApattau madhyamotkRSTamaSTamam, madhyamamadhyamaM SaSTham, madhyamajaghanyaM caturtham / viMzatyAkhyajaghanyApattau jaghanyotkRSTaM SaSTham, jaghanyamadhyamaM caturtham, jaghanyajaghanyamAcAmAmlam / ityamunAprakAreNa laghupakSe krameNa dAnatapo navavidhamuktam / etacca dAnatapo varSAsvavagantavyam / pUrvagAthoktamapi agretanagAthoktamapi ca / / 265 / / atha laghukapakSe dAnatapo darzayati - aTThamachaTThacautthaM chaTTacautthaMbilaM lahusapakkhe / taha khavaNabilaAsaNa ia aDDakkati sagavIsA / / 266 / / (gu0vi0 2/287, saDajIyakappo 134) vyAkhyA-laghusvapakSe paJcadazAkhyotkRSTApattau utkRSTotkRSTamaSTamam, utkRSTamadhyamaM SaSTham, utkRSTajaghanyaM caturtham / dazakAkhyamadhyamApattau madhyamotkRSTaM SaSTham, madhyamamadhyamaM caturtham , madhyamajaghanyamAcAmAmlam / paJcakAkhyajaghanyApatto jaghanyotkRSTa caturtham, jaghanyamadhyamamAcAmAmlam , jaghanyajaghanyamekAzanakamityevama pakrAntyA saptaviMzatividhaM dAnatapo varSAviSayaM pradarzitam / / 266 / / atha ziziragrISmaviSayaM dAnatapo'tidezenAha dasamAI purimaMtA sisire (27) gimhaTTamAi niviaMtA (27) / asahe ikkikka hAso jA paMtisu aMti ikkikkaM / / 267 / / (saDajIyako 135) vyAkhyA-evaM yathA varSAsu utkRSTAdyApattinavake sati dAnatapaso dvAdazamAdau kRtvA ekAsanAntAH saptaviMzatirbhedAcAraNikayA kRtAH, tathA zizire'pi, kevalaM dazamamAdau kRtvA purimArddhAntAH / grISme punaraSTamamAdau kRtvA nirvikRtyantAH saptaviMzatirbhedAH kAryAH yantrakasthApanAtazca jJeyAH / varSAziziragrISmANAM saptaviMzatitrayamilane caikAzItirdAnatapaso bhedA bhavanti / arddhApakrAntizceyaM-arddhasya asamapravibhAgarUpasya ekadezasya ekAdipadAtmakasyApakramaNaM nivarttanaM zeSasya tu vyAdipadasaMghAtAtmakasyaikadezasyAnuvartanaM yasyAM racanAyAM sA samayaparibhASayA ardhapakrAntirucyate / yathA varSAsu gurutame utkRSTato dvAdazamam , madhyamato dazamam , jaghanyato'STamam, eSAM madhyAdekadezo dvAdazalakSaNo'pakrAmati, dazamASTame gurutaraM gacchataH agretanaM ca SaSThaM mIlyate / tatazca gurutare utkRSTato dazamam, madhyamato'STamam , jaghanyataH SaSTham / eSAM madhyAdekadezo dazamalakSaNo nivarttate aSTamaSaSThe gurukaM gacchataH agretanaM caturthaM mIlyate / tatazca guruke utkRSTato'STamaM madhyamataH SaSThaM jaghanyatazcaturthamiti / yathA ceyamekAzItike dAnatapoyantrake varSAdye navake'rddhApakrAntirdarzitA, tathaiva sarveSvapi navakeSu vilokanIyA / etairdAnairApattayaH svakAH svakA niyamAt sarvA boddhavyAH / evaMvidhApattiSu ca dvAdazAdyaM tapaH kartumasahiSNorekaikahAsaH tAvat kAryo yAvannavasvapi paGktiSu paryantakoSTakagatamekaikaM caturthAdi nirvikRtikAntaM tapaH sthitam / tataH tattasya dIyate / / 267 / / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo tatkaraNe'pyazaktasya punastathaiva hAso bhavatIti darzayati asahassa taMpi hasaI to saTThANAu dijja paraTThANe / __ia hiTThamuhe hAse nibiaM ThAi suddho vA / / 268 / / (saDDajIyakapo 136) vyAkhyA-asahasya tatkaraNAsamarthasya tadapi paGktiparyantakoSTakagatamapi tapo hAsyate / tataH- pUrvasthAnatapo dIyate / varSAsu varSAkAloktam, zizire ziziroktam, grISme grISmoktam / tadapi kartumakSamasya tataH svasthAnAtparasthAnaM parasthAnatapaH varSAsvapi ziziroktam , zizire'pi ca grISmoktaM tapo dIyate / ityevamadhomukhe hAse sthAne sthAne varSAziziragrISmarUpe hAsayadbhiH tAvanneyaM yAvannirvikRtikamAtrameva deyatayA sthitam / zuddho vA yaH punarnirvikRtikamAtramapi tapaHkartumazaktaH sa mithyAduSkRtenaiva zuddhyatItyarthaH / kaizcittvevaM vyAkhyAtam-AdhAkarmikAdyutpattau yA SaDjIvanikAyavirAdhanA tajjanitaM prAyazcittaM svasthAnam / AdhAkarmAdyAsevAbhaNitaM ca caturthAdikaM parasthAnaM taddAne'pyayameva hAsavidhirjeya iti / uktaM caeehiM dANehiM Avattio sayA sayA niyamA / bodhavvA savvAo asahassikkikkahAsaNayA / / jAvaTThiya ikkikkaM taM pi hAsijja asahuNo tAva / dAuM saThANatavaM paraThANaM dijja emeva' / / evaM ThANe ThANe hiTThAhuttaM kameNa hAsittA / neabbaM jAva tiaMniyamA nibbIayaM ikkaM / eSa navavidho vyvhaarH|| ekAzItikasya navavidhavyavahArayantrasya sthApanA ceyaM / (sthApanAyantrAya draSTavyaM - sahajIyakappo pR.kra. 100-101) / / 268 / / evaM kAlaviSayo navavidhadAnatapovyavahAraH punarapi prakArAntareNa dAnavidhimevAha egAi jA chamAsaM AvannANaM jahAgayaM dijjA / tavakAla gurua lahuaM sajhosamiaraM va jahapattaM / / 269 / / vyAkhyA-ekAdi yAvat SaNmAsamApannAnAm ekamAsikaM dvimAsikaM trimAsikaM cAturmAsikaM pAzcamAsikaM pANmAsikaM ca ApannAnAM sAdhUnAM yathAgataM tapaHkAlAbhyAM gurukaM laghukaM vA yathAprAptaM syAt / tathA sajhoSamitaratA ajhoSam, yathApAtraM sahAsahAdipuruSavizeSarUpaM pAtramapekSya prAyazcittaM dIyate / / 269 / / atha tapaHkAlAbhyAM laghuguru prAyazcittaM yaducyate tatsvarUpaM prarUpayati chaTuMtaM tava lahumaTThamAi tava guru jamujjhaI gimhe / taM lahumavi kAlaguru guru vi lahuaM sisiravAse / / 270 / / (saDDajIyakappo 124) Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo vyAkhyA-nirvikRtyAdinA SaSThAntena tapasA yanmAsagurvAdikamapyuhyate tattapo laghukam / aSTamAdinA tUhyamAnaM mAsalaghvAdikamapi tapo gurukam / grISme yaduhyate tallaghukamapi mAsalaghvAdikamapi kAlagurukam / ziziravarSAsu tu yanmAsagurvAdikamapyuhyate tatkAlalaghukam / yadAha savakAle Asajjau gurU vi hoi u lahU lahU guruo / kAlo gimho u gurU a ThAi tavo lahU seso' / / / / 270 / / gurulaghuprAyazcittaM punaH prakArAntareNa darzayati dANe niraMtare vA lahuaM pi gurU guruM pi lahu iharA / suttavihiNA'vilaMbaM jaM vujjhai taM tu hADahaDaM / / 271 / / ( gu0vi0 2 / 293 ) vyAkhyA-vAzabdaH prakArAntaropanyAse / dAne nirantare sati laghukamapi gurukam, vicAle pAraNakA'dAnena dIyamAnaM laghukamapi tapo gurukaM bhavatIti bhAvaH / itarathA sAntaraM dIyamAnaM gurukamapi tapo laghukaM bhavati / uktaM ca jaMtu niraMtaradANaM jassa va tassa va tavassa taM guruaM / jaM puNa saMtaradANaM guruaM pi hu taM lahuM hoi' / / tathA sUtravidhinA sUtroktaprakAreNa yatprAyazcittamavilambaM kAlakSepaM vinaivohyate tatprAyazcittaM hADahaDamityucyate / AropaNA hi paJcavidhA / yaduktam SaTThaviiA ya ThaviA kasiNA'kasiNA taheva hADahaDA / ArovaNa paMcavihA pAyacchittaM purisajAe' / / (ni0 bhA0 6643) AropaNA paJcaprakArA / tadyathA - prasthApitikA sthApitA kRtsnA akRtsnA hADahaDA ca / eSA paJcaprakArApyAropaNA prAyazcittasya / tacca prAyazcittaM puruSajAte kRtakaraNAdau yathAyogyamavaseyam / etAsAM cedaM vyAkhyAnam-- paTTaviiA vahate veAvacca ThiA ThaviiAu / kasiNA jhosavirahiA jahiM jhoso sA akasiNAo' / / (ni0 bhA0 6644) yadAropitaM prAyazcittaM vahati eSA prasthApitikA, vaiyAvRttyakaraNalabdhisampanna AcAryaprabhRtInAM vaiyAvRttyaM kurvan yatprAyazcittamApannaH tasyAropitamapi sthApitaM kriyate yAvadvaiyAvRttyaparisamAptirbhavati / dvau yogAvekakAlaM kartumasamartha iti kRtvA sA AropaNA sthApitikA / kRtsnA nAma yatra jhoSo na kriyate, akRtsnA yatra kiJcit jhoSyate / hADahaDA trividhA - sadyorUpA sthApitA prasthApitA ca / tatra laghugurumAsikAdi yattapa ApannaH tadyadi sadyastatkAlaM dIyate na kAlakSepeNa tadA sA hADahaDA AropaNA sadyorUpA / yadi punaryanmAsikAdikamApannaH tadvaiyAvRttyamAcAryAdInAM karotIti sthApitaM kriyate / tasmiMzca sthApite yadanyadudghAtamanuddhAtaM vA Apadyate tatsarvamapi pramAdanivAraNArthamanudghAtaM dIyate sA hADahaDA sthApitA / SANmAsikapAJcamAsikAditapo vahan antarA yadanyadA udghAtamanudghAtaM vA tattasyApi pramAdanivAraNArthamanudghAtaM yadAropyate eSA hADahaDA AropaNA prasthApitA / / 271 / / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo kasminnaparAdhe punarevaM krameNa tapaHprabhRti prAyazcittamApadyata iti darzayati sattarattaM tavo hoi tao cheo pahAvaI / cheeNAchinnapariAe tao mUlaM tao dugaM / / 272 / / (ni0bhA0 5586, bR0ka0 5486, vya0sU0 1402, gu0vi0 2/69) vyAkhyA-saptarAtramiti jAtAvekavacanam, tato'yamarthaH-trINi saptarAtrANi yAvaccaturgurvAdikaM tapo bhavati / tataH saptarAtratrayAnantaraM chedaH tasyAparAdhapadAsevino'bhimukhaM prakarSeNa dhAvati pradhAvati / chedenApi yasya prabhUtatvAt paryAyo na chidyate tasminnaparAdhakAriNi chedeNAchinnapayayi ekenaiva divasena mUlam / tato dvikamanavasthApyapArAJcikalakSaNam / iyamatra bhAvanA-yadA kazcidAcAryo'gItArthasyA'bahuzrutasya vA gaNaM dadAti, sa ca tadanujJAto gaNaM dhArayati, tadA dvayorapyanena krameNa prAyazcittamApadyate / tathAhi-tayorAcAryayoH prathamataH saptarAtraM yAvat divase divase caturgurukam / yadyetAvati gate kenApyapareNa gItArthena AryA ! na kalpate abahuzrutasyAgItArthasya vA gaNaM dAtuM dhArayituM vA, tataH pratipadyadhvaM sampratyapi prAyazcittamiti prajJApitau svayaM vA yAparato tataH prAyazcittamapyuparatam / atha noparamete tato dvitIyaM saptarAtraM dine dine SaDlaghavaH / tRtIyaM saptarAtraM pratyahaM SaDguravaH / yadyetAvatA sthitau tataH sundarameva, no cettatazchedaH pradhAvati / tatraike AcAryAH paJcarAtriMdivAdArabhya chedaM prasthApayanti / apare punazcaturgurukAditi / paJcarAtriMdivaprasthApanAyAM bhUyo'pyA''dezayugaM tadyathA-kecidAcAryA laghubhyaH kecittu gurubhyaH paJcarAtriMdivebhyazchedaM prArabhante / tatra laghukaM paJcarAtriMdivaprasthApanA prathamato bhAvyate-saptarAtratrayAnantaraM turIyaM saptarAtraM laghupaJcakacchedaH / paJcamaM gurupaJcakaH / SaSThaM lghudshraatriNdivH| saptamaM gurudazarAtriMdivaH / aSTamaM laghupaJcadazakaH / navamaM gurupaJcadazakaH / dazamaM laghuviMzatirAtriMdivaH / ekAdazaM guruviMzatirAtriMdivaH / dvAdazaM laghupaJcaviMzatirAtriMdivaH / trayodazaM gurupaJcaviMzatikaH / caturdazaM laghumAsikaH / paJcadazaM gurumAsikaH / SoDazaM caturlaghumAsikaH / saptadazaM caturgurumAsikaH / aSTAdazaM laghuSANmAsikaH / ekonaviMzaM saptarAtraM guruSANmAsikaccheda iti sarvasaGkhyayA trayastriMzaM zatamahorAtrANAM bhavati / gurupaJcakaprasthApanAyAM tu saptarAtratrayAnantaraM saptAhorAtrANi prathamata eva gurupnyckchedH| tataH saptAha lghudshkH| evaM pUrvoktavidhinA gurudazakAdayo'pi SaDgurukAntAzchedAH / saptAhaM saptAhaM pratyekaM draSTavyA iti / atra cASTAdazabhiH saptarAtraiH SaDviMzaM zataM rAtriMdivAnAM bhavati / yadA tu yataH prabhRti tapaH prAyazcittamupakrAntaM tata Arabhya chedavivakSA kriyate tadA caturthe saptarAtre prathamata eva caturgurukaH chedaH / paJcame SaDlaghukaH / SaSTheSaDgurukaH evaM SaDbhiH saptarAtrairTicatvAriMzaddinAni bhavanti / itthaM trayANAmAdezAnAmanyatamenAdezena chidyamAno'pi bhUyastvAt yadA paryAyo na chidyate / tato yadyapi dezonapUrvakoTipramANaH paryAyo'vaziSyate tathApi sarvopi yugapadekadinenaiva chidyate iti sarvachedalakSaNaM tato mUlam / tato dvitIyadivase'navasthApyam / tRtIye paaraanycikm| Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i-jIyakappo eSA gAthA'niyataviSayA'pyevaM pratiniyataviSayatvena bhAvitA nizIthAdau tathAdarzitatvAt / / 272 / / atha zrIvIratIrthe utkRSTA tapobhUmiH SANmAsikaM tapo bhavatiH / tataH paramapi kazcit tatprAyazcittamApannaH syAttasya kathaM prAyazcittaM pradIyata ? ityAha jai chammAsa pareNa vi Avanno jAva mAsa asiisayaM / ThavaNaruvaNAi te vihu kAu diNe dijja chammAsaM / / 273 / / vyAkhyA - yadi kazcit sAdhuH SaNmAsebhyaH parato'pi saptamAsAdIni prAyazcittAni yAvadazItizatamAsarUpamutkRSTaM taporhaprAyazcittamApannaH tadA tAn sarvAnapi mAsAn sthApanAropaNAprakAreNa divasAn kRtvA SANmAsikamevotkRSTaM tapastasya dadyAnnAdhikam / iyamatra bhAvanA - mAsAdArabhya yAvat SaNmAsAstAvat sthApanAropaNAvyatirekeNApi sUtreNaiva prAyazcittaM dIyate / tataH parANi tu yAni saptamAsAdIni prAyazcittAni yAvadazItizatamAsarUpamutkRSTaM prAyazcittaM tAni apariNAmakasyA'tipariNAmakasya vA'gItArthasya sthApanAropaNAprakAreNaiva dIyante / tayoH pratyayahetutvAttatprakArasyA'nyathAdoSasambhavAcca / gItArthasya agItArthasya vA pariNAmakasya punarna sthApanAropaNAprakAreNa tAni dIyante, tayoranyathA dAne'pi pratyayasambhavAt doSAbhAvAcca / sthApanAropaNAprakArazcAyam - yAvanto mAsA divasA pratisevitAH tAvantaH sarve'pyekatra sthApyante, sthApayitvA ca yat saGkSepArhaM viMzikAdikaM pratisevitaM tat sthApyate eSA sthApanA / tadanantaraM ye'nye mAsAH pratisevitAste saphalIkartavyA ityekaikasmAnmAsAt pratisevanApariNAmAnurUpaM stokAn stokatarAn samAn viSamAn vA divasAn gRhItvaikatra ropayati / eSA AropaNA / eSA cotkarSataH tAvatkartavyA yAvat sthApanayA saha saMkalayyamAnAH SaNmAsAH pUryante, nAdhikAH / anena hi prakAreNa prAyazcittadAne'tipariNAmako'pariNAmako vA cintayati -- sarve mAsAH saphalIkRtA iti zuddho'hamiti / tatra sthApanAyA AropaNAyAzca catvAri sthAnAni bhavanti / tadyathA - prathamaM sthAnaM triMzatsthAnAtmakam / dvitIyaM trayastriMzatsthAnAtmakam / tRtIyaM pnyctriNshtsthaanaatmkm| caturthamekonAzItyadhikasthAnakazatapramANam / eteSu ca caturSvapi sthAnakeSvimA jaghanyA sthApanAropaNA / / ThevaNA vIsia pakkhia paMcia egAhiA u bodhavvA / ArovaNA vi pakkhia paMcia taha paMcaegAhI ' / / ( vya0sU0 356, ni0bhA0 6432) sthApanAyAH prathame sthAne jaghanyA sthApanA viMzikA viMzatirAtriMdivapramANA / dvitIye pAkSikI / tRtIye paJcadivasAtmikA / caturthe ekAhikA / AropaNApi prathame sthAne jaghanyA pAkSikI / dvitIye pazcikA paJcadinapramANA / tRtIye'pi paJcikA / caturthe ekAhikA / AdyeSu ca triSu sthApanAropaNAsthAneSu paJcottarA vRddhiH / caturthe tvekottarA vRddhiH / tathAhi - prathamasthApanAsthAnake viMzatidinasthApanA 1 paJcaviMzatidinA 2 triMzaddinA 3 evaM paJcakavRddhyA tAvanneyaM yAvatpaJcaSaSTyadhikazatadinapramANA triMzattamA sthApanA / dvitIye Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo sthApanAsthAne paJcadazadinA prathamA, dvitIyA viMzatidinA, tRtIyA paJcaviMzatidinA, evaM paJcakavRddhyA tAvannetavyaM yAvat paJcasaptatyadhikazatadinapramANA trayastriMzattamA sthApanA / tRtIya sthAne prathamA paJcadinA, dvitIyA dazadinA, paJcadazadinA tRtIyA, evaM paJcottaravRddhyA tAvannetavyaM yAvat paJcasaptatyadhikazatadinapramANA paJcatriMzattamA sthApanA / caturthe sthAne prathamA ekadinA, dvitIyA dvidinA, tRtIyA tridinA, caturthI caturdinA, evamekottaravRddhyA tAvannetavyaM yAvadekonAzItyadhikazatadinapramANA ekonAzItizatatamA sthApanA / evamAropaNAyA api prathame sthAne paJcadazadinA viMzatidinA, paJcaviMzatidinA. evaM paJcakavaddhyA tAvajjJAtavyaM yAvat SaSTyadhikazatadinapramANA triMzattamA AropaNA / dvitIyasthAne paJcadinA prathamA / dazadinA dvitIyA / paJcadazadinA tRtIyA / evaM paJcakavRddhyA tAvat jJeyaM yAvat paJcaSaSTyadhikazatadinapramANA trystriNshttmaa''ropnnaa| tRtIye'pi sthAne paJcadinA prathamA / dazadinA dvitIyA / paJcadazadinA tRtIyA, evaM paJcakavRddhyA tAvad gantavyaM yAvat paJcasaptatyadhikazatadinapramANA paJcatriMzattamA''ropaNA / caturthe punarAropaNAsthAne sthApanA caturthasthAnavadekonAzItizatapramANAnyAropaNAsthAnAnyavagantavyAni / viMzatidinAdikAsu ca sthApanAsu pAkSikyAdikA AropaNAH pratyeka yojyAH / evaM pAkSikyAdikAsu sthApanAsu paJcAhikAdikA AropaNAH pratyekaM yojyAH / paJcAhikAdisthApanAsu paJcAhikAdyA AropaNA, ekAhikAdisthApanAsu punarekAhikAdyA AropaNA yojanIyAH / evaM sthApanAropaNAnAM parasparaM saMvedhato'neke bhaGgA bhavanti / te ca svayaM nizIthavyavahArato jJeyAH / sthApanAropaNayozca sarvatra vRddhiH tAvatI kAryA yAvatyA ubhayamIlane SaNmAsAH pUrNA bhavanti nAdhikam / / atha kA sthApanA AropaNA ca katiSu mAseSu pratiseviteSu draSTavyA ? ityetatparijJAnArthamAhaThavaNArovaNadivase mANAu visohaittu tu jaM sesaM / icchiarUvaNAe bhae asujjhamANe khivai jhosN'|| (vya0sU0 369) mAnAt SaNNAM mAsAnAM divasaparimANAt azItyadhikazatarUpAt vivakSitAyAH sthApanAyA vivakSitAyAcAropaNAyA ye divasAH tAn vizodhayet / vizodhya ca yaccheSamupalabhyate tat IpsitayA adhikRtayA AropaNayA bhajet bhAgaM hiyAt / bhAge ca hRte yadi rAzirnirlepaH zudhyati / tato na kimapi prakSipyate, kevalaM sAropaNA kRtsneti vyapadizyate / yadi punarnirlepo na zuddhyati tataH kSipati jhoSam / yasmin prakSipte samo bhAgahAro bhavati sA cAropaNA akRtsnabhAgaharaNAdakRtsneti vyavahartavyA / yathA kenApi pRSTam-viMzikA sthApanA pAkSikI cAropaNA katibhirmAsaiH pratisevitairniSpannA ? ucyate-trayodazabhirmAsaiH / tathAhi-SaNNAM mAsAnAM mAnamazItaM divasazatamityazItaM zataM dhriyate 180 / tato viMzatikAyAH sthApanAyA viMzatidinAni pAkSikyAzcAropaNAyAH paJcadaza dinAni zodhyante / zodhite ca zeSaM jAtaM paJcacatvAriMzaM zatam / tato'dhikRtayA paJcadazadinayA AropaNayA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo bhAgo hriyate, tatra coparitano rAziH zuddhaM bhAgaM na prayacchati, paJcasu ca prakSipteSu prayacchatIti paJcaparimANo'tra jhoSaH prakSipyate / tato bhAge hate labdhA daza mAsAH / vakSyamANakaraNato dvau sthApanAyA mAsau ekazcAropaNAyA mAsa ityAgatAstrayodaza mAsAH pratisevitAH / evaM viMzikA sthApanA paJcaviMzatidinA cAropaNA katibhirmAsaiH pratisevitairniSpannA ? ucyate - trayoviMzatimAsaiH / tathAhi - sthApanAdivasA viMzatirAropaNAdivasAH paJcaviMzatirete militAH paJcacatvAriMzat / te SaNmAsadivasebhyo'zItizatasaGkhyebhyaH zodhyante / jAtaM zeSaM pnyctriNshshtm| tato'dhikRtapaJcaviMzatidinayA AropaNayA tasya bhAgo hriyate / tatra coparitano rAziH zuddhaM bhAgaM na prayacchati, paJcadazasu ca prakSipteSu prayacchatIti paJcadazaparimANo'tra jhoSaH prakSipyate labdhAH SaNmAsAH / tathA vakSyamANakaraNato'dhikRtAropaNayA paJcabhirbhAgo hiyate labdhAH paJca te dvirUpahInAH kriyante, jAtAstraya etAvanta AropaNAyA mAsA yadi veyaM tRtIyAropaNeti te SaNmAsAstribhirguNyante jAtA aSTAdaza, dvau sthApanAmA sau trayazcAropaNAmAsA ityAgatAH sarvasaGkhyayA trayoviMzatimAsAH / athavA'nyathA jhoSaparimANaM kathayati-- ThavaNAdivase mANA visohaittANa bhayaha ruvaNAe / jo cheyaM saviseso akasiNaruvaNAi so jhoso' / / ( vya0sU0 371 ) mAnAt SaNmAsadivasaparimANAt azItizatAt sthApanAdivasAn adhikRtasthApanAvAsarAn vizodhya yaccheSamavatiSThate tat AropaNayA adhikRtAropaNAdivasairbhaja bhAgahAraM kuru / bhAge ca hRte yacchedAMzAnAM vizleSaH / iha vizleSe kRte sati yadavatiSThate, tadapi vizleSato jAtatvAt vizleSaH / sa tAvatpramANoSkRtsnAropaNAyAM jhoSaH / yathA SaNmAsadivasaparimANAdazItizatAt viMzatikAyAH sthApanAyA divasA viMzatiriti zodhyate / jAtaM SaSTyadhikaM zataM 160 / tataH pAkSikyAmAropaNAyAM saJcayamAsA jJAtumiSTA iti paJcadazabhirbhAgo hriyate, sthitAH zeSA daza adhastAcchedaH paJcadaza / tebhyo daza vizliSyante sthitAH paJca, AgataM paJcadazikyAmakRtsnAropaNAyAM paJcako jhoSaH / tathA azItizatAt sthApanAdivasA viMzatiH zodhyante, jAtaM SaSTaM zataM 160 / tataH paJcaviMzatidinAyA AropaNAyAH saJcayamAsA jJAtumiSTA iti paJcaviMzatyA bhAgo hriyate, zeSA dazacchedo'dhastAt paJcaviMzatiH tasya dazavizliSyante sthitAH paJcadaza / AgataM paJcaviMzatidinAyAmAropaNAyAM pakSo jhoSaH / evaM sarvatra bhAvanIyam / / attha puNa dei suddhaM bhAgaM ArovaNAo sA kasiNA / duNhaM pi guNasu laddhaM icchiaruvaNAi jai mAsA' / / (vya0sU0 372) yasyAM punarAropaNAyAmuparitano rAziH zuddhabhAgaM prayacchati, na kiJcit paJcAdyasyAvatiSThate iti bhAvaH / sA AropaNA kRtsnA jJAtavyA / yathA viMzatidinA / tathAhi - kenA'pi pRSTaM viMzatikAsthApanA viMzikA cAropaNA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo katibhirmAsaiH pratisevitairniSpannA ? ucyate-aSTAdazabhirmAsaiH / tadyathA-SaNNAM mAsAnAmazItizataM divasAH, tebhyo viMzatirdinA sthApanAyA viMzatirdinAnyAropaNAyAH zodhyante / jAtaM zeSaM catvAriMzaM zataM / tato'dhikRtayA viMzikayA AropaNayA bhAge hRte uparitano rAzirnirlepaH zuddhaH / eSA kRtsnAropaNA labdhAH sapta mAsAH / iyamAropaNA dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpanneti sapta mAsA dvAbhyAM guNyante / jAtAzcaturdaza mAsAH / tato dvau sthApanAmAsau dvau cAropaNAmAsau caturdazasu prakSipyante, AgataM viMzikA sthApanA viMzikA cAropaNA aSTAdazamAsainiSpanneti / duhaMpi' ityAdi / dvayorapi AropaNayoH kRtsnAkRtsnayorlabdhamIpsitAyA AropaNAyA yati mAsA yatibhirmAsairIpsitAropaNA niSpanneti yAvat tatibhirguNaya / yadyekena mAsena niSpannA tata ekena guNaya / atha dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpannA tarhi dvikena / atha tribhiH tatastribhirityAdi / athavA dvayorapyAropaNayoH kRtsnAkRtsnayorlabdha yati mAsAstata IpsitayA AropaNayA guNaya / yadi prathamA tata ekena guNyate / atha dvitIyA tato dvAbhyAmatha tRtIyA tatastribhirityAdi evaM sarvatra bhAvanIyam / / atha sthApanAropaNAdivasebhyo yathA mAsA Agacchanti mAsebhyo vA divasAstathA pratipAdayatidivasA paMcahiM bhaiA durUvahINAu te bhave mAsA / mAsA durUvasahiA paMcaguNA te bhave divsaa|| __ (vya0sU0 373) sthApanAyA AropaNAyA vA divasAH paJcabhirbhajyante, tato bhAge hRte ye labdhAste dvirUpahInAH kriyante, tato yadavaziSyate te bhaveyurmAsAH / yathA viMzikAyAH sthApanAyA divasA viMzatiH, teSAM paJcabhirbhAge hate labdhAzcatvAraste dvirUpahInA kRtAH sthitau dvau / AgataM viMzikAsthApanA dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpannA / tathA pAkSikyA AropaNAyA dinAni paJcadaza, teSAM paJcabhibhagi hRte labdhAH trayaste dvirUpahInAH kRtAH sthita eka AgataM pAkSikI AropaNA ekena mAsena niSpannA viMzikAropaNA viMzikAsthApanA ca dvimAsaniSpannA / evaM sarvatra bhAvanIyaM / mAsA durUvasahiA' ityAdi / yati mAsAH sthApanAyAmAropaNAyAM vA adhikRtakaraNavazAt labdhAste divasAnayanAya dvirUpasahitAH kriyante / tataH paJcaguNAstato bhaveyuryathoktA divasAH / yathA viMzikAyAH sthApanAyA dvau mAsau tau dvirUpasahitau kriyete jAtAzcatvAraste paJcabhirguNyante / AgataM viMzikAsthApanAyA viMzatirdinAni / tathA pAkSikyAmAropaNAyAmeko mAsaH / sa dvirUpasahitaH kRto jAtAH trayaH te paJcabhirguNyante / AgataM pAkSikyAropaNAyA paJcadaza dinAni / evaM sarvatra bhAvanIyaM / / tadevaM karaNAnyabhidhAyopasaMhAramAhaThavaNArovaNasahiA saMcayamAsA havaMti evaiA / katto kiM gahi ti a ThavaNAmAse tato sohe' / / (vya0sU0 374) pUrvaM ThavaNArovaNa divase mANAu visohaittu' (uparyuktA vya.sU. 369 gAthA) ityAdi karaNavazAt ye labdhA mAsAste'nantaroktakaraNavazAdAnItA ye sthApanAropaNAmAsAH tatsahitAH kriyante, tataH ziSyebhya evaM prruupyte| Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo asyAM sthApanAyAmasyAM cAropaNAyAmetAvantaH sadhayamAsAH sarvaprAyazcittasaGkalanamAsA bhavanti / atha tasyAM sthApanAyAmAropaNAyAM ca saJcayamAsAnAM madhye kuto mAsAt kiM gRhItam ? atra karaNamAha ThavaNAmAse tato sohe' / tataH saJcayamAsasaGkhyAtaH sthApanAmAsAn zodhayet / zodhite ca satidivasehiM jaihiM mAso niSphanno havai savvaruvaNANaM / taihiM guNiAu mAsA ThavaNAdiNajuAu chammAsA' / / (vya0sU0 375) sarvAsAmAropaNAnAM yatibhirdivasairmAso bhavati niSpannastatibhirguNitAste kartavyAH / punaH sthApanAdinayuktAstataste SaNmAsA bhavanti / yathA prathamAyAM sthApanAyAmAropaNAyAM ca trayodaza saJcayamAsAstebhyaH sthApanAmAsau dvau zodhitau sthitA ekAdaza / atrAropaNAyAmeko mAsaH, sa ca paJcadazabhirdinaniSpanna iti te ekAdaza paJcadazabhirguNyante / jAtaM paJcaSaSTaM zataM / tato viMzatidivasAH sthApanAsatkAH prakSipyante / jAtaM paJcAzItaM zataM paJcajhoSa iti te tyaktAH / jAtAH SaNmAsAH / AgataM dvAbhyAM sthApanIkRtAbhyAM mAsAbhyAM daza daza dinAni gRhItAni / zeSebhyastvekAdazebhyaH paJcadaza paJcadaza dinAni / kevalaM tanmadhyAt paJcajhoSaH kRtaH paJca dinAni tyaktAnIti bhAvaH / etAnyeva ca prAk rAzisamakaraNArthaM prakSiptAnIti samakaraNaH prakSepaNIyo raashiossshbdenoktH| evaM sarvatra jhoSabhAvanA jJeyA / tathA vizikAyAM sthApanAyAM vizikAyAM cAropaNAyAmaSTAdaza kila saJcayamAsAH tebhyo dvau sthApanAmAsau zodhitau / jAtAH SoDaza / atra viMzatidinAropaNA dvimAsetyekaiko mAso dazabhirdinairniSpannaH, tataste SoDaza dazabhirguNyante / jAtaM SaSTaM zataM 160 / tataH sthApanAdivasA viMzatiH prakSipyante / jAtamazItizatam / Agatamatra dvAbhyAM sthApanAmAsAbhyAM daza daza vAsarA gRhItAH / zeSebhyo'pi SoDazebhyo gAtrato daza dazeti / tathA vizikAyAM sthApanAyAM paJcaviMzatikAyAM cAropaNAyAM trayoviMzatiH saJcayamAsAstebhyo dvau sthApanAmAsau zodhitau / jAtA ekaviMzatiH / paJcaviMzatidinAropaNA tribhirmAsairniSpannetyekaiko mAsaH sa tribhAgairaSTabhirdinairniSpannastata ekaviMzatiraSTabhirdinairguNitA jAtamaSTaSaSTaM zataM tribhAgaguNane ca labdhAH sapta tepi tatra prakSipyante / jAtaM paJcasaptataM zataM tatra viMzatiH sthApanAdivasAH prkssipynte| jAtaM paJcanavataM zataM 195 / tatra paJcadaza dinAni jhoSa iti tAn apanIyante jAtamazItaM zatam / Agatamatra dvAbhyAM sthApanIkRtamAsAbhyAM daza daza divasA gRhItAH, zeSebhyastvekaviMzatimAsebhyo gAtrato'STAvaSTau divasAH satribhAgAH, kevalaM tatrApi paJcadaza dinAni jhoSIkRtAni / tadevaM sthApanAtaH zeSamAsebhya gAtrato yat gRhItaM tatpratipAditam / / adhunA zeSamAsebhyo yad yebhyo vizeSato gRhItaM tatpratipAdanArthaM karaNamAharuvaNAe jai mAsA taibhAgaM taM kare tipaMcaguNaM / sesaM ca paMcaguNiaM ThavaNAdivasAjuA divasA' / / (vya0sU0 376) sthApanAmAseSu zodhiteSu yaccheSamavatiSThate tata AropaNAyAM yati mAsAH tatibhAgaM tAvatsaGkhyAkabhAgaM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " jai - jIyakappo karoti / tatrAdyaM tripaJcaguNaM paJcadazaguNaM karoti, zeSaM tu samastamapi paJcaguNam / etaccaivaM draSTavyam-- pAkSikyAdiSvAropaNAdiSu yadi punarekadinA dvidinA yAvaccaturdazadinA AropaNA tadA yati dinAropaNA tati gaNaM kuryAt / tataH te divasAH sthApanAdivasayutAH kriyante tato divasAH SaNmAsadivasA bhavanti / tadyathA - prathamAyAM sthApanAyAM prathamAyAM cAropaNAyAM trayodaza saJcayamAsAH tebhyo dvau sthApanAmAsau zodhitau jAtA ekAdaza / adhikRtapaNA ekamAsaniSpanneti / ekAdaza ekabhAgena kriyante / ekabhAgakRtaM ca tattathArUpameva bhavatIti samuditA eva te ekAdaza / tataH tipaMcaguNia' miti vacanAt paJcadazabhirguNyante / jAtaM paJcaSaSTaM zataM 165 / tatra sthApanAdivasA viMzatiH prakSiptA jAtaM paJcAzItaM zataM, tataH paJca dinAni jhoSIkRtAnIti tAnyapasAryante / jAtamazItaM zatam / AgataM dvAbhyAM sthApanAkRtamAsAbhyAM daza daza dinAni gRhItAni zeSebhyastvekAdazamAsebhyaH paJcadaza paJcadaza dinAni yAvat jhoSIkRtAni / tathA viMzikAyAM sthApanAyAM viMzikAyAM cAropaNAyAmaSTAdaza saJcayamAsAH, tebhyo dvau sthApanAmAsAvapanItau / jAtAH SoDaza / tato'trAropaNA dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpanneti SoDaza dvAbhyAM bhAgAbhyAM kriyante / uparyaSTau adhopyaSTau / tatroparitanamAdyabhAgaM paJcadazabhirguNayet / jAtaM viMzaM zataM 120 / adhastanAstvaSTau paJcabhirguNyante / jAtA catvAriMzat 40 / ubhayamIlane jAtaM SaSTaM zataM 160 / atra sthApanAdivasA viMzatiH prakSiptA jAtamazItaM zatam, Agatamatra dvAbhyAM sthApanAmAsAbhyAM daza daza dinAni gRhItAni / aSTAbhyo mAsebhyaH paJcadaza paJcadaza / anye tvaSTAbhyaH paJca paJceti / tathA viMzikAyAM sthApanAyAM paJcaviMzikAyAM cAropaNAyAM trayoviMzatiH saJcayamAsAstebhyo dvau sthApanAmAsau zodhitau jAtA ekaviMzatiratrAropaNA tribhirmAsairniSpanneti te ekaviMzatiH saJcayamAsAstribhAgAH kriyante / jAtAstrayaH saptakAH puAH / tatra prathamasaptakaH paJcadazabhirguNyante jAtaM paJcottaraM zatam, tatra pakSo jhoSa iti paJcadaza zodhyante jAtA navatiH 90 / zeSau ca dvau bhAgau saptakau pratyekaM paJcabhirguNyete / jAtA ubhayatra pratyekaM paJcatriMzat / ubhayamIlane saptatiH, sA pUrvarAzau kSiptA jAtaM SaSTyadhikaM zataM 160 / tatra viMzati sthApanAdivasAH prakSiptA jAtamazItaM zatamAgatamatra dvAbhyAM sthApanAmAsAbhyAM daza daza vAsarA gRhItAH, saptabhyo mAsebhyaH paJcadaza paJcadaza, caturdazabhyo mAsebhyaH paJca paJca paJcadaza vAsarAzca jhoSIkRtA iti / evaM sarvatra bhAvanIyam / / atha divasA paMcahiM bhaiA ' ( uparyuktA vya. sU. 373 gAthA) ityAdi karaNaM yatra na pravarttate tatra vidhimAhaattha ya durUvahINaM na hujja bhAgaM ca paJcahiM na dijjA / tahiM ThavaNaruvaNamAso ego u diNA u te ceva' / ( vya0 sU0 378 ) yatra punaH sthApanAsu AropaNAsu paJcadinAdikAsu paJcabhirbhAgi hRte labdhaM tat dvirUpahInaM na bhavet / paJcadinAdikAsu navadinaparyantAsu dvayoreva rUpayorasambhavAt / dazadinAdikAsu tu caturdazadinaparyantAsu dvirUpahInatAyAM zUnyatApatteH / yadi vA yAsu sthApanAsvAropaNAsu caikadinAdiSu caturdinaparyantAsu paJcabhirbhAgamuparitano rAzirna Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI - jIyakappo dadyAt stokatvAttatra tAsu sthApanAsvAropaNAsu caiko mAso draSTavyaH / diNA u te ceva' tti / na tAnyeva yAnyupAttAni / na punarmAsasaGkhyAM dvirUpasahitAM kRtvA paJcabhizca guNayitvA dinAnyAnetavyAnIti bhAvaH / atha yatrotkRSTA sthApanAropaNA vA sthApanAropaNAbhyAmeva SaNNAM mAsAnAM paripUrNabhavanAt / ThevaNArovaNadivase mANAu visohaittu jaM sesa' (uparyuktA vya. sU. 369 gAthA) mityAdikaraNaM na pravarttate, tadapravRttau ca kathaM saJcayamAsasaGkalanaM kartavyam ? tata Aha ukkassArUvaNANaM mAsA je huMti karaNaniddiTThA / te ThavaNAmAsajuA saMcayamAsAu sabbAsiM' / / ( vya0 sU0 381 ) ? sarvAsAmutkRSTAnAmAropaNAnAM ye mAsA bhavanti karaNanirdiSTAH divasA paMcahiM bhaiA' (uparyuktA vya. sU. 373 gAthA) ityAdinA AropaNAkaraNena nirddiSTAste sthApanAmAsayutAH sthApanAyAM karaNavazato labdhA mAsAstaiH saMyuktAH saJcayamAsA draSTavyAH / yathA viMzikAyAM sthApanAyAM SaSTadinazatAyAmAropaNAyAM dvAtriMzanmAsAH / tathAhi - sthApanAyAM dvau mAsau labdhau tau ca prAgeva bhAvitau AropaNAyAH paJcabhirbhAgo Driyate, labdhA dvAtriMzat sA dvirUpahInA kriyate, jAtAH triMzat / sthApanAmAsau tatra prakSiptAvAgataM dvAtriMzat pratisevitA mAsAH / athAtra kuto mAsAt kiM gRhItam ? ucyate - dvau dvAtriMzataH saJcayamAsebhyaH sthApanAmAsau zodhyete / sthitA triMzan mAsAstriMzatA mAsairniSpannAstriMzadbhAgAH kriyante / Agata ekaikasmin bhAge ekaiko mAsaH / tatra prathamabhAgaH paJcadazabhirguNyate jAtAH paJcadaza, zeSA ekonatriMzat paJcabhirguNyante jAtaM paJcacatvAriMzaM zataM 145 / ubhayamIlane SaSTaM zatam 160 / atra sthApanAdivasA viMzatiH prakSiptA jAtamazItaM zatam / Agatamatra dvAbhyAM sthApanAmAsAbhyAM daza daza divasA gRhItAH / ekasmAt paJcadaza, zeSebhyaH paJca paJceti / evaM sarvatra bhAvanIyam / zrIvarddhamAnatIrthe ca SANmAsikamevotkRSTaM tapo dAtavyaM nAdhikam / yaduktam bArasa aTTha ya chakkaga mANaM bhaNiaM jiNehiM sohikaraM / teNa paraM je mAsA saMhaNaMtA parisaDaMti' / / ( vya0 sU0 402, ni0bhA0 6466) mIyate paricchidyate vastvaneneti mAnam / tat dvidhA - dravye bhAve ca / tatra dravyeSu prasthakAdiSu, bhAvataH punaridaM mAnaM prAyazcittamAnaM jinaistIrthakRddhistrividhaM zodhikaraM bhaNitam / tadyathA - prathamatIrthakarasya dvAdaza mAsAH, madhyamatIrthakRtAmaSTau mAsAH, varddhamAnasvAminaH SaTkaM SaNmAsAH / ito'dhikaM na dIyate kintu bahuSvapi pratiseviteSu mAseSvetAvanmAtrameva / atra prasthakadRSTAnto yathA - prasthakena mIyamAnaM tAvanmIyate yAvatprasthakasya zikhA paripUrNA bhavati / tataH paramadhikamArohyamANamapi paripatati / evaM SaNNAM mAsAnAmadhikaM yadyapi pratisevitaM tathApi tat sthApanAropaNAprakAreNa saMhanyamAnaM parizaTati / tathA cAha- seNa para' mityAdi / tata uktarUpAt SaNmAsAdikAn mAnAt ghara' mityavyayaM ye mAsAste sthApanAropaNAprakAreNa saMhanyamAnAH saMghAtyamAnAH Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo parizaTanti / tAvanmAtreNa ca prAyazcittapratipattAraH zuddhyanti zuddhasvabhAvatvAt / bhagavatAM tIrthakRtAmAjJeSA samyaganuSTheyA sthApanAropaNArAzijJAnasadbhAve itthamuktam / / 273 / / yadA tu sthApanAropaNArAzirna jJAyate tadA kasmAnmAsAt kiyaddinAni gRhyante ? iti kathanArthamAha ahavA''gayamAsahie asIisae lddhmaasmaasdinne| mAsaguNe sesadiNIkayasahie dijja asi(sI?)isayaM / / 274 / / vyAkhyA-athaveti prakArAntaropanyAse / tadeva prakArAntaraM darzayati / tathAhi-yadA sthApanAropaNArAzina jJAyate vismRtatvAdinA tadA AgatamAsA ye AlocakaziSyamukhAt pratisevitA mAsAH zrutAH taireva mAsairazItazatasya SaNmAsadinasaGkhyArUpasya bhAgo hriyate, hRte ca bhAge yallabdhaM tat mAsAt mAsAt grAhyamAnam / ekaikasmAnmAsAttAvanti dinAni gRhyante ityarthaH / iha yadudvaritaM te dinabhAgA avaboddhavyAH / tatastAni pratimAsagrAhyadinAni mAsaguNAni pratisevitamAsaguNitAni kriyante / zeSAzca ye dinabhAgAstepyAgatamAsaistaireva guNayitvA bhAgaM hRtvA dinAni kAryANi / tatastAni pUrvAgatadinarAtrau prakSipyante, jAtamazItaM dinazataM ssaannmaasikmityrthH| yadA sthApanAropaNArAzi vagamyate tadA'nena karaNaprakAreNaivaM SANmAsikaM kRtvA dadyAditi bhAvaH / yathA zrutamAsAH 13 ebhirasmAt 180 rAzegi hate labdhAstrayodaza uddharitaM 11 te labdhAstrayodaza zrutamAsaistrayodazabhirguNitA jAtaM 169 te ca zeSA ekAdaza taiH zrutamAsaistrayodazabhirguNitA jAtam 143 / asya ca taireva trayodazabhirbhAga hRte labdhA ekAdaza / eteSAM ca 169 pUrvarAzau prakSepe jAtamazItaM zatam 180 / evaM saprapaJcaM tapaHprAyazcittaM pradarzitam / etacca sakalaM sthavirakalpikAnAmanAcAramevAzritya bhavati na punaratikramavyatikramAtIcArAn / yadAhasavve vi a pacchittA je sutte te paDucca'NAyAraM / therANa bhave kappe jiNakappe causu vi paesu' / / (vya0sU0 434, ni0bhA0 6499) yAni kAnicit sUtre'bhihitAni prAyazcittAni tAni sarvANyapi sthavirANAM kalpe sthavirakalpikAnAmanAcAraM pratItya bhavanti / yataH sthavirakalpikAnAM triSvatikramAdiSu padeSu prAyazcittaM na bhavati / tathAhi-pratizrute'pi yadi svataH parato vA pratibodhitaH padabhedaM na kurute, kRtepi vA padabhede na gRhNAti, gRhIte'pi yadi na bhuGkte kintu pariSThApayati, tadA sa mithyAduSkRtamAtrapradAnenApi zuddhyatIti na sUtrAbhihita prAyazcittaviSayaH / bhuAnastvanAcAre vartate iti tasya sUtroktaprAyazcittaviSayatA / jinakalpe jinakalpikAnAM punazcaturdhvaSyatikramAdiSu padeSu prAyazcittaM bhavati / sthavirakalpikAnAM ca manasApanne'parAdhe tapaH prAyazcittaM nAsti / / tathA coktamjIvo pamAyabahulo paDivakkhe dukkaraM ThaveuM je / kittiamittaM vujjhai pacchittaM duggayariNIva' / / ayaM jIvaH pramAdabahulo'nAdibhavAbhyastapramAdabhAvanAbhAvitaH tataH pratipakSe'pramAde sthApayituM duSkaraM bhavati / A. avaziSTam / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo duHkhenA'pramAdabhAvanAyAM sthApyata ityarthaH / je iti pAdapUraNe / ato durgataRNika iva daridrAdhamarNa ivAtiprabhUtaM RNaM aticapalacittasambhavAparAdhavazAdayaM pramAdabahulo jIvaH pade pade samApadyamAnaM kiyanmAtraM prAyazcittaM vakSyati voDhuM zakSyatIti nAsti manasApanne'parAdhe tapaHprAyazcittaM sthavirakalpikAnAm / AlocanApratikramaNaprAyazcitte tu tatrApi bhavata iti mantavyamiti / eSa saprapaJcastaporhaprAyazcittavidhiH / / 274 / / idAnIM chedAhaprAyazcittaM gAthAtrayeNAha tavagavio tavassa ya asamattho tavamasaddahato a| tavasA va jo na dammaI aipariNAmamappasaMgI a / / 275 / / subahuttaraguNabhaMsI cheAvattisu pasajjamANo a| pAsatthAi jo vi a jaINa paDitappao bahuso / / 276 / / ukkosaM tavabhUmi samaIo sAvasesacaraNo a| cheaM paNagAIaM pAvai jA dharai pariAo / / 277 / / (tribhirvizeSakam) vyAkhyA-tapogarvitaH SaNmAsakSapako'nyo vA vikRSTatapaHkaraNakSamaH / tapasazcAsamartho'sahiSNuH glAno bAlo vRddho vA / tapo'zraddadhAnazca / tapasA vA punaHpunardIyamAnenApi yo na damyate / atiprinnaamko'pvaadaikprsktH| atiprasaMgI vA yo muhurmuhustadevAticArapadaM sevate bahutaraM vA'ticArasthAnaM sevate / tathA subahUnuttaraguNAn piNDavizuddhyAdIn bhaMzayati vinAzayatItyevaMzIlaH subahUttaraguNabhaMzI / chedApattiSu prasanaMzca yenAticAreNa chedApattirbhavati tamevAticAraM punaHpunaryaH karoti / yo'pi ca pArzvasthAdiH, AdizabdAdavasannaH kuzIlaH saMsakto nityavAsI vA yatInAM sAdhUnAM saMvignAnAM bahuzo'nekazaH paritarpako vaiyAvRttyakaraH / tathA utkRSTA tapobhUmiH AdijinatIrthe saMvatsaraM madhyamajinatIrtheSvaSTau mAsAH zrIvIratIrthe SaNmAsAH, tAM tapobhUmimatikAntaH tadadhikaprAyazcittayogyamatIcArajAtaM kRtavAnityarthaH / sAvazeSacaraNazca kriyamANe'pi paryAyachede yasya sAvazeSazcaraNaparyAyo bhavati sa sAdhuH pUrvagAthAdvayoktazca tapogarvitAdiH tapo'rhaprAyazcittApattAvapi paJcakAdikam, AdizabdAddazaka-paJcadazakAdikaM atIcArAnumAnena chedaM vrataparyAyachedanarUpaM prApnoti / yAvatparyAyaM dharati sarvaparyAyacchedo yAvanna bhavatItyarthaH / sarvachede hi mUlaM syAditi / / 275-276-277 / / uktaM chedArham / adhunA mUlAha~ gAthAcatuSTayenAha AuTTiAi paMciMdighAe mehuNe a dappeNaM / sesesukkosAbhikkhAsevaNAIsu tIsupi / / 278 / / tavagabiAiesu a mUluttaradosavaiaragaesu / dasaNacarittavate ciattakicce a sehe a / / 279 / / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo accaMtosannesu a paraliMgaduge a mUlakamme a| bhikkhuMmi a vihiatave'NavaTThapAraMciyaM patte / / 280 / / cheeNa u pariAe'NavaThThapAraMciAvasANe a| mUlaM mUlAvattisu bahuso a pasajjao bhaNiyaM / / 281 / / (caturbhiH kalApakam ) vyAkhyA-AkuTTikayA paJcendriyaghAte maithune ca darpaNa sevite satIvAdamasyA nAzayAmItibuddhyA strIsevanAyAM / zeSeSu ca mRSAvAdA'dattAdAnaparigraheSu triSvapyAkuTTikayA utkarSato'bhIkSNaM vA punaH punarAsevanAdiSu AdizabdAdAkuTTikayA paJcAnAmapyeSAM kAraNAnumatyozca mUlam / tathA tapogarvitAdiSu tapogarvita-tapo'samartha tapo'zraddadhAna-tapo'damyamAneSu bahuzo mUlottaradoSavyatikaragateSu / mUlaguNA uttaraguNAzca bahuprakArAsteSAM doSA dUSaNaM bhaGgakaraNaM tasya vyatikaraH samparkastaM gateSu bahuzo mUlottaraguNabhaGgakAriSvityarthaH / vAntadarzanacAritre iha darzane vAnte niyamAccAritraM vAntameva / cAritre punantei darzane bhajanA-vAntacAritro'pi ko'pi darzanaM vamati, ko'pi na vamati / tato vAntadarzane vAntacAritre ca / tyaktAni kRtyAni dazavidhacakravAlasAmAcArIrUpANi sarvANi yena sa tyaktakRtyastasmin / zaikSe ca navadIkSite'nupasthApite eteSu sarveSu mUlam / tathA atyantAvasanneSu ca / avasannA eva pravAjitAH saMvignairvA pravAjitamAtrA evAvasannatayA vihRtAste'tyantAvasannAsteSu / paraliGgadvike / paraliGgaM gRhasthaliGgaM kacchAbandhanAdigRhasthaveSarUpam anyatIrthikaliGgaM ca tApasAdiveSarUpam / tayorAkuTTikayA darpaNa vA svayaM karaNe, mUlakarmaNi ca auSadhAdinA strINAM garbhAdhAnazATanakaraNarUpe / bhikSau ca vihitatapasi / vihitaM-dattaM gurubhistaporUpaprAyazcittaM yasya tasmin / evamaGgIkRtatapaHprAyazcitte punarapi chedamUle atikramya tathAvidhA'ticArasevanayA'navasthApyaM pArAJcikaM vApi prApte mUlam / ko'rthaH ? bhikSonavamadazamaprAyazcittApattAvapi mUlameva prAyazcittaM bhavati / AcAryopAdhyAyayostu pArAJcikApattAvapya'navasthApyameva / yaduktaM bhASyeittha ya jaha navadasame AvannassA vi a bhikkhuNo mUlaM / dijjai tahAbhisege paraM payaM hoi navamaM tu' / / abhiSekazabdenAcAryopAdhyAyau ucyete, paramatrAcAryasyAkRtakaraNasyopAdhyAyasya tu kRtakaraNasyaitat jJeyam / kRtakaraNasyAcAryasyAntyaprAyazcittapratipattibhaNanAt / tathA chedena punaHpunaratIcAramAzritya kriyamANena vrataparyAya niravazeSe'pi chinne iti zeSaH mUlam / anavasthApyapArAzcikayoranuSThitayoranantaraM punastathAvidhA'ticArasevanayA tadApattAvapi mUlameva dIyate / mUlApattiSu upacArAnmUlApattikAraNeSvaticAreSu bahuzazca prasajataH punaH punaH prasaktiM kurvANasya mUlam / eteSu yathoktasthAneSu sarveSu mUlaM prAyazcittaM bhaNitam / / 278-279-280-281 / / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo punarapyekayA gAthayA mUlamevAha tavaIamasaddahae tavabalie ceva hoi pariAe / dubbalaappariNAme athira abahussue mUlaM / / 282 / / vyAkhyA-yo mAsAdikaM SaNmAsaparyantaM tapo'tIto vyutkrAntaH / kimuktaM bhavati-mAsAdinA SaNmAsaparyantena tapasA yo na zuddhyati, tapograhaNamupalakSaNaM dezacchedamapi yo'tIto dezacchedenApi yo na zuddhyatIti bhAvaH / tasya mUlaM dIyate iti sarvatra sambadhyate / tathA asaddahae' iti / azraddadhAno nAma mithyAdRSTiH / tato yo'zraddadhAna eva san vrateSu sthApitaH pazcAt samyaktvaM pratipannaH san samyagAvRtto bhavati tasya mUlaM deyam / yathA govindavAcakasya dattamiti / savabalie' tti tapasA baliko baliSThaH tapobalikaH / kimuktaM bhavatimahatApi tapasA yo na klAmyati, yatra tatra svalpe prayojane tapaH kariSyAmIti vicintya pratisevate / yadvA SANmAsike tapasi datte vadati-samartho'hamanyadapi tapaH kartuM tadapi me dehIti tasmin tapobalike mUlam / paryAya' iti yasya cchedena chidyamAnaH paryAyo na pUryate stokatvAt / athavA chedaparyAyaM yo na samyak zraddadhAti / yathA ko'ya marddhajaratIyo' nyAyaH kiyat paryAyasya chidyate kiyanneti / yadi chidyate tarhi mUlata eva chidyatAM yadi vA na kimapIti / yadi vA vakti-ratnAdhiko'haM bahuke'pi parichinne paryAya asti me dIrghaH paryAya iti na kimapi chetsyati tasya sarvasyApi paryAya hInasya paryAya zraddhAnarahitasya paryAya garvitasya mUlam / tathA yo bahuprAyazcittamApanno'tha ca dhRti-saMhananAbhyAM durbalatvAttapaH kartumasamarthastasmin durbale mUlam / tathA apariNAmatvAt brUte-yadetattapaH pANmAsikaM yuSmAbhirme dattametena nAhaM zuddhyAmi prAyazcittasya bahutvAt tasminnapariNAme mUlam / tathA yo dhRtidurbalatayA punaHpunaH pratisevate tasminnasthire dhRtyavaSTambharahite muulm| tathA abahuzruto'gItArthaH / athavA'navasthApyaM pArAJcikaM vA Apannastasya vA'bahuzrutatayA taddAnAyogyatA tasminnapyabahuzrute mUlaM dAtavyamiti / abhihitaM mUlAha~ prAyazcittam / / 282 / / adhunA'navasthApyAha~ tadAha ukkosaM bahuso vA pauTThacitto vi teNi kuNai / paharai jo a sapakkhe niravekkho ghorapariNAmo / / 283 / / vyAkhyA-utkRSTaM utkRSTavastuviSayaM bahuzo vA paunaHpunyena praduSTacitto vA saGkliSTamanAH krodhalobhAdikaluSitamAnaso yaH stainyaM sAdharmikastainyaM anyadhArmikastainyaM karoti / tatra sAdharmikAH sAdhavasteSAM satkasya dravyataH sacittasya ziSyAdeH / acittasyotkRSTopadhyAdeH / mizrasyopadhisahitasya ziSyAdezcauryaM kurvan / kSetrato'nyasaMyatAvagRhItakSetre tadanujJAM vinA'vatiSThamAnaH / kAlato divA vA rAtrau vA / bhAvato rAgeNa vA dveSeNa vA / anyadhArmikAH zAkyAdayo gRhasthA vA teSAM satkasyAhAropadhizayyAdeH stainyaM kurvANe'navasthApyaH kriyata ityuttaragAthA'vayavena yogaH / uttarArddhana ca atra hatthAyAlo gRhItaH / sa ca tridhA / asthAyANaM dalamANe hatthAlaMbaM dalamANe hatthAyAlaM dalamANe a / krameNaiSAM vyAkhyA - arthAdAnaM dravyopAdAnakAraNamaSTAGganimittaM taddadAnaH prayuAna ityarthaH / tatra kathAnakam Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vaNijAvujjayinyAM dvau prAyaH pRSTvA gurUn sadA / paNAyamAnau paNyaughaiH paramAmRddhimIyatuH / 1 / aujjhad gurUNAM jAmeyo bhogArthI vratamanyadA / tatastaiH kRpayoce sa vinAthaiH kiM kariSyasi ? / 2 / tathAhi vaNijau tau tvaM bhaNA'tha me prayacchatam / gurvAdazAttataH so'pi gatvA to bhaNati sma tat / 3 / athaikaH smAha bhoH ! kasmAdasmAkaM dravyasaJcayaH / zakunI rUpakAn bhadra ! kutrApi hadate'tra kim ? / 4 / aDhaukayad dvitIyastu tasyAgre draviNaM bahu / Uce cedaM gRhANa tvaM yathecchaM so'pi cAgrahIt / 5 / dvitIye'bde sa tairdravya-pradaH pRcchanna bhaNyate / krINIhi tRNakASThAdi sthApayezca purAd bahiH / 6 / dvitIyakastu tairuktaH krItvA snehaM guDaM kaNAn / vastrakarpAsakASThAdIn puramadhye nidhehi bhoH / 7 / varSArambhe samasteSu chAditeSvatha vezmasu / dagdhaM sarvaM puraM jajJe tRNakASThamaharghatA / 8 / prAjyaM tadArjayad vittaM gurujAmeyavittadaH / dagdhaM sarvaM dvitIyasya so'thAbhyetyAvadad gurum / 9 / kiM na jJAtamidaM pUjyA gADhaM muSTo'hamaiSamaH / nimittyUce nimittaM naH zakuno hadate'tra kim ? / 10 / tathA anyathApi vA kiJcit syAt kadAcitkathaJcana / tato ruSTaM guruM jJAtvAtyarthaM kSamayati sma saH / 11 / A. ujjeNIe ego osannAyario nemittito / tassa ya dunni mittA vANiyagA, te taM ApucchiuM Apucchiu~ vavaharaMti-kiM bhaMDaM giNhAmo muyAmo vA ? evaM te issarIbhUyA / tassa ya Ayariyassa bhAgiNejjo bhogAbhilAsI Agamma taM AyariyaM kevaie maggati tAhe AyariyeNaM khuDDaeNa samaM tesiM doNhaM pi mittANaM sagAsaM pesavitorUvagasahassaM dehiM / teNa gaMtuM AyariyavayaNeNaM maggito-dehi / bhaNai-kiM mama sauNI rUvagA hagaMti ? natthi mama ettiyA, vIsamette demi / teNa necchiyaM, Ayariyassa ya nivediyaM / tAhe AyarieNa bitiyamittassa sagAsaM pesavito, maggito ya AyariyavayaNeNaM / teNa caMgoDae kAuM bahU NavalayA daMsiyA- etto jAvatiehiM bhe rUvaehi icchA tAvatie giNhaha / tehiM AgaMtuM Ayariyassa uvaNIto naulago; tAhe bhAiNijjassa dinno / bitiyavarise te vaNiyagA do vi AyariyaM pucchaMtiesamaMvarise kerisaM bhaMDaM gehAmo ? AyariehiM sauNivAitto bhaNito-jattito te gharasAro teNa kappAsa-ghaya-gule ghettuM aMtoghare saMgoveha / bitio appasAriyaM bhaNito-tumaM subahu taNa-kaTTha-vaMse dhaNNaM ca ghettuM bAhiM nagarassa niraggeyaTThANe saMgovAhi / tadA ya aNavuTThI jAyA, aha aggI uhito, sabaM nagaraM daDaM / sauNIittassa savvaM kappAsAti darlDa, bitiyassa na dahUM, tAhe teNa taM taNa-kaTTha dhaNNaM ca sumahagdhaM vikkiyaM, aNegANaM sayasahassANaM AbhAgI jAto / tao sauNiyAitto AyariyaM bhaNati-kiha bhe nimittaM visaMvatiyaM ? AyarieNaM bhaNiyaM-kiM mama nimittaM sauNIyA hagai ? tao pAyapaDieNaM khAmio / (bR0ka0 5114 TIkA) B. asmin varSe / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo evaMvidhArthopAdAnakArI AcAryaH svasya mahAvratAnyAropayitumabhyarthayamAno'pi taddoSakaraNanivRtto'pi tatra kSetre mahAvrateSu na sthApyate / tathA hastAlamba iva hastAlambastaM dadAnaH / azive purarodhAdau tatpazamanArthamabhicAramantrAdIn prayuAna ityarthaH / tathA hastenAtADanaM hastAtAlastaM dadAnaH / yaSTimuSTilaguTAdibhirAtmanaH parasya ca maraNabhayanirapekSa sapakSe, cazabdAt parapakSe ca ghorapariNAmo nirdayo yaH praharati / ete trayo'pyanavasthApyAH kriyante / yadi vA AcAryAdIna ko'pi hinasti tatastanmAraNenApi tAn rakSet / yadAha Ayariassa viNAse gacche ahavA vi kulagaNe saMdhe / paMciMdiavoramaNaM pi kAuM nitthAraNaM kujjA / / evaM tu kariteNaM abuchittI kayA u titthaMmi / jai vi sarIrAvAo tahaviha ArAhao so u' / / yastu samartho'pyAgADhe prayojane na pragalbhate sa virAdhakaH / / 283 / / tathA abhiseo savvesu vi bahuso pAraMciAvarAhesu / aNavaTThappAvattisu pasajjamANo aNegAsu / / 284 / / vyAkhyA-ihAbhiSeka upAdhyAyaH / sa yeSu yeSvaparAdheSu pArAJcikamApadyate teSu bahuzaH pArAdhikAparAdheSu kRteSu sarveSvapi zuddhinimittamanavasthApyaH kriyate / yathA bhikSoranavasthApyapArAJcike api prAptasya mUlameva paramaM prAyazcittaM bhavati / evamupAdhyAyasyApyanavasthApyameva paramam / tathA anavasthApyApattiSu anekAsu anavasthApyApattihetavo ye'nekA'ticArAsteSu prasajan prasakto bhavannupAdhyAyo'navasthApyaH kriyate / / 284 / / sa cAnavasthApyaH kriyamANaH kasmin kasmin viSaye kriyata ? ityAha kIrai aNavaTThappo so liMgakhittakAlao tvo| liMgeNa davabhAve bhaNio pavAvaNANariho' / / 285 / / vyAkhyA-kriyate tathAvidhAparAdhakAritvAnmahAvrateSu liGge vA nAvasthApyata ityanavasthApyaH / sa caturdhAliGgataH kSetrataH kAlatastapovizeSatazceti / liGgaM dvidhA-dravye bhAve ca / tatra dravyaliGgaM rajoharaNAdi, bhAvaliGga mahAvratAdi / atra caturbhaGgI-dravyaliGgena bhAvaliGgena cAnavasthApya ityeko bhaGgaH / dravyaliGgenAnavasthApyo na bhAvaliGgeneti dvitIyaH / bhAvaliGgenAnavasthApyo na dravyaliGgeneti tRtIyaH / ubhAbhyAmapi nAnavasthApya iti caturthaH / iha dravyaliGgena bhAvaliGgena cAnavasthApyaH prathamabhaGgasthaH pravrAjanAno bhaNitaH / / 285 / / liGgAnavasthApyAdi cAturvidhyameva vivRNvannAha - appaDiviraosanno na bhAvaliMgArihoNavaThThappo / jo jattha jeNa dUsai paDisiddho tattha so khitte' / / 286 / / vyAkhyA-aprativirataH sAdharmikAnyadhArmikastainyAt praduSTacittatvenAnivRttaH sapakSaparapakSapraharaNodyatazca nirapekSo'nupazAntavairo yaH sa dravyabhAvaliGgAbhyAmanavasthApyo-'navasthApyaprathamabhaGgavartI kriyate / hastAlambadAyI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo arthAdAnakArI vA'vasannAdikazca tattadoSAnivRttau na bhAvaliGgArhaH / ayaM bhAvaH-sa dravyaliGgI bhavati, na bhAvaliGgamarhati / bhAvaliGgamapekSyAnavasthApya tRtIyabhaGgavartI bhvtiityrthH| dvitIya-caturthabhaGgo punarna sambhavata iti / kSetrato'navasthApyo yo yatra kSetre yena karmaNA dUSyate sa taddoSakaraNanivRtto'pi tatra kSetre pratiSiddho mahAvrateSu sthApane nirAkRtaH / yathArthAdAnakArI tatraiva kSetre mahAvrateSu na sthApyate / yataH pUrvAbhyAsAttaM loko nimittaM pRcchet / sa ca taM nimittajJAnajamRddhigauravaM soDhumakSamaH kadAcit kathayet, tato'nyatra nItvopasthApyaH / uttamArthapratipannasya punastatrApi-svasthAne'pi sthitasya mahAvratAropaH kArya eva / / 286 / / uktau liGgakSetrAnavasthApyau / kAlatapo'navasthApyAvAha - jattiyamittaM kAlaM tavasA u jahannaeNa chammAsA / saMvaccharamukkosaM AsAyai jo jiNAINaM' / / 287 / / vyAkhyA-yo yAvantaM kAlaM doSAnnoparamate tAvantaM kAlamanavasthApyaH kriyate / tapasA tvanavasthApyo dvidhA-AzAtanA'navasthApyaH pratisevanA'navasthApyazca / tatra jinAdInAM tIrthakara-saGgha-zrutA-''cAryamaharddhikagaNadharANAmAzAtanaM yaH kuryAt, yathA tIrthakaraiH sarvopAyakuzalairapi gRhavAsatyAgAdikA'tikarkazA dezanA kRtA yadi ca gRhavAso na zreyAn tataH kimiti svayaM gRhavAse vasanti sma bhogA~zca bhuktavantaH ? ityevaM tIrthakRto'dhikSipet saGgha ca dRSTvA'vajJayA vadet-huM huM dRSTA mayA'raNye'pi saGghAH zrRgAla-zvAnavRka-citrakAdInAmiti / zrutaM caivamadhikSipati yathA - kAyA vayA ya tecciya puNovi te cciya pamAya-apamAyA / mokkhassa desaNAe joisajoNIhi kiM kajja' ? / / (ni0bhA03308, 0ka0 4979) AcAryaM ca jAtyAdibhiradhikSipati / maharddhikAzca gaNabhRto gautamAdayaH, yo vA yasmin yuge pradhAnabhUtastAn Rddhi-rasa-sAtagauravaprasaktAH kathakA iva lokA''varjanodyatA ityAdivAkyairadhikSipati (sa)AzAtanAtapo'navasthApyaH / sa jaghanyena SaNmAsAnutkarSataH saMvatsaraM yAvattapaH kurvan karttavyaH / tAvatA ca tapasA kSapitAzAtanAjanitakarmatvAttadUrdhvaM mahAvrateSu sthApyate / pratisevanAnavasthApyazcottaragAthAyAM vakSyate / / 287 / / sA ceyam vAsaM bArasa vAsA paDisevI kAraNA u sabbovi / thovaM thovayaraM vA vahijja muMcijja vA savvaM' / / 288 / / vyAkhyA-pratisevI pratisevanAnavasthApyaH sAdharmikA'nyadhArmikastainyAbhyAM hastAtAlAdibhizca bhavati / sa ca jaghanyato varSamutkRSTato dvAdaza varSANi / tadanantaraM vrateSu sthApyate / sa cAnavasthApyaH saMhananAdiguNayukta eva kriyate, anyasya tu mUlameva diiyte| tathA coktam - Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo 'saMghayaNa-viriya-Agama-suttatthavihIi jo samaggo a| tavasI niggahajutto pavayaNasAre a gahiatthe' / / 'tilatusatibhAgamitto vi jassa asuho na vijaI bhAvo / nijjUhaNAriho so sese nijjUhaNA natthi' / / (bR0ka0 5029-5030, gu0vi0 2/313 - 314) 'eaguNasaMpautto pAvai aNavaTTamuttamaguNoho / eaguNavippahINe tArisagaMmI bhave mUlaM" / / (bR0ka0 5031) tavasI tapazcaraNavAn niggahajutto jitendriyaH nijjUhaNAriho gacchAtpRthakkaraNArhaH / apavAdatastvananyasAdhyakulagaNasaGghakAryakArI / bahujanasAdhyaM ca kAryaM zRGganAditamucyate, tatsAdhakazcAyamityataH kAraNAt sarvo'pi dviprakAro'pi AzAtanApratisevanAnavasthApyatapo na kArayedityarthaH / / 288 / / yastvanavasthApyatapaH pratipadyate, tadvidhimAha vaMdai na ya vaMdijjai parihAratavaM suduccaraM carai / saMvAso se kappai nAlavaNAINi sesANi' / / 289 / / vyAkhyA-anavasthApyatapazcaraNakaraNakAlaM yAvatsvagaNaM gItArthe nikSipyAcArya upAdhyAyo vA prazasteSu dravyakSetrakAlabhAveSu / tatra dravyato vaTAdau kSIravRkSe / kSetrata ikSuzAlikSetrakusumitavanakhaNDapradakSiNAvarttajalapadmasarazcaityagRhAdiSu / kAlataH pUrvAhne / bhAvataH prazasteSu candratArAbalesu sandhyAgatAdinakSatrava mAlocanAM prayuGkte-svAticAraM prakAzayati / sandhyAgatAdIni caitAni'saMjhAgayaM ravigayaM viDeraM saggahaM vilaMbi ca / rAhuhayaM gahabhinnaM ca vajjae satta nakkhatte' / / (vya0sU0 309, ni0bhA0 6384) tatra lokazrITIkAkAravyAkhyA-sUryayuktAdanantaraM nakSatraM sandhyAgatam / raviryatra cAravazAdvarttate tad ravigatam / yasminnakSatre graho vakramupayAti yuddhaM vA vidhatte tdvidddderm| bhaumAdikrUragraherevopayuktaM nakSatraM sagraham / sUryAstakAle yannakSatramudeti tadvilambitam / rAhuNA mukhenAkrAntaM pucchena vA tad rAhuhatam / anye tvAhuryasminnakSatre grahaNamAsIttadyAvad raviNA na yuktaM tAvad rAhuhatamiti / yanmadhyaM graho vibhidya nirgacchati tadgrahabhinnam / kecittvevaM bruvate'jami ravinakkhatte tato saMjhAgayaM tu caudasamaM / viDDeraM bIijz2a hoi cautthaM vilaMbi ca / / AlocanAnantaraM ca jaghanyena mAsamutkarSataH SaNmAsAdikamanavasthApyatapaH prapadyamAne AlocanAdAyakaH kAyotsarga karoti / eassAyariassa aNavaThThappatavassa niruvasagganimittaM ThAmi kAussaggaM annatthUsasieNa' mityAdi vosirAmIti yAvat / caturviMzatistavamanucintya pArayitvA caturviMzatistavamuccAryA''cAryo vakti'esa tavaM paDivajjai na kiMci Alavai mA ya Alavaha / attaTTaciMtagassa u vAghAo bhe na kAyabo' / / (vya0sU0 549, ni0bhA0 6595) A. rAhugataM ityapi pAThaH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo eSa yuSmAnnAlApayiSyati yuSmAbhirapi nAlApyaH / eSa sUtrArtho zarIravArtA vA na prakSyati yuSmAbhirapi na pRcchyaH / khelamallakamAtrakAdikaM vA nAsya grAhyamarpaNIyaM vA / upakaraNaM parasparaM na pratilekhyam / bhaktapAnaM parasparaM na grAhyam / saGghATake'sya na milanIyam / anena sahaikamaNDalyAM na bhoktavyam / kimapyanena sAr3a na kAryaM kAryamiti / adhunA gAthAkSarArthaH-pratipannAnavasthApyatapAH zaikSAdInapi vandate, na cAsau vandyate / parihAratapazca pArihArikasAdhUnAM tapaH grISme caturthaSaSThASTamAni / zizire SaSThASTamadazamAni / varSASvaSTamadazamadvAdazAni jaghanyamadhyamotkRSTAni / pAraNake ca nirlepabhaktamityevaMrUpaM suduzcaraM tapazcarati / saMvAsaH sahavAso gacchenAsya ekakSetre ekopAzraye ekasmin pArzve zeSasAdhvaparibhogyapradeze kalpate, nAlapanAdIni zeSANItyeSa saGkSapato'navasthApyavidhiH / / 289 / / uktamanavasthApyArham / sAmprataM pArAJcikamAha titthayarapavayaNe suaM AyariaM gaNaharaM mhddiaN| AsAyaMto bahuso AbhiniveseNa pAraMcI / / 290 / / _(gu0vi0 3/12) vyAkhyA-tIrthakarAdIn AzAtayan hIlayan AzAtanApArAJciko bhavati / / 290 / / pratisevanApArAJcikamAha jo u saliMge duTTho kasAyavisaehiM rAyavahago a| rAyaggamahisipaDisevao a bahuso pagAso a / / 291 / / vyAkhyA-iha pratisevanApArAJcikastridhA duSTo mUDho'nyonyaM kurvANazca / yadAhapaDisevaNapAraMcI tiviho so hoi ANupubIe / duDhe apamatte AnAyabve annamanne a' / / yazca duSTaH sa dvidhA kaSAyato viSayatazca / punarekaiko dvidhA / saliGga tti / samAnaliGge sapakSe zramaNazramaNIrUpe, cakArAt paraliGge ca parapakSe gRhasthe'nyatIrthika vA / tatazca sapakSaparapakSAbhyAM kaSAyaduSTe viSayaduSTe ca catvArazcatvAro bhaGgA bhavanti / tatraivaM kaSAyaduSTe bhaGgacatuSTayaM-sapakSakaSAyaduSTaH parapakSakaSAyaduSTazcetyeko bhnggH| sapakSakaSAyaduSTo na parapakSakaSAyaduSTa iti dvitIyaH / na sapakSakaSAyaduSTaH parapakSakaSAyaduSTa iti tRtiiyH| ubhAbhyAmapi na duSTa iti caturthaH zuddho bhaGgaH / uktaM caduviho a hoi duTTho kasAyaduTTho a visayaduTTho a| duviho kasAyaduTTho sapakkhaparapakkha caubhaGgo' / / (ni0bhA 3681, bR0ka0 4986) tatra sapakSakaSAyaduSTe catvAryudAharaNAni-sAsavanAle, mahaNaMtae a, sihariNi, ulagacchI / sAsavanAlaM ti srsspbhrjikaa| sAdhuH kopi gato bhikSA labdhvA sarSapabharjikAm / rucyAM susaMskRtAM gRddho'pyAcAryANAmaDhaukayat / / 1 / / bhuktA sarvApi sAcAryaiH sAdhuzcAkrozayat sa tAn / tatastaiH kSamitopyuccairUce bhakSyAmi te radAn / / 2 / / A. sarSapabharjikAyAH vistarataH dRSTAntAya asya granthasya mUlagAthA 32, pR.kra. 35, upari TippaNI draSTavyA / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo guruNA'cinti mAmeSa mA vadhadasamAdhinA / svagaNe'nyamathAcAryaM kRtvA cAgAd gaNAntare / / 3 / / mRtazcAnazanAttatra so'tha duSTo'vadan munIn / guravaH kvAgamannUcurna vidyo'nyato'tha saH / / 4 / / jJAtvA tatrA'gamattAMzcApRcchat sAdhUn guruH kva me / tairUce'dya mRtastyaktaM zmazAne'sti ca tadvapuH / / 5 / / gatvA tatrAtha taddantAn sa bhanakti ca vakti ca / khAdiSyasi punaH kiM me rucyAM sarSapabharjikAm ? / / 6 / / anya ko'pi munilabdhvA mukhAnantakamujjvalam / guroraDhokayattaccAdade taiH so'pi ruSTavAn / / 7 / / tadevArpayato'pyasya nAdade kiM punarnizi / tallAsyasIti jalpan sa guruM gADhaM gale'grahIt / / 8 / / saMmUDho gururapyenaM tato dvAvapi tau mRtau / sAdhunA kenacitkvApi labdhA zikhariNI zubhA / / 9 / / tathA nimantritastena gurustAM nikhilAM papau / taM so'thAzmAnamudgIrya hiMsannanyairyavAryata / / 10 / / tathApyanupazAnte ca tasminnanazanaM guruH / svagaccha eva vidadhe nAnyaM gacchaM jagAma saH / / 11 / / astaMgate'pi ko'pyarke sIvyan gurubhiraucyata / ulUkAkSo'si bhikSo ! tvaM sa ruSTo gurumUcivAn / / 12 / / tadaivaM vadato ve apyakSiNI uddharAmyahaM / athAsau guruNA gADhaM kSamito'pi na zAntavAn / / 13 / / tato rajohate.hamayImAkRSya kIlikAm / roSAdhmAtaH sa duSTAtmA samuddadhe'kSiNI guroH / / 14 / / 1. atha mukhAnantakadRSTAntamAhaekena sAdhunA mukhAnantakamatIvojjvalaM labdham , tasya ca gurubhirgrahaNaM kRtam / tatrApi 'evameva' pUrvAkhyAnakasadRzaM vaktavyam / navaraM tat punarmukhAnantakaM pratyarpayato'pi na gRhItam / tato guruNA svagaNa eva bhaktaM pratyAkhyAtam / nizAyAM ca virahaM labdhvA 'mukhAnantakaM gRhNAsi' iti bhaNatA gADhataraM gale grahaNaM kRtam / sammUDhena ca 'itareNApi' guruNA sa galake gRhItaH / evaM dvAvapi mRtau / / (bR0ka0 4990 TIkA) 2. zikhariNIdRSTAntamAhaekena sAdhunA utkRSTA zikhariNI labdhA / sA ca gurUNAmAlocitA, tayA ca guravaH chnditaaH-nimntritaaH| sA ca taiH sarvA'pyApItA / tataH sa sAdhuH pradveSamupagato mAraNArthaM daNDakamudgIrNavAn / sa gurubhiH kSAmito'pi yadA nopazAmyati tadA bhaktaparijJA kRtA / navaramiha 'saH' AcAryo'nyasmin gaNe na gataH / tasya ca samAdhinA kAlagatasya zarIrakaM tena pApAtmanA daNDakena kuTTitam / / (bR0ka0 4992 TIkA) 3. ulUkAkSadRSTAntamAhaekaH sAdhurastaGgate'pi sUrye sIvyan apareNa sAdhunA parihAsena bhaNitaH-ulUkAkSa ! kimevamastaGgate'pi sUrye sIvyasi ? sa prAha-evaM bhaNatastava dve apyakSiNI utkhanAmi / atrApi sarvo'pi prathamAkhyAnakagamo mantavyaH / navaramiha svagaNe pratyAkhyAtabhaktasya kAlagatasya rajoharaNAd ayomayIM kIlikAmAkRSya 'mAM ulUkAkSaM bhaNasi ?' iti buvANo dve apyakSiNI uddhRtya tasya Dhokayati, vairaM mayA niyamitam' iti kRtvA / / (bR0ka0 4991 TIkA) A. rajoharaNAd ayomayIM kIlikAmAkRSya ityarthaH / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo ete catvAro'pi sAdhavo duSTatvAlliGgapArAJcikAH / parapakSakaSAyaduSTastu rAjavadhaka udAyinRpamArakavat / viSayaduSTe caivaM bhaGgacatuSTayaM-svaliGgI svaliGgInI sAdhvIM sevate 1, svaliGgI gRhiliGgAM striyaM 2, svaliGgI anyaliGginI parivAjikAdikAm 3, anyaliGgI cAnyaliGgAmiti 4, zUnyo'yaM bhaGgaH / tatrAdyo viSayaduSTaHpAvANaM pAvayaro diTThibhAse vi so na kAyavo / jo jiNamuI samaNiM namiUNa tameva dharisei' / / . (bR0ka0 5009) dvitIyaviSayaduSTastu bahuzaH paunaHpunyena prakAzo lokaviditaH rAjAgramahiSIpratisevakaH / agramahiSIgrahaNAdanyApi yA kAcidiSTA rAjJastatsevakazca, cazabdAdhuvarAjasenApatyAdyagramahiSIsevakazca / dvAvapyeto liGgapArAzcikau / tRtIyaviSayaduSTasyAtizayI liGgaM dadyAnnAnyaH / anatizayI tu tasyApi liGgapArAJcikameva datta ityarthaH / atrAha ziSyaH-sAmAnyastrIsevakaH sAdhuH kiM na pArAJcikaH ? ucyate bahvapAyA rAjAdyagramahiSyaH / tatsevane kulagaNasaGghAcAryANAM prastAraH saMhArarUpo nirviSayatA vA syAt / itarastrISu punarvatabhaGga eva doSaH / doSavataH eva caikasyApAya iti tasya mUlam / / 291 / / vyAkhyAto duSTapArAJciko, mUDhapArAJcikamAha thINaddhimahAdoso annunnAsevaNApasatto a| caramaThANAvattisu bahuso a pasajjae jo a / / 292 / / vyAkhyA-styAnarddhiH darzanAvaraNIyakarmabhedarUpasya nidrApaJcakasya paJcamo bhedaH / yadudaye'tisaGkliSTapariNAmAddinadRSTamarthamutthAya prasAdhayati kezavArddhabalazca jAyate / tadanudaye'pi ca sa zeSapuruSebhyastricaturguNabalo bhavati / iyaM ca prathamasaMhananina eva bhavati / ayameva ca mahAn doSo yasya sa styAnarddhi mahAdoSaH / ayaM ca mUDhaH pramattazca kathyate / ete ca pudgala-modaka-hastidanta-kumbhakAra-vaTazAkhAsAdhavaH paJca styAnaLyAmudAharaNAni / tadyathAekaH kauTumbiko grAme mAMsamevAttyanekadhA / zrutvA dharmaM sa keSAzcit samIpe vratamagrahIt / / 1 / / 1. egammi gAme ego koDuMbI pakkANi ya taliyANi ya timmaNesu a aNegaso maMsappagAre bhakkhei / so a tahArUvANaM therANaM aMtie dhamma souM pabbaio gAmAisu viharai / teNa ya egattha gAme mahiso vigiccamANo diTTo / tassa maMse abhilAso jAto / so teNa abhilAseNa abbocchinneNeva bhikkhaM hiMDittA avvocchinneNeva bhutto, evaM abbocchinneNa viyArabhUmiM gato / carimA suttaporisI kayA, AvassayaM kAuM pAtosiyA porisI vihitA / tadabhilAsI ceva sutto, suttasseva thINaddhI jAyA / so uTTio, aNAbhogaNivattieNaM karaNeNaM gato mahisamaMDalaM, annaM mahisaM haMtuM bhakkhittA sesaM AgaMtu uvassayassa uvariM ThavitaM / paccUse gurUNaM Aloeieriso suviNo diTTho / sAhUhiM disAvalokaM kareMtehiM diTuM kuNimaM, jANiyaM jahA-esa thINaddhI / tAhe liMgapAraMciyaM pacchittaM se dinnaM / / atha gAthAkSarArtha:-pizitAzI kazcit pUrva gRhavAse AsIt / sa ca mahiSaM vikarttitaM dRSTvA sAtatadbhakSaNAbhilASaH satra' mahiSamaNDale nizi' rAtrau gatvA anyaM mahiSaM hatvA khAdati / zeSam' uddharitamupAzraye nayati / / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vicaraMzca kvacid grAme mahiSaM pizitArthibhiH / vibhidyamAnamadrAkSIt tato'bhUttatra saspRhaH / / 2 / / so'vyucchinnatadAkAGko bhukto yAto bahirbhuvam / sUtrasya pauruSIM cAntyAM cakre suptastathA nizi / / 3 / / jAtastyAnaddhireSo'tha gatvA mahiSamaNDalam / hatvaikaM bhuktavAn zeSametya sadmopari nyadhAt / / 4 / / idRg dRSTaH prage svapna ityAlocitavAn guroH / dizo vilokane tacca munibhirmAsamIkSitam / / 5 / / so'tha styAnarddhimAn jJAtvA liGgapArAzcikaH kRtaH / sAdhurbhikSAM bhraman ko'pi modakAn vIkSya kutrcit||6|| ciramaikSiSTa gRddhastAnalabdhvA'zeta tanmanAH / jAtastyAnarddhirutthAya gatvA tadbhavanaM nizi / / 7 / / bhittvA kapATamatti sma modakAnuddhRtAnatha / pAtre bhRtvAzraye prAptaH prAtaH svapnaM nyavedayat / / 8 / / dRSTAH pAdonapauruSyAM te pAtrapratilekhane / liGgapArAJcikaH so'pi tato gurubhirAdadhe / / 9 / / ekaH sAdhurgato bhikSAM trAsitaH kariNA tataH / palAyitaH kathamapi tasmin ruSTazca suptavAn / / 10 / / jAtastyAnarddhirutthAya gatvA vyApAdya taM gajam / AnIya dantamusale vinyasyopAzrayopari / / 11 / / punaH suptaH prage svapnaM vyAcakre'tha tapodhanaiH / dRSTvA dantAn sa vijJAto liGgapArAzcikaH kRtaH / / 12 / / gacche mahati kasmiMzcit prAvAjIt kumbhakArakaH / suptaH styAnarddhibhAg rAtrau mRttikAbhyAsataH sa tu||13|| 2. laDDukadRSTAntamAhaekaH sAdhurbhikSAM hiNDamAno modakabhaktaM pazyati / tacca suciramavalokitamavabhASitaM ca, paraM na labdham / tatastadalabdhvA tadadhyavasAyapariNata eva prasuptaH, rAtrau tatra gatvA gRhasya kapATau bhaktvA modakAn bhakSayati, zeSaimodakairbhAjanaM bhRtvA samAgataH / prAbhAtike Avazyake vikaTayati-IdRzaH svapno mayA dRSTa iti / tataH prabhAte modakabhRtaM bhAjanaM dRSTvA jJAtam, yathA-styAnaddhiriti / tasyApi liGgapArAJcikaM dattam / zeSa pudgalAkhyAnakavad vaktavyam / / 3. dantadRSTAntamAhaaparaH ko'pi sAdhurgRhasthabhAve mattahastinA zuNDAmutkSipya dhAvatA dhATitaH, palAyamAno mahatA kaSTena chuTTitaH / eSa cUrNyabhiprAyaH / nizIthacUrNikRtA tu- 'ego sAhU goyaraniggato hatthiNA pakkhitto' iti likhitam / evamubhayathA'pi taM hastikRtaM parAbhavaM smRtvA sa sAdhuH tasyopari pradveSamApannaH prasuptaH / udIrNastyAnarddhizcotthAya purakapATau bhaGktvA hastizAlAM gatvA tasya hastino vyApAdanaM kRtvA dantAnutkhanya vasaterbahiH sthApayitvA bhUyo'pi prasuptaH / prabhAte ca vikaTanA svapnamAlocayati / sAdhubhizca digavalokanaM kurvANairgajadantau vIkSitau / tataH styAnarddhimAn asau' iti jJAtvA liGgapArAJcikaH kRtaH / / 4. pharusakadRSTAntamAhaaparaH' kazcit pharusakaH' kumbhakAraH kvApi gacche muNDo jAtaH, pravrajita ityarthaH / tasya rAtrau prasuptasya styAnarddhirudIrNA / sa ca pUrvaM mRttikAcchedAbhyAsI tato mRttikApiNDAniva samIpaprasuptAnAM sAdhUnAM zirAMsi cchettumArabdhaH / tAni ca zirAMsi kaDevarANi caikAnte apojjhati / zeSAH sAdhavo'pasRtAH / sa ca bhUyo'pi prasuptaH / tataH prabhAte IdRzaH svapno mayA dRSTaH' iti vikaTanA kRtA / prabhAte ca sAdhUnAM zirAMsi kaDevarANi ca pRthagbhUtAni dRSTvA jJAtam , yathA-styAnarddhiriti / liGgapArAJcikaM dattam / / Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo samIpasthitasAdhUnAM chedaM chedaM zirAMsyadhIH / ekAnte nyakSipattAni zirSANi ca vapUMSi ca / / 14 / / zeSA apasRtA bhUyaH suptaH svapnaM prage'vadat / mRtAn vIkSyAtha sAdhUn sa liGgapArAJcikaH kRtaH / / 15 / / vaTasyAdho'dhvanA kazcid bhikSAcaryAM gato muniH / bhRtapAtro valan vegAt kSuttRgrISmArkatApitaH / / 16 / / tacchAkhAyAmAsphalito ruSTastasyAmasau nizi / styAnadarbudayato gatvA bhaktvA zAkhAM samAgataH / / 17 / / vinyasyopAzrayadvAre suptaH svapnaM nyavedayat / prAtaH styAnarddhimAn jJAtvA liGgapArAJcikaH kRtaH / / 18 / / kepyAhuH prAg vanebho'bhUt so'tha styAnarddhimAnnaraH / saJjAtaprAgbhavAbhyAsAdvaTazAkhAM tato'bhanak / / 19 / / ukto mUDhapArAJcikaH / anyonyakurvANaH pArAJcikastu annonnAsevaNApasatto a' anyonyaM' puruSaH puruSAntareNa saha parasparaM mukhapAyuprayogato maithunAsevAyAM prasaktaH / tathA caramasthAnaM pArAJcikaM tadApattihetavo'ticArAsteSu bahuzaH paunaHpunyena yazca prasajati prasakto bhavati sa pArAJcikaH kriyata ityarthaH / / 292 / / etadevAha so kIras pAraMcia liMgAo khittakAlao tavao / saMpAgaDapaDisevI liMgAo thINagiddhi a / / 293 / / vyAkhyA - pArAJcikazcaturdhA - liGgataH kSetrataH kAlatastapovizeSatazca / tatra liGgapArAJcike dravyabhAvaliGgAbhyAM caturbhaGgI / dravyaliGgena pArAJciko bhAvaliGgena ca 1, dravyaliGgena pArAJciko, na bhAvaliGgena 2, bhAvaliGgena pArAJciko, na dravyaliGgena 3, ubhAbhyAmapi na pArAJcika iti caturthaH zuddhaH / tatra samprakaTapratisevI rAjAgramahiSyAdisevakaH styAnarddhimAMzca cazabdAdanyonyAsevanAprasakto rAjavadhakazca / liGgataH pArAJcikodravyabhAvaliGgAbhyAM pArAJcikaH kriyata ityarthaH / / 293 / / kSetrapArAJcikaM gAthAdvayenAha-- vasahi-nivesaNa - pADaga - sAhi - niogapura - desa - rajjAo / khittAo pAraMcI kulagaNasaMghAlayAo vA / / 294 / / 5. vaTazAlA bhaJjanadRSTAntamAha ekaH sAdhuH udbhrAmaka : ' bhikSAcaryAM gataH / tatra grAmadvayasyApAntarAle vaTavRkSo mahAn vidyate / sa ca sAdhurgADhataramuSNAbhihato bharitabhAjanastRSita - bubhukSita Iryopayukto vegenA''gacchan vaDasAleNa' tti liGgavyatyayAd vaTapAdapasya zAlayA zirasi ghaTTitaH suSThutaraM paritApitaH / tato vaTasyopari pradveSamupagataH tadadhyavasAyapariNatazca prasuptaH / udIrNastyAnArddhizcotthAya tatra gatvA vaTapAdapaM bhaGktvA unmUlya tadIyAM zAlAmAnIyopAzrayopari sthApitavAn / utsarge ca' AvazyakakAyotsargatrike kRte gose ca' prabhAte tathaiva gurUNAmAlocayati / tato digavaloke kRte tathaiva jJAtam, liGgapArAJcikaH kRtazca / kecidAcAryA bruvate - sa pUrvabhave vanahastI babhUva tato bhanujabhavamAgatasya pravrajitasyodIrNastyAnarddheH pUrvabhavAbhyAsAd vaTazAlAbhaJjanamabhavat / zeSaM prAgvat / / A. mUrkhaH / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo jatthuppanno doso upajjissai va jattha nAUNaM / tatto tatto kIrai khittAo khittapAraMcI / / 295 / / vyAkhyA-vasatiH prastAvAd grAmaH / nivezanam ekanirgamapravezadvAro grAmayorantarAle vyAdigRhANAM snniveshH| evaMvidhasvarUpa eva grAmAntargataH pATakaH / sAhI zAkhA zAkhArUpeNa zreNikrameNa sthitA grAmagRhANAmekataH paripATiH / niyogapura, nizcitA yogA dinakRtyavyApArA yasya sa niyogo rAjA tasya puraM rAjadhAnI / dezo janapadaH / rAjyaM rASTram / yAvatsu dezeSvekabhUpaterAjJA tAvaddezapramANam / eSAM dvandvastasmAt kSetrAt paaraashcikH| kulagaNasaGghAlayAdvA kulagaNasaGghAnAmA''sAmastyena yatra kSetre layanaM milanaM tasmAdvA / yatra kSetre vasatinivezanAdike utpanno doSaH pArAJcikakArI utpatsyate vA yatra tiSThato doSastad jJAtvA tatastataH kSetrAtkSetrapArAdhikaH kriyate / / 294-295 / / kAlatapaHpArAJcikAvAha jattiamittaM kAlaM tavasA pAraMciassa vi sa eva / kAlo duvigappassa vi aNavaThThappassa jo bhaNio / / 296 / / vyAkhyA- sUcakatvAt sUtrasya' yo yAvantaM kAlamanupazAntadoSo'nuparatapArAdhikApattihetvaticAraH sa tAvantaM kAlaM kAlapArAzcikaH / tapasA pArAdhiko dvividhaH-AzAtanApArAJcikaH pratisevanApArAJcikazca / AdyaH prAguktarUpaH / pratisevanApArAJcikastridhA-duSTaH pramatto'nyonyakurvANazca / AdyAntyabhedI prAguktarUpau / pramatto mUDhaH / sa paJcadhA-kaSAya-vikathA-madye-ndriya-nidrAkhyaiH pramAdabhedaivistareNAkhyeyaH / asya ca tapaHpArAdhikasya dvivikalpasyApi sa eva kAlaH pramANasamayo yaH pUrvamanavasthApyasyAbhihitaH / tasya ceyaM yojanA AzAtanAtapaHpArAJcikasya jaghanyena SaNmAsA utkarSeNa varSam / pratisevanApArAJcikasya tu jaghanyena varSam / utkarSeNa dvAdaza varSANi / tathA pArAJcikamapyanavasthApyamiva saMhananAdiguNavata eva dIyate / tapo'pi pArihArikAkhyamanavasthApyasyeva pArAJcikasyApi bhavati / / 296 / / pratipannapArAJcikasya sAdhovidhimAha egAgI khittabahiM kuNai tavaM suviulaM mahAsatto / avaloaNamAyario paidiNamego kuNai tassa / / 297 / / vyAkhyA-ekAkI mahAsattvo jinakalpikapratirUpaH kSetrAd bahiH sthitaH suvipulaM pArihArikataporUpaM tapaH karoti / sa ca yatra yatra kSetre AcAryo viharati tatastataH kSetrAdarddhayojanaM parihatya bahiH tiSThati / bahiH sthitasya ca tasyAcAryaH pratidivasamavalokanaM karoti / sUtrArtho poruSyau dve api dattvA tasya samIpaM yAti / arthapauruSImadattvA vA yAti / athavA dve apyadattvA yAti / athAcAryo durbalaH tatsamIpaM gantumakSamaH kulagaNAdikAryeNa vA vyApRtaH tato gItArthaM ziSyaM tatra preSayati / tatra AcAryasyAcAryapraSitasya vA ziSyasya tatsamIpaM gacchatastatsamIpAdAgacchato vA'pAntarAle sAdhavo bhaktaM pAnaM copanayanti / pArAJcikasAdhustu yadyaglAnastadA svayameva bhktpaanaadikmaanyti| Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo pratilekhanAmudvarttanAdikaM ca karoti / atha glAnaH tataH tasyAcAryo'nyo vA sAdhurbhaktapAnAdyupanayati / pratilekhanAmudvartanAdikaM ca karoti / sUtrArtheSu cAcAryo'nyo vA tasya pRcchAyAmuttaramapi dadAti / evametatsaMkSepataH pArAJcikaM bhaNitam / / 297 / / punaranavasthApyapArAJcikayorvizeSasvarUpamAha aNavaTTappo tavasA tavapAraMcI a do vi vucchinnA / cauddasapuvvadharaMbhi dharaMti sesA u jA titthaM / / 298 / / vyAkhyA - tapo'navasthApyastapaH pArAzcikazca caturdazapUrvadhare zrI bhadrabAhusvAmini dvAvapi vyavacchinnau / zeSAstu liGgakSetrakAlAnavasthApyapArAJcikA yAvat tIrthaM dharanti anuvrajanti bhavantItyarthaH / / 298 / / atha sAmprataM keSAM sAdhUnAM kiyanti prAyazcittAni bhavantIti gAthAdvayena darzayannAha-- sAmAiasaMjayANaM pacchittA cheyamUlarahiaTThA / therANa jiNANaM puNa tavaaMtaM chavvihaM hoi / / 299 / / vyAkhyA - sAmAyikasaMyatAnAM sthavirANAM sthavirakalpikAnAM chedamUlarahitAni zeSANyaSTau prAyazcittAni bhavanti / jinAnAM jinakalpikAnAM punaH sAmAyikasaMyatAnAM tapaH paryantaM SaDvidhaM prAyazcittaM bhavati / / 299 / / cheovaTThAvaNie pAyacchittA havaMti savve vi / therANa jiNANaM puNa mUlaMta aTTahA hoi / / 300 / / vyAkhyA - chedopasthApanIye saMyame varttamAnAnAM sthavirANAM sarvANyapi prAyazcittAni bhavanti / jinakalpikAnAM punarmUlaparyantamaSTadhA bhavati / ete ( 299-300 dve) gAthe dasavihamAloaNe' tyAdigAthAvRttau ( atra granthe mUlagAthA 4 TIkAyAM ) paJcacAritraviSayaprAyazcittadarzanAdhikAre pUrvaM vyAkhyAte api samprati cAritradvayasadbhAvAt tadviSayaprAyazcittapratipAdakatvena sUtrAntargate kRte iti punarvyAkhyAte / evaM dazavidhamapi prAyazcittaM krameNa pradarzitam / / 300 / / atha sAdhUnAM yogavidhiviSayAticAraprAyazcittaM gAthAtrayeNopadarzayati samaNunnasamuddese diNasamakAle a kAli assuddhe / vamaNe nisi vosaraNe vitahamaNuTTANakaraNe a / / 301 / / airittusaMghaTTIa - bhattapariTThavaNi thaMDilANaM ca / taha kAlamaMDalANaM ca apeheNe kalahavikahAsu / / 302 / / jogesu divasavuDDhIti paMcamAIhiM sesakhaliehiM / tihiM vigaimauliehiM iarehiM paMca sattahi vA / / 303 / / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo vyAkhyA-samanujJAsamuddezayoH aGgazrutaskandhAnAmanujJAsamuddezayordivase kAle azuddhe sati / yogapravezAnantaraM dinasameSu dinapramANeSu kAleSvasatsu / vamane vAntau / nizi vyutsarjane akAlasaJjJAyAm / vitathamanuSThAnakaraNe ca anyathA sato'nuSThAnasyAnyathAkaraNe ca / jogesu divasavuDDI' ityagretanagAthA'vayavasambandhAdeteSu sarveSvapi padeSu pratyekayogamadhye divasavRddhiH syAt / tathA'tiriktamadhikIbhUtaM utsaMghaTTitaM saMghaTTakAt sphiTitam evaMvidhaM yadbhaktaM tasya pariSThApane / sthaNDilAnAm uccAraprasravaNabhUmimAtrakAdInAM kAlamaNDalabhUmInAM ca apratilekhane / kalahe roSAvezavisaMsthulabhASaNAdirUpe sAdhvAdibhiH saha kRte / vikathAsu viruddhAsu stryAdisambaddhAsu kathAsu ca kRtAsu pratyekaM yogamadhye dinavRddhirbhavati / zeSaskhalitaiH zeSairuktebhyo vyatiriktaiH skhalitairavidhirUpapadairutkRSTamadhyamajaghanyalakSaNaisvibhiH paJcabhirAdizabdAt saptabhirvA divsvRddhirbhvti| tribhirvikRtimahulikairnirantarairyogamadhye divasavRddhirbhavati / itaraiH punarmahulikaiH paJcabhiH saptabhirvA / / 301-302-303 / / atra zrIcandrasUrisamuddhRta 1450 granthamitasAmAcAryantaragataprAyazcittaprakArAntaradarzanAyAha ussaMghaTTiakammiabhoge levADasaMnihI vamaNe / thaMDilaapeha saMkhaDa kohAi mahabbayaiAre / / 304 / / paraparivAe pesunna Ala putthAithukkabhUpaDaNe / rayaharacole uggahaphiDie uvaviThThapaDikamaNe / / 305 / / paDikamaNakAlabhoaNa-uddesagamAibhUmiohINaM / / guruga apehe egegaM AvassinisIhiAbhaMge / / 306 / / vyAkhyA-yogamadhye utsaMghaTTitabhaktAdiparibhoge / AdhAkarmikabhaktAdiparibhoge / lepakRd dravyasannidhau / vamane / sthaNDilAnAmapratilekhane / saGghaDe kalahe / krodhAdau tathAvidhakrodhe, AdizabdAttathAvidhamAnamAyAlobheSu / mahAvratAticAre paJcamahAvratarAtribhojanaviramaNarUpamUlaguNAticAre / paraparivAde pareSAM dUSaNabhASaNe'pi / paizunye pizunatve pracchannaM paradoSaprakaTane / AlamabhyAkhyAnaM tatpadAne / putthAithukkabhUpaDaNe' iti pustakAdeH pustakapaTTikAderjJAnopakaraNasya thukkena niSThIvanena bharaNe bhUpatane pramAdAdinA bhUmau pAtane, upalakSaNatvAt kakSAprakSepe durgandhahastena grahaNe ca / rajoharaNe colapaTTe cAvagrahAt sphiTite'pagate / upaviSTapratikramaNe upaviSTena pratikramaNakaraNe / pratikramaNakAlabhojanoddezakAdibhUmInAmapramArjane upadherapratilekhane ca gurukAH / eteSu sarveSvapi gAthAtrayopAtteSvaparAdhapadeSu catvAro gurukAH prAyazcittaM yogamadhye'pi bhavatItyarthaH / tathA AvazyakInaiSedhikIbhaGge paJcakaM paJcakAkhyaM prAyazcittaM bhavati / / 304-305-306 / / atha zAstrasamAptyarthamupasaMhAragAthAmAha Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai-jIyakappo ia jIanisIhAI aNusAreNaM jaINa pacchittaM / leseNaM saparaTThA bhaNiaM sohaMtu gIatthA / / 307 / / vyAkhyA - iti evaM pradarzitaprakAreNa / jItanizIthAdyanusAreNa / jItaM jItakalpaH nizIthaM kalpAdhyayanam, AdizabdAt kalpavyavahArAdhyayanasAmAcArIparigrahaH / eteSAM mahAgranthAnAmanusAreNa anugamanena, yathA eteSu mahAgrantheSu prAyazcittaM pratipAditaM tathaivAtrApItyarthaH / yatInAM prAyazcittaM lezena aMzena svaparArthaM svaparahitanimittaM bhaNitaM pratipAditam / idaM ca yadyapi paramAgamAnusAreNaiva bhaNitaM tathApi gItArthAH zrInizIthAdichedagranthadhAriNaH zodhayantu apanayantvatra dUSaNAni pramAdAdijanitAni / atra ca jItakalpasUtre purAtanajItakalpasUtragatA eva tadrUpAH kiyatyo gAthAH santi / kiyatyaH punaH zrInizIthAdigranthAnugatAstadrUpA eva / kiyatyastu zrInizIthAdimahAgranthagatArthasArthalezalezagrahaNena grathitAH / katipayAH punaH sukhapratipattyarthaM purAtanajItakalpagatamukulitArthavistAraNena viracitAH, svalpAH punaH suvihitajanAcIrNajItAnugatasAmAcArIgatAH / etAsAM ca gAthAnAM vivaraNamapi prAyastadrUpameva tattadgranthagatamatra likhitamastItyavagantavyam / idaM caivaMvidhaM jItakalpasUtraM kAlAnubhAvataH prAyo nirAdhArapAramezvarapravacanAdhArabhUtaiH nirmalasaMyamakamalAhRdayAlaGkArahArakalpaiH sakalasuvihita-- vrAtaziromaNibhiH vizvavikhyAta zrItapAmahAgacchagaganAGgaNanabhomaNibhiH paramaguru zrIsomaprabhasUribhiH pavitracAritraikatAnamAnasaiH mandataramedhAdhAraNAdhigamavineyajanAnugrahArthameva amudrasakalaparamAgamasamudramahAprayatnenAvagAhyA'mRtakalpaM prakaTamakArIti / / 307 / / iti yatijItakalpavRttirjagatpratIta zrItapAgacchAdhirAjasuvihitaziromaNi bhaTTArakaprabhuzrIdevasundarasUriziSyazrIsAdhuratnasUrikRtA / / varSe tarkazarAbdhicandragaNite 1456 zrIvikramArkAd gate guvadizavazAdvilokya sakalAH kalpAdizAstrAvalI: / sUri zrIyutadevasundaraguroH ziSyAgraNIrAtano detAM zrIyatijItakalpavivRtiM zrIsAdhuratnAhvayaH / / ( zArdUlavikrIDitam ) prAjJairuddezato vRttau granthamAnaM vinizcitam / sahasrAH paJca zlokAnAM zataiH saptabhiranvitaH (5700) / / ( anuSTup ) Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlagAthADUH 140 pU. pUrvArdhaH / uttarArdhaH aiparaMparaTavie mIsesu aiparaMparApihie mIrohiM 144pU. airatirochADDie 164 pU. aratirochaDDie paNagaM airatirosAharie paNagaM airatirosAharie airaparaMparaThavie paNagaM airaparaMparApihie paNagaM arittasaMghaTTIa akasu a tesu puNo akkhanisijja avihi cau agarahisaMsatta accatosane a aNavaTTo tavasA aNasaNabhAI jaI - jIyakappo pariziSTam - 1 jaI - jIyakappo mUlagAthAyAH pUrvArdhottarArdhayoH akArAdikramaH (pU. = pUrvArdhaH, u. = pUrvArdhaH / uttarArdhaH AsurarakkhasabhAge AhAkamme cauguru AhArAiggahaNe taha AhArAI davvaM baliaM ia uggamadosANaM iasaNadosANaM addheNa chinnasaM annaha bhinne lahugA apattApattAvatta apariNamaMta chakAe appatte akahittA appaDivira osannona appaparadavyakIe appaparadavvabhAvehi appe'pamajjaNi dhUma aphAraeNa dese abhiseo sabbe aTTamachaTTacautthaM 266pU. 264u. aTTamachaTTacautthaM aTTamadasamaduvAlasajiTTa 258 u. 22 u. aTTeva ya UsAsA chagacauradugAo t 47 pU. abhimuttaM duvihaM annaM ca a alasa aNubaddhase avaloaNamAyario 164u. 147u. 147 pU. 140 u. 144 u. 302pU. 212 pU. 34 u. 138 pU. 280 pU. 284u. 298 pU. 231pU. 65 pU. 202u. 24 u. 160 pU. 32 pU. 286 pU. 113 pU. 112u. 199 pU. 180 u. 180 pU. 284 pU. 116 pU. 169u. 78 u. 297u. pUrvArdhaH / uttarArdhaH avigaDiaMmi asuddho avihivigiMciNiAe avihIi kAsajiMbhia avvatte appatte lahugA asaNe akAraNaM asiNehasiNehagaeasahe ikkikka asahassa taMpi hasai achaMda abhuTTajalikaraNe ahamavi ana vaMdissaM ahavA''gayamAsahie ahavA caugurugAI aha louttaraloiabheeNaM 114 pU. 27 u. ahavAsaMtAsa ahigaraNaviga joge Ayariassa u gurugA Ayario AyariaM mUlagAthAGkaH 7 78 pU. 206 pU. Ainna jayaNa kAraNa AuTTaAi ThANaMtaraM va 253 pU. AuTTiAI paMcidighAe 278 pU. AuTTiAI dappappamAyakehiM 251pU. 15 u. pU. Auttarasa tadubhayaM AUteUvijjupphusaNe 44 pU. AgADhANA gADhassa savvabhaMge 35 AjIvaNAipiMDo pacchittaM 126 ANa'NavatthuDDAho virAhaNA 226 u. ANAivirAhaNayA u. Ayario egaM na bhaNe Ayario caumAse AloaNakAlaMmi vi u. 208 u. 10 pU. 26 pU. 170 pU. 103 u. 267u. 268 pU. 222 pU. 69 u. 41 u. 175 pU. ApaNAsa (saM?) mucchaNa 63 u. ANAbhage caugu 12 pU. AbhogeNa vi taNu su AyariapAyamUle AyariapArabhAsI u. u. Avassaya sajjhAe AsAto bahuso 274 pU. 59 u. 5 25 31 u. 56 pU. 61 pU. 76 pU. 254 pU. 80 pU. 290 u. pa/ 1-1 uttarArthaH) ia chaccauradugAu ia jIanisIhAi ia davAi bahuguNe ia mahiaNaMtatasagami iarIe savvesiM ia hiTTamuhe hAse iMgAle caugurugA iganaibahusaMghaTTe gurugo igabiticaupaMciMdiavahaMmi igabiticaurapaNiMdisa iga - vigala - paNidisu icchAINakara itto ccia ThANaMtaramegaM iha dasamaTTamachaTTA uubaddhami analA ukkaTTapiTTakukkusabheA ukkiTTajahannamajjhima ukiTTigI achelia ukkosaM tavabhUmiM ukkosaM bahuso vA ukkosamajjahINA AvattI ukkosukko sukkosamajjha uccAravihArAvaNi uccAre pAsavaNe uDuvasahi do pamajjaNa uDDavAsA samaIsA uttaraguNi lahuga amANe lahugA uddavaNe vi a kamaso uddesajjhayaNasuakhaMdhagesu uddesasamuddesAdesa uddesasamuddese sattAvIsaM uddhariasabvasallo 205 mUlagAthADu: 194 pU. 104 pU. 6 pU. 247 pU. 123 u. 166 pU. pU. 48 307 pU. 255 pU. pU. 50 190 u. 268 u. 167 pU. 45 pU. 52 pU. 52 u. 54 9 pU. u. 252 u. 265 pU. 2 pU. 136 pU. 120 pU. 221 u. 277 pU. 283 pU. 262 pU. 6 262 u. u. 19 u. 191 pU. 184 pU. 201 u. 58 u. 4 154 u. 23 pU. 105 u. 22 pU. u. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 229 106 261 230 pUrvArdhaH | uttarArdhaH upparivADIgahaNe uppAyagauppanne saMbaddhe uvautto vi na yANai uvagaraNapUDU mAsalahu uvaTAvaNicaugurugA uvavAsachaTTaaTThama jahanna uvasaMpayA vihAre uvahimamatte lahugA uvahI(hi?)haraNe gurugA ussaMghaTTiakammiabhoge eArisaM viusajja eaM puNa sabaM egAi jA chamAsaM egAidasatesuMegAidasatayaM egA kammia vasahI egAgI khittabahiM kuNai ege apariNae ege gilANi pAhuDi emeva(5?)saMkhaDevI evaM divase divase ogAse saMthAruvasayakula orAlie hiraNNe ohavibhAge a tahiM oheNa davabhAvAosannagihisu lahugA aMto bahiMca daddhe kayapavayaNappaNAmo kaMkaNiakaMDagAI kaMdapahAsavigahAiesu kaMdapahAsavigahAkasAya kattai loDhai piMjai kapeNa paDikkamaNaM kamaso bhinnaM lahuguru kammasamuddesAisu tisu karakammassa ya karaNe karaNijjA je jogA kAganivAraNi lahuo kAgAisANagoNe kAraNagahi ubvariaM jai - jIyakappo mUlagAyAH pUrvArdhaH | uttarArthaH mUlagAthAGka: 200 u. kAraNaviNiggayassaya 8 pU. | kAraNavihiparikamme 203 pU. 14 u. kAraNi kammiavasahIi 189 u. 108 pU. kArita paNakallaM 239 u. 32 u. kAlAiAi lahugo 187 258 pU. kAlAikkaMtauvaTTANa 183 kAlAikkamaNAisu 23 u. kAlAddhANAicchi 17 kAloduvigapassa vi 296 u. 304 pU. kIrai aNavaTuppo so 285 29 pU. koUhalaM va gamaNaM 246 pU. kohe bahudevasie 213 269 pU. khaMDai pIsai bhuMjai 150 156 pU. khaliassa ya savattha 11 189 pU. khAmiaviusaviAI 62 pU. | khArUmi bhAve dabe 173 28 pU. khittAo pAraMcI 294 u. khuDgabhikkhU 40 u. gaMtIkamaNIbhoge 49 pU. gacchagayaniggayANaM lahugA 168 pU. gacchA aNiggayassA 73 pU. 94 u. gaccho u dunni mAse 75 pU. 104 gamaNAgamaNavihAre suami 18 pU. 159 pU. garahiaacittamakkhia 137 99 u. garahiaiarehiM 202 pU. gAualahugADhattaM battIsaM 49 u. gimhasisiravAsAsuM 249 239 pU. gilANe bahurogI 28 12 u. gihimatte paliake 205 pU. 10 u. gihimAiNA taduttarakaraNe 237 u. 152 u. gihiNA uvahivahAvaNi 236 253 u. gihiNo'varajjhamANe 96 pU. 211 u. guttIsamiipamAe guruNo 9 pU. 107 pU. guru uvahiapaDilehe 217 guruga apehe egegaM 306 gurugA AyavirAhaNi 175 gurugA''yaria- 38 gurugAi challahuta 51 u. 17 u. gurugA gurugA lahugA 192 u. mw bh mw mw mw bh mw bh mw mw mw bh mw mw mw mw bh mw mw mw mw mw bh mw pa/1-2 206 pUrvArdhaH | uttarArdhaH mUlagAthAGkaH gurugA sapaccavAe gurugA hiraNNamAI 95 u. gurugo a bAlavur3e 38 u. gurugo iare lahugo 209 u. gurugo dagullavatthAghaTTaNe gurugo lahugo dose gurumAso caulahuaM gurulahua chapaNamAsA guru lahu lahusa ti 260 guruvasabhabhikkhukhuDDe guruvasabhabhikkhuthare 39 ghaTuMtI gAhaMtI AraMbhaMtI 153 hAriaghouggAmi 197 hINaM vA ahiaMvA 254 hINayare hINayaraM hINayare 255 hINe majhukkose kameNa 55 u. cauguru acittagurusAharie 149 pU. cauguruga vibhUsAe 204 cauguruga rAyapiMDe 205 cauguru mAsaguru kamA 141 cauguru mAsaguru kamA 145 u. caugurumAsaguru kamA 148 caugurumAsaguru kamA 165 cauguru sacittaaNaMtamIsie 158 cauchaTTaTThama'karaNe 232 cauddasapubadharaMmi dhara 298 caubhaMgI ia sattasu caubhee uddiTe lahumAso caumAsavarisasabu- 242 cauro cauguru ahavA cauro vaMdaNalAvaM teNa caulahu a mAsalahuA 139 caulahuamAsalahuA 143 caulahuamAsalahuA 146 caulahu a mAsalahuA 163 u. caulahu aha cauguru 125 u. caulahuaM lahai muNI 162 pU. caulahuaM sesaduge 119 u. caulahu-guru-lahumAso 44 u. ' 74 pU. 444444444444444449404949 199 106 76 mw bh mw mw ph bh Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 94449494 110 290 pUrvArdhaH | uttarArthaH mUlagAthAGkaH caulahu dUIpiDe 124 u. caulahu putthayapaNae 214 u. caulahu bhAge pAe caulahu vaNImagapiMDe 127 pU. caulahu sese sabahiM 81 u. cattAri chacca lahu guru 98 u. carama sapaccavAyaM 116 caramaThANAvattisu bahuso 292 u. cira-ittarabheeNaM 109 u. ciraThavie lahumAso chaumatthassa visohI chakkAyavaggahatthA samaNaTTA 153 pU. chaTTacautthAyAma lahupakkhe 265 chaTuMtaM tava lahumaTTamAi 270 chaDDiamiha puDhavAisu 162 u. chaDDiasacittabhUdagasihipa 1 challahu akAladhuaNe chinnakaracaraNagunviNi cheAimasaddahao miuNo 245 cheAIe vi tavo 245 u. chaeNa u 281 pU. cheeNAchinnapariAe 272 cheo mUlaM ca tahA 64 / cheovaTTAvaNie pAyacchittA 300 cheaM paNagAIaM pAvai 277 jaM egakammadoso 190 jaM cannaM karaNijjaM 7 pU. jaM jIadANamuttaM eaM 252 pU. jai chammAsa pareNa vi 273 jai vArina sAreI 74 u. jattiamittaM kAlaM tavasA jatuchagaNAivilittubhinna 118 jattiyamittaM kAlaM tavasA 287 jatthA''innaM sabve 206 jatthuppanno doso 295 jalateabahulaphusaNe chagguru 53 jahannukkosa jahannagamajjhA 263 u. jAikulasippagaNakamma- 126 jAvai vA visaiaM 250 u. pp mh 2 mh nm nm nm 4 w 4 tnh 4 nr p jai - jIyakappo pUrvArdhaH / uttarArdhaH mUlagAcAhaH jAtia-jai-pAsaMDi 108 u. jAtiajaipAsaMDi 122 u. jAtia vasahI tehiM 185 pU. jAvaMti misi caulahu 109 pU. jiNajiNaharaThavaNagurU guru jIabbavahAragayaM 1 u. jIeNaM gurumAso 235 jo u salige duTTho 291 pU. jogassa kamA challahu 35 u. jogesu divasavuDDhIti 303 jo jattha jeNa dUsai 286 jhosijjai subahu pi ThaMtassa paDhamataie lahugo 188 ugginna dinna amae 72 Thavai baliM uvauttai 151 ThavaNamaNApucchAe ThavaNaruvaNAi te vi hu 273 Thavie sacitta 139 taMdasavihamAloaNapaDitaMmi vi bahuvArakae taM lahumavi kAlaguru taie kAlaguru lahU taNavitaNasaMjayaTThA 192 pU. taNa-Dagala-chAra tatto tatto kIrai 295 tattha kameNaM paNagaM 134 tatthovahiniphannaM 83 u. taddiNaniattasuddho na 243 tanna jujjai jamhA 171 tavaIamasaddahae tavabalie 282 tavakAla gurua lahuaM 269 tavakAlehiM visiTTo 203 tavagabiAiesu a 279 pU. taha pADialaddhevi hu 196 u. tavagabio tavarasa ya 275 pU. tavagurukAlagurukamA 179 tavacheyamUlaaNavaTTayA ya 4 tavasA va jo na 275 u. tavaso a pahANaMga pa/1-3 207 pUrvArdhaH | uttarArdhaH mUlagAthAH taha kAraNA'NaNAhAre 167 u. taha kAlamaMDalANaM ca 302 u. taha khavaNaMbila AsaNa 266 u. taha guruacittapihi 142 taha ya kavADubbhinnaM tahiM bArasa dasamamaTTama tAvaiA caugurugA 43 u. tAvo bheo ayaso 60 pU. titiNie calacitte 25 pU. titthayarapavayaNo suaM ti nava sagavIsa 257 pU. tivihe vi tattha caulahu 122 tivihe vi hu lahumAso 136 u. tiviho nimittapiMDo 125 tivihovahiNo viccua 196 tivihovahimmi guru lahuga 197 tihiM vigaimauliehiM 303 tuMbayadAruamaTTiapAyaM 200 tuMbAibIavaNayaNi 225 te gurugaNaMti sAimi 174 tusabhUibiMdumittAhAre . 102 pU. teNa paraM dasagaM cia 156 u. te pAvA nAyavvA 62 thaMDilaapeha saMkhaDa 304 thala-ghaTTa-leva-levovari thirasaMkameNa lahugo thINaddhimahAdosA 292 thImehuNa saMkAe 222 thIvayavaphAsi lahugA 91 therapahupaMDavevira jari 149 therANa jiNANaM puNa 299 therANa jiNANaM puNa 300 thovaM thovayaraM vA dasaNacarittavate 279 dagamakkhi pi cauhA 134 u. dagamaTTijalugamuaNe 219 u. daNaM paMcidiyavoramaNe 241 pU. davaM khittaM kAlaM 251 u. dabaMmi asalINe 228 pU. 90 270 lh mw bh mw lh lh mw mw bh mw mw lh blh mw mw mw bh mw lh hh mw lh hh mw 666666666666 174 p n m m 288 mn T knm mnm b btp Www m Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvArthiH / uttarArthaH davAdavidine puNa dabbApariNamie puNa jaM dasapu ( pa ? ) rao dasagaM dasamAI purimatA sisire dANaM vibhAgao puNa dANe niraMtare vA ditesu esu caulahu diagahia diAbhutte a dijjAhi dubbalaM dinAhi lahuadANaM diTThI pariNaya karaNe diTTI (TTi ? ) mohe apasaMsaNa divasanisi paDhamacarime navavasuvanahAro te navavAsavuTTikisalaya mUlanAcAGgaH 82 u. 159 u. 54 u. 267 pU. 246 u. 271 152 naratirisaMsattAe lahugA nAuM vihiNA nANe daMsaNacaraNe nAvAnaisatAre pAyacchittaM nAsia hAravie nimnapiMDa lahugo nikhitaM puDhavAisu nikkhi chinnakA nicchubhaNamasaMpate lahUgaM 101 247 65 86 37 4 1 1 u. pU. nibbigar3a nibbalome pU. paMcAI lahugurugA u. paMciMdisu gurumAsAi paMtayaNakA chalahunA pacchA nAyamasuddhaM pacchittaM teNa tayaM paDikamaNakAlabhoaNa w qk u. 226 dIddhANasevi 241 14 duciMtia dunbhAsia dutikallA va kamA 53 dubbalaaSpariNAme athira 282 vihaM tu pUikammaM duktaM duvihatavaparUvaNayA dUmiabhUmi(vi) a vAsia 107 131 227 178 desi arAi apakkhi a pU. 21 pU. do divasa 66 pU. 229 u. 195 u. dose na kohamANe dosehi upehate ghAIDa paMca khIrAIbha ao dhAvaNaDevaNasaMharisagamaNaki 221 nava diNa paNahi asayaM 124 u. u. pU. u. pU. u. u. u. u. pU. 67 u. 257 u. 43 pU. u. u. jaijIyakappo 182 249 234 u. 18 198 u. 169 pU. 138 u. 193 u. u. 70 pUrvArdhaH / uttarArdhaH nipaccanAyaparagAma AhaDe nimmIsamIsakaddama niyame ceDanaMdaNi niravAyaparisyAsaDa niviapurimANaMbila paDikamaNAkaraNe paDisijja da paDilehaNakAlaMgina paDhamabiticAulodagi paTamAi porisIe bija paDhamusseimamudayaM na par3hane kAlalavagurU paNagAi chaggutaM paNavIsa saGghasagavIsa panarasapaetu cauguru panarasa saDasatarasa paraparivAe pesunna parabhAvakkIe puNa riTTi pi duvihaM parivArAinimittaM paharai jo a sapakkhe paharaNamammaNi dhampuru pANammi guruna viaDe pANAsaMvari bhinnaM pANinahAI sumi pAyaDapayAsakaraNaM taM pAsaMDiaTTavihiA mahavajjA pAsatthAi jo vi a pAsatthAisu lahugA pAsavaNaThANarU sahe pAhaDiA vi a piMDama va vatyammi mulagAcAchuH 117 u. 133 u. 223 u. 48 u. 259 pU. 88 pU. 95 pU. 155 u. 71 u. 16 u. 3 u. 306 pU. 224 u. 84 pU. 240 u. . uk uk 172 pU. 89 pU. 171 173 68 67 pU. 85 u. 66 u. 305 pU. 113 u. 115 u. u. pU. 100 I. 283 u. 72 1994 19:44 a 170 u. 233 pU. u. 20 111 u. 186 pU. 276 u. 244 u. 84 u. 110 u. 194 u. 1 pa/1-4 pUrvArdhaH / uttarArthaH piMDovahisijjAI gahiaM piTTIvaMso do dhAraNA pihie sacittabhUdaga pihitA abhihiaM sunna pa puThAiesa puDhavAijiummIse caulahu puDhavImaksi amitvaM caunihaM purimacarimAsu pattAdapehi purisatiriehi lahuga purisassitthIphAse caulahu puvamapihi athaMDila phAsua aphAsue phiDie sayamussAria bAyarapAhuDiAe cauguru bArasavihaM vibhAge bIose mIsesu a bidrapaDikamaNi lahUgA bhatta rAjjhAya bhate pANe rAvaNAsaNe bhAvapaDibaddhi bhikkhaTTapavidvANaM bhikkhumi a bhinna kAlakhANAityi bhinnamapehe varAhI bhinna- lahu-guru lahugA bhinnaM lahu-guru- caulahu bhUapamajjaNuoga-kAla bhUjalasiMhipaNaparita bhUdagavaNamakkhiammia bhUti apeha ajjhasirataNa maMDala apaDikkamaNe samaM majjha savAsA itti 208 mUlagAthADu: 16 pU. 176 pU. 143 pU. 142 u. 27 I. 42 pU. 157 pU. 132 u. makkA mattaviNu bahiniro mahasAvajja jaiTTA mahAvajjA gurunA mAyAe mAsaguru mAsaguNe sesadiNI 223 pU. 228 u. 92 pU. 212 u. 103 pU. 211 pU. 111 pU. 105 pU. 50 u. 224 pU. 75 u. 19 85 168 u. 280 u. 208 pU. 218 pU. pU. 24 42.u. 34 pU. 154 pU. 132 pU. 214 pU. 216 u. 97 u. 263 pU. 215 u. 186 u. 187 u. 128 u. 274 u. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai - jIyakappo pa/1-5 209 mw mw mw mw bh mUlagAthA 204 pU. 166 u. 293 u. 182 pU. 13 pU. 287u. 77 u. mUlagAthAGkaH 158 u. 123 pU. 112 pU. 118 40 pU. 157 u. 160 u. 161 u. 91 pU. 130 u. 89 u. 77 pU. 281 u. 176 u. 179 pU. 201 pU. 198 pU. 289 u. 10 u. 244 pU. 243 pU. 209pU. 145 pU. 161 pU. 165 pU. pUrvArdhaH / uttarArdhaH mAsaguru duvihaM puNa mAsalahu paDhamabhee mAsalahupayaDakaraNe mAsalahu saggAmAhaDammi micchattINaM uvavUha-bhatti missapuDhavAimIse mAsalahu~ mIsa chakAyApariNaya mIsANaMtapariNae gurumAso mUlaM isthitirikkhina mUlaM ca mUlakamme mUlaM cheaM chammAsameva mUlaM tu paDikkate mUlaM mUlAvattisu mUlaguNehiM asuddhA esA mUluttaracaubhaMgo paDhame muhakaraNaM mUlaguNA muhaNatayarayaharaNe mosAisu mehuNavajjiesu rayaharacole uggahaphiDie rAgaddosavimukko rAyaggamahisipaDisevao laDhena niveeI lasuNAisu lahumAso lahu appe vi hu tali lahu kAyabbhaMga lahugaM saMtaraphAse lahugasacitte turie lahuga samaNaTTadhoe lahugA gurugajjANaM lahugA gurugo lahugo lahugA niMbAitayAi lahugA ya huti lahu-guru-lahugA lahu guru lahugA lahuguru lahugA gurugA lahugurulahugA vA lahugo a uvehAe lahugo iriovaogAkaraNe lahugo lahugA gurugA pUrvArdhaH | uttarArdhaH mUlagAthA lahu tadahia mittaM 233 u. lahutamalahutaralahuo 260 u. lahumAsabhinnavIsaM 261 u. lahumAsAI cauguruaMtaM lahumAso ajahanne 120 u. liMgeNa davabhAve 285 u. lukkhaMmi a hINataraM 248 u. lukkhaM sIala sAhAraNaM 248 pU. levADasukkasaMnihibhoge 101 leve levovari-kuMbha-tuMba 45 u. leseNaM saparaTTA 307 louttari mAsalahU 114 louttari mAsalahU 115 u. vaMdai na ya vaMdijjai 289 vaMsagakaDaNukkaMbaNachAyaNaleva 177 vajjA ya mahAvajjA 183 vajjA sagihaM dAuM 185 u. vaNamakkhiaMtu 135 u. vamaNe nisi 301 u. vayabhage lahu sahasappamAyao 231 u. varisaMtANi abhoge lahugA 219 pU. vasabhAisu ati kamA 57 u. vasabhe chaggurugAI vasahi-nivesaNa-pADaga 294 pU. vasahi bahuso pamajjaNi 191 u. vasahe chagguru bhikkhumi 56 u. vAyarasuhumaM ca tahA 127 u. vAreUNa na kappai 96 u. vAsaM bArasa vAsA 288 vigalANa ghaTTaNAisu 51 vijjAisuviNalakkhaNakou 236 pU. vijjAmate cunne 130 pU. viriaM na hAvaijjA 234 vIAre gelanne 80 u. veAvaccagarassa u 256 u. veAvaccI hiMDaNa 88 u. suddho lahu3 lahu11 207 u. saMkAisu tisudese saMkiadosasamANaM 131 pU. pUrvArdhaH | uttarArthaH saMjamaheuM levo na saMjoaNAi cauguru saMpAgaDapaDisevI liMgAo saMsattAe kAehiM saMbhamabhayAurAvai saMvaccharamukkosaM AsAyai saMvaccharamussagge kayaMmi saMvaraviNijjarAo mukkhassa saMvAso se kapai saMviggapakkhiANaM saMviggabhAvieNaM saMvigge amaNunne evaM saMviggo sAvikkho saMsaTTadANagahaNe kallaM saMsaTTAsaMsaTTe niddhe sacittaaNateNaM sacittaNaMtakAe apariNae sacittaNaMtakAye sacittamaMtakAe saccittaaNatesu sajjhAyakAlagoaracariAI sajjhAya-bhikkha-bhattaTTa saDasayaM paNasaTuM sattarattaM tavo hoi sattIi suttaporisi sapaccavAyaparagAma saparahiadhAraNaTTA saparikammA vasahI samaNahigaraNe paDiNIa samaNunnasamuddese samiIsu a guttIsu a sayamaddhaM tinni salluddharaNanimittaM khittaMmi sabvattha hoi lahuo sabavayAIAre sabbesu vi bIapae sabbovahikapami a sasarakkhamakkhiaM taha sasiNiddhaM udaullaM bh mw mw mw mw mw mw mw mw mw lh bh 141pU. 305 u. 61 u. 291 u. 83 pU. 213 u. 225 pU. 216 pU. 92 u. 172 u. 193 pU. 217 u. 195 102 u. 26 u. 148 pU. 218 u. 73 u. 68 pU. 272 pU. 230 u. 117pU. 1 u. 177 u. 79 pU. 301pU. 41 pU. 21 u. 87 227 u. 13 u. 15 pU. 242 pU. 133 pU. 135pU. 210 u. 64 pU. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlagAyA 11 u. 69 pU. 184 u. 33 pU. 299 pU. pUrvArSaH | uttarArdhaH sahasANAbhogeNa va sahasA va pamAeNaM sA ceva uvaTThANA sAmaNNeNaM suttAsAyaNi sAmAiasaMjayANaM sAmAnneNaM gurugA sAmipahuteNakae tivihe sArUvI-pacchAkaDa sAro caraNaM tassa vi sAvajjabahupaDiNI sAhammiya tti sAharia sajia sAhAraNa-cullaga jai-jIyakappo pa/1- 6 210 pUrvArdhaH | uttarArghaH mUlagAyAhuH / pUrvArSaH | uttarArdhaH mUlagAyA sAhAraNacoriagaM dei 151 u. sunnavasahIi gurugA 181 u. sAhupaoso saMsAravaDaNo 60 u. subahuttaraguNabhaMsI 276 pU. sAhUhiM lehasAlaM 238 pU. suhumAe mAsalahu 128 pU. siausiNodagaphAsuaaphAsu 188 pU. suhumo abAyaro vA 93 pU. sittA saMmaTTAvi a 178 sevAmi tti a mihuNaM 90 pU. sisukIlanagharakamma 238 u. sesANa huMti lahugA 79 u. sIsapaDicchAyarie sese paDhama ti igadasa 207 pU. sIsapaDicche pAhuDi sese sIse gurugA 30 u. suavavahAruvaesA oheNa 259 sesesukkosAbhikkhAsevaNAIsu 278 u. suimAI ikkikkA 237 sesesu phAsueNaM dese 181 pU. sugurUNa alAbhami 10 pU. sehAI paDikuTTe 94 pU. suttavihiNA'vilaMbaM jaM 271 u. so kIrai pAraMci 293 pU. sutthe vasao vAsuvari 220 u. haTTagilANA bhAvaMmi 250 pU. 39 pU. 121 pU. 12 u. 4949449494 94949494944 100 u. 146 pU. 121 u. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGkaH 153 152 128 H k q H 170 190 q 0 q H q q q 0 141 151 187 133 128 6 q q p t 6 jai-jIyakappo pa/2-1 pariziSTa -2 jai-jIyakappo avAntaragAthAnAM akArAdikramaH avAntaragAthAprathamapada pRSThAGkaH avAntaragAthAprathamapada aibhAra cuDaNa paNae 142 AhAra uvahi dehe aisesiiDidhammakahivAiAyaria AhArAdINaTTA jasahe akkhA saMthAro vA 129 ia esa terasaviho aTTArasa purisesaM ikkalleNa na labbhA aNasaNamUNoariA vittIsaMkhevaNaM 159 icchA micchA tahakkAro aNahIA khalu jeNaM itthaM puNa bahutaragA bhikkhuNa(No?) apaccayo avanno pasaMgadoso ittha ya jaha navadasame appatti ccia vAse uubaddhami na analA apA mUlaguNesuM uubaddhadhuvaNa bAosa appAhArassa na iMdiAI uubaddhapIThaphalago osannaM abbhuTANe AsaNa kiMkara ukkassArUvaNANaM mAsA alasa bhaNati bAhiM ukkosa tisAmAse alAbharogataNaphAsA ukkoso aTTaviho allINA nANAisu ukkosaM tavabhUmi avadhAreuM sIso uggamadosAdIyA pAsatthAI avarAhe lahugataro 115 uDDAharakkhaNaTTA saMjamahe avasagamaNe disAsuM utthitAH sAdhavaH avia hu saba 114 upasaMpaya paMcavihA sua asaMjayANa bhikkhU kajjesu 154 ussaggeNa u sujjhai asaNAIA cauro pAuchaNa 107 usseimasaMseimacAulaodagaM ca asaNAiA cauro vatthe 134 ussuttamaNuvadiTuM asive omodarie 126 eaguNasaMpatto pAvai asive omodarie rAyaTe 157 eAiM aTTa ThANAI aha jArisao deso 153 ee ceva duvAlasa Acelukkuddesia sijjAyararAyapiMDa 169 eesAmaNNataraM je bhikkhu ApucchaNA u kajje eehiM dANehiM Avattio Ame ghaDe nihittaM eaM nAUNa tahiM Ayake uvassagge egaNavIsagassa u Ayaria-gilANANa ya egeNa kayamakajja karei Ayariassa viNAse 193 emeva uvahisijjA AloaNA paDikamaNe emeva dehavAo AloaNA vivego evaM tAvugghAe AloaNA vivego a taiaM evaM tu karitaNaM Avattitavo eso navabheo 176 eSa navavidhatapodAnalakSaNaH AvAsagaM aniayaM 150 esa tavaM paDivajjai na AvAsaga sajjhAe 150 ehi bhaNio u vaccai AhAkammAmaMtaNa paDisuNamANe 160 oheNa jassa gahaNaM q q q w q 10 147 195 128 154 178 10 q q q q 117 27 q q q 193 168 195 29 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGkaH 28 0 0 0 0 avAntaragAthAprathamapada oheNa jassa gahaNaM aMtobahisaMjoaNa AhAre kajjavivattiM daTTaNa bhaNai kappaThiAdao vi a cauro kapatia paDiggahago kAMjiaAyAmAsai kAma khalu dhammakahA kAma! jAnAmi te kAmI sagharaMgaNao thUlapaiNNA kAyANaM chakka jogami kAyA vayA ya tecciya kAlAtIte kAle kiM puNa jagajIvasuhAvaheNa kepyAhuH prAg vanebho'bhUt koua bhUtIkamma kohe mANe a khadhe duvArasaMjaigaruladdhaMso khittaM gao a khuhA pivAsA sIuNhaM gaiThANabhAsabhAve lahago gavAzanAnAM sa giraH zRNoti gimhAsu aTThamaM dijjA gimhAsu cautthaM dijjA gimhAsu chaTTagaM dijjA gihinikkhamaNapavese gIattheNaM dinnaM guNaparivaTTinimittaM kAlAtIte gutto puNa jo sAhU gurupakkhe chammAso paNamAso gurupakkhe nava ee gurupakkho ukkoso majjha gurulahulahusagapakkhe ikkikko gubiNI bAlavacchA a cittabamalevakaDaM levakaDamAhu cauphalaputtI sIse bahupAvaraNAu cauraMguladIho vA cauro a diviA bhAgA cAre verajje vA jai - jIyakappo pa/2-2 avAntaragAthAprathamapada 128 ciciNi atthura pAura 129 27 coddassavAsassa tahA 26 chaMdaM niruttaM saI 153 169 chakkAyadayAvaMto vi 128 chakkAyANa virAhaNa 136 110 chanbhAgaMgula paNage 152 chindittu tayaM bhANaM 78 cheovaTTAvaNie pAyacchittA 156 jaM ajjiaM carittaM jaM ajjiaM samIkhallaehiM 194 jaM kevaliNA bhaNi 26 jaM jaM suamattho vA 28 158 jaM jANijja cirAdhoraM 113 200 jaMtu niraMtaradANaM jassa 179 150 jaM puvaM niayaM 152 jami ravinakkhatte tato 195 125 jai egabhANajimiA gihiNo 158 149 jai tesiM jIvANaM 141 12 jai puNa pavAveI 144 28 jattiamittA vArAu muMcaI 141 156 jattha puNa dei suddhaM bhAgaM 183 168 jattha ya durUvahINaM na 186 168 jANaMtu tA ime samaNA 163 168 jaladoNamaddhabhAraM samuhAI 163 154 jAtastyAnaddhireSo'tha gatvA 199 10 jaha jalamavagAhiMto bahucelo 169 146 jaha bAlo japato 44 jAvaMtiamuddesaM pAsaMDINaM 176 jAtiA pagaNiA sakhitta 137 176 jAvaTThiya ikkikkaM taM 178 176 jAva na bahupasannaM 112 176 juttamadANamasIle kaDasAmaio u 156 34 je bhikkhU asaNAdI 156 101 je bhikkhU vatthAI 157 -125 je bhikkhU vatthAdI 157 140 jo jahasatto bahutaraguNo va 170 124 ThavaNAdivase mANA visohaittANa 148 ThavaNA vIsia pakkhia 181 84 183 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avAntaragAthAprathamapada ThavaNArovaNadivase mANAu ThavaNArovaNasahiA saMcayamAsA ThiakappaMmi dasavihe ThavaNAkaNe haro akulItti a akulItti a taM hoi saiMgAla * taNaDagalachAramallagasijjA tattha kulaM viNNeaM tavakAle Asajjau gurU taha thova - juNNa - kucchi acelehiM taha dhiisaMghayaNobhayasaMpannA tahaviha na savvakAlaM hidunni a tahevA'sajayaM dhIro tia sIaM samaNANaM tiNhamannayarAgassa titthaMkarapaDikuTTo ANANNA uggamo tinni vihatthi cauraMgulaM tinneva ya pacchAgA tinneva ya pacchAgA tilatusatibhAgamitto vi jassa tivarisapariAyassa u tiMburuadAruapi va aggAhiaM noktaM hetunA na uta daMDavidaMDagalaTTIvilaTTi taha daMtacchinnamalittaM hariaThia daMsaNanANacarit daMsaNanANacarite tave daMsaNanANacarite sattho dappa - akampa - nirAlaMba davvaM khittaM kAlaM dasa - kappa - vavahArA dasavAsassa ya vivAho dAvaddavio gaicaMcalo dAse duTTe a mUDhe divasA paMcahiM bhaiA divasehiM jaihiM mAso divvA mANussayA jaI - jIyakappo pRSThAGkaH 182 184 157 18 29 105 107 15 179 169 169 152 129 5 101 4 108 133 128 128 195 25 27 19 74 129 148 4 149 149 4 167 26 26 28 34 184 185 12 avAntaragAthAprathamapada divesu uttamo lAbho dIho vA hasso vA duviha tiviNa ruMbhai dRSTAH pAdonapauruSyAM duvihe gelannammI nimaMtaNA vo a hoi duTTo duviho khalu pAsatyo cuiaM dukkhaM nattheaMmi jamicchaha nityAlInapralInAGgaH paMcamahavvayabheo chakkAyavaho paMcAsavappavatto jo khalu paMDa vAie kIve paumupale akusalaM pagAmaM ca nigAmaM pa/ 2-3 paTTaviiA ya ThaviA paTTaviiA vahate veAvacca paDilehaNamuhapattI rayaharaNanisijja paDisevaNapAraMcI tiviho paDhamassa ya kajjassA paDhamassa ya kajjassA paNagAisaMgaho hoi paMjarA pattaM pattAbaMdho pAyaThavaNaM pattaM vA ucchede pattagadhArINaM puNa navAibheA pattAbaMdho paDalA rayaharaNaM payalA ulle marue parihAravisuddhIe mUlaMtA pAyacchittaM viNayo vaiAvaccaM pAvANaM pAvayaro diTTibbhAse pAsattha ahAchade kusIla pAsatyAsannANaM kusIla pAsotti baMdhaNaMti a piMDasa jA visohA ( ? ) nisijjA daMDagapamajjaNaM purisA gIAgIA sahArAhA puvaM apAsiUNaM chUDhe paizAcikamAkhyAnaM zrutvA pramANAni pramANasyai pRSThAGkaH 124 140 155 199 108 196 149 137 70 14 29 152 36 133 104 179 179 147 196 6 8 69 128 73 128 128 18 14 159 198 151 155 150 12 129 169 21 78 114 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 84 . . 15 avAntaragAthAprathamapada bausapaDisevagANaM battIsa kira kavalA battIsAI jA ikkaghAsa bahuso bahussuehiM bArasa aTTa ya chakkaga bArasavAsassa tahA bAle vuDDhe napuMse bAhallapuhattehiM gaMDIputtho bia-tia-caukka-paNagaM biDaapadaM gelanne asahU biiassa ya kajjassA bIassa ya kajjassA bhaMDagapAsagalaggA utteDA bhattassa va pANassa va bhAsAcavalo cauhA bhikkhaviAravihAre duijjaMtA bhUmAvagharSayan pAdaM majyukkoso majjhimamajjho taha maNa-vayaNa-kAyagutto maddavakaraNaM nANaM teNeva manoyogaH punarayaM marijja saha vijjAe mahilAsahAvo saravannabheo mAtApyekA pitApyeko mAsacaumAsachakke micchatte saMkAI jahea mUle kaMde khaMdhe tayA raMdhaNakisivANijjaM pabattai rayaharaNaM muhapattI duviho rasaheuM saMyogo paDisiddho ruvaNAe jai mAsA laTThI AyapamANA vilaTri lahu-bhinnamAsa-vIsA loiavavahAresu loe vaMdia paNamia aMjali vattaNuvattapavatto bahuso vatto nAma ekkasi vayachakkaM kAyachakkaM vayachakkamidiANa ca jai - jIyakappo pa/2-4 pRSThAGkaH avAntaragAthAprathamapada pRSThAGkaH 13 varddhante paJca kaunteya ! 159 104 vAlamaI suttamaI 129 115 vAsattANAIo majjhimago 129 vAsasisiresu vAo 53 187 vigaI vigaIbhIo 109 26 veaNaveAvacce iriaTTAe 105 saMkhaDibhattabariaM cauNhamuddisai saMghayaNa-viriya-Agama 195 saMghassAyariassa ya 125 saMjhAgayaM ravigayaM viDDeraM 195 10 saMThiammi bhave lAbho 133 saMthAruttarapaTTo ahavA 129 111 sagaDaddahasamabhome avia 114 133 sattarattaM tavo hoi 155 28 samiI payArarUvA guttA 44 125 samio niyamA gutto 44 samitINa ya guttINa 44 176 sabve vi a pacchittA je 188 138 sabbe vi khalu gihatthA 156 sAgAriAdi paliaMka 148 sAdhAraNe virega sAhai 153 sAmAia pAreUNa niggao 156 sAmAiasaMjayANaM pacchittA 14 157 sAmAyAriM vitaha 151 siA egayao laddhaM 162 116 sijjAtara kulanissia 150 113 sukkodaNassa bhariaM dugAu 133 156 sattatthaporisINaM akaraNi 160 128 suhasIlateNagahIe bhavapalliM 74 104 sUijjai aNurAgo dANeNaM 156 185 soUNa tassa 129 soUNa ya ghosaNayaM 116 176 sogaMdhie Asitte vaddhie 153 solasavAsAIsu a 26 155 so vavahAravihinnU hiAhArA miAhArA 104 hitaM mitaM priyaM 15 hur3e carittabheo sabalammi 133 30 15 11 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.15 saDDa - jIyakappo yantra-sthApanA 65 utkRSTApattau 4 / 3 madhyamApattau gurutamapakSe u0u0 gurutamapakSe u0ma0 gurutamapakSe u0ja0 gurutarapakSe ma0u0 gurutarapakSe ma0ma0 12 10 27), utkRSTApattau 25 madhyamApattau laghutamapakSe u0u0 laghutamapakSe u0ma0 laghutamapakSe u0ja0 laghutarapakSe ma0u0 laghutarapakSe ma0ma0 10 10 15 utkRSTApattau 10 madhyamApattau laghusvatamapakSe u0u0 laghusvatamapakSe u0ma0 laghusvatamapakSe u0ja0 laghusvatarapakSe ma0u0 laghusvatarapakSe ma0mava 615 utkRSTApattI gurutamapakSe u0ma0 4 / 3 madhyamApattau gurutarapakSe ma0u0 gurutarapakSe ma0mana gurutamapakSe u0u0 gurutamapakSe u0ja0 10 27,, utkRSTApattI 25 madhyamApattI laghutamapakSe u0u0 laghutamapakSe u0ma0 laghutamapakSe u00 laghutarapakSe ma0u0 laghutarapakSe ma0ma0 15 utkRSTApattau 10 madhyamApattau laghusvatamapakSe u0u0 laghusvatamapakSe u0ma0 laghusvatamapakSe u00 laghusvatarapakSe ma0u0 laghusvatarapakSe ma0mana AM0 AM0 gurutamapakSe u0u0 6.5 utkRSTApattau gurutamapakSe u0ma0 4 / 3 madhyamApattI gurutamapakSe u00 gurutarapakSe ma0u0 gurutarapakSe ma0mana 4 4 27), utkRSTApattau 25 madhyamApattau laghutamapakSe u0u0 laghutamapakSe u0ma0 laghutamapakSe u0ja0 laghutarapakSe ma0u0 laghutarapakSe ma0ma0 AM0 AM0 15 utkRSTApattau 10 madhyamApattau laghusvatamapakSe u0u0 laghusvatamapakSe u0ma0 laghusvatamapakSe u0ja0 laghusvatarapakSe ma0u0 laghusvatarapakSe ma0mana AM0 e0 e0 ... AM0 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2.16 saDa-jIyakappo pariziSTa-3 yantra-sthApanA 21 jaghanyApattI gurupakSe ja0ma0 gurutarapakSe maja0 | gurupakSe ja0u0 gurupakSe ja0ja0 6 20 jaghanyApattI laghupakSe ja0ma0 pAdAnayantrakama laghutarapakSe maja0 | laghupakSe ja0u0 laghupakSe ja00 AM0 5 jaghanyApattau laghusvapakSe ja0ma0 AM0 laghusvapakSe laghusvatarapakSe ma0java laghusvapakSe ja0u0 | AM0 ja00 21 jaghanyApattI gurupakSe ja0ma0 gurutarapakSe maja0 | gurupakSe ja0u0 gurupakSe ja0ja0 AM0 ja0u0 laghupakSe ja00 laghutarapakSe maja0 | laghupakSe AM0 20 jaghanyApattI laghupakSe ja0ma0 AM0 5 jaghanyApattI laghusvapakSe ja0ma0 e. laghusvatarapakSe maja0 laghusvapakSe ja00 laghusvapakSe jaja0 pu0 e0 AM0 e0 grISmakAla tapodAnayantrakam zizire tapodAnayantrakam gurutarapakSe maja0 | gurupakSe ja0u0 gurupakSe gurupakSe ja0ja0 AM0 4 e0 21 jaghanyApattI ja0ma0 AM0 20 jaghanyApattI laghupakSe ja0ma0 ___e. 5 jaghanyApattI laghusvapakSe ja0ma0 laghutarapakSe ma0ja0 | laghupakSe laghupakSe ja0ja0 ja0u0 AM0 e0 laghusvatarapakSe maja0 laghusvapakSe ja0u0 laghusvapakSe ja00 | pu0 e0 ni0 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kadAyita lAge ghad, aticAra paMka kalaMka, AaoyaNe te zoghani, munighare ho zraddhA ni:zaMka: 50 gAthA stavana DhALa 14 gA. 13 jIvanamAM pApa jharyA pachI athalA thayA pachI pazcAttApa 82vAthI pApa thavAya che. ane prAyazcita 8AthI vizuddha thavAya che. Serving JinShasan 100 15106 gyanmandir@kobatirth.org ARYA GRAPHics9925801910 vAke mAta/All/%E >> ja !!!!!