Book Title: Updeshmala Bhashantar
Author(s): Dharmdas Gani
Publisher: Atmanand Jain Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005229/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dharma dAsagaNi viracita upadezamALA bhASAMtara vIra saMvata 2511 : vikrama saMvata 2041 : I. sa. 1985 prakAzaka : zrI jaina sAmAnaMda sabhA khArageTa, bhAvanagara (saurASTra) Jain Education Interna linelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dharmadAsagaNi viracita upadezamALA bhASAMtara * vIra savata 2511 vikrama savaMta 2041 I. sa. 1985 : prakAzaka : zrI jaina AtmAnaMda sabhA khArageTa, bhAvanagara ( saurASTra ) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna : zrI jaina AmAnaMda sabhA khArageTa, bhAvanagara (saurASTra) prata 108 0 : prathama AvRtti. vi. saM. 2041 : vIra saM, 25 11 mitha : amUlya mati prinTiMga presa, pAlItANa reDa senagaDha-3642 50 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra - pa. pU. AcArya zrI kailAsasAgara sUrIzvarajI ma. sA. nA paTTadhara ziSyaratna pa. pU. AcArya zrI bhadrabAhusAgara ma. sA. janma : saM. 1974 kArataka suda 5 (beDavA) dIkSA : saM. 2001 aSADha suda 6 (vIjApura mahuDI ) gaNipada : saM. 2025 mAgazara vada 7 (amadAvAda ) paMnyAsapada : saM. 2027 vaizAkha suda 5 (amadAvAda) AcAryapada ; saM. 2039 jeTha vada 11 (amadAvAda) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. AcArya zrI bhadrabAhusAgarajInA jIvana paricaya gujarAtanA carotaranI bhUmi para ANaMda pAse kheDavA nAmanu ramaNIya ane nAcchuka gAmaDuM che. A gAmamAM bhIkhAbhAI gulAmacada tathA temanA dharmapatnI jAsuena dharma saskArI hatA. temane cha putra ane be putrIo. zrI bhagubhAI-ApaNAM, caritra nAyaka sUrijI bhadrabAhusAgarajInA janma saM-1974 nA kA. su. 5 nArAja thayela. temaNe abhyAsa meTrika sudhI karyo ane dhArmika abhyAsa mahesANAmAM karyAM. temaNe jIva-vicAra, navatattva vagerenA abhyAsa karyAM, temaja upadhAna tapa karyAM. tyArabAda dIkSA levAnA niya karyAM. paraMtu mAtA-pitAe rajA na ApI, tethI zrI bhagubhAI pU. buddhivijayajI mahArAja sAheba pAse UMjha pahoMcyA, ane dIkSA ApavA vina'tI karI. zrI UMjhA sathe mAta-pitAnI anumati magAvI paNa te na maLI. vaLI bhagubhAI ne tee ghera laI gayA, paNa bhagubhAI e te catuta lIdhu hatuM. dhaMdhA-vepArano tyAga karI jIvana vItAvavAnA niSNuya karela-ane tenu paccakhANa paNa lIdhuM. A kasATI traNa varSAM cAlI. pa. pU. zAMtamUrti kailAsasAgara sUrIzvarajI mahArAja sAheba sa. 2001 mAM vIjApura bIrAjatA hatA tyAre zrI bhagubhAI tyAM pahoMcI gayA ane dIkSA mATe vinaMtI karI. tyAMthI mahuDI jaI dIkSA grahaNa karI. temanA vaDIla badhu deADatA AvyA paNa ApaNA caritra nAyake kahI dIdhu` ke sAdhuveSa lIdhe che te have cheDIza nahi. tame rAjI khuzIthI rajA na ApI tethI A pramANe karavu paDayu che. temanI vaDI dIkSA 2001 nA aSADha suda 6nA thaI, tyAre kuTuMba hAjarI ApI. zrI bhadrabAhusAgarajIe kalpasUtranuM vAMcana karyuM.. Aje 40 varSanA dIkSA paryAya thayeA che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru bhagavaMtanI nizrAmAM uttarAdhyayana temaja dareka Agamana abhyAsa karyo che. daza varSa sudhI ekAsaNuM karyA. pAMca tithi upavAsa, varSItapa vagere karela che. gurudeva buddhisAgara sUrIzvarajIne yoganiSTha, padmAsanamAM besI 12 varSa sudhI cAlu rAkhyo, teozrIe sametazikharajI, paTaNA, mahArASTra, gujarAta temaja jIyAgaMja jevA pradezamAM cAturmAsa karela che. eka lAkha navakAranA svAdhyAya karela che. zrI siddhagirinI navvANuM yAtrA karela che. ravivAre chaThTha karI sAta yAtrA karI che. A rIte jJAna, dhyAna ane tapamAM ja sAdhu jIvana vitAvI rahyA che. ApaNe zAsana devane prArthanA karIe ke teozrI dIrdhAyu bhegave ane jaina zAsananI prabhAvanA vadhAratA aneka kAryo temanA haste thAya. teozrIne koTI koTI vaMdanA. krama 2kama 1500 sahAyaka saMsthAo tathA dAtAonI nAmAvali temaNe alI rakama sAthe nAma zrI DosAbhAI abhecaMdanI peDhI (bhAvanagara) zrI goDIjI upAzraya (bhAvanagara) zrI zihera jaina che. mUrtipUjaka derAsara peDhI 20 pa. pU. AcArya bhagavaMta bhadrabAhusAgarajInA upadezathI zrAvaka-zrAvikAo taraphathI 1510 0 0 0 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che che. pa. pU. zAsanaprabhAvaka AcAryadevazrI vijaya mAtapribhasUrIzvarajI mahArAja sAheba Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. zAsanaprabhAvaka AcAryadevazrI vijaya motIprabhasUrIzvarajI ma. sA. nI jIvana-jharamara pa. pU. zAsanaprabhAvaka AcArya bhagavaMta zrIjIne janma amadAvAda (rAjanagara) mAM vi. saM. 18para phA. va. 8 nA roja thayela. dhArmika saMskArothI raMgAyelA kuMTubamAM dharmanI bhAvanAnuM siMcana sAthe moTA thayA. pU. zAsana samrATInA vairAgyamaya dezanI sAMbhaLatA 30 varSanI bhara yauvana vaye cAritramArge prayANa karI, vi. saM. 1982 nA pa. pU. zAsanasamrATa zrIjIne paTTadhara 5. gItArtha -ziromaNI AcArya zrI vijayasUrIzvarajI ma. nI ziSya pU. muni motivijayajI nAme jAhera thayAM. pU. gurubhagavaMtanI sevA-bhakti-vinayaviveka-jJAnAbhyAsa sAthe vRddhine karatAM saMyamajIvananI ArAdhanAmAM udyamavaMta thatAM. pU. gura bhagavata yogyatA joIne anukrame gaNI-pa* vAsa-upAdhyAya ne AcArya pade ArUDha karyA ne pU. AcArya zrI vijaya motIprabhasUrIzvarajI ma. sA. nAma tarIke jAhera thayA. pUjyazrIjI alaukika pratibhA-bhakika pariNAmI-saumyadaSTi zAsana prabhAvanAnI apUrva bhAvane Adi guNo joIne sau koIne mastaka namI jatA. pUjayazrInI vRddhAvasthA hatI chatAM huM mezA ane khI zailImAM bulaMda avAje vyAkhyAna ApatA hatA. koI kahe ke sAhebajI have Apa ArAma karo tyAre pUjyazrI kahetA hatA ke bhAi A zarIrane kAMI bharoso nathI, tethI jeTaluM apAya teTaluM ApI dauM AvI apUrva bhAvanA pU. zrInI aMtima samaya sudhI hatI. - pUjyazrI haMmezA potAnI pAse je pustaka rAkhatA hatA temAM pU. zrI " upadezamAlA te pAse ja rAkhatA ja tenuM vAMcana-manana-citane 4 mazInuM kara !! upadezamALA ' chapAvavAnI bhAvanA hatI paNa jogAnujoga A pustaka AmAnuM sabhA taraphathI chapAya che tema khabara paDatA pUjyazrInA paTTadhara AcArya zrI vijaya nayaprabhasUrIzvarajI mahArAjazrIe AmAnaMda sabhAnA kAryakartAone bolAvIne A pustakamAM Arthika sahAyatA ne pUjyazrIne phoTo mUkavAnI vAta karI. zrI AImAnaMda sabhA dina pratidina AvA upayogI pustako chapAvI zrI jaina zAsananI apUrva sevA kare ne vizeSa AgaLa vadhe te ja zuchI. A purataka pUjyazrInI saMskRti arthe bhavya AtmAnA vAMcana mATe chapAvela che. pUjyazrInuM vi. saM. 2039 nA kArataka su. 8 nA bhAvanagara geDIjI jaina upAzraya samAdhipUrvaka svargavAsa pAmela hatA. zAsanadeva teozrInA A mAne zAMti Ape. A pustaka chapAvavAmAM pa. pU. AcArya zrI vijayotIprabhasUrIzvarajI ma. sA. nA paTTadhara pa. pU. AcArya zrI vijayanaprabhasUrIzvarajI ma. sA.nA upadezathI sahAya : morabI jene tapagara cha saMdha ha : pramukha chabIlAla mohanalAla saMghavI moracu paNa jaina saMdha. aSADha 13, 1-7-85 nayaprabhasUrinA koTiza vaMdanA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrInA jIvana aMge be bela pa. pU. zAsanaprabhAvaka AcArya bhagavaMta zrI vijaya metIprabhasUrIzvarajI ma. sA. nA pavitra jIvanamAM eka daSTi. pUjyapAda kharekhara mahAvideha kSetramAMthI bhUlAM paDelA ane ApaNu jevA pAmara jInA uddhAra mATe ApaNane pUjyazrIjIne saMyoga sAMpaDyo. saraLa ane nikhAlasa svabhAvanA hatA. sphaTikarana rana jevuM -nirmaLane sAva bhadrika emanuM aMtaHkaraNa hatuM. vinamratA ane viveka zIlatAnI mUrti samA hatA. amRta samAna mIThI madhura ane kalyANakArI teozrInI vANI hatI. e vANI hRdayane spazI lAgaNIonI saravANI hatI. teo bolatA hoya tyAre phUla varasatA ane bhalabhalA kaThora mAnavIne paNa kamaLatAmAM-paNa mAnavIne - udAratAmAM, kuTilajanane saraLatAmAM palaTAvavAnI apUrva zakti dharAvatA. emanuM vyaktitva bhalabhalAne AkarSe tevuM hatuM. teozrInuM eka ja dhyeya, eka ja bhAvanA sau ja vItarAga paramAtmAne dharma pAme ane dharmane oLakhe. tapa-japa-saMyamanI ArAdhanA kare ane mukti padane pAme te ja temanI aMtaranI bhAvanA joI aneka lokenA mastaka namI jatA hatA. addabhuta jIvana jIvavAnI kaLA teoe vArasA tarIke ApI che. temane jIvanamaMtra jeTale tyAga jeTalI jarUriyAta echI teTalo saMyamamArga saraLa. A temanuM gaNita kharekhara addabhuta hatuM ane sarvatra sAdhutA ane sajajanatAnI pherama prasaratI hatI. emane vyavahAra AcaraNa sarva jIvana kalyANakArI hatA, teonA hAthane sparza thatA aneka jIvonuM kalyANa thatuM hatuM. kharekhara sAmA yegInuM dhyAna kevaLa Atmadarzana upara ja ekAgra thayeluM hoya che ke Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] kyAre mAro AtmA zuddha pUrNa thAya ane kyAre anaMta sukhamaya mokSanI prApti thAya tevI ja eka mAtra emanI jhaMkhanA hoya che. tene pratyakSa purA temaNe pUro pADyo. ucca zreNInuM sadAya prasannacitta uttama cAritrajIvananI ArAdhanA karI sAcuM jIvana jIvI gayA. dhanya che e guru bhagavaMtane. upadezamALA chapAvavAmAM sahakAra ApanAra - (1) zrI morabI jena tapagaccha saMgha ha. saMghavI chabIlAla mehanalAla pramukha (2) maracupaNA jaina saMghanA hene Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana tathA prastAvanA zrI jena AtmAnaMda sabhAne mukhya dhyeya jaina tane tathA jJAnane pracAra karavo te che. tethI A sabhAnA pustakone lAbha sAdhu mahArAja sAheba tathA sAdhvIjI mahArAja sAhebe sArA pramANamAM le che. taddata pU. AcArya mahArAja sAheba bhadrabahusAgarajIe "upadezamALA bhASAMtara' pustaka maMgAvyuM. vAMcIne khUba AnaMda anubhavyAM. AvuM pustaka anya mahArAja sAheba ane sAdhvIjIo vAMce ane jaina zrAvake ne zrAvikAone upadeza Ape te senAmAM sugaMdha maLe-tevuM bane tethI teozrIe A pustaka chapAvavAnI IcchA jAhera karI. zrI goDIjI upAzrayanA TrasTIo ane temaja DosAbhAI abhecaMda peDhInA TrasTIo tathA AtmAnaMda sabhAnI sathitinA sabhya samakSa vAta mUkI. teoe chapAvavAnI saMmati ApI ane zakya te sahAya ApavAnI vAta kabUlI. jaina AtmAnaMda sabhAe pustaka chapAvavAnAM kAryanI javAbadArI lIdhI. tenA phaLazrutirUpe A alabhya pustaka ApanI samakSa mUkatAM jena AtmAnaMda sabhA AnaMda anubhave che. A sabhAe pustakAkAre tathA pratAkAre aneka graMthe prasiddha karyA che. aneka AtmAone udarvagAmI banAvavAmAM suMdara phALe Ape che. A mULa graMtha mAgadhI gAthAbaMdha che. tenI saMkhyAnuM pramANa paNa kartAe 540nuM batAvela che. A prakaraNa kaho ke graMtha kahe, tenA kartA bhagavaMta zrI mahAvIra svAmInA hastalikSita ziSya zrI dharmadAsagaNi traNa jJAnanA dhAraka hatA. temaNe prathama te pitAnA putranA hita mATe Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 6 ] A graMtha banAvyA hatA, para Mtu te aneka bhavya jIveAnA hita mATe thayA che. A graMthamAM eTalA badhA hitanA vAkayo samAyelA che ke tenu pRthaka pRthaka varNana karavA besIe te| pAra Ave tema nathI. A prakaraNanI TIkAmAM ArabhamAM ApelI zusiMhakumAranI vistRta kathA uparAMta khIjI 70 kathAe judA judA prasaMgane laI ne ApavAmAM AvI che. A graMthamAM samAyelA upadezanu' mahattva darzAvavA, graMthakAra peAte ja jaNAve che ke A prakaraNa sAghAMta sAMbhaLyA chatAM paNuM je dharmamAM udyamI na thAya tene ana ta sa`sArI jANavA. ATaluM kathana ja tenA mahattva mATe basa che. A graMthanuM chApakAma tapAsyA chatAM, temAM pratiSa, dRSTideSAdi kAraNathI kAMIpaNa bhUla thaI hoya te tene mATe micchAmi dukkaDa' nI yAcanA che. jJAnanI ArAdhanA mATe temaja bhakti mATe prAcIna pustaka chapAvI lhAvA levAnI ame sujJa vAcakAne namra vijJapti karIe chIe. je je mahAnubhAvAe A pustaka chapAvavAmAM tana, mana ke dhanathI sahAya arpI che te sahunA hArdika AbhAra mAnIe chIe. je je saMsthAe, peDhIe ane dAtAoe Arthika sahAya arpI che temane ame dhanyavAda ApIe chIe. temanA kAryanI anumeAinA karIe chIe. teeAnA mukhAraka nAmAnI yAdI pAnA upara 4 ApavAmAM AvI che. saM. 2041 vaizAkha suda 3 zrI jaina AtmAna sabhA khArageTa, bhAvanagara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatraka pAnuM . 0 0 0 0 - azuddha gaMdha bhUSikA gaMdhabhUSikA ni:zvAsa ni:zvAsa taIe teoe pArigrahaNa pANigrahaNa vicAryuM vicAryuM bahumAnita bahumAninA buDI baTTI AThaluM aTaluM dRSTa paryAya vaDe hIna jJAna vaDe zreSTha paryAya vaDe zreSTha jJAna vaDe vaka AhaNada alahAda baDerA vaDerA dhanAbaha dhanAvaha bIkula gAtamAna gItagAna bALana baLane adhiSThAyikA adhiSThAyikA bAdIne vAMdane (gAthA) kaMmbha dhAnamAnI dhanamAnau visvA vilakhA nidAya niMdAra sAdhu sAdhu atibruiva ativihavaLa pa puSpo vadhU zamatA samatA 50. bIlakula 54 paMpa 67 | karma 26 8 = 117 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA na, 123 124 163 164 166 169 171 172 172 175 188 13 222 132 138 234 380 38 388 392 35 397 419 435 438 441 448 413 455 46} azuddha vAMdha praNAmA DhIMgale manamAM ye ! zAMva sukhasA vaLatAM jara ana ALecIne joyebru svabhAvI vAMdavA prAMta ahvava sthAvira vaizyA arjumalASa [< caDAla kAmA tapakaSTAkrika parattIthika Adha lakhe ucchala viSayA vavI niSa dharakA zuddha vAdha praNAma DhIMgaNA vanamAM hA ! zAzma sulasA baLatAM jarA varta AleAcIne joyelu khamAvI vAdamAM prAMta adheva sthavira lezyA abhilASa caMDAla kAmI tapakaSTAdika paratIthika auSadha kahe ur-khala viSaya vajavI nika dharanA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zro dharmIdAsagaNi vicita zrI upadezamALA bhASAMtara zreya karavAvALA, Icchita vastune ApavAvALA ane jeNe karmAMsamUhane jItyA che evA vIrabhagavAnane praNamIne upadezamALA nAmanA graMthamAM AvelA padonA arthamAtrane phruTa karavA vaDe kiMcit mAtra tenuM vivaraNa racu chu.. joke A graMthanI aneka TIkAe che tApaNu jagatane viSe caMdramA prakAzamAna thaye sate zu gharane viSe dIvA karavAmAM AvatA nathI? Ave che. tevI rIte huM. A graMthanI anidya evI TIkA karU chuM. zrI dharmadAsagaNIe peAtAnA putrane medha ApavA arthe aneka jAne upakAra karanArA tathA bhavyajIvAnA kalyANu rUpa A sukhe khAdha thAya tevA graMtha racyA che. prAraMbhamAM dharmadAsaNanA putra ra'ihanu', kanA kSaya karanArU' zubha caritra kahu` chuM. ( jabUdvIpane viSe bharatakSetramAM samRddhivAna ' vijayapura ' nAmanuM nagara che, tyAM 'vijayasena'nAmanA rAjA rAjaya karatA hatA. tene ' ajayA' ne 'vijayA' nAmanI e rANIe hatI. temAM vijayA rANI nRpane ati vallabha hatI. te svapatisAthe viSaya sukhanA AnaMda letI satI garbhavatI thaI. tene garbhAva'tI thayelI joIne tenI zaiAka ajayAne vicAra thayeA ke--'mAre putra nathI, tethI jo vijayAne putra thaze te te rAjyAdhipati thaze.' evuDa vicArI teNe dveSathI prasUtikArikAne kheAlAvI puSkaLa dhana 1 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 6 ApIne kahyu` ke-- yAre vijayAne putra thAya tyAre koI mRta putrane lAvIne tene batAvavA ane te putra mane ApavA.' e pramANe teNe prasUtikArikAnI sAthe vicAraprabaMdha karyA. tyAra pachI vijayA rANIne pUrNa mAse putra janmyA. te samaye pApI sUyANIe kAI mRta bALakane lAvIne tene batAvyA, ane tenA putrane tenI zAka ajayAne svAdhIna karyAM. teNe eka dAsIne melAvIne kahyu` ke- bALakane vanane viSe keAI aMdha kUvAmAM nAMkhI Ava.' dAsI te bALakane laI vanamAM gaI ane kUvA samIpa AvI, eTale tene vicAra thayA ke- mane duSTa kama karanArIne dhikkAra che ke huM A bALakane mArI nAMkhavA tatpara thaI chuM. A meDhu pApa che. A kRtyathI mane kAI prakAranI asiddhi thavAnI nathI; paNa ulaTA narakADhi gatinI prApti rUpa ana teA ughADA che.' evu vicArI kUvAne kAMThe ghAsavALI jagyAmAM te bALakane mUkI daI ne te pAchI AvI, ane ajayA rANIne jaNAvyu ke meM te bALakane kUvAmAM nAMkhI dvIdhA.' peAtAnI zAkanA putrane mArI nakhAvavAthI ajayAne ghaNA haSa thayA. te avasare suMdara nAmanA eka kauTubiMkara ghAsa levAne mATe te vanamAM AvyA tyAM tene pelA rAtA bALakane joI ne dayA AvI, tethI ghaNA harSoMthI ghare lAvI te bALaka peAtAnI priyAne ApIne kahyuM ke- hai suMdara leAcanavALI strI! vanadevatAe ApaNane A maneAhara bALaka arpaNa karela che, tethI tAre tenu putravat rakSaNa karavuM ne pAlaNapoSaNa karavuM.' te paNa tenu. samyaka prakAre pAlaNapeASaNa karavA lAgI ane raNune viSe mAlUma paDavAthI teNe te bALakanu nAma 'raNasiha ' pADayuM. te dinapratidina khIjanA cadranI jema vRddhi pAmavA lAgyA. 1. yANI. 2. kuTuMbavALA kheDUta. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA. have keTalAka divasa pachI keIe vijayasena rAjAne tenA putrane mArI naMkhAvavAnuM sarva vRttAMta kahyuM, tethI tene ghaNuM dukha utpana thayuM. te vicAravA lAgyo ke-jeNe mArA putraratnane mArI naMkhAvyo te duSTa rANIne dhikkAra che! A saMsArasvarUpane paNa dhikkAra che ke jenI aMdara rAgadveSathI parAbhava pAmelA prANIo svArthavRttine vaza thaIne AvAM duSTa karma Acare che, tethI evA saMsAramAM rahevuM te ja aghaTita che. A lakSamI calita che, prANa paNa caLa che, A grahavAsa paNa asthira ne pAza rUpa che; tethI pramAda choDIne dharmane vize udyama karavo joIe. kahyuM che ke "saMpadA jalanA mejAnA jevI capala che, yauvana traNa cAra divasanuM che, AyuSya zaradaRtunA vAdaLAnA jevuM caMcaLa che, te dhanathI zuM kAma che? aniMdya e dharma ja kare." vaLI "evI kaI kaLA nathI, evuM kaI auSadha nathI, ane evuM keIvijJAna nathI ke jethI kALasarve khavAtI evI A kAyAnuM rakSaNa karI zakAya !" A pramANe vairAgyaparAyaNa thayelA vijayasena rAjAe pitAnI priyA vijayA tathA "sujaya" nAmanA tenA bhAI sahita potAnA keI vaMzajane rAjya sepIne vIrabhagavAnanI pAse cAritra aMgIkAra karyuM. bhagavaMte sthavirone seMpI dIdhA. anukrame vijayasena nAmanA navadIkSita muni siddhAMtanA adhyayana karIne mahAjJAnI thayA. temanuM "dharmadAsagaNi" evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM, ane tenA sALA sujayanuM nAma "jinadAsagaNi" rAkhavAmAM AvyuM. anyadA bhagavaMtanI AjJA laIne bahu sAdhuothI paravArelA teo pRthvIne viSe bhavya jIvone baMdha karatA satA vihAra karavA lAgyA. have pelo raNasiMha nAme bALaka bAlyAvasthAmAM paNa rAjakrIDA karate sate yauvanAvasthA pAmyA, ane suMdarane ghare rahIne tenAM kSetra saMbaMdhI kAryo karavA lAgyuM tenA kSetra samIpe ciMtAmaNuM yakSathI adhiSThita thayeluM zrI pArzvanAthajInuM caitya AveluM che. tyAM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA vijayapuranA ghaNuM loke AvIne haMmezAM zraddhA pUrvaka pUjA-snAna Adi kare che ane teonAM mane vAMchita te yakSa pUrA pADe che. eka vakhata kautuka jevAne arthe raNasiMha paNa tyAM gayA. tyAM pratimAnA darzana karatA ubhe hatuM tevAmAM cAraNaRSio tyAM vaMdanA karavAne AvyA. raNasiMha paNa teone vaMdana karIne temanI pAse beThe. munie paNa "A cagya che" evuM jANune tene dharmane upadeza dIdhe, te A pramANe A saMsAramAM prathama te manuSyone bAlapaNAmAM strInI kukSine viSe dukha che, tyArapachI bAlyAvasthAmAM paNa zarIra malathI kharaDAyeluM rahe che, temaja strInuM stanapAna karavuM paDe che. te paNa duHkha che. taruNavayamAM virahathI utpanna thayeluM duHkha bhegavavuM paDe che ane vRddhAvasthA te taddana sukharahita ja che, tethI te manuSyo ! saMsAramAM kaMI paNa sukha hoya te kahe." A pramANe sAMbhaLIne raNasiMhe kahyuM ke-Ape kahyuM te satya che." sAdhue raNasiMhane dharma upara rucivALe jANune pUchyuM ke-"he vatsa! tuM hamezAM A prAsAdane viSe pUjA karavA Ave che?" tyAre teNe javAba Apyo ke-"huM ahIM AvIne roja pUjA karuM evuM mAruM bhAgya kyAMthI ?" sAdhue kahyuM ke-"jinapUjAnuM moTuM phaLa che. kahyuM che kesegaNuM prabhunI pratimAne pramArjana karavAmAM puNya che, hajAragaNuM vilepana karavAmAM, lAkhagaNuM puSpanI mALA paherAvavAthI puNya che ane gIta vAjiMtrAdinuM anaMta gaNuM puNya che. tethI je dararoja tuM pUjA karavAne asamartha he te devadarzana karyA pachI bhajana levuM e abhigraha kara, evA abhigrahathI paNa tuM sukhanuM bhajana thaIza." A pramANe sAMbhaLIne raNasiMhe te pramANe abhigraha lIdhe, ane cAraNaSio AkAzane viSe utpatI gayA. have raNasiMha hamezAM jyAre kSetrane viSe pitAne mATe jana Ave che tyAre haLa choDIne kUkaraMbAdi nivedya laIne zrI pArzvanAtha Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che upadezamA prabhunAM darzana karavA jAya che ane pachI bhejana le che. e pramANe abhigraha pALatAM tene bahu divase nirgamana thayA. eka divasa ciMtAmaNi yakSa tenI parIkSA karavAne mATe siMhanuM rUpa laIne derAsaranAM dvAranI ADe beThe. te avasare raNasiMha kumAra paNa naivedya grahaNa karIne jinadarzana karavAne mATe Avyo tyAM siMhane joIne te vicAra karavA lAgyo ke "grahaNa karelA niyamanA bhaMga te prANute paNa karo egya nahi. vaLI je A siMha che te huM paNa raNasiMha chuM, e mane zuM karaze?" e pramANe zUravIrapaNathI teNe siMhane hAka mArI ke "cheTe khasI jA, mAre aMdara javuM che." tenuM AvuM sAhasa joIne, te siMha adazya thayA. pachI jinabhakti karIne, raNasihe pitAnA kSetre AvI bhejana karyuM, ekadA traNa divasa sudhI ati meghavRSTi thaI, tethI nadImAM pUra AvavAne lIdhe traNa divasa sudhI gharethI bhAta paNa Avyo nahi. cethe divase bhAta AvyuM, eTale jinagRhe jaI nevedya dharI jinadarzana karIne potAnA kSetre AvI vicAra karavA lAgyo ke je kaI atithi Ave, te tene bhAvapUrvaka kAMIka ApIne pachI pAraNuM karUM." e vicAra kare che, tevAmAM be munie bhAgyavazAt tyAM AvI caDyA. te teone page lAgyo ane zuddha anna vaharAvyuM. tenA manamAM ghaNe AnaMda thayo, temaja pitAne dhanya mAnavA lAgyuM ke "aho! A avasare mane sAdhunAM darzana thayAM ane temanI bhakti paNa thaI." tenA mAhAsyathI ciMtAmaNi yakSa pratyakSa thaye ne bolyo ke-"he vatsa! tAruM satya joI huM saMtuSTa thaye chuM mATe tuM varadAna mAga." raNasiMhe kahyuM ke- "he svAmI ! ApanAM darzana thayAM tethI mane te navanidhi prApta thaI che, jethI mane kAMI nyUnatA nathI." tyAre yakSe kahyuM ke- "devadarzana mithyA thatuM nathI, tethI kAMIka te mAga." tyAre teNe kahyuM kemane rAjya Apo." yakSe kahyuM ke-"AjathI sAtame divase tane ! Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA rAjyaprApti thaze, paNa tAre kanakapura nagarane viSe kanakazekhara rAjAnI rANI kanakamALAnI putrI kanakavatIne svayaMvara thaze, tyAM jarUra javuM. huM tane tyAM Azcarya batAvIza te tuM jeje. vaLI have pachI janma paryata tAre kaMI paNa kAma AvI paDe, to mAruM smaraNa karavuM." A pramANe kahI yakSa adazya thaye. have raNasiMha kumAra be nAnA baLadane haLe jeDI, tenA upara besIne kanakapura AvyuM. tyAM aneka rAjakumAre prathamathI maLela hatA. raNasiMha jarA dUra ubhe rahyo. te avasare jeNe nUpura tathA kaMkaNa dhAraNa karyA che ane ghaNI eTIethI je parivRtta thayelI che evI kanakavatI svayaMvaramaMDamAM AvI. pachI baMne bAjumAM beThelA rAjAone jevI jetI, teone nahi pasaMda karatI te jyAM raNasiMha kumAra haLa tajIne kheDUtanA veSamAM ubhe che tyAM gaI, ane tenA kaMThane viSe varamALA AropI. te joIne sarvanA manamAM eka sAthe krodha utpanna thayo. teo kanakazekharane Thapake ApavA lAgyA ke he jan! je tArI IcchA hAlika (kheDuta)ne putrI ApavAnI hatI, te amane bolAvIne te zA mATe apamAna karyuM?" kanakazekhare javAba dIdho ke "temAM mAre kAMI aparAdha nathI. kAraNa ke mArI putrIe tenI IcchAnusAra vara pasaMda karyo, temAM agya zuM karyuM che?" e pramANe sAMbhaLIne sarva ke pAyamAna thayA ane lAlacoLa thaI, Ayudha dhAraNa karI raNasiMhane gherI lIdhe, ane belyA ke -"he raMka ! tuM keNa che? tAruM kuLa kayuM che?" raNasiMhe kahyuM ke- hAla kuLa kahevAne avakAza nathI, ane kadi je huM kahIza te paNa tamane vizvAsa Avaze nahi; mATe saMgrAma karavAthI ja mArA kuLanI parIkSA thaze. e pramANe sAMbhaLIne sarve yuddha karavAne sajaja thayA. raNasiMha paNa haLa upADIne sAme dharyo. paraspara yuddha thaye sate devaprabhAvavaDe haLanA prahArathI sarva rAjAo jarjarIbhUta thaIne nAsI gayA. te joIne camatkAra pAmelA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA kanakazekhare rasiMha kumArane vijJapti karI ke -"he svAminuM! Ape moTuM Azcarya batAvyuM che te have tamAruM rUpa paNa prakAzita karo." te vakhata yakSe pratyakSa thaIne raNasiMha kumAranuM sarva caritra kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLIne kanakazekhara ati harSita thaye ane ghaNuM dhAmadhUmathI pitAnI putrIno vivAha karyo. bIjA sarva rAjAonuM paNa paherAmaNa ApavA vaDe sanmAna karyuM. pachI teo pitA potAne deza gayA. kanakazekhare eka dezanuM rAjya jamAIne arpaNa karyuM. eTale tyAM rahIne te kanakavatInI sAthe viSayasukhane anubhava karavA lAge. pachI suMdara kheDutane belAvI tene yogya rAjyakAryamAM adhikArI karyo. e avasare somA nAmanI meTI nagarIne viSe, puruSottama nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene navatI nAmanI putrI hatI. te kanakazekhara rAjAnI benanI putrI (bhANeja) thatI hatI. teNe kanakAvatInA pANigrahaNane sarva vRttAMta jAye. tethI te raNasiMha kumAranI upara anurAgavALI thaI, ane teNe raNasiMha vinA anya vara nahi karavAne niyama lIdhe. e pramANe potAnI putrInI IcchA jANune, puruSottama rAjAe potAnA pradhAna puruSone raNasiMha kumArane bolAvavA mekalyA. tyAM jaIne teoe AmaMtraNa karyuM, eTale raNasiMhe javAba Apyo ke "e saghaLuM kanakazekhara jANe, huM kAMI jANatA nathI." eTale pradhAna puruSee kanakazekharane vidita karyuM tyAre teNe vicAryuM ke "mArI bhANejane vivAha karI Apa e mane ucita che." e pramANe citavI raNasiMha kumArane bolAvIne kahyuM ke "tame ranavatInA pANigraha mATe jAo." teNe te kabUla karyuM. pachI moTA parivAra sAthe ranavatIne paraNavA mATe jatAM mArgamAM pADaLIkhaMDa nagaranI samIpanA upavanamAM ciMtAmaNi yakSanA derA pAse Avyo. eTale yakSamaMdiramAM jaIne teNe yakSane praNAma Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . upadezamALA karyA. tyAM tenI jamaNI AMkha pharaphI, eTale te manamAM cittavana karavA lAgyA ke "ahIM keI ISTano meLApa thaze." te samaye pADalIkhaMDa nagarAdhIza kamalasena rAjAnI rANuM kamalinInI kukSine viSe utpanna thayelI kamalavatI nAmanI kuMvarI sugaMdhI padArtho tathA puSpa vigere pUjAnI vastuo laIne, sumaMgalA dAsI sahita te yakSanA maMdiramAM AvI. tyAM rasiMha kumArane joIne te kAmavihala thaI gaI. kumAra paNa tene joIne mohita thayo. teo baMne netranuM maTakuM paNa mAryA sivAya, ekanajare parasparane sasneha jotAM ubhA rahyAM, pachI kamalavatIe yakSanI pUjA karIne prAMte prArthanA karI ke-"svAmin! tamArI kRpAthI A puruSa mAro bha thAo. enA darzanathI huM tenA para ati rAgavatI thaI chuM. mATe tame prasanna thaIne e rAjakumArane mArA bhartArapaNe Apo." tyAre yakSe kahyuM ke-"he bAlA! A rAjaputra huM tane arpaNa karuM chuM. enI sAthe tuM IcchAnusAra saMsAranuM sukha bhegava." e pramANe sAMbhaLIne tene ghaNe AnaMda thayo. pachI kamalavatI sevakadvArA tenuM nAma vigere pUchIne, snehadaSTithI tene pharIpharIthI jetI pitAne ghare gaI kumAre paNa pitAnA mukAme Avyo. bIje divase paNa kamalavatI pUjA karavAne AvI. kumAre tene joI. pUjA karyA bAda vINAvAdanA pUrvaka saMgIta karIne te ghare gaI. kumAra tenuM gAna tathA vINane svara sAMbhaLIne manane viSe cintavavA lAgyuM ke "je A bAlAne paraNuM te ja mAro janma saphala che, nahi te A jIvitathI zuM ?" e pramANe tenA rAge vAdyo sate tyAM ja rahyo. mukAma upADyo nahi. ekadA puruSottama rAjAnA pradhAnee AvIne vijJapti karI ke "svAmina! atra vilaMba karavAnuM zuM kAraNa che ?" kumAre kahyuM ke -"mAre ahIM kAMI kAma che, tame AgaLa jAo, huM tamAre pAchaLa jaladIthI AvuM chuM.' e pramANe kumArane uttara sAMbhaLIne teo samApurIe puruSottama rAja samIpe gayA ane kumAra pAchaLa Ave che ema kahyuM. have Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA raNasiMha kumAra te kamalavatInA rUpathI mohita thaIne tyAM ja rahe che. te avasare eka bhIma rAjAno putra paNa kanakasena rAjAnI sevA kare che, te kamalavatInuM rUpa joIne tenA para mohita thaye che; paraMtu kamalavatI tene jarA paNa IcchatI nathI. eka vakhata kamalavatIne yakSapUjAne arthe gayelI jANIne te bhImaputra tenI pachavADe gayo. teNe dhAryuM ke "jyAre te yakSaprAsAdamAMthI bahAra nIkaLaze, tyAre huM mArA mananI sarva abhilASA tene jaNAvIza." e pramANe vicAra karatA sata te dvAramAM ja ubhe rahyo. kamalavatIe paNa tene je, eTale teNe sumaMgalA dAsIne kahyuM ke -"A puruSa je dvArane viSe ubhe che te je aMdara Ave te tene tAre ro." e pramANe kahIne te maMdiranI aMdara gaI ane dAsIne dvAra pAse ubhI rAkhI. pachI ekAMte jaI eka jaDI kAna upara bAMdhavAthI puruSarUpe thaIne te prAsAdanA dvAra pAse AvI. tyAre kumAre tene pUchayuM ke- he devapUjaka! kamalavatI haju kema bahAra AvI nahi?" tyAre teNe kahyuM ke meM te A dAsIne ekalIne ja prAsAdane viSe joI che, bIjI kaI paNa strI aMdara nathI." e pramANe kahIne te pitAne ghera AvI. pachI karNa uparathI jaTikAne dUra karI eTale mULarUpe thaI gaI. pAchaLa bhImaputre prAsAdanI aMdara ghaNuM tapAsa karI, paNa kamalavatIne nahi jevAthI te khinna thaIne pitAne sthAne gayo. sumaMgalA dAsI paNa ghera AvI. tyAM kamalavatIne teNe pUchyuM ke -"he svAminI ! tame ahIM kevI rIte AvyAM? meM tamane bahAra nIkaLatAM joyA nahi." tyAre teNe jaTikAnuM sarva svarUpa kahI batAvyuM. te vakhate dAsIe kahyuM ke"he svAminI ! evI jaTikA tamane kyAMthI maLI?" kamalavatIe kahyuM ke- "sAMbhaLa, pUrve huM eka vakhata yakSane maMdire gaI hatI. te vakhate tyAM eka vidyAdhara ne vidyAdharInuM joDuM AvyuM hatuM. mane joIne vidyAdharI manamAM cintavavA lAgI ke "je A addabhuta rUpavAlI strIne mAro pati jeze te te tene rUpathI mohita thaI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 upadezamALA jaze.' evuM dhArIne huM na jANuM tema teNe mArA ka upara eka TakA bAMdhI dIdhI. huM yakSanI pUjA karavAne mATe gaI tyAM mArA puruSaveSane joI ne huM... vismita thaI, ane sarva zarIrane avalAkatAM eka TakA kahyuM` upara jovAmAM AvI. te jaTikA dUra karI eTale hu' mULarUpamAM AvI tyArapachI te jaTikAne AdarathI grahaNa karIne me' mArI pAse rAkhI che. tenA prabhAvathI puruSa veSa dhAraNa karIne huM Aja yakSaprAsAdamAMthI bahAra nIkaLI hatI. ' e pramANe kamalavatIe potAnI dAsIne jaTikAnuM svarUpa nivedana karyuM. da A have bhIma rAjAnA putre tene mATe ghaNA upAyeA karyA, paraMtu eka paNa upAya kAme lAgyA nahi. tyAre teNe kamalavatInI mAtAne potAnA abhiprAya jaNAvyA teNe vicAra karyo ke mahAna rAjaputra che te AnI sAthe mArI putrInA lagna thAya te te yukta che' A pramANe vicArIne teNe peAtAnA svAmIne te hakIkata nivedana karI. teNe paNa te kabUla karyuM. khIje divase ja lagna lIdhAM. jyAre kamalavatIe te vAta jANI, tyAre teNe ghaNuM duHkha utpanna thayuM; tethI te khAtI nathI, sutI paNa nathI, mAlatI nathI ane hasatI paNa nathI. te manamAM vicAra kare che ke * te yakSanI pAse ja jaI ne tene upAlabha daIne tenA ja Azraya lau, te sivAya mArI bIjI gati nathI. * A pramANe vicArIne rAtrie gupta rIte nIkaLI yakSama`diramAM AvIne tene eLabhe ApavA lAgI ke " huM akSa! tamArA jevA mukhya devAnu vacana anyathA nIvaDe e ghaTita gaNAya nahi. kAraNa ke satpuruSAne tA eka ja jIbha haiAya che. kahyuM che ke sat puruSAne eka, sarpane e, prajApatine cAra, agnine sAta kArtika, RSine cha, rAvaNune daza, zeSanAgane be hajAra ane durjanAnA mukhamAM hajAro ne lAkhA jIbha hAya che.' bleke e pramANe che chatAM tamArI vANI anyathA nIvaDI. paraMtu mArA jIva te! mArA hAthamAM che. " e pramANe Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 11 kahIne raNasi'ha kumAranA mukAmanI pAse jaI moTA vRkSane viSe gaLephrAMsA bAMdhIne khAlI ke--" huM vanadevatA! mAru vacana sAMbhaLeA, me. raNasi'ha kumArane paraNavAnI icchAthI A cintAmaNi yakSanuM bahu rIte ArAdhana karyuM.. teNe mane vacana paNa ApyuM para`tu pALyuM nahi, tethI hu` AtmaghAta karu chuM. jo A bhavane viSe e mArA pati na thayA te AvatA bhavane viSe te mArA vallabha thAe. " e pramANe kheAlI vRkSa upara caDIne kaMThamAM phAMsA nAMkhIne laTakI rahI. tevAmAM sumaMgalA dAsI tene pagale pagale tyAM AvI. teNe kamalavatInI e prakAranI avasthA joIne zArakhakAra karI mUkayeA. te sAMbhaLIne raghusiMha kumAra potAnA sumitra mitra sahita tyAM satvara AvyA. dAsIe galAnA phAMsA chedI nAMkhyA, eTale kamalavatI bezu avasthAmAM nIce paDI. zIta pavana vigerenA upacArathI te svastha thaI, tyAre mAre pUchyu ke hai suMdarI ! tu kANu che ? te zA mATe gaLe phAMsA nAMkhyA hatA ? te A sAhasa zA hetue karyuM ? 'suma galAe uttara ApyA ke svAmin! zuM hajI Ape Ane Ape Ane na oLakhI ? tamArAmAM jenuM citta lIna thayuM che evI A rAjaputrI kamalavatI che. tenA pitAe tene bhIma nRpanA putrane ApavAthI te AtmaghAta karIne maraNa pAmavA icchatI hatI, tenu meM gaLAphAMsA kApI nAMkhI rakSaNa karyuM che. " te sAMbhaLIne raNasiMha kumAra ati harSita thayeA. tyArapachI sumitra meLye ke huM mitra! kaye! kSudhAtura mANasa miSTa anna khAvAnuM maLate sate vilakha kare ? te mATe A mALAnu pANigrahaNa karIne tenA manmathasamudramAMthI uddhAra karo.' e pramANenu citranuM kathana sAMbhaLIne raNasiMhai te ja vakhate tenI sAthe gAMdhava lagna karyuM. kamalavatI paNa manamAM ati AnaMdita thaI. pachI kamaLavatI rAtrie ja sumitranI sAthe potAne ghera AvI. te samaye vivAhakAnA ati harSamAM peAtAnA kuTu'parivAranuM mana vyagra che, evuM jANIne kamalavatIe peAtAnA srIveSa sumitrane Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 upadezamALA paherAvyo, ane pote puruSaveSa dhAraNa karIne raNasiha kumAranI samIpe gaI. kumAre paNa tene neharaSTithI be hastavaDe gADha AliMgana karIne pitAnI pAse besADI. have lagna vakhate bhImaputra hAthI upara svArI karIne meTA ADaMbarathI paraNavA AvyA; ane mahatsava pUrvaka kamaLavatIno veSa jeNe dhAraNa karyo che evA sumitranI sAthe pANigrahaNa karI tene laIne potAne sthAne Avyo. pachI kAmanA AvezathI kemala AlApapUrvaka navIna vadhUne puna: punaH belAvavA lAge; paNa te jarA paNa belatI nathI; cUpa thaIne besI rahI che. ati komanA AvezamAM teNe hasta vaDe tenA aMgane sparza karyo. te sparzathI te to puruSa che evuM jANuMne teNe pUchayuM ke-"tuM keNu?" teNe uttara Ape ke-"huM tArI vadhU chuM."kumAre pUchyuM ke tuM vadhu kayAM che? tArA hasparzathI jaNAya che ke tuM puruSa che." tyAre vadhune veSa dhAraNa karanAra sumitre javAba Apyo ke-"he prANanAtha ! A zuM lo cho? zuM tame tamAruM ceSTita prakaTa karo cho ? vivAhanA utsavathI paraNelI evI mane ceTakavidyAthI puruSarUpa karo che; tethI huM hamaNAM mArA pitA pAse jaIne kahIza ke huM kumAranA prabhAvathI putrIpaNAne tajI daIne putra thaI chuM" e pramANe bolavAthI "A kema banyuM ?" ema vicArate bhImaputra vyagra cittavALo thayo. te avasare strIveSa dhAraNa karanAra sumitra raNasiMha kumAra pAse AvyuM, ane rAtrinuM sarva vRttAMta kahyuM te kautuka sAMbhaLIne teo sarva hastatAlI daIne hasavA lAgyA. ahIM bhImaputre kanakasena rAjA pAse AvIne kahyuM kemArI sAthe tamArI je putrInA lagna thayA te te putra dekhAya che." te sAMbhaLIne tenA sAsu sasarAe kahyuM ke-"zuM A jamAI gAMDo thaI gayo che ke A pramANe lAve che? athavA zuM bhUtathI AvezavAna thayela che ke jethI A pramANe asaMbaMdha bole Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 13 che? eka ja bhavane viSe jIva strIpaNuM tajI daIne puruSatva prApta kare evA prakAranI pravRtti kaI divasa thaI nathI ane thaze paNa nahi, temaja evI vAta sAMbhaLavAmAM paNa AvI nathI. tema A jamAI paNa asatya zA mATe bele? mATe e puruSe keI dhUta dekhAya che." e pramANe kahI rAjAe kamalavatInI sarvatra zedha karAvI paNa tene patto kaI jagyAe maLyo nahi. tyAre rAjA ati zekAtura thaI gaye, ane rANI paNa putrInA mohane lIdhe rudana karatI satI sevake pratye kahevA lAgI-ke "je keI mArI putrIne lAvI Apaze tenI abhilASA huM pUrNa karIza." tethI sevake paNa sarvatra bhamyA, paraMtu patto na lAgavAthI khinnA thaIne pAchA AvyA. prAtaHkAle patto meLavelA koI puruSe kanakasena rAjA pAse AvIne kahyuM ke-"he svAmin ! meM kamaLavatIne lagnaveSamAM raNasiMha kumAranA mukAme krIDA karatI joI che." te sAMbhaLIne krodhathI jenAM netro lAlaceLa thaI gayAM che e kanakasena rAjA bhImaputra sahita meTuM lazkara laIne tyAM AvyA, ane raNasiMha kumAranI sAthe yuddha ArahyuM. raNasiMha paNa siMhanI mAphaka yuddha karavA lAgyo. raNasiMha kumAre pite ekalo chatAM devanI sahAyathI bhImaputra sahita kanasena rAjAne jItI laIne temane pakaDI lIdhA, te vakhate kamaLavatInI dAsI sumaMgaLAe AvIne sarva vRttAMta jaNAvyuM. pachI kamaLavatI paNa AvI ane pitAne praNAma karI be hAtha joDI ubhI rahI. kanakasena rAjAe bhImaputranI sarva svarUpa sAMbhaLyuM; tethI tenA para krodhAyamAna thaIne tene ghaNe tiraskAra karyo. kamaLavatIe bhImaputrane paNa choDAvI mUkyo. kanakasena rAjA raNasiMha kumAranuM kula, dhairya vigere jANIne ati harSita thaye. pachI meTA ADaMbarathI kamalavatIne vivAha karyo. hastameLApa samaye ghaNuM hAthI ghoDA vigere ApyA. raNasiMha paNa tyAM cirakAla sudhI rahyo. tyAra pachI kamalavatIne laIne potAne deza pAcho pharyo ane Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 upadezamALA kanakavatI tathA kamalavatInI sAthe viSayasukha bhagavata sukhamAM kALa nirgamana karavA lAgyo. ahIM semapurIne viSe puruSottama rAjAnI putrI ratnAvatI vicAra karavA lAgI ke "are! mArA pANigrahaNa arthe ahIM AvatAM raNasiMha kumAra rastAmAM kamaLavatIne paraNyA ane tenAmAM ati lubdha thayA, eTaluM ja paNa nahi te mArA valabhe mane evI vismRta karI dIdhI ke ahIM mane paraNavAne paNa AvyA nahi. hamaNuM te te kamalavatI vinA bIjA kaI tarapha najara paNa karatA nathI, tethI teNe kAMI kAmaNa karyuM hoya ema jaNAya che. bhartAnuM hRdaya kamalavatInA nehathI ati bharapUra thayeluM dekhAya che ke jethI mArA snehane temAM avakAza thaI zakato nathI. paraMtu huM tyAre kharI ke jyAre keI paNa upAye karI tenA upara kalaMka caDAvIne tenA uparathI bhartAranA cittane utArI nakhAvuM." e pramANe vicAra karIne teNe potAnI mAtAne e vAta jaNAvI. teNe paNa "tArI IchAnusAra karaevI rajA ApI. pachI tyAM eka duSTa "gaMdhamUSikA" nAmanI kAmaNa tathA vazIkaraNa vigeremAM kuzala evI strI rahetI hatI. tene bolAvIne ratnAvatIe kahyuM ke -"he mAtA ! tuM mAruM eka kArya kara, te kArya e che ke raNasiMha kumAra kamaLavatInA upara ati lubdha thayelA che, tethI evuM karo ke jethI tene kalaMkathI dUSita mAnIne kumAra gharamAMthI kADhI mUke." te sAMbhaLIne paritrAjikAe te vAta kabUla karI ane belI ke- emAM te zuM moTuM kAma che? te huM a5 kALamAM karIza." e pramANe vacana ApIne te thoDA divasamAM raNasiMha kumAra hatA te nagaramAM AvI. tyAM te atapuramAM kanakAvatInA maMdiramAM gaI ane tene navatInA kuzala samAcAra vigere nivedana karyuM. ranavatInA taraphathI samAcAra lAvelI hovAthI kanakAvatIe tene sanmAna ApyuM. pachI te hamezAM ataHpuramAM javA lAgI. ane kutUhala vinoda eka ha tI kArya kare che Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA vigere vArtA karavA lAgI, te kamalavatInI sAthe vizeSa vAtacita karatI hatI, ane jema kamalavatIne tenA para vadhAre vizvAsa utpanna thAya tema karatI hatI. dararoja javA-AvavAnuM karatAM teNe eka divasa phUTa vighAthI kamalavatInA maMdirane viSe parapuruSane Avate kumArane batAvyuM. paNa tenA manamAM jarAe AvyuM nahi; te te vicAra karavA lAgyA ke---"kamalavatInuM zIla sarvathA niSkalaMkita che." e pramANe ghaNIvAra parapuruSane AvatAM jevAthI kumAre vicAryuM ke "zuM kamalavatI zIlathI khaMDita thaI haze? ke jethI huM hamezAM tenA maMdiramAM parapuruSane AvatA jatA pratyakSa jouM chuM." teNe kamalavatIne pUchyuM ke-"huM hamezAM tArI maMdirane viSe parapuruSane AvatA jouM chuM tenuM zuM kAraNa?" te sAMbhaLI kamalavatI belI ke-"he prANanAtha ! huM kaI paNa jANatI nathI. jyAre tame parapuruSanA saMcAranuM svarUpa pUcho cho tyAre te mArAM karmane deSa che. jyAre tame evuM jue che tyAre huM jarUra madabhAgyavatI chuM. mATe je A pRthvI mArga Ape, to tenA viSe samAI jAuM ke jethI evuM azrAvya vacana sAMbhaLavuM na paDe." A pramANe uttara sAMbhaLIne kumAra vicAra karavA lAgyo ke -kherakhara e bhUta AdinuM vilasita jaNAya che. AnAmAM kaI paNa prakAranI kuceSTA jaNAtI nathI. joke suMdara bhrakuTIvAlI strI yauvanAvasthAmAM tIkSaNa kaTAkSa pheMkIne paranA manane mehita kare che, paraMtu te puruSanI sAthI haMmezAM saMgama kevI rIte saMbhave ? temAM paNa vizeSe karIne aMtaHpurane viSe te te saMbhave ja nahi. kemake akAla mRtyune abhilASI evI keNa ahIM hamezAM Ave? e pramANe vicAra karavAthI te satya jaNAyuM nahi, paNa mananI aMdara zaMkAyukta rahyo. tethI kAMIka sneha te ghaTayo. pelI duSTae vicAra karyo ke-"haju paNa AnuM citta tenA uparathI virakta thayuM nahi, tethI have bIjA upAyathI temanA nehane bhaMga karuM." evuM dhArIne 1. na sAMbhaLavA yogya, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA tAMbUlabhejananA upAye karI maMtracUrNadine bhegA karIne teNe kumAranuM mana virakta karyuM. kumAranuM mana je pUrve kamalavatIne upara gADha pyAramAM lagna hatuM tene maMtracUrNadinA prayogathI tenA pratye javalAyamAna karyuM. kumAra lekA5vAdathI DarIne vicAra karavA lAgyo ke "A kamalavatIne tenA pitAne ghare mekalI dauM, ahIM rAkhavA lAyaka nathI." e pramANe vicArIne teNe sevakone belAvI AjJA karI ke "tame kamalavatIne rathamAM besArIne tenA pitAne ghera mUkI Avo." e pramANe sAMbhaLIne sevake vicAra karavA lAgyA ke-"A AvuM aghaTita kema kare che? paNa ApaNane te svAmInuM vAya ulaMghana na thaI zake tevuM che. e pramANe vicArIne teo kamalavatInI pAse AvI belyA ke-"he svAminI! tamArA pati vATikAne viSe gayelA che te tamane tyAM lAve che, mATe rathamAM besIne zIvra cAlo." e pramANe asatya belIne teoe tene rathamAM besArI. te vakhate kamalavatInI jamaNI AMkha pharakI, tethI te vicAravA lAgI ke atyAre zuM azubha thaze? paNa svAmI mane belAve che mATe jarUra javuM, je banavAnuM hoya te bane. e pramANe vicArI vyagracitte te rathamAM beThI. sevakoe rathane satvara calAvyo. kamalavatIe pUchayuM ke-"mArA svAmIthI alaMkRta thayeluM upavana keTaluM dUra che?" tyAre sevake uttara A ke-vana kayAM ane tamAre svAmI paNa kyAM ? kumAre tamArA pitAne ghera tamane mUkI AvavAnI amane AjJA ApI che. kamalavatIe kahyuM ke-"bhale, jyAre AvuM vagara vicAryuM temaja parIkSA karyA vinAnuM kArya karyuM che te pachavADethI tene ghaNe pazcAttApa thaze, bAkI mAre te je karma udayamAM AvI paDayuM te bhegavavuM ja joIe. kahyuM che ke "karelA karmone kSaya karoDa varSe karIne paNa thato nathI. zubha vA azubha je karma karyuM hoya, te avazya jogavavuM ja paDe che. paraMtu huM niraparAdhI pratye A Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 17. zuM AcaryuM?" A pramANe vicAratI te thoDA divasamAM pADalIkhaMDapura samIpe AvI pahoMcI. eTale kamalavatI belI ke-bahe sArathI ! tuM ahIMthI ja rathane pAcho vALa. have ahIM tAruM kaMI kAma nathI. A sthAnathI huM paricita chuM. ahIM AMthI sanmukha ja pADalI khaMDapuranuM upavana dekhAya che, tethI huM ekalI sukhethI jaIza." e pramANe sAMbhaLI sArathI praNAma karIne AMkhamAM aNu lAvI belyo ke "he svAminI! tame sAkSAt zIla rUpI bhUSaNane dhAraNa karanArA lakSamI che, ne huM adhama AjJAne karavAvALe karmacaMDALa chuM, ke jethI tamane araNyamAM tajI dauM chuM. duSTa karma karanAra evA mane dhikkAra che?" e pramANe belatA sArathIne kamalavatIe kahyuM ke-"he puruSa! AmAM tAro aparAdha nathI. je sevaka che te te svAmInI AjJA pramANe kareja che. paNa te maMdabhAgyavaMtane mAruM eka vacana kaheje ke "zuM A kArya kulocita kareluM che?" e pramANe sAMbhaLyA bAda kamalavatIne vaTa tarunI nIce mUkIne sArathI ratha laIne pAcho vaLyo. pachI ekAkI kamalavatI rotI ne vilApa karatI belavA lAgI ke-"he vidhAtA ! te A ati jUra kArya zuM AcaryuM? akALe vaja paDavA rU5 priyanA viyegathI utpanna thatuM duHkha te mane zA mATe ApyuM ? meM tAro ze aparAdha karyo hato ! A duHkha te sarva sahana thaI zake tema che, paraMtu asatya kalaMka caDAvIne bhartAe mane gharamAMthI kADhI mUkI che; tethI mane mahada duHkha thAya che. huM zuM karuM? kyAM jAuM he mAtA! ahIM AvIne dukhadAvAgnithI vaLatI tArI putrInuM rakSaNa kara. athavA tuM AvatI nahi, kAraNa ke mAruM dukha joIne tAruM hRdaya phATI jaze. huM maMdabhAgyavatI chuM. kAraNa ke huM kumArAvasthAmAM pitAne vara zodhavAnI ciMtAnuM kAraNa thaI hatI. pANigrahaNa vakhate pitAne baMdhana vigerenuM kaSTa prApta karAvyuM hatuM. atyAre paNa A sAMbhaLIne te paNa duHkhI thaze." A pramANe aneka rIte vilApa karatI satI manane viSe vicAra karavA lAgI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA prA zIla ziva linanuM che ane upadezamALA ke- prathama mArA svAmI e mArA zIlanI sArI rIte parIkSA karI hatI. paraMtu evuM jaNAya che ke koI niSkAraNa vairIe athavA bhUtarAkSasa vigeree iMdrajALanuM svarUpa batAvIne mArA svAminuM mana buddhagrAhita karI nAMkhyuM che. tethI hamaNuM kalaMkayukta mAre pitAne ghera javuM sarvathA yukta nathI. hamaNuM te jaTikAnA prabhAvathI puruSa rUpa dhAraNa karIne rahuM. kAraNa ke pAkA badarI phaLanA jevA strI zarIrane joIne keNa jogavavAnI icchA na kare? kahyuM che ke "taLAvanuM pANI pIvAne, tAMbUla khAvAne ane yauvanAvasthAmAM strInA zarIrane jovAne keNu usuka na thAya?" mAre te prANatyAgathI paNa zIlanuM rakSaNa karavuM te zreSTha che. kAraNa ke A saMsAramAM zIla sivAya bIje parama pavitra ane niSkAraNa mitra nathI. kahyuM che ke-"zIla e nirdhananuM dhana che, alaMkArarahitanuM AbhUSaNa che, videzane viSe parama mitra che, ane A bhavamAM tathA parabhavamAM sukha ApanAruM che." vaLI zIlanA prabhAvathI prajavalita agni zAMta thaI jAya che ane sarpa Adine bhaya nAza pAmI jAya che. AgamamAM paNa kahyuM che ke-deva, dAnava, gaMdharva, yakSa, rAkSasa ane kinnara vigere brahmacArIne namaskAra kare che, kAraNa ke te duSkara kAryanA karanAra che." vaLI "kaI koDogame naiyAnuM dAna de athavA sonAnuM jinabhuvana karAve te paNa jeTaluM puNya brahmavata dhAraNa karanArane thAya che teTaluM tene thatuM nathI." A pramANe vicAra karIne te jaTikAnA prabhAvathI brAhmaNane veSa dhAraNa karIne pADalI khaMDapurathI pazcima dizAe Avela "cakaghara" nAmanA gAmanI samIpe cakradhara devatAnA maMdiramAM pUjArIpaNe rahI, ane sukhe kALa nirgamana karavA lAgI. have sArathIe raNasiMha kumAra pAse jaIne kamalavatI saMbaMdhI sarva vRttAMta kahyuM, te sAMbhaLIne A sarva gaMdhamUSikAnA maMtrAdinuM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA mAhAtamya che" evuM jANuM kumAra atyaMta pazcAttApa karavA lAgyo ke-"meM adhame kulane anucitta evuM A zuM AzcaryuM? ke jethI nirdUSaNa evI prANapriyAne kalaMka caDAvyuM. te mArI prANapriyA kamaLAkSI kamalavatI zuM karatI haze? huM zuM karuM? tenA vinA sarva zUnya lAge che. "dIpa chatAM, agni chatAM tathA nAnA prakAranA maNi chatAM eka te mRgAkSI vinA A jagata badhuM aMdhakAramaya lAge che." kezu jANe te mArI vallabhA have mane kyAre maLaze? adhanya e huM lokone mukha zI rIte batAvI zakIza? mane dhikkAra che ! je hadayane viSe e mATho vicAra AvyuM te mAruM hRdaya phUTI kema gayuM nahi? ane te mArI jIbha zatakhaMDa kema thaI gaI nahi, ke jeNe tene vanamAM mUkI AvavAnI rajA ApI ? A pramANenuM akArya karatAM mArA mAthA upara brahmAMDa kema tUTI paDayuM nahi? are! vagara vicAre kareluM kArya mahA anarthane mATe ja thAya che. nItizAstramAM paNa kahyuM che ke "kaI paNa kArya sahasA karavuM nahi. kAraNa ke sahasA kArya karanAra avivekI parama ApadAnuM sthAna thAya che, ane vicArIne kAma karavAvALA guNalabdha prANuo svayameva saMpadAne pAme che. paNa have A pramANe zeca karavAthI zuM? vicAravAnI jarUra e che ke A kAya kenAthI thayuM?" e pramANe vicAra karatA teNe gaMdhabhUSikA jatI rahyAnA khabara sAMbhaLyA, eTale "kharekhara A kArya teNe ja kareluM che" ema nA zvAsa pUrvaka vicAravA lAgyo. have gaMdhamUSikAe samApurI jaIne ratnAvatI pAse kumAranuM badhuM svarUpa tathA kamalavatInuM paNa svarUpa kahI batAvyuM. ratnAvatI harSavatI thaI. pachI teNe potAnA pitA puruSottama rAjane kahyuM ke - he svAmin ! raNasiMha kumArane teDAvo." eTale puruSottama rAjAe paNa kumArane belAvavAne kanakapura kanakazekhara rAjAnI pAse pitAnA sevako mokalyA. teIe tyAM jaIne kahyuM ke - "he Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 upadezamALA e svAmin! raNusi'hu kumAra ratnavatI' pArigrahaNa karyA vagara rastethI ja pAchA vaLyA e ghaNu anucita karyu" che, teNe amane lajjita karyAM che; paraMtu ratnavatI teA temanA viSe ekacittavALI ja rahI che. tethI have tenA pANigrahaNa arthe kumArane mAkalA." kanazekhare kumArane beolAvI AjJA karI ke ratnavatInA vivAha mATe jAe.' kamaLavatInA virahathI joke tenu mana vyagra hatuM, tApaNu pitAnA AgrahathI teNe kabUla karyuM. zubha divase sanyasahita cAlyA. zubha zukana joI prayANa karatAM pADalIkhaDapura samIpe AvyA. eTale priyAnI zeAdha mATe pharatAM pharatAM cakradhara gAmanI samIpanA udyAnamAM AvI, tyAM taMbU nAMkhI paDAva karyAM. kumAra cakradharadevanI pUjA karavA cAlyA, te vakhate temanI jamaNI cakSu pharakI, tethI te vicAravA lAgyA ke-- Aja kAI iSTanA saMyAga thaze, paraMtu kamalavatI vinA mane khIjuM kaI ISTa nathI; tethI jo te maLI Ave, te kharA iSTa lAbha prApta thayA mAnu pramANe vicAre che, tevAmAM puSpabaTuka rUpadhAraka kamalavatIe puSpa lAvIne kumAranA hastamAM mUkayAM. kumAre tene yogya mUla ApyuM.. pachI puSpaSNaTuke vicArya" ke A raNasiMha kumAra ratnavatInA pANigrahaNArthe jatA jaNAya che.' kamaLavatI kumArane joI ati harSita thaI. kumAra paNa puSpamaTukarUpa dharanArI kamaLavatIne punaH punaH jotA sattA vicAra karavA lAgyA ke --'A mArI prANavallabhA kamalavatInA jevA dekhAya che. ane joI ne mAruM mana ati praphullita thAya che.' e pramANe cintana karatA vismayathI tene punaH punaH jotAM paNa tRpta thayA nahi. kamalavatI paNa sneha karIne peAtAnA priyane nirakhavA lAgI, pachI kumAra maTukane sAthe laIne peAtAnA mukAme AvyA, ane bheAjana vigerethI bhaktipUrvaka tenu' bahu sanmAna karIne tene pAtAnI pAse besADayeA. pachI kumAra tene kahevA lAgyA ke-- he baTuka ! tAru' aMga phrI*Ine jotAM chatAM mane tRpti thatI nathI. tAru dana mane atizaya " Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA iSTa lAge che." baTuka belyo ke-"he svAmina! e satya che. jema caMdranI kAMtinA darzanathI cAMdropalamAMthI ja amRta save che, bIjAmAMthI savatuM nathI, tema A saMsAramAM paNa che jene vallabha hoya che, tene jovAthI tRpti thatI ja nathI" kumAre kahyuM ke mAre AgaLa javAnuM khAsa kAraNa che, paraMtu tArA premanI zaMkhalAthI baMdhAyela mAruM mana eka pagaluM paNa AgaLa bharavAne utsAhita thatuM nathI, tethI kRpA karI tuM mArI sAthe cAla. pAcho huM tane ahIM avazya lAvIza." e pramANe sAMbhaLIne baTuka bolyo ke-"mAre atre haMmezA cakradhara devanI pUjA karavAnI che, tethI mArAthI kema AvI zakAya? vaLI daMbharahita vrata dhAraNa karanAra mane tyAM AvavAnuM prajana paNa zuM che?" kumAre kahyuM ke-"je ke tAre kaMI paNa kArya nathI to paNa mArA upara kRpA karIne tAre AvavuM joIe." kumAranA AgrahathI teNe te kabUla karyuM, ane tenI sAthe AgaLa cAlyA. mArgamAM jatAM kumArane baTukanI sAthe ghaNuM prIti baMdhANI. eka kSaNa paNa te tene saMga choDatuM nathI. tenI sAthe ja besavuM, uThavuM, cAlavuM ne sUvuM vigere kare che. zarIranI chAyAnI jema teo bane eka kSaNa paNa ne khA paDatAM nathI. dUdha ne jaLanI jevI teone mitrI thaI che. kahyuM che ke -"dUdhe pitAnI sAthe mizrita thayela jaLane potAnA sarva guNa ApyA. pachI dUdhane tApa upara caDAveluM jeIne jaLa pitAnI jAtane agnimAM nAMkhI, arthAta pite baLavA mAMDayuM; te vakhate pitAnA mitrane ApattimAM joIne dUdha uchalIne agnimAM paDavA taiyAra thayuM. tene pAchuM tenA mitra sAthe meLavyuM arthAt pANI chAMTayuM tyAre te zAMta thayuM. sArA mANasanI maitrI evA prakAranI hoya che." ekadA kumAra baTukane kahevA lAgyo ke-"he mitra ! mAru mana mArI pAse nathI." teNe pUchyuM ke-"te kayAM gayuM che.?" Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 upadezamALA ' kumAre kahyuM ke- te mArI vallabhA kamalavatInI sAthe gacu' che. ' teNe pUchyu. ke-'kamalavatI kyAM gaI che? kumAre kahyuM ke- mArA jevA maMdabhAgyavALAnA gharane viSe evu' sIratna kathAMthI rahe ? daivathI jenuM mana naSTa thayelu' che evA meM te niraparAdhI mAlAne kADhI mUkI. te kayAM gaI haze!' khaTuMke kahyuM ke jene mATe tuM ATalA badhA kheda kare che te kevI hatI ?' kumAra netramAM azru sahita kahevA lAgyA ke he mitra! tenA guNNA eka jIbhathI gaNavAne kevI rIte zaktimAna thavAya? sava guNunu. bhAjana te strI hatI; have tenA vinA sarva sauMsAra zUnya lAge che. paraMtu tArA nathI mane AnaMda utpanna thAya che.' tyAre amuke kahyuM ke huM suMdara ! ATalA badhA pazcAttApa karavA ucita nathI, kAraNa ke vidhie nirmANa karela kArya nivAravAne kANu zaktivAna che ? kahyuM che ke- vidhi aghaTita ghaTanAne ghaTAve che ne sughaTita ghaTanAne jajarIbhUta kare che; jene mATe manuSyajAtane vicAra paNa AvI zakatA nathI tevI ghaTanA vidhi ghaTAve che.' te A pramANe bahu zAca karavAthI zA lAbha che?" have ghaNA divase kumAra mitra sahita seAmapurIe pahoMcyA. puruSAttama rAjA mahA utsavathI tenI sanmukha gayA, ane jamAI ne meATA ADa'barathI peAtAnA nagarane viSe praveza karAvyA. pachI zubha muhUrte ratnavatInu' pANigrahaNa karAvyuM'. puruSAttama rAjAe paherAmaNImAM ghaNA hAthI tathA azvo vigere ApyAM. tyAM raNasiMha kumAra zvazure Apela AvAsamAM rahetA satA ratnavatInI sAthe viSayasukha bhAgavavA lAgyA. ekadA ratnavatIe tene pUchyuM ke- he prANanAtha ! te kamalavatI kevI hatI ke je marI gaI satI paNa ApanA cittane cheDatI nathI, ane jeNe mArA pANigrahaNArthe ahIM AvatAM Apane vaza karI daI ne pAchA vALavA hatA ? 'kumAra meLyeA ke- huM priye ? Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA A tribhuvanane viSe enA jevI bIjI kAI strI nathI. tenA aMganA lAvaNyanuM zuM varNana karu...! te marI gaye sate tane paraNIne je viSayasukhanA AnaMda lau' chuM te AnaMda, dukALamAM geAdhama, taMdula Adi dhAnya nahi maLavAthI halakAM kAMga, kaiAdarA, zAmeA vigere tRNadhAnya khAI ne je AnaMda maLe tenA jevA che. kahyuM che ke " ' heLavIyeA hIre, rUDe racaNAyarataNe; phUTare phaTika taNe, maNie mana mAne nahi. " ratnAkaranA rUDA hIrAthI haLelA mANasanuM mana phuTaDAM ke ujaLAM evA phaeNTakanA maNithI mAne nahi. " _* A pramANenAM kumAranAM vacana sAMbhaLIne ratnavatI rASathI elI ke- me' kevu karyu? te duSTa strIne kevI zikSA ApI ? ahIMthI gadhamUSikAne mAkalI, te sa me' ja karyuM* hatuM. jevI te tamArI iSTa hatI, tevuM meM karyuM; te have tame zu' sevakanI peThe tenA guNA vAravAra gAyA kareA che ?' e pramANe sAMbhaLIne kumAra kamalavatIne tadna niSkalaMka mAnI, krodhathI lAlaceALa thaI, ratnavatIne hastathI pakaDI. lAta mArI, tiraskAra karIne olyA ke - hai malina karma karavAvALI! tane dhikkAra che! teM AjJA ApIne kukama karAvyuM, paNa tethI teM tArA peAtAnA jIvane ja du:khasamudramAM nAMkhyA che. tArA jevI strInA karatAM kutarI pazu vadhAre sArI che, ke je bhasatI hoya paNa anna ApavAthI vaza thAya che te bhasatI nathI. paraMtu vahumAnitA evI paNa mAninI ( strI ) kardi paNu pAtAnI thatI nathI. ?" e pramANe kahIne pachI vicAravA lAgyA ke- are! vRthA kala`kaciMtAmAM paDelI mArI priyA kamalavatI jarUra mRtyuvaza thaI haze, tA have mArA jIvanathI sacuM...!' e pramANe vicAra karI teNe peAtAnA sevakAne AjJA karI ke-tame mArA AvAsanI pAse eka mATI citA racA, ke jethI kamalavatInA virahathI du:khI thayelA huM temAM paDIne maraNa pAmuM.' e pramANe kahI parANe ciMtA karAvI, ane sava Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALo jaNAe vAryA chatAM baLI maravA cAlyA. ahIM puruSottama rAjAe te vAta sAMbhaLI, eTale prathama te kaDakapaTanI piTI, mithyA kalaMka caDAvanArI, akArya karanArI ane narakagatimAM janArI evI gaMdhamUSikAne ghaNuM karthanA karAvI, bhAnarahita karI, apamAna apAvI rAsabha upara besADIne nagaranI bahAra kADhI mUkI, strI jAti hovAthI mArI naMkhAvI nahi. pachI te kumAra pAse Avyo. tyAM teNe tathA sArthavAha Adi janee kumArane bahu prakAre vAryo chatAM te citA samIpa Avyo. rAjA Adi ja vicAra karavA lAgyA ke-meTo anartha thaze, eka strInA viyogathI AvuM puruSaratna mRtyu pAmaze." A pramANe vicArI kumArane citAmAM paDavAne taiyAra thayelA joIne puruSottama rAjA baTuka samIpe jaI kahevA lAgyo ke-"he Arya! A kumAra tAruM vAkaya ullaMghana karatA nathI, tethI evI vijJapti kara ke jethI te A pApakAryathI pAchA phare. pachI baTuka kumAra pratye betye ke -"he bhadra! uttama kulamAM utpanna thayA chatAM AvuM nIca kulane ucita karma kema kare che? tamArA jevA sadAcArI puruSane e ghaTita nathI. agnipraveza AdinA mRtyuthI anaMta saMsAranI vRddhi thAya che. temAM paNa mehAtura thaIne maravuM te te ati duHkhadAyI che. vaLI te mitra tame mane prathama kahyuM hatuM ke "huM tane cakadhara gAmanI samIpe pAcho pahoMcADIza" te tamAruM vacana anyathA thAya che. temaja mRtyu pAmelo kamalavatInI pAchaLa maravAne Icche che, te paNa vyartha che. - kAraNa ke jIva potAnA karmathI ja parabhavane viSe jAya che. jIvonI rAzI lAkha yoni che, tethI teonI gati eka nathI; karmane anusarIne jIvanI gati thAya che. paMDita puruSe sAruM . athavA madhyama kArya paNa phaLanA pariNAmane vicAra karIne ja karavuM joIe. rasavRttie kareluM tathA vagara vicAre kareluM kArya Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA AgaLa upara zalyanI jevuM duHkhadAyaka nIvaDe che. tethI A sAhasa karavAthI pAchA pharo; kAraNa ke "jIvate nara seMkaDe bhadrane jue che." vaLI jo tame mArI vAta sAMbhaLIne tamArA prANanuM rakSaNa karaze, te kadAcit tamane kamaLavatIne saMga paNa prApta thaze, paNa je mUDhapaNAne lIdhe prANatyAga karaze, te teno saMgama durlabha ja che." A pramANenI vaTukanI vANI sAMbhaLIne kamalavatIne maLavAnI kiMcit abhilASA jenA hRdayamAM uddabhavI che e kumAra kahevA lAge ke -"he mitra? zuM te mArI priyAne joI che? athavA zuM te jIve che evuM keIe tane kahyuM che? athavA jJAnanA baLathI tuM jANe che ke te maLaze ke nahi ? tuM mane agnimAM paDato aTakAve che tenuM kAraNa zuM che? te kahe." baTuka tye ke-"he kumAra ! tamArI priyA kamalavatI vidhAtAnI pAse che ema huM jJAnathI jANuM chuM, tethI jo tame kahe to mArA AtmAne vidhAtAnI pAse mokalIne kamalavatIne ahIM laI AvuM." tyAre kumAre kahyuM ke-je e sarva satya hoya te temAM jarA paNa vilaMba kara nahi. jyAre huM kamalavatIne joIza tyAre mArA A janma kRtArtha mAnIza." tyAre baTuka belyo ke-"he suMdara dakSiNa vinA maMtravidyA Adi kevI rIte siddha thaI zake?" tyAre kumAre kahyuM ke-"he mitra! prathama meM tane mAruM mana arpaNa karela che, have mArA prANa paNa tAre AdhIna che; te kahe have tethI vadhAre bIjI zI dakSiNa ApuM?" baTuke kahyuM ke -"dIrdhAyu thAo, paNa huM jyAre je kAMI tamArI pAse mAguM te tamAre ApavuM paDaze." kumAre kahyuM ke -"huM tane vara ApuM chuM te huM pALIza. bahu kahevAthI zuM ! paraMtu tuM have mArI priya vallabhAne satvara lAva." e pramANe kahevAthI baTuke saMjIvinI nAmanI jaDI sarvane batAvI. pachI te paDadAnI aMdara dhyAna karato beTho. kumAra paNa ati harSita thavA lAgyA. rAjA vigere paNa kamala Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 upadezamALA vatIne jovAne utsAhita thayA. vaLI mRtyu pAmelI kamalavatI pAchI Avaze te mATu Azcaya thaze; A vipra tA mATe jJAnI jAya che.' e pramANe leAkeA paNa paraspara AlhAdayukta AlApa karavA lAgyA. te samaye baTuke pelI baDI kahyuthI dUra karI eTale kamalavatI thaI gaI. pachI te paDadAmAMthI bahAra AvI. kumAre tene ati harSathI joI, ane kherakhara A ja mArI priyA kamalavatI che' ema kahyuM, teNe AvIne peAtAnA priyane praNAma karyo. saghaLAoe tene joI. tenuM rUpa, lAvaNya ane saubhAgya Adi joIne lAkA paNa vismaya pUrNAMka kahevA lAgyA ke--jevI rIte pittaLa AgaLa suvarNa zebhatu nathI tevI rIte A kamalavatI pAse ratnavatI paNa zaiAbhatI nathI. kumAra enI khAtara sAhasa karatA hatA te paNa yukta ja hatuM. e kumArane temaja e kamalavatIne baMnene dhanya che. 'e pramANe prazaMsA karatA leAkeA potapotAne sthAnake gayA. kumAra paNa harSathI parivAra sahita mahAtsava pUva ka kamalavatIne laIne peAtAne AvAse AvyA; ane alaMkAra tathA vajrathI vibhUSita evI kamalavatInI sAthe pa'viSayasukha bhAgavatAsatA peAtAnA janmane sArthaka mAnavA lAgyA. ekadA kumAre kamalavatIne pUchyuM ke- huM suleAcanA ! kAI eka vipra tArI khAtara vidhAtAnI pAse AvyA hatA tene te joyA hatA ke nahi ? 'e pramANe sAMbhaLI kamalavatI vismaya sahita khelI ke---- he prANeza ! te vipraja hu' hatA.' ema kahIne teNe jaDIbuTInuM sava vRttAMta nivena karyuM, te sAMbhaLI kumAra ati saMtuSTa thayeA. kamalavatIe vicAyu. ke A vallabha ratna vatInI sAmu` jarA najara paNa karatA nathI, tenA tarapha te atyaMta niHsnehI thayelA che.' paNa temAM mArA ja avarNavAda melAya. jeke teNe aparAdha karyo che tApaNu mAre te viSe vicAra karavA cAmya nathI. kAraNa ke upakArInA prati pratyupakAra karavA emAM kAMI Azcarya nathI, paNa apakAra karavAvALAnI upara upakAra karavA da Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA e ja sat puruSanuM lakSaNa che." kahyuM che ke-"upakAra karavAvALA upara vA matsara vinAnA manuSya upara dayA batAvavAmAM Ave temAM vizeSapaNuM zuM che ! paNa je ahita karanAra prati temaja sahasA aparAdha karanAra pratye dayA batAve te ja sat puruSamAM agraNI che." e pramANe vicAra karI kamalavatIe kumAra pAse varadAna mAgyuM. kumAre kahyuM ke je tArI IcchA hoya te mAgI le." kamalavatI belI ke- jo tame icchita vastune arpaNa karatA he te mArI upara jevA nehavALA che tevA ranavatI prati nehavaMta thAo che ke teNe aparAdha karyo che te paNa te kSamA karavA cagya che. kAraNa ke tame uttama kuLamAM utpanna thayA che ane kuLavAna puruSane cirakALa sudhI kodha rAkhavo ghaTato nathI. kahyuM che ke "kuLavAna puruSane krodha thatuM nathI. kadAca thAya te te lAMbA kALa sudhI raheto nathI, je kadAca lAMbo kALa sudhI rahe te te phaLato nathI. tethI sat purUSane kepa nIca jananA neha jevo che." vaLI strIonuM hRdaya prAye nirdaya hoya che. kahyuM che ke-"asatya, sAhasa, mAyA, mUrkhatva, atibha, asvacchatA ane nirdayapaNuM e strIonA svAbhAvika doSe che. potAnA svArtha sAdhavAne mATe te nIca AcaraNa Acare che." A pramANe kamalavatInA kahevAthI kumAre ranavatInuM paNa sanmAna karyuM. pachI keTalAka divasa tyAM rahIne puruSottama rAjAnI AjJA laI kumAre kanakapura tarapha prayANa karyuM. pitAe ranavatIne ghaNA dAsa, dAsI, alaMkAra, dravya vigere ApIne vidAya karI ane kumArane paNa ghaNuM hAthI, azva, ratha, pAyadaLa, suvarNa, metI vigere arpaNa karyA. raNasiMhe ranavatIne laIne kamalavatI sahita zubha divase prayANa karyuM. anukrame pADalIkhaMDapura samIpe AvyA. tyAM jeNe pitAnI putrInuM sarva vRttAMta jANyuM che e kamalasena rAjA sanmukha AvI mahotsava pUrvaka jamAIne pitAnA ghare laI gayo. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 upadezamALA kamalavatIne paNa bahu sanmAna ApyuM. nagaranA lokee tenI ghaNuM prazaMsA karI. tenI mAtAe paNa snehavaDe tene AliMgana karyuM. pachI ghaNA divase tyAM rahIne kumAra kanakapura tarapha cAlyo. kanakazekhara rAjA paNa kumAranuM Agamana sAMbhaLIne AnaMda sahita sanmukha Avyo. vismayapUrvaka mAnyo ane kumArane nagaramAM praveza karAvye. te samaye ghaNu purAke ane strIo temane jevAne AvyA. teo paraspara AnaMda sahita belavA lAgyA ke "A kamalavatIne juo ke je potAnA zIlanA prabhAvathI yama samIpa jaI tenA mukhamAM dhULa nAkhIne paNa pAchI AvI. vaLI tenA guNathI raMjita thayela raNasiMha kumAra paNa tenI pAchaLa mRtyune AliMgana devA tatpara thayo. e satImAM mukhya evI kamalAvatIne dhanya che !" e pramANenI prazaMsA sAMbhaLatA kumAra pitAnA AvAse AvyA ane traNe suMdarIonI sAthe dogaMduka devanI jema viSayasukha bhegavavA lAgyA. ekadA kumAre vijayapura nagarInI samIpe AvelA zrI pArzva prabhunA prAsAdamAM aSTAddhiketsava karyo. te vakhate ciMtAmaNi yakSe pratyakSa thaIne kahyuM ke-"he vatsa! ahIMthI jaIne tArA pitAnuM rAjya bhegava" e pramANe yakSanuM vAkya sAMbhaLI te meTA satya sahita vijayapura AvyA. te vakhate sva5 sainyavALe nagaramAM rahele rAjA durga madhya ja rahyo; te bahAra nIkaLe nahi tema nagara paNa choDavuM nahi. te vakhate yakSe raNasiMha kumAranI senAne AkAzamAMthI utaratI tene batAvI. te senAne joIne madhya rahela rAjA nagara tajIne nAsI gaye. pachI kumAre vijayapuramAM praveza karyo. nagarajane harSa pAmyA. sarva pradhAna puruSoe maLIne kumArane tenA pitA vijayasenanA sthAne sthApita karyo. raNasiMha rAjA thaye. te sajjana puruSane mAna Apate hate ne dujane tarjanA karato hato. temaja rAmacaMdranI sadaza nItivAna thaI potAnA rAjyanuM paripAlana karatA hatA. evA avasaramAM eka divasa pAsenA gAmamAMthI arjuna Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe upadezamALA nAmane koI kaNabI nagara tarapha Avato hato tene mArgamAM sudhA tathA tRSA lAgavAthI teNe svAmirahita cIbhaDAnA kSetrane joI tyAM bamaNuM mUlya mUkIne eka cIbhaDuM lIdhuM, ane te vastramAM vIMTIne kaTie bAMdhyuM. pachI jevo te nagaramAM praveza kare che teja je durgapAlake kaI zreSThIputrane ghAta karI tenuM mastaka laIne nAsI gayela ceranI tapAsa karatAM karatAM ahIM tahIM pharatA hatA teonA jevAmAM AvyuM. teoe tene pUchayuM ke-"tArI keDe A zuM bAMdhyuM che?" teNe uttara Apyo ke-"cIbhaDuM che." rAjasevake e tapAsatAM mastaka dIThuM eTale tene cera dhArI bAMdhIne pradhAna samIpe laI gayA. pradhAne kahyuM ke -"are tane dhikakAra che ! te durgatinA kAraNarUpa bALakane mAravAnuM kAma zA mATe karyuM?" teNe kahyuM ke-"svAmin ! huM kaMI jANato nathI." ATaluM kahevA uparAMta ghaDaI ghaDaItti aTaluM te belyo. tethI tene rAjAnI samIpe laI javAmAM AvyuM. rAjAe pUchayuM ke-"are ! A kArya te zA mATe karyuM?" tyAre teNe "ghaDaI ghaDaItti" eTale ja uttara Apyo. rAjAe kahyuM ke-" are mUkha! vAraMvAra "ghaDaI ghaDaIti" e zabda kema bole che? tene paramArtha kahe." arjuna bolyo ke-he svAmI! A sthitimAM huM tene paramArtha kahIza tepaNa te keNa satya mAnaze? vaLI keNa jANe haju paNa mArA karmathI puna: zuM banaze? mATe huM kAMI paramArtha jANatA nathI." te sAMbhaLI durgapALanA puruSoe kahyuM ke-"A kaI vRSTa jaNAya che, kemake ame tenI pAsethI ja sAkSAt mastaka kaDhAvyuM che chatAM te satya bela nathI ne "ghaDaI ghaDaItti" e uttara Ape che" rAjAe paNa krodhathI "tene bhUlIye caDhAvo" evI AjJA ApI. sevake tene laIne zalI pAse AvyA. te samaye kaI eka vikarALa rUpadhArI puruSa AvIne kahevA lAgyo ke -"he mANasa! je tame Ane haNaze te huM tamane sarvane haNa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA amArA nAkhIza.' e pramANe kahevAthI tenI sAthe rAjapuruSAne yuddha thayuM. teNe sarvane hAMkI kADhavA. te nAsIne rAjA pAse AvyA. teAnI pAsethI banela vRttAMta sAMbhaLI rAjA pote yuddha karavA nIkaLyA. te vakhate tene eka kAsa pramANu peAtAnuM zarIra viSuvyuM. te joI rAjAe vicAra karyA ke A kAI manuSya nathI, A tA kAI yakSa ke rAkSasa hoya ema jaNAya che; pachI dhUpa ukhavavA vigerethI tenI pujA karIne kahyuM ke- tame aparAdhane kSamA kara.' eTale te pratyakSa thaI peAtAnuM zarIra nAnuM karIne elye ke- huM rAjan ! sAMbhaLa mAruM nAma duSamakALa che. lAkA mane kali ema kahe che. hamaNA bharatakSetrane viSe mAruM' rAjaya pravarte che. mahAvIra svAmInA nirvANa pachI traNu varSane sADA ATha mahinA vItyA bAda mAru' rAjya pravartalu che. mArA rAjyamAM A kheDute AvA anyAya kema karyA ? kAraNa ke teNe zUnya kSetramAM khamaNuM mUlya mUkIne eka cIbhaDu' zA mATe lIdhuM? tethI te mArA cAra che. eTale cIbhaDAne badale mastaka batAvIne meM pratyakSa ane zikSA ApI che. have pachI kAI paNa evA anyAya karaze teA tene hu sa`kaTamAM nAMkhIza." pachI zreSThIputra pazu jIvatA thayA, ane te rAjAnI samIpe AvyA. rAjAe tene pAtAnA kheLAmAM besADaco arjunanuM paNa ghaNuM sanmAna karyuM"; pachI kalie rAjAne peAtAnu sarva mAhAtmya kahI chevaTe kahyuM ke 6 huM rAjan ! mArA rAjamAM rAmacaMdra rAjAnI jema nyAyadharma nuM pAlana kema kare che ? have pachI jo tema karIza tA te nyAyadharmocaraNanA nimitta hu' tane duHkhI karIza.' A pramANe kahIne teNe rAjAne chathai. pachI kali adRzya thayeA. satra pAtapeAtAnA sthAne gayA. arjuna paNa peAtAne sthAne gayA. 30 tyAMthI raNasi`ha rAjA pratyakSa anIti joIne nyAyadhama tajI anyAya AcaraNamAM tatpara thayA. leAkeAe vicAyu' phe~ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 31 ' 'rAjane zu thayu che ke jethI te AvA anyAya Acare che? tene vAravAne kAI samatha nathI. ' te samaye tenI sthitimAM AvI paDelA peAtAnA bhANeja raNasiMha kumArane pratidha ApavAne mATe zrI jinadAsagaNi te nagaranA upavanane viSe padhAryA. rAjA paNa parivAra sahita temane vAMDhavA gayA. vinaya pUrNAMka namaskAra karI be hAtha joDIne te AgaLa beThA. gurue paNa sakaLa kalezanA nAza karanArI dezanA ApI. temAM kahyuM ke- he rAjan ! kalinuM rupa joIne tAruM mana calita thaI gayuM che, paraMtu A asAra sa`sArane viSe puNya pApanA nimittathI ja sukha duHkha prApta thAya che.' kahyu che kekarmanA udghacathI ja anya bhavamAM gati thAya che, bhagatithI ja zarIranI utpatti thAya che, zarIraprAptithI ja iMdriyAnA viSace udbhave che, ane iMdriyAnA viSayathI ja sukha duHkha utpanna thAya che. prANAtipAtAdi pAMca AsavadvArane sevatA satAja A jIva nitAMta pApakamathI lepAya che ane bhavasAgaramAM Dube che. hi'sA Adi Asravane tajyA vinA dhama kathAMthI hoya ? kahyuM che ke-" lakSmIthI gRhasthapaNu' zAle che, netrathI mukha zaiAbhe che, rAtrithI candramA zAbhe che, bhartAthI strI zAle che, nyAyathI rAjya zAbhe che, dAnathI zrI zAle che, parAkramathI rAjA zele che, nirogIpaNAthI kAyA zele che, zuddhatAthI kuLa zeAle che, nidapaNAthI vidyA zeAbhe che, nirde "bhapaNAthI maitrI zele che, ane dayAthI dharma zAbhe che; bIjI rIte dhama zAbhatA nathI." e kAraNathI Asatra bhavanA hetu che ane saMvara nivRttinuM asAdhAraNa kAraNa che evA siddhAMta che. teTalA mATe he vatsa ! tArA sajjana svabhAva kali puruSanA chalathI viparIta thayelA che; paraMtu dunapaNu yukta nathI. kahyu che ke" kApAyamAna sanA sukharupa guphAne viSe hasta nAMkhavA e sArA, javalita agninA kuMDamAM paDavu sAruM, peTane viSe zasranI aNI bhAMkavI e sArI, paNa vipattinu' ja ghara evu' dukha napazu' paDitAne sAru nahi," kali puruSanA kahevAthI tu pApamati dhAraNa kare che, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 upadezamALA paraMtu duSamAkALa rupa kali zu kahe che tenA tu vicAra karatA nathI. duzamAkALa te vaLI rupadhArI hAya? tethI e koI duSTa deva taraphathI upadrava thayele jaNAya che. tuM paNa tenAthI chetarAye che. kAraNa ke kali puruSanA upadezathI karavAmAM AvelA hiMsA Adi kamathI zuM mANusa narakagatimAM jatA nathI ? zu kaLiyugamAM viSabhakSaNathI mANasa mRtyuvaza thatA nathI? kalikALamAM paNa jevuM kama kare tevu phaLa prApta thAya che." e pramANe jinadAsa gaNanAM vacana sAMbhaLIne rasa'huM cakSu khAlIne nIcu' mukha* karyuM, arthAt zaramAyA. eTale jinadAsa gaNae karIne kahyuM ke- he vatsa ! tArA pitAnuM vAkaya sAMbhaLIne pratibeAdha pAma. kalipuruSanA dananA hetuvaDe tArA ThagAyAnA svarUpane avadhijJAnathI jAgruIte zrI dharmadAsagaNI nAmanA tArA pitAe tane pratibaMdha ApavA mATe 'upadezamALA ) racelI che. te tu sAMbhaLa. temAM kahevu che ke"jevI rIte rAjA AjJA kare che ane pradhAna ADhi prakRttima`Dala tathA sAmAnya pauraleAkeA tenI AjJAne mastake caDAve che tevI rIte ziSye paNa gurunI AjJAne karakamaLa jeDI zravaNa karavI. '' vaLI khIjuM paNa kahyuM che ke-" sAdhu munirAjanI sanmukha javu, temane vaMdana tathA namaskAra karavA, zAtA pUchavI vigere karavAthI lAMbA kALanAM sacita karelAM pApakamAM eka kSaNamAM naSTa thAya che." vaLI temAMja kahyuM che ke--"lAkhA bhave paNa je pAmavA durlabha che ane janma jarA ne maraNa rupa samudrathI je tAre che evA jina pravacanane viSe huM guNanA bha`DAra! eka kSatu pazu pramAda karavA ucita nathI." A pramANe jinadAsa gaNa kahe che teve samaye viyA nAme sAdhvI je raNasiMha rAjAnI mAtA thAya te tyAM AvyA ane teNe paNa kahyu. ke- he vatsa ! tAre mATe tArA pitA dharmadAsa gaNIe A upadezamAlA banAvI che tenA tuM prathama abhyAsa kara, tenA 63 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 33 arthanA vicAra kara ane vicAra karIne anyAya dharma tajI daI meAkSasukhane upArjana kara. tArA pitAnA e AdezanA svIkAra kara." A pramANenAM peAtAnI mAtAnAM vacane sAMbhaLIne raNasiMha rAjAe tenu' adhyayana karavAnuM kabUla karyuM". pachI prathama jinadAsa gaNi upadezamAlAnI gAthA bele ane tyAra pachI rasiMha rAjA te pramANe bele, e rIte be traNa vAra sAMbhaLIne elI jaI teNe AkhI upadezamAlA kaDhe karI, pachI tenA ane cittamAM vicAratA satA te bhAvitAtmA vairAgya pAmIne citavavA lAgyA ke- mane dhikkAra che! me' ajJAnane vize A zu' Acaryu* dhanya che mArA pitAne ke jemaNe mArA uddhArane mATe avadhijJAna vaDe AgAmI svarUpa jANIne prathamathI ja A graMtha banAvyeA mATe have A vidyutpAta samAna caMcaLa evA viSayasukhavaDe sayu'. kahyuM che kecalA lakSmIbdhalAH prANA-cala cacalayauvana calAcalesminsa sAre, dhama ekA hi nizcalaH / " lakSmI capaLa che, prANa capaLa che, caMcaLa evu' cauvana paNu capaLa che; evA caLAcaLa sa`sAramAM dharma eka ja nizcaLa che. A pramANe vicArI ghare AvIne rasiMha rAjA nyAya ane dharmanI pratipAlanA karavA lAgyA. pachI keTaleka kALe kamaLavatInA putrane rAjye sthApana karIne zrI municaMdra sUrIpAse raNasi ha rAjAe cAritra grahaNa karyuM; ane vizuddhacAritranu ArAdhana karI kALadharma pAmIne devalAkamAM devapaNe utpanna thayA. kamaLavatInA putre paNa A upadezamAlA kaMThe karI ane sa leAkAe paNa tenu paThana pAThana karyuM. e pramANe anukrame paThana pArDananA kramamAM cAlatI A uddezamALA adyApi vijaya pAme che. A upadezamALA prakaraNa peAtAnA putrane pratibeAdha pamADavA mATe zrI dharmadAsa gaNie racelu` che; tenu rahasya anya buddhimAna janAe samyak prakAre dhAraNa karavuM. A pramANe vRddhokta saMpradAya batAvyA. have te upadezamALAnI gAthAenA artha vigere kahevAmAM Avaze, mRtyupadezamAlAyAM prathama raNasi'hanupasyamUlasa baMdhaH / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Iti upadezamALAnI prathama pIThikA samApta. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadezamALA bhASAMtara prAra bha ( TIkAkAranuM maMgalAcaraNu ) natthA vibhu` sakalakAmitadAnadakSam / zakhezvara' jinavara' janatAsupakSam / kurve sumeAdhitapadAmupadezamAlAm / bAlAvabeAdhakaraNukSamaTInena / 1 / / 66 sakaLa Icchita dAna ApavAmAM kuzala tathA supakSane utpanna karanAra ( batAvanAra) evA jinezvara zrI zakhezvara prabhune namaskAra karIne bALajIvAne kheAdha thaI zake evA ( sarala ) TIppana ( TIkA ) vaDe upadezamALA sukhe bedha thAya tevA padavALI karu chu." mULa gAthA namiUNu jivara de, iMdara daccie tileAaNuru / / uvaesamAla mime, vucchAmi guruvaaiseNuM / / 1 / ! <" zabdA -- devendro ne narendroe pUjelA ane trileAkanA guru evA jinavarendrone namaskAra karIne tI kara ane gaNadhara Adi guruemanA upadezathI huM A upadezamALA kahuM chuM." 1 bhAvA A gAthAmAM prathama pade karIne zrI jinezvarane namaskAra karavA rUpa maMgalAcaraNa karyuM. che. bIjA padamAM jinezvaranAM vizeSaNA kahyAM che. trIjA padamAM abhidheya batAvela che, ane ceAthA padmamAM ahanA adhyAhAravaDe A graMthanI pote zarUAta kare che Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA ema batAvyuM che. temAM ahaM eTale huM dharmadAsagaNi kSamAzramaNa A upadezamALA racuM chuM ema samajavuM. te paNa potAnI buddhie nahi paNa tIrthakara gaNadharAdinA upadezavaDe kahuM chuM. Ama kahevAvaDe graMthanI AptatA batAvI che. bIjI mAthAmAM paNa maMgaLAcaraNa kare che te A pramANe jagacUDAmaNibhUo, usa vIra tiloasiritilao che ege logAI ege cakhU tihuaNusa che 2 zabdArtha "jagatamAM mukuTamANi sadaza zrI RSabhadeva tathA trilekanA mastake tilaka samAna zrI vIrabhagavaMta che. temAM eka lAkamAM sUrya samAna che ane eka tribhuvananA cakSubhUta che." 2. bhAvArtha- A avasarpiNanA trIjA ArAne cheDe dharmanA prathama upadezaka hovAthI zrI kaSabhadevane jagatanA mukuTamaNi tulya kahyA che tathA Asanna upakArI evA cAvIsamA tIrthaMkara zrI viraparamAtmAne tilakanI upamA ApI che. tilakavaDe jema mukha zebhe tema zrI vIrabhagavaMtathI A jagata badhuM zobhe che. vaLI sakaLa mArganA dekhADanArA hevAthI prathama tIrthakarane AdityanI upamA ApI che, ane jagatajIvone jJAnanetranA dAtA hevAthI carama tIrthakarane cakSunI upamA ApI che. have te be prabhunAM caritravaDe tapa karavAne upadeza Ape chesaMvachara musabhajiNa, chammAsa vaddhamANu jiNacaMdo che Ia vihariyA nirasaNa, jaIjajae uramANeNuM che 3 | zabdArtha - Sabhadeva eka varSa sudhI ane vardhamAna svAmI cha mAsa sudhI-e pramANe AhArapANa rahita vicaryA che. te daSTAMta karIne (bIjAoe paNa) tapakarmamAM pravartavuM-udyama kara " rU. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 upadezamALA bhAvArtha-A gAthAmAM sarva guNavaDe pradhAna hovAthI zrI vardhamAnasvAmIne jinacaMdranI upamA ApI che. zrI RSabhadeva ne mahAvIra svAmIe karelA utkRSTa tapanuM dRSTAMta ApIne guru ziSyane upadeza Ape che ke evA tIrthakara bhagavate paNa A utkRSTa tapa karyo che, te tamAre paNa tapa karavAmAM yathAzakti jarUra udyama kare. kemake uttama puruSanA daSTatavaDe bIjAoe pravartavuM yogya che. have vIraparamAtmAnA daSTAMtavaDe kSamA rAkhavAne upadeza Ape chejaItA tile anAha, visahaIvahuAI asarisa jaNasa Ia jayaMtakarAi, esa khamA savasAhUNuM che 4 zabdArtha-"je prathama traNa lokanA nAtha tIrthakaroe asadaza janAnA-nIca janenA jIvitane aMta kare evA ghaNuM (duSTa ceSTita) sahana karyA to tevI kSamA sarva sAdhuoe paNa karavI."4. bhAvArtha-saMgamAdi dene karelA temaja bIjA gopAdinA karelA prANata kare tevA upasargo bhagavaMta zrI mahAvIra svAmIe anaMta zaktimAna chatAM sahana karyA, kSamA rAkhI-tenA para krodha karyo nahi. e prakAranI kSamA sarva munioe paNa dhAraNa karavI, eTale bhagavaMtanuM anuSThAna hRdayamAM dhAraNa karIne prAkRta janenA karelA tADana tarjanAdi munioe paNa sahana karavA. ityupadezaH bhagavaMtanI daDhatA saMbaMdhe kahe che - na caIjajaI cAleuM mahaI mahA vaddhamANa jiNacaMdo uvasagya sahastehiMvi, meru jahA vAyaguMjAhi .pa . zabdArtha-"meru parvata jema guMjArava karatA prabaLa vAyuthI gAthA 5-sahasehavi. vAyumuMjAI ja mokSe kRtamatiH mahati eka vizeSeNa nItaH prApta vinaya ena. - - - - - - - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 upadezamALA calAyamAna na thAya tema mahuI eTale meAkSane viSe ja karI che mati jemaNe evA mahAna vamAna jinacaMdra hajArA upasavaDe paNa calAvI zakAyA nahi." pa. bhAvA-meru parvatanI jema devamanuSyanA karelA hArI upasargathI paNa vIraprabhu calAyamAna thayA nahi; kAraNa ke temane dhyAnathI calAvavAne--AAbha pamADavAne kAI paNa zaktivAna nathI. tethI ja temanu' nAma devAe 'vIra'evuM pADayuM che. A dRSTAMta dhyAnamAM rAkhIne anya sAdhuee paNa prANAMtakArI upasarga thayA chatAM dhyAnathI caLavu' nahi. ItyupadezaH have vinaya guNanI prAdhAnyatA batAvavA mATe kahe che-- 2 bhaddo viNIyaviNa, paddhamagaharo samattasuanANI. jANutAvi tamarthya, vihiMahia suNui savva // 6 // "6 zabdArtha - bhadra ane vizeSa vinayavAna prathama gaNadhara zrI gautama svAmI samasta zrutajJAnI evA te arthAMne jANatAM chatAM prabhu jyAre kahe tyAre te save vismita hRdayavALA thaIne sAMbhaLe che.'' huM. bhAvA-bhadra eTale kalyANakArI-maMgaLarUpa ane atyaMta vinayI gautama svAmI zrutajJAnanA pAragAmI-zrutakevalI chatAM eTale sarva bhAvane jANanArA chatAM prathama pUchAyelA ane pharIne paNa bhagavaMta jayAre kahe tyAre kautukavaDe praphullita lAcanavALA thaIne sAMbhaLe che. A pramANe bIjA ziSyAe paNa vinaya pUrNAMka gurune pUchavu ne te je kahe te sAMbhaLavu. ItyupadezaH vinaya upara laukika dRSTAMta Ape che gAthA 5-sahasse hava. vAyungu jAi, * mokSe kRtamati: mahati. * vizeSe nIta: prAtA vinayeA cena, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 39 ja ANuveI rAyA, pagaie ta sireNu icchati !! ia gurujaNumuhaNia', kayajaliDehi seAyavya ghaNA zabdA- rAjA je AjJA kare che te tenu prakRtima'DaLa- sevaka vaga mastake karIne Icche che; te pramANe gurujananA mukhathI kahevAyalu' ( ziSyAe) hAtha joDIne sAMbhaLavuM, " 7. bhAvArtha-samAMga svAmI rAjA je kahe che te tenA sevaka varga mAthe hAtha joDIne pramANa kare che te pramANe gurumahArAja zAstrApadezAdi je kahe te bhaktivaDe karakamaLa joDIne vinaya pUrNAMka ziSyavage sAMbhaLavuM. Ama kahevAvaDe ziSyAne vinayanIja prAdhAnyatA che ema upadeza ApyA che. 1 gurunA mahatvane batAve che jaha suragaNANa kraMdA, gahagaNutArAgaNANu jahu ca jaha ya payANa nira dA, gaNussavi guru tahANudA ghaTA zabdArtha - devatAonA samUhamAM jema iMdra grahagaNu te tArAonA samUhamAM jema caMdra ane prajAmAM jema rAjA zreSTha che tema gaNu (sAdhusamUha )mAM AnaMdakArI guru zreSTha che. " 8. bhAvArtha-devatAo, jyAtiSIo ane manuSyeAmAM jema indra, caMdra ne narendranI AjJAnA amala thAya che tema gacchamAM gurunI AjJAnA amala thavA joI e; temaja devatA vigerene jema iMdrAdi AhlAda utpanna karanAra che temaja gacchamAM gurumahArAja paNu Anada upajAvanArA hAya che. bALavayanA gurune mATe kahe che 1 svAmI, amAtya, suvata, bhaMDAra, deza, killA ane lazkara e rAjyanAM sAta aMga che. 2 grahama`gaLAdi 88 che. 3 tArA kroDAkoDanI sakhyAvALA che, gAthA -parihebaI puru. . Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA bAlutti mahIpAlo, na payA paribhavaI isa guru uvamA che ja vA purao kAu, viharati maNa tahAM sovi | zabdArtha--"A bALaka che evI buddhie jema rAjAne prajA parAbhava karatI nathI te upamA gurune paNa ApavI; ane jema gItArthane AgaLa karIne muni vicare che tema bALa evA gurune paNa mAnavA.. - bhAvArtha-vaya ane dIkSA paryAyavaDe zreSTha hIna chatAM paNa jJAnavaDe evA gurupaNe sthApelA bALavayanA AcAryanI AjJAmAM ja munioe vartavuM. kAraNa ke te gItArtha hovAthI gacchamAM dIpaka tulya che. Ane mATe laukika dRSTAMta Ape che ke-keI vakhata rAjA bALaka hoya te paNa prajA "A bALaka che" ema kahI tenuM apamAna karatI nathI paNa tenI AjJAmAM vate che. te pramANe gacchane mATe paNa samajavuM. have gurunuM svarUpa kahe che. guru kevA heya? paDi teyassI, jugapahANAgama mahuravaka che gaMbhIre dhImaMta, vigsapara a Ayario 10 aparisAvI semo, saMgahasIlo abhigRhamaIya avikaMthaNo acavA, pasaMtahiyao gurU hoI 11aaaa | zabdArtha-"tIrthaMkarAdinA pratibiMba jevA tejasvI, yugapradhAnAgama, madhura vaktA, gaMbhIra, ghatimAna, upadeza devAmAM tatpara-evA AcArya hoya. 10. vaLI apratizrAvI, saumya saMgrehazIla, abhigraha karavAnA buddhivALA, bahu nahi belanArA, sthira svabhAvavALA ne prazAMta hRdayavALA guru hoya." 11. bhAvArtha-AcArya bhagavaMta AkRtimAM tIrthakara gaNadharAdi jevA ati suMdara hoya, kAMtimAna hoya, vartamAnakALe vartatA samagra zAstranA pAragAmI hoya athavA anya lokanI apekSAe sarvathI vizeSa jJAnavAna hoya, jenuM vacana madhura lAge tevA ke dhIme-dhRtimAna. gAthA 11-aparirasavie. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 41 hoya, atucha hRdayavALA hoya ke jethI para tenA hRdayane jANI na zake, dhairyatAvALA-saMtoSavALA-niSpakaMpa cittavALA heya, bhavya ane upadeza devAmAM tatpara hoya eTale saddhacane vaDe mArgamAM pravartAvanArA heya. 10. nichidra zila bhAjananI jema apratizrAvI heya eTale chidravinAnA patharanA bhAjanamAM nAMkheluM jaLa jema nIce gaLe nahi tema keIe kahela potAnuM guhya rupa jaLa jenA hRdayamAMthI AvatuM nathI arthAt anyanI pAse prakAzatA nathI, saumya eTale dekhavA mAtra vaDe ja AhaNAdakArI hoya-bAlavAthI te vizeSa AhaNAda kare temAM navAIja zuM! ziSyAdikane mATe vastra pAtra pustakAdino saMgraha karavAmAM tatpara hoya te mAtra dharmavRddhine ja mATe- latAthI nahi, vaLI dravyathI, kSetrathI, kAlathI ne bhAvathI ema cAra prakAranA abhigraha karavAnI buddhivALA hoya, kAraNa ke abhigraha paNa tapa rupa ja che, vaLI bahulA na hAyapotAnI prazaMsA te kadi paNa na kare, sthira svabhAvavALA hoyacaMcaLa pariNAmavALA na hoya, prazAMta hRdayavALA hoya eTale krodhAdikathI rahita cittavALA-zAMtamUti hoya-AvA gurunA guNe karIne zubhatA guru hoya. evA guru vizeSa karIne mAnavA yogya jANavA. 11. have AcArya vaDe zAsana pravarte che te kahe chekaIyAvi jiniMdA pattA ayarAmaraM pahaM dAuM ! AyariehiM payaNuM, dhArijajaI saMpakaeN salaM 1rA zabdArtha-"keI kALe jinavareMdra mArga (bhavya jIne) ApIne ajarAmara sthAnane pAmyA che. sAMprata kALe sakaLa pravacana AcAryothI dhAraNa karAya chearthAt AcArya dhAraNa kare che." bhAvArtha-keI kALe eTale potapotAnA AyuSyane aMte Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA tIrthakara bhagavata jJAna-darzana-cAritra rUpa mArga bhavya jIvone ApIne-batAvIne-upadezIne mikSasthAna ke jyAM janma, jarA ke mRtyu nathI tene pAmyA che. temane virahe saMpratikALe caturvidha saMgha rU5 tIrtha-pravacana athavA dvAdazAMgI rUpa pravacana AcAryothI ja dhAraNa karAya che, arthAt AcAryo ja zAsananI rakSA kare che. tethI tIrthakarane virahe AcArya bhagavaMta temanI samAna mAnanIyapUjanIya che. ItyupadezaH have sAdhvIne vinayane upadeza Ape che. aNagammaI bhagavaI, rAyatu ajajA sahasavidehiM tahavi na karei mANuM, pariyacchaI te tahA nUNuM 13 | zabdArtha-"bhagavatI rAjaputrI AryA caMdanabALA hajAronA vRdoe paravarelI chatAM te abhimAna karatI nathI. kAraNa ke te nizcaye tene (tenA kAraNane, jANe che." 13. bhAvArtha-dadhivAhana rAjAnI putrI sAthvI caMdanabALA hajAre lokonA samUhe paravarelI rahe che, arthAt hajAre loko tenI sevA mATe tenI pAchaLa bhame che tathApi te kiMcit paNa garva-ahaMkAra karatI nathI, e Azcarya che. paNa te barAbaracokkasa jANe che ke A mahAtamya mAruM nathI paNa jJAna-darzanacAritrAdi guNonuM mahAgya che tethI te garva karatI nathI. te pramANe anya sAdhvIoe paNa lokanA mAnanIya paNa vigerethI garva kare nahi. Iyupadeza vinayanuM svarUpa-puruSanI prAdhAnyatAdidikhiyasta 6magasTa, abhimuhA ajajacaMdaNuajajo necchaI AsaNagahaNuM te vize sabyuajajANuM 14 zabdArtha_eka divasanA dIkSita bhikSuka sAdhunI sanmukha Arya caMdanabALA sAdhavI UThayA ane Asana grahaNa karavAne Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA IrachayuM nahi. A vinaya sarva sAdhvIone mATe kahyo che." 14. bhAvArtha-te ja divasanA dIkSita ane te paNa bhikSuka chatAM sAdhuno veSa grahaNa karIne pitAnI samIpa AvatAM jeI sarva sAdhvImAM mukhya baDerA caMdanavALA sAdhvI ubhA thayA, sanmukha gayA ane te sAdhu ubhA rahyA tyAMsudhI pote Asana upara besavAnI IcchA karI nahi. A vinaya temaNe sAcavyo te pramANe dareka sAdhvIe sAdhu munirAjane vinaya sAcava. IndupadezaH ahIM caMdanabALAnI kathA che te nIce pramANe- jabUdvIpanA bharatakSetramAM samRddhithI tathA lokothI bharapUra kauzAmbI nAmanI nagarI che. eka vakhata bahu sAdhvIothI paravarelI, zrAvakethI pUjAtI ne rAjA sAmaMta zeThIAo ane nagaravAsIoe vadelI evI vardhamAna svAmInI prathama ziSyA Arya "caMdanabAlA" kauzAmbI nagarInA cekamAM ghaNA mANasenI sAthe jatI hatI. te vakhate "kAkaMdapurathI koI eka daridrI Avyo hato. te ati durbaLa ane malina zarIravALe hato. tenA mukha upara asaMkhya mAkhIo baNabaNATa karatI hatI, ane te phuTeluM mATInuM vAsaNa hAthamAM laIne ghera ghera bhikSA arthe bhaTakate hate. te bhikSuke mArgamAM sAdhvI caMdanabAlAne joI, tethI te vimita thayo ke "A zuM ketuka che? ATalA badhA loke zA mATe bhegA thayA che?" evuM jANI te paNa kautuka jevAne sAdevInI pAse Avya; eTale jenuM mastaka loca karAyeluM che, jeNe sAMsArika Asakti tajI dIdhuM che ane jeNe bhUmipradezane pavitra karela che evI zAMtamUti AryA caMdanabAlAne ghaNuM ja sAvIethI parivRtta thayelI ane ghaNuM rAjalakathI vaMdAtI joI tenA manamAM Azcarya utpanna thayuM. tethI teNe pAse ubhelA keI vRddha puruSane pUchyuM ke gAthA 14-damagasTa. nira chaI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 upadezamALA - A keNuM che ne kyAM jAya che?" te vRddha puruSe kahyuM ke sthira citta sAMbhaLa caMpA nagarImAM "dadhivAhana nAmano rAjA hatA. tene ati rUpalAvaNya Adi guNethI yukta, zIlathI alaMkRta ane mAtApitAne prANa karatAM paNa vadhAre priya evI "vasumatI" nAmanI putrI hatI. eka divasa dadhivAhana rAjAne kaI paNa kAraNathI kauzAmbI nagarInA "zatAnIka" rAjAnI sAthe kalaha thayo. zatAnIka rAjAe moTuM sainya laI caMpA nagarI upara caDAI karI, dadhivAhana sinya ekaThuM karI parivAra sAthe sAme thayo. moTuM yuddha thavAthI ghaNuM leke nAza pAmyA. pariNAme dadhivAhanano parAbhava thayo. tenuM sainya paNa nAza pAmyuM. zatrunA sigye nirbhayapaNe anAtha kAminIne lUTe tevI rIte caMpAnagarIne lUMTI. rAjAnuM aMtaHpura paNa luMTayuM. te vakhate aMtaHpuramAMthI nIkaLI nAThelI ane bhayathI jenAM netra capaLa thaI gayAM che evI rAjakanyA vasumatI, ToLAmAMthI vikhUTI paDelI hariNInI mAphaka Amatema nAcavA lAgI, tene koI puruSe pakaDI. zatAnIka rAjAnuM sainya pAchuM vaLyuM. tenI sAthe vasumatI paNa kauzAmbImAM kedI tarIke AvI. tyAM tene cekamAM vecavA mATe ANI. te vakhate kauzAmbIpuravAsI "dhanAbaha" zeThe mUlya ApIne tene kharIdI karI. te tene joI ati harSita thayo, ane putrI tarIke svIkAra karI tene potAne ghera laI gayo. ekadA zeThanA paga dhotI vakhate vasumatIne kezapAsa bhUmi upara paDatAM zeThe tene uce pakaDI rAkhe te joI tenI bhAryA mUlAe mananI aMdara vicAra karyo ke A strI ati rUpavaMtI ane saubhAgyAdi guNathI alaMkRta che, tethI mAro bhartAra tenA rUpathI mehita thaI jarUra mArI avagaNanA karaze, mATe ene duHkha ApI gharamAMthI hAMkI kADhuM te ThIka." eka divasa zeTha keI kAryane mATe bahAra gAma gayA. tyAre ghare rahelI tenI bhArthIe Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapa upadezamALA vasumatInA keza muMDAvI nAMkhI, pagamAM beDI nAMkhI, hAthane majabUta bAMdhI laI gupta oraDAmAM pUrI. zeTha ghera AvyA eTale teNe potAnI strIne pUchyuM ke- "vasumatI kayAM gaI che?" teNe javAba Apyo ke -"huM jANatI nathI. te kAMIka gaI haze, saraLa buddhivALA zeThe vicAryuM ke-tema haze. e pramANe traNa divasa vItI gayA cothe divase kaI pADozIe zeThane pUchayuM ke- vasumatI kayAM che?" tenA duHkhathI dukhita thayelA zeThe kahyuM ke - "huM jANatuM nathI, paraMtu te kyAMya paNa gayelI che. tyAre teNe kahyuM ke - tamArI strInA mArathI AkaMda karatI evI tene kaIka eAraDAmAM pUratAM AjathI cethA divasa upara meM joyelI che, tethI tamArA gharamAM tapAsa karo. zeThe gharamAM tapAsa karI, eTale jenA paga beDIthI baMdhAyelA che, jenA keza muMDI nAkhelA che ane je ghaNI sudhAtura thayelI che evI vasumatIne teNe aMdaranA oraDAmAM dIThI. zeThe dukhita-cita vicAra karyo ke-aho! strInuM duzcarita keI paNa jANatuM nathI. kAmathI aMdha banelI mArI strIne dhikkAra che !" pachI zeThe vasumatIne pUchayuM ke A tArI zI dazA !" teNe javAba Apyo ke -"saghaLo deSa mArAM karmane che. zeThe tene aMdarathI bahAra kADhI gharanA umarA pAse besADIne kahyuM ke tuM ahIM besa, eTale huM beDI bhAMgavAne koI luhArane bolAvI lAvuM. teNe kahyuM ke--mane bhUkha bahu lAgI che tethI kAMIka khAvAnuM Apa." te vakhate gheDAne mATe aDada bAphelA hatA te supaDAnA eka khuNAmAM nAMkhIne zeThe vasumatIne khAvA ApyA. te paNa eka paga umarAnI bahAra ane bIjo paga umarAnI aMdara rAkhIne beThI. pachI jevAmAM te kheALAmAM rahelA supaDAmAMnA aDada khAvA jAya che te avasare zuM banyuM te sAMbhaLe- chadmasthapaNe vicaratA zrI mahAvIra svAmIe pitAnA karmanA kSayane mATe e abhigraha karelo che ke -"rAjakanyA hoya, mAthuM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A - upadezamALA muMDAveluM hoya, baMne pagamAM beDI nAMkhelI hAya, hAtha bAMdhelA hoya, kedI tarIke pakaDAyelI heya, mUlyavaDe kharIdAyelI hoya, je eka paga umarAnI bahAra ne bIjo paga umarAnI aMdara rAkhIne beThelI hoya te be pahora vItyA pachI supaDAnA khuNAmAM rahelA aDada je mane vaherAve te mAre vaheravA" e abhigraha karyAne pAMca mAsa ne pacIsa divasa vyatIta thayA hatA. te vIrabhagavaMta eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM te avasare kazAmbI nagarIe padhAryA. teo dareka ghare paryaTana kare che, paraMtu abhigraha pramANe bhikSA maLatI nathI, anukrame bhagavAna dhanAvaha zeThane ghare AvyA, temane joI vasumatI vicAravA lAgI ke- mane dhanya che ke AvI sthitimAM mAre bhagavAnanA darzana thayA." pachI vasumatIe kahyuM ke-"he trilekanA svAmI! mASabhikSA mATe hAtha lAMbA karIne mAro A bhavadu:khamAMthI uddhAra karo ane mane tAro." evAM vasumatInA vacana sAMbhaLIne bhagavAne vicAryuM ke"mAro abhigraha te pUrI thaye che paraMtu A retI nathI eTaluM adhuruM che tethI huM vaharIza nahIM." evuM dhArI bhagavAna pAchA vaLyA. tyAre vasumatI azrujaLathI netrane malina karI vicAravA lAgI ke-"maMdabhAgiNuM evI mane dhikkAra che ! mAre ghera bhagavAna AvyA chatAM mAre uddhAra karyA vinA pAchA gayA. tyAre bhagavAne abhigraha saMpUrNa thayela joI pAchA vaLIne mAbhikSA grahaNa karI, tethI vasumatI ati harSita thaI tenAM netra prakulita thayAM, tenI romarAjI vikasavAra thaI ane te bhavasAgarane pAra pAmI ema mAnavA lAgI. te avasare te dAnanA prabhAvathI tenA paganI beDI potAnI meLe sUTI gaI, mastaka upara zyAma kezapAsa vistRta thaye, hAthanuM baMdhana traTI gayuM ane pAMca divya pragaTa thayAM te A pramANe-1 sADi bAra koDa senayAni vRSTi thaI 2 sugaMdhi paMcaraMgi pupini vRSTi thaI, 3 vastrani vRSTi thaI, 4 sugaMdhI jalanI vRSTi thaI ane 5 "aho dAnam dAnama" e Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA pramANe AkAzamAM devatAoe dhoSa karyA ane jayajayakAra thayA. devatAoe vasumatInA caMdana jevA zItala svabhAva hevAthI tenuM caMdanA evu" nAma ApyuM. prabhue chamAsI tapanuM pAraNuM karIne anyatra vihAra karyAM. leAkeAe ghaNI prazaMsA karI. e vakhate zakre (Indre) zatAnIka nRpanI samIpe AvIne kahyuM ke- A vasumatI dadhivAhana rAjAnI putrI che ke jeNe svaguNuMAthI caMdanA' evuM * khIjuM' nAma meLavelu' che. tenu' tAre yatnathI rakSaNa karavu. AgaLa upara e dharmanI udyota karanArI thaze ane bhagavAna zrI vIrasvAmInI prathama ziSyA thaze. ' e pramANe zikSaNa ApIne Indra devalAka pratye gayA. zatAnIka rAjAthI ane bIjA leAkAthI atisanmAna pAmelI cakranAe keTalAka divase gayA pachI vIra bhagavatane kevaLajJAna utpanna thayelu' jANIne bhagavaMta pAse jaI temanA hAthathI cAritra lIdhuM, ane bhagavAnanI ziSyA thaI. te A ca'nA sAdhvI najIkanA upAzrayamAM rahelA zrI susthitAcAryane vaMdana karavAne mATe jAya che." 47 6 A pramANe tenu' saghaLuM caritra vRddha puruSe drumakane (bhikSukane ) kahI saMbhaLAvyuM; tethI Anadita thayele! drumaka sAdhune upAzraye gayA. caMdanA paNu gurune vAMdIne peAtAnA upAzraye gaI. gurue bhikSukane joyA, eTale A puruSa thADA vakhatamAM siddhi meLavanArA che' ema jJAnavaDe jANI temaNe vicAryuM ke-' A bhikSukane dhamAM joDavA joIe.' evu' vicArI tene miSTAnna khAvA Apyu. tethI te ati Sita thaI manamAM vicAravA lAgyA ke--A sAdhue ghaNA dayALu che. AlAka ne paraleAka baMnemAM hitakara A mArga che. AlAkamAM miSTAnnAdi khAvAnuM maLe che ane paralekamAM svargAdinAM sukha maLe che.' evu vicArI te Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 upadezamALA bhikSu ke guru pAse dIkSA lIdhI. gurue paNa tene pratrajyAmAM daDha karavA mATe ghaNuM sAdhuonI sAthe sAthvIne upAzraye meka. te kumaka sAdhu caMdanA sAdevIne upAzraye gaye. bIjA sAdhuo bahAra ubhA rahyA, ane bhikSuka sAdhu ekalA upAzrayanI aMdara gayA. caMdanA sAdhvI navA dIkSita thayelA kumaka sAdhune AvatAM joIne temanAM sanmukha gaI, Asana ApyuM. temanuM sanmAna karyuM ane be hAtha joDI sAme ubhI rahI. kumaka sAdhu vicAravA lAgyA ke ahe! A veSane dhanya che jo ke huM navadIkSita thayo chuM chatAM A pUjya evI caMdanA mane ATaluM badhuM mAna Ape che." e vakhate te dharmamAM dRDha thayo. caMdanAe temane pUchayuM ke-apane atre AvavAnuM prayojana zuM che?" dumake kahyuM ke "tamAro vRttAMta jANavAne mATe gurue mane ahIM mokalyo che. eTaluM kahI manane cAritramAM sthira karI ghaNA kALa sudhI niraticAra cAritra pALyuM. A daSTA uparathI anya sAdhvIoe paNa munine A pramANe vinaya karavo evo A kathAne upanaya che. sAdhvI karatAM sAdhunI zreSThatA batAve che. variyadikhiyAe, ajajAe ajajadikhio sAhu che abhigamaNu vaMdaNa namasaNuM, viNa so puje 1pa zabdArtha_"se varSanI dIkSita sAdhIne Ajano dIkSita sAdhu hoya te te (paNa) abhigamana, vaMdana ane namaskAravaDe temaja vinayavaDe pUjavA yogya che." 15. bhAvArtha_"se varSanI dIkSita eTale vRddha evI sAdhIne laghu muni eTale yAvatu eka ja divasano dIkSita muni paNa pUjavA gya che, tenA pUjananA prakAra batAve che-abhigamana te sAmA javuM, vaMdana Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 upadezamALA te dvAdazAvartAdi vaMdana karavuM, namaskAra te aMtaraMga prIti dharAvavI ane vinaya te Asana ApavuM vigere. sAdhunA vizeSa pUjanIkapaNAnAM kAraNe batAve chedhakho purisampabhava, purisavaradesio purisajidro loevi pahU purise, kiM puNa lAguttame ghame 16 zabdArtha-"dhama puruSathI utpanna thayela che ane puruSazreSTha upadezele che tethI temAM puruSa jyaka che. lekane viSe paNa puruSa ja svAmI thAya che, te lokettama evA dharmamAM puruSanI zreSThatA gaNAya temAM zuM!" 16. bhAvArtha-durgatithI ja rakSA kare te dharma kahIe? e dharma puruSa je gaNadhara mahArAjA temanAthI utpanna thayele-zaru thayele che. puruSavara-puruSa zreSTha je tIrthakara mahArAjA temaNe batAvelakahela-prarUpele che. evo zrata cAritra rUpa je dharma te puruSanA svAmIpaNAvALo hovAthI temAM puruSanuM jyeSTapaNe kaheluM che. lekamAM paNa svAmIpaNuM putrane apAya che, putrIne apAtuM nathI; te lokamAM uttama evA dharmamAM te vizeSa karIne puruSanuM ja svAmI paNuM samajavuM. je lekamAM puruSanI zreSThatA che te lokottama evA dharmamAM te vizeSe karIne tenI zreSThatA jALavI. tene mATe daSTAMta batAve che - saMbAhasa ratno, taIyA vANArasIyanayarie che kanA harasa mahiaM, AsI kIra rUpavaMtINuM che 17 che tahaviyaM sA rAyasirI, uluddetI na tAiyo tAhi uyaraThieNu kaveNu, tAjIyA aMgavIreNu che 18 che gAthA 16--jer3o. gAthA. 17-saMbahaNaksa, bANArasIe gAthA. 18- ullaMtI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA zabdArtha-"te kALane vive vArANasI nagarImAM saMbodhana nAmanA rAjAne adhika rUpavatI evI eka hajAra kanyAo hatI, tathApi tenI rAjalakSamI luMTAtI teo rAkhI zakI nahi, ane udaramAM rahelA evA paNa aMgavIra nAmanA eka putre te rAkhI." 17-18. bhAvArtha- vArANasI nagarImAM rAja karanArA saMbodhana rAjAne eka hajAra putrIo atyaMta rUpavaMtI hatI, tathApi te rAjA gujarI gayA tyAre tenI luMTAtI rAjalakSamInuM rakSaNa karavAne teo samartha thaI nahi, paraMtu te rAjAnI rANInA garbhamAM rahelA eka putranA kAraNathI tenI rAjyalakSamI luMTAtI nAza pAmatI rahI gaI. arthAt te putra ke jenuM pAchaLathI "aMgavIra" nAma pADavAmAM AvyuM hatuM tenA pratApa vaDe tenuM rakSaNa thayuM. AnI spaSTatA tenA dRSTAMtavaDe vizeSa thaI zake tema che. saMbodhana rAjAnuM darzana nIce pramANe "vArANasI nagarImAM saMbodhana nAmane eka rAjA rAjya karate hatA. tene eka hajAra putrIo hatI; paraMtu ghaNA upAyo karyA chatAM tene putra thaye nahatuM. rAjAe vicAryuM ke "putra vinA rAjalakSamI zA kAmanI? jenA gharamAM putra nathI tenuM ghara paNa zUnya che. vedamAM paNa kahyuM che ke-"putra vagaranA mANasanI saddagati thatI nathI ane svargamAM te te bakula jaI zakate ja nathI, tethI manuSyo putranuM mukha joIne svarga jAya che. lokekti paNa evI che ke - cosaTha dIvA je baLe, bAre ravI ugata; tasa ghara tohe aMdhAraDuM, jasa ghara putra na huM ta. "ekI vakhate cosaTha dIvA baLatA hoya ane eka vakhate bAre sUrya ugyA che te paNa jenA gharamAM putra nathI tenA gharamAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA pa1 te aMdhAruM ja che." tethI putra vinA rAjyalakSamI kAMI kAmanI nathI. A pramANe vicArIne rAjAe aneka mAMtrike, tAMtriko ane yAMtrikane pUchyuM, paraMtu koI paNa upAye putra prApta thaye nahi. kahyuM che ke - prAptavya niyatibalANu yartha soDavayaM bhavati nRNuM zubhAzubha vA che bhUtAnAM mahati kRtapi ri prayatna nAbhAcuM bhavati na bhAvinesti nAza: che niyatinA baLathI zubha vA azubha je artha prApta thavA gya che te mANasane avazya prApta thAya che. te sivAya mANase aneka prayatno kare te paNa je nathI banavAnuM te banatuM nathI ane je banavAnuM che tene nAza thatuM nathI." - have rAjA vRddha thaye. e vakhatamAM koI eka jIva paTTarANanA udaramAM putrapaNe AvIne utpana thaye; paraMtu putramukha joyA vagara ja rAjA te paralekamAM gayA. pachI sarva paurajane ekaThA maLI vicAra karavA lAgyA ke-"have zuM thaze? putra vinAnuM rAjya kevI rIte raheze?" e pramANe vicArI sarva nagaravAsI leke zekAkula thayA te vakhate zatruoe paNa sAMbhaLyuM ke-saMbodhana rAjA aputra maraNa pAmyo che." tethI teo sarva ekaThA maLI moTuM lazkara ekaThuM karI sajaja thaIne vArANasI nagarI tarapha cAlyA. te vAta sAMbhaLI badhA leke trAsa pAmyA, ane potapotAnA gharanI aMdarathI dhana kADhavA lAgyA. te vakhate zatruoe kaI eka nimittiyAne pUchayuM ke amAre jaya thaze ke kema?" te nimittiye lagnabala joIne kahyuM ke "tame sarva maLIne jayanI abhilASAthI tyAM javAnI IcchA kare che, paraMtu saMbodhana rAjAnI paTTarANInA udaramAM rahela garbhanA prabhAvathI tamAro parAjaya thaze, jaya thaze nahi." e pramANe Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para upadezamALA sAMbhaLIne saghaLA vairIe pAchA vaLyA. nAgarIkeA khuzI thayA ane kahevA lAgyA ke- ahA garbhomAM rahela putranu' mAhAtmya kevu' adbhuta che ke jethI saghaLA zatruo nAsI gayA.' ga`sthiti pUrNa thatAM putranA janma thaye. azucikama pUru karyAM pachI tenu aMgavIya' nAma pADyu. anukrame te yuvAvasthAmAM AvyA, ane teNe lAMbA vakhata sudhI prajAnuM pAlana karyuM.. ' " hajAra kanyAothI paNa rAjyanuM rakSaNa thayu* nahiM, 52 tu gasthita putra mAtrathI rakSaNa thayu " evA kavyavahAramAM upanaya che. dharmavyavahAramAM evA upanaya che ke--< satra puruSa e ja zreSTha che. tethI sAdhvIoe eka divasanI dIkSAvALA sAdhunA paNa vinaya karavA." e pramANe pUrvanI gAthA sAthe sa"kha"dha che. haju AgalI gAthAmAM paNa te ja mAkhata spaSTa karI dekhADe che. mahilANu subahuyAvi, majhA ihu samatta gharasAre // rAyapurisehi nijjaI, javi purisA jiha naththi // 19 // zabdA- A leAkane viSe paNa jyAM puruSa-putra nathI tyAM ghaNI strIonA madhyamAMthI paNa samasta gharanA sAra rAjapuruSA laI jAya che." 19. bhAvArtha- aputranuM' dhana rAjA laI jAya evA leAkamAM pracAra che, tethI jenA kuLamAM pAchaLa putra na hoya tenu dhana ghaNI strI athavA putrIe hAya chatAM paNa rAjA laI jAya che tethI puruSanuM ja pradhAnapaNu che. have AtmasAkSIe dha karavA viSe kahe che-- ki parajaNamahujANAvAhi, vara marpIsakhiyaM suka iha bharahacakavaTI, pasanno ya %0itA 5 20nA zabdArtha -" huM AtmA ! parajanane bahu jaNAvavAthI zuM? Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA AtmasAkSika sukRta te ja zreSTha che. ahIM bharata cakravatI ane prasannacaMdranuM dRSTAMta jANavuM." 20. bhAvArtha-"meM A anuSThAna karyuM ema parajana eTale bIjAone bahu jaNAvavAthI zuM lAbha che ? AtmasAkSika dharma kara te ja zreSTha che. A viSaya upara bharata cakInuM dRSTAMta che ke jemaNe yatnavaDe karelA AtmasAkSika anuSThAnathI siddhi sukhane prApta karyuM che. prasannacaMdra rAjarSinuM paNa A viSaya upara ja daSTAMta che. temAM prathama bharatacakInuM dRSTAMta kahe che - adhyA nagarImAM traSabhadevanA putra "bharata" nAme cakavatI thayA hatA. jyAre zrI RSabhadevasvAmIe cAritra grahaNa karyuM te vakhate potAnA se putrone potapotAnAM nAmavALA dezo ApyA. "bAhubalI ne bahuli dezamAM takSazilA nagarInuM rAjya ApyuM ane bharatane ayodhyA nagarInuM rAjya ApyuM. eka divasa bharatarAjA sabhAmAM beThelA che te vakhate "yama" ane "samaka" nAmanA be puruSe vadhAmaNI devAne sabhAsthAnanA mukhya dvAra pAse AvyA; pratihAre bharata rAjAne teonuM Agamana nivedana karyuM eTale bhUsaMjJAthI dvArapAlane AvavA devAne hukama ApavAthI yamaka ane samaka sabhAmAM AvyA. teo baMnee hAtha joDI AzIrvAda pUrvaka rAjAnI stuti karI. pachI temAMnA camake vijJapti karI ke-"he deva! "purimatAlapuranA" zakaTa nAmanA udyAnane viSe zrI RSabhasvAmIne kevalajJAna utpanna thayuM che, e vadhAmaNuM ApavA mATe huM Avyo chuM." tyAra pachI samake kahyuM ke-"he deva ! eka hajAra devatAothI sevAyeluM ane karoDo sUrya je prakAza ApatuM cakraratna AyudhazAlAmAM utpanna thayuM che. A pramANe be mANasanA mukhathI be vadhAmaNuM sAMbhaLIne bharata rAjA ati harSa pAmyo. pachI temane jIvIta - 1 ayodhyA nagarInuM purimatAla nAme paDyuM hatuM. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 upadezamALI paryata detAM ane bhAgavatAM khUTe nahi eTaluM dhana ApIne te baMnenuM sanmAna karyuM. have bharata vicAra karavA lAgyA ke mAre prathama kene usava kara ucita che? kevaLajJAnane ke cakane ?" e pramANe vicAra karatAM pAchuM teNe citavyuM ke mane dhikkAra che ke meM A zuM ciMtavyuM ? akSaya sukhanA dAtA pitA yAM? ane mAtra saMsArasukhanuM hetubhUta cakra kyAM! vaLI tAtanI pUjA karavAthI cakranI pUjA paNa thaI ja gaI. e pramANene nizcaya karI meTA ADaMbarapUrvaka putramohathI vihala banelA ane "RSabha ! aSabha !" e nAmane japa karatA evA potAnA pitAmahI "marudevAne gaja upara besADIne bharata rAjA RSabha svAmIne vaMdana karavA cAlyA. mArgamAM bhArate marudevAne kahyuM ke "mAtA ! tame putranI samRddhine jue. tame mane hamezAM kahetA hatA ke -mAro putra vanamAM bhaTake che ane duHkha anubhave che, paraMtu tuM tenI saMbhALa karatuM nathI." A pramANe dararoja mane eLa. ApatA hatA, paNa have tamArA putranuM Azvarya juo." e avasare cosaTha surendroe ekaThA thaIne samavasaraNa racyuM. karoDe devadevIo ekaThA maLyAM. vividha prakAranAM vAjiMtronA zabdothI gaganamaMDaLa gAjI rahyuM. jayajaya zabdo sAthe gAtagAna pUrvaka prabhu siMhAsana upara besIne dezanA ApavA lAgyA. te vakhate devaduMdubhine dhvani ane jayajayanAM zabdo sAMbhaLIne merudevA mAtA kahe che ke-A kautuka zuM che ?" bhArate kahyuM ke "A tamArA putranuM Azcarya che." devA vicAre che ke ahA ! putre ATalI badhI samRddhi meLavI che?" e pramANe utkaMThA pUrvaka AnaMdAzru AvavAthI temanAM bane netranAM paDala khullI gayAM ane sarva pratyakSa joyuM jeIne vicAryuM ke-"aDe! A trASabha AvuM azvayaM bhagave che ! paraMtu eNe mane ekavAra saMbhArI paNa nathI. huM te eka hajAra varSa paryata putramehathI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA papa dukhita thaI ane putranA manamAM te mehanuM kiMcit kAraNa paNa jaNAtuM nathI. aho ! mehanI ceSTAne dhikkAra che! mehAMdha mANase kaMI paNa jANatA nathI," e pramANe vairAgyamagnapaNathI kSapakazreNI upara AruDha thayA ane ATha kamane kSaya karI aMtakRta kevalI thaIne mekSe gayA. devatAoe mahatsava karyo. iMdra Adi sarva dee samavasaraNamAMthI tyAM AvIne marudevA mAtAnA zarIrane kSIrasAgaranA pravAhamAM vahetuM mUkyuM. pachI zekamagna bharatane agresara karIne sau samavasaraNamAM AvyA. bharata prabhune traNa pradakSiNA karIne yathAyogya sthAne beThA ane prabhunI dezanA sAMbhaLI temane zAka naSTa thaye. dezanAne aMte prabhune vAMdI zrAvaka dharma aMgIkAra karI ayodhyAmAM AvyA, ane pachI cakane utsava karyo. ATha divasa gayA pachI caka pUrva dizAmAM cAlyuM. bharata rAjA paNa deza jItavAne mATe cakranI pAchaLa sinya sahita cAlyA. ekeka jananuM dararoja prayANa karatAM keTaleka divase pUrva samudrane kinAre AvI sinyane paDAva nAkhyo. tyAM bhArate aThThamanuM tapa karyuM; ane mAgadha nAmanA devanuM manamAM dhyAna karIne sthita rahyA. traNa divasa pachI rathamAM besI samudranA jaLamAM rathanI dharI paryata praveza karI pitAnA nAmathI aMkita bALane dhanuSyamAM sAMdhIne te devaprati choDayuM te bANa bAra jana jaIne magadhadevanI sabhAmAM siMhAsana sAthe athaDAIne bhUmi upara paDayuM. bANanuM paDavuM joI magadhadeva kopAyamAna thaI gayuM. pachI te bANa hAthamAM laI tene paranA akSaro vAMcyA eTale bharata cakravatIne AvelA jANI kepa rahita thaI bhaTaNuM laI parivAra sahita temanI sanmukha cAle. najIka AvIne te cakravatInA caraNamAM paDyA ne bolyA ke- he svAmin! mAre aparAdha kSamA karo, huM tamAro sevaka chuM, ATalA divasa sudhI huM svAmIrahita hato, have ApanA darzanathI sanAtha thayo chuM." e pramANe kahI, namaskAra karI, bheTa dharI, rajA laIne Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pad upadezamALA svasthAne gayA. pachI bharatacakrIe chAvaNImAM pAchA AvI arjume tapanuM pAraNuM' karyuM.. tyArapachI pAchu cakra AkAzamAM cAlyuM. sanya paNa tenI pAchaLa cAlyuM.. anukrame tee dakSiNa samudrane kinAre AvyA. pUrvavata te dizAnA svAmI 'varadAmadevane 'paNa jItyA, tyArabAda pazcima dizAmAM prabhAsadevane jItIne cakre uttara dizA bhaNI prayANa karyuM.... anukrame vaitADhatha paryaMta pAse AvIne cakravatI adbhuma tapa karI ' tami' guphAnA adhiSTAyaka 'kRtamAladeva 'nu' manamAM dhyAna karIne sthita rahyA. aThThama tapane aMte te deva pratyakSa thaye ane tamisrA guphAnu` dvAra ughADyu. sainya sahita bharata rAjAe tamisrA guphAmAM praveza karyAM. maNiratnanA prakAza vaDe sainya sahita AgaLa cAlatAM nimajjA' ane unnimagnA nAmanI be nadIe AvI. te nadIe caratna vaDe utaryAM. ane AgaLa cAlI guphAnA khIjA dvAra pAse AvI sainyane bahAra kADhyuM. have tyAM ghaNA mleccha rAjAe rahe che tee ekaThA thayA ane cakrInI sAthe yuddha karavA lAgyA. caDhDhIe te saghaLAone jItI lIdhA. tethI cakrInA sevaka thayA. tyAM. AvelA uttara taraphanA traNe khaMDane jItIne caDhI pAchA vaLyA. mArge cAlatAM gagAne tIre sainyanA paDAva nAkhyA. tyAM nava nidhie pragaTa thayA navA nidhAnanuM svarUpa A pramANeH1 naisa, pAMDuka, 3 piMgaLa, 4 savaratna pa, mahApadma, kALa, 'mahAkALa, 8 mANuvaka ne huM za`kha-e pramANe tenAM nAmeA che. te gaMgAnA mukhamAM rahenArA che. ATha paiDAMvALA, ATha ceAjana u'cA nava yAjana vistAravALA ne khAra yeAjana lAMkhA manuSAne AkAre che. tenA vaiyaNinA kamADa ( vAraNA ) che, kanakamaca che, vividha prakAranAM ratnAvaDe paripUrNa che, ane tenA adhiSThAtA devA teja nAmanA pahalyApamanA AyuSyavALA hAya che." (( cakrIe gaMgAne tIre rahIne ATha divasa sudhI te nidhAna sa'kha'dhI utsava karyAM. gagAnadInI adiSThAcikA gaMgA' nAmanI " -- Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka hIe tAThaya parvata ane vicArone jItyA padezamALA paha devI bharatacakIne potAnA AvAsamAM laI gaI. tyAM tenI sAthe eka hajAra varSa paryata bhegabhegavyA. tyAra pachI caka AgaLa cAlyuM, eTale cakrIe vaitADhaya parvata pAse AvI tenI upara rahenAra "nami" ane "vinami" nAmanA vidyAdharone jItyA. vinami vidyAre potAnI putrI cakrIne ApI. te strIratna thaI. e pramANe bharatacakrI sATha hajAra varSa paryata digvijaya karIne ayodhyAmAM pAchA AvyA te pakhaMDAdhipati mahA RddhimAna thayA. temanI ddhinuM svarUpa kahe che-rAzI lAkha hAthI, teTalA ja rathe, teTalA ja azvo, chAnu koTI pAyadaLa, batrIsa hajAra deze, batrIsa hajAra mukuTabaMdha rAjAo jenA sevaka che, aDatALIza hajAra pATaNa, tera hajAra nagara, chankeTI gAme, cauda ratana, nava nidhi, sATha hajAra vaMzAvaLI kahenArA bhATe, sATha hajAra paMDite, daza koTI davaja dhAraNa karanArA, pAMca lAkha mazAlacI, vIza hajAra suvarNa Adi dhAtunI khANa, pacIza hajAra deva jenA sevake che, aDhAra keTI ghoDesvAra jenI pAchaLa cAle che-A pramANenI Rddhi prApta thaI chatAM te manathI virakta rahetA hatA. e pramANe ghaNA lAkha pUrve vyatIta thatAM ekadA bharatacakrI pitAnI zaMgArazAlAmAM zarIra pramANa Adarza (kAca) mAM pitAnuM rUpa jovA lAgyA. te vakhate dareka avayavanI suMdaratA nihALatAM eka AMgaLIne vITIrahita hovAthI atyaMta zobhArahita lAgatI joIne manamAM vicAra karavA lAgyA ke "ahe! dehanI asAratA! parapuddagalethI ja zarIra zebhe che, potAnA pagalethI zebhatuM nathI. are ! me zuM karyuM! A asAra dehanI khAtara meM ghaNuM AraMbhe karyA. A asAra saMsAramAM saghaLuM anitya che. keI keInuM nathI. mArA nAnA bhAIone dhanya che ke temaNe vIjaLInA camakArAnI jevAM caMcala rAjyasukhane tajI daIne saMyama svIkAryuM. huM te adhanya chuM, jethI A anitya evA saMsArI sukhamAM nityapaNAnI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 upadezamALA buddhithI mAha pAmelA chu. A dehane dhikkAra che! ane sarpanI phyuA jevA A viSayeAne paNa dhikkAra che ! huM AtmA ! A sa`sAramAM tu ekalA ja che. khIjuM kAI tAru nathI." A pramANe vicAra karatAM paramapada para ArAhaNa karavAnI ni:saraNI rUpa kSepakazreNIe ArUDha thayA; ane cAra ghana ghAtikamA kSaya karIne ujajavala kevaLajJAna prApta karyuM. te avasare zAsanadevIe AvIne muninA veSa aNu karyAM. te sAdhunA veSa dhAraNa karIne temaNe kevalI po pRthvI upara vihAra karyAM, ane anukrame meAkSasukha prApta karyuM. eTalA mATe AtmasAkSika anuSTAna ja phaLadAyI che; anya sAkSika anuSThAna phaLadAyI nathI. A pramANe adhyAtmika anuSThAnamAM bharatacardhInu' dRSTAMta jANavu'. have prasannacaMdra rASinu' dRSTAMta kahe che-- peAtanapura nagaramAM prasannacaMdra nAmanA rAjA hatA. te ati dhArmika, satyavAdI tathA nyAyadhamarmImAM advitIya nipuNa hatA. te eka divase sadhyAkALe jharukhAmAM esI nagaranu' svarUpa jotA hatA. te samaye nAnA prakAranAM ragavALAM vAdaLAM thayAM. sadhyAnA raMga khIyeA. te joI rAjAne ati haSa thayeA. pachI te tenA tarapha punaH punaH dRSTi karavA lAgyA. eTalAmAM te sayyAsvarUpa kSaNika hAvAthI jota-jotAMmAM ja nAza pAmI gayu'. te joI rAjA vicAra karavA lAgyA ke aheA ! sadhyAnA raMganI suMdaratA kathAM gaI! puddagalA anitya che. sadhyAnA raMganI peThe A deha paNa anitya che. sa'sAramAM prANIone kaI paNa sukha nathI. kahyuM che ke-- dukha srIkukSimadhye prathamamihabhave garbhAvAse narANAm bAlatve cApi dukha' malalulitavapuH zrIpayaHpAnamizraN / tAruNye cApi dukha bhavati virahaja vRddhabhAveApyasAraH sa MsAre re manuSyA vadata disukha' ravalpamapyasti kiMcit // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA * pa9 mANasane A saMsAramAM prathama strInI kukSinI viSe garbhavAsamAM dukha hoya che, bAlyAvasthAmAM paNa mAtAnA dudhanA pAnathI temaja maLamUtrathI zarIra kharaDAyeluM rahevAthI duHkha che, yuvAvasthAmAM paNa virahathI utpanna thayeluM duHkha che, ane vRddhabhAva te taddana asAraja che. mATe te manuSya ! je A saMsAramAM svalpa paNa kAMI sukha hoya te kaho." e pramANe verAgyathI jenuM mana raMjita thayuM che e rAjA citavana kare che ke A saMsAramAM vairAgyanI sAthe barobarI karI zake tevuM kaI paNa sukha nathI. kahyuM che ke - bhoge raMgabharyA sukhe kSayabhayaM vittagnibhUbhUdUbhayam dAmya svAmibhayaM guNe khalabhaya vaMze kuSidUbhayam mAne glAnibhayaM jaye ripubhayaMkAye kRtAMtAdUbhayam sava" nAmabhayaM bhavetra bhavinAM vairAgyamevAbhayam | bhegamAM rAgane bhaya, sukhamAM kSayane bhaya, dhanane viSe agni ne rAjAne bhaya, dAsatvamAM svAmIne bhaya, guNamAM khaLapuruSano bhaya, vaMzamAM kumArIne bhaya; mAnane viSe tenI hAni thavAno bhaya, jayane viSe ripune bhaya ane dehane viSe yama rAjAno bhaya hoya che. e pramANe A saMsAramAM manuSyone sarva bhayayukta hoya che, mAtra vairAgya ja eka bhayarahita che." e pramANe vicArI vairAgyamAM tatpara thayela rAjAe potAnA bAlyAvasthAvALA putrane rAjya upara besADIne pote dIkSA grahaNa karI. tatkALa jeNe kezano leca che evo te rAjA pRthvI upara vihAra karatAM rAjagRhInA udyAnamAM kAyotsarga mudrAthI ubhe rahyo. te avasare zrImAna vardhamAna svAmi-eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM caudahajAra sAdhuothI parivRta thayelA, devatAoe nirmANa karelAM senAnAM kamala upara potAnA caraNene Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 upadezamALA dhAraNa karatAM rAjagRha nagaranA guNuzIla nAmanA udyAnamAM samavasaryAM, devAe AvIne tyAM samavasaraNa racyu'. vanapAlake tvarAthI zreNika rAjA pAse jaI ne vijJapti karI ke he svAmin ! ApanA manane ghaNA ja vhAlA zrI mahAvIra svAmi vanamAM samavasarelA che.' e pramANe vanapAlakanuM eAlavu' sAMbhaLIne rAjAne ghaNA haSa thayA. rAjAe tene kaiTI dravya ane seAnAnI jIbha ApI. pachI zreNika rAjA meATA ADa'barasahita prabhune vaMdana karavA cAlyeA. sainyanA agra bhAge sumukha ne durmukha nAmanA be cApadArA cAlatA hatA. teoe prasannadra munine vanamAM kAryeAsaga mudrAe ubhA rahelA joyA. prathama sumukhe kahyuM ke- A munine dhanya che ke jeNe AvI meATI rAjyalakSmI tajI daIne sayama rUpI samRddhi grahaNa karelI che. enA nAma mAtranA uccAra karavAthI pApa jAya teA pachI sevA karavAthI jAya temAM te zuM kahevuM!' pachI durmukha belve ke-'are! A muni te adhanya ane mahApApi che. tu' ene vAraMvAra zA mATe vakhANe che ? enA jevA pApi tA kAI nathI.' sumukhe manamAM ciMtavyu` ke-* ahe| ! durjananA svabhAva ja Ave hAya che ke je guNAmAMthI paNa doSane ja grahaNa kare che. ' kahyuM che keAkrAMtava mahe|palena muninA zasteva durvAsasA sAtatya' khata mudritava jatunA nIteva mUrchA viSeH vahevAtanurajannubhi: paraguNAnuM vastu na zaktA sati jihvA lAhazalAkayA khalamukhe vidvatra sa`lakSyate / / / moTA paththarathI dabAyelI hAya nahi! durvAsA munithI zApa pAmelI hAya nahi ! lAkhathI niratara ceATADI dIdhelI hAya nahi ! viSathI mUti thayela hAya nahi athavA jADA doraDAthI bAMdhelI hAya nahi ! tevI khala mANasanI jIbha pArakAnA guNNA khelavAne azakta heAtI satI leADhAnA khIlAthI jANe vidhelI hAya nahi tevI jaNAya che" vaLI kahyuM che ke Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA AryoDapi deSAnuM khalavAreSAM, vakatuM hi jAnAti para na vakti ! kiM kAkavarIvatarAnaneDapi, kIra: katyathivighaTTanAni che sajajana mANasane paNa khala mANasanI peThe pArakAnA do belatAM AvaDe che paNa te bolatA nathI. zuM kAgaDAnI mAphaka pipaTa paNa tIvra cAMcavALa nathI? che, chatAM te asthinA TukaDA kare che? nathI karate." pachI sumukhe kahyuM- he durmukha! tuM A munIzvara mahAtmAne zA mATe nide che?" tyAre durmukhe kahyuM "are? tenuM nAma paNa levA jevuM nathI. kAraNa ke A munie pAMca varSanA bALakane rAjyagAdI upara besADIne pite dIkSA lIdhI che, paraMtu tenA vairIoe ekaThA thaIne tenA nagarane luMTayuM nagaravAsI jana AkraMda ane vilApa kare che. meTuM yuddha thAya che. hamaNAM tenA zatruo te bALakane haNane rAjya grahaNa karaze. A saghaLuM pApa tenA zire che." A pramANe sAMbhaLIne dhyAnamAM sthita thayelA prasannacaMdra RSie ciMtavyuM ke-are ! huM jIvatAM je mArA zatruo mArA bALakane mArIne rAjya grahaNa kare, to e mAnanI hAni te mArI pitAnI ja che." e pramANe ciMtavatAM dhyAnathI calita thaIne manamAM zatruonI sAthe yuddha karavA lAgyA; ati bhayaMkarapaNAne pAmyA ane temAM ekAgra thavAthI raudra dhyAna dhyAvA lAgyA. manavaDe ja zatruone haNe che, ane "meM amuka zatrune mAryo" evI buddhithI "bahu sAruM thayuM" ema mukhathI paNa bole che. "have bIjAne mAruM e pramANe te pharIne paNa manathI yuddhamAM pravarte che. e samaye hAthI upara beThelA zreNike prasannacaMdra munine joyA. eTale "aho ! A rAjarSine dhanya che ke je ekAgra manathI dhyAna kare che. ema vicArI zreNika rAjAe gaja uparathI utarI muninI traNa pradakSiNA karIne temane vAraMvAra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA vAMdhA ane stuti karI. pachI temane vAMdIne manamAM stuti karato hAthi upara caDhI zrI mahAvIra svAmI samIpe AvyA. samavasaraNa jeIne paMcAbhigama jALavavAnI vidhithI jinezvarane vaMdana karIne be hastakamaLa jeDI A pramANe stuti karI- badyAbhavansaphalatA nayanadayaya, deva tvadIyacaraNabu ja vIkSaNenA bai trilokatilaka pratibhAsate me, saMsAravAridhirayaM culuka pramANamAM he deva! tamArAM caraNakamaLanA darzanathI mArAM bane netra Aja saphaLa thayAM ane he trilekatilaka! Aja A saMsAra vAridhi mane eka aMjalipramANa ja bhAse che." diThe tuhamuhakamale, tinina viNAI niravabhesAI | dAridra dohamma, jammatarasaMciya pAve che "tamAruM mukhakamaLa dekhavAthI dAridra, daurbhAgya ane janmAtarasaMcita pApa-e traNe vAnAM sarvathA nAza pAmyAM." ItyAdi ekso ne ATha kAvyathI jinendrane stavane te gya sthAna upara beTho. pachI prabhue kalezane nAza karanArI dharmadezanA zaru karI. dezanAne aMte zreNika rAjAe varasvAmIne pUchayuM ke he prabhu! je avasare meM prasannacaMdra munine vAMdyA, te avasare je te kALadharma pAme te tenI gati kyAM thAya? svAmIe kahyuM ke- je te vakhate maraNa pAme te sAtamI narake jAya." pharI pUchyuM hamaNu kALa kare te kyAM jAya? bhagavAne kahyuM ke-chaThThI narake jAya." pharIthI zreNike kSaNamAtra vilaMba karIne pUchyuM ke have kyAM jAya?" 1 caityavaMdana bhASyamAM pahelA baMne prakAranA pAMca pAMca abhigama ahIM jANI levA. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA bhagavAne kahyuM ke-pAMcamI narakabhUmie jAya.' kSaNa pachI pharIthI pUchatAM bhagavAne kahyuM ke' cAthI narakabhUmie jAya, ' e pramANe punaH punaH puchatAM te 'trIjI, mIjI ne pahelI narakabhUmie jAya'evA uttara bhagavAne ApyA. pharIthI zreNika rAjAe pUchyuM ke-' have kathAM jAya ?' tyAre bhagavAne kahyuM ke- prathama devalAkamAM jAya.' ema punaH punaH pUchatAM * te khIjA, trIjA, ceAthA, pAMcamA chaThThA, sAtamA, AThamAM, navamAM, dezamA, agyAramA ne AramA devaleAke jAya.' e pramANe anukrame 'nava grUvecakamAM ane pAMca anuttara vimAnA paryaMta te jAya' evA uttara zreNika rAjAe pUchatAM bhagavAne ApyA. A rIte sabhAbhAM praznottara cAlatA hatA teve samaye AkAzamAM devaduMdubhinA nAda sAMbhaLIne zreNike pUchyuM ke he prabhu ! A duMdubhinA nAda kathAM thAya che ? ' prabhue kahyuM ke' prasannacaMdra rASine kevalajJAna utpanna thayuM; tethI devA dudubhi vagADe che ane jaya jaya zabda kare che.? zreNike pUchyuM' ke- prabhu ! A kautuka zuM te mArA samajavAmAM AvatuM nathI, AnuM svarUpa zu' che te jANavA mATe he svAmin ! tenA saghaLA vRttAMta kahevA kRpA kare." prabhue kahyuM ke- huM zreNika ! sarvatra mana eka ja pradhAna che.' kahyuM che ke ' C mana eva manuSyANAM, kAraNa baMdhameAkSayoH / kSaNena saptamI yAti, jIvasta dulamastyavat / / 64 manuSyAne mana e ja aMdha tathA meAkSanu kAraNa che. jIva kSaNamAtramAM tadu lamastyanI jema sAtamI narake jAya che." vaLI kahyuM che ke maNumaraNe dia maraNuM, IMdiyamaraNe marati kammAI / kammamaraNeNa mukhkhA, tanhA maNumAraNuM pavara / / 3 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 upadezamALA manane mAravAthI Indriye mare che, Indriyone mAravAthI kama mare che ane karmane mAravAthI manuSya mokSane pAme che; mATe manane mAravuM e ja zreSTha che." vaLI prabhue kahyuM ke-"he zreNika! je avasare te prasannacaMdrane vadyA hatA te avasare tArA copadAra durmukhanAM vacana sAMbhaLIne te dhyAnathI calita thayA hatA, ane zatruonI sAthe manamAM yuddha karatA hatA. tuM te ema jANatuM hatuM ke A eka meTA munIzvara che, te ekAgra manathI dhyAna kare che, paraMtu teNe te avasare zatruo sAthe manamAM meTuM yuddha AraMbheluM hatuM; te te yuddhathI teNe sAtamI narake javA gya AyuSyanAM pudgala meLavyAM hatAM. paNa te pugale nikAcita baMdhathI bAMdhelA nahotAM. tyAra pachI tuM te temane bAMdIne ahIM AvyA ane teNe te manamAM thatA yuddhamAM vaDe sarva zatruone haNyA ane zatre paNa saghaLAM khapI gayAM. evAmAM eka zatrune sanmukha ubhela dIThe paNa pitAnI pAse eke zastra rahyuM nahatuM tethI raudra dhyAnamAM magna thayelA prasannacaMdra vicAryuM ke-"A mArA mastaka para bAMdhelA loDhAnA pATAthI A zatrune mArUM" evI buddhithI teNe sAkSAt potAne hAtha mAthA upara mUkyA ke tarata ja potAnuM mastaka navIna leca kareluM mAthuM joIne te raudradhyAnathI pAchA vaLyA ane vicAravA lAgyA ke-ahe! mane dhikkAra che! ajJAnathI jenI mati aMdha thaI gayelI che evA meM haidradhyAnamAM magna thaIne A zuM citavuM? jeNe sarva sAvadya saMgane tyAga karyo che, vegane grahaNa karela che ane bhegane vamI nAMkhyA che evA mane A yuddha ghaTatuM nathI. kone putra! kenI prajA ! kanuM aMtaHpura! are durAtmAnuM jIvate A ze vicAra karyo ! A sarva anitya che." kahyuM che ke Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 tathA vibhUtie kalA che, te ati upadezamALA thalA vibhUtiH kSaNabhaMgiyauvanamukatAntadaMtAntaravarti jIvita tathApyajJA paralokasAdhane ahe nRNu viramayakAriyeSTitam | A vibhUtio calita che, yavana kSaNabhaMgura che, jIvita yamarAjAnA dAMtanI madhye raheluM che, tathApi paralekasAdhanamAM mANasa avajJA kare che; mATe manuSyanI ceSTA ati Azcarya kAraka che!" A pramANe zubha dhyAnamAM lIna thayelA prasannacaMdra munie kSaNe kSaNe kharAbamAM kharAba adhyavasAyathI bAMdhelA kamaMdane mULamAMthI ukheDI nAMkhavA mAMDyAM. zubha adhyavasAyanA baLathI sAte narakabhUmine yegya karmadAnuM chedana karIne ane uttarottara sarvArthasiddhi vimAna paryata javA gya kamadalane meLavIne anukrame vRddhi pAmatI zubha pariNAmanI dhArAvaDe paramapadanI prAptimAM parama kAraNa rUpa kSapakazreNIne Azraya karI, ghAtikamano nAza karI tarata ja ati ujajavala kevaLajJAna meLavyuM. tenA prabhAvathI devatAo ekaThA thaI gItagAnAdi pUrvaka tene mahatsava kare che." A pramANe prabhunA mukhethI sAMbhaLIne zreNika rAjAe savismaya vAraMvAra pitAnuM mastaka dhuNAvyuM, ane vIraprabhune vaMdana karI saMdeharahita thaI svasthAne gayA. prabhue paNa anya sthAne vihAra karyo. prasannacaMdra rAjarSie paNa ghaNAM varSo sudhI kevalIpaNe bhUmi upara vihAra karIne prAMte ekSapada prApta karyuM. "A dRSTAMta uparathI sAra e grahaNa kara ke AtmasAkSIe kareluM AcaraNa ja puNya pApanA phaLane ApanAra che." - ekalA veSanI aprAmANyatA batAve che- vesapi apramANe, asaMjamahesu vaTTamANasa ! ki pariyatti saM, visaM na mArei khajajata para gAthA 21-ajamaesa. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA zabdArtha- "asaMyamamArgamAM vartatA munino veSa paNa apramANa che. kemake zuM veSa parAvartana karela manuSyane viSa khAdhuM satuM mAratuM nathI? mAre che." bhAvArtha- SakAyanA AraMbhAdikamAM vatatA evA munine rajeharaNAdi veSa kAma nathI, kevala veSavaDe Atmazuddhi thatI nathI. ahIM dRSTAMta kahe che ke-eka veSa mUkIne bIje veSa lIdhe hoya te je viSa khAya te maraNa na pAme? pAme. tema saMkilaSTa citta rUpa viSa asaMyama mArgamAM pravartanArA munine muniveSa chatAM paNa aneka janma-maraNa Ape. ahIM keI ema kahe ke tyAre te veSanuM zuM kAma che ? kevaLa bhAvazuddhi ja karavI. tene guru kahe che ke ema nahi, veSa paNa dharmane hetu hovAthI mukhya che te A pramANe- dharma rakhaI vese, saMkaI veNu dimbiomi ahaM che umaNa paDatuM, rakhaI rAyA jaNavauva che 22 zabdArtha "veSa dharmanuM rakSaNa kare che, veSe karIne huM dIkSIta chuM ema dhArIne zaMkAya che, ane rAjA janapadane rAkhe tema unmArge paDatAne veSa rAkhe che." 22 bhAvArtha- cAritradharmanI veSa rakSA kare che ane keIpaNa prakAranuM pApakArya AcaratA huM muni veSa dhAraka chuM -dIkSIta chuM evA vicArathI mANasa zakAya che-lajA pAme che. pApa karI zako nathI. baLI rAjA jema janapadanI eTale pitAnA dezanA lokenI rakSA kare che arthAt rAjAnA bhayathI jema prajAvaLe unmArge cAlI zakti nathI, pravarte hoya te paNa rAjabhayathI pAcho nivate che; tema veSa prANIne ubhAge paDatAM roke che-unmArge paDI zakato nathI-paDyo hoya te paNa pAchA osare che, gAthA 22-jazupauba, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 17 (6 apANu jANu appA, jahitlRme appasakhiA dhammA appA kareI taM taha, jaha apasuhAvaha hAi ||rA zabdA AtmA ja yathAsthita peAtAnA AtmAne jANe che, mATe AtmasAkSika dharma ( pramANa che.) tethI AtmAe je kriyAnuSThAna AtmAne sukhakAraka hoya te tevA prakAre ja karavu ke je parabhavamAM hitakAraka thAya. 23 zd bhAvA- peAtAnA AtmA zubha pariNAmamAM varte che ke azubha pariNAmamAM varte che tenI kharI khakhara peAtAnA AtmAne ja paDe che, kAraNa ke pArakI cetAvRtti chadmastha jANI zakatA nathI; paNa pAte jANI zake che, ja ja samaya' jIve, Arvisa jeNu jeNu bhAveNu li sA tammi tammi samaye, suhAsuha`badhae kambha' Ara4|| zabdA jIva je je samaye jevA jevA bhAve varte che te te samaye te (tevA prakAranA) zubhAzubha kane khAMdhe che. ,, 24 bhAvArtha - samaya te ati sUkSma kALa samajaveA. jevA zubha ke azubha pariNAmamAM AtmA pravatatA hoya tevAM zubha ke azubha karmAM khAMdhe che, arthAt zubha pariNAme vartatAM zubha karma bAMdhe che, azubha pariNAme jata`tAM azubha karmAM khAMdhe che; te kAraNa mATe zubha bhAva ja karavA, garvAdithI dUSita bhAva na karavA. te sa'badhe have kahe chedhammA maaiNu huMtA, tA niva sIunhavAvaDiu nA savaccharamasie, bAhubalI taha kilisa tA // 255 zabdAjo abhimAne karIne dhama thatA hAta tA zIta uSNu vAyu vigerethI parAbhava pAmatA ane eka varSa pa ta azana vinA rahelA bAhubali tevA prakAranA kleza na pAmata. 25 "" gAthA 24--1 Avisai, 2 Avasa. * Asakto bhavita, gAthA 25-jatA. brahmami. masi. tA aNusie-anazitaH-azana vinA sthita; Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA bhAvArtha-eka varSa paryata AhArarahita upavAsI rahyA chatAM ane aneka prakAranA parisaha sahana karyA chatAM "huM mArA nAnA bhAIone vaMdanA kema karu?" evuM abhimAna hatuM tyAM sudhI bAhubaline kevaLajJAna na thayuM. ane mAna tajayuM ke tarata thayuM; mATe abhimAnavaDe dhama thaI zakatuM nathI. ahIM bAhubalinuM daSTAMta jANavuM te A pramANe bAhubalInuM daSTAMta bharatacakrIe cha khaMDane vijaya karyA pachI potAnA aThThANuM bhAIone belAvavAne teNe te mokalyA. datAe jaIne kahyuM ke-"Apane bharata rAjA bolAve che, tethI saghaLA baMdhuo ekaThA thaI vicAra karavA lAgyA ke-"bharata lebha rUpa pizAcathI jharata thaI matta banelo che. teNe cha khaMDanuM rAjya prApta karyuM che chatAM tenA lebhanI tRSNA zAMta thatI nathI. ahi kevI bhAMdhatA!" kahyuM che ke - lobhamUlAni pApAni, rasamUlAni vyAdhayaH snehamUlAni duHkhAni, trINi tyakatvA sukhI bhava che "lebha pApanuM mULa che, rasa (svAda) vyAdhinuM mULa che, ane sneha dAkhanuM mULa che, mATe e traNe vAnAMne tyajIne sukhI thA." vaLI kahyuM che ke - bhegA na bhuktA vayameva bhuktAsta na takhta vayameva taptA kAlo na yAta vayameva yAtAtRSNa na jINuM vayameva jINuM - "ame bhAga bhagavyA nahi paNa ame jAte bhegavAyA, ame tapa karyuM nahi paNa ame tapta thayA, kALa gayo nahi paNa ame gayA arthAt amArI vaya gaI, ane tRSNA jIrNa thaI nahi paNa ame jIrNa thayA arthata amArI vaya jIrNa thaI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA "eTalA mATe balAtkArathI paNa te ApaNuM rAjya grahaNa karaze ane ApaNe enI sevA karavI paDaze, mATe tenI sevA karavI ke nahi?" A prakAranA vicArane aMte tenI sevA karavI nahi evuM dareka bhAIe kabula karyuM-mukarara karyuM. pachI saghaLA bhAIe zrIjhaSabhasvAmI pAse potAne vRttAMta nivedana karavA gayA. prabhune vaMdana karI hAtha joDIne vijJApanA karI ke-"he prabhu! bharata matta thayo che ane te amAruM rAjya grahaNa karavAne udyakta che, mATe amAre kyAM javuM? ame to Ape ApelA eka eka dezanA rAjyathI paNa saMtuSTa chIe; ane bharata te cha khaMDanuM rAjya maLyA chatAM paNa saMtuSTa thatuM nathI." evAM temanAM vacana sAMbhaLIne prabhu belyA ke-"he putre ! pariNAme narakagatine ApanArI e rAjyalakSamIthI zuM vizeSa che? A jIve anaMtIvAra rAjyalakSamI anubhavelI che, paNa A jIva tRpta thayela nathI. A rAjyalIlAne vilAsa svapna tulya che" kahyuM che ke svapna yathAyaM puruSaH prayAti, dadAti gRhuNAti karoti vakti nidrAkSa tana kiMcidasti sarva tathedaM hi vicAryamANamAM "A puruSa (jIva) jema svapnane viSe prayANa kare che, Ape che, grahaNa kare che, kAMI kArya kAMI kare che athavA bole che, paNa nidrAne kSaya thatAM jema temAMnuM hotuM nathI tema vicAra karatAM A saghaLuM-saMsArI padArtha mAtra tevA ja che." vaLI- saMpade jalataraMgavilolA, yauvanaM tricaturANi dinAni zAradAbramiva caMcalamAyu, ki dhanaH kuta dharmamaniMdham | saMpattio jalanAM taraMga jevI capaLa che, yauvana traNa cAra divasanuM ja che ane AyuSya zarada RtunA meghanI peThe calita che, te dhanathI zuM vizeSa che? stutya e dharma ja kare." Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wfy upadezamALo mATe he putro! tamAre ATalo badhe mehavilAsa ze! kenA putro ? kemanuM rAjya? konI strI? keI paNa sAthe AvavAnuM nathI." kahyuM che ke - dravyANi tiSThati gRhevu nAryo, vizrAmabhUma svajanA zmazAne dehazcitAmAM paralokamAge, karmAnugo yAti sa eva jIvA che dravya te gharamAM ja paDayuM rahe che, nArI vizrAmabhUmi sudhI Ave che, svajane smazAna sudhI Ave che, ane chevaTa deha citAmAM rahe che. pachI parakamAge te karma sahita jIva ja ekale jAya che." mATe tame A vinAzI rAjya tyajI dyo ane akSaya evuM mekSarAjya meLave." A pramANenI prabhunI dezanA sAMbhaLIne saghaLAe dIkSA lIdhI ane nirdoSa cAritra pALavA lAgyA. dUtee AvIne bhAratane e hakIkata nivedana karI. eTale bharata cakrIe te bhAIonA putrane belAvIne sau saunuM rAjya ApyuM. have bharata rAjA adhyA nagarImAM AvyA chatAM cakra AyudhazALAmAM praveza karatuM nathI, tethI suSeNa senApatie temanI samIpe AvIne jaNAvyuM ke "he svAmI! cakra AyudhazAlAmAM praveza karatuM nathI. bharatacakIe pUchayuM ke-"tenuM kAraNa che?" suSeNa senApatie kahyuM ke-"svAmin ! haju paNa keI zatru rahyo hoya tema jaNAya che. cakrIe kahyuM ke -"A chakhaMDamAM to mArA mAthA upara koI zatru nathI. tyAre suSeNe kahyuM ke "Apane nAne bhAI bAhubali ApanI AjJA mAnato nathI. nAno bhAI chatAM paNa je moTA bhAInI AjJA mAne nahi to tene zatru ja samaja. jenI AjJA potAnA gharamAM paNa cAlatI nathI te svAmI zene? Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. upazamALA tethI tene AjJAvatI karavo joIe." bharata rAjAe vicAryuM ke-"mArA bhayathI mArA saghaLA bhAIoe te cAritra grahaNa karyuM che, have bAhu rUpe mAre eka ja bhAI rahelo che ane te paNa anuja badhuM che te tenA upara zuM karAya? suSeNe kahyuM ke"svAmin! A bAbatamAM vicAra na karavo. guNahIna bhAIthI zo lAbha che? senAnI charI kAMI paTamAM marAya nahi. mATe dUta mekalIne tene ahIM belA; paraMtu huM dhAruM chuM ke te koI paNa rIte ahIM Avaze nahi," evAM suSeNunAM vacanathI kedhita thayela bharate suvega nAmanA dUtane bolAvIne kahyuM ke-"tuM takSazilA nagarImAM mArA nAnA bhAI bAhubali pAse jA ane tene ahIM bolAvI lAva." A pramANe bharatacakkInAM vacana sAMbhaLIne puSpanI mAphaka temanI AjJA mAthe caDAvI rathamAM besIne parivAra sahita te cAlyo. mArge jatAM tene ghaNu apazukana thayAM, paraMtu te apazukanee vAryA chatAM svAmInI AjJA pALavAmAM udyakta thayela te avicchinna cAle. keTaleka divase te bahaLadezamAM pahoMcyo. tyAMnA lokee tene pUchayuM ke-"tuM keNa che? ane kyAM jAya che?" suveganA anucaroe kahyuM ke-A suvega nAmane bhArata rAjAne - dUta che ane te bAhubaline bolAvavA mATe jAya che. tyAre lokoe pharIthI kahyuM ke-e bharata keNa che?" suveganA sevakoe kahyuM ke"te chakhaMDane dhaNuM che, jagatane svAmI che, ane te lokomAM paNa prakhyAta che. tyAre te loke belyA ke-"ATalA divasa paryata te ame tene sAMbhaLyo nathI ke te kyAM rahe che? amArA dezamAM te strIonA stananI kaMcukI upara bharata hoya che tene ame bhArata tarIke sAMbhaLIe chIe, paraMtu bhArata rAjA to koI sAMbhaLe nathI. amAro rAja kyAM? ane e bharata kyAM! amArA svAmInA bhuja daMDaprahArane sahana kare te A duniyAmAM koI nathI." A pramANe lokenA mukhathI bAhubalinA baLane utkarSa sAMbhaLIne Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara upadezamALI cakita thatA sattA suvega anukrame takSazilAe paheoMcyA; nagarImAM dAkhala thayA ane bAhubalinA sabhAma`Dapa pAse Avye. dvArapALe rAjAnI AgaLa dUtanuM Agamana nivedana karyuM. tenI AjJAthI dUta rathamAMthI utarI bAhubalinI samIpe jaI tene page lAgyuM.. bAhubalie dUtane potAnA bhAInA kuzala samAcAra Adi pUchatAM dUte kahyuM ke- tamArA bhAI bharata kuzala che, adhyA nagarI kuzala che ane temanA savAkoTI putro paNa kuzala che. jenA gharamAM cauda ratna ane nava nidhi Adi mATI azvaya sa`patti che tenu akuzala karavAne kANu zaktivAna che? ne ke teNe sava sa'patti prApta karI che tathApi tene svabandhunAM dananA lAbha levAnI ghaNI utkaMThA che. mATe tame tyAM AvIne tamArA samAgamathI utpanna thatI sukhavRddhithI tene ati pramudrita karA; kadI jo tame nahi Ave tA te tamArA upara kupita thaIne tamane ghaNI pIDA pamADaze. jenI khatrIsa hajAra rAjAe sevA kare che tenI caraNasevAthI tamArA koI paNa rIte upahAsa (mazkarI) nathI, pAMca mANasanI sAthe bhAgavavuM te duHkha nathI" evI leAkeAkti che; tethI mAna tyajIne tyAM cAleA." evAM drutanAM vacana sAMbhaLIne bAhubali ati krodhAyamAna thaI lalATamAM trivali caDAvI bhujAsphATa karIne melyA ke-- " are druta! bharata kANu mAtra che? tenAM cauda ratnA zu' mAtra che? ane tenA sevakA paNa kANu mAtra che? meM bAlyAvasthAmAM bharatane gaMgAkAMThe IMDAnI mAphaka AkAzamAM uchALyeA hatA ane pachI gaganamAMthI paDatAM meMja tene mArA hAthamAM jhIlI lIdhe hatA, te zu' bharata bhUlI gayA? mAruM' te khala tene vistRta thayuM hAya tema jaNAya che, jethI tane ahI. mAkalyA che. ATalA divasa sudhI tA meM pitA tulya gaNIne mATA bhAInI ArAdhanA karI che; paNa have te hu' tenI upekSA karu chuM. kemake guNahIna ane leAbhI evA meATA bhAIthI paNu kyu'! teNe aTThANu nAnA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 73 bhAI AnAM rAjyA jaI lIdhAM ane teoe te bIkaNapaNAne lIdhe leAkApavAdathI DarI rAjya tyajIne sayama grahaNa karyuM, paraMtu hu' te tene nahi sahana karuM mArA bhujaprahAra kevaLa bharata ja sahana karaze, paNa te sahana karavA mATe anya kAI Avaze nahi, mATe tuM jA. kruta hai|vAthI tuM avaSya che, tethI mArI dRSTithI tatkALa dUra thA." A pramANe krodhathI lAlaceALa netravALu' sUryamaMDaLanI mAphaka uddIpta thayeluM tenu mukha joIne suvega bhaya pAmI dhIme dhIme tyAMthI bahAra nIkaLye ane pAcheA vaLI mAnabhaga thaI rathamAM esI ayeAdhyA tarapha cAlyeA. mAga mAM bahudI dezane nihALatAM teNe A pramANe leAkeAnAM vAkatho sAMbhaLyAM--" are! bharata kANu che ke je amArA svAmInI sAthe yuddha karavAne icche che? paraMtu tenA jevA kAI mUkha jaNAtA nathI ke jeNe sutelA siMhane jagADayo che ?" e pramANe leAkeAnAM vAkatho sAMbhaLI suvega vismita thaI ne vicAravA lAgyuM ke- ahA! A dezanA leAkeA paNa ATalu madhu zauya dharAve che! paraMtu te temanA svAmInA ja prabhAva che, teonA prabhAva nathI, paNa bharate A zuM karyuM.? teNe ThIka na karyuM, ayeAgya karyuM..'' e pramANe vicAra karatA ane leAkeAne bhaya pamADatA suvega keTaleka divase ayeAdhyA nagarIe pahoMcyA. teNe sabhAmAM jaIne sarva hakIkata bharata cakrIne nivedana karI. chevaTe teNe kahyuM ke-- e tamArA nAnA bhAI tamane tRNuvat gaNe che, vadhAre zuM kahuM...!' evA dutanA zabdo sAMbhaLIne sainya sahita bharata cakrIe te tarapha prayANa karyuM. bharatanI mATI senA cAlI, tethI digmeDala paNa dhrujavA lAgyuM. tenA sainyanu svarUpa nIce pramANe dicakra calita` bhayAnidhAtA mahAvyAkulA / pAtAle cikatA bhujaMgamapatiH kSeNidharAH kapitAH / / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 upadezamALA bhrAMtA: supRthivI mahAviSadharA vaeNDa vamatyutkraTam / vRtta samanekadhA dalapatereva' camUnigame !! " digma Dala ka"pavA lAgyuM', bhayathI samudra AkulavyAkula thayA, pAtAlamAM zeSanAga cikata thayA, patA kapAyamAna thayA, pRthvI bhamavA lAgI, meTA viSadharA utkaTa viSanuM" vamana karavA lAgyA; senApatinuM sainya cAlatAM aneka prakAre e pramANe thavA lAgyuM. "" aDhArakATI gheADe vArAnu' lazkara ekaThuM karI bharata rAjA peAtAnA hastIratna upara svAra thaI ne bAhubaline jItavA mATe cAlyA. keTaleka divase te bahulI dezamAM pahoMcyA. bharata AvyA che evuM bAhubalie paNa sAMbhaLyu. eTale te peAtAnA traNa lAkha putrothI parivRta thaI seAmayazA nAmanA peAtAnA putrane senAdhipati banAvIne mATI senA sahita sAme nIkaLyeA. banne sanyA sAmasAmA maLyAM. ane sainyanA cArAzI hajAra raNaturInA avAjo thavA lAgyA. bherIenA bhAkArAthI ane vAjitrAnA zabdothI kAna upara paDatA zabda paNa nasabhaLAvA lAgyA. pachI uddhRta, raNabhUmimAM vikaTa, aneka hastIonI ghaTAmAM jeoe praveza karele che tevA, siMhanu paNa mana karanArA ane jeAne kIrtipaTa cAre tarapha phelAyelA che evA cAndrAee yuddha zarU karyuM. cAndrAenA vIzabdo thavA lAgyA. Akhu jagata zabdamaya bhAsavA lAgyuM'. azvonI kharIthI uDatI rajavaDe gherAyelu' sUrya maMDala vAyusamUhanI aMdara rahelA zuSka pralAza patranI jevu dekhAvA lAgyuM. te vakhate tyAM A pramANe yuddha thavA lAgyuM, eke vai hanyamAnA raNabhuvi subhaTA jIvazeSA: patanti ! hyuke murchAprapannA: surapi ca punarusmR itA thai patanti !! Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 upadezamALA muMcatyekaMDadahAsAtrijapatitasanmAnamAdya prasAda mRtvA ghAvaMti mAge jitasamarabhayAH prauDhi te hibhakatyA che "keTalAeka subhaTa raNabhUmimAM haNavAthI jIvazeSa thaIne paDe che, mUchita thayelA keTalAeka subhaTe zuddhimAM AvIne pAchA mUchita thAya che, keTalAeka subhaTe aTTahAsa kare che ane keTalAeka pitAnA svAmIe karelA sanmAnane temaja prAthamika prasAdane saMbhArIne yuddhane bhaya dUra karI bhaktivaDe prauDha banI raNamArgamAM doDe che." e pramANe meTA yuddhamAM keTalAeka yoddhAo hAthIenA jhuMDane pagavatI pakaDI AkAzamAM pherave che, keTalAeka uchaLatA peDhIone pakaDIne bhUmi upara pADe che, keTalAeka siMhanAda kare che ane keTalAeka hastanA AzleTanathI verIonA hRdayane phADI nAkhe che. e pramANe svAmIe bhrakuTI saMjJAthI uttejita karelA subhaToe utkaTa yuddha ArahyuM. kahyuM che ke - rAjA tuSTopi tyAnAM, mAnamAtra prayacchati ! te tu sanmAnamA2Nu, prANapyupakUte che "rAjA saMtuSTa thatAM sevakane mAtra mAna Ape che. paNa sevake te phakta mAnathI pitAnA prANa ApIne badale vALe che." raNamAM eka mitra bIjA mitrane kahe che ke he mitra! hIkaNa nA thA! kAraNa ke yuddhamAM te baMne prakAre sukha che. chata meLavazuM te AlokamAM sukha che; ane mRtyu thaze te paralokamAM devAMganAnA AliMgananuM sukha prApta thaze." kahyuM che ke - jite ca labhyate lakSmI mRte cApi surAMganA kSaNavidhvaMsinI kAyA, kA ciMtA maraNe raNe che raNamAM jItavAthI lakSmI prApta thAya che ane maravAthI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 76 devAMganA prApta thAya che; A kAcA kSaNamAM nAza pAme evI che, te yuddha karatAM mRtyunI ciMtA zA mATe rAkhavI ?" e pramANe yuddha thatAM bAra varSa vyatIta thayAM, teA paNu bemAMthI ekenu sainya pAchuM hayu nahi. te avasare kareADA devA te yuddha jovAne mATe gaganamaMDalamAM AvyA hatA. tenI aMdara saudharmendre AvIne vicAra karyo ke- ahA ! kanI gati viSama che! ke jethI be sagA bhAIe azamAtra rAjya meLavavAne mATe kATI manuSyAnA vinAza kare che, mATe huM tyAM jaI ne yuddhane aTakAvu,' evA vicAra karI indre AvIne bharatane kahyu ke he chakha'DanA adhipati ! jeNe aneka rAjAene kiMkara banAvyA che evA he bharata rAjA! A zuM AraNyu che? mAtra sahaja kAraNamAM tame jagatane zA mATe sahAra kare che ? zrI RSabhadeve lAMbA vakhatathI pALela prajAnA laya kema karavA mAMDatho che? suputrane Avu' AcaraNa ghaTatu' nathI, suputrane tA pitAe je pramANe Acarelu hoya te pramANe Acaravu` --navuM joI e; mATe he rAjendra! leAkanA sahArathI tame nivRtta thAo." bharate kahyu ke- tAtanA bhakta evA Ape je kahyu te satya che. hu' paNa te jANuM chuM, paraMtu zuM karuM? cakra AyudhazAlAmAM pesatu nathI, tethI bAhubali mAtra ekavAra mArI samIpe AvI jAya tA pachI mAre khIjuM kAMI kArya nathI. tenu rAjya levAnI mAre jarUra nathI; mATe tame tyAM jaI ne mArA laghu ane samajAvA." evAM bharatanAM vacanA sAMbhaLIne zakrendra mAhubali pAse gayA. bAhubalie temanu' ghaNuM sanmAna karyuM ane kahyuM ke- hukama karA, Apane AvavAnu` zu` pratyeAjana che?' iMdre kahyu ke- tame pitR tulya mATA bhAInI sAthe yuddha kareA che e tamane ghaTatuM nathI, tethI tame tenI pAse jaIne name, aparAdhanI kSamA mAgeA ane leAkasa'hArathI nivRtta thAze.' bAhubalie kahyuM ke-'emAM deSa bharatanA ja che, ahIMyAM tene keNe elAbyA hatA? te da Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 77 atre zA mATe Avyo che? atRpta evA tene lajajA nathI. te sarve baMdhuonAM rAjya grahaNa karIne have mAruM rAjya levA AvyuM che, paraMtu te jANatA nathI ke sarva daronI aMdara kAMI uMdare hetA nathI, mATe huM pAcho haThanAra nathI; kAraNa ke mAnahAni karatAM prANahAni vadhAre sArI che, kahyuM che ke - adhama dhanamicchati, dhAnamAna ca madhyamAM uttama mAnamirjhati, mAne hi mahatAM dhanam che. adhama loko dhanane Icche che, madhyama loko mAna ane dhanane irache che, uttama loke mAnane ja irache che, kAraNa ke mAna e moTAonuM dhana che." vaLI vAM prANaparityAge, mA mAnaparikhaMDanam mRtyutikSaNikA pIDA, mAnakheDe dine dine che prANa tyAga kara e vadhAre sAre che, paNa mAnakhaMDana sAruM nathI. kAraNa ke mRtyu te ja kSaNe mAtra pIDA Ape che, paNa mAnakhaMDa te dararoja pIDA kare che." e pramANe bAhubalinuM nizcayavALuM vacana sAMbhaLIne IMdra kahyuM ke-"je evo ja nizcaya hoya to tamAre baMne bhAIoe ja yuddha karavuM, A lekasaMhAra zA mATe karo cho?" bAhubalie te vAta kabula karI. pachI IMdra pAMca prakAranAM yuddha sthApita karyA daSTiyuddha, vAyuddha, bAhuyuddha, muSTiyu ddha ane daMDayuddha. bharate paNa e pramANe kabula karyuM. pachI baMne bhAI e sainyane yuddha karatuM baMdha karIne sAmasAmA AvyA. te prathama daSTiyuddha zaru karyuM. paraspara dRSTi sAthe daSTi maLatAM prathama bharatacakranA netramAM azrujaLa AvI gayAM. tethI sAkSIbhUta devatAoe kahyuM ke-"cI hAryA ane bAhubali jItyA" ema Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA pAMce yuddhomAM bAhubali jItyA. eTale vilA thayela cakrIe maryAdA mUkI cakane cheDayuM. tyAre bAhubalie kahyuM ke e pramANe na kare, puruSee maryAdAne tyAga karavo e yogya nathI" chatAM paNa teNe bAhubali upara cakra mUkyuM, eTale bAhubalie muSTi ugAmIne vicAra karyo ke-"A muSTivaDe caka sahita bhAratane cUrNa karI nAkhuM." eTalAmAM cakra te bAhubali pAse AvI traNa pradakSiNA karIne pAchuM vaLyuM. kAraNa ke getramAM caka cAlatuM nathI. pachI bAhubalie ciMtavyuM ke- A vA jevI muSTi vaDe mATInA vAsaNanI mAphaka bharatane cUrNa karI nAkhuM.' vaLI teNe vicAra karyo ke-ahe! meM aMzamAtra sukhane arthe A bAMdhavane nAza zA mATe ciMtA ? jene aMte naraka prApta thAya che evA rAjyane dhikkAra che! viSayone dhikkAra che! mArA nAnA bhAIone dhanya che ke jeoe anarthahetuka rAjyane tajI daIne saMyama grahaNa karyuM che." A pramANe jenA hRdayamAM vairAgya utpanna thaye che evA bAhubalie ugAmelI muThI pitAnA mAthA upara pAchI vALIne paMcamuSTi lonca karyo, te vakhate devatAe rajoharaNa vigere sAdhune veSa tene arpaNa karyo. bAhubalie svayameva caritra grahaNa karyuM. pachI jeNe sAdhuno veSa grahaNa kare che evA pitAnA bhAIne joIne bharata pote AcarelA karmathI lajajA pAmyo eTale baMne netramAMthI azru varSAvato vArevAre tenA caraNamAM paDyo ane be ke-"tane dhanya che ! mAro aparAdha kSamA kara ane A rAjyalakamI grahaNa karavAnI kRpA kara." bAhubali munie kahyuM ke-A rAjyalIlAvilAsa anitya che, yauvana anitya che ane zarIra paNa anitya che, temaja A viSaya pariNAme duHkha ApanArA che." ityAdi upadeza ApavA vaDe bharatane vairAgyavAna karIne bAhubali muni te ja sthAne dhyAnamudrAthI ubhA rahyA. temaNe manamAM vicAra ryo ke-"huM chastha hovAthI dikSAe vaDerA evA laghu badhuone ene kAraNe sAdhune valae vayameva sthAne pAke bharatane rAma Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA kevI rIte va Mdana karuM?' e pramANe mAnathI unnata grIvAvALA thaI kAryotsarga dhAraNa karIne tyAMja ubhA rahyA. bharatacakrI temane vAMdI sAmayazAne bAhubalinuM rAjya ApIne svasthAne gayA. bAhubalie paNa eka varSa pa''ta zAMta, vAta, Atapa Adi parIsaheAne sahana karatAM dAvAnalathI dAjhelA jhADanA ThuMThA jevu. peAtAnu zarIra karI nAkhyu. tenuM zarIra velAethI thI TAI gayu, tenA pagamAM danI zULIe ugI nIkaLI. tenI AsapAsa rADAe thaI gayA, tenI dADhI vigerenA kezAmAM pakSIoe mALA nAMkhIne prasava karyAM. varSane aMte bhagavAna RSabhadeve bAhubaline pratibeAdha karavAne mATe brAhmI ane suMdarI nAmanI tenI be bahenAne mAkalI. bhagavAne temane hyuM ke tamAre tyAM jaIne e pramANe kahevu ke- bandhu! hAthI uparathI utarI. te bahene bAhubalI samIpe jaI tene vAMDhI e pramANe bolI ke he bhAI! hAthI uparathI utarA. ' e pramANenAM peAtAnI baheneAnAM vacana sAMbhaLI te manamAM vicAra karavA lAgyA ke me' sarva saganA tyAga karyuM che tA mAre hAthI kayAMthI? mArI bahene A zu kahe che ? are ! me jANyu'. huM' mAna rUpI hAthI upara caDayeA chuM, tethI temanu kahevu satya che. are! duSTa cittane dhAraNa karanAra evA mane dhikkAra che ! mArA te nAnA bhAIe mAre vadya che. tethI temane vAMdavAne huM jAu." e pramANe nizcaya karIne caraNu upADatAM ja temane kevaLajJAna utpanna thayu. pachI prabhu pAse jaI vAMDhIne kevaLajJAnIenI sabhAmAM beThA. mATe madathI dhama thatA nathI e ceAgya hyu' che. mumukSue dharmAMka mAM vinaya ja karavA, paNa mAna rAkhavuM nahi." A kathAnA e upadeza che, 79 ' Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA nigamaI vigapia ciMtieNu sajIMdabuddhiraIeNu katto pArahiyaM kIraI guru aNuvaseNe radda zabdArtha--"gurunA upadezane ayogya, pitAnI matinA vikalapathI vicAra karavAvALo ane svataMtramati pUrvaka ceSTA karavAvALe prANu paralakanuM hita zI rIte kare? arthAt na kare." 26. bhAvArtha-bhArekamI jIva gurunA upadezane agya samaje che. te svecchAcArI prANuM pitAnI buddhimAtrathI A sthaLa ne A sUma ItyAdika vicAro kare che, te manuSya paralokanuM hitA karI zakto nathI. thaddho niravayArI, aviNIo gavio nivaNAmo sAhujayusa garahie, jasevi vayaNijayaM lahaI paranA artha "stabdha, nirupakArI, avinIta, garvita ane keIne nahIM namavAvALe e puruSa sAdhujanathI nidAya che ane lekamAM paNa hIlanAne pAme che." ra7. stabdha te abhimAnI-akkaDa rahenAre-keIne nahi namanAre, nirupakArI te keIna karelA upakArane nahi jANavAvALA-kRtana, avinIta te Asana ApavA vigere vaDe vaDIlane vinaya nahi karanAro, gAvita te potAnA guNe pragaTa karavAno utsuka, nirupanAma te gurune paNa namaskAra nahi karavAvALo-evA puruSanI sAdhujane paNa gaha kare che ane leke paNa A duSTa AcAravALo che ema kahI tene niMde che, tethI vinIta ja zlAghAne pAme che ema samajavuM. vevi samparisA, sarNakumAruSya keI bujhati dehe svaNu parihANI, je kira dehiM se kahiyaM para8 gAthA 26 - parahitama. anupadezyana, gAthA 27-Nijiye. vacanIyatA gAthA 28 veNu. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 81 66 artha - kAI satpuruSa) ( sulabhamedhIe ) thADA nimitta mAtra kIne paNa sanatkumAra cakrInI jema badha pAme che, je kAraNa mATe 'dehane viSe kSaNamAtramAM paNa rUpanI hAni thaI gaI che' ema devatAe tene ( sanat kumArane) 'hyuM ane teTalu vacanamAtra ja tene dhanu' kAraNu thayu, ema sAMbhaLIe chIe." 28, ahIM sanata kumAra cakrInuM dRSTAMta jANavuM. te A pramANe-- hastInApura nagaranAM sanat kumAra nAme cakravatI rAjA hatA. te ati rUpavAna hatA. ane te chakhaMDanu rAjya karatA hatA. eka divasa idra sabhAmAM sanat kumAranA rUpa saMbadhI evu' vivecana karyuM" ke ' pRthvI upara tenA jevA rUpavAna kAI nathI." e devAe indranu` kahelu' vacana kabula karyuM nahi. tethI teo kutUhala jovA mATe dvijanu rUpa dhAraNa karIne hastInApura AvyA. te vakhate snAna karavAnA avasara hAvAthI teoe sanat kumArane nhAvAne Asane beTheleA, AbhUSaNarahita ane sugadhI telathI mana karAtA joyA; tenA rUpathI mAhita thaIne teo vAraMvAra mastaka dhuNuAvavA lAgyA. tyAre sanatkumAre temane pUchyu ke -' tame zira zA mATe dhuNAvA che ?' teoe kahyuM ke- huM deva ! ApanA darzananu kautuka jevu... ame sAMbhaLyu hatuM tevu' ja ame joyu.. ' e pramANe te brAhmaNeAnu' vacana sAMbhaLI cakrI elyA ke are! hamaNAM A sthitimAM mArU rUpa tame zu' jue che? snAna karyo pachI jyAre hu. uttama vastro paheruM', alakArA dhAraNa karyuM. mArA mastaka upara chatra dharAya cAmara DhALAya ane khatrIza hajAra rAjAe jyAre mArI sevA kare tyAre mAruM rUpa jovA jevu che." e pramANe cakrInuM vacana sAMbhaLIne te ane devAe ciMtavyu ke uttama puruSane pAtAnI prazaMsA pAttAnA mukhe karavI ghaTatI nathI,' kahyuM che ke Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA na sau saubhAgyakarA nRNa guNa:, svayaMgRhItA yuvatIphayA Iva ! paraMgRhItA dvitayaM vitaqte na, tene huNyakti nija guNuM budhAH | yuvatI je pitAnA stanane pitAnA hAthe grahaNa kare che te jema tene saubhAgya ane sukhanA karavAvALA thatAM nathI, tema pitAnA mukhathI varNavatA potAnA guNe manuSyone saubhAgya ne sukha ApanArA thatA nathI, paNa te ja guNe strInA stananI jema bIjA othI cahAtAM-varNavatAM saubhAgya ane sukha baMne Ape che. tethI ja DAhA puruSo potAnA guNenI prazaMsA pitAnA mukhe karatA nathI." pachI cakravatInuM vacana mAnya karI te baMne vikhe tyAMthI cAlyA gayA, ane jyAre cakrI sabhAmAM birAjamAna thayA tyAre tyAM AvyA. te vakhate cakInA rUpane joIne teo khinna thayA. cakrae pUchayuM ke-"tamane kheda thavAnuM zuM kAraNa che ? teo bolyA kesaMsAranuM vicitrapaNuM amArA khedanuM kAraNa che" cakrIe pUchayuM ke--kevI rIte ?" teoe kahyuM ke-"ame pahelAM ApanuM je rUpa joyuM hatuM tenA karatAM A vakhate anaMtaguNahIna che." cakrIe kahyuM ke-"tame te zI rIte jANyuM ?" teoe kahyuM ke-avadhi zAnathI." cakrIe kahyuM ke-"temAM pramANa zuM?" teoe kahyuM ke "he cakrI ! mukhamAM rahela tAMbUlane rasa bhUmi upara ghUMkIne juo ke tenI upara je makSikA bese te mRtyuvaza thAya che? A anumAnathI tame jANajo ke tamAruM zarIra viSarUpa thaI gayuM che. tamArA zarIramAM sAta moTA roga utpanna thayelA che." A pramANe devatAonAM vacana sAMbhaLIne cakrI vicAra karavA lAgyA ke-ahe! A deha anitya che, A asAra dehamAM kAMI paNa sAra nathI." Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA Ida zarIra pariNAmadurbala, patatyavayaM zlathasaMdhijarja kimauSadhe kilasi mUDhamaMta, nirAmayaM dharmasAyanaMpibA A zarIra pariNAme durbala che, tethI tenA sAMdhA zithila thavAthI jarjarIta thaIne te avazya paDe che, mATe he mUDha! he durmati ! tuM auSadha karavA vaDe zA mATe kaleza pAme che. sarva rogathI nivRtta karanAra dharma rasAyananuM ja pAna kara." vaLI- kastUrI pRSatAM rada karaTinAM kRtti: pazUnAM pAyo dhanUnAM chadamaMDalIni zikhinAM ramAyavInAmapi che pucchasnAyuvazAviSANanakharadAdi kiM kiM ca no syAkasyAgrupakAri matyaMvapuSo nA mukhya kiMcipunaH | "mRgenI kastUrI, hAthIonA dAMta, pazuonuM carma, gAyanuM dudha, mayUranAM pIchA, gheTAnA vALa ane anya pazuonAM puccha, snAyu, carabI, zIMgaDAM, nakha, sveda Adi kAMI kAMI keIne paNa upayogamAM Ave che, paraMtu manuSyanA zarIranuM te kAMI paNa upayogamAM AvatuM nathI." " e pramANe vairAgyaparAyaNa thayela rAjAe rAjyalakSamI tajI daIne saMyamalakSamI grahaNa karI. jema bhujana kAMcaLIno tyAga karI pAchuM jeto nathI tema teNe potAnI pAchaLa AvatI samRddhi tarapha daSTi paNa karI nahi. strIrana sunaMdA Adi pitAnI strIonA vilApa sAMbhaLatAM chatAM paNa te jarA paNa Dagyo nahi cha mAsa sudhI nidhi, ratna ane sevake tenI pAchaLa pharyA, paraMtu teNe temanA tarapha joyuM paNa nahi. sanakumAra muni dIkSA lIdhA pachI babe upavAsane aMte pAraNuM karavA lAgyA, ane pAraNe paNa navI ke AcAslAdi (abila Adi) tapa karavA lAgyA. e pramANe Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 upadezamALA vigacanA tyAgI, dharmanA anurAgI ane rAgathI bharelI kAyAvALA te muni mAyArahitapaNe bhUmi upara vihAra kare che, e avasare saudharmendre pharIthI sabhAmAM tenI prasa`sA karI ke- ahA A sanatkumAra munine dhanya che ke je mATA rAgathI pIDita zarIravALA chatAM paNa auSadha AdinI kicat pazu spRhA karatA nathI.' evAM iMdranAM vacana sAMbhaLI tene nahi zraddhenArA e devA brAhmaNanu' rUpa dhAraNa karI sanatkumAra muninI pAse AvyA ane bAlyA ke- huM muni ! tamAru* zarIra rAgathI jINu thayelu. ane ghaNu' pIDAtu' jaNAya che; ame vaidya chIe. jo tamArI AjJA hoya te ame tenA upAya karIe.' munie kahyuM ke "A anitya zarIra mATe upAya zA karavA? tamArAmAM zarIranA rogane dUra karavAnI zakti che, paNa kanA rAgane dUra karavAnI zakti nathI; ane te zakti (deharAga dUra karavAnI zakti ) te mArAmAM paNa che." eTalu kahI AMgaLIne thuMka lagADI batAvavAmAM AvI te te seAnA jevI thaI gaI. pachI kahyuM ke mArAmAM AvI zakti tA che, para'tu tethI siddhi zI. jyAM sudhI karAganA kSaya thatA nathI tyAM sudhI deharAganA nAzathI zuM? tethI mAre rAganA pratikAra karavA sAthe kAI paNa pratyeAjana nathI." baMne devA Azcaya pAmyA ane temane vAMDhI peAtAnu svarUpa jaNAvI svargamAM gayA. sanatkumAra muni paNa sAtase varSa sudhI geAne anubhavI eka lAkha varSa paryaMta nirdoSa cAritra pALIne ekAvatArIpaNe trIje svage utpanna thayA. tyAMthI cyavIne mahAvidehamAM manuSya thaI siddhipadane prApta karaze. have AyuSyanI anityatA darzAve che. jai tA lavasattamasura-vimANuvAsIvi parivati surA / citijjata sesa, sasAre sAsaya kayara' Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA artha-"je te anuttara vimAnavAsI devatAo paNa AyukSaye tyAMthI paDe che. che te vicArI je ke bAkI saMsAramAM zuM zAzvata-sthira che? arthAt kAMIpaNa zAzvat-nitya nathI, eka dharma ja nitya che." 29 anuttara vimAnavAsI de lavasattamIA devatA kahevAya che. tevA sarva jIvathI adhika AyuSyavALA devatAonuM 33 sAgaropama jeTaluM AyuSa paNa pUrNa thaI jAya che ane te tyAMthI rave che te tenI apekSAe hina sthitivALA A saMsAramAM bIjuM zuM zAzvata che? kAMI nathI. kaha te bhannaI sukha, sucireNuvi jasa dukha mudvi aI jaM ca maraNavasANe, bhavasaMsArANabaMdhei ca 3. artha-"ghaNu kALe paNa jenA pariNAme duHkha veThavuM paDe tene sukha kema kahIe? na kahIe. je kAraNa mATe maraNa pachI narakAdi gati rUpa saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDe athavA garbhAvAsAdi dukha sahevuM paDe te sukha ja na kahevAya." 30 palyopama sAgaropamanA sukhane aMte paNa duHkhanuM AsvAdana karavuM paDe to te sukha dukha ja che. cAra gati rUpa saMsArane anubaMdha jethI thayA kare te sukha ja nathI. saMsArano cheda thAya te ja vAstavika sukha che. gurune kahelo upadeza paNa bhArekamane lAgatuM nathI. uvaesa sahasehivi, bahijajate na bujhaI kaI jaha baMbhadattarAyA, udAyi nivamAo cava che 31 che artha-keI (bhArekamI jIva) hajAro upadeza vaDe bodha pamADe te paNa bujhate nathI jema brahmadatta cakI pApe nahi gAthA 30 miliAI. bhavasArAbaMdha. gAthA 31-I-kapi. kRpamAraka, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA ane udAyi nRpane mAranAra bAra varSa paryata tapa tape-munipaNe rahyo paNa bhavyatva pAme nahi" 31 brahmahatta cakIne tene pUrvabhavanA bhAImunie ghaNI rIte upadeza Apyo paNa kiMcit mAtra bedha lAge nahi tenuM tathA udAyi nRpamArakanuM daSTAMta ahIM jANavuM. 7-8. te A pramANe- brahmadatta cakrInI kathA prathama brahmadattanA bhavanA kAraNabhUta citrasaMbhUti muninuM (brahmadattanA pUrvabhavanuM) svarUpa A pramANe che- pUrvabhavamAM keIeka gAmamAM bhadrika pariNAmI cAra govALIA hatA. eka divasa te cAre govALIAo grISma RtumAM gAya cAravAne mATe vanamAM gayA. madhyAnha samaye te cAre jaNA ekaThA thaIne vAta karavA beThA; evAmAM mArgathI bhUlA paDelA, jene te vanamAM mArga jaDatuM nathI, jenuM gaLuM ati tIvra tRSAthI rUMdhAI gayuM che ane jenuM tAlupuTa sukAI gayuM che evA kaI eka sAdhune vRkSanI chAyAmAM beThelA teoe joyA; eTale teoe vicAryuM ke-"A keNa haze? pachI te cAre jaNa muninI samIpe AvyA. tyAM tRSAtura thavAthI ati pIDA pAmatA ane jenA prANa kaMThagata thayelA che evA te munine joIne manamAM vicAra karavA lAgyA ke "are A muni jagamatIrtha jevA jaNAya che, paNa te pANI vinA mRtyu pAmaze; tethI je kaI jagyAethI pANI lAvIne temane ApIe te moTuM puNya thAya. Ama vicArI pANIne mATe teoe AkhA vanamAM zodha karI paNa maLyuM nahi. tyAre teo ekaThA thaI gAya dahI dUdha laIne sAdhu samIpe AvyA. sAdhunA mukhamAM dUdhanAM TIpAM mUkIne temane sAvadhAna karyA. sAdhu sacetana thayA eTale manamAM vicAra karavA lAgyA ke-"A lokoe mArA upara moTe upakAra karyo che, kemake teoe mane jIvitadAna Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA ApyuM che. pachI te sAdhue teone sarala svabhAvavALA joIne dezanA ApI. ne dezanA sAMbhaLIne te cAre vairAgyane prApta thayA, ane tarata ja cAre jaNAe dIkSA lIdhI ane samyakatva meLavyuM. te sAdhue teone sAthe laIne anyatra vihAra karyo. - have te cAre jaNA cAritra pALe che, paNa temAM be jaNe cAritranI avajJA kare che ke-A sAdhano veSa te sAro che, paNa snAnAdi vinA zarIranI zuddhi kevI rIte thAya? melAM vastra paheravAM, dAMta sApha na rAkhavAM ItyAdi mahA kaSTa che. e pramANe vicAraNA karavAthI te be munie cAritranI virAdhanA karI ane be jaNAe nirdoSa cAritra pALyuM. te baMne jaNAe te te ja bhavamAM kevaLajJAna prApta karIne mekSasukha meLavyuM. je baMnee cAritranI virAdhanA karI hatI teo aMta samaye te pApane ALavyA sivAya mRtyu pAmIne svarge gayA. teo lAMbA vakhata sudhI deva saMbaMdhI sukha bhogavI tyAMthI cavIne sAdhuveSanI niMdA karavAthI dazANuM dezamAM keI eka brAhmaNanA gharamAM kAma karanArI dAsI hatI tenI kukSine viSe utpanna thayA. anukrame teo yuvAvasthA pAmyA ane gharanuM kAmakAja karavA lAgyA. eka divase varSatumAM kSetranI rakSA karavA mATe te baMne bhAIe gayA. madhyAnha samaye te bemAMne eka jaNa kSetra samIpe AvelA vaDanA jhADa nIce zItala chAyAmAM sutele che tevAmAM te vaDanA polANamAMthI eka sarSa nIkaLe, ane te sutelAne page karyo. te vakhate devagathI bIjo bhAI paNa tyAM Avyo. teNe sapane je, eTale teNe sapane gALa dIdhI ke-"are durAtman ! mArA bhAIne haNune tuM kyAM jAya che?" evAM tenAM vacana sAMbhaLIne kodhita thayelA sarve kudIne tene paNa karavo. baMne bhAIo mRtyu pAmyA. bIjA bhavamAM kAliMjara parvatanI aMdara hariNInI kukSimAM teo mRgapaNe utpanna thayA. teo paraspara ati sanehayukta gayA. e bhAgI mAM kAma karatA karavAthI daza Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TaTa upadezamALI thayA. ekadA keI zikArInA khANaprahArathI te maraNa pAmyA. trIjA bhavamAM gaoNMgA nadInA kinAre hasInI kukSine viSe ha`sapaNe upanyA. te bhalamAM pazu teo paraspara ghaNA snehavALA thayA. teo gagAne kinAre rahelA kamalanA khisataMtue khAya che ane sukhamAM kAla vyatIta kare che; tevAmAM kAI eka zikArIe te anene mArI nAkhyA. ceAthe bhave sAdhuveSanI niMdA karavAnA phUlathI kAzI nagarImAM keAI caMDAlane ghare putrapaNe utpanna thayA. te caMDAle puSkaLa dhana kharcI te ba'ne chokarAnAM nAma citra ane sa'bhUti pADayAM. te pUrva bhavanA snehathI anyAnya ati rAgayukta thayA. eka kSaNa paNu bIjAne viyeAga sahana karI zakatA nathI. have te nagarane je rAjA che tenI sabhAmAM namuci nAmanA pradhAna che. te pradhAna rAjAnu' parama vizvAsasthAna che. para`tu te rAjAnI paTTarANInI sAthe pyAramAM salagna thayA che, ane tenI sAthe dararoja bhega bhAgave che. paTTarANIne paNa tenI sAthe anyata sneha baMdhAyA che, tethI te peAtAnA bhartAranI avagaNanA karIne te namucinI sAthe bhega bhAgave che. ahA! kAmanI adhatA apUrva che. kahyuM che ke divA pati nA cUkaH, kAkA nakta na pazyati / apUrva : ke'pa kAmAMdheA, divA nakkana pati / (6 ghuDa divase joI zakatA nathI, kAgaDA rAtrie dekhatA nathI; paNa kAmAMdha tA kAI apUrva aMdha che ke je divase temaja rAtrie joI zakatA nathI, " vaLI kahyuM che ke yA ciMtayAmi satata mayi sA vistA sApyumicchati jana sa jane'nyasaktaH / amatkRte carituSyati kAcidanyA dhik tAM ca ta ca madana ca ImAM ca mA cA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA je strInuM huM hamezAM citavana karuM chuM te mArAthI vimukha . rahe che ane te anya puruSane Icche che, te puruSa bIjI strImAM Asakta thayelo che, ane te bIjI koI strI mane cAhe che; mATe te (rANuM)ne dhikkAra che, tenA kArane dhikkAra che, madanane dhikAra che ane mane paNa dhikkAra che." e pramANe ghaNA divaso jatAM tenuM pApa kaDhanI mAphaka kuTI nIkaLyuM. rAjAe te vAta jANa, eTale te manamAM vicAra karavA lAgyA ke-"A pApAtmA pradhAna duSTa che ke jeNe AvuM nIca kAma karyuM; eNe pitAne hAthe ja mRtyu mAgI lIdhuM che. e je ke buddhimAna che chatAM paNa nIca hovAthI upekSA karavA che." kahyuM che kelUNaha dhuNaha kumANasaha, e trihuM Ikika sahAo jihAM jihAM kare nivAsaDe, tihAM tihAM pheDe dRAo bhAvArtha-"luNe, ghaNe ne kumANasa e traNe eka sarakhA svabhAvavALA hoya che. te jyAM jyAM nivAsa kare che tyAM tyAM rahevAnAM sthAnakane ja nAza kare che. " luNe bhIMta vigerene pAyamAla kare che; ghuNe lAkaDAmAM thAya che te tene ketarI nAkhe che, ane kharAba mANasane je Azraya Ape tene ja te pAyamAla kare che. tethI A pradhAna vadhya che" ema vicArI caMDAlane bolAvIne kahyuM ke-ene vadhyabhUmimAM laI jaIne mArI nAkhe. rAjAnI AjJA thatAM caMDAla namucine vadhabhUmie laI gayo. te caMDAle vicAra karyo ke "are! kaI mAThA karmane vegathI A kAma thayeluM che. vinAzakAle buddhimAna puruSanI buddhi paNa nAza pAme che. kahyuM che ke - na nimitA kena na daSTapUrvA, na cUyate hemamayI dUraMgI tathApi tRSNa raghunaMdanaya, vinAzakALe viparIta buddhi che Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA "sAnAnI hariNI keAIe banAvelI nathI, kAI e pUrve joyelI nathI tema sAMbhaLelI paNa nathI, tApaNuM tene mATe raghuna'dana ( rAma)nI tRSNA thaI, mATe vinAzakAle viparIta buddhi ja thAya che. '' vaLI kahyuM che ke rAvaNa taNe kapALa, aTThAtarase buddhi vase; lakA phITahukAla, ekA buddhi na sa`varI, ' rAvaNanA kapALamAM ekasA ne ATha buddhi vasatI hatI, chatAM paNa jyAre laMkAnA phITakAla AvyA tyAre eke buddhi smaraNamAM AvI nahi. " mahA buddhivALA thayA che, paNa vaLI cAMDAle vicAyuM" ke- A pradhAna che ane mArA gharamAM be chekarA bhaNavA lAyaka bIjo keAI temane bhaNAvaze nahi; tethI je A pradhAna tene bhaNAvavAnuM kabula kare teA huM tenA kheMcAva karu." e pramANe vicArI teNe namucine pUchyuM ke jo tuM mArA putrAne bhaNAva te huM tArU' rakSaNu karUM, teNe tema karavAnuM kabula karyuM, tethI cAMDAle tene guptapaNe peAtAnA ghare ANyA ane rAjAnA bhayathI tene bhAMyarAmAM rAkhyA. tyAM rahIne te citra ane sabhUta nAmanA cAMDAlaputrAne bhaNAvavA lAgyA. tee buddhivAna haiAvAthI thADA vakhatamAM sakala zAstramAM pAraMgata thayA. namuci pradhAna tyAM rahete satA citrasa bhUtanI mAnI sAthe pyAramAM paDayA. ahA! A kAmanA duSTa svabhAva dusya ja che, kAraNa ke AvI avasthAne pAmyA chatAM paNa nIca mANusa viSayanI Aza'sA tajatA nathI kahyuM che ke -- kRza: kANu: khajajaH zravaNarahita: puvikalA / trIpUkinnaH kRmikulazaurAvRtatanuH / kSudhAkrAMtA chaH piTharakakapAlApita galaH / zunImavRtti dhA hatapi ca hatthava madanaH // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA "zarIre dubala, kANelaMgaDe, bahere, pucha vinAne, jenA aMgapara cAMdAM paDelA che, parathI kharaDAyelo che ane jenuM zarIra hajAre kumithI gherAyeluM che e sudhAkAMta, jIruM ane jenA galAmAM ThIbane kAMThe vaLagele che e zvAna paNa je kUtarIne dekhe che te tenI pAchaLa jAya che, tethI dilagIrInI vAta che ke kAmadeva marAyelAne paNa mAre che." kAmane svabhAva ja dutya ja che. kahyuM che ke- ukhala kare dhabukaDAM, gharahara kare gharada; jihAM je aMga sabhAvaDA, tihAM te maraNa nikaTTa. jema khAraNIo dhabakArA kare che ane ghaMTI gharagharATa kare che tema je aMga (jIva) ne je svabhAva paDayo hoya te maraNa paryata rahe che, pharate nathI." e pramANe ghaNA divase jatAM cAMDAle te vAta jANI, eTale te vicAravA lAgyuM ke- A vidhyAMdhane dhikkAra che. tenA upara karelo upakAra paNa e bhUlI gayo che. AnA karatAM kUtaro paNa vadhAre sAro hoya che ke je karela upakArane bhUlI jatuM nathI." azanamAtrakRtajJatayAgurone pizuneDapizuno labhate tulAmAM api bahupakRta sakhitA khale, na khalu khelati khelatikA yathA bhajanamAtrathI kRtajJapaNA vaDe guru tarIke mAnanAra evA kUtarAnI paNa barAbarI pizuna [ khaLa puruSa] karI zakatuM nathI; kemake jenI upara ghaNuM upakAra karyA che evA khaLa sAthenI mitratA paNa AkAzamAM latA TakI zakatI nathI tema [ lAMbe vakhata | TakatI nathI." me pahelAM ja viparIta kArya karyuM ke A duSTanuM rakSaNa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 upadezamALA karyuM. A te vadha karavAne ja lAyaka che. A pramANe vicArIne teNe tene mArI nAMkhavA mATe bahAra kADhavo. te vakhate citrasaMbhUtie vicAryuM ke-ApaNe pitA ApaNuM najara AgaLa ApaNe vidyAgurune haNe e moTo anartha thAya che. pachI tenA rakSaNanA upAya manamAM vicArIne teoe potAnA pitAne kahyuM ke-"he pitAjI! A pApI mahAdurAcArI che, e haNavA lAyaka ja che. rakSaNa karavA lAyaka nathI. tethI amane tame hukama Apo ke ame tene samazAnabhUmimAM laI jaIne mArI nAMkhIe." cAMDAle temane AjJA ApI, eTale teo tene laIne rAtrinA vakhate nIkaLyA. pachI dUra jaIne teoe tene ekAMtamAM kahyuM ke--"tame amArA vidyAguru cho tethI ame tamane choDI daIe chIe, mATe tame A gAma choDI dUra cAlyA jAo." e uparathI namuci tyAMthI nIkaLI gayA. anukrame te hastInApura AvyA ane sanatkumArane sevaka thaIne rahyo. ahIM citra ane saMbhUti nAmanA te baMne bhAI o saMgItakalAmAM ghaNuM kuzala thayA hatA, tethI hAthamAM vINuM laIne nagaranA cekamAM saMgIta karavA lAgyA. tyAM temanA rAgathI mehita thaIne ghaNuM loko AvatA hatA. jeo sUryane paNa joI zakatI nahotI evI yuvatIo paNa temanA rAgathI mAhita thaI lajajA choDIne sAMbhaLavAne mATe tyAM AvatI hatI. keTalIka strIe te ardha zaMgAra karyo che ane ardha bAkImAM che evI sthitimAM tyAM AvatI hatI, temAM keTalIke aLatAMthI eka ja paga raMge hatuM, keTalIka strIoe eka ja AMkha AMjI hatI ane keTalIka straonAM mAthA uparanAM kapaDAM pavanathI uDI gayAM hatAM, keTalIka strIoe eka ja stana upara kAMcaLI paherI hatI. keTalIka strIo anya strIonAM bALakane pitAnAM che evI buddhithI upADIne AvI hatI, keTalIka strIe potAnA bhartAra pAse kAMI bahAnuM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 93 kADhI 'AvuM chuM" ema kahI tyAM AvelI hatI. keTalIka strIo tA jamatI jamatI bheAjananI thALI cheADIne jovA mATe doDI AvI hatI, keTalIka strIe gAya dAvAne mATe vAchaDAne gAyanA AMcaLe vaLagADIne AvI hatI, ane keTalIka strIe teA peAtAnA bhartAranI najare ucu mukha karIne amane jotI hatI, A pramANe rAgamAM paravaza banelI kAminIe saghaLu gharanu` kAmakAja cheDI Ine AvatI hatI. aDe| ! nAdanI paravazatA kevI che! kahyu` che kesukhini sukhanidAna, duHkhitAnA vinAda: / zravaNuhRdayahArI, manmathasyAgradUtaH / raNaraNakavidhAtA, vallabhaH kAminInAm / jayati jagati nAdaH, pa'camazropaveda: nAda e sukhI janAnA sukhanu kAraNa che, duHkhI mANasAna vinAda ApanAra che, zravaNu ane hRdayanA haranAra che, kAmadevanA agresara dbhuta che, vidhAtAe raNaraNATa karAlA che ane kAminIone vahAlA che evA nAda ke je pAMcamA upaveda che te jagatamAM jaya pAme che." e pramANe saghaLI strIe rAgamAM mAhita thaI ne temanI pAchaLa bhamyA kare che. tethI leAkeAe vicAyu ke-- cAMDAlakuLamAM utpanna thayelA A banne cheAkarAee tA saghaLu nagara malina kacura che.' pachI teoe rAjA pAse jaIne araja karI ke - huM deva ! A citra sa`bhUti nAmanA khane cAMDAlaputrone gAmamAMthI bahAra kADhI mUkavA joIe, kAraNa ke teee AkhuM nagara dUSita karyu" che. jo teo vadhAre vakhata raheze teA AcArazuddhi bilakula raheze nahi. rAjAe tarata ja teone nagaramAMthI kADhI mUkyA. have citrasa bhUtie manamAM vicAra karyA ke-' duSkulanA doSathI duSita thayelI ApaNI kalAthI zA lAbha che ?' e pramANe vicAra Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA karI koI parvata uparathI jhaMpApAta karavAne teo cAlyA ane keI parvata upara caDhI baMne hAthe tAlI daI teo jevA paDavAne tatpara thayA tevA ja najIkanI guphAmAM tapa karatA keI sAdhue temane joyA. eTale te sAdhu belyA ke- "are tame paDaze nahi." e pramANe teoe sAdhunuM vAkya traNavAra sAMbhaLIne paDavAmAM vilaMba karyo ane AsapAsa jevA lAgyA ke "ApaNane paDatAM keNa vAre che ?" teTalAmAM guphAnI aMdara tapa karatA koI munine joIne teo tyAM gayA. munie pUchayuM ke tamAre duHkhanuM zuM kAraNa che?" teoe sava bInA nivedana karI. eTale sAdhu belyA ke- kuLathI zI siddhi che? ane AvI rIte ajJAnapaNe maravAthI paNa zuM kAma che ? mATe tame jinezvara bhagavAne kahelo dharma Acaro ke jethI A lekamAM temaja paralokamAM tamArA kAryanI siddhi thAya." e pramANenA sAdhunA vAkyathI teone vairAgya utpanna thaye, eTale tarata ja temaNe dIkSA grahaNa karI ane niraticArapaNe ati duSkara tapa karavA lAgyA. anyadA eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM te baMne muni hastInApuranA udyAnamAM AvyA baMne muni mAsakSamaNa karatA hatA tethI mAsakSapaNane pAraNe saMbhUti muni a hAra levA nimitta gajapuramAM gayA. tyAM bhikSA arthe nAnA moTA kuLamAM pharatA te munine namuci pradhAne joyA. "are ! A te saMbhUti nAmane cAMDAlaputra jaNAya che. te ahIM kyAMthI Ave? mATe te mAruM caritra rakhene rAjAne kahI de." ema vicArI nokara pAse garadana pakaDAvI tiraskAra karIne tene zaheranI bahAra kADhI mUkyA. saMbhUti munie vicAryuM ke-are ! A duSTa namuthie zuM karyuM ! ame tene maraNathI bacAvyo che chatAM paNa tene lAja na AvI, te have huM tene bALI nAMkhuM." pachI te muni dIpAyamAna thayelA krodha rUpI asivaDe tenA para tene vezyA mUkavA ughukta thayA. mukha Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA mAMthI dhUmADAnA goTegoTA nIkaLavA lAgyA. tethI sarva nagara acchAdita thaI gayuM. te joI zakathI Akula thayelA loke "A zuM thayuM !' ema belatAM tyAM ekaThA thaI gayA. sanakumAra cakrIe paNa te hakIkta sAMbhaLI. eTale bhayathI AkuLavyAkuLa thaIne te paNa tyAM AvI saMbhUti muninA caraNamAM paDyA ane bolyA ke he prabhu! aparAdha kSamA kare ane kRpA karIne lokanA saMhArathI pAchA osare, mArA para eTale anugraha kare, tame kRpAsiMdhu che, natavatsala che, kSamAzIla che, huM dIna chuM ane baMne hAtha jeDI araja karuM chuM. tethI kRpA karIne krodha tajI de." te avasare saMbhUti muninuM saghaLuM caritra citra munie jANyuM, eTale te tyAM AvyA ane saMbhUti munine ghaNuM zAMta vacane kahyAM. zAMta vacanarUpa amRtanI dhArAthI teNe saMbhUti muninuM mana zAMta karyuM. tethI saMbhati muni krodhathI nivRtta thayA ane zAMtibhAvane pAmyA. namucinuM caritra jANIne sanaskumAre tatkAla tene bAMdhI maMgAvI munine page lagADayo ane pUchayuM ke"he muni Apa hukama karo ke A namucine huM zI zikSA karuM ?" baMne munioe kahyuM ke "amAre koInI sAthe verabhAva nathI." pachI sanaskumAre namucine dezanikAla karyo. pachI baMne munioe vicAra karyo ke-"aho krodhAMdha puruSe kAMI paNa jANatA nathI. A krodha mahA anarthakArI che." kahyuM che ke - je ajijayaM caritta, desUNaNya puvakoDI che ! taMpia kasAyamitto, hAI naro muhuraNuM 15 deze uNa parvoDa paryata je cAritra pALyuM hoya tene kaSAyamAtravaDe karIne prANuM eka muhUrtamAM hArI jAya che, arthAt eka muhUrta mAtra karela kaSAya koDa pUrvanA cAritrane paNa nAza karI zake che." baLI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA keha pachaThTho dehadhari, vini vikAra karehA Apo tA para tarve, paraMtaha hANa kareha ra che deharUpa gharamAM ke dha peThe te te traNa vikAra kare. 1 pote tape, 2 bIjAne tapAve ane 3 parasAthenA snehanI hAnI kare." "mATe te dhanA AzrayabhUta A dehane ja tajI de joIe, avaguNenA nivAsasthAna evA A dehane dhAraNa karavAthI ze lAbha che?" A pramANe vicAra karIne citra ane saMbhUti bane munioe vanamAM jaIne ane zani grahaNa karyuM. loko dhanya! dhanya!" ema kahIne temanI prazaMsA karavA lAgyA. ghaNuM loke temane vAMdavA gayA, eTale sanakumAra cakrI paNa pitAnA parivAra sahita temane vAMdavAne gayA. te vAMdI prazaMsA karIne pAcho Avyo. pachI cakravartInI strIratna sunaMdA ghaNuM strIothI parivRta thaIne vAMdavA gaI ane te bhaktithI baMne hAtha joDI citra muninA caraNane vadIne pachI saMbhUti muninA caraNamAM paDI. te samaye kAjala jevo zyAma tene kezapAla saMbhUti muninA caraNamAM athavA tenA sparzathI jene atyaMta rAga utpanna thayo che evA saMbhUti munie niyANuM karyuM ke je mArA tapanuM phaLa hoya te AvuM zrI ratana mane parabhavamAM prApta thAo." A pramANe nikAcita niyANuM karyuM. te avasare citra munie kahyuM ke he badhu! tame e zuM kare che? A duSTa pariNAmavALA viSayo A jIve ane tIvAra bhegavyA che tathApi te tRpti pAmyuM nathI, mATe AvuM niyaNuM na karo." saMbhUti munie kahyuM ke-"meM daDha manathI je niyANuM kareluM che te pharavAnuM nathI, mATe have tuM kaI kahIza nahi." te sAMbhaLI citramuni mauna rahyA anukrame baMne muni anazana pALIne svarge gayA. baMne jaNA eka ja vimAnamAM utpanna thayA. tyAM cirakAla bhega bhegavI prathama citrane jIva tyAMthI ravIne purimatAla nagaramAM eka zeThane ghera putrapaNe utpanna thaye ane saMbhUti nidAnane mAhAothI kapilya Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamALA pura nagaramAM brahmadatta nAmane bArame cakravartI thaye. tenI utpattinuM svarUpa AgaLa kahIzuM. anukrame teNe chakhaMDane vijaya karyo. eka divasa sabhAmAM beThelA brahmadattane puSpa guccha jevAthI jAtismaraNazAna thayuM. tethI pUrvabhavamAM anubhaveluM nalinI gulma vimAna tene yAda AvyuM. te sAthe pAchalA pAMca bhava tene yAda AvyA. teNe manamAM ciMtavana karyuM ke-"jenI sAthe mAre pAMca bhavathI saMbaMdha hatuM te mane kevI rIte maLaze? te kyAM utpanna thayo haze?" pachI teNe potAnA baMdhune maLavAne mATe arthI gAthA racI te nIce pramANe- AthadAsI mRgau haMsau mAtaMgAvamarI tathA prathama baMne azvadAsa (gheDAnA khAsadAra), pachI be mRga, pachI be haMsa, pachI be mAtaMga (cAMDAla) ane pachI baMne deva thayA." A pramANe banAvIne "je A gAthAne ardha bhAga pUro karaze te mArA badhu ja hovuM joIe, bIjAthI pUrI zakAya tema nathI" e nizcaya karIne teNe lokomAM jAhera karyuM ke "je A gAthAne uttarAddha pUro karaze tene huM manavAMchita ApIza. A pramANenI hakIkata sAMbhaLIne sarva lekee te adhIra gAthA kaMThe karI, paraMtu keI te samasyA pUrNa karI zakayuM nahi. e pramANe ghaNuM divase vyatIta thayA. have eve samaye purimatAla nagaramAM zeThanA kulamAM utpanna thayelA citranA jIve guru pAse cAritra grahaNa karyuM. tene jAtismaraNazAna thayuM, tethI teNe paNa pAchale pAMca bhavane saMbaMdha jA. pachI teNe vicAryuM ke mArA bAMdhave niyANuM kareluM hevAthI te bhina kuLamAM cakravatI thayela che, mATe huM tene pratibedha pamADuM." e vicAra karI te kAMpilyapuranA udyAnamAM AvyA. tyAM raMTa calAvanAranA mukhathI pelI aradhI gAthA sAMbhaLI citramunie uttarArdha pUruM karyuM. te nIce pramANe - Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA eSA nau SaSThikA jAtiranyAnyAbhyAM viyuktayeAH II * " eka bIjAthI judA paDelA evA ApaNA A chaThTho bhava che." e pramANe munisukhathI uttarAddha sAMbhaLIne reTa calAvanAre rAjA pAse jaI gAthAnu uttarAddha pUruM karyuM". te sAMbhaLI atisnehathI rAjA mUrchita thaI gayeA. pachI sAvadhAna thaI ne pUchavA lAgyA ke- are! A samazyA kANe pUrI karI che ? ' teNe kahyu ke mArA reTanI pAse eka muni AvelA che teNe A uttarA pUru kareluM che.' rAjA muninu Agamana sAMbhaLI ghaNA ja khuzI thaye| ane saparivAra vAMDhavA gayA. munie dezanA ApI; temAM A sa'sAranI anityatA varNavIne kahyuM ke huM brahmadatta ! vIjaLInA camakArA jevu' caMcaLa viSayasukha tajI de ane jinezrvara bhagavAne kahelA dhama seva, viSayamAM anurAganu pariNAma ghaNuM kharAba che; te'pUrva bhavamAM niyANuM karyuM" te vakhate meM tane ghaNeA vAryo hateA chatAM paNa teM mAkSasukhane ApanAruM cAritra aMzamAtra evA rAjya ane strInA sukhane athe gumAvI dIdhu che. hajI paNa pariNAme naraka ApanArA rAjyathI virakta thA." e pramANenAM baMdhunAM vacana sAMbhaLI cakI benceA ke--" huM baMdhu meiAkSasukha keNe joyu' che ? A viSayAdi sukha te pratyakSa che; mATe huM bhAI! tuM paNa mAre ghera cAla ane sAMsArika sukhanA anubhava le, A mAthu` mu`DAvAthI zuM vizeSa che ? ApaNe prathama sArI rIte bhAga bhAgavyA pachI sayama grahaNa karazuM." e pramANenAM sa`bhUtinAM vacana sAMbhaLIne citramunie kahyu` ke- evA kANu mUDha hAya ke je bhasmane mATe caMdana khALe ? evA kANu mUkha hAya ke je jIvavAnI icchAthI kAlakUTa viSanu bhakSaNa kare ? evA kANu nIca hAya ke je leADhAnA khIlA mATe pravahaNane tADI nAMkhe ? evA kANa mUkha hoya ke je DhArAne mATe mAtInA hAra teADI nAkhe ? mATe he bhAI !tu pratikhAdha pAma, pratibAdha pAma." e pramANenAM madhunAM vacana anekavAra sAMbhaLyAM paNa tene vairAgya prApta thayA nahi. tethI A durbuddhi che' ema jANI 66 98 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 upadezamALA citramunie baMne jaNAvIne tyAMthI vihAra karyo. bahAdatta paNa pitAne ghera Avyo, ane aneka pApAcaraNa karavA lAgyo. citramuni lAMbAkALa sudhI sAdhumAgane sevI kevalajJAna prApta karIne mokSe gayA ane jeNe pUrvabhave niyANuM kareluM che evo brahmadatta dharma pAmyA sivAya aneka pApakarma AcarIne sAtaso varSanuM AyuSya bhogavI sAtamI narake gaye. e pramANe bIjA mANasa paNa bhAre kamI hoya che te pratibaMdha pAmatA nathI, mATe sulabha badhipaNuM e ghaNuM durlabha che e A kathAne tAtparya che. have bIjuM udAI nRpane mAranAranuM daSTAMta kahe che- pATalIputra nagaramAM keNika rAjAne putra udAyI nAme rAjA thayA. teNe koI rAjAnuM rAjya laI lIdhuM. tethI te verI rAjAe pitAnI sabhAmAM kahyuM ke-"je kaI udAyI rAjAne mArI Ave tene huM mAge te ApuM." te uparathI tenA keI sevake te pramANe karavAnuM kabUla karyuM. te sevaka pADalIpura Avyo ane aneka upAyo ciMtavyA. paraMtu keI upAya lAgu paDaze nahi. tethI te duSTa vicAryuM ke "udAyI rAjA vizvAsa vinA mRtyu pAme tema nathI" tethI teNe guru samIpe jaIne kapaTathI cAritra grahaNa karyuM. te AcArya (guru) udAyI rAjAne ghaNA mAnya hatA. pele sevaka cAritra grahaNa karIne AcArya pAse adhyayana karavA lAgyuM ane sAdhuone atyaMta vinaya karavA lAge. anukrame vinayaguNathI teNe AcArya vigerenAM citta vaza karyA. have udAyI rAjA AThamane divase ane caudazane divase rAtridivasanA pisaha kare che, tyAre AcArya dharmadezanA ApavAne rAtrie tenI pauSadhazAlAmAM jAya che. AThamane divase tyAM javAne guru pravRtta thayA te vakhate pelA navadIkSita sAdhue kahyuM ke-"he Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 upadezamALA svAmin! ApanI AjJA hAya ! hu sAthe AvuM.' gurue enuM hRdaya nahi jANavAthI sAthe lIdhe nahi e pramANe dara vakhate mAgaNI kare che paNa tene guru sAthe letA nathI. ema bAra varSa vItI gayAM. eka samaye catudazI ne divase sAMyakALe guru tyAM jAya che te vakhate pelA kapaTI sAdhue kahyuM ke- he svAmI! huM sAthe Avu ? ' bhavitavyatAne joge gurue kahyuM ke-- bhale Ava ' tethI te guru sAthe gayA guru rAjAnI pauSadhazALAmAM AvyA, eTale danAM saMthArA upara beThelA udAyI rAjAe temane vAMdyA, ane pratikramaNa karyuM.. pachI saMthArApAraSI bhaNAvIne rAjAe zayana karyuM. rAjya nidrAvaza thayA eTale pelA duSTa ziSye uThIne chAnI rIte rAkhelI kaka jAtinA leADhAnI charI rAjAne gaLe pheravI, jethI tatkALa te maraNa pAmyA. pachI charI tyAMja rahevA daIne te nAsI gayA. bahAra rahelA rAjasevakAe ' A sAdhu che' ema jANIne tene aTakAvyA nahi. anukrame rudhirane pravAha gurunA sacArA pAse AvyA. tenA sparzothI guru jAgI uThavA ane vicAra karavA lAgyA keva' A zu' ? ' teNe pAse ziSyane joyA nahi, eTale dhAryuM ke kuziSya rAjAne mArIne cAlI gayelA jaNAya che. ' pachI te vAtanI khAtrI karIne vicAravA lAgyA ke- A mATe| anatha thayA che. prAtaH kALe jaina zAsananA meATA uDDAha thaze ke munie Avu... duSTa ka Acare che;" tevI tema na thavA mATe guru paNa peAtAnA gaLA para charI pheravIne mRtyuvaza thayA. baMne jaNA maraNu pAmIne svarga gayA. 6 A e pramANe khIjA abhavya jIvA bahu upadezathI paNa pratibaMdha pAmatA nathI. pelA duSTa sevaka sAdhuveSa cheDIne peAtAnA rAjAnI pAse gaye ane saghaLI hakIkata kahI. te sAMbhaLIne rAjAe kahyu` ke-'tane dhikkAra che! are duSTa! teM A zuM karyuM ?' e pramANe tiraskAra karI tene dezamAMthI hAMkI kADhayo. mATe jIvAe kAI paNa prakAre bhArekamI na thavu evA A dRSTAMtanA upanaya che, d Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA gayakanacacalAe, apariccattAe rAyalacchIe ! jIvA sambhakalimala-bhariya bharAMtA pati ahe // 32 // a-- hAthInA kAnanI jevI capaLa rAjyalakSmIne nahI cheDanArA jIvA potAnA karmAM kiSithI bharelA bhAravaDe adhAbhUmimAM paDe che arthAt narake jAya che. " 3ra vuttuti jIvANa', sukkarAMti pAvariyAI / bhayava AsA sAsA, pacchAesA hu RNumA te zAkA 101 atha keTalAka jIvAnAM pApacaritro sukhavaDe kahevAne paNa sudRSkara hAya che, arthAt kahevA yAgya paNa hAtAM nathI. te, upara nizcaye hai ziSya ! ' bhagavaMta! te srI te? ( mArI bahena ), bhagavate kahyuM hA te te' A tAre dRSTAMta jANavuM.... "" 33 6 keTalAka prANInAM pApakarmo evAM hAya che ke je bIjAnI samakSa kahetAM paNa lajajA Ave. eTalA mATe eka puruSe samavasaraNamAM AvIne bhagava'tane pUchyu ke * te, bhagavate kahyuM ' hA, te.' ahI' 'jAsA sAsAnuM dRSTAMta jANavu.. ' jAsA sAsAnuM dRSTAMta vasatapura nagaramAM anaMgasena nAme eka seAnI rahetA hatA. te ati zrI la.paTa hatA. te pAMcaseA strIe paraNyA hatA. te dareka ati rUpavatI hatI. te seAnI pAtAnI strIone bahAra kADhatA nahAtA, gharamAM ja rAkhatA hatA. eka vakhata te jamavAne mATe peAtAnA kAI mitrane ghera gayA. tyAre te sarve strIoe vicAra karyo ke-- Aja ApaNane vakhata maLyA che." ema vicArIne snAna, vilepana, kAjaLa, siMduranA tilaka vigere karIne tathA gAthA-32-aparicatAe bhagatA. bhara tA. gAthA-33 jItuNu. vartaNu sudurAyaMti SagyAeseAya. paccAeseAhu. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 upadezamALa AbhUSaNo paherIne sarva strIo potAnA hastamAM Adarza (kAca) laI potAnA rUpane jovA lAgI; ane hasavuM, ramavuM. gIta-gAna karavAM ityAdi kriDA paraspara karavA lAgI. teo anya kahevA lAgI ke-"ApaNAmAMthI jene vAre hoya che tene ja ApaNe svAmI te AbhUSaNa vigerethI suzobhita kare che, bIjI strIone zaNagAra paNa karavA detuM nathI, te have ApaNe Aje te marajI mujaba krIDA karavI joIe." evAmAM tenI pitAne ghera Avyo, teNe potAnI strIonI pUrvokta ceSTA jeI; eTale temAMthI eka ne pakaDIne marmasthAnamAM mAra mAryo, jethI te mRtyuvaza thaI gaI. tyAre bIjI rIoe vicAryuM ke "ANe ekane mArI nAMkhI tema bIjIone paNa mArI nAMkhaze mATe ene ja mArI nAMkho joIe.' e pramANe vicAra karI, te saghaLI strIoe eka vakhate pitapotAnA hAthamAM rahelAM darpaNa tenA tarapha pheMkayAM. te darpaNanA prahArathI sanI mRtyu pAmyo. pAchaLa strIo lokenA apavAdathI bhaya pAmIne baLI muI teo badhI maraNa pAmIne eka pALamAM cAra thaI. je strI prathama mRtyu pAmI hatI te kaI eka gAmamAM koI vyApArIne ghera putra tarIke utpanna thaI ane sonIne jIva te zreNIne ghare putrIpaNe utpanna thayo. teNe pUrvabhavamAM ati viSaya sevyuM hatuM tethI te janma pAmatAM ja ati kAmAtura thaI rudana karatI hatI. ekadA tenA bhAIne hasta tenI yonine lAgyo, eTale te rAtI baMdha thaI gaI. A pramANe tene chAnI rAkhavAne upAya hAtha lAgavAthI jyAre te e tyAre tene bhAI dararoja e pramANe kare eTale te rotI baMdha thaI jAya. eka vakhata tenA pitAe tene e pramANe karato joye tethI teNe tene vAryo chatAM paNa te aTake nahi tyAre tene gharamAMthI kADhI mUkyo. te cArapalImAM jaI pelA pAMcase ene svAmI thayA. eka divasa te sava pArAe ekaThA thaI kaI gAmamAM dhADa pADI. tyAMthI bIje Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 103 gAma gayA. tyAM pelI viSayAbhilASiNI kanyA ke jene yuvAnI prApta thaI che te AvI hatI. tene cAreAe joI eTale pUrvabhavanAM snehathI kAmAtura thaI teNe ja cArAne kahyuM ke- mane strI tarIke svIkArA. ' e pramANe prArthanA karavAthI teoe tene svIkArI. A pramANe te pAMcasA cArAnI patnI thaI. paraMtu te pAMcasA puruSAthI paNa tRpti pAmatI nathI. aDe| ! enI kAmaleAlupatA kevA prakAranI che! kahyu` che ke~ nAkhristuSyati kASThothai, opagAbhi hAdadhi: / nAMtakaH sa`bhUtabhyA, na pubhirvAmale canA !! ** kASThanA samUhathI agni tRpta thatA nathI, nadIethI samudra tRpta thatA nathI, sarva prANIothI yama rAjA tRpta thatA nathI, ane puruSAthI strI tRpta thatI nathI." vaLI--- nAgarajAtiraduSTA, zItAviinarAmaya: kAyaH / svAdu ca sAgarasalila, srIjI satItvana saMbhavita "nAgarajAtimAM adruSTapaNuM, vantimAM zItalapaNuM, kAyAmAM nirAgapaNuM', samudrajaLamAM svAdiSTapaNuM ane strIomAM satIpaNuM sa bhavatuM ja nathI. " eka divase cArAe vicAryuM ke A strI pAMcase puruSAthI sevAtAM du:kha pAme che, tethI trIjI strI lAvavI joIe.' e pramANe dayAthI teoe bIjI strI ANI; tene joI pahelI strIe vicAyuM. ke'are ! mArA upara A bIjI strI ANI ! A mArA viSayabhAgamAM bhAga pADaze.' evI buddhithI teNe tene kUvAmAM nAMkhI dIdhI, jethI te mRtyu pAmI. e vAta pallIpatie sAMbhaLI tethI vicAravA lAgyA ke ahA ! A kAmathI ativizrva che ane mahApApakAriNI che. ' vaLI teNe vicAra karyA ke AvI tIvra kAmarAgavALI kadi mArI bahena haze ? kAraNa ke tenAmAM ati kAma Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 upadezamALA buddhi hatI." pachI e prakArane saMzaya dUra karavAne mATe te zrI vardhamAna svAmInA samavasaraNamAM gaLe pallIpatie prabhune vAMkIne pUchyuM ke-"he bhagavan! "A te ?" tyAre bhagavAne kahyuM ke-"te te. e pramANe sAMbhaLI vairAgyaparAyaNa thaI vrata aMgIkAra karI, pALIne te zubhagatine prApta thayA. ahI gautama svAmIe prabhune pUchayuM ke-"he bhagavana! Apane pallI patie pUchyuM ke-"A te?" tyAre Ape uttara Ape ke "te te" eTale zuM? ame kaI samajyA nahi." bhagavAne kahyuM ke-"eNe samasyAmAM pUchayuM ke-"je pelI mArI bahena hatI te A che ke nahi? e pramANe lajajAthI teNe potAnI sInuM svarUpa pUchyuM, eTale meM paNa samazyAthI javAba che ke "tArI patnI te tArI bahena ja che. te sAMbhaLI ghaNA leka pratibaMdha pAmyA. "ka prerAyele jIvana AcaravAnuM paNa Acare che A A kathAne upanaya che. paDivajijaUNu dase, niae samaeNca pAyavadiAe to kira migAvaIe, uSpanna kevalaMnANuma pA34 artha--"pitAnA dezane aMgIkAra karIne samyapha prakAre trikaraNa zuddha page paDelI evI (guNanI sevA karanArI) mRgAvatIne teja kAraNathI nizcaye nirAvaraNa evuM kevalajJAna utpanna thayuM." 34. tethI vinaya ja sarva guNanuM nivAsasthAna che. ahI magAvatI sAdhavInuM daSTAMta jANavuM. - mRgAvatInuM daSTAMta. kezAmbI nagarIe zrImahAvIra svAmI samavasaryA te vakhate sava sura ane asuronA IMdra kare devatAothI parivRta thaI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 105 vAMdavAne mATe AvyA temaja sUrya ane caMdra paNa pitAnA mULa vimAnamAM besIne vAMdavAne AvyA. Arya caMdanA sAdhvI paNa mRgAvatIne sAthe laIne vAMdavAne AvyA. Arya caMdanA Adi sAdhvIo prabhune vAMdhIne potAnA upAzraye AvI, paNa mRgAvatI te samavasaraNamAM ja besI rahI. te vakhate saMdhyAkALa thayo hate chatAM paNa sUryanA tejathI te tenA jANavAmAM Avyo nahi, kAraNa ke udyota tevo ne te ja rahelo hate. anukrame rAtri ghaNI gaI, ane sarva loke prabhune vAMdIne pitapatAne ghera gayA; paNa mRgAvatIe rAtri ghaNI gaI che ema jANyuM nahi. pachI jyAre sUrya caMdra pitAnA vimAnamAM besIne potAnA sthAnake gayA tyAre samavasaraNamAM temaja pRthvI upara aMdhakAra prasarI gayo, tethI mRgAvatI saMbhramita thaI "ghaNuM rAtri gaI che" ema jANI zaheramAM Arya caMdanAnA upAzraye AvI. e samaye Arya caMdanA sAvI paNa pratikramaNa karI, saMthArAparathI bhaNAvI, saMthArAmAM besIne manamAM vicAra karatI hatI ke- mRgAvatI kayAM gaI haze? ane kayAM rahI ho?" evAmAM mRgAvatIne AvelI joI tene Thapako ApavA lAgyA ke-"he mRgAvatI ! tane A na ghaTe. tArA jevI pradhAnakuLamAM janmelI sAdhvIne rAtrie bahAra rahevuM e ucita nathI, te A viruddha AcareluM che. A pramANenAM A caMdanAnAM vacana sAMbhaLIne netramAMthI gaLatAM azruthI saMtApane vahana karatI te pazcAttApa karavA lAgI ke-"meM A guNavatI sAdhvIne saMtApa utpanna karyo. e pramANe potAnA AtmAne niMdatI te hAtha joDI kahevA lAgI ke-"he bhagavatI ! mAro A eka aparAdha kSamA kare, huM maMtabhAgI chuM, pramAdavAthI huM rAtrinuM svarUpa jANI zakI nahi, huM pharIthI AvuM karIza nahi." e pramANe vAraMvAra khamAvIne temanA caraNamAM paDI temanI vayAvacca karavA lAgI. Arya caMdanA te saMthArAmAM suI gayA, paNa Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 upadezamALA mRgAvatI te pitAnA AtmAnI niMdA kare che. ema karatAM karatAM mRgAvatIne zukaladhyAna rUpI agni vRddhi pAmyo ane kaThina karma rUpI IdhanasamUha baLI gaye; tethI mRgAvatIne kevalajJAna utpanna thayuM. evAmAM kaI eka sarSa Arya caMdanAnA saMthArAnI pAse Avate mRgAvatIe kevalajJAnathI joyo, eTale saMthArAnI bahAra rahela Arya caMdanAno hAtha teNe saMthArAmAM mUkyo. tethI Arya caMdanA jAgI gayA ane pUchayuM ke mAre hAtha keNe halAvyA ?" tyAre mRgAvatIe kahyuM ke-"svAminI ! mAre aparAdha kSamA karo, meM tamAro hAtha halAvyo che. te sAMbhaLI caMdanAe "kema halAvyA?" ema pUchatAM mRgAvatIe kahyuM ke-"sa Ave che tethI." caMdanAe pUchayuM ke-AvA aMdhakAramAM te te kema jAyuM?" mRgAvatI bolI ke atizayathI." Arya caMdanAe pUchyuM ke"A atizaya kevA prakArane ?" mRgAvatIe kahyuM ke-"kevalajJAna rUpI atizaya." te sAMbhaLI Arya caMdanA kevalajJAnInI AzAtanA thayelI jANI pazcAttApa karavA lAgyA ane mRgAvatInA caraNamAM paDyA. e pramANe AtmaniMdAmAM tatpara thayelA Arya caMdanAne paNa kevalajJAna utpanna thayuM. jevI rIte mRgAvatIe kaSAya na karyo tevI rIte bIjAoe paNa kaSAya karavo nahi, ane A dRSTAMtanA upanayathI upadeza Apela che. Iti. kisakA vRtta je, sarAgadharmAmi kaI akasAo je puNu dharijaja dhaNizaM, duvrayajAlie sa muNI 3pA artha-"zuM ema kahI zakAya ke Adhunika sarAga dharmamAM -rAgaSa sahita cAritramAM (keI muni) akaSAyI-sarvathA kaSAya gAthA 35-ekasAI. dhaNiA duvrayaNujAlie, duvvayaNujAtie jeItipada zobhAnimitta Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 107 rahita hoya, A vAta saMbhavita nathI. kAraNa ke sarvathA kaSAyarahitapaNuM hAla kyAMthI hoya? paraMtu je durvacana rUpa kASThavaDe prajavalita karela atyaMta evA kaSAya rUpa agnine dharI rAkheudaya A velAne paNa pragaTa na thavA de te ja muni, te ja mahApurUSa, kAraNa ke sarvathA kaSAya tyAga te bahu durlabha che. sarvathA kaSAyarahitapaNuM te A kALamAM saMbhavatuM ja nathI, paraMtu jeo keInA kahelAM durvacanethI udayamAM AvavAne taiyAra thayelA kaSAyane paNa rokI rAkhe tene dhanya che, te mahApuruSa che." 35. kahue kasAyataraNuM, puSpha ca phalaM ca devi virasAI pupheNa jhAI kuvio, phaleNa pAva samAyaraI che 36 . atha-"kaDavA kaSAya vRkSanAM puSpa ane phaLa bane ni:svAdu che. tenAM puSpavaDe kopAyamAna thaye sato parane mAravA vigere anartha ciMtave che-dhyAya che. te kaSAya vRkSanAM pape che ane phaLe karIne parane tADana tarjana karavA rUpa pA5 Acare che te phaLa che. tethI kaSAyarUpa vRkSanAM puSpa ne phaLa baMne kaDavAM che ane te baMnethI gati narakanI prApta thAya che." 36. saMte vi ko vi ujhaI ke vi asaMte vi ahilasaI bhoe cayaI parapaNuvi pabha daTTaNa jaha jaMbU. 37 che atha-"koI (mahApuruSa) chatA gane taje che, koI (nIcakarmI jIva) achatA bhegane abhilASa kare che, ane kaI paranA nimitte karIne paNa bhegane tajI de che. anyane chatA bhega tajAte dekhI pite bedha pAme che. jema ja bUsvAmI bhAga tajatAM jeIne pAMcaze cera sahita prabhavasvAmIe paNa bhega tajI dIdhA tema. 37. ahIM jaMbusvAmInuM daSTAMta jANavuM. 11 gAthA 35-jAI. jhAI-yAyati. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 upadezamALA zrI jaMbUsvAmInuM daSTAMta prathama temane pUrvabhavanuM svarUpa kahe che - ekadA rAjagRha nagare zrI mahAvIra svAmI samavasaryA. zreNika rAjA vAMdavAne mATe AvyA. te samaye keI devatAe prathama devakathI AvI sUryAbhadevanI jema nATaka karIne pitAnA AyuSyanuM svarUpa pUchayuM. bhagavAne kahyuM ke AjathI sAtame divase tuM cavIne manuSyabhava pAmIza." e pramANe sAMbhaLIne te deva potAne sthAnake ga. pachI zreNika rAjAe pUchayuM ke-"he svAmI! A deva kyAM janma leze!" vIra prabhue kahyuM ke-"A rAjagRha nagaramAM ja jaba nAme e chellA kevaLI thaze." zreNika rAjAe kahyuM ke-he prabhu! enA pUrvabhavanuM svarUpa mane kahe." bhagavAne kahyuM ke"jabUdvIpanA bharatakSetramAM sugrIva nAmanA gAmamAM rAvaDa nAmano keIka rahetuM hatuM. tene revatI nAme strI hatI. tenAthI bhavadeva ane bhAgadeva nAmanA be putra thayA hatA ekadA bhavadeve dIkSA lIdhI. vihAra karatAM te eka divasa pitAnA gAme AvyA. te vakhate bhAva deve pitAnI navI paraNelI nAgilA nAmanI strIne tajI daIne lajajAvaDe potAnA baMdhu bhavadeva muni samIpe cAritra grahaNa karyuM. bhavadeva mRtyu pAmIne svarge gayA. bhAdeva bhavadevanA maraNa pachI cAritrathI bhraSTa thayA. te lajajA tajI daI navI paraNelI nAgilAne saMbhAratA bhoganI AzAthI ghara tarapha cAlyA. anukrame potAnA gAme AvI gAmanI bahAra zrI RSabhadeva bhagavAnanA maMdiramAM rahyA. te samaye tapathI kuza thayelI nAgilA paNa tyAM darzanArthe AvI. teNe pitAnA patine oLakhyA ane IgitAkArathI tene kAmAtura paNa jANyA. nAgilAe pUchyuM ke "he muni ! Apa ahIM zA arthe padhAryA che?" sAdhue kahyuM ke mArI nAgilA nAmanI strInA ne hane lIdhe huM Avyo chuM. meM lajajAne lIdhe pUrve saMyama grahaNa karyuM hatuM, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 109 para'tu premabhAva kema jAya ? mATe jo nAgalA maLe te mAru sarvAM manavAMchita siddha thAya. " tyAre nAgilAe kahyuM ke-" are muni ! ciMtAmaNine cheADIne kAMkarA kANu grahaNa kare ? hAthIne cheADIne rAsabha upara kANu svArI kare? nAvane dUra cheDI daI ne mATI zilAnA Azraya kANu kare ? kalpatarune cheADI dhatUrA kANu vAve ! " ityAdi upadeza ApI peAtAnA dhaNIne vALI cAritramAM dRDha karyo. bhAvadeva pApa ALAvI cAritra pALIne trIjA svargamAM sAtasAgarepamanA AyuSyavALA devatA thayA. nAgilA pazu maraNa pAmIne svage gaI, tyAMthI cyavI eka avatAra karIne mekSe jaze. ,, " bhAvadevanA jIva trIjA devalAkathI cyavI ja'khUdvIpamAM pUrva videhane viSe vItazeAkA nagarImAM padmaratha rAjAne ghera vanamAlA rANInI kukSithI putrapaNe utpanna thayA. tenuM zivakumAra nAma pADyuM. yuvAna vaya pAmatAM te pAMcase rAjakanyAone paraNyA. eka divase te geAkhamAM beThA hatA tevAmAM teNe eka sAdhune joyA. eTale geAkhamAMthI utarI nIce AvIne teNe sAdhune pUchyu... ke-- tame ATale badhA kleza zA mATe sahana karI che. '? sAdhue kahyuM ke- dhanimitta. ' zivakumAre pUchyuM ke-' A dharma kayA prakAranA ? ' sAdhue kahyuM ke jo tamAre sAMbhaLavAnI icchA hAya te amArA guru pAse AveA. ' zivakumAra tenI sAthe dharmAMdhASa AcArya pAse gayA. tyAM dharma sAMbhaLatAM tene jAtismaraNu jJAna thayuM. pachI te gurune namIne ghera AvyeA. teNe mAtapitA pAse dIkSAnI AjJA mAgI. temaNe dIkSAnI AjJA ApI nahi; tethI te gharamAM rahI niratara chaThThuM tapa karavA lAgyA. ane pAraNe AMkhila karavA lAgyA. e pramANe khAra varSa sudhI tapa karIne pahelA svagamAM cAra patyeApama AyuSyavALA vidhamAlI nAme deva thayA. " Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA he zreNika ! te vidyumAlI deva ahI AvyeA hatA. " A pramANe jabhUsvAmInA cAra bhava vIra prabhue zreNika rAjAnI AgaLa kahyA. 110 pAMcamA bhavamAM vidyummAlI deva svargathI cyavI rAjagRha nagaramAM RSabhadatta zreSThIne ghera dhAraNI devInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayeA. svapramAM zAzvata jabUtaru dekhavAthI te janmyA tyAre tenu jabUkumAra nAma rAkhyuM. teNe bAlyAvasthAmAM sakala kaLAne abhyAsa karyAM. anukrame yauvana prApta thatAM te ati rUpavAna heAvAthI taruNI rUpI hariNIne pAzarUpa thayA. te samaye te ja nagaramAM rahenArA ATha zeThIAoe jammU kumAranI sAthe peAtAnI ATha kanyAonuM vezavALa karyuM. anyadA zrI sudharmA svAmI gaNudhara rAjagRha nagare samavasaryA, kANika rAjA vAMDhavA AvyA. zrI sudharmA svAmIe sa`sArarUpI dAvAnalanA tApanI zAMti arthe meghajalanI dhArA jevI dezanA ApI, ane sasAranA svarUpanI anityatA darzAvI temaNe kahyuM ke'jema kAmIonu'mana caMcala heAya che, bhUSA (seAnu gALavAnI kuraDI)nI aMdara rahelu pravAhI banelu* sAnuM caMcaLa hAya che, jaLanI aMdara paDatu ca'dratu. pratibiMma caMcaLa hAya ane vAyuthI haNAyelA dhvajane prAMta bhAga jema ca'caLa hAya che tevI ja rIte A saoNMsAranuM svarUpa asthira che. vaLI jevI rIte aMguThA cUsI peAtAnI ja lALanu pAna karatA bALaka jema sukha mAne che, tema A jIva paNa nidrita bhAga bhAgavI sukha mAne che. ahe| ! A leAkeAnuM mUrkha'pazu` kevu` che! ke te jemAM utpanna thayA che temAM ja Asakta thAya che. jenu pAna karelu che te ja stanAnA sparza karavAthI manamAM khuzI thAya che.' ityAdi dezanA sAMbhaLIne ja bUkumAra pratimAdha pAmyA. temaNe sudharmA svAmIne kahyuM ke- te svAmI ! mane sasAranA nistAra karanArI dIkSA ApIne mArA uddhAra karA,' Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 111 sudhamAM svAmIe kahyuM ke he devAnupriya! pramAda kara nahi. " e pramANe gurunuM vacana sAMbhaLI te mAtApitAnI AjJA levA mATe ghera AvatAM rAjamArgamAM AvyuM. tyAM ghaNA rAjakumAra hathiyArone abhyAsa kare che. tyAMthI eka loDhAne goLo jaMbUkumAra pAse AvIne paDyo. ja bUkumAre vicAryuM ke-"je mane A geLo lAgyA hatA te hu manavAMchita kevI rIte karI zakata?" e pramANe vicArI pAchA vaLI guru pAse AvI teNe laghu dIkSA grahaNa karI, pachI ghera AvyA, ane mAtApitAnA caraNamAM paDIne kahevA lAgyA ke "huM dIkSA laIza, A saMsAra anitya che, A bAhya kuTuMba parivArathI zuM lAbha che? huM te aMtaraMga kuTuMbamAM anurakta thayela chuM, tethI huM udAsIna paNArUpI gharanI aMdara vAsa karIza ane viratirUpI mAtAnI sevA karIza, yogAbhyAsarUpI pitA, samatArUpI dhAvamAtA, nirAgatArUpI priya bahena, vinaya rUpI anuyAyI vadhu, vivekarUpI putra, sumatirUpI prANupriyA. jJAnarUpI amRtabhejana ane samyaktvarUpI akSaya bhaMDAra- A kuTuMbamAM mAro prema che. tArUpI azva upara svArI karI, bhAvanArUpI kavacane dhAraNa karI, abhayadAna Adi umarA sahita saMteSarUpI senApatine agresara karI, saMyamanA nAnA prakAranA guNarUpI senAne sajaja karI, kSapakazreNirUpI gajaghaTAthI parivRta thaI, gurunI AjJArUpI zirastrANa dhAraNa karI, dharmadhyAna rUpI khagavaDe mahA duHkha denArI evI aMtaraMga meharAjAnI senAne haNa za." A pramANenAM putranA vacana sAMbhaLIne mAtApitA belyAM ke-"he putra! eka vakhata ATha kanyAone paNa amArA manoratha pUrNa karI pachI vrata grahaNa kara." e pramANenAM pitAnAM vacanathI teNe AThe kanyAonI sAthe pANigrahaNa karyuM, paraMtu te manathI taddana nirvikArI hatuM. eka eka kanyA nava nava koDa 1. yuddha karavA jatAM mastakanA rakSaNa mATe mAthA para mUke che te lehano Topa. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 upadezamALA sonAmahera karIyAvaramAM lAvI hatI, ATha koDa sonAmahora ATha kanyAnA sALapakSa taraphathI AvI hatI ane eka koDa bUkumAranA mosALa pakSa taraphathI AvI hatI. e pramANe ekAzI kroDa sonAmahora AvelI hatI. ane aDhAra koDa sonAmahora potAnA gharamAM hatI. A pramANe jaMbU kumAra navANuM kreDa senAmahAranA adhipati thayA hatA. have jaMbUkumAra rAtrie raMgazAlA (zayanagRha) mAM strIo sAthe beThA che, paNa te temane rAgavALI dRSTie jotA paNa nathI, tema vacanathI paNa saMtoSa ApatA nathI. strIoe tene premamaya vacanathI calita karavA mATe ghaNe prayatna karyo paNa te calita thayA nahi. te samaye prabhava nAmane cAra pAMcase corothI parivRta thaI jaMbU kumAranA gharamAM Avyo, temaNe koDa nAmahera laI tenI gAMsaDIo bAMdhI ane mastaka para mUkIne nIkaLavA lAgyA, te avasare jaMbU kumAre smaraNa karelA paMcaparameSThI namaskAra maMtranA mAhAmyathI te sarve bhIMta upara kADhela citranI peThe sthira thaI gayA tyAre prabhave kahyuM ke "he jaMbU kumAra ! tuM jIvadayApAlaka che, abhayadAnathI vadhAre duniyAmAM bIjuM kaI paNa puNya nathI, ame je ahIM paDAyuM prAta:kALe keNika rAjA amane sarvane mArI nAMkhaze. mATe amane cheDI de, ane mArI pAse tAla ghATinI (tALuM ughADanArI) ane avasthApinI (nidrita karanArI) nAmanI be vidyA che te tuM le ane tArI taMbhini vidyA mane Apa' jaMbU kumAre kahyuM ke-"mArI pAse to dharmakalA nAmanI eka moTI vidyA che. te sivAyanI bIjI badhI vidyAo kuvidyA che. huM te tRNanI mAphaka A sarva bhegone tyAga karIne prAtaHkALamAM dikSA grahaNa karavAne chuM. A bhego madhubiMdu jevA che." prabhave kahyuM ke-"mane madhubiMdu puruSanuM daSTAMta kahe." eTale jaMbUkumAra kahevA lAgyA ke-sAMbhaLa! Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 113 eka vanamAM sAthathI vikhUTe paDI gayela koI eka puruSa bhaTake che. eve samaye eka jaMgalI hAthI tene mAravAne mATe sanmukha doDyo, eTale te nAThe. hAthI tenI pAchaLa lAge. AgaLa cAlatAM hAthInA bhayathI kUvAnI aMdara rahela vaDa vRkSanI zAkhAne Azraya laIne te kUvAmAM laTakI rahyo. kUvAmAM tenI nIce pahoLA mukha karIne rahelA evA be ajagaro che, ane cAre paDakhe cAra meTA sarpo che; hAthamAM pakaDelI vaDanI zAkhA upara rasathI bhareluM eka madhapUDe che. be uMdara te zAkhAne ketare che ane madhapuDAmAMthI uDelI mAkhIo tene DaMkha mAryA kare che. e pramANenA kaSTamAM paDela te mUDha mANasa ghaNe lAMbe vakhata madhapuDAmAMthI mukhamAM TapakatuM madhubiMdu meLavIne tenA svAdathI pitAne sukhI mAne che. eve vakhate koI eka vidyAdhara tyAM AvyuM. teNe tene kahyuM ke "tuM A vimAnamAM Ava. huM tane duHkhamAMthI mukta karuM.' tyAre te mUrkha mANase javAba Ape ke eka kSaNa , huM A madhunA eka biMdune svAda laIne AvuM chuM.' te sAMbhaLI vidyAdhara, cAlyo gaye ane te mUkha dukha pAmyo." mATe he prabhava ! A viSayane vipAka madhubiMdunA jevo che. Ane upanaya e che ke -"A saMsArarUpI meTuM jaMgala che, temAM jIvarUpI vikhUTo paDI gayela raka che, janma, jarA ne maraNa rUpI kUve che, te viSayarUpI jaLathI bhareluM che. nArakI gati ane tirthaka gatirUpI be ajagare che, kaSAyarUpI cAra sarpe che, AyuSyarUpI vaDanI zAkhA che, zukala ne kRSNa pakSa rUpI be uMdaro che, mRtyu rUpI hAthI che, ane viSayarUpI madhapuDe che. temAM Asakta thaI A jIva roga, zeka, viyoga Adi aneka upadrane sahana kare che. mATe dharma e ja meTuM sukha che, tevA sukhane ApanAra guru te vidyAdharanI jagyAe che." A pramANe madhubiMdunuM daSTAMta jANavuM. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 upadezamALA prabhave pharIthI kahyuM ke -"bhara vanamAM putra zrI vigere saghaLA parivArane tyAga kare ucita nathI." jaMbU kumAre kahyuM ke-eka eka jIvane paraspara anaMtIvAra dareka saMbaMdha thayelA che. jemake eka bhavamAM thayelA aDhAra nAtarAne saMbaMdha che." prabhave kahyuM ke-"te aDhAra nAtarAnA saMbaMdhanuM svarUpa kevuM che te mane kaho." ja bUkumAre kahyuM ke- mathurApurImAM kuberasenA nAme vezyA hatI. tenI kuzithI chekarA ne chokarInuM yugala utpanna thayuM. chokarAnuM nAma kuberadatta rAkhyuM ane karInuM nAma kuberadattA rAkhyuM. te yugalane temanAM nAmathI aMkita mudrA paherAvI vastramAM vIMTI peTImAM nAkhIne te peTI yamunA nadInA pravAhamAM vahetI karI. prAtaHkALe te peTI serApura nAmanA nagara pAse pahoMcI. tyAMnA be zeThIyAoe te peTI bahAra kADhI eka zeThe putra grahaNa karyo ane bIjAe putrI grahaNa karI. teo yuvAna thatAM karmane lagnanI gAMThathI paraspara joDAyAM. ekaThA segaThAbAjI ramatAM kuberadattAe potAnA patinA hAthamAM pelI mudrA joI. tethI A mAro bhAI che " ema jANI te virakta thaI. teNe saMyama grahaNa karyuM. anukrame tene avadhijJAna prApta thayuM. eve samaye kuberadatta kArya arthe mathurAe gaye tyAM kuberasenA vezyA je tenI mAtA hatI tenI sAthe lapaTA. temane putra prApti thaI. kuberadattA sAdhvIe avadhijJAnathI jANyuM ke-A mATe anartha thAya che." tethI temane pratibaMdha pamADavAne mATe te tyAM AvyA. te kuberasenAne ghare ja rahyA. tyAM rudana karatA pelA bALaka pAse AvIne kahevA lAgyA ke---"he bALaka ! tuM kema ruve che? mauna grahaNa kara. tuM mane vahAle che. tArI sAthe mAre cha saMbaMdha che. (1) tuM mAro putra che, (2) tuM mArA bhAIne putra che, (3) tuM mAro bhAI che, (4) tuM mAro dIara che, (5) tuM mAro kAko che, ane (6) tuM mAro pautra che; ane he vatsa ! tArA pitA sAthe paNa mAre cha saMbaMdha che. (1) te mAro pati che, (2) mAro pitA che, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 115 (3) mAro yeSTha baMdhu che, (4) mAro putra che, (5) mAre sasaro che, ane (6) mAro prapitA (pitAne pitA) che. tArI mAnI sAthe paNa mAre che saMbaMdha che. [1] te mArI bhrAtRpatnI (jAI) che. mArI patnI (zoka) che. [3] mArI mAtA che, [4] mArI sAsu che, [5] mArI vahu che, ane [6] mArI mAtAmahI (bApanI mA) che." e pramANenAM sAdhvInAM vacana sAMbhaLI pUrva bhavanu svarUpa jANa kuberasenAe vrata grahaNa karyuM, ane saMsAranA pArane pAmI." e pramANe he prabhava ! A saMsAramAM anaMtavAra dareka saMbaMdha thayelA che. keNa kevuM che? dharma e ja parama baMdhu che. prabhave pharIthI kahyuM ke-"he ja bUkumAra ! tame je kahyuM te kharUM che. paraMtu "jene putra nathI tene sadgati nathI" evuM purANavAkya che. tethI bhoga bhogavIne ane putrane ghare mUkIne pachI saMyamamAM mana rAkhaje" jaMbU kumAre kahyuM ke-"ke putra hoya to sugati thAya ane te na hoya te kugati thAya e kAMI niyama nathI; e te saMsArI jIne kevala mehajanya bhrama che. jema mahezvaradattane putra kAmamAM AvyuM nahi tema." prabhave pUchyuM ke "te mahezvaradatta keNa hato ?" jaMbU kumAre kahyuM ke sAMbhaLa- * vijayapura nagaramAM mahezvaradatta nAme eka zeThIye hato. tene mahezvara nAme eka putra hato. mahezvaradatta pitAnA maraNasamaye putrane kahyuM ke mArA zrAddhanA divase eka pADAne mArIne tenA mAMsathI ApaNA saghaLA parivArane tRpta karaje.' pachI mahezvaradatta marI gaye putre pitAnuM vacana yAda rAkhyuM. mahezvaradatta marIne vanamAM pADe the. mahezvaranI mAtA gharamAM bahu meha hovAthI marIne te ja gharamAM kutarI thaI. devagathI zrAddhane divase te ja pADo Aryo. mahezvaranI strI vyabhicAriNI hatI. tenI * A bhavanuM ja prathamanuM svarUpa. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 upadezamALA sAthe krIDA karanArA jArapuruSane mahezvare mArI nAMkhyo. te marIne tene ja ghare putrapaNe utpanna thayA. tene lADa laDAvavAmAM Ave che. have pelA pADAne prANamukta karavAmAM AvyA, ane kuTu bIee te pADAnuM mAMsa bhakSaNa karyuM. eve samaye zrIdhama ghAya nAmanA muni geAcarAne mATe tyAM padhAryA. temaNe mahezvaranA gharanuM saghaLu' caritra jJAnathI jANIne kahyu* ke mAritA vallabhA jAta: pitAputreNa bhakSita: ! jananI tADayate seya, ahA mehavijrabhitam // " jArane mArI nAMkhavAthI te putrarUpe vallabha [priya] thayA, pADA thayelA pitAne putra bhakSaNa karyA; ane kutarI thayelI mAtAne tADana karavAmAM Ave che. ahA ! mAhanA vilAsa vicitra che,' e pramANenA zleAka sAMbhaLIne mahezvare pUchyuM ke-' svAmI! e kevI rIte ?' sAdhue saM hakIkata kahI. te mahezvare mAnI nahi, eTale kutarI pAse gupta khajAnA batAvIne sAdhue vizvAsa utpanna karyo. mahezvara zrAddha cheDIne zrAvaka thayA. kutarIne pazu jAtismaraNujJAna prApta thavAthI teNe mithyAtvanA tyAga karyo ane te svage gaI. mATe huM prabhava! putrathI zI kAryasiddhi thAya te kahe. " A pramANe mahezvaradattanuM dRSTAMta jANavu.... have prabhava kahe che ke dAna Ape che te A tArU parivAra baMdhanathI chUTA thAya grahaNa karIza. ' e prakArane nAmanI prathama zrI khAlI ke- tamArA jevA ene teA cAritra ghaTe che ? duHkhI cAritra grahaNa kare che, paratu sukhI aniSTa che, ane prAye karIne leAkeA 46 huM jaMbU kumAra tuM mane A jIvitapaheluM puNya che, have jo A mArA te huM paNa tamArI sAthe cAritra tenA nizcaya sAMbhaLIne samudrazrI duSTa karma karanArA prANIe leAkeAne sukhanI apekSAthI sayama rUpI kaSTa pArakA gharane bhAMganArA ja Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 117. hoya che. he prabhava! je A jaMbUkumAra tArA kahevAthI vratane grahaNa karaze te eka hALAnI peThe tene pastAvuM paDaze." prabhave kahyuM ke- e hALI keNa hato ?" samudrazrI kahe che ke sAMbhaLa marU dezanAM aMdara eka vaga nAmane pAmara vasate hate. te khetI karatuM hatuM ane kedrA, kAMga vigere dhAnya vAvate hate. te eka divasa pitAnI dIkarIne sAsare gayA. tyAM tene gaLamizrita mAlapuDA jamADayA. tyAM teNe zeraDInI aMdarathI geLanI utpatti jANuM. tethI potAne ghera AvIne teNe puSya ne phaLathI khIlelA kSetrane nimUla karI nAMkhIne temAM zeraDI vAvI. tenI zrIe tene ghaNe vAryo paNa te aTakyo nahi, Apamati thayo. mabhUmi hevAthI pANI vinA zeraDI te thaI nahi ane pUrvanuM dhAnya hatuM te paNa gayuM. pachI te pazcAttApa karavA lAgyuM ke miSTa bhajananI AjJAthI meM prathamanuM pAkeluM dhAnya paNa gumAvyuM." te pramANe he prANavallabha! tame paNa pazcAttApa pAmaze. mATe prApta thayela sukhano tyAga karI adhika sukhanI vAMchA karavI nahi. Iti bagapAmara daSTAMta ? jaMbU kumAre kahyuM ke-"tuM je kahe che te satya che, paraMtu jeo A lekanA sukhanA abhilASI hoya che teo duHkha pAme che. paNa jJAnathI utkRSTa bIjuM dhana nathI, zamatA jevuM bIjuM sukha nathI. "dIrghakALa jIvo' e AzIrvAda uparAMta bIje uttama AzIrvAda nathI, lobha jevuM bIjuM duHkha nathI, AzA jevuM baMdhana nathI ane strI jevI bIjI jALa nathI. tethI je strIomAM atilubdha rahe che te kAgaDAnI mAphaka anartha prApta kare che. " strIe pUchayuM ke e vAyasa koNa hatuM?" * bUkumAra kahe che ke-mRgukacchamAM revA nadIne kinAre eka Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 upadezamALA hAthI maraNa pAmyA. tyAM bahu kAgaDAo bhegA thaI AvajAva karavA lAgyA. jema dAnazALAmAM brAhmaNe maLe tema tyAM kAgaDAo ekaThA thayelA hatA. temAMthI eka kAgaDe te marelA hAthInA gudAdvAramAM praveza karyo ane mAMsalubdha thaIne tyAMja rahevA lAgyuM. evAmAM grISma kALa AvatAM gudAdvAra saMkucita thaI gayuM. tethI kAgaDe aMdara ja rahyo. varSARtu AvatAM te hAthInuM zaba pANInA pravAhamAM taNAyuM. gudAdvAra vikasita thavAthI te bicAro kAgaDo bahAra te nIkaLyo, paNa cAre dizAmAM pANInuM pUra jeIne tyAM ja maraNa pAmyA. A daSTAMtane e upanaya che ke marelA hAthInA kalevara jevI strIo che, ane kAgaDA jevA viSayAsakta puruSa che, te saMsArarUpI jaLamAM bUDe che, viSayanA atizaya lobhathI te zAkane pAme che. Iti kAka daSTAMta 2. have bIjI strI pavazrI kahevA lAgI ke-"he priya! ati lebhathI manuSya vAnaranI peThe duHkha pAme che. prabhava cAre kahyuM kete vAnaranuM daSTAMta kahe." patriI kahe ke sAMbhaLe eka jaMgalamAM kaI vAnaranuM joDuM sukhe rahetuM hatuM. eka divasa devAdhiSita pANInA dharAmAM te jeDAmAMthI vAnara paDyo eTale tene manuSyapaNuM prApta thayuM te joI vAnarI paNa paDI eTale te paNa manuSyanuM thaI. pachI vAnare kahyuM ke-"ekavAra A dharAmAM paDavAthI manuSyatva prApta thayuM tethI je bIjIvAra paDIe te devatva prApta thAya." tenI strIe tene tema karatAM vAryo chatAM te paDaye, tethI te pAcho vAnara thaI gayo. e samaye keI rAjA tyAM AvyA. te pelI divya rU5vALI strIne pitAne ghare laI ga. vAnara kaI madArInA hAthamAM paDyo, te madArIe tene nRtya zIkhavyuM. te vAnara nRtya karate sate ekaThA rAjya dvAre AvyA. tyAM pitAnI strIne joI te ati dukhita thaye. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 119 dhIta vAnara daSTAMta 3. jaMbUkumAra kahe che ke he priye! A jIve anatI vAra deva saMbaMdhI bhege paNa bhagavelA che paraMtu te tRpta thayo nathI te A manuSyanAM sukha te zI gaNatrImAM che? jema eka kabADI keyalA pADavA mATe vanamAM gayo hato. tyAM madhyAhnakAle ati tRSita thavAthI teNe badhAM jalapAtro pIne khAlI karyA, te paNa tenI tRSA maTI nahIM. pachI te eka jhADanI chAyAMmAM sUte, ane teNe svapnamAM seve samudro ne nadIonuM jaLa pIdhuM te paNa te tRpta tha nahIM chevaTa eka bhAgamAM rahela kAdavathI maLeluM jaLa pIvA mAMDayuM paNa koI tRpta thayo nahi. samudrajaLathI tRpti na thaI te kIcaDavALa jaLathI tRpti kyAMthI thAya! ahIM samudrajaLa jevA devanA bhege che, ane kAdavanA jaLa jevA manuSya zarIranA bhAge che ema jANavuM. Iti kabADI daSTAMta 4. have trIjI pAsenA strIe kahyuM ke-sahasA kArya karavAthI na pura paMDitAnI peThe pazcAttApa thaze" prabhave kahyuM ke- pura paMDitAnuM daSTAMta kahe." teNe te daSTAMta kahyuM. tenA upara jaMbukumAra vidyunAlInuM daSTAMta kahyuM, jeNe mAtaMgInA saMgathI badhI vidyA gumAvI hatI. te daSTAMta A pramANe A bharatakSetramAM kuzavardhana gAmamAM vipranA kuLamAM vidyummAlI ne megharatha nAme be bhAIo utpanna thayA hatA. eka divase teo vanamAM gayA hatA, tyAM temane kaI vidyAdhare mAtaMgI nAmanI vidyA ApI. vidyAre temane kahyuM ke-"te mAtaMgI devI bheganI prArthanA karaze, paNa jo tame mananI sthiratA rAkhaze ane 1 A vRSTAMta pariziSTa parvAdithI jANI levuM, ahIM ApyuM nathI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 upadezamALA calita thaze nahi te vidyA siddha thaze. pachI baMne bhAIe vidyA sAdhavA beThA. temAM eka vidyummAlI vihala manana hovAthI calita thaye, ane bIjI megharatha gurunuM vacana yAda rAkhIne calita thayo nahi tene vidyA siddha thaI ane cha mAsamAM puSkaLa dhana prApta thayuM vidyummAlI duHkhI thaye A daSTAMta kahIne jaMbUkumAre kahyuM ke -mAtaMgI sadeza manuSya strInA bhoge che, tethI bahu sukhanA athI puruSoe tene tyAga kare gya che. Iti vidyummAlI kathA 5-6. cothI kanaksanA nAmanI A bolI ke-"he svAmI! je ame mAtaMgI sadaza hatA te tame zA mATe paraNyA ! have pANI pIne ghara pUchavuM te ghaTita nathI. vaLI he svAmI! atilobhathI tame pelA kaNabInI peThe pazcAttApa pAmaze." te daSTAMta A pramANe- surapura nagaramAM eka kaNabI vasato hato, teNe pitAnA khetaramAM kheDa karI hatI. tethI rAtrie pakSI uDADavAne mATe te zaMkha vagADate hato. eka divase care gAyanuM dhaNa laIne te kSetra pAse AvyA. tevAmAM zaMkhano dhvani sAMbhaLIne teo bhayAkrAMta thaI gayA. eTale gAyone choDIne nAsI gayA. pelo kaNabI te gAyo vecIne sukhI thayo. e pramANe traNavAra banyuM. eka divasa te eroe kaNabInI tamAma hakIkata jANI, eTale teoe tyAM AvIne kaNabIne bAMdhe ane prahArathI sIdho karyo. e pramANe che svAmI! ati lebhI prANae duHkha pAme che. iti zaMkha vagADanAra kaNabInuM daSTAMta 7. ja bukumAra kahe che ke-ati kAmanI lAlasAvALA manuSya vAnaranI peThe baMdhana prApta kare che. te vAnaranuM daSTAMta A pramANe Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 121 eka vAnara grISma RtumAM tRSAtura thavAthI jaLanI bhrAMtie cIkaNuM jaLavagaranA kIcaDamAM paDyo. jema jema zarIranI upara kIcaDano sparza thate game tema tema ThaMDe lAgate gayA, tethI teNe AkhuM zarIra kAdavathI lIpyuM, paNa tethI tenI tRSA gaI nahi, ane sUryanA tApathI jyAre kAdava sUkAya tyAre tene zarIre ghaNuM pIDA thaI. tevI rIte he priye! viSayasukha rUpI kIcaDathI huM mArA zarIrane lepana karIza nahi. Iti vAnara daSTAMta 8. have pAMcamI zrI nabhasenA kahevA lAgI ke-"he svAmI ! atilobha na karavo, atibhathI buddhi naSTa thAya che. te upara siddhi ane buddhinuM daSTAMta che." teNe siddhi buddhinuM daSTAMta kahyuM. te sAMbhaLI bUkumAre uttara Apyo ke-"he priye ! bahu kahevAthI paNa jAtivaMta gheDAnI peThe hu avaLe mArge cAlanAra nathI." te jAtivaMta gheDAnuM daSTAMta A pramANe che- vasaMtapura nagaramAM jitazatru nAme rAjA rAjya karato hato. tene ghera eka ghaDe hate. te ghaDe teNe jinadatta nAmanA zrAvakanA ghare rAkhela hatuM. te ghaDe aneka sArAM lakSaNavALe hevAthI eka divase keI palIpatie tene upADI lAvavA mATe pitAnA eka sevakane mokalyo. teNe khAtara pADIne te ghoDAne bahAra kADhyo, paraMtu te gheDo unmArge cAlatuM nathI, teNe ghaNe prayAsa karyo, paNa teNe anubhavelA rAjamArga sivAya te anya raste kaI rIte cAlyA nahi, eTalAmAM zeThe jAgI javAthI te jAyuM eTale cerane bAMdhIne ghoDe laI lIdhe. pachI corane paNa mukta karyo. evI rIte he priye ! huM paNa gheDAnI peThe zuddha 1. siddhibuddhinuM daSTAMta paNa pariziSTa parvAdithI jANI levuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 upadezamALA sayama rUpI mAne cheADI cArA samAna je tame tenAthI AkaSa Nu karAtA kumArge jaIza nahi. chita ghoTakva daSTAMta 9-10. have chaThThI zrI kananazrI kahevA lAgI ke- huM svAmI ! tame ati haTha kareA che. te yukta nathI. samaju manuSye AgAmI kALanA vicAra karavA joIe. brAhmaNanA cheAkarAnI peThe gadheDAnu pUchyuM. pakaDI rAkhavu na joI e ' prabhave kahyuM ke-e dvija kANu hatA?' kanakazrI kahe ke sAMbhaLeA -eka gAmamAM eka brAhmaNanA putra hatA te ghaNA mUkha hatA. tene tenI mAtAe hyuM ke- pakaDelu cheDI devuM nahi e paDitanu lakSaNa che. te mUrkhAe pAtAnI mAnuM vacana manamAM pakaDI rAkhyuM. eka divasa kAI kuMbhAranA gadheDA tenA gharamAMthI bhAgyA. kuMbhAra tenI pachavADe doDayo. kuMbhAre pelA brAhmaNanA che.karAne kahyu are ! A gadheDAne pakaDa, pakaDa. ' te mUrkhAe gadheDAnuM pUjju' pakaDyuM ane gadheDA paganI lAtA mAravA lAgyA, paNa teNe pUchaDuM mUkayu* nahi. eTale leAkeA kahevA lAgyA ke- are mUrkha'! pUchaDuM' cheADI de. tyAre pelA cheAkarAe kahyuM ke-' mArI mAtAe mane evI zikhAmaNu ApI che ke pakaDeluM che|Davu" nahi. A pramANenA kadAgrahathI te bhUkha kaSTa pAmyA. ke " iti vipraputra dRSTAMta 11. jammU kumAra kahe che ke 'tamAe je kahyu te kharAkhara che, paraMtu tame badhI khara jevI che, ane tamArA svIkAra karavA e kharanA pUMchaDAne pakaDI rAkhavA kharAkhara che. vaLI tame lajajAvAna hAvAthI tamane Avu vAkya khelavu' ucita nathI. AvA zabdo te ja sahana kare che ke jene rahevAnuM ThekANuM hetu nathI. vaLI je brAhmaNanI mAphaka pUrvabhavanA karajadAra hoya che te ja Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 upadezamALA dAsa thaIne tenA gharamAM rahe che. te vipranuM daSTAMta A pramANe -kuzasthala nagaramAM eka kSatriya raheto hato. tene ghera eka ghaDI hatI. tenI cAkarIne mATe eka mANasane teNe rAkhyo hate. te mANasa hameMzA ghaDIne mATe je khAvAnuM Ape temAMthI pote gupta rIte khAI jato hato. barAka ochA maLavAthI ghaDI zarIre durbaLa thaI gaI ane chevaTe marI gaI maraNa pAmIne te ja nagarane viSe vezyA thaI, ane pelo mANasa viprakuLamAM utpanna thayo. eka divase teNe te vezyAne joI, eTale pUrvabhavanA RNane laIne te vezyAnA gharamAM dAsa thaIne rahyo ane tenA gharanuM kAmakAja karavA lAgyo. e dAsanI jema huM paNa bheganI AzAthI dAsa thaIne gharamAM rahIza nahi. Iti viprakathA 12. have sAtamI strI rUpazrI kahevA lAgI ke-"he svAmI ! hamaNAM tame amAruM kahevuM nahi mAne, paNa pachIthI mAsAhasa pakSInI peThe temane saMkaTa prApta thaze tyAre samajaze?" te kathA A pramANe- eka mAsAhasa nAmanuM pakSI kaI vanamAM rahetuM hatuM. te pakSI sUtelA vAghanA mukhamAM pesI, tenI dADhamAM vaLagela mAMsano piMDa laI bahAra AvIne ema belate hase ke-"A pramANe keIe sAhasa karavuM nahi." ATalA uparathI ja tenuM nAma mAsAhasa" paDyuM hatuM. te pakSI je pramANe kaheto hato te pramANe pite ja vartato nahote. tene bIjA pakSIoe ghaNe vAryo chatAM paNa mAMsamAM lAlupa thaIne te vAraMvAra vAghanA mukhamAM pesate hato. ema karatAM vAMgha jAgyo eTale te pakSIne keLiye karI gayA. iti mAsAhasa pakSI daSTAMta 13. jabU kumAra kahe che ke-"he strIo ! A saMsAramAM kaI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 upadezamALA rakSaNa karanAra nathI, mAtra jema pradhAnane tenA dhamitre sahAya ApI tema dhamitra zaraNe jatAM rakSaNa kare che." te dRSTAMta A pramANe-- sugrIvapura nAmanA nagaramAM jitazatru nAme rAjA hatA. tene subuddhi nAme matrI hatA. te matrIne traNa mitrA hatA. eka nityamitra, khIjo pamitra ane trIjo praNAmamitra. rAjA taraphathI kaSTa prApta thaye A traNa mitramAMthI praNAmamitra kevI rIte rakSaNa ApI pradhAnane bacAvyeA tenI kathA pariziSTa parvAdithI jANI levI. te traNa mitraneA upanaya A pramANe che-- nityamitrasame deha svajanAH parvasannibhAH / juhAramitrasamAjJeyA dharma paramabAMdhavaH // " nityamitra samAna deha che, pamitrA samAna sagAMvahAlAM che, ane praNAmA mitranI jevA paramabadh dha che. " te dharma prANIne aMtasamaye paNa sahAya kare che ane je kaMI tenuM zaraNu kare tene kuzaLakSeme svasthAne pahoMcADe che. " Iti traNa mitra dRSTAMta 14. have AThamI zrI jayazrI je dhanAvava zeThanI putrI hatI te ja bUkumArane kahevA lAgI ke- hai svAmI! A vacanavivAda ze ? amane navI paraNelIene ApanI sAthe vivAda karavA yukta nathI; paraMtu tame AvI kahipata vArtAe kahevA vaDe amane zA mATe DhagA che? Ape je je kathAe kahI che te tamAma kalpita che; ane jevI rIte eka brAhmaNanI putrIe kalpita vArtAothI rAjAnu mana rajita karyuM" hatuM tevI rIte tame paNa kalpita vArtAethI amAruM mana raMjana kareA che.. te samaye sarva srIoe kahyuM ke'he jayazrI! te kathA kahe ke je sAMbhaLIne ApaNA priyatama gharamAM rahe.' jayazrI kahe che ke sAvadhAna thaIne sAMbhaLA-- Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 125 bharakSetramAM "lakSamIpura" nagaramAM "nayasAra" nAmane rAjA rAjya karatuM hatuM. te rAjA gIta, kathA, nATaka, prahelIkA, aMta laMpikA vigere mAM ghaNo ja nipuNa hatuM, ane navIna kathA sAMbhaLavAmAM ghaNo rasika hatA. te dararoja mANasa pAsethI navI navI vArtAo sAMbhaLatA hatA. eka divasa te rAjAe nagaramAM DhaMDhero pITAvyo ke "sarva lokoe vArA pramANe rAjA pAse AvIne navIna navIna vArtA kahevI." e pramANe rAjAnI AjJA thavAthI je mANasane vAro Ave che te rAjA pAse jaI vArtA kahe che. ema karatAM eka divasa eka brAhmaNane vAre AvyA. te brAhmaNa ati mUkha hovAthI tene vArtA kahetAM AvaDatI nahotI tene eka kanyA hatI, te ghaNI catura hatI. teNe potAnA pitAne kahAM ke- "Apa nizcita rahe, huM rAjA pAse jaIne navI vArtA kahIza." pachI te rAjA samIpe gaI rAjAe te bALAne kahyuM ke je vArtAthI mAruM mana raMjana thAya evI vArtA kahe." brAhmaNaputrIe kahyuM ke "he rAjana ! huM mArI anubhavelI ja vArtA kahuM chuM te sAvadhAna thaIne sAMbhaLI huM pitAnA gharamAM navayauvanavatI thaI, tyAre mArA pitAe yogyakulamAM utpanna thayelA eka brAhmaNaputra sAthe mAre vivAha karyo. jenI sAthe mAre vivAha karyo te bhartA mAruM rUpa jevAne mATe mAre ghera AvyA te vakhate mArAM mAtApitA kSetramAM gayAM hatAM. huM ghare ekalI hatI. meM sArI rIte snAna bhojana AdithI tene ati saMtuSTa karyo. paraMtu mAruM adabhuta rUpa joI te kAmavarathI ati pIDita thaye. te palaMga upara beThe sate pitAnuM aMga maraDe che, prItivALAM vacano bole che, ane vArevAre mArA tarapha daSTi kare che. meM tene abhiprAya jAye eTale meM tene kahyuM ke-"he svAmI! utAvaLa na karo, pANigrahaNa vinA viSayAdi kRtya thatuM nathI. ghaNe bhUkhe mANasa zuM che hAthe khAvA lAge che mATe hamaNuM viSayasevana cegya nathI." evuM mAruM vAkya sAMbhaLIne ghaNuM ja kAmAtura thayelA mArA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 upadezamALA patine paDakhAmAM zULa utpanna thayuM, ane te vyAdhithI maraNa pAme. tene me mArA gharanI aMdara dATI dIdhe. te vAta keIe jANI nahi. mArA mAtApitAe paNa te vAta jANa nahi he rAjana! mArI anubhavelI A vArtA meM kahelI che. te vArtA sAMbhaLIne rAjA ghaNe khuzI thaye ane te kanyA potAne ghare AvI. jayazrI kahe che ke "jevI rIte kapita vArtAthI te vipraputrIe rAjAnuM mana raMjana karyuM tevI rIte tame paNa amArA manane raMjita karo che, paraMtu e pravRtti mithyA che, mATe je mANasa vicArIne pagaluM mUke che te mANasanI lAja rahe che. tethI he svAmI ! bhego bhegavI pachI cAritra grahaNa karIne pitAne artha sAdhavo ucita che." dati brAhmaNaputrI daSTAMta 15. ' e pramANe jayazrInuM vAkaya sAMbhaLIne ja bU kumAre kahyuM - che jayazrI ! mehathI Atura thayelA prANIo adharmamAM dharmabuddhi mAnI viSayone sthApita karI karmo bAMdhe che, paraMtu e viSaya ghaNA ja kharAba pariNamavAlA che. viSathI paNa viSaye adhika che e kharekharuM che. kAraNa ke viSaye te marelAne paNa mAre bhikSAzana tadapi nIrasamekavAra zadhyA ca bhUH parijane nija dehamAtra varsa ca jIrNazatakhaMDamathI ca kaMthA hAhA tathApi viSayA na parityajati che "khAvAmAM bhikSAnuM bhejana-te paNa nIrasa ane ekavAra, sUvAmAM mAtra pRthvI, parijanamAM mAtra potAno ja deha ane lugaDAmAM jIruM ane taddana phATelI godaDI-evI sthitivALA mANasane paNa hA hA Iti khede ! viSaya choDatA nathI. tethI he strIe ! je janma, jarA, maraNa, roga, viyoga ne zeka Adi Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 127 zatruo mArI samIpe Ave nahIM to huM tamArI sAthe bhoga bhogavuM. te sivAya je tame mane baLAtkAre gharamAM rAkhazo te zuM rega AdithI rakSaNa karavAmAM tamArI zakti che?" tyAre strIoe kahyuM ke he svAmin ! e samartha koNa hoya ke je saMsArasthitine aTakAvI zake?" tyAre ja bUkumAre kahyuM ketemAM tame asamartha cho to azuci vastuthI bharelI ane mohanI kuMDI rUpa je tame tenA zarIramAM huM prItivALo thato nathI. kAraNa ke jhIone janma anaMtI pApanI rAzithI prApta thAya che. kahyuM che ke - aNutA pAparAsIo, jayA udayamAgayA tayA IcchIttaNuM patta, same jANahi gayA che "he gautama! anaMtI pApanI rAzio jyAre udayamAM Ave che tyAre strI paNuM prApta thAya che ema barAbara jANaje" vaLI kahyuM che ke - darzane harate citta sparzane harate badhaM saMgame harate vIrya, nArI pratyakSarAkSasI che "darzana thatAM cittane hare che, sparza thatAM baLane hare che, saMgama thatAM vIryane hare che-evI rIte mArI sAkSAt rAkSasI che." mATe huM lalitAMgakumAranI peThe mehamAM nimagna thayelo nathI, ke jethI apavitra vastunA kUvA rUpa A bhavakUpanI aMdara paDuM" tyAre strIoe kahyuM ke "he svAmin ! lalitAMgakumAra kezu hate? ke jene Ape upanaya (daSTAMta) tarIke grahaNa karyo che" jaba kumAre kahyuM ke sAMbhaLo- vasaMtapura nagaramAM "zataprabhA" nAme rAjA rAjya karato hatuM. tene "rUpavatI" nAme paTTarANI hatI. te ghaNuM rUpavatI, yauvana Adi guNothI yukta ane mahArAjAnI rAjadhAnI jevI ati Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 upadezamALA mohaka hatI, te rAjAne ghaNI vahAlI hatI paraMtu vyabhicAriNa hatI. eka divase te rUpavatI rANI bArImAM besI nagarakautuka jetI hatI, te samaye "lalitAMga" nAmanA ati rUpavAna yuvakane mAge jatAM teNe joye. tenuM rUpa joI moha utpanna thavAthI te ati kAmAtura thaI gaI, tethI teNe dAsIne kahyuM ke-are ! tuM A yuvakane ahI lAva." dAsIe jaIne lalitAMgane kahyuM ke-"tamane mArI rANuM lAve che, mATe mArI sAthe mArI rANInA makAne padhAro." te paNa viSaya rUpa bhikSAne mATe bhaTakanAra vyabhicArI hatuM tethI te rANInA mahelamAM gayo. lalitAMgane joI hAvabhAva vilAsa Adine vistAratI, ALasa maraDatI, hastanA mULa bhAgane batAvatI ane nAbhimaMDaLane varahita karatI rANIe tenA manane vaza karyuM. kahyuM che ke strI kAMta vINya nAbhi prakaTayati muharvipiti kaTAkSAnuM, damUla dazayantI racayati kusumApIDamukSiptapANi: romAMcavedajaMbhAH zrata kucataTe aisivastra vidhate, solaMTha vakti nIvAM zithilayati dazaSThamaMgamanakti che "ii potAnA priya puruSane joI vAraMvAra nAbhi batAve che, kaTAkSo pheke che, hAthanA mULa batAve che, hAtha uMcA karI kAmadevane utpanna kare che, romAMca, sveda ane bagAsAM dhAraNa kare che, jenA uparathI vastra khasI jAya che evA stanane dekhADe che, dhIThatApUrvaka bole che, vastragraMthIne zithila kare che, oSThane Dise che ane aMgane bhAMge che." tenuM tevuM svarUpa joI kAmathI uchaLatA aMgavALA lalitAMga tenI sAthe bhoga bhegavavA lAge; viSayathI cetanA harAI javAthI teNe niHzaMkapaNe tenI sAthe bhega bhegavyA. tevAmAM te rANIne pati rAjA Avyo. te samaye bAraNuM pAse ubhelI dAsInA mukhathI rAjAnuM Agamana sAMbhaLIne bhayathI vihaLa banelI rANIe Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 129 te lalitAMgane apavitra vastuthI bharelA kUvAnI `dara utAryAM; ane AvelA rAjAnI sAthe hAsyavinAda vigerenI vArtA karavA lAgI. azica kUpamAM rahelA lalitAMga paNu kSudhA ane tRSAnI pIDA atya'ta sahana karavA lAgyA. kAraNa ke tyAM te tadna paravaza paDelA hatA. te manamAM vicAra karavA lAgyA ke- akRtya karanAra mArA viSacala'paSTapaNAne dhikkAra che! e pramANe tevI sthitimAM rahetA tene ghaNA divaseA vIti gayA. rANI paNa tene bhUlI gaI. zrIenA kRtrima premane dhikkAra che! lalitAMga tyAM rahetAM mRtyu tulya thaI gayA. anukrame varSARtumAM te kUvA jaLathI bharAtA apavitra jaLanA pravAhamAM kheMcAIne te bahAra nIkaLyeA ane peAtAnA AptajanAne maLyA. teNe peAtAnI sava hakIkata teone kahI. te viSayAbhilASathI vimukta thayA. keTalAka divasa gharamAM rahevAthI tenA zarIranI sthiti sudharI. te svastha thaI ne bahAra nIkaLyA eTale pharIthI rANIe tene dIThA ane ALakhyA. teNe dAsIne teDavA meAkalI eTale lalitAMge kahyu` ke- huM pharIthI evu... karIza nahi, viSayamAM Asakta thavAthI meM bahu pIDA bhAgavI che. ' te sAMbhaLI dAsI pAchI vaLI. pachI te viSayamAMthI virakta thaIne sukhI thayeA. mATe huM strIe! jo huM viSayamAM Asakta thA teA lalitAMgakumAranI peThe hu paNa duHkhI thAuM. tethI viSayamAM prIti rAkhavI mane yAgya nathI. samyakta ne zIlarUpa e tukhaDAvaDe A bhavasamudra sukhe tarI zakAya che; tevA e tubane dhAraNa karanArA ja bhrUkumAra zrI rUpI nadImAM kema bUDe ? " hita lalitAMga dRSTAMta 16. e pramANe ja bU kumAre ghaNA upadeza dIdhA. ema parasparanA uttara pratyuttaramAM rAtri vyatIta thaI. eTale strIe paNa vairAgyarasathI pUtu thaI gaI. temaNe kahyuM ke- he svAmI trata pALavAM te duSkara * Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 upadezamALA che, bAkI A vairAgyarasa tA anupama che. jeee A vairAgyarasane sArI rIte sevelA che, teoe muktipadma alaMkRta karela che. ' e pramANe kahevA vaDe strIoe ja bUkumAranu vacana mAnya karyuM. te samaye prabhave kahyuM ke--"mAru' paNa meTu' bhAgya ke me' cAra chatAM paNa AvI vairAgyanI vArtA sAMbhaLI. A viSayanA abhilASa mahA viSama che. viSayarAga tajavA ghaNuMA duSkara che. jeNe yuvAvasthAmAM paNa indriyAne vaza karI lIdhI che evA tamane dhanya che ! " jabU kumAre paNa tenA uddhAra karavA mATe tene ghaNA dharmopadeza ApyA. eTale vairAgyayukta thaI prabhava cAre kahyuM ke'tame mArA upara ghaNA upakAra karyo che. hu... paNa tamArI sAthe vrata grahaNa karIza. ' anukrame prAtaHkALa thayA, eTale kauNika rAjAe tamAma hakIkata sAMbhaLI; pachI temaNe jaMbU kumArane gRhavAse rAkhavA mATe bahu upAye karyA, paNu ja bUkumAre manamAM dhAraNa karyA nahi. pachI savAramAM moTA utsAha pUrvaka sAte kSetramAM puSkaLa dravya vAparI kauNika rAjAe karyo che dIkSAmahAtsava jemanA evA prabhava Adi pAMcase cArA, peAtAnAM mAtApitA, AThe strIo ane tenAM mAtApitA sahita ja bUkumAre zrI sudharmA svAmI pAse cAritra grahaNa karyuM, anukrame dvAdazAMgInuM adhyayana karI, cauda pUrvadhArI thaI, cAra jJAna prApta karI zrI sudharmA svAmInI pATanA bhUSaNurUpa thayA. tyAra pachI ghAtikanA kSaya karI, kevaLajJAna meLavI meAkSapadmane pAmyA. dhanyADya surarAjarAjimahita: zrIjaMbUnAmAMmuni ! stAruNyapi pavitrarUpakalite yAnirjiMgAya maram / tyakA mAhanibaMdhana nijavadhUsabadhamatyAdarAn / muktistrIvarasa game dUbhavasukha lebhe muddA zAzvatam // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 131 "aneka IdrothI pUjAyela zrI jabU nAmanA munine dhanya che; kAraNa ke temaNe pavitra rUpavALI yuvAvasthAmAM paNa kAmadevane jI ane mehanA mULa kAraNabhUta evA nija vadhUnA saMbaMdhane paNa cheDI daI ati AdarathI muktirUpI strInA zreSTha saMgamathI utpanna thayelA zAzvata sukha (mokSa) ne harSapUrvaka meLavyuM." e pramANe jaMbU kumAra jevA puruSo kSaNabhaMgura viSayasukhane choDI daI zAzvata sukhamAM ramaNa kare che ane temanI pratItithI prabhava jevA sulabha dhI jIva paNa saMsAra sAgara taravAne zaktivAna thAya che. e pramANe sADatrIzamI gAthAne saMbaMdha jANo. Iti jaMbUkumAra caritra dIsaMti paramArAvi, pavaradhammapabhAvapaDibuddhA ! jaha se cilAIputto, paDibuddho susumANAe 38 artha-"paramAra, pravara zaidradhyAnayukta evA paNa ghaNA prANIo pravara-viziSTa e je dhamane prabhAva tethI pratibaMdha pAmelA dekhAya che. jema susamAnA daSTAMtamAM te cilAtIputra pratibedha pAmya tema." 38. ahaMkzananA mahAmyathI mithyAtva nidrA dUra javAne lIdhe dhanAvaha zeThanI dAsIne putra, atiraudra kamane karanArA cilAtIputra pratibaMdha pAme. tenuM daSTAMta A pramANe cilAtIputra kathA prathama thoDuM cilAtIputranA pUrvabhavanuM svarUpa kahe che. kSitipratiSThita nagaramAM "yajJadeva" nAme brAhmaNa vasate hato. te vyAkaraNa, kAvya, tarka ane mImAMsAdi zAstronA vicAramAM ghaNe catura hatuM ane aneka zAstrone pAragAmI gAthA 38-suMsamANae x susamAjJAte--udAharaNe. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 upadezamALA hatuM. teNe evI pratijJA karI hatI ke "je mane vAdavA jIte tene huM ziSya thAuM." e pramANe pratijJAne dhAraNa karanAra yajJadeve vAdamAM ghaNuM prativAdIne jItyA. eka divasa eka nAnA sAdhue tene jItI lIdhe. eTale satya pratijJA te yAdeve te sullaka pAse dIkSA lIdhI ane bhAvayukta thaI vrata pALavA lAge; paraMtu jAtiguNane lIdhe te dehavazva AdinI malinatA rU5 parIsahane niMde che. te vicAre che ke "are ! A mArgamAM sarva sAruM che paraMtu snAna Adine abhAva che te moTuM jugupsAsthAna che. e pramANe malaparIsahane sahana karavAne azakta chatAM paNa cAritrabhaMganA bhayathI te snAna Adi vaDe dehAdinI zuddhi karatA nathI. eka divase upavAsanA pAraNe bhikSA mATe bhaTakatAM kapatavRttinA nyAye pitAnI strIne ghera gayo. tyAM meha rUpa pizAcathI grasta thayelI te strIe pUrva nehanA vazathI munirUpamAM rahelA pitAnA patine kAmaNa karyuM. te kAmaNathI muni zarIre ati kSINa thayA. keTaleka divase te vihAra karavAmAM paNa azakta thaI gayA, tethI anazana grahaNa karI kALadharmane prApta thaI svargamAM deva thayA. pelI strIe munirUpamAM rahelA potAnA patinI maraNavArtA sAMbhaLI, tethI ye pazcAttApa karavA lAgI ke-"are! mane dhikkAra che! patine mAravAthI mane meTuM pApa lAgyuM. sAdhunI hatyA karanAra mane narakamAM paNa sthAna nahi maLe. tethI azaraNa thayelI mane tene veSa ja zaraNarUpa che." e pramANe vairAgya parAyaNa thaI teNe cAritra grahaNa karyuM ane ati ugra tapa karyuM. pUrvakRta pApanI sArI rIte AlecanA grahaNa karI bahu kALa cAritra pALIne te svarge gaI. bIjA bhavamAM yajJadeva brAhmaNane jIva devakathI vIne cAritranI jugusAthI bAMdhelA nIca netravaDe rAjagRha nagaramAM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 133 dhanAvaha' zeThane ghera ' cilAtI'nAmanI dAsInI kukSimAM putrapaNe utpanna thaye. tenu' nAma 'cilAtIputra' pADavAmAM Avyu. tenI strInAM jIva devalAkathI cavIne te ja zeThane ghera zeThanI srI bhadrAnI kukSimAM putrIpaNe upanna thayeA. te kanyAnu... nAma 'susamA ' pADayu'cilAtIputra te khALAne hamezAM ramADe che. tene te prANathI paNa ati vahAlI thaI. eka vakhata te cilAtIputrane tenI sAthe kuceSTA karatA joI ne kanyAnA mAtApitAe vicAyu" ke " A DhAMsIputra vyasanI, madyapAnamAM lubdha ane kajIAkhAra hAvAthI gharamAM rAkhavA ceAgya nathI.' ema vicArI tene gharamAMthI kADhI mUkayA. te cAranI pALa (cAraleAkeAne vasavAnu` sthAna ) mAM jaI cArAmAM bhaLI gayA. teoe tene sAhasika jANIne pallIpati nImyA. te pApa karavAmAM ati prItivALA hAvAthI jIvAnA vadha karavAmAM pAchA haThatA nathI. " eka divase teNe cArAne ekaThA karI kahyuM ke-' cAlA ApaNe dhanAvaha zeThane ghera cArI karavA jaIe; paNa dhana maLe te tamAru ne susimA kanyA mArI.' te cAree kabula karyuM. pachI ghaNA cArAne ekaThA karIne te rAjagRha nagaramAM dhanAvaha zeThane ghera Ance. teee zeThanuM ghara chuTayuM. cilAtIputre kanyAne grahaNa karI ane bIjA cArAe puSkaLa dhana lIdhuM. pachI sa pAchA pharyA. tyArapachI dhanAvaha zeThe bUma pADI; eTale vikaTa caiAdhAonA samUha sahita dugA~pALa cArInI pAchaLa doDayo. zeTha paNa putra parivAra sahita duCpAlanI sAthe doDatho. te ceArA pazu ghaNA lAkA pachavADe lAgavAthI ane mAthA upara bAjo vahana karavAne azakta khanavAthI paga dhImA paDavAne lIdhe bhArane bhUmi upara paDatA mUkI nAsavA lAgyA. temAMthI keTalAka nAsI gayA, keTalAkane dugapALe bhUmi upara pADI dIdhA ane keTalAke dAMtamAM tRNu laI tAbe thavAthI dhanazreNInI mAphI meLavI. > Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 upadezamALA cilAtIputra susamAne laI kaI dizAmAM palAyana karI gaye. dhanAvaha zeTha putra sahita tenI pAchaLa lAge, durgapALa dhananI rakSA karavAne tyAM ja rahyo. dhanAvaha zeThanA bhayathI susamAne laI javAne azakta thaI AgaLa cAlatA cilAtIputre vicAryuM ke A kanyA mane prANathI priya che, tethI te anyanI na thavI joIe." te duSTa taravArathI tenuM mastaka kApI nAkhyuM ane dhaDa paDatuM mUkI mastaka laIne nATho. dhanAvaha zeTa vigere pAchaLa deDavAnuM prayojana nAza pAmavAthI pAchA pharyA. AgaLa cAlatAM cilAtIputre kAyotsargamAM rahelA eka munine joyA. muni samIpa AvI teNe temane zaThatA pUrvaka kahyuM ke mane dharmane upadeza Apa." sAdhue jJAnanA atizayathI jANyuM ke joke A ati pApISTa che paNa te dharma meLavI zakaze." evuM jANu munie tene upadeza kIdhe ke-"tAre upazama, viveka ane saMvara karavA joIe." ratna jevA A traNa pada tene saMbhaLAvIne muni AkAzamAM utpatI gayA. cilAtIputre vicAra karyo ke kharekhara! A munie mane ThagyA nathI paNa sAcuM kahyuM che. huM ghaNe pApITha chuM tethI mArI zuddhi bIjI kaI paNa rIte thaze nahi, mATe mAre sAdhunAM vacana pramANe avazya karavuM joIe. sAdhue je kahyuM te meM jANyuM. upazama eTale krodha Adine mAre tyAga karavo joIe. krodhathI aMdha banI jaIne anartha karanAra evA mane dhikkAra che! vaLI viveka eTale bAhya vastuno mAre tyAga kara joI e. e pramANe vicArI taravAra sahita hAthamAM raheluM mastaka cheDI dIdhuM. vaLI "saMvara eTale mAre duSTa yogone saMvara kara joIe." ema vicArI teNe duSTa mana-vacana-kAyAnA vyApArane rekI dIdhe; ane te ja traNa pada manamAM ciMtavane tyAM ja - kAtsargamAM sthita thayA. lehInI vAsathI vajamukhI kIDIo Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 135 tyAM AvI ane cilAtIputranuM rudhira ne mAMsa khAvA lAgI. teoe cAre bAjuethI tenuM AkhuM zarIra cAlaNa jevuM karI nAkhyuM, paraMtu "A deha mAre nathI ane huM keIne nathI" ema ciMtana karate te dhyAnathI calita thayo nahi. e pramANe aDhI divase bahu pApano kSaya karI cilAtIputra devaloke gaye. A dhamane dhanya che ke jenA prabhAvathI cilAtIputra je. duSTa mANasa paNa svarge sukhabhAgI thaye. kahyuM che ke - durgatiprapataprANidhAraNuddharma ucyate saMyamAdidazavidha sarvazaktio hi muktaye | "durgatimAM paDatA prANune dhAraNa karI rAkhedurgatimAM paDavA na de tethI te dharma kahevAya che; saMyama Adi daza prakArane sarvajJa bhagavAne kahele te dharma nizcaya pUrvaka muktine mATe che." mATe bahu pApavALA prANIone dharma tArate nathI, e prakAranI mugdha lokenI zaMkA dUra karavA mATe dharmanA prabhAva upara cilAtIputranuM dRSTAMta kahevAmAM AvyuM che. " jevI rIte cilAtIputre pitAnI pratijJA pALI tevI rIte anya vivekI lekee pravartavuM te viSe kahe chepuphiphae phalie taha piu-gharami tanhA buhA samaNubaddha DhaDheNa taNA visaDhA, visaDhA jaha saphalayA jAyA 39 artha-"puSpita ane phalita evuM tathA prakAranuM prasiddha pitAnuM ghara chatAM arthAt sarva prakAranAM sukhasaMyukta kRSNa vAsudevane tyAM jamyA chatAM DhaMDhaNakumAre (munipaNAmAM) tRSA ane sudhA niraMtarapaNe evI sahana karI ke je sahana karelI saphalatAne pAmI." 39. arthAt DhaMDhaNakumAre alAbha parIsaha gAthA 39. 2 puphiyaphaliya. 2 pIuharAmi 2 taraha 3 saphalA. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 upadezamALA e sahyo ke jenA pariNAme kevaLajJAnarUpa phaLa prApta thayuM. tenI kathA A pramANe zrI DhaMDhaNu kumAra kathA DhaMDhaNukumArane jIva pUrva bhavamAM koI rAjAnA pAMcase kheDUtone adhikArI hatA. jyAre madhyAhna vakhate saghaLAone mATe bhAta AvatA hatA tyAre te teonI pAse potAnA kSetramAM eka eka cAsa haLathI kaDhAvatuM hatuM. A pramANe karavAthI te dararoja pAMcase kheDUte ane eka hajAra baLadone bhAta pANImAM aMtarAya karate hate. tema karavAthI te bhavamAM teNe ghaNuM aMtarAyakarma bAMdhyuM. tyAMthI kALa karIne ghaNu kALa sudhI aneka bhavamAM bhaTakIne te dvArikA nagarImAM "kRSNa" vAsudevane ghera DhaMDhaNu" rANInI kuzimAM putrapaNe utpanna thayA. te DhaMDhaNa kumAranA nAmathI prasiddha thayA. yuvAna vaya pAmatAM tene pitAe paraNAvyuM. tyAra pachI strIsaMgamanA sukhamAM lIna thaI teNe ghaNA divase vyatIta karyA. anyadA bhagavAna zrI ariSTanemI aDhAra hajAra sAdhuothI parivRtta thaI dvArakApurInA moTA udyAnamAM samavasaryA. temane vAMdavAne mATe "kRSNa vAsudeva DhaMDhaNu kumAra sahita nIkaLyA. vAMdIne yogya sthAne beThA. eTale prabhue kumatarUpa aMdhakArane dUra karanArI, patita janane uddhAra karanArI, amRtanA nijharaNuM jevI, meha malane nAza karanArI, sarva janane AnaMda ApanArI, mAlava kezika rAgane anuvAda karanArI ane samagra kalezane naSTa karanArI dezanA ApavI zarU karI. te sAMbhaLatAM DhaMDhaNa kumAranuM mana vairAgyarasathI vyApta thaI javAne lIdhe teNe zrI neminAtha svAmI pAse cAritra grahaNa karyuM. cAritra grahaNa karyA pachI te dvArikApurImAM bhikSAthe kare che, paraMtu kRSNa vAsudevanA putra tarIke temaja zrI neminAtha svAmInA ziSya tarIke prasiddha chatAM paNa tene zuddha bhikSA maLatI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 137 nathI ane azuddha bhikSA te grahaNa karatA nathI. ekadA zrI nemizvara bhagavAne tene kahyuM ke-"he taMtraNa! te pUrvabhavamAM bAMdheluM aMtarAya karma udayabhAvamAM AveluM che, tethI tene zuddha AhAra maLate nathI, mATe bIjA munie ANelo AhAra grahaNa kara." tyAre hAtha joDI te DhaMDhaNakumAre kahyuM ke-"he trilokanAtha! jyAre mAru aMtarAya karma kSaya pAmaze tyAre ja mArI potAnI labdhithI maLele zuddha AhAra huM grahaNa karIza, bIjAe lAvelo AhAra grahaNa karavo mane ucita nathI. A pramANe kahIne teNe te abhigraha svAmInI sAkSIe lIdhe. pachI prati divasa avyAkuLa mane bhikSAthe phare che, paraMtu tene zuddha AhAra maLatuM nathI. tethI te tRSA ane sudhA sahana kare che. A pramANe tene keTaleka kALa vyatIta thayo. eka divasa nemIzvara bhagavAnane vAMdavAne mATe kRSNa vAsudeva AvyA. prabhune vAMdIne kRSNa vAsudeve pUchyuM ke- ApanA aDhAra hajAra sAdhuomAM duSkara kArya karanAro kaye sAdhu che?" te vakhate bhagavAne kahyuM ke- duSkara karanAra te sarva sAdhuo che, paNa temAM DhaMDhaNa muni vizeSa che. vAsudeve kahyuM ke-"he bhagavan! kayA guNathI te vizeSa che?" tyAre bhagavAne tene sarva abhigraha kahyo. te sAMbhaLI ati harSita thaI kRSNa bolyA ke-"te dhanya evA DhaMDhaNa muni kayAM che? tene vAMdavAnI mane tIvra IcchA thaI che" bhagavAne kahyuM ke-"bhizAthe zaheramAM gayelA che, te tamane sAmA ja maLaze, pachI svAmIne vAMdIne dvArikApurImAM pAchA AvatAM gajendra upara ArUDha thayelA kRSNa DhaMDhaNa munine bajAramAMthI sAme AvatA joyA kRSNa hAthI uparathI utarI DhaMDhaNa muninI traNa pradakSiNA karI ghaNuM bhAva pUrvaka temane vAMdyA ane kahyuM ke-"he muni ! tamane dhanya che ! tame puNyazAlI cho. ati bhAgya sivAya tamArA darzana thavA sulabha nathI." te samaye seLa hajAra rAjAo paNa te muninA caraNamAM paDyAM. te vakhate Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 upadezamALA 6 khArImAM beThelA eka vaNike te joIne ciMtavyu ke a! A muni mahAnubhAva dekhAya che, jethI mahA samRddhivAna kRSNa Adi rAjAe paNa temanA caraNakamalamAM paDe che. mATe mAre temane zuddha mAdaka vhArAvIne lAbha levA. temane haoNvarAvavAthI mane mADhu puNya thaze' A pramANe vicArIne DhaDhaNu munine pAtAne ghare teDI lAvI teNe bahubhAvathI medaka vhArAvyA. ' DhaDhaNu munie bhagavAnanI samIpe AvIne pUchyuM ke- huM bhagavan! mAruM a'tarAya ka Aje naSTa thayu?' bhagavAne kahyuM ke-'he muni! hajI te naSTa thayu nathI.' DhaDhaNu munie pUchyu ke- he svAmin ! tyAre Aje mane bhikSAnA lAbha kema thayA? ' svAmIe kahyuM ke- kRSNa vAsudevanI labdhithI tane A AhAra maLelA che, paNa aMtarAyakarmanA kSayathI utpanna thayelI tamArI labdhithI maLelI nathI.' A pramANenAM bhagavAnanAM vacana sAMbhaLIne DhaMDhaNu muni te AhArane zuddha bhUmimAM paraDhavavAne gayA. tyAM zuddha ane ati zuddha adhyavasAyathI prabala zukala dhyAnarUpI agnivaDe karmarUpI iMdhanane vALI daI peAtAnAM pUrvIkRta karmonA samUha hAyanI tema mAikane cUrNa karatAM karatAM temane kevalajJAna utpanna thayuM. te vakhate devAe duMdubhi vagADI cAre tarapha jaya jaya zabda karyAM ane kRSNa Adi sarva bhavya janA khuzI thayA. ghaNA kALa sudhI kevaLIpaNe vihAra karIne prAMta DhaMgu munie mukti prApta karI. A pramANe anya mahAtmAe paNa vartavu. iti 'DhaNu muni kathA. AhAresu suhesu; rambhAvasahesa kANesu ca / sAhUNa nAhigAro; ahigArA dhammakabjesu // 40 !! atha. zubha evA AhArane viSe, ramya evA upAzrayane 66 gAyA 40-ramyA AvasathA = upAzrayAH Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 139 viSe ane (vicitra evA) udyAna-bAga bagIcAne viSe sAdhune adhikAra (AsaktapaNuM) nathI; nirmamatva hevAthI. teone te mAtra dharmakAryamAM adhikAra che. munine indriyone sukhakArI bADhA padArthomAM Asakti hatI nathI." 40. sAha kAMtAra mahAbhaesu, avi jaNavaevi muIyammiA avi te sarIra pIDuM, sahati na laheMtiya viruddham 41 a_"aTavImAM ke rAjyaviplavAdi mahA bhayamAM paNa muni RddhivALA nirupadrava janapadamAM heya tema nirbhayapaNe vate che. vaLI te munie zarIranI pIDAne sahana kare che paNa viruddha vastu grahaNa karatA nathI." 41. arthAt muni game tevA kaSTamAM paNa aneSaNaya AhAra-pANI vigere grahaNa karatA nathI ane bIjAnuM grahaNa kareluM tevuM hoya te vAparatA nathI, arthAt temane AhArAdine viSe pratibaMdha nathI dharmakAryane viSe ja pratibaMdha varte che. jatehi pIliyAvihu, aMdagasIsA na ceva parikaviyA *vijaya paramaFsArA, khamaMti je paMDiyA hUMti che 42 che artha-"yaMtravaDe pilyAM chatAM paNa sakaMdakAcAryanA 500 ziSya ke pAyamAna na ja thayA. kAraNa ke jemaNe paramArthane sAra (tasvarahasya) jAryo che evA paMDite je hoya che te game tevuM kaSTa paNa ame ja che, prANute paNa mArgathI calatA nathI. 42. ahIM kaMika ziSyAnuM dRSTAMta jANavuM. 14. - zrI skaMda ziSya daSTAMta. zrAvastI nagarImAM "jItazatru" nAmano rAjA rAjya karato hatuM. tene "dhAriNI' nAme paTTarANuM hatI. tene "&daka" nAmane gAthA 41-kaMtAra, muIaMgina: nayanaMti. * viIya = vidita. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 upadezamALA kumAra hatA. te kumArane 'pura'darayazA 'nAmanI bena hatI tene kuMbhakArakaTaka nagaranA svAmI 'daMDaka' rAjAnI sAthe paraNAvI hatI. te daMDaka rAjAne ' pAlaka' nAmanA pureAhita hatA. eka divasa daMDaka rAjAe kAI kAne mATe pAlakane potAnA sAsarA jItazatru rAjA pAse melyA . te vakhate jItazatru rAjAnI sabhAmAM jaI ne pAlake vArtAnA prasa`gamAM dharma carcA calAvI temAM te peAtAnA nAstika mata sthApana karavA lAgyA. te vakhate pAse beThelA jainadharmanA tattvAnA jANu skaMdaka kumAre jainadharmImAM kahelI yuktiethI te pAlakane niruttara karI dIdheA eTale te mAnabhraSTa thayeA. tethI te krodhathI ghaNA prajavalita thaI gayA paraMtu tyAM kAMI karI zakazo nahi. pachI pAtAnuM kAya karIne te kuMbhakArakaTaka nagare pAche Azai. eka divasa munisuvratasvAmI prabhu vihAra karatAM zrAvastI nagarIe padhAryA. skaMdaka kumAra vAMDhavAne mATe AvyA, prabhue dezanA dIdhI. te sAMbhaLI skaMdaka kumAre pAMcaseA rAjaputra sahita dIkSA lIdhI. anukrame te ugravihArI thayA. temaNe sakaLa siddhAMtanA sAra grahaNa karelA haiAvAthI gurue tene pAMcase sAdhuenA AcAya banAvyA. eka divasa munisuvratasvAmInI pAse AvIne skaMdaka kumAre kahyuM ke--'- he bhagavan ! ApanI AjJA hAya te mArI mena pura darayazAne ane mArA banevI daMDaka rAjA vagerene pratimAdha pamADavAne mATe huM kuM bhakArakaTaka nagare jAuM. tyAre bhagavAne kahyuM ke- hai skaMdAcAya ! tamane tyAM prANAtika (prANanI hAni thAya tevA) upasaga thaze. ' ka'dAcArya' pUchyu ke ha* ArAdhaka' thaIza ke nahi ?' prabhue kahyuM ke 'tamArA sivAya sarva ArAdhaka thaze.' te sAMbhaLIne kadakAcArye kahyu` ke- he svAmI ! je mArI sahAyathI khIjA munie ArAdhaka thaze tA mane saghaLu' maLyuM' ema huM mAnIza.' e pramANe kahI svAmIne vAMdIne pAMcase sAdhunI sAthe . 1 meAkSamArganI ArAdhanA karI zake te. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 141 te kubhakArakaTaka nagare AvyA. te Ave che evA khabara sAMbhaLIne tenA AvatA pahelA sAdhunAne utaravA cAgya vanabhUmimAM pUrva vairI pAlake nAnA prakAranAM zasro dATI rAkhyAM. pachI kadAcAya AvyA. eTale dauMDaka rAjA nagaravAsI leAkeAnI sAthe temane vAMdavAne mATe AvyA, AcArya kalezanA nAza karanArI dezanA dIdhI, temAM sa*sAra svarUpanI anityatA batAvI, leAkeA Anadita thayA. 6 have pAlake ekAMtamAM rAjA pAse AvIne kahyuM ke- huM svAmin! A skaTThakAcAya pAkhaDI che, te sAdhu nathI; peAtAnA AcArathI bhraSTa thayeleA che, ane hajAra hajAra cedhAenI sAthe laDI zake evA pAMcaseA puruSAne sAthe laIne tamAruM rAjaya levAne mATe AvyeA che.' te sAMbhaLI daMDaka rAjAe kahyuM ke --'tuM te vAta zI rIte jANe che ?' pAlake kahyuM ke- huM Apane teonI ThagAI batAvI ApuM.' pachI koI kAryanuM bhAnu khatAvI sAdhuene anya vanamAM meAkalyA, ane rAjAne upavanamAM laI jaI pAlake pote bhUmimAM dATelAM zasro kADhIne batAvyAM. zao joI rAjAnu' mana calita thayu, ane pAlakane hukama ApyA ke 'tuM te sAdhuone tane ceAgya lAge te zAsana kara. e pramANe kahIne rAjA ghera gayA. pachI pUvairI pAlake mANaseAne pIlavAnuM yaMtra lAvIne vanamAM khaDu karyu. ane tenI aMdara eka eka munine nAkhavA lAgyA. kuMdAcAya dareka munine AleAcanA karAve che ane tenA manane samAdhi pamADe che. tethI jeee kAcAparanI mUrchAnA sathA tyAga karelA che, kama khapAvavAmAM ja enI dRSTi nibaddha thaI che, bhAgaLyA vagara karmonA kSaya thatA nathI evA jeonA manamAM nizcaya thayelA che, rAgadveSarahita jeenu' mana thayelu' che ane jeenuM aMtaHkaraNa parama karuNArasathI bhAvita thayeluM che evA te pUjaya munie zukala dhyAnavaDe karUpI iMdhanane Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 upadezamALA khALI daI kSapakazreNI upara ArUDha thaI duSTa pAlakanA lAvelA catramAM pIlAtA satA atAvasthAmAM kevaLajJAna pAmIne ( aMtakRt kevaLI thaIne) mAkSe gayA. e pramANe anukrame cArasA navANu sAdhue mukti pAmyA. pachI eka nAnA ziSya bAkI rahyo. tene paNa pApAtmA pAlake pIlavAnI taiyArI karI tyAre skaMdakAcArye kahyuM ke- are pAlaka ! prathama mane pIla, pachI A laghu ziSyane pIlo.' e pramANe kahetAM chatAM paNa duSTa pAlake te ziSyane ja jaladIthI prathama pIye. tethI * are ! A durAtmAnI kevI duSTatA che ! ema vicAratAM skaMdakAcAya ne ati tIvra krodhAgni pragaTa thayA; te krodhAgnimAM kSaNamAtramAM temanA guNurUpI iMdhana baLI gayAM, pachI are! mArI najara AgaLa A phurAtmAe kevu' nIca kRtya karyu" ! A pAla purohita ati duSTa che, A daMDaka rAjA paNa ati adhama che ane A nagaranAM leAkeA paNa ati niya che.' e pramANe vicAratAM krodhathI jvalita thayelA skaMdakAcA pAlakane uddezIne kahyuM ke--are durAtman! huM tArA vadhanA karanAra thaIza.' e pramANe temaNe niyALuM karyuM; tethI vizeSa krodhayukta banelA pAlake kaDhakAcA ne paN ya.tramAM pIlI nAMkhyA. tethI jemaNe sayamanI virAdhanA karI che evA kadakAcA maraNa pAmIne agnikumAra nikAyamAM devapaNe utpanna thayA. " have e samaye skaMdakAcAyanA AdhA rudhirathI lepAyelA A hAtha che' evI bhrAntithI keAI gIdha pakSIe upADayo. pachI tene mATe paraspara laDatAM pakSInA mukhamAMthI te AdhA skaMdakAcAnI bahena puraMdarayazAnA AMgaNAmAM paDayo puraMdarayazAe te AdhA oLakhyA, ane leAkAnA mukhavI saghaLI hakIkata sAMbhaLI; tethI pura'darayazAe rAjAne kahyu ke are pApI durAtman ! mahA anIti karanAra ! teM A zuM kukama karyuM ? sAdhu hatyAthI thayelu' 6 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 143 pApa sAta kuLane bALI nAMkhe che. sAdhunI hatyA te moTAmAM mATI hatyA che' e pramANe vAravAra rAjAne tiraskAra pUrNAMka kahetI te sa'sArathI parAmmukha thaI vairAgyaparAyaNa khanI. eTale zAsanadevatAe tenA parivAra sahita tene upADIne zrImunisuvratasvAmI pAse mUkI. tyAM teNe dIkSA grahaNa karIne peAtAnA svArtha sAdhyuM. have agnikumAra nikAyamAM utpanna thayelA skaMdakAcAya nA jIve avadhijJAnathI joyuM, eTale tene tIvra krodha utpanna thavAthI pAvaka sahita dauMDaka rAjAnA badhA dezane bALIne bhasma karyAM. te uparathI leAkaprasiddhimAM te hAla daMDakAraNya kahevAya che. skaMdakAcAya nA ziSyA, pAlake peAtAnA prANanA nAza karyo chatAM paNa tenA upara krodhavALA thayA nahi tA te ja bhavamAM te sa mekSe gayA. eTalA mATe siddhAMtamAM paNa kahyu` che ke. ' utrasamasAra khu sAmabhrama ' zramaNupaNAnA sAra upazama che. vaLI kSamAkhaga kare yaya, duna: kiM kariSyati / atRNe patitA vahniH svayamepazAmyati / / jenA hAthamAM kSamArUpI khaDga che. tene duCna zuM karanAra che? tRNu vinAnI jagyAmAM paDelA agni peAtAnI meLe ja zAMta thaI jAya che." A kathAnA e upanaya che ke ' AvA utkRSTa kSamAguNa dhAraNa karavA te sAdhuene mukti meLavavAnuM mULa kAraNa che.' iti . kadakAcAya kathA. - jiSNuvayaNusuI sakannA, avagaya saMsAra dhAra peyAlA ! bAlANu khamati jaI, jatti ki itya acchera' jagA aH-- je kAraNa mATe jinavacana sAMbhaLavAthI sakaNu evA ane dhAra sa*sAranA vicAra jeNe jANyA che evA ti ( muni ) 66 gAthA 43, peyAlA-viyArA: 1 jayaMta, Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 upadezamALA bALa-ajJAnI mithyASTionAM karelAM duSTa ceSTitane skaMdaziSyanI jema khame che temAM zuM Azcarya che? arthAt kAMI Azcarya nathI. kemake munie duSTane karelo aparAdha sahana karavo te ja yukta che." 43. lekarUDhimAM kAnavALA hoya te sakarNa kahevAya che te kharA sakaNuM nathI, paraMtu jemaNe jinavacana sAMbhaLyA che ne hRdayamAM dhAryA che te ja kharA sakaNuM che. tevA sakaNuM A saMsAranA svarUpane asAra jANe che. na kula Itha pahANuM, hariesavalasa kiM kulaM AsiyA AkaMpiyA taNuM, surovi ja pajajuvAsaMti 44 artha-"ahIM dharmanA vicAramAM kuLanuM pradhAnapaNuM nathI; eTale ugra bhegAdi kuLa vinA dharma na hoya e kAMI nizcaya nathI. te viSe daSTAMta kahe che-harikezI baLane zuM uttama kuLa hatuM ! nahotuM. teo to caMDAlanA kuLamAM utpanna thayelA hatA, chatAM temanA tape karIne AkaMpita thayelAvaza thayelA devatAo paNa temanI sevA kare che." 44. - jyAre devatAo sevA kare tyAre pachI manuSyanI te vAta ja zI! mATe dharmavicAramAM kulanI prAdhAnyatA nathI, guNanI che. ahIM harikezi baLanuM daSTAMta jANavuM. 15 harikezi muninI kathA. prathama harikezi muninA pUrva bhavanuM vRttAMta A pramANe- mathurA nagarImAM zaMkha nAme rAjA hato. te nyAyamAM ghaNe nipuNa hata anyadA te zaMkha rAjAe gurunI pAse cAritra grahaNa karyuM. vihAra karatAM karatAM te zaMkha rAjarSi hastinApura AvyA. tyAM bhikSArthe zaheramAM praveza karatAM mArga nahi jANavAthI temaNe gAthA 44-1 hariesivalasa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 upadezamALA semadeva" nAmanA purohitane nagarane mAga pUcho. muniveSanA SI semadeva purohite vyaMtarathI adhiSita thayelA agni je tapele mAge tene batAvyo. te mArga e hatuM ke je kaMI ajANatAM te mArge jAya te te bhasma thaI jAya che. brAhmaNe vicAra karyo ke - muni prajavalita mArge jaze te te baLIne bhasma thaI jaze; te vakhate huM kautuka joIza." have sAdhu te te duSTa batAvelA mArge cAlyA. paraMtu te samaye te sAdhunA dharmane mahAmyathI te vyaMtara tyAMthI nAsI ja gaye, tethI mArga zItaLa thaI gaye. zaMkha rAjarSi te IsamitithI te mArge dhIme dhIme cAlyA jatA hatA. gekhamAM beThelA somadeva purahite te joI vicAra karyo ke "ahA A jainadharmane prabhAva ghaNe mATe jaNAya che ke jethI A vyaMtarathI adhiSThita thayele agni je tapele mArga paNa A muninA puNyaprabhAvathI zItala thaI gayo. mATe A sAdhu veSane dhanya che temaja A mArgane paNa dhanya che !" pachI gekhamAMthI nIce utarIne te sAdhunA caraNamAM paDyo ane bolyo ke "he svAmI? meM ajJAnapaNathI A duSkRtya karyuM che te mAre aparAdha kSamA karo." sAdhue tene yogya jIva jANuM dharmadezanA ApI. te sAMbhaLIne te pratibaMdha pAye ane manamAM vicAra karavA lAge ke-ahe! A sAdhunuM kevuM parama upakArIpaNuM che ke jethI apakAra karanAra upara paNa temanI upakArabuddhi che." pachI purahite kahyuM ke-"he bhagavan! bhavasAgaramAM DUbatA evA mane cAritradharma rUpI nAva ApIne tAre." gurue tarata ja tene dIkSA ApI. te nirdoSa cAritra pALavA lAgyo, paraMtu brAhmaNa jAtine lIdhe nIca gotramAM janma ApanAra jAtimada kare che. e pramANe ghaNA kALa sudhI cAritra pALIne chevaTe jAtimadanI AcanA karyA sivAya maraNa pAmI devapaNAne prApta thaye. devagatimAM ghaNA kALa sudhI bhoga bhogavI nIca 1 jIvajaMtu joIne cAlavuM te. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 upadezamALA gotrakama jeNe bAMdheluM che evA te samadeva purohitane jIva tyAMthI cavIne gaMgAtaTa upara "balakeTa nAmanA caMDAlane ghera tenI strI gaurInI kukSiAmAM putrapaNe utpanna thA. mAtAe svapnanI aMdara lIlA raMgane AMbe joye, anukrame tene prasava thA. mAtApitAe tenuM nAma "harikezibaLa pADyuM. anukrame meTo thatAM ekavAra vasaMtotsavamAM samAna vayavALA bALakonI sAthe kIDA karatAM te ati capaLa hovAthI bIjA bALakanI tarjana kare che. kAraNa ke bALakone e svabhAva ja che. kahyuM che ke - na sahRti Imikake, na viNA cikruti ikramikakeNa rAsaha vasaha turaMgA, jUArI paMDiyA DibhA che 1 che rAsabha, vRSabha, gheDA, jugArI, paMDita ne bAlake eka bIjAne sahana karI zakatA nathI ane pAchA eka bIjA sivAya ekalA rahI zakatA nathI." pachI ghaNuM bALakee maLIne harikezibalane pitAnA maMDaLamAMthI hAMkI kADho. have e avasare eka jherI sarpa nIkaLyo. tene ghaNu mANasoe maLIne mArI nAkhe, tevAmAM eka bIje sarpa nIkaLe; paNa te nirviSa hatuM tethI lake e vicAryuM ke A sarpa viSa vagarano che tethI tene mAra na joIe, ema vicArI tene jIvate cheDI dIdhuM. e svarUpa joIne laghukamI haribala bALake vicAryuM ke-"are! A agAdha bhavakRpamAM A jIva pitAnA karmathI ja duHkhI thAya che, anya to nimitta mAtra che. kahyuM che ke re jIva suhahesu, nimittamitta para viyANahi. sakyaphalaM bhuja to, kIsa muhA kuSpasa parasa che "he jIva! sukha ane duHkhanI aMdara anya te nimitta mAtra che ema huM jANu svakRta eTale potAnAM karelAM karmanA vicAra te vicAryuM thAya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, jemAM tavatAM satI upadezamALA 147 phaLane bhegavatAM tuM zA mATe bIjA upara gusse thAya che?" vaLI A jIva potAnA guNathI ja sukhI thAya che. sukha ane duHkhanuM mULa kAraNa pitAne AtmA ja che, mATe nirviSapaNuM ja vadhAre sAruM che. viSayarUpa viSavALA puruSo maraNa pAme che, tethI je viSayarUpa viSathI rahita che teone dhanya che. e pramANe jenAM hadayacakSu vikasvara thayAM che evA harikezIne anAdi bhavaprapaMcane citavatAM bhavatApane haranAra jAtismaraNa zAna utpanna thayuM. teNe samyapha prakAre pUrva bhavanuM svarUpa joyuM. are ! meM pUrve somadevanA bhavamAM cAritra pALyuM che, paraMtu jAtimada karavAne lIdhe meM tene sadoSa kareluM che. aho ! vizuddha e A cAritra ghama nirviSapaNe ArAco sate avazya kavargodi sukhane Ape che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ketae saMthAniviThTho vi, muNivaro bhaThTharAgamayamaha ! je pAvaI muttisuha, karo naM cakkavaTTIvi che jenA rAga mada ne moha nAza pAmelA che evA munivara te avasare saMthArA para rahyA satA paNa mokSasukhane prApta kare che te tene cakravartipaNe pAmavuM temAM te zuM Azcarya !" e pramANe saMvegarUpI raMgathI jenuM mana raMgAyeluM che evA harikezibale gurunI pAse jinavANI sAMbhaLIne cAritra grahaNa karyuM bane duSkara chaThTha aThThama Adi tapa karavA lAgyA, temaja viSayane yAga karIne vicAravA lAgyA. ekadA eka mAsanA upavAsanuM tapa karIne te vArANasI nagarInA tiMduka nAmanA vanamAM hiMduka yakSanA maMdiramAM kAryosaga karIne rahyA. tenA tapaguNathI raMjita thaI tiMduka yakSa paNa te sAdhunI sevA karavAmAM tatpara thayo ahe! tapanuM atyaMta mahAbhya che kahyuM che ke Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 upadezamALA yadUra yadUrArAdhya, yatpurairapidurlabham| tatsava" tapasA sAdhyuM, tA hiM duratikramam // " je dUra che, je duHkhathI ArAdhI zakAya tevuM che, je devAne paNa dula bha che te sava tapathI meLavI zakAya che. mATe tapanuM koI atikrama karI zake-tenAthI vadhI zake tema nathI." e vakhate vANuArasI nagarInA rAjAnI putrI ' subhadrA ' nAmanI rAjakanyA ghaNI dAsIethI parivRtta thaI pUjAnI sAmagrI laIne yakSarAjane pUjavAne mATe AvI, yakSama`diranI pradakSiNA karatAM te rAjakanyAe malamalana dehavALA munine joyA. eTale * are ! niMdyadehavALA preta jevA A kANu che?' e pramANe kahI teNe thuthukAra karyAM. te tapasvI muninI meATI AzAtanA karI. evu' rAjakanyAnu` ceSTita joI ne kupita thayelA ti duka yakSe vicAyu ke-'are! A rAjakanyA duSkarma karanArI che, kAraNa ke sura ane asure jenA caraNunI pUjA karI che evA A muninI te avajJA kare che; tethI A pUjaya muninI karelI avajJAnu` kula A rAjakanyAne khatAvu'.' e pramANe vicAra karIne teNe tenA zarIramAM praveza karyAM. eTale tenA pravezathI nAnA prakAranA bakavAda karatI, hAra vigerene tADatI ane vastra vigerenI zuddhi nahi jANatI evI rAjakanyAne tyAMthI sevake tenA mApitA pAse lAvyA. putrI snehathI mAhita thayelA rAjAe tenI ghaNI cikitsA karAvI. aneka trikA ane vaidyone khelAvyA, paraMtu kaMI phera paDyo nahi; tethI vaidyo khinna thayA. pachI yakSe pratyakSa thaI ne kahyuM ke-' he rAjana ! potAnA rUpathI vita thayelI A tArI putrIe mArA pUjya muninA upahAsa karelA che, tethI jo te ja muninI te strI thAya teA ja hu' tene mukta karuM, khIje kAI upAya nathI.' te sAMbhaLI rAjAe vicAra karyA ke-- A pramANe thavAthI mArA prANuthI paNa vadhAre vahAlI evI A kanyAne huM jIvatI tA joIza; mATe A kanyA munirAjane apaNu karavI. ' Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 149 kahI jatA pAse pAna pALA tethI, ni. e pramANe vicAra karI parijano sAthe subhadrAne te muni pAse mokalI. te kanyAe paNa potAnA pitAnI AjJAthI yakSamadiramAM jaI munine vAMdIne kahyuM ke-"he maharSi! ApanA hAthavaDe mAre hAtha grahaNa karo. huM svayaMvarA thaIne ApanI pAse AvelI chuM." munie kahyuM ke-"he bhadra! munie viSayasaMgathI rahita hoya che. mATe A vAta sAthe mAre koI paNa prayojana nathI." munie A pramANe kahyAA chatAM kutUhalamAM prItivALA hiMduka cakSe muni zarIramAM dAkhala thaI te kanyAnuM pANigrahaNa karyuM ane tene viTaMbaNA karIne choDI dIdhI. te badhuM svapna jevuM joIne nisteja thaI pitA pAse AvI, ane svapna jevuM saghaLuM rAtrinuM svarUpa kahI batAvyuM, te samaye rudradeva purohite kahyuM ke-"he svAmin ! A kanyA RSipatnI thayelI che ane amArA zAstramAM kahyuM che ke "tajAyelI kaSipatanI brAhmaNane ApavI" A vedane artha che, mATe A kanyA brAhmaNane arpaNa karavI joIe. e pramANe sAMbhaLIne rAjAe te rudradeva purohitane ja te kanyA arpaNa karI. ekavAra rudradeva purohite yajJa karatAM subhadrAne yajJapatnI karI. yajJamaMDapamAM ghaNuM brAhmaNe AvelA hatA. yajJakarmamAM kuzala yAjJika yajJa karavA lAgyA hatA ane teone yeAgya puSkaLa bhojana vigere taiyAra karyuM hatuM. te samaye mAsa khamaNanA pAraNe harikezibala muni yajJamaMDapamAM dAkhala thayA. temane sanmukha AvatAM joIne brAhmaNoe kahyuM ke "are A preta jeva, malathI malina dehavALo ane niMdya veSa dhAraNa karavAvALA keNu yajJamaMDapane malina karavAne AveluM che?" te vakhate munie AvIne bhikSA mATe brAhmaNe pAse yAcanA karI. te sAMbhaLIne anArya brAhmaNe kahyuM ke- "are ! daityarUpa ! yajJamaMDapamAM taiyAra kareluM anna brAhmaNane devA yogya che, zUdra karatAM paNa adhama evA tane e anna kema Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 upadezamALA * apAya? vaLI je anna brAhmaNeAne apAya che tenu puNya tA sahasragaNu. thAya che, ane tane Apelu' anna tA rAkhamAM ghI hAmavA jevu' thAya che, mATe ahIMthI cAlyA jA, tuM ahI` zA mATe ubhA che ? " e pramANe brAhmaNeAe muninA upahAsa karyAM te sAMbhaLI cakSu muninA zarIramAM praveza karIne kahyu ke-" are! sAMbhaLeA, hu' zramaN ( jaina sAdhu) chuM', yAvajIva brahmacarca pALanArI chuM, ahi'sAdi tratAne dhAraNa karu` chuM; tethI huM ja supAtra chuM, brAhmaNA supAtra nathI. kemake tame tA pazuvadha Adi pApanA karanArA cheA, mukhathI na kahevAya evA strInA guhya sthAnanA mardana karanArA che| ane uttama prakAranA jJAnathI dUra karAyelA che, mATe huM ja supAtra chuM' tamArA bhAgyathI ja huM tamArA yajJama'DapamAM Avele ; mATe mane zuddha anna ApeA. " evAM vAkyeAthI tiraskAra karAyelA brAhmaNA te munine mAravA taiyAra thayA. teoe lAkaDI ane muSTivarDa munine keTalAka prahAro karyA. eTale ruSTamAna thayelA yakSe te brAhmaNeA ne prahArAdi vaDe mukhamAMthI rudhira tramatA karI dIdhA, ane zarIranA sAMdhA zithila karI nAkhyA, jethI te pRthvI upara paDayA. mATe kolAhala thaI gayA, eTale saghaLA tyAM ekaThA thayA. kAlAhaLa sAMbhaLIne subhadrA rAjakanyA paNa bahAra nIkaLI. teNe munine joyA eTale tarata eLakhyA. pachI bhayathI vihnala banI jaI ne teNe rudradeva vigerene kahyuM ke-- are durbuddhivALAe ! A munine pIDaze| tA yamadiramAM paheAMcI jaze!. A tA hiMduka yakSe pUjelA mahA prabhAvavALA tapasvI muni che, me* pUrva temane calita karavA mATe ghaNA yatna karyo hatA; para`tu te jarA paNa dhyAnathI calita thayAM nahAtA. mATe A munine dhanya che dhanya che.' ema khAlatI subhadrA muninA caraNamAM paDI ane kahyuM ke- he kRpAsiMdhu ! he jagabaMdhu ! mArA AgrahathI A mUkha lAkoe Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 151 karela aparAdha kSamA karo." munie kahyuM ke-"munine kepa karavAne avakAza nathI. kAraNa ke krodha mahA anarthakArI che. kahyuM je ajijayaM caritta, desUNAe ya puvakoDI e taMpia kasAyamitto, hAI naro muhuraNa deze uNA koDa pUrva paryata je cAritra pALyuM hoya tene paNa prANuM eka muhUrta mAtra kaSAya karavAthI hArI jAya che." mATe sAdhune kepa kara ja nathI. tethI te kepa kare ja nahi, paraMtu tamArA para kepa karanAra yakSane tame prasanna karo." muninA kahevAthI brAhmaNe e te yakSane saMtuSTa karyo, eTale te sarva brAhmaNa sAjA thayA. pachI teo yajJakarma cheDI daIne muninA caraNamAM paDyA ane zuddha annavaDe munine paDilAvyA. te vakhate tyAM paMca divya pragaTa thayA. te joI "A zuM?" ema belatAM kutUhala jovA mATe ghaNA loko ekaThA thayA. rAjA paNa e hakIkata jANIne tyAM Avyo. saghaLAo supAtra dAnanI prazaMsA karavA lAgyA kahyuM che ke vyAje syAhUdviguNuM vitta, vyavasAye svAccaturguNamAM kSetre zataguNuM prokta, pAtreDanaMtaguNuM tathA 1 vyAjamAM dhana bamaNuM thAya che, vyApAramAM dhana gaNuM thAya che, kSetramAM vAvavAthI segaNuM thAya che, ane satpAtrane ApavAthI anaMtagaNuM thAya che." vaLI- mithyAdaSTisahastraSa, varamekehyavratI . aNuvratisahasavu, varameka mahAvratI che ra che mahAvratisahasraSa, varameka hi tAtvika: tAvikasya samaM pAtra, na bhUtaM na bhaviSyati Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra upadezamALA hajAra mithyAvIo karatAM eka zrAvaka vratadhArI vadhAre zreSTha che, hajAra zrAvaka vratadhArIo karatAM eka mahAvratI (sAdhu) vadhAre zreSTha che; hajAra mahAvratIe karatAM eka tatvavettA muni (gaNadhara mahArAjA) vadhAre zreSTha che, evA tAtvika muninI barAbarI karanAruM pAtra bIjuM kaI thayuM nathI ane thaze paNa nahi." mATe A jaina sAdhune dAna devuM e dhanya che. pachI tyAM munie dezanA ApI. ghaNA mANase muninI dezanAthI pratibaMdha pAmyA ane saghaLA brAhmaNe paNa zrAvaka thayA. harikezi muni zuddha vrata ArAdhI kevalajJAna pAmIne mese gayA. mATe kuLanuM prAdhAnya nathI, paNa guNanuM ja prAdhAnya che; guNa na hoya te kuLa kaMI karI zakatuM nathI. vaLI A AtmA naTanI mAphaka navAM navAM rUpa dhAraNa karI saMsAramAM parAvartana karyA kare che (aneka deha dhAraNa kare che). mATe kuLAbhimAnane avakAza ja kyAM che? A hakIkatane traNa gAthA vaDe spaSTa kare che - devo neraIskuttiya, kIDa payaMgutti mANasovese che rUvansIa virU, suhabhAgI dukhabhAgI 45 che rAuttiya damaguttiya, esa sapAgutti esa veviUM che sAmI dAse puje, khatti adhaNe ghaNuvaItti che 46 che navi Intha kavi niyame, sakamya viNiviThTha sarisaryAciThTho che anujJa vase, naDubdha pariyattae jIve che 47 che artha"A jIva devatA thaye, nArakI thaye, kaDe ane pataMga thayA, upalakSaNathI aneka prakArane tiryaMca thaye, manuSyarUpa veSavALe arthAt manuSya thaye, rUpavaMta thaye, virUpa eTale kadrupa paNa thaye, sukhane bhAjana thaye. duHkhane bhAjanagAthA 46--svapAkathaMDAla khalutti. gAthA 47-svakarmaviniviSTasadazakRtaceSTaH annana, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 153 duHkha bhAgavanAra paNa thayA. 45 rAjA thayA, nUmaka eTale bhikSuka paNa thayA, e ja jIva caDAla thaye, e ja vedanA jANanArA pradhAna brAhmaNu pazu thayeA, svAmI thayA, sevaka thayA, pUjya evA upAdhyAyAdi thayA, khala duna paNa thayA, nina thayA, ane dhanavAna paNa thayeA. 46. A sauMsAramAM koi prakAranA niyama nathI arthAt manuSya marIne manuSya ja thAya, pazu marIne pazu thAya ne devatA cavIne devatA thAya ema keTalAkeA kahe che paNa evA bilakula niyama nathI. peAtAnAM karmonA jevA utkraya hAya te pramANe ceSTA karanArA A jIva navAM navAM rUpa ne veSa dhAraNa karanArA naTanI jema A sa`sAramAM (navA navA rUpe) paribhramaNu paNa kare che. pramANenuM saMsAranu svarUpa jANIne vivekI manuSyA meAkSanA abhilASI ja hAya che, dhanAdinA Icchuka hatA nathI. te upara kahe che ,, 47. A kADIsaaihiM dhaNusaMcayarasa, guNasuriyAe kannAe 1 niva luDhDho vayarirasI, aleAbhayA esa sAhUNuM // 48 // a--" dravyasamUhanA seMkaDo kADIe sahita AvelI, rUpa lAvaNyAdi guNAe bharelI evI kanyA ( apariNItA ) ne viSe paNa vairaRSi (vajra svAmI suni) leAbhANA nahIM, lubdha thayA nahIM. AvI alAbhatA sarva sAdhuoe karavI. 48. arthAt evA nirlobhI thavu. "" puSkaLa dravya sahita atyaMta rUpavaMta rukmaNi ' nAmanI kanyA vAsvAmInA guNeAthI mAha pAmIne temane varavA AvyA chatAM vAsvAmIe kiMcit paNu dravyamAM ke strImAM na lAbhAtAM tene upadeza ApI dharma pamADI cAritra Apyu. AvI nirlobhatA sa muni mahArAjAe rAkhavA yAgya che. ahIM va muninuM dRSTAMta kahe che gAthA 48--guNustubhariyAe. 6 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA zrI vajAmuninuM dRSTAMta tu khavana gAmamAM ' dhagiri ' nAmanA eka vyApArI vasatA hatA. te ati bhadrika hatA tene 'sunaMdA' nAmanI strI hatI. tenI sAthe bhAga bhAgavatAM teNe ghaNA divaseA sukhathI vyatIta karyAM. eka divasa vairAgya utpanna thavAthI dhanagirie sagarbhA bhAryAne cheDIne si'hagiri guru pAse cAritra grahaNa karyuM". te ugra tapa karavA lAgyA; ane gurusevAnA rasika thaI sAraNA, vAraNA, cAyaNA, paDicAyaNA vigere' grahaNa karavAmAM kuzaLa thayA. 154 pAchaLa sunaMdAne putra prasava thayA. te vakhate, AnA pitAe dIkSA lIdhelI che ane te dhanyavAda ApavA lAyaka suni thayela che.' evu' te putra janmatAM ja svajanamukhathI sAMbhaLIne manamAM ciMtana karavA lAgyA ke- are! A leAkeA zu khele che? A dIkSAdhama kevA hoya che? meM kAI paNu vakhata tenA anubhava karelA lAge che.' e pramANe dhyAnamAM tatpara thaelA te mALakane jAtismaraNujJAna utpanna thayu. eTale teNe pUrva anubhaveluM cAritra dharma'nu' svarUpa jANyuM. tethI saMsArathI virakta thaIne te vicAra karavA lAgyuM. keva' A janma jarA AdinI duHkha para parAthI vyApta evA sa'sAraneA vilAsa kayAM ! ane zAzvata sukhanA jyAM prakAza evA cAritra dharmane viSe nivAsa karyAM! are! ana tIvAra bhAgavyA chatAM paNa A jIva viSayAmAM tRpti pAmatA nathI.' kahyu* che ke dhaneSu vitavyeSu, bhegaeNkhvAhAraka su ! atRptA: prANinaH sarve, yAtA yAsyanti yAnti ca ceAyaNA 1 sAraNA--sa`bhArI ApavuM. vAraNA-azuddha bhaNatAM vAravuM, preraNA karavI, paDiyA-vAraMvAra preraNA karavI ityAdi. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 155 " dravyamAM, jIvitatryamAM, bhAgamAM ane AhArakama mAM atRpta rahyA satAja save prANIe gayelA che, jaze ane jAya che.'' vaLI kahyuM che ke. - bhAgA na bhuktA vayamevabhuktA-stAna takhta vayameva taptAH| kAleA na yAtA vayameva yAtA--tRSNA na jIrNo vayameva jIrNo bhAge bhAgavAcA nathI paNa ame ja bhAgavAyA chIe, tapa tapyu nathI, paNa ame ja takhyA chIe, kALa gayA nathI paNu ame ja gayA chIe, ane amArI tRSNA jINu thaI nathI paNa ame pAte ja jINa thayA chIe." mATe sAMsArika sukhA su bha che, paraMtu A Adhiratna parama durlabha che. kahyuM che ke-- sulahe| vimANuvAse, egacchattAvi meNI sulahA / dRllahA puNa jIvANuM, jiSNu davarasAsaNe behi / / " vimAnavAsI eTale devatA thavuM te sulabha che ane ekachatra pRthvI paNa sulabha che. arthAt cakravatI' thavu te sulabha che, paraMtu jinendranA zreSTha zAsanamAM edhibIja pAmavu' te jIvAne parama du bha che." A pramANe vicAra karIne te bALaka peAtAnI mAtAne udvega pamADavA mATe gADha svarathI rUttana karavA lAgyA. mAtAe ghaNA upAyeA karyAM, paraMtu te jarA paNa rAtA baMdha thatA nathI. jo ke mAtAnuM mana tenA para snehayukta hatuM tApaNu AthI virakta thaI gayuM. khALaka paNa jema jema mAtAnuM mana virakta thatu jANavA lAgyA tema tema te bamaNuM rUdana karavA lAgyA. e pramANe cha mAsa vyatIta thayA. e samaye zrI si'hagiri ' sUri tyAM padhAryAM. nagaranA leAkeA temane vaMdana karavAne gayA. gurue dezanA dIdhI. dezanAne aMte sabhA vIkharAI jatAM dhanagirie 6 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 upadezamALA * guru pAse AvIne bhikSA mATe javAnI AjJA ApI. tyAre gurue kahyuM ke--' Aja gAcarImAM citta ke acitta je maLe te saghaLuM grahaNa karavu.' e pramANenuM gurunuM vAkaya svIkArIne dhanagiri bhikSA mATe nagaramAM gayA. gocarI mATe krUratAM pharatAM te peAtAnI srI sunaDhAne ghera AvyA ane dharmalAbha ApyA tyAre sunaMdAe kahyuM ke- he svAmI ! A putrane grahaNa karA, A putre mane ghaNA sa`tApa upajAvyeA che.' evuM sAMbhaLIne gurunu vacana jemaNe smRtimAM rAkhelu' che evA dhanagirie suna...dAe ApelA putranI bhikSA svIkArI, eLImAM putrane laIne te guru samIpe pAchA AvyA. gurue vajra jevA te bALakamAM bhAra jANIne tenuM nAma va pADyuM. te bALakane sAdhvIenA upAzraye sAMpyA. tyAM ghaNI zrAvikAe tenI sevA karavA lAgI. zrIsaMdhane paNa te ati priya thayA. tyAM pAraNAmAM sutAM sutAM te bALake aneka prakAranAM siddhAMtAnA abhyAsa karatI. sAdhvIonA mukhathI sAMbhaLIne agyAra aMgAnuM adhyayana karyuM.... anukrame te traNa varSanA thayA. tenI mAtA tyAM dararAja AvatI hatI. te putrane divya rUpavALA joI ne mAhathI mana vihala karI tene levAne AvI. teNe kahyuM ke'huM mArA putra laI jaIza.' dhanagirie kahyuM ke-- huM tene ApIza nahi, kAraNa ke tame mane A bALaka tamArA hAthathI ja aNu karyAM che.' A pramANe paraspara vAda thayA vivAda karatI sunaMdA guru sahita rAjAnI kacerImAM gaI. rAjAe kahyuM ke- tamA khaMnene A putra sarakhA che, mATe bAlAvavAthI jenI pAse jAya tenA A putra, evA nyAya ThIka lAge che.' te sAMbhaLIne sunaMdA aneka sArI sArI khAvAnI cIjo, sukhaDI, vicitra prakAranAM AbharaNA ane bALakanA cittane raMjita kare evI vastue ( ramakaDAMe ) mADhA AgaLa mUkIne putrane khelAvavA lAgI ke he putra! A le, A le. ' paraMtu teNe e pramANe khelatI mAtAnI sanmukha Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 157 paNa joyu nahi tethI te khinna thaI. pachI dhanagirie kahyuM ke-- 'huM bALaka ! amArI pAse tA A dharma dhvaja (rajoharaNa) che, jo tane pasaMda paDe teA te grahaNa kara.' evu' sAMbhaLI te bALaka doDatA guru pAse jaI dharmadhvajane mAthe caDAvI prakRdhruita netra karIne nRtya karavA lAgyA. rAjAe kahyuM ke-' A putra gurunA ja che.' sava leAkeA te joI ne Azcarya pAmyA ke are! A traNa varSoMnA bAlakanuM jJAna te juo !' pachI saMghanA mANasA guru upAzraye AvIne pAtapeAtAnA sthAne gayA. 6 6 anukrame te bALaka ATha varSanA thayA eTale gurue tene dIkSA dIdhI. putranA meAhathI mugdha thayelI suna'dAe paNa cAritra grahaNa karyuM", pachI gurue A bALaka ceAgya che ema jANI peAtAnA sthAne ( AcAya pade sthApita karyAM. daza pUrva jANunAra ane ugra tapa karanAra evA vAmunine pUrvabhavanA mitra keAI deve AvIne vaikriyalabdhi ane AkAzagAminI vidyA ApI. ekadA vidyA Aphri atizayAthI yukta zrI vAsvAmI pATalIputra nagara ( paTaNA ) mAM samavasaryAM vAMdavAne mATe nagaranA leAkeA AvyA. vajasvAmIe paNa vidyAnA baLathI peAtAnu rUpa vizeSa karIne dha dezanA ApI. te dezanAvarDa leAkeAnAM citta bahu AkarSAyAM ane paraspara khelavA lAgyA ke ahA! A gurumahArAjanA rUpane anusaratA ja vANIvilAsa che !' pachI dezanAnI samApti thaye sa leAkeA svasthAne gayA ane te divasa vyatIta thaye. have te nagaramAM dhanAvahu' nAmanA eka zeTha vase che. tene 'rukimaNI' nAme ghaNI rUpavatI putrI che. teNe eka divasa koI AryonA mukhathI vasvAmInA guNA sAMbhaLyA hatA, ane Aryo paNa rUkimaNInI pAse vAravAra vasvAmInA guNNAnu kathana Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 upadezamALA karatI hatI. tethI tenA rUpa, lAvaNya, vidyA vigere atizayAthI mAhita thaIne rUkmiNIe pratijJA karI ke-' vasvAmI sivAya anyane huM paraNIza nahi.'teNe peAtAnA pitAne paNa kahyuM ke 'huM vAsvAmI sivAya anyane varavAnI nathI. ' A pramANe keTaleAka kALa vyatIta thayA pachI vAsvAmInuM Agamana sAMbhaLIne dhanAvaha zeTha putrI uparanA snehane lIdhe khIje divase aneka keTa ratnA sahita devAMganAenAM karatAM paNa vadhAre suMdara evI ane alaMkRta karelI potAnI putrIne laIne bhagavAn vasvAmI pAse AvyA. zeTha hAtha joDI khelyA ke- huM bhagavan ! prANathI paNu adhika vahAlI eka A mArI kanyAnuM ratnarAzi sahita pANigrahaNa karavA kRpA karo.' bhagavAn vajrasvAmIe kahyu ke he bhadre ! A kanyA mukhya che. te kaI paNa samajatI nathI. ame teA muktirUpI kanyAnA AliMganamAM udayukta hAvAthI azucithI bharelI emAM rati pAmatA nathI. strInuM zarIra maLamUtranI khANu che. tene sparza karavA e paNu anaOkArI che. " kahyu che kejvaladayastaMbhaHparira bhAvidhIyate / na punana raktrArarAmAjadhanasevanam // 66 ,, vara' " prajavalita leADhAnA thAMbhalAne AliMgana karavu e vadhAre sAruM' che, paNa narakanA dvArarUpa zrInA jaghanatu' sevana karavu' sAru nathI. ' mATe A mAhanA nivAsarUpa zrInA deha prANIone pAzarUpa ja che. kahyuM che ke-- Ava: sa`zayAnAvinayabhavana pattana sAhasAnAM deASANAM sannidhAna kapaTazanamaya' kSetramapatyayAnAm / svadbhAsya vighna narakapuramukha samAyAkaraDa strIyaMtra kena sRSTaM viSamamRtamaya prANinAmekapAzaH / / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 1pa9 saMzanuM vamaLa, avinayanuM ghara, sAhasanuM nagara, dena bhaMDAra, hajAre kapaTathI bhareluM, avizvAsanuM kSetra, svargadvAranuM vidana, narakapurane daravAje. sarva prakAranI mAyAne kaDI-evuM A strIrUpa yaMtra keNe saryuM haze ke je prANIone viSamaya chatAM amRtamaya dekhAtuM pAzarUpa che." mATe brahmacArIone strIne saMga ja karo egya nathI ane tenAM aMgopAMga paNa jevAM megya nathI. vaLI - snehaM manebhavakRtaM janayaMti bhAva nAbhIbhujaratanavibhUSaNadarzitAni vastrANi saMyamanakesavimokSaNAni brakSepakaMpita kaTAkSanarIkSaNani che "ii kAmadevathI utpanna thayelA snehane pedA kare che, hAvabhAvathI bhujA, stana, vibhUSaNa, vastra ane chUTA karelA kesa dekhADe che, temaja bhraguTInA AkSepathI kaMpita kaTAkSa pUrvaka jue che." viSathI paNa adhika viSama evA A viSayonuM varNana karavAthI paNa sayuM, vaLI mAnasa sarovara upara prApta thayele, baMne pakSathI zuddha, sumati haMsIthI yukta nirmaLa dhyAnarUpa muktAphalamAM Asakta, jaDa ane caitanyanA taphAvatane jANanAra ane bhAva ane vibhAvanuM prathakakaraNa karanAra evA rAjahaMsa tulya AtmAne rudhira, majajA ne carabI vaDe pUrNa evA apavitra strIne deharUpI kapamAM vasavuM ucita nathI, tethI A viveka rahita janone yogya evI kathAthI paNa sayuM. he zreSThI ! je mArA upara tArI A kanyAne kharo prema hoya te te pitAno artha sAdhavA vaDe mArA cittane bhale AnaMdita kare. e pramANenAM zrIvAsvAmInA vacana sAMbhaLIne jJAnarUpI dIpaka jene pradIpta thayo che, svabhAva ane vibhAvanuM svarUpa jeNe jANeluM che ane ati harSa thI azrujaLa Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 upadezamALA jenAM netramAMthI sUve che evA rukimaNue hAtha joDIne kahyuM ke he svAmI ? ApanAM kahelAM vacana pramANe vartavAthI paNa huM kRtArtha chuM." pachI dhana sArthavAhe tene AjJA ApI eTale teNe vAsvAmInI pAse dIkSA grahaNa karI ane samyapha prakAre cAritra pALIne svarge gaI. daza pUrvane dhAraNa karanAra vAsvAmI aneka bhavya jIne upadeza devA vaDe uddhAra karI ATha varSa gRhasthapaNAmAM rahI, cuMmAlIza varSa gurusevAmAM kADhI, chatrIsa varSa sugapradhAnapaNe vicArI aThThAzI varSanuM AyuSya pUrNa karI zrI mahAvIra svAmInA nirvANathI pAMcaso ceArAzI varSa vyatIta thayAM pachI devapaNAne prApta thayA. AnuM ja nAma dharma kahevAya ke jemAM ATalA badhA prabhAva vALAmAM paNa AvA prakAranI nirlobhatA hoya che. anya janee paNa vAsvAmInI peThe nirlobhI thavuM e A kathAno upanaya che. Iti vAsvAmI kathA 16. aMteura purabala vAhahiM, varasiridharahiM munivasahA ! kAmehi vahuvihehiya, chaMdijajatA vuiM necchati che 49 che ramaNika strIe, nagaro, caturaMgiNI senA ane hasti azvAdi vAhanee karIne, varazrIgRha eTale pradhAna dravya bhaMDAra karIne ane bahu prakAranA kAma je pAMca IndriyonA viSayo teNe karIne nimaMtrita karyA chatAM paNa munivRSabha (munizreSThI) tene IcchatA nathI." 49. ee pitAnA cAritradharmane ja Icche che. cheo bhee vasamuM AyAsa kilesa bhaya vivAge A che maraNuM dhammabhUMse araI atthAo savAI 5 50 | gAthA 48 muzivasabhA. bahuvihehiM. gAthA pada-vivAda kalahaH athA. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 161 "chedana, bhedana, vyasana te kaSTa, AyAsa te prayAsa, kaleza, bhaya ane vivAda te kalaha, maraNa, dharmabhraMza ane arati A sarva (arthathI) dravyathI prApta thAya che. e kAraNa mATe artha anarthonuM mULa che. 50. kAna vigere kapAvA te chedana, taravAra vigerethI bhedAvuM te athavA svajanAdika sAthe cittamAM bheda paDe te bhedana, vyasana te aneka prakAranI Apatti, AyAsa te vyApArjana mATe pitAthI karAte zarIrane kaleza, bhaya te trAsa te parigrahathI ja utpanna thAya che, dravyane ja bhaya hoya che, vivAda te paraspara kalaha dravyanA kAraNathI utpanna thAya che, maraNa te prANatyAga, dharmabhraMza te-jJAna cAritrarUpa dharmathI patita thavuM athavA sadAcArane lepa the te ane arati te cittodvega, A sarva dravyanA kAraNathI ja utpanna thAya che. mATe dravya sarvathA tyAjya che. dosasayamUla jAlaM, purisivivajijayaM jaI vaMta che artho hasi aNaa, kIsa aNua tavaM carasi che pa1 "he muni ! je seMkaDo denuM mULa kAraNa, masyabaMdhanabhUta jALanI jevuM karmabaMdhanuM hetubhUta hovAthI jALa, pUrva munioe vizeSa prakAre vajelu, dIkSA grahaNa karatI vakhate vameluM-tAjeluM ane narakapAtAdi anarthanuM kAraNa hovAthI anartharUpa evuM artha je dravya tene vahana kare che, rAkhe che te pachI zAmATe phagaTa tapa vigere kaSTa kare che ?" pa1 arthAt je dravya pAse rAkhe che te pachI tapAnuSThAnAdi niSphaLa che; mATe sAdhune to parigrahane sarvathA tyAga e ja zreSTha che. ahIM pUrva muni mahArAjAoe eTale vAsvAmyAdike varjeluM taje kahyuM eTalA uparathI Adhunika samayanA karmakALAdi doSathI arthanuM vahana karavAmAM tapura gAthA 51-vAta tyAM, Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 upadezamALA thayelAonuM vivekIoe AlaMbana na levuM; AlaMbana te pUrva puruSanuM ja levuM. vaha baMdha mAraNa sehaNAo, ke parizmahe nathi te jaI parijhmahuricaya, jaIdho te naNu pavaMco parA vadha, baMdhana, mAraNa ane kadathanAo vigere parigraha meLavAmAM zuM nathI je badhuM che te ema jANyA chatAM paNa parigraha rAkhavAmAM Ave te pachI nizcaye yatidharma te prapaMcaviDaMbanA mAtra ja che arthAt dravya rAkhavuM ne yAtipaNuM batAvavuM te ti:kevaLa ThagAI che. " para. vijamharIhiM saharisaM, naridahiyAhiM ahamahaMtIhiM che je pathijajaI taIyA, vasudeve te tavassa phalaM che pa3 che harSa sahita vidyAdharIoe ane eka bIjAnI spardhavaDe rAjaputrIoe te avasare vasudeva kumAranI (pANigrahaNa nimitte) je prArthanA karI te teNe pUrva bhave karelA (vaiyAvaccarUpa atyaMtara) tapanuM phala jANavuM. te kAraNa mATe parigrahane tajI daIne bAhya arthAtara tapa kare te ja zreSTha che." pa3. kiM Asi naMdiseNuksa, kulaM ja harikulassavilisa ! AsI piyAmahe sucarieNu vasudevanAmutti che 54 zuM nadiSaNanuM kuLa hatuM ? nahatuM. te te daridrI tuccha kuLavALA brAhmaNa hatA. paraMtu te sadanuSThAnathI vizALa evA harivaMza kuLanA yAdane vasudeva nAme pitAmaha thayA te kAraNa mATe kulathI zu? sadanuSThAna ja AcaravA gya che." 54. ahIM naMdInuM daSTAMta jANavuM. 17 gAthA para-sehaNA karthanA, paba , prapaMco. gAthA pa-riduduhiyAhiM, amamikyA. gAthA 54-vasudeve nAmutti. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 163 naMdIpeNanI kathA. magadha dezamAM naMdi nAmanA gAmamAM cakradhara nAme cakrane dhAraNa karanAra eka daridrI vipra raheto hato. tene semilA nAme strI hatI. tene nadiSeNa nAme putra thayo. te putrano janma thatAM ja tenA mAtApitA maraNa pAmyA. tethI tenA mAmAe tene potAne ghera lAvI meTa karyo. paraMtu yuvAvasthAmAM paNa te kekUpa, moTA mAthAvALo, meTA peTavALa, vAMkA nAkavALe, ThIMga, vikRta netravALe tUTelA kAnavALo, pILA kezavALe, page laMgaDo, pITha upara traNavALo, daurbhAgyanuM nidhAna ane strIone aprItipAtra thayo. te bALaka mAmAne ghera cAkaranuM kAma karatuM hatuM te joI lokoe tene kahyuM ke-"are ! nirbhAgya ziromaNi ! tuM para ghare dAsatva zAmATe kare che? videza jaI, pise meLavIne strI paraNu lokati paNa evI che ke "sthAnAMtaritAnI bhAgyAni" puruSanuM prArabdha sthAnAMtarita hoya che eTale te sthAnano pheraphAra karavAthI pragaTa thAya che." A pramANenAM lekenAM vacana sAMbhaLIne anya sthAne javAne usuka thayelA bhANejane tenA mAmAe kahyuM ke-"tuM paradeza zA mATe jAya che ? mArA gharanI aMdara sAta putrIo che. temAMnI ekanI sAthe tAro vivAha karIza, mATe ahIM ja mArA gharamAM rahe." te sAMbhaLI naMdiSeNa tenA mAmAne ghera ja rahyo ane pUrvavat kAma karavA lAgyA, eka divasa naMdiSeNane tenA mAmAe potAnI sAte kanyAne batAvyo ane tene pasaMda karavAnuM kahyuM. sAte kanyAoe kahyuM ke- "he tAta! ame AtmahatyA karazuM paNa nadiSaNane varazuM nahi." A pramANenAM vacano sAMbhaLIne naMdipeNa manamAM vicAra karavA lAgyo ke "are ! AmAM mArAM karmane ja doSa che, ene kaI doSa nathI. karelAM kama bhegavyA vinA kSaya pAmatAM nathI." kahyuM che ke - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 upadamALA karmaNe hi pradhAnatva, kiM kurvati zubha graho ! vasiSTadattalapa, rAma: pravrajite vane che kamanuM ja pradhAnatva che, temAM zubha graho paNa zuM kare? rAmane gAdIe besavAne mATe viziSTa munie muhUrta ApeluM hatuM chatAM paNa te muhUre tene banamAM javuM paDayuM." - A pramANe vicArI duHkhagarbhita vairAgyavaDe te mAmAnA gharamAMthI nIkaLI pharate pharate ranapura nagare gaye tyAM upavananA keI eka bhAgamAM varahita thaI kriDA karatuM kAmarasathI unmatta thayeluM. paraspara gADha AliMganathI joDAyeluM strI puruSanuM je joI nadiSeNa manamAM bahu ja khinna thayA ane AtmahatyA karavA mATe vanamAM gayA. tyAM tene susthita nAmanA muni maLyA. munie kahyuM kehe mugdha ! AvA ajJAna mRtyuthI tane zuM lAbha thavAne che ? pUve anaMtIvAra viSayAdikanA sevanathI kaMI paNa prakAranI siddhi thaI nathI, mATe kAMIka dharmakArya kara ke jethI kAryasiddhi thAya. A sarpanI phaNa jevA bhayaMkara ane pariNAme ati kaTu evA viSayasukhathI zuM lAbha che? vaLI, rogane bhaMDAra evuM A zarIra paNa anitya che." kahyuM che ke - paNakoDI aDasI, lakhA navanavadha sahasa paMcasayA ! culasI ahiA nirae, apaIThThANumi vAhio che "sAtamI narakanA apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM pAMca kroDa aDasaTha lAkha navANuM hajAra pAMcaze ne corAzI vyAdhio che." 1 A pramANenA vyAdhi sattAgata sarva zarIramAM rahelA hoya che. phakata sAtamI narakanA nArakIne vipAkodaye varte che ane anya jIvone vipAkamAM vartatA nathI, paraMtu manuSyazarIranA sADAtraNa kroDa marAya kahevAya che tenI sAthe saMbaMdha karatAM ekeka romarAye piNAbabe vyAdhio gaNI zakAya che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 1pa tethI A anitya dehavaDe sArabhUta evA dharmane agIkAra kara. kAraNa ke A manuSyabhava atyaMta durlabha che ane te dharma vinA vyartha che. kahyuM che ke saMsAre mAnuSya sAra, mAnuSya ca kaulinyam kaulije dharmitva, dharmitve cApi sadayatvam | saMsAramAM manuSya janma sArarUpa che, manuSyajanmamAM kulinapaNuM sArarUpa che, kulinapaNamAM dharma pALavo e sArarUpa che ane dharma pALavAmAM paNa dayAyukta thavuM e sArabhUta che. " A pramANenI gurumahArAjanI amRta tulya dezanA sAMbhaLIne viSayatApathI nivRtta thaI teNe guru pAse dIkSA lIdhI, ane ugravihArIpaNe gurunI sevA karatAM vicAravA lAgyA. teo chaThTha chaThThane aMte pAraNuM karavA lAgyA ane atyaMta vairAgyathI manane pUrNa karI "dararoja mAre pAMcaze sAdhuonI vaiyAvacca karavI" e niyama grahaNa karyo. sAdhunI vaiyAvaccanuM moTuM puNya kahyuM che ke - veyAvacce niyayaM, kareha uttamaguNe dharaMtANuM savaM kira paDivAI veyAvacce apaDivAI uttama guNa dhAraNa karanArAonI vaiyAvacca niraMtara kara. kAraNa ke sarva guNa pratipAti che ane viyAvacca guNa apratipAtI che." - A pramANe vicArIne nadiSeNa muni gAmamAM AhAra pANI vahorI lAvI pachI pote sAdhuone arpaNa karIne pAraNuM kare che. A kAraNathI saMghanI aMdara tenI ghaNI prazaMsA thaI eka divasa saudharma IMdra naMdiSeNanA niyamanI prazaMsA karI tene nahi saIhatA be de nadiSaNanA niyamanI parIkSA karavAne mATe ratanapure AvyA. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 upadezamaLA eka deva nagara bahAra udyAnamAM lAna muninuM rUpa dhAraNa karIne rahyo, ane bIjI deva munine rUpe nagaranI aMdara jyAM naMdiSeNa muni chaThThuMnuM pAraNuM karavA bese che tyAM AvyA. evAmAM pahele grAsa (keLIo) mukhamAM mUke che tevAmAM pelo sAdhuveSavALe deva tyAM AvIne be ke-"are! nadiSeNa! mArA guru nagaranI bahAra udyAnamAM atisAranA rogathI pIDA pAme che ane tuM vaiyAvacca karanAra kahevAya che chatAM nizcitapaNe bhejana karavA kema beThe che?" tevAM vacana sAMbhaLatAM ja hAthamAM lIdhela grAsa choDI daI AhAra upara vastra DhAMkIne te sAdhu sAthe naMdiSeNa muni bahAra cAlyA. sAdhudeve kahyuM ke "are ! prathama dehazuddhi karavAne mATe tuM jaLa laI le. eTale nAdiSeNa jaLa vaheravA cAlyA. paraMtu te jyAM jyAM jAya che tyAM tyAM azuddha jaLa maLe che te paNa te khina thatA nathI. e pramANe AkhA nagaramAM be vAra pharatAM chatAM devanA uparodhathI tene zuddha jaLa maLyuM nahi. bIjI vAra jaLa levA pharatAM lAbhAMtarAya karmanA kSapazanI prabaLatA thavAthI ane tapalabdhithI deve karela uparodha nivRtta thatAM zuddha jaLa maLyuM, te jaLa laIne devamuninI sAthe vananI aMdara glAna muni pAse AvyA. glAna munie naMjiSaNane ghaNuM karkaza vacano kahyAM, paraMtu naMdiSaNa pitAne ja doSa jue che. mananI aMdara jarAye dhathI kaluSita thatA nathI. teNe kahyuM ke "he glAna muni! mAre aparAdha kSamA kare." eTaluM belI tenuM zarIra jaLavaDe sApha karI kahyuM ke "he svAmI! Apa upAzraye padhAre, jethI auSadha karavA vaDe samAdhi pamADI zakAya." devarUpa sAdhue kahyuM ke-he nahiSaNa! mArA zarIramAM cAlavAnI zakita nathI tethI huM kevI rIte AvuM?" tyAre naMdiSeNa glAna munine potAnI khAMdha upara besADIne cAlyA. mArgamAM teNe tenA upara ati durgadhavALI azuci karI; ane "are nadiSeNa! tane dhikkAra ye! kAraNa ke tuM utAvaLe utAvaLe cAle Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 17 che, tethI mane bahu kaSTa thAya che." ItyAdi kaTu vAkyathI tenI bahu tarjana kare che, paraMtu naMdiSeNa te tIvratara zubha pariNAmavALA thayA satA citave che ke "A mahAtmA kevI rIte svastha (nirogI) thaze ?' Ama vicArIne te belyA ke-"are glAna muni! mAruM duSkRtya mithyA thAo. have huM tamane sArI rIte laI jaIza" ema belatA AgaLa cAlavA lAgyA. pachI deve vicAra karyo ke aho ! A munine dhanya che meM ! tene atyaMta kheda pamADayA chatAM te jarApaNa calita thayA nahi. mATe IndranuM vacana satya che. A pramANe vicAra karI devAmAyAne saMharI laI divya rU5 dhAraNa karIne bolyA ke- he svAmI ! InDe jevI rIte tamAruM varNana karyuM hatuM tevuM ja meM joyuM pavitra AtmAvALA tamane dhanya che ! tame ja krodhane jItyo che. mAro aparAdha kSamA karo." A pramANe vAraMvAra kahI nadiSeNa muninA pagamAM paDI te deva pitAne sthAne gayo. gazIrSa caMdanathI jenA zarIra upara lepa karAyelo che evA nadiSaNa muni pitAne sthAne AvyA. pachI ghaNuM kALa sudhI vaiyAvacca karI nAnA prakAranA abhigrahone pALatAM duSkara tapa karyuM. bAra hajAra varSa paryata cAritradharma pALI prAMta samaye saMlekhanA karIne darbhanA saMthArA upara besI catuvidha AhArane tyAga karyo. have te samaye tevA keI prakAranA karmane udaya thavAthI pitAnuM saMsArIpaNAnuM durbhAgya yAda karI nadiSeNa munie evuM niyANuM karyuM ke " A tapacAritrAdinA prabhAvathI huM AvatA manuSyabhavamAM strIpriya thauM." e pramANe nidAna karI, maraNa pAmIne AThamAM sahasra devalokamAM devapaNe utpanna thayA. devalokathI cavIne naMdiSeNane jIva sorIpura nagaramAM aMdhakaviSNu rAjAnI subhadrA rAnInI kukSimAM samudravijaya Adi nava Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 upadezamALA moTA bhAIe pachI vasudeva nAme nAnA bhAI tarIke janmyo. teNe pAchalA bhavamAM nidAna kareluM hovAthI te ati sauMdaryavAna, subhaga ane lokapriya thaye. te nizcitapaNe nagaramAM svecchAe kare che. tenuM rUpa joI moha pAmelI nagaravAsI strIo gharakAma cheDI tenI pAchaLa bhamyA kare che. lAjavALI kulavAna strIo paNa pitAne dharma tajI de che. A pramANe strIonuM vyAkuLapaNuM jANa Akula thayelA nagaravAsI lokoe samudravijaya pAse AvI araja karI ke "svAmin ! A vasudevane gharanI aMdara ja rAkhavA joIe. kAraNa ke tenA rUpathI mohita thayelI pIrastrIoe kulAcAra Adine paNa tyAga karela che. tene lIdhe kulAMganAnA AcAranI hAni thAya che, ane A anAcArane nahi aTakAvavAthI tamAre paNa deSa gaNAya che." e pramANe sAMbhaLIne samudravijaye vasudevane yogya rIte zikhAmaNa ApIne mahelanI aMdara rAkhyA. te tyAM kalAbhyAsa karavA lAgyA. eka divase unALAnI RtumAM zIvAdevIe gazIrSa caMdana ghasI senAnuM kALuM bharI dAsInA hAthe pitAnA pati samudravijayane mokalyuM. mArgamAM vasudeve baLAtkArathI laI tenuM potAnA zarIra upara vilepana karyuM. tethI dAsIe kahyuM ke-aTacALA che tethI ja AvA guptisthAnamAM rAkhavAmAM AvyA che. pachI te saMbaMdhI badhe vyatikara sAMbhaLIne pAchalI rAte ekAkI nagaranI bahAra nIkaLI keI sthAnethI eka mRtaka laI AvI daravAjA pAse tene bALIne pachI lakhyuM ke-"vasudeva atra baLI mue che, tethI have nagaranA sarva lokee sukhethI rahevuM." A pramANe lakhIne te nagaramAMthI nIkaLI gayA. prAtaHkAle samudravijaye te vAta sAMbhaLIne ati zeka karyo ane vicAravA lAgyA ke-"are ! A mAnIe duSkulane ucita zuM karyuM? paNa have zuM karIe? bhAvI 1 baMdIkhAnAmAM. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 169 koI prakAre anyathA thatu' nathI ' vasudeva paNa pRthvImAM bhramaNa karatAM satA navAM navAM rUpa, navAnavAM veSa ne navAM navAM AcaraNeAthI bhAgyavazAt hajArA vidyAdharanI kanyAe ane hajArA rAjakanyAe paraNyA. e pramANe ekaseA vIsa varSa" paryaMta dezATana karatAM teNe 72000 strIonu pANigrahaNa karyuM. pachI AhiNInA svayaMvaramAM AvIne kujArUpIthI tene paraNI, yAdavA sAthe yuddha karI, camatkAra dekhADI, peAtAnu svarUpa pragaTa karI samudravijaya Adine Ana utpanna karyAM. leAkeA Azcaya pAmyA ane kahevA lAgyA ke "ahA ! AnA pUrva puNyanA prAgbhAra teA khahu vizeSa jaNAya che. " pachI svajanAnI sAthe vasudeva sArIpura nagare AvyA. ane chevaTe devaka rAjAnI putrI devakInu' pANigrahaNa karyuM'. te devakInI kukSithI zrIkRSNa vAsudeva utpanna thayA ane tenA putra zAMva, pradyumna vigere thayA. A pramANe vasudeva hariva`zanA pitAmaha thayA. A saghaLuM... pUrva bhAgamAM AcarelA vaiyAvacca rUpa abhya tara ne chaThThuM arjumAdi bAhya tapanuM phaLa jANavu'. e pramANe khIjAe e paNa baMne prakAranAM tapane viSe prayatna karaveza. saparaphyuma rAulavAieNu, sise palAvie niae gayasukamAleNu khamA, tahA kayA he ziva` patto pAA " parAkramavALA ane rAjAnA badhu bahu lAlanapAlana karelA evA gajasukamALa munie peAtAnu mastaka baLate sate paNa evI kSamA karI ke jethI teo mAkSa pratye pAmyA. ' ahI gajasukamALanuM dRSTAnta jANavu. 18, gajasukamALanI kathA. dvArikA nagarImAM zrI kRSNa nAme vAsudeva rAjA hatA. tenI mAtA devakI nAme hatI. tyAM zrI neminAtha jinezvara samavasaryAM. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .170 upadezamALA devAe AvIne samavasaraNa karyuM. neminAtha bhagavAne dezanA ApI. sabhAjanA pAtapeAtAnA sthAne jatAM bhalipuramAM rahenArA cha bhAI sAdhue bhagavAnanI AjJA laI chaThThane pAraNe khabenA saMghADe traNa bhAge nagarImAM bhikSA arthe nIkaLyA. temAMnA pahelA e muni pharatAM pharatAM devakInA madire AvyA. temane joIne manamAM ati harakhAtI devakIe lADuvaDe pratilAlyA. tenA gayA pachI bIjA e muni paNa tyAMja AvyA. temanuM paNu devakIe bhAva pUrvaka mAika vaheArAvI sanmAna karyu. teonA gayA pachI daivayeAge trIjA e muni paNa AvyA. sarakhI AkRtivALA ane ati ulllAsa utpanna karanArA temane joI ne devakI vicAra karavA lAgyA ke A pramANe ekane eka ThekANe trIjIvAra AhAra mATe Avavu' zuddha sAdhuone ghaTatu' nathI, tethI AnuM zuM kAraNa haze? ? e pramANe vicAra karI temane pUchyuM ke--" he mahAnubhAva! A dvArakA nagarI bahu vizAla che, temAM zrAvakA paNa ghaNA che; te chatAM vArevAre ahIM AvavAnu` zu` pratyeAjana che? zuM A nagarImAM AhAra maLatA nathI? athavA zu' sAdhue vadhAre che ? ke bhUlathI Avavu' thayu che ? " e pramANe devakIe pUchavAthI te sAdhu melyA ke huM suzrAvikA! ame cha bhAI e chIe. ne pAraNe prathak prathak vahAravA nIkaLatAM judA judA tamAre ghera AvelA chIe. ame eka sarakhI AkRtivALA hovAthI tamane sazaya utpanna thayelA che. 'te sAMbhaLI devakIe vicAra karyAM ke chae muni sarakhI AkRtivALA che ane kRSNa jevA dekhAya che. mane paNa eene jovAthI putradazana tulya AnaMda thAya che. pUrve paNa 'atimukta 'munie mane kahyuM hatuM ke tane ATha putra thaze. ' tethI A mArA putra! tA nahi hoya ?" evA sadeha tene thayA. bIje divase te nemIzvara bhagavAna pAse gaI ane vAMDhIne pUchavA lAgI ke' he svAmin ! gaI kAle cha sAdhuonA darzInathI A 6 , Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 upadezamALA mane ghaNo AnaMda thayo, tethI te uparanA ati snehanuM zuM kAraNa che?" bhagavAne kahyuM ke -"e chae sAdhue tArA putro che. kaMsanA bhayathI hariNagamelI deve tene janmatAM ja upADI tene badale sunasAnA mRtaka putro mUkIne bhadilapuramAM nAgapanI "sulasA'nA ghare temane sepyA hatA. tyAM teo moTA thayA. yuvAna vaya pAmatAM teone batrIza batrIza kanyAo paraNAvI. teoe mArI dezanA sAMbhaLIne vairAgya prApta thavAthI saMsArano tyAga karI cAritra grahaNa karyuM. teo kAyama chaThThana tapa karavA lAgyA. Aje chaThThane pAraNe mArA AdezathI nagarImAM AhAra arthe nIkaLyA, ane tamAre ghera prathapha prathapha Dale AvyA. temane jevAthI putra saMbaMdhane lIdhe tamane harSa utpanna thayA." A pramANe bhagavAnanAM vacana sAMbhaLIne devakI ghare AvI pazcAttApa karatI satI manamAM vicAravA lAgI ke "vikasita mukhavALA ane komaLa hAtha pagavALA potAnA putrane je ramADe che ane kheALAmAM besADe che te strIne dhanya che ! huM te adhanya ane durbhAgI chuM; kAraNa ke meM mArA eka putrane paNa ramADyo nathI." A pramANe citAyukta thaIne bhUmi tarapha daSTi rAkhI rahelA pitAnI mAtA devakIne kRSNa dITha eTale temaNe ciMtAnuM kAraNa pUchayuM. devakIe ciMtAnuM kAraNa kahI batAvyuM. pachI mAtAne maratha pUrNa karavA mATe ahUma tapa karIne teNe devanuM ArAdhana karyuM. deve AvIne varadAna ApyuM ke "devakIne putra thaze, paNa te ghaNuM kALa sudhI gharamAM raheze nahi. evuM kahI deva svasthAne gaye. anukrame siMhanA svapnathI sUcita putra thaye, tenuM nAma gajasukamAla" rAkhavAmAM AvyuM, krame karIne te ATha varSano thaye. mAtAnA AgrahathI tene semila brAhmaNanI ATha putrI paraNAvI. pachI nemIzvara bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI saMsAranI asAratA jANuM gajasukamAle cAritra grahaNa karyuM ane prabhunI AjJA laI smazAnabhUmimAM kAryotsarga mudrAmAM rahyA. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 upadezamALA > te avasare pharatAM karatAM tyAM AvelA sAmile tene joI ne kahyuM ke- A duSTe mArI niraparAdhI bALAone phogaTa paraNIne vageAvI. A pramANe utpanna thayela che dveSa jene evA sAmile tenA mastaka upara mATInI pALa bAMdhIne temAM dhagadhagatA a'gArA bharyAM. agnivarDa mastaka vaLatAM chatAM paNa gajasukamAle apUrva kSamA dhAraNa karI ane zukla dhyAnavaDe atakRt kevalI thaI ne mekSe gayA. , bIje divase zrIkRSNe prabhune vAMdavA AvyA. teNe prabhune pUchyuM. ke- gajasukamAla kayAM che ? ' bhagavAne kahyuM ke- teNe peAtAnuM kAma sAdhI lIdhuM....' ema kahIne pachI tenuM saghaLu' vRttAMta kahyuM. kRSNe kahyuM ke- he svAmin! A kukama koNe karyu... ? ' bhagavAne kahyu` ke tane joI ne jenuM hRdaya phATI jAya ne mRtyu pAme tenAthI e kArya thayu' che ema samajaje ' zAkamagna thayela kRSNa nagara tarapha pAchA AvatA hatA tevAmAM tene seAmila sAme maLyA. bhayathI nAsatAM tenuM hRdaya phATI jatrAthI te maraNa pAmIne RSihatyAnA pApathI sAtamI narake gayA. dhairyavAna gajasukamAle je pramANe kSamA dhAraNa karI te pramANe anya prANIoe paNu samagra siddhine denArI kSamA dhAraNa karavI evA A kathAvaDe upadeza che. rAyakuleruvi jAyA, bhIyA jaramaraNagarbhAvasahINu / sAhu sahati santra, nIyAvi pesapesANuM ! 56 // a- rAjakuLamAM utpanna thaelA chatAM paNa jarA maraNu ne garbhAvAsanAM duHkhathI bhaya pAmelA evA muni peAtAnA dAsanA karelA sava upasargo paNa sahana kare che." !! 56 / / pazumati ya puttrayara', kulayA na namati akulayA purisA ! paNa pubdhi ihu jaI-jaNarasa jahu cakviTTamuNI / / 57 gAthA 56~~bhItAH tratAH sAhu, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 173 atha kuLavAna puruSA prathama name che, akulIna namatA nathI. ahI. jema cakravartI muni (pUnA) yatIjanane prathama namyA | tenuM dRSTAMta jANavu']. 57 arthAt peAte cha kha'DanI Rddhi cheDIne muni thayelA chatAM pUnA-dIkSA paryAye jayeSTha munine cakravartI muni prathama namyA". pacha jaha caTTIsAha sAmArkaa sAhu niruvayAra... / bhaNie naceva kuvio, paNue bahuattaNa guNeNuM ! 58 artha-"jema cakravatI sAdhune ( prathama khIjA munione namaskAra na karavAthI ) sAmAnya sAdhue niSThurapaNe tukArA karIne kahyuM ke tuM A tArAthI dIkSAparyAye meATA munione vaMdanA kara ) tathApi te bilakula kopAyamAna thayA nahi ane jJAna-darzanacAritra guNavarDa zreSTha-bahupaNAvALA munione namyA." 58, ahI' sAmAnya sAdhu te dIkSAparyAye laghu samajavA. te dhannA te sAhU, tersi namA je akA parivirayA / dhIrA vaya masihAra -carati jaha thUlibhadguNI / / 5 / / a - te puruSa dhanya kRtapuNya, te sAdhu-sapuruSa, te puruSane namaskAra thAo ke je akAryathI nivRtta thayA che. evA dhIra puruSA jema thUlibhadra munie Acayu" tema vrata je catu vrata te asidhAra sadeza-khaDganI dhAra upara cAlavAnI jevu Acare che pALe che.'' pa9 ahI` zrIsthUlibhadranuM draSTAMta jANavu', 19. zrI sthUlibhadranuM draSTAMta. pATalIpuramAM naMda nAme rAjA hateA. tene ' zakaDAla" nAme nAgarabrAhmaNa jJAtinA matrI hatA. tene lAcchalade nAmanI strI gAthA 58--caviTTa, sAhu sAhuNA, sAhuNu, nizrvayAra gAthA paTTa--parivaDiyA sthUlabhaddabhuNI, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 upadezamALA hatI. tene sthUlibhadra" nAme moTo putra hatuM ane bIjo "zrIyaka" nAme hato, tathA yakSA " Adi sAta putrIo hatI. sthUlibhadra yuvAvasthAmAM vineda karato sate eka divasa mitrothI parivRtta thaI vana jevAne gaye pAchA AvatAM tene "kazA" nAmanI vezyAe joyo. tene rUpathI mehita thayelI te vezyAe tene vAta karavAnA miSathI khetI karI cAturyaguNathI tenuM citta vaza karI lIdhuM. sthUlibhadra paNa tenA guNa ne rUpathI raMjita thaI te vezyAne ghera rahyo ane tenI sAthe viSayasukha bhagavate sate te navA navA vinada karavA lAgyo. tenA pitA paNa puSkaLa dravya mekalavA vaDe tenuM Icchita pUrNa karavA lAgyA. e pramANe tyAM bAra varSa sudhI rahelA skUlibhadra sADIbAra kroDa sonAmahorane vyaya karyo. te avasare vararuci brAhmaNe karelA pragathI zakaDAla maMtrInuM maraNa thayuM. te vakhate naMda rAjAe zrIyakane pradhAnapada ApavAne mATe belAvyo. tyAre zrIyake kahyuM ke-"he svAmI ! mAro moTe bhAIkozA vezyAne ghare che, te pradhAnapadane yogya che. nada belAvavAne sevaka mekalyA. te AvyuM. tene maMtrIpada ApatAM teNe ekAeka na svIkAryuM. rAjAe kAraNa pUchatAM sthUlibhadra kahyuM ke - "svAmIn ! vicAra karIne grahaNa karIza." rAjAe vicAra karavAnI rajA ApI, eTale azokavATikAmAM ekAMta sthaLe jaIne vicAra karavA lAgyA ke-"A saMsAramAM kaI keInuM nathI sarva svAthI che." kahyuM che ke - vRkSa kSINuphalaM tyajati vihagAra zuSka sara sArasA: puSpa payuMSita tyajanti madhupA dagdha vanAM mRgA nidravya puruSa tyajanti gaNikA bhraSTa nRpaM sevakA che sarva svArthavazAjajanemiramata ne karyA ke vallabhaH | pakSIe phala vinAnA vRkSane, sArasa pakSIo jaLa vinAnA sAvaro, bhramare pharamAyelAM puSpone, mRge baLelA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - upadezamALA 17pa bana, gaNikA nirdhana puruSo ane sevaka leke rAjyabhraSTa thayelAM rAjAne tyAga kare che. mATe sarva svArthane vaza thaIne ramyA kare che. bAkI vAstavika rIte kaI kaIne priya nathI." "jyAre mArA pitA rAjyanAM aneka kAryo karyA chatAM prAMte kumRtyuthI maraNa pAmyA te mane A rAjyamudrAthI zuM sukha maLaze. mATe A anarthanA kAraNabhUta rAjyamudrAne dhAraNa karavI tene dhikkAra che ! ane A viSayasukhane paNa dhikkAra che ! ke jethI tene vaza thayelA evA mane pitAnA maraNanI paNa khabara paDI nahi." e pramANe vicAra karI, vairAgyaparAyaNa thaI, paMcamuSTi leca karI, zAsanadevIe ApelA sAdhuveSane dhAraNa karI, rAjAnI sabhAmAM AvIne teNe dharmalAbha Apyo. A joI sakala sabhA Azcarya pAmI. naMda rAjAe pUchayuM ke-"A zuM karyuM?". sthUlibhadre kahyuM ke meM sArI rIte vicAryuM ane pachI karavA yogya lAgyuM te karyuM.' ema kahI zrI saMbhUtivijaya AcArya pAse jaI vidhipUrvaka cAritra grahaNa karyuM. A hakIkta sAMbhaLI kezA ati duHkhita thaI AMkhamAM azru lAvI virahAtura paNe vividha prakAranA vilApa karavA lAgI ke-"he catura cANAkya! tame rAjamudrA tajIne bhikSA mudrA zAmATe aMgIkAra karI? he prANanAtha ! mArA tamArA vinA kene AdhAra che? have huM zuM karuM? kevI rIte jIvuM?' evI rIte aneka prakAranAM virahavA belavA lAgI. ahIM sthalibhadrane ghaNA divaso vyatIta thatAM cAturmAsa upara eka sAdhue guru pAse AvIne kahyuM ke- siMhaguphA pAse cAturmAsa karavA IcchuM chuM. e pramANe AjJA mAgI eTale bIjA munie kahyuM ke-"huM sapanA bIla pAse cAturmAsa karavA IcchuM chuM." trIjA munie kahyuM ke-"huM kuvAnI aMtarALe rahela lAkaDA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 upadezamALA upara (bhAravaTa upara) cAturmAsa karavA icchuM chuM." tyAre cothA sAdhu sthUlibhadre kahyuM ke "kezA vezyAnA gharamAM cAturmAsa karavA IcchuM chuM." gurue gyatA jANIne cAre munine AjJA ApI. sthUlibhadra gurune namIne kazA vezyAne ghera gayA. tene AvatAM jeI kezA ati harSita thaI ane sAme AvIne pagamAM paDI, tenI AjJA laI sthUlibhadra tenI citrazAlAmAM cAturmAsa rahyA. te hamezAM Sasane AhAra kare che, samaya paNa varSA Rtune che, nivAsa citrazALAmAM che, prIti kozAnI che, ane paricaya bAra varSane che. vaLI netra ne mukhane vilAsa, hAvabhAva, gAna, tAna, mAna, vINA ne mRdaMganA madhura zabdo sahita nATayavinoda vigere nAnA prakAranA viSayane sthUlibhadra AgaLa pragaTa karatI ane potAne hAvabhAva batAvatI kezA kahe che ke-"he svAmin ! svAdhIna evI kAminInAM kucaspa ane AliMgana Adi choDIne AvuM kaThora tapa zAmATe kare che? kahyuM che ke saMdaSTaDadharapallave sacakita hastAjhamadhuvaMtI mAmA maMca zaTheti kApavacanairAnaitabhUlatA che sItkAra citalocanA sarabhasaM vaicuMbita mAninI prApta taimRta zramaya mathita mUDhasureH sAgara che adhara palavane daMza karatAM cakita thaIne hastanA agra bhAgane dhUNAvatI, ane "nahi nahi, he zaTha ! choDI de" e pramANe ke pavacana bolavA sAthe bralatAne nacAvatI tathA sItkArathI satkAra karAyelAM jenAM netra che evI mAninIne jussAthI jeNe cuMbana kareluM che teoe kharuM amRta meLavyuM che ema huM mAnuM chuM, bAkI mUDha devatAoe te phegaTa zramane mATe ja samudra mathe che." tethI he sthUlibhadra! A tyAga sAdhavAne samaya nathI, mATe mArI sAthe yatheccha viSayasukha bheLavI tene svAda Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 177) ce. pharIthI A manuSyajanma pAma durlabha che. ane A yauvana paNa durlabha che mATe he svAmina ! hamaNA te mArA aMgasaMgathI utpanna thayeluM sukha bhogavo. pAchaLathI vRddhAvasthAmAM A ta5 karo te ucita che." te sAMbhaLIne sthUlibhadra bolyA- "he bhadre ! apavitra ane maLamUtranuM pAtra evA kAminInA zarIrane AliMgana karavAne koNa Icche? kahyuM che ke stanau mAMsagraMthI kanakakalAvityumitI ... mukhaM lezamAgAra tadapi ca zazAMkana tulitamU | stavamUtraphilarja karivaraziraspaddhijaghanaM. mUhuniMdya rUpe kavijanavizeSegurukRtam | stano mAMsanI gAMTha che chatAM kavijanoe tene senAnA kaLazanI upamA ApI che, mukha legsa (kapha)nuM sthAna che te paNa kavioe tenI caMdra sAthe sarakhAmaNI karI che ane avatA mUtrathI vyApta evA jaghanane hAthInA gaMDasthalanI sAthe sarakhAvyuM che. e pramANe vAraMvAra niMdavA lAyaka strInA svarUpane kavioe ja vizeSa mahatvatA ApI che." vaLI- varaM javaladayastaMbha, pariraMbhe vidhIyate na punarakabArarAmAjaghanasevanam ! tapAvelA loDhAnA thAMbhalAne AliMgana karavuM e sAruM che, paraMtu narakanA dvArarUpa strInA jaghananuM sevana karavuM e sAruM nathI." vaLI eka vakhatanA strI saMbhogathI aneka jIvono ghAta thAya che. kahyuM che ke--- mehuNasanArUDha, navalakha haNeI suhumajIvANuM tiththayarANuM bhaNiyaM, sahiyavaM paDyuM ' "mathunasaMjJAne viSe ArUDha thayelo jIva nava lAkha sUkSama Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 upadezamALA chone haNe che ema tIrthakara bhagavaMte kaheluM che tene prayatna pUrvaka sahavuM. vaLI he keza! A viSaye anekavAra bhagavyA chatAM tenAthI tRpti thatI nathI. kahyuM che ke- avazya yAtArazcitara muSiApi viSayA vige ke bhedatyajati na jana yasvayamamUnuM che vrataH svAtaMtryAdatula paritApAya manasa: . svayaM tyakatvA hete zivasukhamanAM vidadhati che A viSaye lAMbA vakhata sudhI rahIne paNa chevaTe janArA che e te nakakI che. te pachI tenA viyogamAM phera zo che ke jethI mANase potAnI meLe viSayone choDatA nathI, kemake je e viSaya pitAnI meLe ApaNuthI chUTA paDe che te manane ati paritApa utpanna kare che. paNa je ApaNe pote ja khuzIthI tene tyAga karIe chIe to te me sukha Ape che. eTalA mATe sarSanI pheNa jevA A viSayone choDI daI zIlarUpI alaMkArathI tArA suMdara aMgane alaMkRta kara. A manuSyabhava pharIthI maLavo muzkela che, ane te bhava dharma vinA hArI jaIza. kAraNa ke sarva kAryomAM uttama kArya dharma che. kahyuM che ke - na dhammakajajA paramathika jaje, na pANihiMsA paramaM akajaja na pamarAga paramarthIivadhe, na bahilAbhA paramalthi lAbho dharmakAryathI utkRSTa bIju keI kArya nathI, prANunI hiMsA uparAMta bIju kaI akArya nathI, premarAgathI vizeSa kaI baMdhana nathI, ane-be dhi (samyakta) nA lAbha uparAMta bIje kaI parama lAbha nathI." ItyAdi upadeza ApIne jenuM mana bALeluM che evI keza belI ke- he kaMdanuM vidAraNa karanAra ! he zAsanane Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadeza mALA 179 udyota karanAra! he mithyAtvane nivAranAra! tamane dhanya che, tame ja kharekharuM jIvitAnuM phaLa meLavyuM che. huM adhanya chuM, meM tamane bahu rIte calAvavA prayAsa karyo paNa tame caLyA nahi. have kRpA karIne samyakatava ApIne mAro uddhAra kare. A pramANe kahIne sthUlibhadranI pAse samyaphavanA uccAra pUrvaka bAra vrata aMgIkAra karI te kazA parama zrAvikA thaI. te sAthe "rAjAe mokalela puruSa sivAya anya puruSane vacanathI paNa huM svIkAra karIza nahi" e pramANe lega saMbaMdhI paccakhANa lIdhuM, temaja jIva ajIva Adi tanI paNa jANakAra thaI. e pramANe kezA vezyAne pratibodha pamADI cAturmAsa pUrNa karI sthUlibhadra muni zrI saMbhUti vijayAcAryanI pAse AvyA. pelA traNa munie sthUlibhadranI pahelAM AvyA hatA. gurue te traNene duSkara kArya karyuM" e pramANe ekavAra kahIne mAna ApyuM hatuM, paraMtu dhUlibhadra munine "duSkara kArya karyuM" ema traNavAra kahI ghaNA Adara pUrvaka mAna ApyuM. te joI siMhaguphAvAsI muninAM manamAM masara Avyo ke "gurune viveka te juo ke teoe sudhA ne tRSAthI pIDAyelA ane "duSkara karyuM" ema mAtra eka vakhata kahyuM, ane parasane khAnAra tathA meha upajAve evA sthAnanI aMdara rahenArane "duSkara kara karyuM ? ema traNa vakhata kahyuM." e pramANe teNe manamAM mA sara dhAraNa karyo. have eka divasa nada rAjAnI AjJAthI kaI rathakAra keSA vezyAnA maMdire Ave tenI bArImAM rahIne teNe bANusaMdhAne vidyAthI AmraphalanI luMba tyAM beThA beThA A pitAnI kalA batAvI, eTale kezAe paNa pitAnA AMgaNAmAM sarasavane Dhagale karAvI, tene upara saMya mUkI, tenA upara eka pu5 mUkIne tenA upara nRtya karyuM. te joI rathakAra camakAra pAmIne be phe"A ati kaThina kAma che." tyAre kozAe kahyuM ke Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 - upadezamALA na DukkaraM aMbayeluMbatoDaNuM, na Dukkare sirasava nacciAe te DuraM taM ca mahAnubhAvuM, je se muNI pamayavarNami vucho ! 1 AMbAnI luMba teDavI te duSkara nahi temaja sarasava upara nAcavuM te paNa duSkara nahi; duSkara te e che ke je te mahAnubhAva sthUlibhadde karyuM ane pramadA rUpI vanamAM moha na pAmatAM zuddha rahyA." girI guhAmAM vijane vanAntare, vAsaM yaMte vazina: sahastraza: hati ramya yuvatIjanAMtike, vazI sa eka: zakaDAlanaMdana ! 2 | parvatamAM, guphAmAM, ekAMtamAM ane vananI aMdara nivAsa karIne indriyone vaza rAkhanArA hajAre che, paNa ati ramya havelImAM ane strIjananI samIpamAM rahIne Indriyone vaza rAkhanAra te te zakahAlanaMdana eka ja che." yaDane praviSToDapi hi nava dagdhachine na khaDyAgrakRtapracAra ! kRSNAhira cheThuSita na daSTa nokareMjanAgAranivArya yaH 3 che "je agnimAM praveza karyA chatAM paNa baLela nathI, paganI dhAra upara gati karatAM chatAM chedAyela nathI, kALA sapanA dara pAse vAsa karatAM chatAM jene daMza thayela nathI ane aMjananA gharamAM vAsa karyA chatAM paNa jene DAgha lAgyuM nathI evAM te te yUlibhadra eka ja che." Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 181 vezyA rAgavatI sadA tadanugA SaDabhIrasarbhojanam zubhra dhAma manoharaM vapurahe navyo vaya saMgama! kAloyaM jaladAvitastadapi yA kAmaM jigAyAdarA taM vaMde yuvatiprodhakuzala zrIdhUlibhadra muni 5 4 "pUrvanI prItivALI vezyA ane te paNa sarvadA anukULa vartanArI, varasayukta bhejana, suMdara mahela, manahara zarIra, yuvAvasthA ane varSARtu-ATalAM vAnane cechatAM paNa jeNe AdarathI kAmane jI evA yuvatijanane pratibaMdha pamADavAmAM kuzala sthUlibhadra munine huM vaMduM chuM." re kAma vAmanayanA tava mukhyamArca vIrA vasaMtapikapaMcamacaMdra mukhyA: ! tvasevakA hariviracimahezvarAghA hA hA hatA. muninApi kathaM hatatvam ! po he kAma! vAmanayanA tAruM mukhya astra che, vasaMtaRtu, ke kila, paMcama svara ane caMdra vigere tArA subhaTe che, ane brahmA, viSNu tathA mahezvarAdi tArA sevake che, chatAM dilagIrInI bAta che ke he bhagnAza ! tuM eka munithI kevI rIte haNAya?" zrInaMdIpurathanemimunIzvarA budrayA tvayA madana re munizeSa daSTa: jJAtaM na nemimunijabUsudanAnAm taryo bhaviSyati nihatya raNAMgaNe mAm | 6 | "he kAmadeva! te naMdISeNa sthanemi ane AdrakumAra munIzvaranI buddhithI A sthUlibhadra munine joyelA ke te traNanI sAthe A cethA thaze, paNa te ema na jANyuM ke A te Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 upadezamALA raNAMgaNamAM mane haNIne neminAtha, jabUmuni ne surdezana zeTha e traNanI sAthe ceAthA thaze ? ' zrInemitApi zakaDAlasuta' vicAya manyAmahe vayamamu bhaTamekameva / devA'dvidurga madhirudgha jigAya meAha yanmAhanAlayamaya tu vazI pravizva ! ha " zrI neminAthathI paNa vicAra karatAM ame tA sthUlibhadrane ja eka mahAna caiAdheA gaNIe chIe; kAraNa ke zrI neminAthe tA giranAra dunA Azraya karIne mAhane jItyA che, paNa indriyAne vaza rAkhanAra A sthUlibhadre te meAhanA gharamAM praveza karIne tene jItI lIdhA che." A pramANe stuti karIne kAzAe sthUlibhadra muninu` ' svarUpa rathakArane kahI batAvyuM ke khAra varSanA mArI sAthe pU paricaya chatAM mArA gharamAM AvIne kiMcitmAtra paNa cilata thayA nahi; mATe kharekharA tA te ja duSkara kAnA karanArA che. kahyu` che ke pulphaphalANu ca rasa, surAI mahilayANuM cA jANutA je viraiyA, te DukkarakArae va "" puSpa phalAkrikanA rasa; madirA vigerenA svAda ane strIonA vilAsa, tene jANatAM hatAM. arthAt jANIne paNa je viramyA te ja duSkarakAraka che tene huM namaskAra karU' chuM." ityAdi sthUlibhadranAM stutivacanAthI pratiSThAdha pAmelA sthakAre sthUlibhadra muni pAse jaIne cAritra lIdhuM. sthUlibhadra muni paNa anukrame atha sahita deza pUrvanuM ane sUtra mAtrathI bAkInA cAra pUrvanuM adhyayana karI, caturdaza pUrvI mAM chellA thaI; Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 183 ghaNuM bhavya jIne pratibaMdha pamADI, pitAnI nirmaLa kItithI AkhA jagatane ujajavala karI ane sarva janemAM prasiddhi pAmI, trIza varSa gharamAM, covIza varSa vratamAM ane pIstALIsa varSa yuga pradhAnapaNAmAM-e pramANe navANuM varSanuM AyuSya pALIne mahAvIra svAmIthI base paMdaramA varSe svarge gayA. e pramANe jema sthUlibha dudhara vratane dhAraNa karI rAzI covIzI sudhI potAnuM nAma rAkhyuM tema anya munioe paNa gurunI AjJAne anusarI grahaNa karelA vratane pALIne kIrtivaMta thavuM. visayAsipaMjaramiya, loe asipaMjaraMmi tikhaMmi che siMhA va paMjaragayA, vasaMti tavapaMjare sAhu che 60 che artha-"lekane viSe jema tIkSaNa khaDUganA paMjarathI bhaya pAmela siMha kASThanA pAMjarAmAM vase che tema viSaya rU5 khaga paMjarathI bhaya pAmelA munie tapa rUpa paMjaramAM vase che, arthAt bAra prakArane tapa Acare che. 60. ' viSaya pAMca IndriyanA zabdAdi jANavA. tadrupa paMjarathI athavA tatulya je strIloka tethI bhaya pAmelA munio saMsAra tajI daI cAritra aMgIkAra karIne bAhya atyaMtara tapane Acare che, eTale tapa rUpa paMjaramAM vase che. jo kuNaI apamANuM, guruvaryANuM naya laheI uvasaM! se pacchA taha soI uvakAsaghare jaha tavassI 61 artha_"je prANI AtmamAna kare che arthAt potAnA guNanuM abhimAna kare che ane gurunA vacanane-upadezane-AzAne aMgIkAra gAthA 60-sikA. gAthA 1-laeI. na laheI, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 upadezamALA karatuM nathI te prANuM pAchaLathI e zoka kare che ke je upakezAne ghare gayelA tapasvI munie ." 61. - "ahIM je gurunA vacanane apramANa kare che ema kahyuM che tyAM "je gurunA upadezane mAnatuM nathI evo artha paNa thAya che. thulibhadrajInI IrSAthI kezA vezyAnA bahena upakezA vezyAne ghare gayelA siMhaguphAvAsI muni je caturmAsamAM cAre mAsanA upavAsa karIne siMhanI guphAne mukhe kAryotsarge rahetA hatA temanuM dRSTAMta ahIM jANavuM. 20. - siMhuguphAvAsI muninuM daSTAMta eka divasa pADalIpuramAM zrI saMbhUtivijaya AcAryanA siMhaguphAvAsI ziSya sthalibhadra upara IrSA karI bIju cAturmAsa kezA vezyAnI bena "upakazA" vezyAne ghera karavAnI guru pAse AjJA mAgI. gurue ayogyatA jANa AjJA ApI nahi. gurue kahyuM ke-"he mahAnubhAva! tyAM tamAruM cAritra raheze nahi." e pramANe gurue vAryA chatAM paNa te tyAM gayA ane cAturmAsa nivAsane mATe yAcanA karI, te sAthe kahyuM ke -"jevuM sthUlibhadrane rahevA ApyuM hatuM tevuM sthAna mane rahevA Apo. teNe te ApyuM. pAchaLathI upakezAe jANyuM ke "A muni sthUlibhadranI IrSyA karIne ahIM AvelA che, tethI huM sthUlibhadranA guNamAM IrSyA karyAnuM phala tene batAvuM." e pramANe vicAra karI rAtrie tamAma prakAranAM alaMkAra dhAraNa karI, kAmadevane jeNe sajIvana karyo che, jenAM pavilocana praphulita thayAM che, jenAM maNijaDita nU pure raNakAra kare che, jeNe kaTitaTama zabda karatI mekhalA dhAraNa karI che, mukhamAM tAMbUla cAvI rahI che, madhura svarathI jeNe kephilanA svarane paNa jItI lIdhuM che evI te upakezA hAvabhAva Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 upadezamALa batAvatI muni AgaLa AvI. kaTAkSa nAMkhatI ane aMgopAMgane maraDatI evI te mRgalocanAne joI muninuM mana susthira hatuM chatAM paNa paravaza thaI gayuM. ahe! kAmavikAra kharekhara durjaya che. kahyuM che ke - vikati kalAkuzala, hasati zuci paMDita viDaMbamati adharati dhIrapuruSa, kSaNana makaradhvajo devA kAmadeva kSaNamAtramAM kalAkuzalane vikala banAve che, pavitrane hasI kahADe che, paMDitane viTaMbaNuM pamADe che ane dhIra puruSane paNa avairya banAvI de che." vaLI kahyuM che ke - mattabhakuMbhadalane bhuvi saMti zUrAH keci--caMDamRgarAjavadheDapi dakSA kiMtubravImi balInAM purata: asahya kaMdarpadarpadalane viralA manuSyA che A pRthvI upara madamasta gajendranA kuMbhasthalane daLI nAMkhavAmAM zaktivAna-zUravIra evA manuSyo paNa hoya che, temaja pracaMDa kesarIsiMhane vadha karavAmAM kuzala evA manuSya paNa hoya che; paraMtu baLavAnenI AgaLa huM AgrahapUrvaka kahuM chuM ke kAmadevanA darpanuM halana karavAmAM kuzala-zaktimAna evA manuSyo to viralA ja heya che." pachI te siMhaguphAvAsI munie kAmathI paravaza banI jaIne upakazA pAse bheganI prArthanA karI. tyAre teNe kahyuM ke ame nirdhanane Adara karatA nathI, mATe prathama dhana lAve ane pachI IrachA mujaba varte" e pramANe sAMbhaLI dhana meLavavAnA upAya saMbaMdhI ciMtana karatAM tene yAda AvyuM ke "uttara dizAmAM nepAla dezane rAjA apUrva (navA) sAdhune lakSa mUlyanuM ratnakaMbala Ape Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 upadezamALA che, mATe tyAM jaI ratnakaMbala lAvI, AnI sAthe viSayasukha sevIne manaIcchita paripUrNa karuM." A pramANe vicArI varSAkAlamAM meghanI puSkaLa vRSTi thatI hatI chatAM nepAla deza prati prayANa karyuM. ghaNA jInuM upamana karato ane aneka kaSTo sahana karato keTaleka divase te nepALa deze pahoMcyA, ane AzirvAda pUrvaka rAjAnI pAse ratnakaMbala mAgyuM. rAjAe te ApyuM. te laIne pAchA pharatAM mArgamAM caroe lUMTI lIdhuM, tethI teNe pharIvAra nepALa jaI rAjAne araja karI eTale tene pharIthI ratnakaMbala ApavAmAM AvyuM. te ratnakaMbalane vAMsamAM nAkhI gupta rIte lAvatAM cAranI pALanA popaTe corone te jaNAvavAthI teone tene gherI lIdho ane kahyuM ke "eka lAkhanI kiMmatanuM ratnakaMbala tArI pAse che te batAva." teNe kahyuM ke-mArI pAse kaMI nathI." coroe kahyuM ke-"amAro A pipaTa beTuM bole nahi mATe satya bola, ame te laIzuM nahi. tethI teNe satya kahevAthI bhikSuka jANIne tene javA dIdhA. anukrame te pADalIpura Avyo ane ratnakaMbala upakezAne ApyuM. teNe tenA vaDe potAnA paga luMchIne tene dUra apavitra sthAnamAM pheMkI dIdhuM. tyAre sAdhue kahyuM ke "are nirbhAgiNI! e te zuM karyuM? A ratnakaMbala ati durlabha che." te sAMbhaLI vezyAe kahyuM ke "tArAthI vaLI bIje ke nibhaMgImAM zirAmaNa che? meM te A lakSya mULanuM ratnakaMbala apavitra jagyAmAM nAkhI dIdhuM che, paNa te te amUlya evA jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnatraya ke je anaMta bhavamAM paNa pAmavA durlabha te naTa vITa puruSane ghUMkavAnA pAtra jevA ane apavitra maLamUtrathI bharelA evA mArA dehamAM pheMkI dIdhA che, mATe vagara vicAryuM karanAra evA tane dhikakAra che ! A manuSyabhava durlabha che, temAM paNa uttama kuLa durlabha che; temAM dharmanuM zravaNa durlabha che, temAM zraddhA rUpa tattva durlabha che, ane temAM paNa sAdhudharmAcaraNa te ati durlabha che. te chatAM muktine Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 upadezamALA denArA sAdhutvane tajI daI mArA aMgamAM meha pAmI varSAkALe nepALa dezamAM gamana karI bahu jIvane ghAta karavA pUrvaka cAritrane tyAga karavAthI dIrgha kALa paryata narakAdi durgatinI vedanAne tuM kevI rIte sahana karIza!" ityAdi vAkya sAMbhaLIne punaH vairAgya prApta thavAthI te muni kahevA lAgyA ke-"tane dhanya che ! bhavakRpamAM paDatAM mAro te uddhAra karyo. have huM akRtyathI nivRtta thayo chuM." tyAre vezyAe kahyuM ke-"tamArA jevAne ema ja ghaTe che." pachI te muni guru pAse AvyA, caraNamAM paDIne sthUlibhadra munine khamAvyA ane kahyuM ke-"tamane dhanya che ! ApanuM kAma Apa ja jANe amArA jevA savahIna jANe zake nahi." pachI teNe gurune jaNAvyuM ke "he svAmin ! Ape traNavAra duSkara karanAra ema raDyUlibhadrane je kahyuM te satya che. e pramANe kahI pApanI AlocanA karI, pharIthI cAritra grahaNa karIne te muni sAtie gayA. mATe gurunI AjJA pUrvaka je AcaravuM te ja zreSTha che, e A kathAne upadeza che. jikuMvaya pavyayabhara-samuhaNavavasiassa aaitaM juvaI jaNa saMvaIyare, jaIttaNuM ubha bhaTTa | 6ra ! artha-"jaNavrata je mahAvata te parvatanA bhAra sadaza che, tene vahana karavAmAM atyaMta udyamI evA muni paNa yuvatijanano saMsarga kaye sate dravyathI ne bhAvathI baMne prakAranA yatipaNAthI bhraSTa thAya che." jaI ThANI jaI maNI, jaI muDI vaphavalI tavassI vA pasthita a-akhaMbha, baMbhAvi na racae majamuM che 63 artha--"je sthAnI kekAsarga karanAro hoya, je maunI kemauna dhAraNa karanAra hoya, je muMDI ke mAthe muMDana karAvanAra gAthA 62-nnI janasaMsargata gAthA 63 ThANi. partha. reyae. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 upadezamALA hoya, athavA vahelI ke. jhADanI chAlanAM vastra paheranAre heya ke tapasvI ke aneka prakAranAM tapa karanAro hoya te paNa abrahma je mithuna tene prAtha-vAM chate hoya te te kadi brA hoya to paNa te mane rucatuM nathI. arthAt game tevuM kaSTa karanAra hoya paNa je te mithunAbhilASI hoya te te zreSTha nathI." 63. to paDhiyaM to guNiyaM to muNiyuM te a ceIo apAze AvaDiya palliyA maMtivi, jaIne kuNaIakajaja 64 artha-"je akulinanA saMsargarUpa ApadAmAM paDaye satI eTale kumitre preryo sate ane strIe AmaMtrita karyo satebelA sate paNa je akArya pratye jAte nathI. Acarate nathI te tenuM bhaLeluM pramANa, gaNeluM pramANa, jANeluM pramANa ane AtmasvarUpanuM ciMtavana paNa pramANa samajavuM." 64. nahIM te te badhuM apramANa jANavuM. pAgaDiya savasallo. gupAyamUlama lahaI sAhu paryA avisuddhasa na vadaI, guNaseDhI tattiyA ThAI 65 | artha-"guru mahArAjanA pAdamUle-gurusamIpe jeNe sarva zalya pragaTa karyA che-sarva pApa AvyAM che te prANI sAdhutAne pAme che; ane avizuddhanI-anAcita pApakarmavALAnI guNazreNi teTalI ja rahe che-vRddhi pAmatI nathI." 65. arthAt pApakarma ALecIne niHzalya thayA vinA guNe vRddhi pAmatA nathI, teTale ja aTakI rahe che. jaI dukakara DukkarakArautti, bhaNio jahaThio sAha te kIsa ajAsaMbhUa-vijayasIsehiMnavi khamiyaM 66 , artha- yathAsthita evA zrI skUlibhadra nAmanA sAdhune gurue (ke zAne tyAM comAsuM rahIne AvyA tyAre) "duSkara gAthA 6 8 muNIya. pikSiyA. gAthA 65-pAdamulaMmi. sAhupacaM tiriyA, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 189 duSkara kAraka" evA bahumAnapUrvaka belAvyA te te guruvacanane zrI saMbhUtivijayanA ziSya siMhaguphAvAsI munie zA mATe na khamyuM-na sahana kyuM?" A temanuM nirvivekIpaNuM che mATe yathAsthita guNone joIne ke sAMbhaLIne tenA para te anurAga ja kara TheSa na kare. jaI tAva sao suMdarutti, kamANa uvasameNu jaI dhamma viyANamANe, Iyaro ki maccharaM vahaI 67 | artha-"je koI prathama kamanA upazamavaDe karIne sarva prakAre suMdara kahevAya te bIje yatidharmane jANate sate zA mATe tenA upara matsara vahana kare?" 67. arthAt viruddha karmanA kSayopazamavaDe keAI jIvanI "A sarva prakAre sAre che" evI khyAti thAya te te sAMbhaLIne dharmanA jANa evA munie tenA pratye matsara dhare te gya nathI, nirguNIe guNavaMta upara matsara dhAraNa kare te vyartha ja che. aIsuThThiotti guNasamuI Atti, jona sahaI jaI pasaMsA se parihAI parabhave, jahA mahApIDhapIDha risI / 68 artha--"A susthita che-cAritraviSaye sudaDha che, A vayAvRtyAdi guNavaDe samudita che-bharele che; evI yatinI prazaMsAne je sahana na kare te puruSa parabhave parihaNa thAya che. arthAt hanabhAvane pAme che-puruSaveda tyajIne strIvedane pAme che, jema mahApITha ne pITha muni pAmyA tema." 68. ahIM brAhmIsuMdarInA jIva je pUrve pIThane mahApITha nAmanA muni hatA tenuM dRSTAMta jANavuM. 21. pITha ane mahApITha muninI kathA. mahAvideha kSetramAM "vajInAbha" cakI rAjya choDI cAritra gAthA -puSpa sudaratti, sakhyae sudaratti. viyANamANe. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 upadezamALA grahaNa karI caudapUrvadhArI thayA. tethI bIjA cAra bhAIo bAhu, subAhu, pITha ane mahApITha paNa dIkSA laI agyAra aMgane dhAraNa karanArA thayA. temAM bAhu muni pAMcase sAdhune AhAra lAvIne ApatA hatA, subAhu muni teTalA ja sAdhuonI vaiyAvacce karatA hatA, ane pITha mahApITha muni adhyayana karatA hatA. eka divase gurue bAhu ane subAhu muninI prazaMsA karI. te sAMbhaLIne pITha ane mahApIThane IrSyA utpanna thaI, teo vicAravA lAgyA ke "ahe ! gurunuM avivekIpaNuM to juo teo haju rAjasvabhAva tajatA nathI. potAnI vaiyAvacca karanAra ane anna pANI lAvI ApanArane vakhANe che. ApaNe baMne jaNA dararoja adhyayana ne tapa karIe chIe paraMtu guru ApaNe prazaMsA karatA nathI." e pramANe IrSothI cAritra pALatA chevaTe pAMce sAdhuo kALa karIne sarvArthasiddha vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI evI vajAnAbhane jIva zrISabhadeva thayA, bAhu subAhunA jI kaSabhadevanA putra bharata ane bAhubali thayA ane pADe mahApIThanA jIvo irSA karavAvaDe strIvede bAMdhela hevAthI RSabhadevanI putrIe brAhmI ane suMdarI thayA. e pramANe jeo guNaprazaMsAmAM IrSyA kare che teo pITha ane mahApIThanI peThe hIna paNAne pAme che; teTalA mATe vivekIoe kadi paNa guNa pratye matsara dhAraNa karavuM nahi. para parivAyaM miehaI, amayAvaralUNe sayA ramAI DajhaIya parasirIe, sakasAo khio nirca che 69 che artha "je pAraDa apavAdane grahaNa kare che,- le che, ATha madane vistAravAmAM sadA rame che-madamAM Asakta rahe che ane gAthA 68-aSTama vistAraNe Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA pArakI lImI-zobhA dekhIne dAjhe che-baLe che e sakaSAyI puruSa niraMtara duHkhI jANa." vigrahavivAyaI, kulabhaNasaMgheNu bAhirakayasa ! nalthi kira devaloe vi, devasamiIsu avagAse che 70 che atha-"vigraha ne vivAdanI rucivALA ane kuLa gaNa saMgha bahAra karelA evAne devalokamAM deva sabhAne viSe paNa avakAza eTale praveza prApta thatuM nathI."70. arthAt yuddha karavAmAM ke mithyA vivAda karavAmAM tatpara evA ane kuLa te nAgaeN drAdi, gaNa te kuLane samudAya ane saMgha caturvidha (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ne zrAvika) temaNe ayogya jANIne jene bahAra karyo hoya-kuLa, gaNa ke saMdhathI dUra karela hoya tene svargamAM devasabhAmAM paNa avakAza maLatuM nathI eTale te kilivaSa jAtinA nIca devapaNe upaje che. tethI tene devasabhAmAM besavAne haka malatuM nathI. e kilivaSa de manuSyamAM jema DheDha gaNAya che tema devatAomAM halakI jAtinA deva gaNAya che. jaI tA jaNasaMvavahAra-jijaya makajaja mAyaraI ane e je te puNo vika thaI, parassa vasaNeNu se hio che 71 che artha_"je prathama keI anya, janavyavahAra-lokAcAramAM varjita-niSiddha evuM caryAdi akAyane-pApakarma Acare che ane je puruSa te pApakamane (lekasamakSa) vistAre che te pArake duHkhe duHkhI thAya che arthAt je mANasa paraniMdA karavAthI nirarthaka pApane bhAjana thAya che. " 91. gAthA 70-devasabhAmAM avakAzaH praveza: gAthA 71-kasthiI. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 upadezamALA suhuvi ujajavamANe, paMce kariMti rittayaM samaNuM ! apathaI paraniMdA, jibbo vatthA kamAyA ya che 72 che artha "tapa saMyama kriyAne viSe bhale prakAre udyamavaMta evA sAdhune paNa 1 Amastuti, 2 paraniMdA, 3 jIhA, 4 upastha Idriya ane 5 kaSAya e pAMca deSa, guNathI riktaguNa, rahita kare che. arthAt tapa saMyama kriyAvAna hoya chatAM paNa je A pAMca doSamAMthI koI doSa hoya te te muni guNarahita thaI jAya che." 72. Atmastuti te potAnI prazaMsA svamukhe karavI, paraniMdA te pArakA apavAda balavA, jIhyAM zabda seMdriyanuM paravazapaNuM, upastha zabda puruSacihna yA strIcihna tenA viSayanuM abhilASIpaNuM ane kaSAya te krodhAdi cAra-A pAMca prakAranA doSathI guNarahita thavAya che. para parivAyamaI dUsaI vayahi jehi dehiM paraM te te pAvaI dese. para parivAI Ie apika che ha3 | artha-"pArakA apavAda belavAmAM nipuNa buddhivALo puruSa je je vacanee karIne parate doSavaMta kare che te te deSane pite pAme che. e hetu mATe paraMparivAdI puruSa apezya-adazanIya -na jevA lAyaka che, arthAt paranidAdAyaka puruSanuM mukha paNa jevA lAyaka nathI." 73. thaddhA bilpehI avanavAI sayaMmaI cavalA! vaMkA kehaNazIlA, sIsA ubeagA guNe che 78 che artha_"stabdha te anamra-abhimAnI, chidrAvelI te gAthA 72-suvi ujajamamANuM karati apazUI. jimbhAvasthA jiphavA jamasyA: gAthA 77 --para parivAya maIya. apira che ape. gAthA 74-uveagAu gakArakA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 13 avarNavAdi, svayaMmAta te svecchAcArI, capaLa svabhAva, vakra ane krodhasvabhAvI-evA ziSyo gurune uganA karAvanArA hoya che."74 jassa gusaMmina bharI, naya bahumANona gauravaM na bharyA navi lajajA navine , gurukulavAseNu ki tassa upA atha_"je ziSyane gurune viSe bhakti na hoya, bahumAna na hoya, gurunuM gaurava na hoya, gurune bhaya na hoya, gurunI lajajA na hoya, ane guru upara sneha paNa na hoya tevA ziSyane gurukulavAse karIne zuM ? arthAt tevA duvinIta ziSyane guru samIpe vasavAthI koI paNa phaLa nathI." 75. - bhakti eTale vinaya-gurune AvatA dekhIne ubhA thavuM, Asana ApavuM vigere ane bahumAna te atyaMtara bhakti samajavI. rUsaI ceIjajate, vahAM hiyaeNu aNusaryA bhaNio naya kahmi karaNije, gurusa Alo na se sIse 76aaaa ' artha-"je ziSya gurue preraNA karyo te roSa kare che ane belAvyo te anuzaya eTale koIne hRdayamAM dhAraNa kare che tathA kaI paNa kAryamAM kAma AvatuM nathI. te ziSya te gurune ALarUpa che, ziSya nathI." 76. zikSAne grahaNa kare te ziSya kahevAya jenAmAM zikSAgrahaNane abhAva che te ziSya kahevAya ja nahi. uvhillaNa sUaNu paribhahiM, aIbhaNiya duTha bhaNiehiM sattAhayA suvihiyA, ceva bhidati muharA pAchA artha-"udvega pamADavAthI, sUcanA karavAthI eTale vacanavaDe doSa pragaTa karavAthI ane paribhava ke tarjana karavAthI temaja ati gAthA 75-gara. gAthA 76-yaMjaje te kammi, gAthA cha-parabhaveDiM. bhiMdaMti. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA zikSAvacana kahevAthI ke karkaza vacana kahevAthI sarvAdhika eTale krodhAdikane jaya karavAmAM samartha evA suvihite-suziSyo meDhAne raMga paNa meda pamADatA nathI arthAt temanA meDhAno raga paNa badalAta nathI." 77. mANusiNa vi aramANuM, vaMcaNa te para te na karaMti suha6khugiraNathaM, sAhu uahi va gaMbhIrA 78 atha-"IndrAdike mAnelA chatAM paNa samudranI jevA gaMbhIra sAdhuo (parathI) apamAna thaye sate sukhaduHkhane uccheda karavAne mATe paranI paMcanA karatA nathI. arthAt tevA munie zubhAzubha karmone cheda karavAnA ja athI hevAthI aparAdhI evAne paNa pIDA upajAvatA nathI." 78. mauA nihuasahAvA, hAdavivajijayA vigahAmukakA ! asamaMjasa maIbahue, na bhaNuti aSaDyiA sAhU 7llA artha--"mRdukA, sukumALa ahaMkArarahita, nivRta svabhAvavALA eTale zAMta svabhAvavALA, hAsya ane dava je IrSyA tethI varjita, vikathAmukta eTale dezakathA, rAjakathA, bhaktakathA. strIkathAdi vikathA nahi karanArA evA sAdhu vagara pUchaDyA satA asaMbaddha evuM ati pracura bolatA nathI." 79 pUchaDyA satA paNa teo kevuM bole che. te kahe chemahura niuNuM thavuM, kajabhAvaDie agaNviya matuccha - puliMIsaMkaliyuM, bhaNuti ja dhammasaMjuraM gAthA 78-kariMti. "te nathI. suhadukhugiraNathaM, suhaduHkhocchedanAtha. sAdu. gAthA 79 -hAsadavva. davaH pareSAmirjhAdikAraNuM. atibahula atipracura. gAthA 80- Apatita-kAryo sati jalpati puLyuM, Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 15 upadezamALA artha-"madhura, nipuNatA-caturAIvALu, theMDuM, kArya pUratuM, garva rahita, atuccha-tuMkArA irahita, prathama buddhipUrvaka vicAreluM ane te paNa je dharma saMyukta hoya te kahe che. arthAt tevuM bele che."80 sarzivAsasahassA, tisattarodaNa dhANa : aNucinaM tAmaNi, annANutavRtti apaphalo gha81 artha-"tAmali tApase sATha hajAra varSa paryata (chaThTha chaTThane pAraNe) trisatavAra-ekavIza vAra udakavaDe dheyelA annavaDe ( pAraNu karIne) tapa Acaryo, paraMtu te ajJAna tapa hovAthI a5 phaLavALA thayo."81 eTale tapa je dayAyukta karyo hota te tenuM muktirUpa phaLa prApta thAta. tethI jinAjJAyukta tapa ja pramANa che. - ahIM ATalA badhA tapathI mAtra jene izAnaIdrapaNAnI prApti thaI evA tAmali tApasanuM dRSTAMta jANavuM. 22 : tAmali tApasanI kathA tAmaliptI nagarImAM "tAmali" nAme zeTha vasati hatA. eka divasa teNe pitAnA putrane gRhabhAra saMpIne vairAgyaparAyaNa thaI tApasI dIkSA lIdhI ane nadInA kAMThA upara rahevA lAgyA. tema ja kAyama chaThTha karIne pAraNuM karavA lAgyA. pAraNAne divase paNa je AhAra lAvate tene nadInA jaLathI ekavIzavAra dheAI nirasa karIne khAte hato ane upara pAcha chachuM karate hato. e pramANe sATha hajAra varSa sudhI teNe duSkara ajJAnatapa karyuM. chevaTe anazana aMgIkAra karyuM te avasare balI thavI gayela hovAthI balicaMcA rAjadhAnInA rahenArA asurAe AvI, aneka prakAranAM nATaya ane samRddhi batAvI tAmali tApasane vijJapti karI ke_bahe svAmina! tame niyANuM karI amArA svAmI thAo. ame svAmI gAtha 81-sa4i. tavatti, Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 upadezamALA rahita chIe, e pramANe traNavAra kahyA chatAM paNa teNe temanuM vacana aMgIkRta karyuM nahi. pachI Ayu pUrNa thaye kaSAya a5 hovAthI tema ja atyaMta kaSTa kareluM hovAthI tenA prabhAvavaDe te kALa karIne IzAna devalekamAM IndrapaNe utpanna thayA, ane tarata ja samati prApta karyuM. mATe jJAnapUrvaka tapa karavuM e ja mekSa ApanAruM che. tethI thoDuM paNa tapa dayA ane jJAnayukta karavuM; paNa tAli peThe ajJAna ne hiMsAyukta karavuM nahi. chajajIvakAyavahagA, hiMsakasathAI uvaIsaMti puNe subahupiM tavakilesa, bAlatavassI apaphalo mArA artha-"cha chavakAyanA vadha karavAvALA ane vaLI hiMsaka zAstrone upadeza kare che evA bALa tapasvIone ati pracura e tapazleSa paNa alpa phaLavALA thAya che. tethI hiMsAnA tyAga vaDe ja tapa mahAphaLane Ape che ema samajavuM." 82. ahIM cha chavakAya te pRthvI, pANa, agni, vAyu, vanaspati ane beIndriyAdi trasa jIve samajavA. bAbatapasvI te ajJAna kaSTa karanArA tApasAdi jANavA. pariyacchati saa, jahaphiyaM avitahaM asaMddhi te jiNavayavihinU , sahati bahuasa bahuAI TayA artha "(je sAdhu hoya che te) yathAsthita, satya ane saMdeha vinAnuM jIvAjIvAdi sarva padArthonuM svarUpa jANe che tethI tevA jinavacananI vidhinA jANavAvALA sAdhue ghaNuM janenAM ghaNuM durvacanAdi sahana kare che." 83. tethI temanuM tapa moTA phaLane artha thAya che. gAthA 83-pariyatiya. bahUesa. bahuAe. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 upadezamALA je jalsa viTTae hie, se te ThAI suMdara hAvaM! vagdhI ThAvaM jaNaNI, bhadde soma ca maneI 84 artha-"je jenA hRdayamAM vartatuM hoya che te tene suMdara svabhAvavALu sthApe che-mAne che. ahIM daSTAMta kahe che ke vAghaNu mAtA pitAnA bALakane bhadra ane somya mAne che. 84. jema vAghaNa ajJAnapaNathI abhadra ane azAMta-sarva jIvanuM bhakSaNa karI janAra evA pitAnA bALakane paNa bhadra ane zAMta mAne che tema ajJAnIo potAnA cittamAM gamI gayelA potAnA ajJAna tapane paNa samyagra tapa jANe che- mAne che, paraMtu te mAnavuM mithyA che. maNikaNagarayaNadhaNupUriyami, bhavasuMmi sAlibhadovi anevi kira maRvi, samitti jAo vinayakAmApA artha-"maNi, kaMcana, ratna ane dhanavaDe pUrita-bharelA evA bhuvanamAM rahetA chatAM paNa zAlibhadra nAme zreSThI nizcaye "mAro paNa bIje svAmI che" ema vicArate sate viSayAbhilASa rahita thaI gayo." 85. arthAt "haju mAre mAthe paNa bIje svAmI che" ema lakSamAM AvatAM, je ema che te te A mArA vaibhavane dhikkAra che" ema ciMtavI zAlibhadre viSayabhoga taja cAritra aMgIkAra karyuM. ahI zAlibhadrano saMbaMdha prasiddha hovAthI saMkSepe kahe che. 23. zrI zAlibhadranuM daSTAMta pUrva bhavamAM zAligrAmamAM rahenArI "dhanyA" nAmanI kaMI gAthA 84-chAvaM-suta, gAthA 85-pUrayaMmi. ane, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 upadezamALA daridrI strI hatI. te udara bharavAne mATe 'sa'gama ' nAmanA peAtAnA putrane laI ne rAjagRha nagarImAM AvI, ane pAraku kAmakAja karavA lAgI. sa'gama paNa gAmanA vAcharaDAe cAravA lAgyA. eka divasa keAI pava Avye sate dareka ghare kSIra thatI joI te khAvAnI IcchA thavAthI saMgame paNa peAtAnI mAtA pAse kSIrAjana mAgyuM. teNe paNa pADozaNeAe Apela dUdha vigerethI kSIra banAvI sa'gamane thALImAM pIrasI. te kSIra ati uSNu hAvAthI sa`gama phuMke che tevAmAM mAsakSapaNunA pAraNe keAI sAdhu tyAM vaheravA mATe padhAryAM. temane joI sagamane ati harSa thavAthI teNe bahu bhAvapUrNAMka vadhI kSIra te munine vaheArAvI dIdhI. pachI te vicAra karavA lAgyA ke Aje sAdhu rUpI satpAtra mane prApta thavAthI hu ati dhanya chu...!' e pramANe potAnA kAryanI praza'sA karavA lAgyA. A pramANe anumAinA sahita dAna ghaNu* phUla ApanAru' thAya che. kahyu che ke-- AnaMdANi romAMcA, humAna priya vacaH / kicAnumAdanA pAtradAnabhUSaNapacakam / / " AnadathI netramAM AMsu AvavAM, rAmarAya vikastara thavA, bahumAna sahita vaherAvavu', priya vacana khelatAM Apavu ane tenI anumeAdanA karavI; e pAMca supAtra dAnanAM bhUSaNa che." ahI sa`game sAdhune dAna ApavAthI ghaNuM puNya upArjana karyuM". kahyu che ke * vyAjeyAdviguNu vitta, vyavasAye caturguNam / kSetre zanaguNa prekta, pAtraina taguNa bhavet / ! vyAjanI aMdara dhana khamaNuM thAya che, vyavasAya ( vyApArAdi ) thI cAragaNuM thAya che; kSetramAM segaNuM thAya che, ane pAtramAM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA ApavAthI te anaMtagaNuM thAya che." vaLI saMgame je dAna ApyuM te ati duSkara che kAraNa kedANuM daridasa pahurasa khaMtI, IcchAnirohaya suIyassa tAruNue iMdiyanignahoya, cattAri eyAI sudukkarAI daridrI chatAM dAna ApavuM, sAmarthya chatAM kSamA rAkhavI, sukhano udaya chatAM irachAno rodha karavo ane taruNAvasthAmAM Idriyone nigraha karavo-A cAra vAnAM ati duSkara che." - sAdhunA gayA pachI saMgamanI mAM AvI. teNe thALI khAlI joIne bAkI rahelI kSIra pIrasI. pachI te vicAra karavA lAgI ke "ATalI badhI bhUkhavALo mAro putra dararoja bhUkhyo ja raheto jaNAya che, tethI mArA jIvitane dhikkAra che!" e pramANenI snehadaSTinA deSathI (putrane daSTi lAgavAthI) te ja rAtrie zubha dhyAnathI mRtyu pAmIne saMgamane jIva te ja zaheramAM gobhadra nAmanA zeThane ghera tenI strI bhadrAnI kukSimAM paripUrNa pAkelI zAli (DAMgara) thI bharapUra kSetranA svapnathI sUcita putrapaNe utpanna thaye. pitAe tenuM nAma zALikumAra pADayuM. yuvAvasthA prApta thatAM tene batrIza kanyAo eka lagna paraNAvI. tyArapachI gobhadra zeTha cAritra grahaNa karI prAMte anazana AdarI saudharma devalokamAM devatA thayA pachI avadhijJAnathI pitAnA putrane joIne ati snehAtura banI tyAM AvI tene darzana dIdhuM ane bhadrAne kahyuM ke zALibhadrane sarva prakAranI bhegasAmagrI huM pUrI pADIza." eTaluM kahIne te gaye. pachI bhadrane jIva devatA temane manavAMchita pUravA lAgyo. dararoja 32 strIo ane zAlibhadrane mATe 33 peTI vastronI, 33 peTI AbhUSaNonI ane 33 peTI bhejanAdi padArthonI kula 99 peTI mekalavA lAge. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 upadezamALAM yadUMgabhadraH suraparidA bhUSaNAdya dau yajAta jAyApadaparicita' ka MbaliratnajAtam / paNya yaccAjani narapati cca sarvArthasiddhistaddAnasyAddabhutallamida zAlibhadrasya sarvam / / "devatAomAM zreSTha evA gAbhadre jene bhraSaNAdi ApyAM, ratnaka khala jenI srIonA paganI sAthe paricayavALAM thayAM. eTale jenI strIee ratnaka bala tA paga luchavAmAM vAparyAM, jene rAjA (zreNika ) kariyANA rUpa banyA ane jeNe prAMta sarvArthasiddhi vimAna prApta karyuM"--A pramANe zAlibhadrane dAnanu sarva prakAranu adbhuta phaLa prApta thayuM." mApAlalIlAvatI pAdAMbheAjaraja: pramA namipa duHprApAdUbhutaratnaka baladale llabhAnAmabhUta ! nirmAlya navahema maMDanamipa kalezAya yasyAvanIpAlAliMganamayyasau vijayate dAnAtsubhadrAMgajaH // " jenI strIonA caraNakamala upara lAgelI rajatu pramAna rAjAnI rANI lIlAvatIne paNa duSprApya evA ratnakakhalanA kakaDAvaDe thayuM, jene navIna suvarNanAM ghareNAMo paNu dareka divase nirmAlya rUpa thayA, ane jene bhUpatinuM Ali'gana paNa kalezane mATe thayuM. evA subhadrAnA putra zAlibhadra pUrve karelA dAnathI vijaya pAme che." AvI zAlibhadranI samRddhi joIne zreNika rAjAe paNa A pramANe vicAra karyA hatA ke--- nuhI mahAtarutti hanrabhAnu cAyate / sAratejoviyAge pi naradevAra tathA mA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 201 "jema khuhI nAmanuM jhADa bahu nAnuM hoya che chatAM mahAta kahevAya che, ane agni jarA jeTalo hoya chatAM paNa te bRhad bhAnu (moTAmAM meTe sUrya) kahevAya che, tevI ja rIte ame sArabhUta teja vagaranA chatAM paNa naradeva kahevAIe chIe." zAlibhadra paNa potAne ghera AvelA zreNika rAjAne potAnA svAmI jANIne vicAryuM ke A mArI parAdhIna lakSamIne dhikkAra che!" e pramANe vairAgyaparAyaNa banI dararoja ekeka strIne tajavA lAge. te hakIkata sAMbhaLIne dhanya nAmanA tenA banevIe AvIne eka sAthe sarvastrIone tyAga karI dIkSA levAnI tene preraNA karI. A pramANenI preraNAthI utsAhita banI zrI mahAvIra svAmInI pAse jaI cAritra grahaNa karI duSkara tapa tapI bAra varSa paryata dIkSA paryAya pALI prAMte eka mAsanI saMlekhanA karI sarvArthasiddhi vimAnamAM tetrIza sAgaropama AyuSyavALA ahamindra deva paNe utpanna thayA. A munine dhanya che ke jemaNe saghaLuM anuttara (sarvathI uttama) prApta karyuM. banuttara dAnamanuttara tapa, hyunuttara mAnamanuttara yazaH vIzAlibhadrasya guNa anuttarA, anuttara dharyamanuttaraM padam "tenAM (zAlibhadranAM) dAna, tapa, mAna, yaza, guNe, haiye ane pada--e sarva anuttara (jenAthI anya zreSTha nathI evAM) che" A pramANe jJAna sahita tapa karavAmAM Ave te meTuM phala prApta thAya che. 1 jene svAmI tarIke Indra hetA nathI teo pote ja potAnA vimAnanA svAmI hovAthI ahaniMdra kahevAya che. 2 pada te sthAna-anuravimAna. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202. upadezamALo. na karaMti je tava saMjamaM ca te tullapANipAyANuM ! purisA sama purisANuM, avarasa pesattaNu muviti | 86 ! artha-"je prANa ta5 (bAra prakAre) ane saMyama (sattara prakAra) karatA-AdaratA nathI te puruSa samAna hAthapagavALA ane sadaza puruSAkAra dhAraNa karanAranuM sevapaNuM avazya prApta kare che." 86 * zAlibhadra e ja vicAra karyo hato ke-"zreNikamAM ne mArAmAM kAMI paNa hAthapaganuM vizeSapaNuM nathI te chatAM te svAmI ne huM sevaka, tenuM kAraNa mAtra meM pUrvajanmamAM sukRta karyuM nathI te ja che." Ama vicArIne teNe cAritra grahaNa karyuM. suMdara sukamAla saheIeNu, vivihehiM tavavilesehiM taha sesavio apA, jaha navi nAo savarNapi TakA * artha-"suMdara (rUpavAna), sukumALa (mRdu zarIravALA) ane sukhacita arthAt sukhanA abhyAsI evA zAlibhadre vividha prakAranAM tapa vizeSavaDe karIne potAnA AtmAne (dehane) evo zeSa-durbaLa karyo ke jethI potAne ghera paNa te oLakhI zakAyA nahi." 87. - zAlibhadra muni thayA pachI pAchA rAjagRhIe AvyA tyAre pitAnI mAtAne ghera gerarI nimitte jatAM tenA sevaka puruSo paNa temane oLakhyA nahi e temaNe tapasyAvaDe deha sukavI nAkhyo hatA. dukkara muddo kare, avaMtisukumAla maharisIriyA apAvi nAma taNuM tajaja-itti aTherayaM eyaM che 88 che gAthA. 84-kariti. gAthA 87- bhavavi. gAthA 88- cirIyuM. 2 tathati. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 upadezamALA artha-"duSkara ane sAMbhaLatAM paNa rAmakaM5 karuMvADAM ubhAM thAya evuM avaMti sukumALa maharSinuM caritra che; je mahAtmAe potAnA AtmAne paNa evA prakAre tajita karyo ke jemanuM caritra saMpUrNa AzcaryakAraka thayuM." 88. ahIM avaMtisukumAlane saMbaMdha jANavo. 24. avaMtisukamALa kathA. avaMtI dezamAM ujayinI nagarImAM bhadrA nAmanI eka zeThanI strI hatI. tene nalinI gulama vimAnathI cyavane Avela avaMtisukamAla nAme putra thayA. te batrIza strIonI sAthe viSayasukhane anubhava karato hato. eka divasa potAnA gharanI najIka rahelA susthita AcAryanA mukhathI rAtrinI pahelI porImAM nalinI gulama vimAna adhyayana sAMbhaLI jAtismaraNajJAna thavAthI pUrvabhavanuM svarUpa jANuM, tyAM (nalinI gulama vimAnamAM) javAne usuka thayele avaMtisukumAla guru pAse jaI vinayapUrvaka pUchavA lAge ke- Ape nalinI gula vimAnanuM svarUpa kevI rIte joyuM ?" gurue kahyuM ke "siddhAMta rUpI netrathI joyuM che." pachI avaMtisamArele pUchyuM ke te kevI rIte prApta thAya?" tyAre gue kahyuM ke "cAritra pALavAthI. kAraNa ke cAritra Aloka ane paralokamAM aneka prakAranuM sukha Ape che." kahyuM che ke - ne duSkarma prayAse na kuyuvatisutasvAmiduvAkya:khama rAjAdo na praNAmezanavasanadhanasthAnaciMtA na ceva che jJAnAtirloka pUjA prAmapariNati: pretyanAkAdhavApti cAritre zIvadAyake sumatayastatra yatna karudhdham | * A cothuM pada bhUlavAluM jaNAya che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 upadezamALA " jenI aMdara dRSkamAM sa'kha'dhI prayAsa nathI, jenI a'dara kharAba strI, putra ke svAmInAM durvAkayazravaNanuM... duHkha nathI, jenI aMdara rAjA Adine praNAma karavA paDatA nathI, jenI aMdara bhAjana, vacce dhana ke sthAna mATe ciMtA karavI paDatI nathI, jenI aMdara jJAnanI prApti thAya che, leAkeA pUjA kare che, zAMtabhAva pariName che, ane parabhave svargAdinI prApti thAya che evA meAkSadAyaka cAritramAM hai vidvAn puruSA! tame prayatna karo." 6 ( mATe cAritra grahaNa karI, anazana karavAvarDa nalinIgulma vimAna meLavI zakAya che.' e pramANe gurumukhathI sAMbhaLIne ava'tikumAle kahyuM ke me' cAritra ane anazana bhAvathI aMgIkAra karyu" che.' gurue jJAnathI jANyu ke ' Anu` kArya A pramANe ja siddha thavAnu che tethI tene rAtrie ja sAdhuveSa ApyA. te veSa dhAraNa karIne te zaherathI bahAra smazAnabhUmie jaI kacera (thI2)nA vanamAM kAryAtsaga mudrAthI rahyA. tyAM jatAM mArgomAM kAMTA, kAMkarA AdinA prahArathI, atikAmala evA tenA caraNanA taLIyAmAMthI rudhira sravavA lAgyuM. tenA gaMdhathI pUrva bhavamAM apamAnita karelI strInA jIva ziyALaNI ghaNAM baccAMothI parivRtta thaI tyAM AvI ane tenuM zarIra khAvA lAgI. paraMtu te muni jarApaNu kSubhita thayA nahi. temanuM citta sthira hAvAthI ati vedanA sahana karatA satA kALa karIne te nalinIgulma vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. prAtaHkALamAM te sagaLu' tenI mAtA bhadrAe jANyu'. eTale eka gava'tI vahune gharamAM rAkhIne bAkInI tamAma vahue sAthe bhadrAe cAritra grahaNa karyuM. ghara AgaLa rahelI vahune eka putra thayA te putre smazAnabhUmimAM eka jinaprAsAda caNuAvyA ane temAM jinapratimA sthApI. smazAnanu' nAma 8 mahAkAla " paDayuM. , Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 205 je pramANe ava`tisukumAle dhane arthe pAtAnA zarIrane tyAga karyAM paraMtu grahaNu karelA vratanA bhaMga karyo nahi, tevI rIte anya jarnAe paNu dhaviSayamAM yatna kathAnA upadeza che. karavA, evA A achUta sarIragharA annA jvA sarIra mannati ! dhammasa kAraNe suvihiyA, sarIrapi cha'ti dalA aMtajI dIdhA che zarIra rUpI gharanA mAha jeNe evA suvihitA-uttama puruSo dhane kAraNe 'A jIva anya che ane zarIra anya che ' evI buddhivaDe karIne zarIrane paNa tajI de che.'' 89. A dehanA sa'kha'dha eka bhavanA ja che ane te zarIra janme janmamAM navuM navuM maLavAnu che, paNa dharma jo tajI dIdhA te te pharIne prApta thavA dula bha che, tethI uttama puruSA dharmane kAraNe zarIrane taje che paNu zarIrane kAraNe dhamane tajatA nathI. mATe prANAMte pazu dharmane na tajavA. eka divasa'pi jIve, anantamaNeA / java na pAvai mukha, avarasa vemANie hAi 590 pavamuvAga a - cAritra dhanu' phaLa kahe che-ananya manavALA jIva eka divasa paNa pratrayA (dIkSA) pratipanna kare arthAt bhavaprAMte eka divasa paNa zuddha dIkSA pALe teA te cApa sahanana kALAdinA abhAvathI-meAkSa na pAme, paraMtu avazya vaimAnika deva tA thAya.'90. eka divasanA vizuddhe manayukta cAritranu' phaLa A kALamAM paNa vaimAnika devapaNAnI prApti thavA rUpa che. gAthA 89-ullu, Achu gAthA 90-jaI vi. avasa, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 upadezamALA sIsAveDheNa siriMmi-vaiDhie nigayANi annINi / meyajjarasa . bhagavae, naya seA maNasAvi parikavie|1| artha - lIlI cAmaDAnI vAdharavaDe mastakane veSTita karyuM sate ( te sukAI ne khecavAthI AMkheA nIkaLI paDI, paraMtu te maitA bhagava ta manathI ( lezamAtra ) paNa (senI upara) kApAyamAna thayA nahi." 91. metA muninA mastake sesanIe lIlI vAdhara vIMTI te sukAvAthI nasetu' khecANu thavAne lIdhe baMne netra nIkaLI paDayAM, para`tu metA muni kiMcit mAtra paNa te seAnI upara ke|pAyamAna thayA nahi. evI rIte bIjA munirAjoe paNu kSamA karavI. ahI' maitAya muninuM dRSTAMta jANunnu'. 25, metA muninI kathA < sAketanapuramAM * ca'drAvata'sakala gAme atyata dhArmika rAjA hatA. tene sudanA' nAmanI strI hatI. te strInI kukSiI 'sAgaracaMdra' ne munica'dra' nAme eka putra utpanna thayA hatA. te emAM mATAne yuvarAjapada Apyu. ane nAnAne ujayanI rAjaya Apyu' hatuM. bIjI 'priyadarzInA' nAme rANIthI 'guNacaMdra' ane ' khAlaca'dru' nAme be putra thayA hatA. e pramANe cAra putra vigerethI parivRtta thaI te rAjA rAjya karatA hatA. * eka divasa 'drAvata'saka rAjAe pauSadha karyA hatA. te rAtrie ekAMtavAsamAM rahyA satA teNe evA abhigraha karyo ke * jayAM sudhI A dIvA baLe tyAM sudhI mAre kAryAtsagamAM sthita rahevu'' te abhigrahane nahi jANanArI kAI dAsIe te dIvAmAM gAthA 91-sira`mi Adra yama vadhrAveSTanena, Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 207 * tela pUryA karyuM. ghaNA vakhata kAyAsamAM sthita rahevAthI rAjAne zirAvenA thaI, tethI te mRtyu pAmyA ane devalAkamAM gayA. te joI sAgaracandre vicAyu" ke- A dehanA sa'kha'dha kRtrima che, je prAtaHkALamAM jevAmAM Ave che te madhyAhne jovAmAM Avatu` nathI ane je madhyAhne jovAmAM Ave che te rAtrie nAza pAme che. vAghue kampAvelA patra jevu' A AyuSya kSaNe kSaNe kSINa thatu jAya che. kahyuM che ke Adityasya gatAgataraharahaH sakSIyate vitam vyApAre hukA bhAraNubhiH kAle na vijJAyate // dRA janmejarAvipattimaraNa trAsathru netpadyate pItjhA mAhamayIM pramAdamadirAmunmattabhUta jagat // " sUrya nA gamana ne AgamanathI AyuSya dararoja kSaya pAme che, bahu prakAranA kArya vALA moTA moTA vyavasAyeAthI kALa keTale! gayA te jaNAtu nathI, ane janma, vRddhAvasthA, vipatti ne maraNu joI ne mANasAne trAsa utpanna thatA nathI; tethI ( jaNAya che ke) mAhamayI pramAda rUpI madirAnuM pAna karIne A jagata unmatta thayelu' che." * ityAdi kAraNathI jenu citta vairAgyavAna thayelu' che evA 'sAgaracaMdra rAyathI parAGamukha hatA chatAM paNa tenI AramAna mAtAe kahyu. ke mArA baMne putrA hAla rAyabhAra vahana karavAne azakta che, tethI tu. A rAdhurAne grahaNa kara.' e pramANe baLAtkArathI 'sAgaracadrane rAjya upara sthApita karyAM, paraMtu te virakta manathI rAjyanuM pAlana kare che. anukrame tene samRddhi ne kIrtithI vadhI gayelA joIne tenI oramAna mAtA dubhANI, tethI te dararoja tenI IrSyA kare che ane chidra kheLe Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA che. eka divasa krIDAne vAte vanamAM gayelA "sAgaracaMdrane mATe tenI mAtAe dAsI mAraphata eka lADu mokalyA. te dAsI lADu ApavA jatI hatI te vakhate tene bolAvIne oramAna mAtAe pUchayuM ke- A zuM che?" teNe kahyuM ke-huM rAjAne mATe lADu laI jAuM chuM." teNe kahyuM ke-jeuM, te ke che?" dAsIe tene Ape, eTale te oramAna mAtAe viSathI kharaDAyelA hAthavaDe te lADune sArI rIte 5za karI viSamizrita karIne dAsIne pAcho Apyo. dAsIe te lADu laI jaIne rAjA pAse mU. rAjAe te mane raMjaka lADu grahaNa karyo. paraMtu te avasare pitAnI AgaLa hAtha joDIne ubhelA potAnA be sAvakA bhAIne jeIne nehavaza thaI teNe vicAra karyo ke "mArA laghu baMdhuone choDIne mAre lADu khAve te ucita nathI." ema vicArIne teNe lADunA be bhAga karI baMnene vahecI dIdhe. pite khAdhe nahi. cheDA vakhatamAM pelA banene viSa caDavAthI bhUmi upara paDelA joIne rAjA ghaNe khinna thaye, ane maNi maMtra Adi pragavaDe temanuM jhera utAryuM. pachI (tenuM kAraNa zodhatAM)"dAsInA mukhathI eramAna mAtAnA hastasparzathI thayela viSaprayoga jANIne tenI pAse jaI "sAgaracaMdra" upAlaMbha ApavA lAgyuM ke-tane dhikkAra che! pahelAM mArA ApatAM chatAM paNa te rAjya aMgIkAra karyuM nahi, ane sAMprata samaye AvuM kArya karyuM ! strIonA cAritrane dhikAra che ! kahyuM che kenitaMbinyA pati putra, pitara bhrAtAM kSaNama AropayaMtyakAryapi, duttA prANasaMzaye che " durAcAra e pitAnA patine, putrane, pitAne ane bhAIne kSaNavAramAM prANane saMzaya thAya tenA akAryamAM paNa jeDI de che" "have durgatinA kAraNabhUta A rAjyathI mAre Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 209 sayu' e pramANe vicAra karI te eramAna mAtAnA putra ' guNucaMdrane ' rAjya ApI pote dIkSA laI cAlI nIkaLyA. > 6 anukrame ugra vihAra karatAM karatAM zAstranA pAragAmI thayA. ekadA ujjayinIthI AvelA eka sAdhue sAgaracaMdra munine hyuM ke huM svAmin ! ujjiyanImAM tamArA bhrAtRputra ( bhatrIo ) ane purA hitaputra baMne maLI sAdhuonI mATI hIlanA kare che. vizeSa kahevAthI zuM ! te sAMbhaLI gurunI AjJA laIne temane pratibeAdha karavAne mATe sAgaraca`dra muni ujiyanI AvyAM ane jyAM rAjaputra ane purAhitaputra hatA tyAM jaI ucca svare dhalAbha ApyA. te sAMbhaLI pelA kha'ne jaNA khuzI thatAM thatAM tenI pAse AvyA, ane cAleA Aje dharmalAbha AvyA che tene ApaNe nacAvIe.' eTaluM kahI te munine hAthathI pakaDIne mahela upara laI gayA. pachI bArahyuM' baMdha karIne tee sAdhune kahevA lAgyA ke-'tuM nAca, nahi te ame tane mAzu'' tyAre sAgara tre kahyuM ke-'tame vAjiMtra vagADA eTale te pramANe huM nRtya karu..' teoe kahyuM ke 'amane vAjiMtra vagADatAM AvaDatuM nathI.' tyAre sAdhue kahyu` ke- mane nRtya karatAM paNa AvaDatuM nathI.' tyAre teoe kahyuM ke-' te| amArI sAthe mallayuddha kara.' sAdhue kahyu* ke * bhale ema hA.' pachI sAgara'dra munie mallayuddha karatAM te kaLAnA pUrva abhyAsa karelA heAvAthI te bane jaNunA zarIrasa'dhi judA karI nAkhyA, ane bAraNu' ughADI peAtAnAM upakaraNA laI nagaranI bahAra nIkaLI vanamAM kAryotsargImudrAe sthita thayA. ahI* rAjaputra ane purAhitaputra khanene ghaNI vedanA thavAthI te pAkAra karavA lAgyA. eTale rAjAe AvIne pUchyuM ke-'tamane zuM thayu che?' tyAre khIjA leAkAe kahyuM ke-'ahIM eka suni AvyA hatA teNe kaIka karelu jaNAya che.' eTale rAjA te munine kheALatA khALatA vanamAM garcA, " Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 upadezamALA tyAM peAtAnA moTA bhAIne joI vAMDhIne araja karavA lAgyuM ke- he svAmI! ApanI jevA mahAtmAone khIjAne pIDA karavI ghaTatI nathI.' te sAMbhaLIne ' sAgaraca`dre kahyuM ke- tuM caMdrAvata saka * rAjAnA putra pAMcamA leAkapALa che, chatAM sAdhuone duHkha detAM tArA putrane temaja purAhitaputrane zA mATe aTakAvatA nathI ? AvA anyAya kema pravartAve che?' tyAre munica'dra rAjAe kahyuM ke- mArA aparAdha kSamA kareA. te putrAe jevuM karyu. tenu phaLa bhAgaLyuM. paraMtu Apa pitAne sthAne che, mATe kRpA karIne te tene sAjA kare. ApanA sivAya teonAM asthi ThekANe lAvavAne bIjo keAI zaktivAna nathI." ema kahIne tene sAgaracaMdra muni samIpe lAvavAmAM AvyA. tyAre temaNe kahyuM ke 'je jIvavAnI IcchA karatA hai| tA sacama levAnuM kabUla kare.' temaNe e pramANe kabUla karavAthI tarata ja teone sAjA karavAmAM AvyA, eTale cAritra grahaNa karIne tee sAthe ja nIkaLyA. e e munimAM purAhitaputra jAte brAhmaNa hAvAthI teNe jAtimai karavAne lIdhe nIca gAtra bAMdhyu'. cAritra pALIne prAMte te baMne devatA thayA. tee paraspara snehavALA hatA tethI teoe sakRta karyAM ke 'ApaNAmAMthI je prathama vyavIne manuSya thAya tene svargamAM rahelA khIjAe pratibeAdha pamADavA.' pachI kALAMtare prathama purAhita jIva cavIne rAjagRha nagaramAM 'mahera' nAmanA caMDAlanA gharamAM 'metI" nAmanI bhAryonI kukSimAM jAtimaH karavAthI avataryAM. te ca'DAlanI bhAryA te zaheramAM kAI zeThane ghera haMmezAM Ave che. tene zeThanI strI sAthe atyata maitrI thaI che. zeThANI mRtavatsA [ chekarAM jIve nahi te] nA doSavALI hovAthI tene chekarAM jIvatAM nathI. te vAta teNe cAMDAlanI strIne kahI teNe kahyuM ke- A vakhate jo mane putra thaze te hu* tamane ApIza.' kALe kALe karIne tene putra janmyA eTale te putra teNe zeThANIne guptapaNe Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 upadezamALA A. zeThANIe putra janmano mahatsava karAvyuM, ane metArya evuM te chokarAnuM nAma pADayuM. anukrame te seLa varSane thaye. te avasare mitradeva (rAjaputrane jIva) pUrvane saMketa hovAthI tenI pAse AvIne tene baMdha karavA lAgyA. paNa te pratibaMdha pAme nahi. anyadA tenA pitAe ATha vaNikaputrIonI sAthe tene vivAha karyo. tenA lagnavakhate mitradeve AvI cAMDAla strInA zarIramAM praveza karyo tethI te lokone kahevA lAgI ke-A mAro putra che. tame tene potAnI putrIo zA mATe Ape che? ene vivAha te huM karIza." e pramANe kahI baLAkAre te putrane potAne ghera laI gaI pachI deve tyAM AvIne metAryane kahyuM ke "meM mAruM kahevuM kema karyuM nahi? joyuM. tAro ke tiraskAra karAvyuM? mATe haju mArA kahevA pramANe cAla ane cAritragrahaNa kara." metAye kahyuM ke "huM" dIkSA kevI rIte grahaNa karuM? tame mane cAMDALa TharAvIne lokonI aMdara halake pADyo, tethI jo tame mane pAche moTo banAve. zeTha mane putra tarIke sthApe ane zreNika rAjA pitAnI putrI mane Ape te huM cAritra lauM." deve te pramANe saghaLuM karavAnuM kabUla karyuM. pachI deve azucine badale ratnonI liDIe karate eka bakare tene ghera bAM, ane cAMDAlane preraNuM karI tethI teNe ranathI bharelo eka eka thAla laI jaIne traNa divasa sudhI zreNIka rAjAne bheTa karyo. tyAre abhayakumAre pUchayuM ke-eTalAM badhAM ne tArI pAse kyAMthI? teNe kahyuM ke mAre ghera to bakaro ranonI lIDIo kare che." pharIthI abhayakumAre kahyuM ke "tuM amane A rane zA mATe bheTa kare che?" cAMDAle kahyuM ke "rAjA mArA putrane potAnI putrI paraNAve mATe huM bheTa karuM chuM." rAjAe kahyuM ke "e kema bane?" abhayakumAre kahyuM ke eka vakhata tuM bakarAne ahIM laI Ava, pachI yathAyogya karazuM." teNe bakare lAvIne rAjAe ghera bAMdhyuM, eTale tyAM te te dudha Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 upadezamALA yukta viSTA karavA lAgyA te joI abhayakumAre rAjAne kahyuM ke "A keI devane prabhAva jaNAya che, nahi te A rAjaputranI mAgaNI kevI rIte karI zake? mATe tenI parIkSA karavI joIe. je kArya manuSya karI zake nahi te kArya je te kare te jarUra temAM devane prabhAva khare." A pramANe vicAra karI teNe cAMDAlane kahyuM ke "je A rAjagRha nagaranI AsapAsa nA senAne dile karI Ape, vaibhAra parvata upara setubaMdha (saDaka) bAMdhe, gaMgA, yamunA, sarasvatI ne kSIrasAgara-e cArene ahIM lAve ane temanA pANIthI tArA putrane navarAve te zreNika rAjA potAnI putrI tene Ape." devaprabhAvathI abhayakumAranA kahevA pramANe sarva eka rAtrimAM thayuM. pachI te jaLavaDe cAMDAlaputrane navarAvI, pavitra karIne rAjaputrI paraNAvI. eTale pelA vaNikoe paNa pitAnI putrIo paraNAvI. e pramANe teNe nava strIonI sAthe pANigrahaNa karyuM. eTale deve AvIne kahyuM ke "have dikSA le." tyAre metAye kahyuM ke "huM hamaNuM ja paraNelo chuM, tethI bAra varSa sudhI A strIonI sAthe viSayasukha bhogavIne pachI cAritra grahaNa karIza." deve paNa te kabula karyuM. bAra varSa gayA pachI pharIthI deva AvyA. tyAre strIoe hAtha joDI pharIthI bAra varSa mAgyAM. vinayathI jita thayelA deve pharIthI vAra varSa ApyAM. e pramANe covIza varSa sAMsArika sukha bhegavI bhagavAna zrI mahAvIra svAmI pAse vrata grahaNa karI nava pUrvanuM adhyayana karI jinakapIpaNuM aMgIkAra karIne ekala vihArI thayA. vihAra karatAM karatAM eka divasa mAsakSapaNane pAraNe rAjagRha nagaramAM bhikSAne mATe bhamatAM eka senIne ghera jaIne dharmalAbha Apyo. tyAre te tenI zreNika rAjAnI AjJAthI jinabhaktine artha ghaDelA eka ATha senAnA java bahAra mUkIne gharamAM gaye. te samaye keI eka kauMca pakSI tyAM AvIne te sarva java Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 213 gaLI gayA. metA munie te joyu. ane krauMca pakSI paNa uDIne uMce beThuM. seAnI bahAra AvyA ane java nahi jovAthI sAdhune te viSe pUchyuM. sAdhue vicAra karyAM ke 'jo huM pakSInuM nAma laIza tA A seAnI tene mArI nAkhaze." tethI dayAne lIdhe mauna dhAraNa karIne ubhA rahyA. sAdhuone te ceAgya ja che. kahyuM che ke-- bahu zrRNAti karNAbhyAmakSibhyAM bahu pazyati / na ca duSTa zruta saM, sAdhumAkhyAnumati !! 66 sAdhu baMne kAnathI ghaNuM sAMbhaLe che ane baMne netrathI ghaNu jue che; chatAM paNa sAdhu saghaLu joeLu ane sAMbhaLelu kahevAne ceAgya nathI ' 6 sAdhune vAravAra pUchatAM chatAM paNa javAkha na devAthI A cAra che ema mAnI sAnIe krodhavaza thaI lIlA cAMmaDAthI temanu mAthu* vITIne temane taDakAmAM ubhA rAkhyA. pachI taDakAne lIdhe kaThaNu thayelu. Ardra cAmaDuM. khe'cAvAthI naseAnA kheMcANune lIdhe te sAdhunAM baMne netrA nIkaLI paDayAM, tethI ghaNuM duHkha utpanna thayA chatAM paNa temaNe tenA upara rASa ANyA nahi. kSamAnA guNuthI saghaLAM karmonA kSaya karI AyuSyane a`te kevaLajJAna pAmIne metA muni mAkSe gayA te samaye lAkaDAnA kheAje paDavAthI utpanna thayelA zabdanA bhayathI vyAkula thayelA pelA pakSIe saghaLA javA vasI nAkhyA. te javAne joI bhaya pAmelA seAnI vicAra karavA lAgyA ke are! meM bahu kharAba kAma karyuM ! mai zreNika rAjAnA jamAI metAya nAmanA munine haNyA. jo rAjA A bAta jANaze te jarUra mAre sahakuTuMba nAza karaze' pachI bhayanA mAryA teNe parivAra sahita mahAvIra svAmI pAse : Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 upadezamALa jaIne cAritra grahaNa karyuM cAritra pALI, pApanI AlecanA karIne te saddagatie gaye. e pramANe anya muni mahArAjae paNa kSamA rAkhavI e A kathAne upadeza che. je caMdaNu bAhu, AliMI vAsiNa vi taTheI saMthaNuI je aniMdaI, maharisiNo tathya samabhAvA 92 che arthakoI caMdanavaDe bhujAne vilepana kare ane kaI vAMsalAvaDe tene che, keI stuti kare ane keI niMdA kare, muni te sarvanI upara samabhAvavALA heya." 92. - bhaktivaDe keI bAvanAcaMdanathI vilepana kare ane stuti kare temaja SavaDe keI bhujAne cheda kare ane niMdA kare, te baMnenI upara maharSie samabhAva rAkhe arthAt muni zatru-mitra upara samabhAvavALA ja heya. sIhagirissIrANuM, marda guNasaddahaMtANuM ! varo kira dAhI vAyatti, navi keviAM vayaNuM 93 artha-"gurumahArAjanA vacanane saddahanArA evA siMhagiri AcAryanA suziSyanuM kalyANa thAo. te ziSyAe "A vajA muni tamane vAMcanA Apaze" evA gurumahArAjanA vacanane asatya na karyuM." 93. arthAt A bAlaka vajA muni amane zuM vAMcanA Apaze? e vicAra paNa karyo nahi. gurumahArAjanA vacana pratye AvI daDha zraddhA jene hoya tevA ziSyonuM kalyANa thAya temAM zuM Azcarya ! ahIM vajI svAmInuM dRSTAMta jANavuM. ra6. gAthA-92 bAhu. vAsiNuM-kAbhidAzaeNa. gAthA 03-nAvikevinaMti nATyakarta. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA vajAsvAmInuM dRSTAMta. 6 bAlyAvasthAmAM padmAnusAriNI labdhinA baLathI sAdhvImukhe sAMbhaLIne agyAra aMganu jeNe adhyayana karyu che, ane jene ATha tanI uMmare gurue dIkSA ApelI che evA vasvAmI gurunI sAthe vihAra karatA hatA. eka divasa vajrasvAmIne upA zrayamAM mUkI sarva sAdhue geAcarIe gayA hatA. te avasare vajIsvAmIe saghaLA muniAnI upadhi ( Asana vigere upakaraNA ) ne hArabaMdha goThavI temAM munienI sthApanA karIne (munie beThA che ema mAnIne) pAte vacamAM besI meTe svare temane AcarAMgAdrinI vAMcanA ApatA hAya tema kheAlavA lAgyA. te avasare stha`DilabhUmithI AcAya AvyA. upAzrayanAM bAraNAM khaMdha joIne gurue gupta rIte aMdara joyu' te! vAravAmI sa munienI upadhine ekaThI karI chAtrabuddhithI bhaNAvatA hatA. gurue ciMtavyu. ke jo hu' ekadama bAraNu' ughaDAvIza tA te zakita thaze.' ema vicArI moTA svare 'nisihi' e pramANe traNavAra zabdoccAra karyAM. te sAMbhaLI guru AvyA che ema jANI vAsvAmIe laghulAghavI kalAe ekadama dareka upadhine tene sthAne mUkI daIne khAraNuM ughADayu.. gurue vicAyu' ke 'puruSaratnamAM ATalu badhu jJAna che, mATe Anu jJAna ajANapaNAmAM na jA.' evu... vicArI khIje divase 'siMhagiri' AcArya kaI kArya nu miSa karIne bIje gAma javAne ughukta thayA. te vakhate sAdhuee pUchyuM ke 'he svAmI ! amane vAMcanA kANu Apaze?' gurue kahyuM ke A vajrA nAmanA laghu suni tamane vAMcanA Apaze.' teoe kahyuM ke 'tatti ' (bahu sArU') te vakhate ' A bALaka mane zuM vAMcanA ApI zakaze?' evI zaMkA paNa teoe karI nahi. guru khIje gAma gayA. ziSyAe siddhAMtanI vAMcanA vajramuni pAse lIdhI. ayayana ahu sArI rIte thayu. pachI guru * " w 215 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 upadezamALA mahArAja padhAryA ane ziSyane pUchyuM ke-"kAMI adhyayana thayuM ke kema? teoe kahyuM ke "adhyayana bahu sArI rIte thayuM, thoDA divasamAM ghaNe abhyAsa thayo, mATe have pachI A vajasvAmI amArA vAMcanAcArya thAo." e pramANe sAdhuoe araja karavAthI gurue vajamunine AcAryapada ApyuM ane vAMcanAcArya tarIke sthApyA. jevI rIte siMhagiri ziSyoe gurunuM vacana mAnya karyuM tevI rIte bIjAoe paNa gurunA vacanamAM saMdeha karavo nahi" evI A kathAne upadeza che. miNa goNasaMgulIhiM, gaNehi va daMtakakalAI se ! Irachati bhANiUNuM, kaja tu tava jANuti 94 artha_"he ziSya! A sapane aMgulivaDe mApa athavA tenA daMtasthAna-dAMta gaNa" evI rIte guru mahArAje kahyuM sate ziSya "IcchuM chuM" athavA "tahatti" kahI te kArya karavA cAlyo jAya paNa vicAra na kare kAraNa ke tenuM kArya te guru mahArAja jANe che" 94. eTale tema zA mATe karavA kahe che te hetu guru mahArAja samaje che, temAM vinIta ziSyane vicAravAnI jarUra ja nathI. tethI temAM te vilaMba paNa karatuM nathI. jene AvI gurumahArAjanI pratIti heya tenuM ja kharuM vinItapaNuM samajavuM. kAraNuvija kyAI seya kArya vayaMti AyariyA te taha sahiyavaM, bhaviyavaM kAraNa tahiM 95 artha-"kAraNanA jANa evA AcArya keIka vakhata "A kAgaDo veta che" ema bele to te ja prakAre saIhavuM, kAraNa gAthA 94-daMtavalAyaM-AcaphalAiti daMtasthAnAni tameva. gAthA 95 veta kA. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 217 ke temAM koI paNa kAraNanuM hevApaNuM che." 15. kAraNa vinA AcArya tevuM kahe ja nahi, mATe AcAryanA tevA vacanamAM paNa zaMkA karavI nahi. je gihanaI guruvaryANuM, bhaNuta bhAva visuddhamaNo osahamiva pIjajatuM, te tasa suhAvatuM hoI 6aaaa artha-"bhAvathI vizuddha manavALe je ziSya kahevAtuM evuM gurumahArAjanuM vacana grahaNa kare che-aMgIkAra kare che tene auSadhanI jema pIvAtuM te gurunuM vacana sukhane ApanAruM thAya che." 96. jema pItAM kaDavuM lAge evuM paNa auSadha pIdhuM chatuM pariNAme ghaNA sukhane ApanAruM thAya che tema gurunuM vacana paNa aMgIkAra karatAM kadI kaSTakArI lAge te paNa je aMgIkAra kare che tene te pariNAme sukhane ApanAruM A bhava parabhavamAM hitakArI thAya che. aNuvattA viNIyA, vahukhamA niccabhattimaMtAyA gurukulavAsI amuI, ghanA sIsA iha susIlA meDA artha-"gurunI anuvartanAe cAlavAvALA, bAhyAvyaMtara vinayavaMta, bahu sahana karavAvALA, nitya bhaktivana, gurukuLavAse vasanArA (svecchAcArI nahi), jJAnAdi kArya siddha thaye paNa gurune nahi mUkavAvALA ane suzIla (samyam AcAravALA) evA ziSya A jagatamAM dhanya che." 97. jIvaMtassa Iha jase, kinnI mayarsa parabhave dharmo suguNasmaya niguNasaMya, Ajase kirI ahoya mAlakA artha- guNavaMta evA ziSyane jIvatA satA A bhavamAM yaza thAya che ane kIrti thAya che, temaja maraNa pAmya sate parabhavamAM tene dharma prApta thAya che. nirguNaduvinIta ziSyane A gAthA 96-bhanaMta. gAthA-97 bahu khama. gIthA 98-kittie muksa. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 upadezamALA bhavamAM apayaza ane apakIrti prApta thAya che ane parabhavamAM adhama -narakAdi gatinI prApti rUpa thAya che. ,, 98. vuDDAvAsevi Thiya, ahava gilANuM guru paraMbhavati / dattabve dhammavima saNu, dusikhiya tapi // 99 5 artha -'vRddhAvasthAne viSe ( vihArAdinI azaktithI eka sthAnake vidhipUrvaka ) sthita thayelA athavA glAna-vyAdhiyukta thayelA evA gurune datta nAmanA ziSyanI jema je parAbhava kare che te dha vicAraNA vaDe paNu duHzikSita jANavu', arthAt duSTa ziSyanuM AcaraNa samajavu." 99. ahIM dattanuM dRSTAMta jANavu'. 27. dattamuninuM dRSTAMta kullapura nAmanA zaheramAM saMghanI aMdara keAI sthavira (vRddha) AcArya hatA temaNe eka vakhate AgaLa mATeA duSkALa paDavAnA che ema jANI gacchanA sarva sAdhuone bIje deza mAkalyA; paNa vRddhapaNAne lIdhe pAte javAne azakta hAvAthI te ja nagarImAM mastInA nava bhAga kalpI eka sthAnavAsI thaIne rahyA. ekadA gurusevAne mATe datta nAmanA ziSya tyAM AvyeA. te ziSya je nivAsasthAnamAM gurune mUkIne gayA hatA te ja sthAna (bhAga)nI aMdara guru vihArakramathI AvelA hatA. tethI ziSya te ja sthAnamAM gurune joIne zakita thaI vicAra karavA lAgyA ke 'guru pAsaththA ane unmA'gAmI thayA jaNAya che, temaNe sthAna paNa badalyu hAya ema jaNAtuM nathI.' Ama vicArIne te judA upAzrayamAM rahyo. bhikSArthe gurunI sAthe nIkaLyA, ane ucca nIca kuLamAM pharatAM bhikSA nahi maLavAthI manamAM udvega pAmavA lAgyA. guru tenA mananA vicAra iMgitAkAravaDe jANIne kAImeTA zeThane gAthA 99- -vima saNa. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra19 upadezamALA ghera gocarIne mATe gayA. te zeThane ghera vyaMtaranA prayogathI eka bALakane pote jeIne gurue kahyuM ke-re nahi" e pramANe kahI capaTI vagADI eTale vyaMtarI nAsI gaI ane bALaka zAnta thaI gayuM. tethI khuzI thayelAM tenAM mAtApitAe gurune lADu vahorAvyA; te AhAra dattane ApIne gurue tene upAzraye meka. datta vicAravA lAgyuM ke "AvuM sthApanAkuLa chatAM paNa gurue mane bahu rakhaDAvyo. pachI gurue paNa sAmAnya kuLamAM jaI nIrasa AhAra grahaNa karI upAzraye AvIne AhAra karyo. pratikramaNa karatAM divasanA doSonI AlecanAne avasare gurue dattane kahyuM ke-re mahAnubhAva! teM Aje dhAtrIpiMDa (bALakone prasanna karI temanAM mAbApa pAsethI kherAka le te)nuM bhakSaNa karyuM che, mATe sArI rIte tenI AlocanA kara." e sAMbhaLIne datte vicAryuM ke-"guru mArA sUma doSa paNa jue che ane potAnA moTA moTA de paNa jotA nathI." Ama vicArIne te guru upara masara dharavA lAgyo. pachI pratikramaNa karIne pitAne sthAnake jatAM gurunA guNathI rajita thayelI zAsanadevIe "A dattane gurune parAbhavanuM phaLa batAvuM" evuM vicArI ghaNe aMdhakAra vikva tene meha pamADyo. datta kaMI paNa joI zakato na hovAthI AkuLavyAkuLa thavA lAgyo ane pokAra karavA lAgyo. gurue kahyuM ke "ahIM Ava." tyAre teNe kahyuM ke "tyAM kevI rIte AvuM? huM dvAra paNa joI zakato nathI." tyAre gurue pitAnI AMgaLI thuMkavALI karIne uMcI karI divAnI mAphaka baLatI dekhADI. datta te joIne vicAra karyo ke "guru bahu sAvadya (ati doSavALe) evA dIpaka paNa rAkhatA jaNAya che. e pramANe tene gurunA avaguNe ja bhAsavA lAgyA. pachI zAsanadevatAe kahyuM ke "are 1 makarara karI rAkhelA ghare ke jyAMthI yogya AhAra game tyAre maLI zake te sthApanAkuLa kahevAya che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 upadezamALA durAtman ! pApI! tuM gautama jevA guruneA parAbhava kare che? zu tAre dutimAM javuM che ?' e pramANe ghaNAM karkaza vAyAthI tene zikSA AvI. tethI datta muni pazcAttApa karatA satA gurucaraNanI aMdara paDaco ane vAravAra potAne aparAdha khamAvyA. chevaTe pApakanI samyak prakAre AlocanA karIne te saddagatie gayA. A pramANe datta muninA dRSTAMtathI ziSye gurunI avajJA karavI nahi, evA A kathAnA upadeza che. Ayariya bhattirAgA, kasa sunakhatta maharirasa sirasA / avivivasiaM, nacevaguruparabhavA sahie|10nA 242-66 'guru upara bhaktirAganuM dRSTAMta kahe che-AcAya upara bhaktirAga sunakSatra maharSi jevA kAne che ke jeNe jIvitavya paNa tajI dIdhuM, paraMtu gurunA parAbhava sahana karyAM nahi. 100. ahIM sunakSatra muninA sa''dha jANavA. 28. "" sunakSatra muninu vRttAMta HH "" eka vakhata zrI vIraprabhu zrAvastI nagarImAM samavasaryAM, tyAM gezalaka paNa AvyA. nagaramAM evI vAta phelAI ke Aje nagaramAM e sarvajJa AvelA che. eka zrI vIraprabhu ane khIje geAzAlaka e vAta gocarIe gayelA zrI gautama svAmIe sAMbhaLI, tethI teNe bhagava'tane pUchyuM ke- A gozAlaka kANu che ke je leAkeAnI 'dara satta evu' nAma dharAve che. ' bhagavAne kahyuM ke- he gautama ! sAMbhaLa. saravaNu nAmanA gAmamAM ma'khali nAmanA ma`kha jAtinA eka puruSa hatA. tene bhadrA nAmanI strI hatI, tenI kukSithI te janmyA che. jene ghaNI gAyeA hatI tevA eka brAhmaNanI gauzALAmAM janmavAthI tenuM nAma gozAlaka pADyu hatu. te yuvAna thayA tevAmAM huM chadmastha avasthAe krUratA rAjagRha nagarane vize cAturmAsa rahyo hatA. te paNa pharatA pharatA tyAM AvyA. me cAra Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 221 mAsakSapaNanAM pAraNAM paramAnna (kSIra) vaDe karyA. tene mahimA joIne te vicAra karavA lAgyuM ke "je huM Ane ziSya thAuM te dararoja miSTAnna maLe." e pramANe vicArI huM tamAre ziSya chuM' ema kahI mArI pAchaLa lAgyo. te mArI sAthe cha varSa paryata bhamyo. eka divasa koI yogine jeIne teNe mazkarI karI ke "A jUonuM zayyAtara che" tethI kredhita thayelA te gie tenA para telegyA mUkI. meM zItalezyA mUkIne tene bacAvyA. pachI teNe tejezyA utpanna karavAne upAya mane pUchayo. meM paNa bhAvi bhAva jANIne tene upAya kahyo, eTale te mArAthI judo paDyo. teNe cha mAsa kaSTa veThI telezyA sAdhI, ane aSTAMga nimittone paNa jANa tha. pachIthI A pramANe janasamudAya AgaLa te pitAnuM sarvapaNuM sthApita kare che, paraMtu te khoTuM che. te kAMI jina nathI ane sarvajJa paNa nathI." A pramANenI bhagavate kahelI hakIkata sAMbhaLIne trika (traNa mArga maLe te sthAna) mAM, cekamAM ane rAjamArgamAM saghaLA loko kahevA lAgyA ke "A gozAlaka sarvajJa nathI." e saghaLuM vRttAMta gozAlake keInA mukhethI sAMbhaLyuM, eTale tene krodha utpanna thaye. te avasare AnaMda nAmanA eka sAdhune gocarIe jatAM joIne teNe lAvyA ane kahyuM ke-"he AnaMda! tuM eka dRSTAMta sAMbhaLa. keTalAeka vANI A karIyANunA gADAM bharIne cAlyA. teo jaMgalamAM gayA. tyAM temane ghaNI tRSA lAgavAthI pANInI zodha karatAM teoe cAra rAphaDAnAM zikharo joyAM. teoe eka zikhara teDathuM, eTale temAMthI gaMgAjaLa jevuM nirmala jaLa nIkavyuM. saghaLAe te jaLa vAraMvAra pIne saMtuSTa thayA. bIjuM zikhara teDavA jatAM sAthenA keI eka vRddha mANase temane vAryA, paraMtu teo vAryA rahyA nahi. te zikhara teDatAM aMdarathI senuM nIkahyuM, e pramANe trIjuM zikhara bhedatAM aMdarathI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 upadezamALe rane nIkalyAM. ethuM zikhara bhedavA vakhate te vRddha ghaNA vAryA paNa teoe te zikhara teDayuM te temAMthI ati bhayaMkara duSiviSa sapa nIkaLavyo. teNe sUrya sAme joIne temanI upara daSTi phekI, jethI te saghaLA bhasma thaI gayA. pele vRddha vANIyo bacyA tevI rIte he AnaMda ! tAro dharmAcArya paNa potAnI addhithI tRpta na thatAM mArI IrSyA kare che tethI huM tene bALIne bhasma karI nAkhIza. paraMtu tuM tene hipadeza denAra thavAthI tene huM bALIza nahi." e pramANe sAMbhaLIne bhayabhIta thayelA AnaMda bhagavAnane sarva hakIkata kahI. bhagavaMtanI AjJAthI gautama Adi munione te vAta jaNAvI, jethI teo sarva bhagavaMtanI dUra pitApitAne sthAne besI gayA. eTalAmAM gozAlaka tyAM AvI prabhune kahevA lAgyo ke "he kAzyapa ! tuM mane potAne ziSya kahe che te khoTuM che. te tAro ziSya te marI gayo. huM te tenuM zarIra baLavAna jANune te zarIramAM sthiti karI rahyo chuM.' e sAMbhaLIne "A bhagavAnanI avajJA kare che" ema jANI gurubhaktimAM atyaMta rAgavALA sunakSatra nAmanA sAdhue gozAlakane kahyuM ke "are! tuM tArA dharmAcAryanI niMdA kema kare che? te ja tuM zAlaka che (bIje nathI)" e sAMbhaLIne gaNAlake kodhavaza thaI te jelekSAthI sunakSatra munine bALI nAkhyA. samAdhithI mRtyu pAmI te AThamA devalekamAM devapaNe utpana thayA. e samaye bIjA sarvAnubhUti nAmanA sAdhue paNa sarva ane svabhAvI anazana karI gozAlakanI sanmukha AvIne kahyuM ke "tuM svadharmacAryanI niMdA kema kare che?" tethI duSTa gozAlake temane paNa bALI nAMkhyA. te marIne bAramA devalokamAM utpanna thayA. pachI bhagavAne kahyuM ke "he gozAlaka ! tuM zA mATe tArA dehane gopave che? jema keI cAra bhAgate sate kaI na dekhe teTalA mATe Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 223 taraNuM potAnI ADu. dhare che paNa tethI te chAnA rahetA nathI, tevI rIte tu paNa mArAthI ja bahuzruta thayA che ane mArI ja apalApanA kare che." ityAdi vacanAthI krodhita thaIne teNe bhagavAnanI upara pazu telezyA mUkI te teolezyA bhagavAnane traNa pradakSiNA karI pAchI vaLIne gAzAlakanA zarIramAM ja peThI. pachI geAzAlaka AyeA ke 'huM kAzyapa tu' AjathI sAtame divase maraNa pAmIza' tyAre bhagavAne kahyuM ke 'hu' tA seALa varSa sudhI kevaLIpaNe vicarIza, paraMtu tuM teA AjathI sAtame divase mATI vedanA bhAgavIne maraNu pAmIza." pachI geAzAlaka pAtAne sthAne AnyA. sAtame divase zAMta pariNAmathI samakita phaeNrazyu' tethI te manamAM vicAra karavA lAgyA ke are! meM A atyaMta viruddha AcaraNa karyuM". me' bhagavAnanI AjJAnA lApa karyo! me sAdhuonA ghAta karyAM! AvatA bhavamAM mArI zI gati thaze ?" e pramANe vicArI ziSyAne khelAvI kahyuM ke mArA maraNu pachI mArA levarane pagathI mAMdhIne zrAvastI nagarImAM cAre tarapha pheravo. kAraNa ke huM jina nahi chatAM 'huM jina chuM' evu' me* leAkamAM kaherAvyu che. " A pramANe AtmaniMdA karate satA maraNa pAmIne te khAramAM devaleAkamAM utpanna thayA. pachI ziSyAe gurunu vacana mAnya karavA mATe upAzrayanI aMdara zrAvastI nagarI AlekhI kamADa 'dha karI kalevarane page rajju khAMdhIne cAre tarapha pheravyu.. . e pramANe sunakSatra muninI peThe anya sAdhue paNa gurubhaktimAM rAga karavA, evA A kathAne upadeza che. pusnehiM cAiyA purakaDehiM, siribhAyaNuM bhaviasattA / guru mAgamesibhaddA, devayamiva pannuvAsati / 11 / gAthA 101-puNeai. 66 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA artha-pUrvakRta puNyavaDe gherAyelA, lakSmInA bhAjana ane AgAmi kALe jemanuM kalyANa thavAnuM che evA bhavya jI pitAnA gurune devatAnI jema seve che. arthAt jevI rIte devanI sevA kare tevI rIte gurunI paNa sevA kare che. 101. bahu sukha sayasahasANa, dAyagA me agA dusahasANuM ! AyariA kuDa me, kesi osi. tehevuM che 102 artha-"bahu prakAranA lAkhegame sukhanA ApanArA, ane seMkaDo athavA hajAre duHkhathI mUkAvanArA dharmAcArya hoya che, e vAta pragaTa che emAM saMdeha jevu nathI), pradeza rAjAne kezI gaNadhara tevI ja rIte sukhanA hetu thayelA che. 102. ahI kezI gaNadhara ane pradeza rAjAne upanaya jANa. 39 jabUdvIpanA bhAratavarSamAM kekyAddha dezamAM tAMbI nAmanI nagarI che. tyAM adharmIno ziromaNi jenA hasta niraMtara rudhirathI lepAyelA ja rahe che e paralokanI darakAra vinAne ane puya-pApamAM nirapekSa pradeza nAmano rAjA hate. tene citrasArathi nAmane maMtrI hatA. tene eka divase pradeza rAjAe zrAvastI nagarImAM jitazatru rAjAnI pAse karyo. tyAM te kezikumAra nAmanA muninI dezanA sAMbhaLIne parama zrAvaka thayo. pachI teNe kezikumArane vijJapti karI ke "he svAmInuM ! eka vakhata Ape tAMbI nagarIe padhAravAnI kRpA karavI. Apane tethI lAbha thaze. kezigaNadhare kahyuM ke "tamAro rAjA bahu duSTa che tethI kevI rIte AvIe ? " citrasArathie kahyuM ke "rAjA duSTa che te tethI zuM? tyAM bIjA bhavya che paNa ghaNuM vase che. tyAre kezikumAre kahyuM ke "prasaMge IzuM " pachI citrasArathi tabIra AvyA. anyadA kezikumAra paNa ghaNA muniothI parivrata thaI gAthA 102-hasANuM. tehetatuM sukhahetu Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 225 tAMbInI bahAra mRgavana nAmanA upavanamAM samavasaya. citrasArathi temanuM AvavuM sAMbhaLI manamAM vicAra karavA lAgyo ke huM rAjyaciMtaka chatAM dubuddhi ane pApI evo mAro rAjA narake na ja joIe, mATe tene A muni pAse laI jAuM.' evuM vicArI adhakIDAnA miSathI rAjAne nagara bahAra laI gayA. pachI ati zramathI thAkI gayela rAjA zrI kezikumAre alaMkRta karelA vanamAM AvyuM. tyAM ghaNuM lokene dezanA detAM temane joIne rAjAe citrasArathine pUchyuM ke "A muMDe jaDa ane ajJAnI lekenI AgaLa zuM kahe che?" citrasArathie kahyuM ke-"huM jANato nathI." je ApanI IcchA hoya te cAle. tyAM jaIne sAMbhaLIe. e pramANe kahetAM rAjA citrasArathinI sAthe tyAM gaye, ane vaMdanAdi vinaya karyA vinA gurune pUchayuM ke "Apane hukama hoya te besuM?" gurue kahyuM ke "A tamArI bhUmi che, mATe icchA mujaba kare." e sAMbhaLIne rAjA temanI AgaLa beThe. tene beThelo joIne AcArya vizeSe karIne jIva AdinuM svarUpa varNavyuM. te sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke "A sarva asaMbaddha che. je vastu pratyakSa dekhAya te ja sat hoya che. jema pRthvI jaLa, teja ne vAyu pratyakSa dekhAya che tema A jIva pratyakSa dekhAtuM nathI tethI AkAzapu5vat avidyamAna evI jIvasattA kema mAnI zakAya?" tyAre kezikumAre kahyuM ke "he rAjA! je vastu tArI najare dekhAya nahi te zuM saghaLAnI najare na dekhAya? jo tuM kahIza ke "je huM dekhuM nahi te sarva asatya che te te mithyA kathana che. kAraNa ke saghaLAe joyuM hoya ane eke na joyuM hoya te te asatya karatuM nathI. vaLI je kahI zake "saghaLAo joI zakatA nathI " to tuM zuM sarvajJa che ke jethI badhA joI zakatA nathI evI tane khabara paDI? upa. 14 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 upadezamALA je sarvajJa che te te jIvane pratyakSa jue che. tuM tArA zarIranA agra bhAga jaI zake che paNa pRSTha bhAga joI zakto nathI te jIvanuM svarUpa ke je arUpI che te te zI rIte joI zake ? mATe jIvasattA che ema mAnIne parAkanuM sAdhana che ema pramANu kara." tyAre pradeza rAjAe kahyuM ke "he svAmI ! mAre pitAmaha atyaMta pApI hato te tamArA mata pramANe narake ja joIe. tene huM ghaNe ja priya hatuM, paNa teNe AvIne mane kahyuM nahi ke pApa karIza nahi. pApa karIza te narake javuM paDaze, tyAre jIvasattAne huM kevI rIte mAnya karuM?" kezikumAra munie kahyuM ke "tene uttara sAMbhaLa-tArI sUrIkatA rANInI sAthe viSayasevana karatAM kaI parapuruSane jo tuM jue to tene tuM zuM kara?" rAjAe kahyuM ke huM tene eka ghAe be TukaDA karI mArI nAkhuM, eka kSaNa kuTuMbameLApa karavAne mATe tene ghera javAnI paNa rajA ApuM nahi." gurue kahyuM ke e pramANe nArakIo paNa karmathI baMdhAyelA hevAthI atre AvI zakatA nathI." pharIthI rAjAe kahyuM ke "ati dharmiSTa evI mArI mAtA tamArA mata pramANe svargamAM gaI haze. teNe paNa AvIne mane kahyuM nahi ke vatsa! puNya karaje. puNya karavAthI svarga maLe che, to huM jIvasattAne kevI rIte pramANa karuM?" tyAre kezigaNadhare kahyuM ke "tame bhavya vastra paherI caMdana AdithI zarIrane lipta karI strInI sAthe mahelamAM kIDA karatA ho te vakhate koI caMDAla tamane apavitra bhUmimAM bolAve te tame tyAM jAo ke nahi?" rAjAe kahyuM ke "na jAuM." gurue kahyuM ke tevI rIte deve paNa pitAnA bhogone cheDIne durgadhathI bharelA A mRtyulokamAM AvatA nathI. kahyuM che ke-- cattAripaMcajoyaNasayA, gaMdhoa maNua logasA u vaccaI jeNuM, na hu devA teNu AnaMti che A manuSyalokane durgadha cAraze pAMcaze jana sudhI uce Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 227 jAya che, tethI devatAo ahIM AvatA nathI." pharIthI rAjAe kahyuM ke "he svAmI! ekavAra meM eka rane jIvate paDakyo ane loDhAnI keThImAM nAkhI tenuM bAraNuM baMdha karyuM. kALe karIne te koThInuM bAraNuM ughADI joyuM to cAra marI gaye hato ane tenA kalevaramAM ghaNuM jIvaDAMo utpana thayAM hatAM paNa temAM chidra paDelAM nahetAM te te jIvane nIkaLavAnA ane bIjA ane AvavAnAM chidro te hevA joIe. meM te joyAM nahi tethI kahuM chuM ke jIva nathI." kezikumAre kahyuM ke "keI eka puruSane gharanA garbhAgAramAM rAkhavAmAM Ave ane gharanAM sava dvAra baMdha karavAmAM Ave, pachI te mathe rahyo te zaMkha ne bherI vigere vAjiMtra vagADe, te tene zabda bahAra saMbhaLAya ke nahi?" rAjAe kahyuM ke "saMbhaLAya." gurue kahyuM ke "bahAra zabda AvavAthI zuM oraDAnI bhIMtamAM chidro paDe che?" rAjAe kahyuM ke "paDatAM nathI." gurue kahyuM ke "jo rUpI zabdathI chidra paDatAM nathI te arUpI jIvathI chidro kema paDe?" pharIthI pradezI rAjAe kahyuM ke "he svAmI! eka cAranAM meM kakaDe kakaDA karI tenA dareka pradeza joyA paNa temAM jIva jevAmAM AvyuM nahi." kezigaNadhare kahyuM ke "tuM kaThIyArAnI jevA mUkha dekhAya che. keTalAeka kaThIyArAo lAkaDAM levAne mATe vanamAM gayA. temAMthI eka kaThIyArAne kahyuM ke "A agni che. tethI raIne vakhata thAya tyAre raseI karaje." kadi A agni bujhAI jAya te A araNanA kANamAMthI agni utpanna karaje. e pramANe kahIne teo gayA. ahIM agni bujhAI gayo tethI pelA mUkha kaThIyAre araNInuM lAkaDuM lAvI tenA cUrecUrA karyA, paraMtu agni utpanna thayo nahi. teTalAmAM pelA kaThIyArAo AvyA. teoe tenI mUrkhatA jANe bIjuM araNanuM kASTa lAvI tenuM maMthana karIne temAMthI agni pragaTa karyo, ane rasAI karI bhojana karyuM. ema jevI rIte kASTanI aMdara rahele agni upAyathI sadhAya Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA che tevI rIte dehamAM rahelA jIva paNa sAdhI zakAya che." e pramANe sAMbhaLIne pradeza rAjAe kahyuM ke "he svAmin ! meM eka ceranuM vajana karI tenA zvAsanuM ruMdhana karIne tene mArI nAMkhe. tene pharIthI te te te teTalA ja vajanane thayo, tyAre meM jANyuM ke "jIva nathI." je tenAmAM jIva heta te jIva jatAM te kAMIka e che thAta" kezigaNadhare kahyuM che "he mahIpati! jema pUrve je khelI cAmaDAMnI dhamaNane pAchaLathI vAyuthI pUrNa karIne jokhatAM paNa te teTalI ja thAya che-bhAra vadhatuM nathI, tevI rIte jIva saMbaMdhI tuM sArI rIte vicAra kara. jyAre rUpI dravya rUpa vAyuthI bhAra vadhyo nahi te arUpI dravya jIvanA javAthI nyUnatA zI rIte thAya? sUkSama evA rUpI dravyonI paNa vicitra gati che te arUpI dravyanI vicitra gati hoya temAM te zuM kahevuM ! mATe A bAbatamAM tuM zA mATe zakita thAya che ! AtmA ApaNane anumAna pramANuthI gamya che ane kevalIne pratyakSa pramANathI gamya che. vaLI "huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM" e prakAranuM je jJAna thAya che te AtmAnuM ja lakSaNa che. mATe jema talanI aMdara tela, dUdhanI aMdara ghI ane kASTanI aMdara agni rahela che tema dehanI aMdara jIva raheluM che." ItyAdi aneka praznonA uttara zAstrayuktithI ApyA. tethI saMdeharahita thayela rAjA vicAra karavA lAgyuM ke "A vAta satya che, A jJAnane dhanya che, pachI gurune namaskAra karIne rAjAe vijJapti karI ke "he bhagavan! tamArA upadezarUpI maMtrathI mArA hRdayamAM rahele mithyAvarUpI pizAca bhAgI gaye, paraMtu kulaparaMparAthI AvelA nAritaka matane huM kevI rIte che DuM?" tyAre kezikumAra munie kahyuM ke "he pradeza rAjA ! tuM lehavaNikanI peThe mUkha kema bane che? te vArtA A pramANe che-- keTalAka vaNiko vyApAra karavAne mATe paradeza javA cAlyA, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 229 mArgamAM teoe eka loDhAnI khANa dIThI, eTale teoe loDhAnAM gADAM bharyA. AgaLa cAlatAM tAMbAnI khANa je tethI loDhuM khAlI karIne tAMbu bharyuM. mAtra eka vANIyAe loDhuM khAlI karyuM nahIM. AgaLa cAlatAM teoe rUpAnI khANa joI, eTale tAMbu khAlI karI rUpuM bharyuM. ghaNuM kahevA chatAM paNa pelA lehavaNike leDuM kADhI nAkhyuM nahi AgaLa cAlatAM teoe senAnI khANa joI, eTale rU! khAlI karI senuM bharyuM. AgaLa cAlatAM ratnonI khALa jeI eTale sonuM khAlI karI ratna bharyA. te vakhate teo pelA lehavaNikane kahevA lAgyA ke "he mUkha ! A meLavela ratnasamUha tuM zA mATe gumAve che ! loDhuM tajI daIne ratna grahaNa kara, nahi te pAchaLathI jarUra tane pazcAttApa karavo paDaze" e pramANe tene ghaNuM kahevAmAM AvyuM chatAM teNe mAnyuM nahi ane kahevA lAgyo ke "tamArAmAM sthiratA nathI, tethI ekane choDI bIjAne grahaNa kare che ane bIjAne choDI trIjAne grahaNa kare che paNa huM e pramANe karatA nathI. meM te jene svIkAra karyo tene karyo. pachI te saghaLA ghera AvyA, ane rananA prabhAvathI pelA vaNike sukhI thayA. temane sukhI thayelA joIne lehavaNika manamAM pazcAttApa karavA lAgyo ke "are ! meM A zuM karyuM ! teonuM kahevuM meM mAnyuM nahi." ema teNe ghaNA kALa sudhI zaca karyo. e pramANe he pradezi rAjAtene paNa havaNikanI peThe pazcAttApa karavo paDaze. vaLI je vivekI hoya che te zuM kuLaparaMparAthI Avela roga ke dAridrane tyAga karavA nathI Icchato ? je kuLamArga te ja dhama hoya te pachI duniyAmAM adharmanuM nAma paNa naSTa thaze. vaLI- dAridyadAspadurnayabhaMgatA du:khitAdi pitRcaritam navaM tyA jaye tana svakulAcArakakathitana: che "dAridra, dAsapaNuM, anIti, durbhAgI paNuM ane dukhIpaNuM Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 upadezamALA Adi je peAtAnA pitA e Acayu" hoya tene pAtAnA kuLAcAra e ja nIti che, ema kahenArA putrAe na ja tajavu joIe." mATe he rAjA ! kuLAcAra e dharma nathI, kiMtu jaMtunI rakSA karavI ityAdi ja dharma che." ityAdi vacanAthI pratidha pAmelA pradezi rAjA vinaya pUrvaka bAlye! ke 'he bhagavan ! A ApanuM vAkaya satya che ane tavarUpa che, e ja kharo artha che, e sivAya khIju` sa anatha ja che.' e pramANe kahIne pradezika rAjAe samakitamULa khAra tratA grahaNa karyo. pharIthI zikSAne avasare kezi gaNudhare kahyuM ke-- mANu tuma paaisI puthvi rmaNije bhavittA pucchA aramiNo bhavasiiti. A rAjapraznIya sUtranA ALAveA che. tenA bhAvArtha e che ke ' pradezi rAjA ! tu pUrve ramaNika thaIne pazcAt (have) aramaNika na thaIza.' eTale prathama anyane dAtA thaI sAMprata kALe jinayamanI prApti thavAthI temanA adAtA na thaIza.' kemake tema thavAthI amane aMtarAya krama badhAya ane jinadhanI apabhrAjanA (niMdA ) thAya. vaLI lAMbA vakhatathI cAlyA AvatA dAnane niSedha karavAthI leAkaviruddhatA ane aprabhrAjanAdi doSa tane pazu prApta thAya. mATe jene ApatA hai| tene ApavuM. paNa pAtrabuddhie na ApavuM' arihaMta vigere paNa ucita dAnanA niSedha karatA nathI, mATe tAre teA mithyAtvane tajavu' ane savathI uttama evA dayA dAnane niraMtara dhAraNa karavuM',' e pramANe gurunI zikSA grahaNa karIne pradezi rAjA ghera AvyA, ane peAtAnA dhananeA (rAjayanI AmadAnInA ) eka bhAga aMtaHpura mATe, trIjo bhAga sainya mATe, bhAga trIjo bhaDAra mATe ane cAthA bhAga dAnazAlA mATe upayeAgamAM levA. e pramANe mukarara karIne sa upaja cAra bhAgamAM vahe'cI dIdhI. anukrame Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 upadezamALA zrAvakapaNuM pALatAM keTaleka kALa vyatIta thayA bAda ekadA para puruSamAM lubdha thayelI "sUryakAntA' nAmanI tenI paTTarANIe tene bhejanamAM viSa ApyuM te vAtanI bhejana karyA pachI pradezi rAjAne khabara paDI, paraMtu avyAkuLa citta rANI upara kiMcita paNa krodha karyA vinA pauSadhazAlAmAM AvI, darbhane saMthAre karI, IzAna keNa sanmukha besI, bhagavAna dharmAcArya zrI kezigaNadharane namaskAra karI, pite lIdhelA vratamAM lAgelA aticAronI samyaka prakAre AlecanA pratikramaNa karIne teNe kALa karyo, ane sUryAbha nAmanA vimAnamAM cAra palyopama AyuSyavALe sUryAbha nAmane deva thayo. pAcho tyAMthI cyavI mahAvidehamAM avatarIne mekSe jaze. A pramANe narakamAM javAne taiyAra thayelA atipApI pradeza rAjAe je devavimAna prApta karyuM te kezigaNadharanuM ja mAhAya che. mATe " duHkhanuM nivAraNa karanAra ane sukhane prApta karAvanAra dharmAcAryonI ja yatna pUrvaka sevA karavI" e A kathAne upadeza che. A ja hakIkata gAthA 103 mAM graMthakartA pote ja kahe che te A pramANe- narayagaIgamaNupaDihathaekae, taha esiNA rannA amaravimAruM patta, te AyariyappabhAveNuM che 103 che artha "temaja narakagatie javAnuM prasthAnuM karyA chatAM pradezi. rAjAe je devavimAna prApta karyuM te AcAryanA prabhAvathI ja jANavuM." 103. tethI gurunI sevanA ja meTA phaLane ApanArI che. vaLI- ghammamaIhiM aIsuMdarehi kAraNuguNavaNIehiM. 59hAyaMte ya maNuM, sIsaM coI Ayarie che 104 | gAthA 103-raIgai. prasthAnake kRta. gAthA 104-dhamahi , Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 '' atha. AcAya dhama maya, atisuMdara ane jJAna-darzanacAritra rUpa kAraNa saMbaMdhI guNuAe sahita evAM vacanA vaDe ( ziSyanA ) manane AnaMda upajAvatA satA ziSyane preraNA kare che-zikSA Ape che. 2, 104. upadezamALA "d dharmamaya te dharmanI pracUratAvALAM ane ati suMdara eTale doSarahita evAM vacana jANavAM. jIa kAuNu paNu, turamaNi dattassa kAlianjeNu ! avie sarIra' catta, naya bhaNia mahammasa juta / / 10 / / a-- turamaNa nagarImAM kALikAcArye datta rAjAnI AgaLa jIvitavyanuM paNa karIne zarIra pazu (manavarDa) takhyuM, paraMtu adhama sa yukta (asatya vacana) khelyA nahi.'' 105. itta rAjAe yajJanu' phaLa pUchaye sate kALikAcArye tenA bhaya mAtra avagaNIne manavaDe zarIra paNa tajI daI ne 'tenuM phaLa naraka che , ema spaSTa kahyuM, paNa dharma viruddha uttara ApyA nahi. e pramANe anya munie bhayanA prasaMgamAM paNu asatya vacana khelavu nahIM. ahIM kALikAcAyanA sabaMdha jANavA. 30. kAlikAcA nI kathA hatA. 6 6 turajI nAmanA nagaramAM ' jitazatru' nAme rAjA te gAmamAM eka kAlika' nAmanA brAhmaNa rahetA hatA. te brAhmaNane 'bhadrA' nAme bahena hatI, ane te bhadrAne datta ' nAme putra hatA. ekadA kAlika brAhmaNe peAtAnI meLe pratibeAdha pAmIne cAritra grahaNa karyuM ane anukrame temaNe AcArya pada meLavyuM. temanA bhANeja datta svaccha MdI thayA ane dyUta Adi vyasanAthI parAbhava pAmI rAjAnI sevA karavA lAgyA. kama cAge rAjAe tene maMtrIpada Apyu.. adhikAra maLatAM rAjAne ja padmabhraSTa karIne te rAjya pacAvI pADayo. rAjA paNa tenA bhayathI nAsI gAthA 10pa-turrimaNA, tyAra Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 233 gayeA ane guptapaNe kAI sthAnake rahyo. pachI mahAkrUra kama karanArA te datta rAjA mithyAtvathI mAha pAmIne aneka yajJA karAvavA lAgyA ane sakhyAbaMdha pazuonA ghAta karavA lAgyA. anyadA avasare kAlikAcArya mahArAja tyAM samavasaryAM, tyAre bhadrA mAtAnA AgrahathI datta rAjA vAMdavAne ANye. gurumahArAje dezanA ApI ke-- tharmohana dhanata eva samastakAmA kAmebhya eva sakale driyajaM sukha ca| kAryArthinA hi hiM khalukAraNameSaNIya dharma vidheya iti tattvavidA vadanti dharmAMthI dhana maLe che, dhanathI samasta kAmanAe siddha thAya che ane sarva kAmanAnI siddhithI samagra indriyajanya sukha prApta che. mATe kAryArthIe te avazya kAraNu zeAdhavu joI e, tethI dharma karavA evu' tattvavetAe kahe che. '' A pramANe sAMbhaLIne datte yajJanu phaLa pUchyuM, gurue kahyuM ke jyAM hiMsA hAya tyAM dhanA abhAva che.' kahyuM che ke-- damAdevagurupAstirdanamadhyayana tapaH / samapyaMtadala hiMsAM cenna parityajet // "iMdriyeAnuM kramana, devagurunI sevA, dAna, adhyayana ane tapa-e saghaLAM jo hiMsAne tyAga na kare tA vya che." pharIthI datta yajJanuM phaLa pUchyuM. tyAre gurue kahyu ke 'hiMsA durgAtinu kAraNa che. ' kahyu' che ke , paMgukuSTikuNitvAdi dA hiMsAphala` sudhIH / nirAgastrasajjatUnAM hiMsAM saMkalpatastyajet // 66 DAhyA mANase pAMgalApaNuM, kADhI ApaNuM ne huM ThApaNu, vigere hiMsAnAM kula che ema jANIne niraparAdhI evA trasa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 upadezamALA prANIonI hiMsA saMka95vaDe paNa na karavI." tyAre vaLI datte kahyuM ke "tame A ADe ADe uttara kema Apo cho ? yajJanuM phaLa jevuM hoya tevuM satya kahe." tyAre kAlikAcArye vicAra karyo ke jo ke A rAjA che ane yajJamAM prItivALe che te chatAM je banavAnuM hoya te bano paNa huM mithyA bAlIza nahi. prANute paNa mithyA bolavuM kalyANakArI nathI." kahyuM che ke niMdanta nItinipuNa yadi va tuvantu lamI: samAviza8 gacchatu vA yatheSTam ! adya vA maraNamatu yugAntare vA nyAyAtpathaH pravicalakti pada na dhIrA: che nI puNa gaNAtA leke bhale niMdA karo athavA stuti karo, lakSamI bhale prApta thAo athavA marajI mujaba cAlI jAo, maraNa Aja thAo athavA yugane aMte thAo, paraMtu dhIra puruSe nItinA mArgathI eka pagaluM paNa khasatA nathI." ( A pramANe vicArI kAlikAcArye kahyuM ke "he datta! huM nizcaya pUrvaka kahuM chuM ke narakagati e ja yajJanuM phala che." kahyuM che ke yUpe chinyA pazUn hatyA, kRtvA rudhirakaImam yavaM gamyate svarga, narake kena gamete ! yastaMbha chedI, pazuone haNa ane rudhirane kIcaDa karI je svarge javAtu hoya te pachI narakamAM kevuM jaze?" datte kahyuM ke "e kevI rIte jaNAya?" gurue kahyuM ke "AjathI sAtame divase ghoDAnA paganA DAbalAthI uDelI viSTA tArA mukhamAM paDaze, ane pachI tuM leDhAnA keThImAM purAIza. A anumAnathI tArI avazya narakagati thavAnI che ema jANaje." datte kahyuM ke "tamArI zI gati thaze?" gurue kahyuM ke "ame dharmanA prabhAvathI svarge jaIzuM. A pramANe sAMbhaLIne krodhita thayelA datte vicAra karyo ke jo sAta divasanI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 235 aMdara A vAkaya pramANe na bane te pachI huDa avazya Apane mArI nAMkhIza.' Ama vicArI kAlikAcAya nI AsapAsa rAjasevakAne sUkI pote nagaramAM AvyeA, ane AkhA zaheranA tamAma rastAomAMthI apavitra padArtho kADhI nakhAvI sApha karAvyA ane sa sthaLe puSpA verAvyAM. peAte aMtaHpuramAM ja rahyo. e pramANe cha divasA vyatIta thayA pachI AThamA divasanI bhrAMtithI sAtame divase krodhayukta banI gheADA upara svAra thaI gurune havA cAlyeA. tevAmAM kAI eka vRddha mALI krasta javAnI hAjatathI pIDA pAmavAne lIdhe rastAmAM ja viSTA karI tene puSpothI DhAMkIne cAlyeA gayA. tenA upara datta rAjAnA gheADAnA paga paDayo, tethI vidyAnA aMza uchaLIne rAjAnA mukhamAM paDatho. eTale gurunA vacanapara vizvAsa AvavAthI rAjA pAche vaLyA tyAM ekAMta jANIne jItazatru rAjAnA sevakAe tene pakaDI lIdhA ane jitazatrune gAdIe besAryAM. pachI sAma`tarAjAee vicAyu " ke jo A jIvatA raheze. tA duHkhadAyI thaze.' ema vicArI teoe tene leADhAnI kAThImAM nAMkhyA. pachI ghaNA divasa paryaMta mahAna du:kha bhogavatA satA vilApa karatA ane peAkAra karatA te mRtyu pAmyA. marIne te sAtamI narake gayA, ane zrIkAlikAcAya te cAritrane sevIne svage gayA. ' e pramANe sAdhue prANAMta paNa mithyA bhASaNa na karavu evA A kathAne upadeza che. phuDapAgaDamakahatA, jaDDia' kheAhilAbha muhaNu jahu bhagavaA visAlA, jaramaraNamahAahI Asi|106| artha " sphuTa pragaTa ( satyArtha) na kahevAthI yathAsthitasatya evA meAdhilAbhane AgAmI bhave dhama prAptine haNI nAkhe gAthA 10-maheAhi. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 upadezamALA che-vinAza kare che. jema bhagavaMta zrI mahAvIra svAmIne ( marIcinA bhavamAM satya na kahevAthI) vizALa evA jarA maraNu rUpa maheAdhimahAsamudra thayA. arthAt kaTArkaTi sAgaropama pramANu sa'sAra vadhAryA." 106. ahI'zrI mahAvIra svAmInA pUrva bhavanA saMbaMdha jANave 31. prathama bhavamAM pazcima mahAvidehane viSe 'nayasAra' nAme kaMI zrAmAdhipati (gAmetI) hatA. te eka divasa kASTa levAne mATe vanamAM gayA. madhyAhna samaye bhAjana taiyAra karyuM. te avasare sAthathI vikhUTA paDI gayelA keAI eka muni tyAM AvyA tene joI ne nayasAra ghaNA khuzI thayeA ane bhAvathI zraddhA pUrvaka tene AhAra ApyAM. AhAra karI rahyA pachI sAdhune mArga batAvavAne mATe te sAthe gayA. sAdhue paNa ceAgya jIva jANIne tene dezanAvaDe samyaktva prApta karAvyu. pachI te sAdhune namIne ghera gayA. kAlAMtare maraNa pAmIne te saudharma devaleAkamAM utpanna thayA. e bIjo bhava thayA. tyAMthI cyavIne trIjA bhavamAM rici nAme bharata cakravatI nA putra thayA. zrI RSabhadeva bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI, bhAgAnA tyAga karI sthavira muni pAse cAritra grahaNa karyuM. pachI agyAraaMganu adhyayana karI caritra pALatAM ekavAra uSNakALamAM tApathI pIDita thaI ne te vicAra karavA lAgyA ke ' mArAthI cAritra pALavuM muzkela che, A cAritradharma ati duSkara che, tethI mArAthI te pALI zakAya tema nathI ane ghera javuM e paNa ceAgya nathI.' e pramANe vicAra karIne teNe eka navA tridaDI veSa grahaNa karyAM; paraMtu je koI tene dhama pUche tenI AgaLa sAdhudhama prakAzita kare ane je keAI tenI dezanAthI pratimAdha pAme tene bhagavAnanI pAse mekale A pramANe teNe aneka rAjaputrAne pratibedha pamADatho. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma upadezamALA 237 - A sthitimAM paNa marIci bhagavAnanI sAthe vicare che. vihAra karatAM karatAM eka vAra bhagavAna ayodhyAmAM samavasaryA, bharata cakrI prabhune vAMdavA AvyA ane dezanAne aMte pUchyuM ke "he bhaga van ! A AvI meTI sabhAmAM kaI paNa bhAva ( thanAra) tIrthaMkara che?" bhagavAne kahyuM ke "A tridaMDI sanyAsI vezadhArI marIci nAme tAro putra A covIzImA covIzamA "vardhamAna" nAme tIrthakara, mahAvidehane viSe mUkA nagarImAM "priya mitra" nAme cakravatI ane A bharatakSetramAM ja "tripRSTha" nAme pahele vasudeva thaze. e prathama be padavI bhogavI chevaTe tIrthakara thaze. e sAMbhaLI bharate marIci pAse jaI traNa pradakSiNA daI namaskAra karIne kahyuM ke "he marIci ! A saMsAramAM jeTalA lAbha che teTalA badhA te meLavyA che. kAraNa ke tuM cakravartI, vAsudeva ane tIrthakara thanAra che, mATe huM tArA parivrAjaka veSanI anumodanA karatA nathI, paraMtu tuM chelle tIrthakara thanAra che tethI huM tane vAMdu chuM." e pramANe kahIne bharata cakrInA gayA pachI marIcie traNa vakhata paga pachADI nAcatAM nAcatAM kahyuM ke "huM traNa pada meLavIza tethI mAruM kuLa uttama che. e pramANe vAraMvAra kuLano mada karavAthI teNe nIca gotra bAMdhyuM. anyadA prathama prabhu mokSe gayA pachI sAdhu sAthe vihAra karatAM tenA zarIre mAMdagI AvI, paraMtu sAdhunA AcArathI rahita hovAne lIdhe tenI keI e sevA cAkarI karI nahi, tethI te vicAra karavA lAgyo ke "je huM sAjo thAuM te eka ziSya karUM.' anukrame te svastha thayA. eka divasa kaI "kapila" nAme rAjaputra marIcinI dezanA sAMbhaLI pratibodha pAmyA. tyAre marIcie kahyuM ke "he kapila! tuM sAdhu pAse jaI cAritra grahaNa kara." teNe kahyuM ke huM tamAro ziSya thaIza." pachI marIcie potAnuM svarUpa yathArtha kahI batAvyuM ane kahyuM ke "mArAmAM cAritra nathI." te paNa kapila mAnya nahi ane kahevA lAgyA ke "zuM tamArA darzanamAM sarvathA dharma nathI ja?" " Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 upadezamALA tyAre marIcie jANyu ke * A kapila mane ceAgya maLyA che.' ema jANI marIcie kahyuM ke 'kapilA ittha pi ihu'pi * hai kapila ! sAdhu samIpe mahAna dharma che, ane mArI pAse alpa dharma che.' e pramANe sUtraviruddha kathanathI teNe eka koTi koTi sAgaropama pramANu sa'sAranI vRddhi karI. tenI AleAcanA karyA vagara ceArAzI lAkha pUrvanuM AyuSya pALIne te cAthA bhave pAMcamA devalAkamAM daza sAgarApamanA AyuSyavALA devatA thaye.. tyAMthI cavI pAMcamA bhavamAM kellAga sa*niveSa gAmamAM ezI lAkha pUrvInA AyuSyavALA brAhmaNu thayA. te bhavamAM triDhaDI thaI ghaNA kALa sa`sAramAM bhaTakayo. (A bhavA gaNatrIsAM lIdhA nathI, sthULa bhavA ja gaNelA che. ) chaThThA bhavamAM sthUNA nagarImAM aMtara lakSa pUnA AyuSyavALA 'puSpa' nAme brAhmaNu thaye, te trinaDI thaI maraNa pAmIne sAtamA bhave prathama devalAkamAM madhyama sthitivALA deva thayeA. tyAMthI cyavI AThamA bhavamAM caityasa'niveSa nAmanA gAmamAM sATha lAkha pUrvanA AyuSyavALA ' agnidyota " nAme brAhmaNa thayA. chevaTe tridaMDI thaI mRtyu pAmIne navamA bhave bIjA devalAkamAM madhyama sthitivALA deva thayA. tyAMthI cavI dazamA bhave madira sa`niveSe sATha lAkha pUrvanA AyuSyavALA agnibhUta ' ' nAme brAhmaNa thayA. prAMta DhiMDI thaI mRtyu pAmyA. agyAramA bhave trIjA devaleAkamAM madhyama sthitivALA deva thayA. tyAMthI patrI mAramA bhavamAM vetAmbarI nagarImAM cArazIlAkha pUnA AyuSyavALA bhAradvAja nAme brAhmaNa thayA. chevaTe tri'DIpaNe mRtyu pAmI teramA bhave cAthA devaleAkamAM madhyama sthitivALe deva thayeA. pachI ghaNA kALasa'sAramAM bhaTakI' caudamA bhave rAjagRha nagaramAM cAtrIsa lAkha pUrvanA AyuSyavALA 'sthAvara ' nAme brAhmaNu thayA. chevaTe tridaDI thaI mRtyu pAmyA. padmamA bhave pAMcamA devalAkamAM madhyama sthitinA deva thayeA. tyAMthI nyavI sALamA | A bhavA paNu gaNatrImAM nathI. 6 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 239 . vacana ? bhavamAM eka krADa vanA AyuSyavALA 'vizvabhUti' nAme cuvarAjaputra thayA. te janmamAM teNe vairAgyaparAyaNu thaI sa`bhUti muni pAse cAritra grahaNu karI atyaMta tIvra tapa karyuM. eka divasa mAsakSapaNune pAraNe mathurA nagarImAM gAcarIe gayA hatA tyAM dulapaNAthI eka gAyanA athaDAvAthI te bhUmi upara paDI gayA. tene joI ne tenA kAkAnA che.karA vaizAkhanadI hAsya karIne elcA ke 'tuM eka muSTinA prahArathI kAThAnA jhADanA tamAma phaLane bhUmi para pADI nAkhatA hatA te divasa kayAM gayA ? ' A sAMbhaLIne krodhAyamAna thaI te gAyane zIMgaDAvatI pakaDI AkAzamAM pheravIne evu' nicANuM karyuM ke jo A tapanu phaLa hAya te AgAmI bhave huM ghaNA baLavAna thAuM.' e pramANe hajAra va tapa tapI prAMte pApanI AleAcanA karyAM vinA maraNa pAmI sattaramA bhave sAtamA devaleAkamAM utkRSTa sthitivALA deva thayA. tyAMthI cavI aDhAramA bhave peAtanapura nagaramAM prAti nAmanA rAjAne ghera peAte paraNelI peAtAnI putrI je mRgAvatI tenI kukSimAM sAta svapnathI sUcana karAyela tripRSTha' nAmanA vAsudeva thaye te bhavamAM bharatAne sAdhI ghaNuM' pApa karI ceArAzI lAkha varSanuM AyuSya bhAgavI ogaNIzamA bhave sAtamI narake gayA. tyAMthI cavIne vIzamA bhave siMhapaNe utpanna thayA. ekavIzamA bhave ceAthI narakamAM nArakIpaNe utpanna thayeA. tyArapachI ghaNA kALa sudhI sauMsAramAM bhaTakaye| pachI khAvIzamA bhave eka kroDa varSanA AyuSyavALA manuSya thayeA. te bhavamAM zubha karmo karI trevIzamA bhave mahAvidehamAM mUkA rAjadhAnImAM dhana jaya'rAjAne ghera ghAriNI rANInI kukSimAM cauda svapnathI sUcana karAyelA 'priyamitra' nAme cakravartI thayA. prAMte pATTilAcA pAse cAritra grahaNa karI eka kATI varSa sudhI cAritra pALI pUrepurUM' cArAzI lAkha varSanuM AyuSya bhAgavI cAvIzamA bhave sAtamA devalAkamAM devapaNe utpanna ( Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 upadezamALA thayo. tyAMthI ravI pacIzamA bhave chatrikA nagarImAM jitazatru rAjAne ghera bhadrA nAmanI rANunI kukSimAM pacIza lAkha varSanA AyuSyavALo naMdana nAme putra thayo. teNe te bhavamAM piTilAcArya pAse dIkSA laI cAvaja jIva mAsakSapaNa karI vizasthAnakanI ArAdhanAvaDe tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. eka lAkha varSa sudhI cAritra pALIne prAMte eka mAsanI salekhanavaDe chavAsamAM bhavane viSe dazAmA devalokamAM pupattarAvartAsa vimAnamAM vIza sAgaropamanA AyuSyavALA devatA thayA. tyAMthI vI satAvIzamA bhave vIzamAM tIrthakara thayAM. A pramANe marIcinA bhAvamAM teNe usUtra bhASaNathI koTAkeTi sAgaropama pramANu saMsAranI vRddhi karI. e pramANe anya che paNa je usUtra bhASaNa kare te saMsAranI vRddhi kare; mATe utsatra bhASaNa kadi paNa karavuM nahi, e A kathAno upadeza che. kAnUnasiMgAra-bhAvabhayajIviaMtakaraNe hiM sAhU avio mati, nayanianiasaMvirAraMti 107 artha---"kAryabhAva, rudana, gArabhAva (hAvabhAvAdi) rAjAdikane bhaya ane jIvitatakArI anukULa-pratikULa upasarga vaDe sAdhu kadAcita maraNa pAme che, paraMtu potAnA niyamane virAdhatA nathI." 107 arthAt pUrvokta kAraNo prApta thatAM prANa tajI de che, paNa vrata tajatA nathI-kAruNyAdivaDe vratanI virAdhanA karatA nathI. apahi mAyaraMta, aNumoaMto sugaI lahaI che rahakAra dANuaNue agemiMgo jaha ya baladevo 108 artha-"Atmahita eTale tapa saMyamAdi tane Acarate sate prANI sadgatine pAme che. tema ja tene-dAnAdi dharmane anudate sate paNa sagatine pAme che. jema munine dAna denAra gAthA 107-niamadhura. gAthA 108-so gaye dANuaNumoIze. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 241 rathakAra, tenA dAnanI anumAdanA karanAra mRga ane tapa sa yama AcaranAra baLadeva muni safagatine pAmyA tema. '' 108, khaLadevamuni, rathakAra ne mRga e traNe pAMcame devalAke gayA, tethI tapa sa'yamAdi temaja dAna zIlAdi dha karyAM, karAjye ane anumegho satA paNu bahu phaLane Ape che. ahIM baLadeva, rathakAra ne mRganA sabaMdha jANavA. 32. baLadeva thakAra ne mRganI kathA dvArikAnagarIne bALI nAMkhavAnu' jeNe niyANu karela che evA dvipAyana RSie agnikumArapaNe utpanna thaI jayAre dvArikAne khAMLI tyAre mAtra kRSNa ane balabhadra be ja bacavA pAmyA. khIjA sarva khaLI gayA. baMne bhAIe vanamAM gayA. tyAM kRSNane ghaNI tRSA lAgI tethI balabhadra pANI lAvavAne gayA. tyAM vairInI sAthe yuddha thatAM rAtri paDI gaI. ahIM kRSNa eka vRkSanI nIce paga upara paga caDhAvIne sUtA hatA. tyAM kRSNanuM mRtyu pAtAne hAthe thavAnu che evuM zrI nemIzvaranA mukhathI jANIne jeNe te pramANe na thavAne mATe ja vanavAsa grahaNa karelA che evA vasudevanI jarA rANInA putra jarAkumAra tyAM AvyA. teNe pharatAM pharatAM rAtrie kRSNanA pagane taLIe rahela padma dUrathI dIThuM'; eTale A cakacakita mRganuM netra jaNAya che evu dhArI teNe kaNu paryaMta khANu khecIne kRSNanA caraNa vIMdhI nAMkhyA. pAse AvatAM te petAnA bhAI che ema jANI pazcAttApa karatA satA jarAkumAra vilApa karavA lAgyA. te vakhate kRSNe kahyuM ke huM pApI ! tu ahI'thI jaladI cAlye! jA, hamaNA baLabhadre Avaze te te tane mArI nAMkhaze.' e pramANe kahevAthI jarAkumAra tarata ja tyAMthI cAlyA gayA. pachI AyuSyanA prAMta bhAge kRSNane krodha utpanna thayA, tethI te manamAM vicAra karavA lAgyA ke 'are! jIe Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 upadezamALA traNaseM ne sATha saMgrAmane karanAro e huM mahAbaLavAna chatAM mane bANathI haNane A rAjakumAra kSemakuzaLa gaye !" e pramANe durthAnane vaza thaI maraNa pAmIne kRSNa trIjI narake gayA. te samaye jala laIne balabhadra paNa tyAM AvyA teNe kRSNa pratye kahyuM ke "he baMdhu! meM tArA mATe ThaMDu jaLa ApyuM che, tuM uTha ane jaLa pI, e pramANe kahevAmAM AvyA chatAM kRSNa uttara Ape nahi tyAre baladeve vicAra karyo ke "meM jala lAvavAmAM ghaNe vakhata gumAvyA tethI A mArA baMdhu krodhita thayelA jaNAya che tethI huM tene khamAvuM." e pramANe vicAra karI pagamAM paDIne araja karavA lAgyA ke "he baMdhu! A krodhane avasara che? A moTA jaMgalamAM ApaNe baMne ekalA chIe mATe tuM uTha." e pramANe vAraMvAra kahetAM chatAM paNa jyAre te belyA nahi tyAre baladeva mehavaza thaI kRSNa mRtyu pAmelA che chatAM tene jIvatA jANe pitAnA skaMdha upara laIne cAlyA A saMsAramAM traNa vastu sarvathI adhika che. kahyuM che ke - tIrthakarANuM sAmrAjya, sapatnIvairameva ca vAsudevabalasneha, sabhyoDadhikaka matam | artha-" tIrthakaronuM sAmrAjya, sapatnI (zoka)nuM vara ane vAsudeva ne baladevane sneha e traNa vAna sarvathI adhika gaNAyelAM che." e pramANe maraNa pAmelA bhAIne sakaMdha upara dhAraNa karIne tenI sevA karatA satA te baladevane eka divase siddhArtha nAmanA deve AvI yaMtramAM retIpalavAnuM batAvIne baMdha karyA chatAM paNa te bedha pAmyA nahi. ulaTA khaga ugAmI mArA bhAIne maraNa pAmele tuM kema kahe che?" ema belatA tenI pachavADe mAravAne doDyA, paNa deva adazya gaI gaye. vaLI pharIthI te devane parvatanI zilA upara kamaLa Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 243 vAvate joIne baladeve kahyuM ke "re mUkha? zilAnI aMdara zuM kamalanI utpatti saMbhave che?" deve kahyuM ke "jo tAro mRtyu pAmelo bhAI ubhe thaI tane "he bhAI!' e pramANe kaheze te A zilAnI viSe paNa kamaLanI utpatti thaze." e pramANe kahetAM chatAM paNa baladevajI mehane vaza thayelA hovAthI potAne bhAI mRtyu pAmelA che ema temaNe jANyuM nahi. e pramANe temaNe che mAsa sudhI paribhramaNa karyuM. pachI temaNe te zarIrane vinAza pAmeluM jANyuM eTale choDI dIdhuM. siddhArthadeve te zarIrane samudramAM kSepana karyuM. pachI bahu vilApa karatA evA baladevane zrI neminAthe mekalelA cAraNa munie AvIne pratibaMdha pamADyo, tethI vairAgyaparAyaNa thaIne temaNe te cAraNa muni pAse dIkSA lIdhI. pachI parvata upara rahI ugra tapa karavA lAgyA. eka vAra mAsakSapaNane pAraNe zaheranI aMdara AhAra levAne mATe AvatAM temane kuvAne kAMThe ubhelI eka strIe joyA. tenA rUpathI mehita thayelI te strIe ghaDAnI bhrAMtithI putranA gaLAmAM doraDAne gALiyo nAMkhe. te jeIne balarAma munie kahyuM ke "he mugdha ! tuM A zuM kare che? mehathI parAdhIna thaIne putrane kema mAre che ?" pachI temaNe vicAra karyo ke "mArA rUpane dhikkAra che ! havethI mAre nagaramAM AvavuM zreyaskara nathI; vanavAsa seva ja sAre che." e pramANe abhigraha karIne taMgika parvata upara rahyA. tyAM pAraNAne divase je koI sAthe athavA koI kaThiyAre Ave che ane te temane zuddha anna vahevarAve che te te AhAra kare che. nahi to tapamAM vRddhi kare che. e pramANe tapa karatAM temane aneka labdhio utpanna thaI, ane dezanA vaDe aneka vyAdhra tathA siMha vagere prANuone pratibaMdha pamADyo. pelo siddhArtha deva paNa temanI sevAmAM ja rahevA lAgyo. tyAM eka atibhadraka mRga dezanAthI pratibadha pAmyo. te aharniza temanI sevA kare che ane vanamAM bhame che. jyAM te Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 upadezamALA AhArane yoga jANe che tyAM te saMbaMdhI saMjJAvaDe balabhadra munine jaNAve che. muni paNa tene AgaLa karIne tyAM jAya che. eka divasa kaI rathakAra (sutAra) te vanamAM AvyuM. te keI meTA vRkSanI zAkhA kApatAM kApatAM aradhI mUkI tenI rasoI karavA lAgyA. pelA mRge te joIne saMjJAvaDe munine nivedana karyuM. muni mRganI sAthe tyAM AvyA. sAdhune AvelA joI rathakAra ghaNe harSita thaIne vaherAvavA lAgyA. te vakhate pelo mRga paNa AgaLa ubhuM rahI zubha bhAvanA bhAve che, tevAmAM pelI aradhI kApelI DALI ekAeka tUTI paDI ne samakALe traNenA upara paDavAthI te traNe jaNA kAla karI pAMcamA deva ke utpanna thayA. tapa karanAra baladeva sAdhu sahAya karanAra rathakAra ane anumadanA karanAra mRga-e traNe jaNAe sarakhuM phaLa meLavyuM. mATe A jainadharma Acaryo hoya, bIja pAse paLAvyo hoya ane kaI pALanAranI anumodanA karI hoya te te samAna phaLa paNa Ape che, tethI niraMtara dharmamAM udyama kara, e A kathAne upadeza che. ja te kayaM purA pUraNena, aIThukare ciraMkAla jaI te dayAvaro iha, kariMtu te saphayaM 19 artha "je te atiduSkara e tapa pUrve cirakAla-ghaNA kALa paryata puraNa tApase karyo. te tapa je A saMsAramAM (te bhavamAM) dayAtatparANe karyo hota to te saphala thAta." 109. paraMtu teNe karele ta5 ghaNe chatAM ajJAna doSavALe hevAne lIdhe tuccha phaLa prApta thayeluM hovAthI te niSphaLa gaye ja kahevAya. puraNa tApase tAmalI tApasanI je bAra varSa paryata tapa gAthA 109 raNezu. cirakAla karate heta, Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 upadezamALA karyo tene pariNAme te camendra thaye, vizeSa phaLa maLyuM nahi. ahIM pUraNa tApasane saMbaMdha jANa. 33. pUraNa tApasane vRttAMta viMdhyAcaLa parvata pAse peDhAla nAme gAmamAM pUraNa nAme eka zeTha raheto hato. eka divasa vairAgyavAna thavAthI potAnA putrane pitAne sthAne sthApIne teNe tAmali muninI peThe tApasI dIkSA lIdhI. te haMmezAM chaTha karIne pAraNuM kare che ane pAraNAne divase catakeNa (cAra khAnAvALuM) pAtra laIne parimita ghare bhikSA arthe bhame che. temAM je anAdi pAtranA prathama khaMDamAM (khAnAmAM) paDe te pakSIone ApI de che, bIjA khaMDamAM paDyuM hoya te masyane ApI de che, trIjA khaMDamAM paDyuM hoya te sthalacara jIne ApI de che, ane cothA khaMDamAM paDavuM hoya te pote khAya che. A pramANe ati ugra ajJAna tapa bAra varSa sudhI karI eka mAsanI saMlekhanAthI kALadharma pAmI camacaMcA nAmanI rAjadhAnImAM camaredra thayA. ATaluM tapa je teNe dayA pUrvaka karyuM hota to tene bahu phaLa prApta thAta. mATe jJAna pUrvaka tapa karavuM, e A kathAne upadeza che. kAraNa nIyAvAsI, sukyAre ujajameNa jaIyaLyuM jaha te saMgamatherA, sapADiherA tayA Asi 110 artha_"vRddhAvasthAdi kAraNe karIne nityAvAsI eTale eka sthAnake rahetAM chatAM paNa atizaya udyame karIne (cAritraviSaye) prayanavAna rahevuM. jema tevA-cAritraviSaye udyamavaMta "saMgama sthavira" nAme AcArya te kALe (devasAnnidhyathI) saprAtihArya kemahAtamyavALA hovA chatA." 110. gAthA 11-nIyAvAse. tayA-tadA. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 upadezamALA egata nIyAvAsI, dharasaraNIisu jai mamattapi kaha nahiti kalikalusarosadosANu AvAe 5111 (6 . atha - rAgAdi kAraNa vinA ekAMta nityAvAsI ke. nitya eka sthAne rahenAra muni, ghara sajja karavA vageremAM eTale pAte je makAnamAM rahetA hAya te makAna durasta karavA vigeremAM jo mamatvapaNu dhAraNa kare che teA te muni kali ke kaleza-kaLaha, kaluSa te malina AcaraNa ane rASa ke. krodha tapa athavA tenA je doSa tenI ApaDhAmAM kema na paDe ? arthAt paDe ja, avikittiUNu jI ve katto dharasaraNuguttisaThappa / avikittiAi ta' taha, paDIA asa'jayANu pahe| 1125 ,, 111, a-- jIvane haNyA vinA gharanuM samAna ane ghara pharatu vADa vagere nAkhavA vaDe sa'rakSaNa kayAMthI thAya ? na ja thAya. tethI tevA prakAranA vaiSadhArI jIvaghAtake asayatinA mArgomAM paDelA ja jANavA. ,, 112. 66 upAzrayane ghara karI besanArA ane tenI sArasabhALa vigere karavA karAvavA vALA muniveSadhArIne mATe A upadeza jANavA. temane asaMyati ja jANavA. thavAvi gihipasaMgo, jamaNe suhasya paMka mAvahaI / jaha se virattarirasa, hasIe poanakhaNA / / 117 / / atha.. thADhA paNa gRhasthanA prasaMga zuddha munine paNa pAparUpa paMka ke kama-kAdava lagADe che. jema te vAMka nAmanA gAthA 111-nIyAvAsa. gharasaraNAnuM, AvAge Adi. gAthA 112-avittiINa, sarRpa, avikattiJaya, paDiyA. assa jayANa arhatyA vRtikA. gAthA 116-caivevi. vAririrsi. vAttirisi. narayA. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heparzezamALA 247 muninI caMDapradyota nAme rAjAe hAMsI karI ke "he mimittika! tamane vaMdana karuM chuM." mATe muni mahArAjAe thaDe paNa gRhasthane prasaMga na karavo." 113. ahIM varadatta munino saMbaMdha jANa. vArtAka SinuM bIjuM nAma varadattamuni jANavuM. 34. varadatta muninuM daSTAMta caMpAnagarImAM "mitraprabha" nAme rAjA hatA. tene "dharmaghoSa" nAme maMtrI hatA te nagaramAM "dhanamitra' nAme eka atyaMta rAjamAnya zeTha hato. te zeThane "dhanazrI" nAme bhAryA hatI. temane "sujAtakumAra" nAme ati kAMtivAna, rUpalAvaNyathI yukta ane strIone atipriya lAge tevo putra thayo hato. eka divasa dhamaSa maMtrInA aMtaHpura pAse thaIne te jatA hatA, tevAmAM priyaMgumaMjarI" nAmanI maMtrI patnIe tene je te kumAranuM rUpalAvaNya joI mehita thayelI maMtrInI sarva strIo paraspara kahevA lAgI ke "he sakhIe ! ApaNane A puruSa ghaNe priya lAge che, paraMtu je strIne A bhaktA thaze te strIne dhanya che !" e pramANe vicAra thayeluM hovAthI eka divase priyaMgumaMjarI gupta paNe sujAtakumArane veSa dhAraNa karIne zekonI sAthe puruSanI peThe kIDA karatI paraspara khelavA lAgI. maMtrIe te saghaLuM joyuM, tethI tenA manamAM IrSyA utpanna thaI. te vicAra karavA lAgyo ke are! mArI saghalI strIo sujAtakumAranI sAthe vilAsa kare che" pachI teNe sujAtakumAra upara TheSa rAkhe, ane sarva strIone tyAga karyo. eka divasa maMtrIe kUTapatra lakhI rAjAnA hAthamAM Ape ane kahyuM ke "AvA phUTalekha lakhanAra sujAtakumArane mArI nAMkha joIe." e pramANe sAMbhaLIne rAjAe vicAra karyo ke je huM tene ahIM ekadama mArI nAMkhIza te mArI apakIrti thaze." ema jANuM sujAtakumArane phUTapatra lakhI ApIne "caMdradhvaja" Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 upadezamALA' rAjAnI pAse meka. te patramAM lakhyuM ke "A patra lAvanAra sujAtakumArane mArI nAMkhavo." te vAkya vAMcIne caMdravaja rAjAe vicAra karyo ke "A puruSaratanane mArI nAMkhavAnuM zA mATe lakhe che?" pachI guptacara ekalI teNe sarva hakIkata jANI lIdhI. pachI teNe pele phUTapatra gupta rIte pitAnI pAse sAcavI rAkhe, ane pitAnI bena "caMdrayazA ne sujAtakumAranI sAthe paraNAvI tene potAnA mahelamAM rAkhe. caMdrayazAnA saMyogathI sujAtakumArane roga utpanna thaye, tethI caMdrayazA vicAravA lAgI ke "mane dhikkAra che ke mArA saMyogathI A puruSa rogI thayo tyAre sujAtakumAre kahyuM ke "he sulocanA! AmA tAro kAMI aparAdha nathI, mArAM azubha karmane A doSa che." ItyAdi vacanathI caMdrayazA pratibaMdha pAmI, vairAgyaparAyaNa thaI, anazana aMgIkAra karIne samAdhithI mRtyu pAmI devapaNe utpanna thaI avadhijJAnathI pUrvabhava jANI tyAM AvI ane sujAtakumArane kahyuM ke "he svAmin ! tamArA prasAdathI huM caMdrayazAno jIva deva thayela chuM, mATe je AjJA hoya te karuM." sujAtakumAre kahyuM ke "mane mArAM mAtApitA pAse pahoMcADa ane mAruM kalaMka utAra, jethI huM dIkSA grahaNa karuM. deve tatkALa te pramANe karyuM. sujAtakumArane caMpAnagarInA udyAnamAM mUkyo ane nagarapramANa zilA vikuvane caMdraprabha rAjAne bhaya pamADI kahyuM ke "he narAdhama ! te A sujAtakumAra upara viruddha AcaraNa kema karyuM?" tethI rAjAe bhayabrAMta thaI pagamAM paDIne saghaLI hakIkata yathArtha nivedana karI ane sujAtakumAranA pagamAM paDI vAraMvAra khamAvavA lAgyo. deve paNa zilA saMharI lIdhI. pachI rAjAe sujAtakumArane hAthI upara besADI moTA mahotsava sAthe nagaramAM ANo. sujAtakumAra pitA sAthe dIkSA laI kevalajJAna prApta karIne mese gaye. dhamaSa maMtrIne rAjAe dezanikAla karyo. tenA chokarAo Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 249 6 6 tathA strIoe tene ghaNA dhikkAra ApyA. te bhamatA bhamatA rAjagRha nagare AvyeA. tyAM teNe sthavira muni pAse vairAgyaparAyaNa thaI ne dIkSA lIdhI ane gItA (sUtra ne ane jANanAra ) thayA. vihAra karatAM anyadA varadatta nAmanA nagaramAM varadatta maMtrIne ghera geAcarIne mATe gayA. varadatta maMtrI dudhapAkanu bhAjana laIne sanmukha vaheArAvavA AvyA ane kahyuM ke ' huM svAmI ! A nirdoSa anna grahaNa kare.' tevAmAM te pAtramAMthI eka biMdu nIce paDyuM. te joI dhaghASa muni pAchA vaLI gayA. tyAre varadatta ma`trIe vicAra karyo ke * muni AhAra mATe Avela chatAM A zuddha AhAra temaNe zA mATe grahaNa karyo nahi !' e pramANe te vicAra kare che tevAmAM nIce paDelA dUdhapAkanA biMdu upara eka makSikA ( mAMkhI ) beThI, te mAMkhAne joI ne tenA upara eka garALI ( AvI, te garALI upara eka kAkIDA AvyeA te kAkIDAne mAravAne eka eka khilADI dADI, te bilADInA vadha mATe gharanA kUtarA AvyA, ane te kUtarAne mAravAne mATe zerInA kUtarA deDavo, zerInA kUtarAne gharanA nAkarAe mArI nAMkhyA. tyAre zerInA leAkAe gharanA kUtarAne mArI nAMkhyA. pachI gharanA nAkA ane zerInA leAkeA vacce paraspara gALAgALI thavA lAgI. temAMthI kajI vadhyA, ane krodha vadhI javAthI khANe! ane khaDUgA vaDe yuddha thavA lAgyuM. te joI varadatta maMtrIe vicAra karyo ke ' ahe ! A sAdhune dhanya che ke jeNe AvA bhAvI upadrava jANIne zuddha anna ApatAM chatAM paNa grahaNa karyuM* nahi. A jinadhane paNa dhanya che have e jagama tI rUpa sAdhunA mane kevI rIte meLApa thaze?? ema vicAra karatAM tene jAtismaraNujJAna utpanna thayu' eTale saghaLu` pUrva bhavantu' vRttAMta dIkSAgrahaNAdi smaraNamAM AvyuM. pachI svayameva cAritra laI devatAe ApelA veSa dhAraNa karI svayaM buddha evA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 upadezamALA varadatta muni vihAra karatAM susamAranagare AvyA, ane nAgadevanA caityamAM kAryAtsaga karIne sthita thayA. susamArapuranA rAjA mArane 'aMgAravatI ' nAme ati rUpavatI putrI hatI. teNe eka divasa kAI yAginInI sAthe vivAda karyA ane yAginIne nirUttara karI. yAginIne krAdha utpanna thayA, tethI teNe aMgAravatInu' rUpa citrapaTamAM AlekhIne ujjayinInA rAjA 'ca'Dapradyota 'ne batAvyuM. tenA rUpathI mAhita thaIne ane cAginInA mukhathI paNa te bahu rUpavatI che ema sAMbhaLIne te 2AjAe dhu'dhumAra rAjA pAse dUta meAkalI aMgAravatInI mAgaNI karI. * mAre kahevarAvyuM ke 'putrI mananI prasannatAthI apAya che paNa khaLAtkArathI laI zakAtI nathI.' e pramANe dUtanA mukhathI sAMbhaLI caDapradyota rAjAne ati krodha utpanna thayA, tethI mAThu lazkara laI susamArapura AvIne dherA ghAlyA. alpa sainyavALA mAra rAjA nagaranI aMdara ja rahyo, bahAra nIkaLyeA ja nahi. e pramANe ghaNA divase| vyatIta thatAM dhuMdhumAra rAjAe kAI nimittiyAne pUchyu* ke 'mAro jaya thaze ke parAjaya ?'nimittiye kahyuM ke 'huM nimitta joI ne kahIza.' pachI pelA nimittiyAe ceAkamAM AvIne ghaNAM bALakAne khvIvarAvyAM; eTale te bALakA bhaya pAmIne nAgaprAsAdamAM rahelA varadatta krutinI pAse gayAM. bhacathI AkuLavyAkuLa thayelA te bALakAne joIne munie kahyu ke '* he khALakA ! tame trIve nahi, khIvA nahi, tamane bhaya nathI.' A pramANenu' muninuM vAkaya sAMbhaLIne te nimittiyAe AvI rAjAne kahyuM ke 'hai rAjana ! Apane koI paNa prakAre bhaya nathI. A5nA jaya thaze.' e pramANe sAMbhaLIne dhuMdhumAra rAjA ati harSita thayA ane nagarathI bahAra nIkaLI yuddhamAM ca'pradyotane parAjaya karI tene jIvatA pakaDIne nagaramAM dAkhala thayA. dhuMdhumAra rAjAe capradyotane kahyuM ke 'huM tane kayA prakArane daMDa karu? tyAre caDapradyote kahyu ke Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 upadezamALA huM tamAre ghara paNa Avyo chuM. mATe pareNAne ucita heya te daMDa Ape. e pramANe vinayayukta kamaLa vAkya sAMbhaLIne dhuMdhumAre vicAra karyo ke gururagniddhi jAtInAM, varNAnAM brAhmaNe guru: | patidevaguruH strINuM, sarvasyAbhyAgata guru brAhmaNanA guru agni che, varNone guru brAhmaNa che, strIone guru pati che, ane abhyAgata (paNe ) sarvane guru che." e pramANe kaheluM hovAthI A caMDapradyota mAre sarva rIte pUjya che. vaLI meTA puruSanI prArthanAne bhaMga karo te paNa zreyane mATe nathI. kahyuM che keyAcamAnajanamAnasavRtti:, pUraNaya bata janma na yasya ! tena bhUmiti bhAratIyaM, na kamanagiribhine samudra che "je mANasa janmIne yAcanA karanAra mANasanA manorathane pUrNa karI zakatA nathI te mANasa ja A bhUmine bhArarUpa che. vRkSa, parvato ke samudrathI bhUmi bhAravALI nathI." A pramANe vicAra karIne teNe potAnI putrI tene paraNAvI ane kahyuM ke tamAre A mArI putrIne vizeSa mAnavatI karavI." tethI teNe paNa tene paTTarANa karI. eka divasa caMDapradyote ekAMtamAM aMgAvatI rANIne pUchavuM ke "tAro pitA sva85 sainyavALa chatAM mane kevI rIte jItI za?" tyAre aMgAravatIe kahyuM ke "svAmin ! nAgaprAsAdamAM rahelA eka munie kahelA nimittanA prabhAvathI mArA pitAne jaya thayo." te sAMbhaLI caMDapradyota rAjAe tyAM AvI te munine kahyuM ke "he naimittika muni ! huM tamane vAMduM chuM." e pramANe muninuM hAsya karyuM. varadatta munie vicAryuM ke meM kyAre nimitta kaheluM che ? " e pramANe vicAratAM temaNe jANyuM ke "satya che, trAsa pAmIne ahIM AvelA bALakane "tame bIve nahi, tamAre bhaya Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para upadezamALA nathI" e pramANe kahevAthI mane nimittadoSa lAge che." pachI tenI AlocanA karI cAritrane ArAdhIne te muni saddagatine bhAjana thayA. e pramANe zuddha cAritravALAoe jarA paNa gRhasthane prasaMga kare nahi, e A kathAne upadeza che. samA vIsaMbhe, nehe ravaIyo juvaIjaNe yaNugharasaMsAro, vasIlavayAI phaDIjajA 114 artha-"sadabhAva ke strInI AgaLa hRdayanI vArtAnuM kahevuM. vizaMbha ke strIno vizvAsa, neha ke. strInI sAthe sneha karavo, rativyatikara keka kAmakathAnuM kahevuM ane strInI sAthe svajana saMbaMdhI ghara eTale pitAnuM maMdira teno saMprasAra eTale vAraMvAra AlecavuM -e sarve vAte tapa-chaThTha aThThamAdi. zIla-sadAcAra ane vrata te mULaguNa teno nAza kare che." 114. jeIsa nimitta akhara, kau Aesa bhUikamaeNhiM. karaNaNuaNahi, sAhasa tavakhao heI 11pa ' artha--"jyotiSa zAstranuM kahevuM, nimitta te herAdinuM kahevuM, akSaronA anuganuM kahevuM, kautaka te samasyAdinuM kahevuM, Adeza te "A vAta Ama ja thaze" ema kahevuM ane bhUtikarma te aMgelI rAkha vigerenuM ApavuM-eTalAM vAnAM pote karavAthI bIjA pAse karAvavAthI ane te te kArya karanAranI anumodanA karavAthI sAdhunA tapane kSaya thAya che, mATe sAdhu eTalAM vAnAM AcaratAM nathI." 115. jahajaha kIraI saMge, tahataha pasaro khaNakhaNe hAI thAvAva hoI bahue, naya lahaI dhi nisaMmata 116 gAthA 14-phaDijhA gAthA 11pa-kaheayAesa. karaNaNaNahie. gAthA 116-vidhiya dhUrti. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2parka mAM na maLI ica sate mA zathilatA upadezamALA artha-"jema jema gRhasthane saMga muni kare che tema tema kSaNe kSaNe tene prasAra thAya chearthAt vadhato jAya che, thaDe hoya te paNa te bahu thAya che, ane pachI te muni guruvacane roko sata paNa ghati je saMtoSa tene pAmate nathI." 115. mATe munie gRhasthane prasaMga ja karavuM nahIM. je cai uttaraguNe, mUla guNevi aciraNa se caya jahajaha kuNaI pamAyuM, pilijajAI taha kasAhi11LA atha-"je muni uttaraguNa je AhArazuddhi vigere tene taje che te muni thoDA kALamAM ja mULaguNa je prANAtipAta viramaNAdi tene paNa taje che-uttara guNane nAza thaye sate mULaguNano nAza paNa thAya ja che. kAraNa ke jema jema A jIva pramAda zithilatA kare che tema tema te krodhAdi kaSAye karIne prerAya che." 117. eTale prathama zithilatA thavAthI uttaraguNanI hAni thAya che, pachI kaSayane uddabhava thavAthI mULaguNanI hAni thAya che; mATe uttaraguNa paNa tajavA nahi. je niraNa minhaI, dehagyAevi naya dhiI muAi. se sAI sakaja jAM, jaha caMdahiMsarAyA 118nA artha-"je prANa nizcayavaDe-sthiratAe karIne vrataniyamAdi grahaNa kare che ane dehatyAge-prANuta kaSTa prApta thaye sate paNa je dharyane mUkatA nathI arthAt grahita abhigrahane tajatA nathI te prANI pitAnA mukti sAdhanarUpa kAryane sAdhe che. jema caMdrAvataM saka rAjAe prANuta kaSTa utpanna thaye sate paNa grahaNa karela abhigraha taye nahi tema bIjAe paNa pravartavuM. 118. ahIM. caMdrAvataM saka rAjAnuM daSTAMta jANavuM. 35. gAthA 117-pilijad preryate gAthA 118- giI, ' Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * upadezamALA caMdrAvataMsaka rAjAnuM daSTAMta sAketapura nagaramAM caMdrAvata saka nAmane rAjA hatA. tene sudanA nAme rANI hatI. te rAjA parama zrAvaka hatuM, ane samakitamULa zrAvakanAM bAra te sArI rIte pALate sata rAjya karato hato. eka divasa sabhA visarjana karI aMtapuramAM jaI sAmAyaka karI kAryotsarga mudrAe manamAM evuM dhArIne sthita thaye ke "jyAM sudhI A divo baLe tyAM sudhI mAre kAsagamudrAthI ahIM ja sthira rahevuM." e pramANe pahele pahora gayo. pachI dIvAne jhAMkho paDelo joI rAjAnA abhigrahane nahi jANatA dAsIe temAM tela pUryuM. e pramANe bIjo pahora gaye. eTale pharIne tela pUryuM. e pramANe tela pUravAthI cAra pahera sudhI akhaMDa dI banyA ane akhaMDa abhigrahavALA rAjAe paNa prAtaHkAlamAM dIvo olavAyA pachI kAyotsarga pAryo. paraMtu rAjA ghaNe kemaLa hovAthI cAra pahora sudhI eka sthAne sthiti karavAne lIdhe ghaNuM vedanA anubhavI vizuddha dhyAna vaDe kALa karI devalekamAM utpanna thayA. e pramANe anya manuSyae paNa daDhatA rAkhavI, e A kathAne upadeza che. sIhaehakhuprivAse, dusijajApasihaM kilesaM cA jo sahaI tasya dhame, je dhiIma se tavaM caraI 11 artha-"je muni zIta parIsaha, uSNa parIsaha, sudhA parIsaha, pipAsA te tRSA parIsaha tathA duSTa zamyA te tRNa saMskArake tadrupa parIsaha ane kaleza te cAdi kAyakaSTa-tene sahana kare che tene cAritradhama hoya che. je puruSa parISaha sahavAmAM dhRtimAna ke, nizcaLa cittavALA hoya che te ja tapane Acare che-AcarI zake che." 119. 11-hindu dharma. timAna. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA ra55 dhamma miNuM jANutA, mihiNavi daDhayA kimua sAha kamalAmelAharaNa, sAgaracaMdeNu Ityu vamA 120 che artha - "A jinabhAvita dharmane jANanArA-tene samyagu prakAre samajanArA evA gRhastha zrAvake paNa daDha vratavALA-trata dhAraNa karavAmAM daDha hoya che, te pachI sAdhu kema daDha vratavALA na heya? hoya ja. ahIM kamaLAmelAnA saMbaMdhamAM AvelA sAgaracaMdra kumAranI upamA arthAt tenuM daSTAMta jANavuM." 120. ahIM sAgaracaMdra kumArane saMbaMdha jANavo. 36. sAgaracaMdra kumAranuM daSTAMta dvArikA nagarImAM kRSNa rAjA rAjya kare che. temane balabhadra nAme moTA bhAI che, ane niSadha nAme putra che. te niSadhane sAgaracaMdra nAme kumAra che. te nagarImAM dhanasena zreNInI putrI kamalAmelA nAme che. tene ugrasenanA putra nabhasena vere ApelI che. ekadA nabhasenane ghera nArada muni AvyA. te vakhate nabhasene krIDAmAM vyagra citta hovAne lIdhe temane Adara Ape nahi. tethI ati krodhita thaI nArada muni tyAMthI uDIne sAgaracaMdrane ghera AvyA. teNe nArada munine vinaya pUrvaka ghaNe AdarasatkAra karyo ane siMhAsana upara besADavA. pachI sAgaracaMdra temanA paga dhaI hAtha joDI ubho rahIne kahevA lAgyuM ke "he svAmin ! Ape joye, anubhaveluM ke jANeluM AzcaryakArI keIka kautuka kahe." tenA vinayathI raMjita thayelA nArada munie kahyuM ke "he kumAra ! pRthvImAM kautuke te ghaNA javAya che, paNa kamalAmelAnuM rUpa je meM joyuM che te mahA AzcaryakAraka che. enA jevuM rUpa keI paNa strInuM nathI. jeNe e strIne joI nathI te mANasano janma ja vRthA che, paraMtu tenA mAtApitAe tene nabhasenane ApIne kAca ane maNinI peThe tene ayogya saMbaMdha karyo che." gAthA 120-AharaNe-daSTAMta. ImyuvamA apamA. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upada upadezamALA e pramANe kahI sAgaracaMdranA manamAM prIti utpanna karIne nAradamuni kamalAmelAnA maMdire AvyA. teNe paNa nArada munine ati satkAra karyo ane pUchyuM ke "kAMIka AzcaryakArI vArtA kaho." tyAre nArade kahyuM ke "jevuM AzcaryakArakarUpa sAgaracaMdranuM che tevuM rUpa A pRthvImAM bIjA keI puruSanuM nathI. tenA rUpanI upamA bhUmi upara to nathI. tenA rUpamAM ane nabhasenanA rUpamAM moTo taphAvata che. " e pramANe kahIne nArada muni utpatI gayA. have nAradanAM vacanathI kamalAmelA sAgaracaMdra upara rAgavALI thaI tethI nabhasena pratye virakta manavALI thaIne vicAra karavA lAgI ke "evuM mAruM bhAgya kyAMthI hoya ke sAgaracaMdranI sAthe mAro saMbaMdha joDAya. tenA vinA mAruM yauvana tathA A mAro deha vRthA che. e pramANe mananI aMdara sAgaracaMdranuM dhyAna karatI rahelI che. te avasare nAradanA mukhathI kamalAmelAnI prIti jeNe jANelI che e sAgaracaMdra paNa te bALAnuM dhyAna karato sate kSaNamAtra paNa AnaMda meLavI zakatA nathI. jema dhatUrAnuM bhakSaNa karavAthI mANasa cAre tarapha suvarNa jue che, tema sAgaracaMdra paNa mehavaza thaIne sarvatra kamalAmelAne ja jue che. te tenAmAM tanmaya thaI gayuM che. kahyuM che ke - prAsAde sA dizi dizi ca sA pRSThataH sA purassA parya ke sA pathi pathi ca sA taddhiyogAturasya ! haMha cenaH prakRtiraparA nAsti me kApi sA sA sA sA sA sA jagati sakale kAyama dvaitavAda che kamalAmelAnA viyogathI Atura thayelA sAgaracaMdrane mahelamAM, dareka dizAmAM pRthya temaja agra bhAgamAM, zayyAmAM tathA dareka rastAmAM jyAM jue che tyAM kamalAmelA ja levAmAM Ave che. are citta! te bALA mArAthI judI che, te kAMI mArI (prakRti) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 257 nathI chatAM jagatamAM sarvatra teja daSTigata thAya che, tethI A advaitavAda (ekarUpatA ) kyA prakAra che ? sAgaracaMdra tenA vinA AkhuM jagata aMdhakAramaya mAnavA lAge. kahyuM che ke sati pradIpe satya, saju nAnAmaNiSa ca | vinako mRgazAvAkSi, tamobhUtamida jagata che " chatAM, agni chatAM ane vividha tarehanA maNio, chatAM mRgazizunA netra jevA netravALI te bALA vinA saghaLuM jagata aMdhakAramaya che." te bhrAMtithI sarvatra kamalAmelAne ja jue che. brAMtithI jovAmAM AvelI te bALA pratye "he prANapriye! mArI pAse Ava, tAruM AliMgana Apa" ema bolatA ane aneka prakAranI ceSTA karatA-evA tene zAbamAre che. tethI teNe pAchaLathI AvI hAsyathI sAgaracaMdranI AMkha baMdha karI, tyAre sAgaracaMdra be ke "jANuM chuM ke tuM kamalAmelA che. tuM mArI AMkho zAmATe baMdha kare che? tuM AvIne mArA kheALAmAM besa te vadhAre sAruM." e sAMbhaLIne zabakumArane hasavuM AvyuM. te be ke "vasa sAgaracaMdra! huM kAMI kamalAmelA nathI. huM te kamalAmelAne melApa karAvanAro tAre kAke chuM. mATe AMkha ughADa ane sArI rIte jo. ahakAmAMdhapaNuM kevuM che ! kahyuM che ke - divA pati na dhUkA, kAke nakta na pazyati apUrva kepi kAmAMdha, divA nakta na pazyati che ghuvaDa divase joI zakatA nathI, kAgaDe rAtrie joI zakato nathI, paNa kAmAMdha te keI apUrva aMdha che ke te divase temaja rAtrie-kaI vakhata joI zakatA nathI." eTaluM kahetAM sAgaracaMdra kAkAne joyA eTale te tenA caraNamAM paDyo; ane potAne avinaya khamAvI lajajA mUkIne be ke "he tAta ! Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 upadezamALA Apa belyA che ke huM kamalAmelAne melApa karAvanAra chuM te te vAta satya kare. sat puruSo pitAnuM boleluM pALe che." kahyuM che ke - je bhAsaMteNuvi sajajaPNa, je bhAsiyaM muhe vayaNuM tavyayaNasAhaNathaM, sapurisA huMti ujajamiyA che latAM bolatAM sajajano pitAne mukhe je vacana bele che te vacana sAdhavAne-satya karavAne mATe satapuruSe udyamavaMta hoya che. " vaLI sapuruSe paropakAra karavAmAM paNa kuzaLa hoya che. manasi vasi kAye puNyapIyUSapUrNAstribhuvanamupakArazreNibhiH prIyatA paragaNuparamANunuM parvatIkRtya nitya nijahudivikasattA santi santaH kiyataH | "mana vacana ane kAyAmAM puNyarUpI amRtathI bharelA, aneka prakAranA upakArothI AkhA tribhuvanane prasanna karanArA ane hamezAM anyanA paramANu jevA a85 guNone paNa parvata jevA moTA karIne svahRdayamAM AnaMda pAmatA evA keIka ja satpuruSe heya che." e kAraNathI he kAkA! kamalAmelAne melApa mane karAve.' A pramANe sAMbhaLIne zabakumAre te vAta kabUla karI. pachI pitAnI vidyAnA baLathI kamalAmelAnA ghara sudhI suraMga devarAvIne te suraMgadvArAe kamalAmelAnuM haraNa karyuM ane dvArikA nagarInA udAnamAM AvyuM. pachI nArada munine bolAvIne tenI sAkSIe zubha muhUrta sAgaracaMdranI sAthe tene paraNAvI. ahIM te kanyAnA mAtapitAe kanyAnuM haraNa thayuM che ema jANa sarvatra tapAsa karI te te vanamAM mAlama paDI, eTale temaNe kRSNanI AgaLa riyAda karI ke "he svAmin ! Apa samartha nAtha chatAM huM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 259 anAtha houM ema jANuM mArI kanyA keI eka vidyAdhare haraNa karIne vanamAM mUkI che." te sAMbhaLIne sainya sahita devakIputra (kRSNa) tyAM AvyA. tene Avate joI nAradajI sAthe zAba sanmukha AvI pitAnA pagamAM paDyo ane sarva hakIkata jaNAvI. potAnA putranuM A kRtya che" ema jANI kRSNa mauna thaIne ubhA rahyA. pachI sAgaracaMdra AvI nabhasenanA caraNamAM paDI tene khamAvyo, paNa nabhasene tene khamA nahi. have sAgaracaMdra kamalAmelAnI sAthe viSayasukha bhogavatAM keTaleka kALa vyatIta karyo. pachI eka divasa bhagavAna nemi prabhunI dezanA sAMbhaLIne teNe zrAvakanAM bAra vrata aMgIkAra karyA. dararoja svatratanuM pAlana karatA satA eka vakhata zrAvakanI paDimAnuM vahana karatAM te smazAnabhUmimAM jaIne kAryotsargo rahyo, te vakhate nabhasena je haMmezAM tenuM chaLa zodhate have te sAgaracaMdrane samazAnamAM kAryotsarge rahela joIne vicAra karavA lAgyA ke "Aje vakhata barAbara maLe che, tethI mArI kamalAmelAnA bhoktA sAgaracaMdrane Aje mRtyu pamADuM" e pramANe vicArIne tenA mAthA upara mATInI pALa bAMdhIne temAM dhagadhagatA kheranA aMgArA bharI te anyatra cAlyo gayo. ahIM tenI vedanAne samyagra bhAve sahana karate nizcala manavALo sAgaracaMdra zubhadhyAnathI mRtyu pAmIne svarge gaye. A pramANe zrAvake paNa AvA upasargo sahana karyA che te sAdhue te vizeSe karI sahana karavA joIe, e A kathAne upadeza che. dehi kAmadeva, gihIvi navi cAlio tavaguNahi mattagavaMda bhayaMgama, rakhadhoradahasehi re 121 che gAthA 121-magaI. bhU agama. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 upadezamALa artha-"kAmadeva nAmanA gRhastha zrAvakane paNa tapaguNathI madenmatta hastI sarSa ane rAkSasane bhayaMkara aTTahAsa vigerethI devatA calAvI zakyo nahi." arthAt devakRta bhayaMkara upasargathI kAmadeva zrAvaka chatAM paNa caLyo nahi, te muni te zenA ja caLe? A dRSTAMta bIjA muni ane zrAvake e grahaNa karavuM. ahIM kAmadeva zrAvakane saMbaMdha jANa. 37. kAmadeva zrAvakanuM vRttAMta caMpAnAmanI moTI nagarImAM jitazatru nAme rAjA rAjya karate hate. te nagarImAM kAmadeva nAme gAthApati (vyApArI) vasate hatuM, te bahu dhana-dhAnyathI samRddhivAna hatuM, tene bhadrA nAme strI hatI. teNe eka divasa mahAvIra svAmInI dezanA sAMbhaLI. bhagavAne prathama samakitanuM svarUpa nirUpaNa karyuM. temAM jaNAvyuM ke darzana mohanIya karmanA upazamAdikathI arihaMte kahelA jIvAditamAM samyagra zraddhA thavI te samyaktva jANavuM. athavA AtmAnA zubha pariNAma eTale jJAna darzana cAritra rUpa traNa tanA adhyavasAya te samyakatva jANavuM. kahyuM che ke arihaM deve guNe, susAhuNe jiNamayaM mahApramANe IccAI suhe bhAva, sammatte viti jagaguNe che arihaMta, deva, susAdhu guru ane jinamata e mAre pramANa che, ItyAdi zuddha bhAvane jagataguru samakita kahe che." ahaMtadharmanuM mULa samakita che. kahyuM che ke "zrAvakanA bAra vratanA terase zazI koDa, bAra lAkha, sattAvIza hajAra, base ne be bhAMgA thAya che; e sarva bhAMgAeAmAM samakita pahele bhAMgo che. samakita binA bIjA eka paNa bhAMgAne saMbhava nathI. kahyuM che ke mUlaM dAraM paIThANuM, AhAre bhAyaNe nihI Dubakka sAvidhammasa sanmatta parikizviyaM che Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA . aMtarmuhUrta mane ja saMsAra ja na banI zakane "duchakaka ke bAra prakAranA zrAvakadharmanuM mULa, dvAra, pratiSThAna, AdhAra, bhAjana ane nidhi samyaktva kaheluM che." samyakatvanuM phaLa A pramANeaMtamuhuttamittapi, phAsispaM hujA jehi sammattA tesiM avaThThapugala, pariaTTo ceva saMsAro evA ja sakkaI te kIrai, je nasakakaI tayaMmi saddahaNA saddahamANe che, vaccaI ayarAma ThANuM mArA aMtamuhUrta mAtra paNa je jIvane samakita pharahyuM hoya tene ardha pudagalaparAvarta ja saMsAra rahe che-vadhAre rahetA nathI. vratAdi je kAMI banI zake te karavuM ane je na banI zake temAM zraddhA rAkhavI e pramANe sahanAro jIva paNa ajarAmara sthAnakane pAme che." mATe samakita mULa rUpa vrate samakita sahita sArI rIte ArAdhyAM hoya te AlekamAM ne paralokamAM bahu phaLadAI thAya che." A pramANe bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne parama saMvega jene prApta thayela che e kAmadeva zeTha samitinA uccAra pUrvaka bAra vratadhArI thayo, ane jIvAjIvAdi tatvane jANa thaI sArI rIte zrAvakadharmane pALavA lAgyA. eka divasa saudharma che tenAM vakhANa karyA ke "kAmadeva zrAvaka daDhadhamI che. deve paNa tene dharmathI caLAvavAne samartha nathI, are zuM tenuM dharyuM che !" e pramANe kAmadevanI bahu prazaMsA sAMbhaLI keI eka mithyAdaSTi deva devendranI vANuM anyathA karavAne mATe kAmadeva pAse AvyA. te avasare kAmadeva pisaha karI piSadhazALAmAM kAsagamudrANa rahyo hate. pelo deva madhya rAtrie bhayaMkara rAkSasanuM rUpa grahaNa karI hAthamAM yamanI jivA jevuM Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 upadezamALA khaphUga laI pAdaprahArathI bhUmine kaMpAvate, mukha paheluM karI aTTahAsa karato kAmadevanI pAse Avyo ane belyo ke "A paccakhANune tuM choDI de ane A kAryotsarga mudrAne tyAga kara, nahi to A khagavaDe tArA TukaDe TukaDA karI nAkhIza, jethI tuM AdhyAnathI akAle mRtyu pAmIza." e pramANe vAraMvAra kahetAM chatAM kAmadeva dhyAnathI calita thayA nahi. pachI krodha utpanna thavAthI te deve khagavaDe kAmadevanuM zarIra chevuM, jethI tene ghaNI vedanA thavA lAgI, paNa te dhyAnathI kSebha pAmyA nahi. pachI deve parvata jevuM moTuM hAthInuM rUpa vikuchuM, ane zUTane uchALate bhayaMkara hastIne rUpe kAmadeva pratye be ke "he kAmadeva? A vatane choDI de ane A kAryotsarga mudrAne tyAga kara. nahi te A zuMDha vaDe tane upADI, bhUmi upara pachADI daMtaprahArathI tane chuMdI nAkhaza." A pramANe kahetAM chatAM paNa te dhyAnathI calita thayo nahi. tyAre zuMDha vaDe uMce uchALIne pRthvI upara pachADyo ane daMtaprahArathI vIMdhI nAkhe; chatAM te jarA zrema pAmyA nahi ane manamAM vicAra karavA lAge ke - sabhyoDapi priyAH prANAoNDapi yAMtvadhunApi hi na punaH svIkRtaM dharma, khaMDayAkhyapamukhyahama | sarva vastu karatAM prANa vahAlA hoya che paraMtu te paNa hamaNA bhale jAo, paNa svIkRta karelA dharmane huM aMzamAtra paNa khaMDita karIza nahi." pachI te deva trIjI vakhata mahA bhayaMkara, muzaLa jevI jenI kAyA che, kAjaLa je jene varNa che, phaNanA DabarathI je suzobhita che, jenI be jillA lapalapAyamAna thaI rahelI che ane jenA darzana mAtrathI ja kAyara manuSyanA prANa nAza pAme che-evA tI viSavALA sapanuM rUpa vikuvI kAmadeva pratye bolyA ke "tuM grahaNa karelA vratane tyAga kara. nahi te mArI dADhane viSavaDe akALe mRtyu pAmIza. e pramANe kahyA chatAM paNa Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 267 te bilakula bhayAkula thayeA nahi ane manamAM vicAra karavA lAgyA ke 'mArAM temAM jarA paNa atIcAra mane lAgeA nahi. svapa atIcArathI paNa moTA doSa udbhave che. kahyuM che ke atyapAdatIcArAd, dharmAsyAsArataiva hi / azrika TakamAtraNa, pumAnpazUyatana kim // 64 'ati alpa atIcArathI paNa dharmAMnI niHsAratA thaI jAya che. pagamAM mAtra kAMTo vAgavAthI zu` puruSa lagaDA thA nathI ! thAya che. e pramANe nizcaya AtmAvALA tene jANIne sarUpa deva tene DasyA. atyaMta duHkha utpanna karanArA te dazathI kAmadevanuM zarIra kALajvarathI jANe pIDAyeluM hAya tevuM thaI gayuM ane tene ghaNI vedanA thavA lAgI, paNa te dhyAnathI calita thaye nahi. te manamAM vicAra karavA lAgyA ke khaMDanAyAM tu dhasyAna tarApa bhave vai: du:khAvA bhavaMtA taiva, guNataMtra ca kacana gA 66 dharmAnuM khaMDana karavAthI anaMtA bhavA bhamatAM paNa duHkhanA aMta AvatA nathI ane temAM I jAtanA lAbha tA che ja nahi, ' dukha nu duSkRtA jAta, tasmaiva kSayata: kSayet / sukRtAokSayacca dhAtu, tattasmin sudRDhA na kaH "duHkha duHkRtathI utpanna thAya che ane duHkRtanA kSaya karavAthI tenA kSaya thAya che; duHkRtane kSaya sukRtathI thAya che, tyAre te sukRtamAM kANu prANI sudRDha na heAya ?" e pramANe kAmadevane zubhadhyAnaparAyaNa jANI deve pAlatu svarUpa pragaTa karyu ane tene sArI rIte khamAvyeA. pachI te kahevA lAgyA ke huM kAmadeva ! tane dhanya che, tuM puNyazALI che ane te vittanuM phaLa meLavyu che. saudharma devalokamAM indra tAro prazaMsA karI te zabdo upara * Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 upadezamALe mane zraddhA na AvavAthI huM ahIM tArI parIkSA karavAne mATe AvyuM hatuM, paraMtu je pramANe Indra tArI prazaMsA karI hatI te pramANe ja meM mArI najare joyuM che." A pramANe kahI stuti karIne te deva potAne sthAnake gaye. prAta:kALe kAyotsane pArI kAmadeva zrAvaka samavasaraNamAM bhagavAnane vAMdavA gaye. tyAM tene bhagavaMte kahyuM ke "he kAmadeva! Aja madhyarAtrie keI deve tene traNa upasarga karyA e vAta kharI che?" kAmadeve kahyuM ke "he svAmI! te vAta kharI che. pachI bhagavAne sarva sAdhuo ane sAdhavIone belAvIne kahyuM ke "he devAnupriyA ! jyAre A kAmadeva zrAvakadharmamAM rahete sate paNa devAe karelA upasargone sahana kare che te kRtanA jANu sAdhuoe to te samyapha prakAre sahana karavA ja joIe." A pramANenuM bhagavAnanuM vAkya vinaya pUrvaka saghaLA sAdhu sAravIe sAMbhaLyuM ane aMgIkAra karyuM. A kAmadeva dhanyAtmA che ke je kAmadevanI bhagavAne potAnA mukhe prazaMsA karI. kahyuM che ke - ghaNuM te jialAe, gura nivasati jassa hiyayaMmi dhanANu vi se dhane, gurUNahiyae vasaI je UM che A jIvalekamAM te puruSa dhanya che ke jenA hRdayamAM gurumahArAja vase che, ane te te dhanyamAM paNa dhanya che ke je gurumahArAjanA hRdayamAM vase che." A pramANe lokathI rastuti karA kAmadeva bhagavAnane vAMdI pitAne ghera AvyA. pachI teNe zrAvakanI darzana Adi agyAra pratimAne sArI rIte ArAdhI ane viza varSa sudhI zrAvakaparyAya pALI chevaTe eka mAsanI salakhaNu vaDe sArI rIte sarva pApanI AlocanA pratikramaNa karIne DALa mApe kALa karI saudharma nAmanA devalokamAM aruNAma nAmanA vimAnamAM cAra palyopamanA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 upadezamALo AyuSyavALA deva thaye tyAMthI cyavIne mahAvidehamAM siddhipadane pAmaze. jevI rIte kAmadeve zrAvaka chatAM paNa bhayaMkara upasargo sahana karyA tevI rIte mekSArthI sAdhuoe paNa upasargo sahana karavA, evo A kathAne upadeza che. bhAge abhujamANuvi, keI mehA pataMti ahara gaI kuvio AhArathvI, janAIjagussa damanuSya che 1rara che artha --"keTalAka prANIo bhogane bhagavyA vinA tenI IcchA karatA satA paNa moha ne ajJAna, te thakI adhogatinarakatiryaMca gatimAM paDe che. kenI jema? yAtrAe-ujANI arthe vanamAM gayelA lokonI upara (AhAra na ApavAthI) kopAyamAna thayelA AhAranA arthI kumaka eTale bhikSukanI jema." 122. - manavaDe durNana ciMtavavAthI jema teNe dugatirU5 phaLa prApta karyuM tema bIjA paNa prApta kare che. ahIM te kumakane saMbaMdha jANavo. 38. - kumakanuM daSTAMta rAjagRha nagarane viSe koI eka utsavamAM sarva loke vaibhAragiri upara ujANIe gayA hatA. te vakhate kaI bhikSuka bhajananI IcchAthI nagaramAM bhamatAM bhejana nahi maLavAthI vanamAM AvyuM. tyAM paNa te sarvatra bhaTaka, paNa aMtarAya karmanA udayathI tene keIe bhikSA ApI nahi; tethI te sarvanI upara gusse thaI vicAravA lAgyuM ke " are A nagaranA leke ati duSTa che. kAraNa ke teo khAya che, pIe che, IcchA mujaba bhajana kare che, paraMtu mane jarA paNa khAvAnuM ApatA nathI. tethI huM vaibhAragiri upara caDI moTI zilA gabaDAvIe A sarva duSTone cUrNa karI nAMkhuM" e pramANe vicAra karate radra dhyAnathI vaibhAragiri para caDyo ane tyAMthI eka moTI zilA gabaDAvI gAthA 12-aragamaM-adhogati jattAe Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 upadezamALA te zilAne paDatI joI sarve leAkeA nAsI krUra gayA. paraMtu te ja bhikSuka durmIMgTane lIdhe te gabaDatI zilAnI nIce AvI gaye ane tenA bhArathI dabAI jaI tenu' badhu zarIra Nu thaI gayu'; jethI te raudra dhyAnavaDe mRtyu pAmI sAtamI narake gayA. ahA ! mananA vyApAra kevA baLavAna che! kahyuM che ke maneyAga balIyAMzca bhASite bhagavanmate ya: satI kSaNandre na nayedrA meAkSameva ca / / " sa yegAmAM mananA caiAga khaLavAna che, e pramANe bhagavAne kahyuM che. kAraNa ke te mananA cetra adha kSaNumAM sAtamI narake laI jAya che athavA meTTe paNa laI jAya che. " vaLI --- mana eva manuSyANAM, kAraNa badhamAkSaya:| thaivAliMgyate bhAryA, tathaivAliMgyate svasA ! (6 manuSyeAne adha tathA meAkSanu' kAraNu mana ja che. kAraNa ke jevI rIte bhAryAnu AliMgana karAya che tevI ja rIte (maLatI vakhate) benane paNa AliMgana karAya che. ' (para'tu temAM mananA vicAranA ja taphAvata che ). evI rIte jema te bhikSuke raudradhyAnathI narakanuM duHkha meLavyu' tevI ja rIte anya paNa narakanu duHkha meLave che mATe manathI paNa bhAganI icchA na karavI, evI A kathAnA upadeza che. bhavAyasahasadulahai, jAkaMjarAmaraNu sAgaruttAre ! jiSNuyaNa meM guNAyara, khaNuvi mAkAsa pamAya / 1277 ca - huM guNAkara lAkhA bhave paNa pAmavA durlabha ane << a jarA maraNu rUpa samudrathI pAra utAranAra evA jinavanane viSe kSaNamAtra paNa pramAda na karIza. " 123. arthAt prAka tajIne jinavacana ArAdhavA yAgya che. mAyA 117 kulahe Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamALA je na lahaI sammatta, lahuNavi ja na eI saMvege ! visayasuhesu ya rajaI, se dose rAgadeSANuM | 124 che. artha-"A jIva je samyaktane pAmate nathI, samyakta pAmyA chatAM paNa je saMvegane pAmatuM nathI ane viSayasukha je zabdAdi tene viSe je rakta thAya che te sarve rAgadveSane ja cheSa che. " 124. tethI doSanA hetu evA rAgadveSa ja tajavA yogya che. ahIM saMvega ne vairAgya-saMsArathI udAsI bhAva ne mokSane abhilASa samaja. te bahuguNanA sANuM, sammatta caritta guNaviNAsANuM , na hu vasa mAgaMtavRM, rAgaddorANu pAvANuM | 125 che artha-"te mATe bahu guNane nAza karanAra ane samyakta te zuddha zraddhAna, cAritra te paMcAsavanirodha ane guNa te uttaraguNa teno vinAza karanAra evA rAgadveSa rUpa je pApa tene vaza nizca na AvavuM." 125 navi te kuNaI amitto, sukRvi suvirAhio samAvi je devi aNigrahiyA, karaMti rAgo a do A 1ra6 che artha-"je anAtha nigraha nahi karelA-nahi rokelA evA rAga ane dveSa e baMne kare che te anartha atizaya sArI rIte virAdhelA ane samartha e paNa amitra je zatru te karI zakatuM nathI." 126 arthAt zatru te virALe satA eka bhavamAM maraNa Ape paNa rAga dveSa te anaMtA janma maraNa Ape mATe rAga dveSa ja tajavA yogya che. gAthA 124-samatta | na paIna prApnoti. gAthA 125 vinAsANuM ! rAgadesANa gAthA 126-anirRhitA ! Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 upadaMzamALa Ihaloe AyAsaM ajasa ca karaMti guNaviNasaM ca | pasavaMti paraloe sArIramaNogae dukhe che 1ra7 | ' artha-"rAgadveSanAM phaLa kahe che A lokamAM AyAsa ke. zarIra ne mana saMbaMdhI kaleza tathA apayaza ane guNa te jJAna darzana cAritra tene vinAza kare che ane paralokamAM zarIra saMbaMdhI ne mana saMbaMdhI duHkha prasave che-Ape che. arthAt rAgadveSa narakatiryaMca gatinA ApanAra hovAthI temaja anarthamULaka hevAthI paralokamAM paNa aneka prakAranAM dukha prApta thAya che." 127. briddhi aho akajaM, je jANatavi rAgadesehi ! phala maula kaDuarasaM, saMceva nisevae ja che 128. artha-"ahe mahA AzcaryakArI A akArya che! dhikkAra che. dhikkAra che A jIvane! ke je A rAga dveSane (mahA anarthakArI che ema) jANate sate ane tenAM phaLa (vipAka) atula (vistIrNa) ane ati kaDavAM che ema paNa jANata to tene ja te rAgadveSane ja athavA tenA phaLane jIva (amRtarasanI buddhie) pharI pharIne seve che." 128 tethI A saMsAravAsI jIvone dhikkAra che! ke durakaM pArijajA, kavi sukhehiM vihmao hajajA ! ke navi bhiSma mukha, rAgadAsA jaI na hujajA 12 artha "jo rAgadveSa na hota te keNa duHkha pAmata? kene sukhe karIne vismaya thAta? (ke aho A mahAsukhI che) ane koNa jIva mokSa na pAmata? arthAt sarve jIva mokSe jAta." 129. mANI gurapaNiIo, aNuththabhario amargIcArIyA mehaM kilejA, sA khAI jaheva gAle 13 gAthA 1ra) - karaM i parva ti a. gAthA 1ra0--vivuiM ho ! lasajaja | rAgadosAM. gAthA 130 madhuM vyartha che khAI bhuMkata. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 269 '' atha-- je ziSya mAnI ( aha'kArI), gurunA pratyanika ( gurunA apavAda bolanArA ), peAtAnA azuddha svabhAvathI 4 anane bharele ane sUtra prarUpaNArUpa unmArga-amArga cAlanArA hoya te ziSya phAgaDha aneka prakAranA kaleza ( zirAmuMDana sa`camAdi ) samUhane bhAgave che. arthAt niSphaLa tapAsa yamAdi kaSTane sahana kare che, gAsALAnI jema." 130. bhagavatanA ziSyAbhAsa geAsALe jema phogaTa tapa sayamAdi ka bhAgavyuM. upara jaNAvelA doSavALA hovAthI tene tapa sa'camAdinu kAMI paNa phaLa prApta thayu' nahI', tema samajavu', kalahaNu kANusIlA, bhaMDaNusIle viyAyasIleA ya ! jIvA nicyujali, niraya sayama ceraTha / / 1315 atha- jIva kalaha karavAnA svabhAvavALA hAya, krodha karavAnA svabhAvavALA hAya, bha'Dana karavAnA svabhAvavALA hAca ane vivAda karavAnA svabhAvavALA hAya te nitya prajavalita rahe che tethI te niraka cAritrane Acare che." 131 arthAt krodhathI cAritrane vinAza thAya che ane A badhA krodhanA ja prakAra che, tethI krodhane tajIne cAritra pALavu' te ja zreyakArI che. paraspara rADA pADIne khelavu' te kalaha samajavA. pArakA guNane sahana na karI zakavAnA te svabhAva te krodhanazILa samajavA. yaSTi muSTi vigerethI yuddha karavAnA je svabhAva te bha'DanazIla jANavA ane vacanavaDe vAdavivAda karavA te vivAdazIla jANuve. jaha vaNudavA vaNuM, dadavasa lie khaNNa nihai eva kasAyapariNue, jIvA tava sajamAM dahai ! 132 5 gAthA 131---vivAgasileAsa jama', zIghra zIghra haI / gAthA-132 davadavasmruti Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 upadezamALA artha-"jema vanamAM lAgele dAvAnaLa utAvaLe utAvaLA javalita thaIne kSaNamAtramAM AkhA vanane bALI nAkhe che tema kaSAyapariNata kaSAya pariNAme vartate jIva tapa saMyamane paNa zI bALe chenAza pamADe che." 132. tethI samatA ja cAritradharmanuM mULa che ema samajavuM. pariNamavaseNu puNe, ahio UNayarauva hujaja khA ! tahavi vavahAramittaNu, bhanaI ImaM jahA dhUla 133 ! artha-"vaLa pariNAmane vaze eTale jevA jevA pariNAma thAya te pramANe adhika athavA o che tapa saMyamane kSaya thAya che, tathApi vyavahAra mAtra karIne A kahevAya che ke jema sthULa kSaya thAya che." 133. paraMtu te vyavahAranayanuM vacana samajavuM. nizcayanaye te kaSAyanA tIvratara pariNAme karIne cAritrano tIvratara kSaya thAya che ane maMda pariNAme maMda kSaya thAya che. tethI jevA jevA pariNAma te anusAra kSaya thAya che ema jANavavuM. pharasavayaNeNa diNataraM, ahimmata haNuI mAsatavA varisatavaM savamANe, hagI haNuM te a sAmanaM 134 artha-ba kaThaNa vacana kahevAthI gALa devA vigerethI te divasanA karelA tapa saMyamAdi puNyane haNe che, kSaya pamADe che), adhikSepa eTale atyaMta krodha karIne jAti kuLa marmAdi prakAza sate mahinAnA tapa saMyamane kSaya kare che, "tAruM AvuM azreya thaze" ema zApa dete sate varSa parvatanA tapasaMyamane haNe che ane yaSTi khaDugAdi vaDe para ghAta karate satA janma parvatanA zrAmaNyane (zramaNapaNAne) haNe che." 134. A badhA vyavahArika vacane samajavA. gAthA 133-zrahiu gAme 13 -pharasavayaNeNa ahikhita ! Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 271 aha jIviaM nitiI, haMsUNu ya saMjamaM bhaluM ciI ! jIvo pamAyabahulo, paribhamai jeNa saMsAre 5 135 che artha-"atha eTale kaSAyanAM phaLa kahyAMthI anaMtara pramAdanAM phaLa kahe che-pramAda bahula eTale bahu pramAdavALA (pramAdaparavaza) saMsArI jIva saMyamarUpI jIvitane haNe che ane saMyamane haNIne pApakarmarUpa maLane puSTa kare che, jeNe karIne te saMsAramAM paribhramaNa kare che." 135 tethI pramAdane pariharavA-tyajavA. ahIM saMyamanA-pAMca Asavane tyAga, pAMca Idriyono nigraha, cAra kaSAyano jaya ane traNadaMDanI viratirUpa sattarabheda samajavA. akkosaNa tajajaNa tADaNa, avamANa hIlaNa aA muNiNa muNiyaparabhavA, daDhapahArizva visayaMtiA 136 che artha - "jemaNe agratana-parabhavanuM svarUpa jANyuM che evA munio Akroza, tarjane tADanA, apamAna ane hila vigere daDhaprahArInI jema sahana kare che." 136. jema daDhaprahArIe sahana karyuM tema anya bIjAoe paNa sahana karavuM Akroza te zrApa de, tarjana te bhrakudi bhegAdi vaDe nirbhasanA karavI, tADana te lAkaDI vigerethI kuTavA, apamAna te anAdara ane hAlanA te jAtyAdinuM uddaghATana karIne niMdavAe pramANe samajavuM. arthAt e sarva sahana karavuM e A gAthAne upadeza che. ahIM daDha prahArInuM udAharaNa samajavuM. 39. daDha prahAranuM vRttAMta mAkedI nAmanI moTI nagarImAM samudradatta nAme eka brAhmaNa vasato hato. tene samudradattA nAme bhAryA hatI. eka divasa teNe eka putrane janma Ape. te pratidina vadhate saMte seMkaDe anyAya gAthA 13pa-hakUNuI gAthA 136-u desaNu tADaNAu! Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 upadezamALA kare che. yuvAvasthA prApta thatAM te lekene mAre che, khoTuM bole che, corI kare che, parastrI samAgama kare che, bhayAbharyAnA vivekane jANato nathI, keInI zIkhAmaNa mAnato nathI, mAtApitAnI avajJA kare che, e pramANe mahA anyAyAcaraNamAM catura evA te zaheramAM bhamyA kare che eka divasa rAjAe tenA saMbaMdhI hakIkata sAMbhaLIne A ayogya che ema jANI durgapALane belAvIne kahyuM ke "virasa vAjiMtra vagADatAM A adhama brAhmaNane zaheranI bahAra kADhI mUke " lokee paNa e bAbatamAM anamedana ApyuM. durgapALe te pramANe karyuM. te brAhmaNa paNa manamAM ati zreSa rAkhI nagaramAMthI nIkaLI bhadvapallImAM gayo. tyAM te bhillapatine maLe. bhinnapatie paNa "amArA kAmamAM A kuzaLa che" evuM lakSaNethI jANe tene svaputra tarIke sthApita karyo ane potAnA gharanI saghaLI saMpatti tene svAdhIna karI. te kumArapaNe vicare che. tyAM rahetuM hatuM te ghaNuM jIvane nirdayapaNe mAre che tethI lokamAM dRDhaprahArI e nAmathI te prasiddha thaye. eka divasa te moTuM dhADuM laIne kuzasthala nagara luMTavAne gayA. te vakhate te nagaramAM devazarmA nAmane eka daridrI brAhmaNa vasate hato. te divase ghaNu maratha pUrvaka teNe potAnA ghara AgaLa kSIranuM bhajana raMdhAvyuM hatuM. ane pote snAnAthe nadIe gayo hatuM. te avasare koI eka cere te brAhmaNanAM gharamAM dAkhala thaI te kSIranuM bhAjana upADyuM. te joIne rudana karatAM karatAM te brAhmaNanAM bALakee nadI e jaI temanA pitAne te kahyuM. kSudhAtura thayela te brAhmaNa paNa jaladI ghera AvI krodhita thaIne moTI bhegaLa laI mAravAne mATe te cera pAse Avyo. baMne paraspara laDavA lAgyA te vakhate pelA daDhaprahArIe AvIne khagathI brAhmaNane mArI nAkhyo. tene bhUmipara paDelo joIne krodhAvezathI paravaza thaI pitAnuM pUchaDuM uMcuM karI te brAhmaNanA gharanI gAya te daDhaprahArIne mAravAne Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 273 mATe doDI, paraMtu daDhaprahArIe bhayaMkara pariNAma pUrvaka te gAyane paNa mArI nAMkhI. te avasare potAnA patine marelo joIne AMsu pADatI, vilApa karatI ane gADha svare Akroza karatI te brAhmaNanI sagarbhA strI tyAM AvI. tene paNa te dRDhaprahArIe mArI nAMkhI, tene peTa upara prahAra karavAthI tenI kukSimAM rahela garbha nIkaLIne pRthvI upara paDe. te garbhane bhUmi upara taraphaDato joIne te nirdaya hato chatAM tenA manamAM dayA utpanna thaI. te vicAravA lAgyuM ke "arere! ati adhama karma karanAra mane dhikkAra che! meM niSkAraNa A anAtha ane garbhavatI abaLAne mArI nAMkhI. mane cAre hatyA lAgI. eka paNa hatyAthI nizcaya narakagati prApta thAya che te meM A cAra hatyA karI che tethI mArI kevI gati haze? durgatirUpa kUvAmAM paDatAM mane keNa zaraNabhUta thaze?" A pramANe vicAra karI vyagra mane nagaramAMthI nIkaLI vanamAM gaye. tyAM teNe eka sAdhune joyA. temanA caraNamAM paDI potAnA pApanuM svarUpa nivedana karyuM ane kahyuM ke "he bhagavan! A hatyAonA pApamAMthI huM kevI rIte mukta thAuM te kaho." sAdhue kahyuM ke "zuddha cAritradharmane ArAdhyA sivAya tuM te pApathI mukAIza nahi." te sAdhunA vacanathI vairAgya pAmIne teNe cAritra grahaNa karyuM. pachI teNe e daDha aMgraha karyo ke "jyAMsudhI A cAra hatyAo mArA smaraNamAM Ave tyAMsudhI anna ke pANI mAre levuM nahi." e abhigraha laI te ja nagaranA eka daravAje kAyotsarga karIne ubhe rahyo. pachI te daravAje thaIne AvatA jatA nagaranA loke te hatyAonuM vAraMvAra smaraNa karAvIne A mahA duSTa karma karanAra che" e pramANe karI tenI tADanA tarjanA karavA lAgyA. keTalAka lAkaDI vaDe mAre che, keTalAka muSTiprahAra kare che, keTalAka gALa de che, keTalAka paththaro pheMke che ane keTalAka durvacanathI tene tiraskAra kare che, paraMtu te jarA paNa phodha karate Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 upadezamALA nathI. lokoe mArelA patharA ane ivaDe te gaLA sudhI DhaMkAI gayA. chevaTe pitAne zvAsa rUMdhAya che ema jANyuM tyAre kAryosagane pArI te bIje daravAje jaIne kAusaga karI ubhuM rahyo. tyAM paNa teNe te ja pramANe parIsahene sahana karyA. pachI trIjo daravAje gayA pachI ethe daravAje gaye. tyAM gALa, mAra ane prahAra vigere sahana karatAM jeNe caturvidha AhAranuM paccakhANa karyuM che evA te daDhaprahArIne cha mAsa vyatIkamyA, paraMtu te pitAnA niyamathI jarA paNa calita thaye nahi. vizuddha dhyAnathI tenuM aMtaHkaraNa kSamAvaDe nirmaLa thayuM ane ghAtikane kSaya thavAthI tene kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI ghaNuM ane pratibaMdha pamADI dRDhaprahArI kevalI me gayA. A pramANe bIjA paNa jeo Akroza Adi aneka prakAranA upasaune sahana kare che teo anaMta sukhanA bhogavanArA thAya che, e A kathAne upadeza che. ahamAhatti naya paDihati, sattavi naya paDisavaMti mArijajatAvi jaI, sahati sahasamalubdha che 137 che artha-"munio ANe mane hA che ema jANyA chatAM paNa tene haNatA nathI, keIe zrApa dIdhA chatAM paNa tene sAme zrApa detA nathI ane mAryA chatAM paNa te sahana kare che. sahaamalanI jema." 137. ahI haryo che eTale pIDA upajAvI che-sAmAnya prahArAdi karela che ema samajavuM jema sahastramala sAdhue praharAdi sahana karyA tema bIjAe paNa sahana karavA. atra sarasamallanuM dRSTAMta jANavuM. 40. gAthA 137-jajaI sahassalavuM, sahassolva ( ahaMAhataH Iti ! zuptA api-zApitA api yati : Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 5 sahastramakalanI kathA zaMkhapura nagaramAM kanakadevaja rAjA rAjya karato hato. tenI sabhAmAM vIrasena nAmane keI subhaTa rAjasevA karatA hatA. rAjAe tene pAMcase gAma ApavA mAMDyA chatAM teNe te lIdhAM nahi. teNe kahyuM ke "he rAjan ! mAre ApanI sevA pagAra paNa lIdhA vagara karavI joIe. Apa prasanna thaze te saghaLuM sAruM thaze." e pramANe kahI hameza rAjAnI sevA kare che have te vakhate kAlasena nAmanA te rAjAne eka dujaya zatru che, te koInAthI vaza thate nathI. aneka gAmo ne zaherone upadrava kare che. ekadA sabhAmAM beThelA rAjAe kahyuM ke "e keI balavAna che ke je kAlasenane jIvate pakaDIne mArI pAse lAve?" rAjAnuM te vacana sAMbhaLIne saghaLA mauna rahyA, keI behayuM nahi. eTale vIrasena bolyo ke he rAjana! Apa bIjAone zA mATe kahe che? mane AjJA kare te huM ekalo jaI tene bAMdhIne ApanI samakSa lAvuM." rAjAe AjJA ApI eTale upara pramANenI rAjA pAse pratijJA karI taiyAra thaIne mAtra kharza laI ekalo ja kAlasenanI sAme cA. kAlasena paNa pitAnuM lazkara laI sanmukha AvyA. meTuM yuddha thatAM kAlasenanuM saghaLuM sinyanAsI gayuM. eTale vIrasena ekalA rahelA kAlasainane bAMdhIne rAjAnI samIpe lAvyA. rAjA paNa vIrasenanuM tevuM baLa joIne Azcarya pAmyA, ane "je lA mANasethI jItI zakAya te nahote tene lIlAmAtramAM ANe parAjita karyo. e pramANe kahI sabhAne leke paNa tenI prazaMsA karavA lAgyA. saMtuSTa thayelA rAjAe tene lakSadravya ApI sahastramala evuM tenuM nAma sthApana karyu ane tene eka dezane rAjA banAvyo. pachI kAlasena pAse paNa pitAnI AjJA manAvI tenuM rAjya tene pAchuM sepyuM. sahamahalane potAnA deza upara rAjya karatAM keTalAka divase Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 upadezamALA vyatikrasyA ekadA suda nAcArye kahelA dharmAMnA zravaNathI tene vairAgya utpanna thayA. tethI teNe rAjya tajI daIne cAritra grahaNu karyuM". te sAmAyikathI mAMDIne agiyAra aMga bhaLye. anukrame cAritra pALatAM teNe jinakalpavihAra gIkAra karyAM. te pramANe vihAra karatAM ekadA te kAlasena rAjAnA nagaranI samIpa bhAgamAM kAryAtsaga mudrAthI rahyA. kAlasene tene joIne eLakhyA; eTale A pApI ja mane jIvatA pakaDIne navaja rAjA pAse laI gayeA hatA" ema vicArI tenA para ruSTamAna thaIne te duSTa kAlasene sahasramadbhu sAdhune lAkaDIe,, iMTA ane pASANAdinA prahAro karavA vaDe ati kathanA karI; paraMtu te jarA paNu kSeAbha pAmyA nahi. kSamA dhAraNa karIne zuddha dhyAnamAM tatpara rahyA. anukrame te kAlasene karelA upasargAthI thayela vedanAvarDa mRtyu pAmI sarvo siddha vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. " A pramANe bIjA muniee paNa kSamA karavI evA A kathAnA upadeza che. dujaNumuhakAda DA, vANusarA puvakramanimmAyA / sAhuNu te na lagA, khatiqalaya vaheMtANu ! 138 a-- kSamArUpI phalaka je DhAla athavA vakhtara tene vahana karatA-dhAraNa karatA evA sAdhuone te durjananA mukharUpa dhanuSyamAMthI nIkaLelAM ane pUrvakarmAMthI nirmANu thayelAM evAM kaTu vacanarUpI mANeA lAgatAM nathI. arthAt manA bheda kare tevAM durjananAM vacanA munie samatA kSamAvaDe sahana kare che. 99 138, pRththareNAhaA kIvA, paththara Dakka micchai ! migAri sara` pappu, sarUpatti vimagai ! 139 !! a - paththarathI haNAyelA kUtarA paththarane karaDavAne icche gAthA 138-kRliyaM| kADa -dhanuH / gAthA 139-phIvA-kuraH-zvAna: mRgAri-siMhaH| zatpatti 1 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 277 che ane siMha bANane pAmIne arthAt potAne bANa lAgavAthI bANa tarapha na jotAM zotpattine eTale A bANa kyAMthI AvyuM che te sthAnane athavA bANa mUkanArane jue che-zodhe che." 139. muni paNa durvacanarUpI tIrane pAmIne te bolanAra tarapha zreSa karatA nathI paNa A vacanaprahArabhAra pUrvopArjita karmanuM phaLa che ema vicAra karI te karmone haNavA prayatna kare che. taha puliM kiM nakayaM, na bAhae jeName samaththobi. IhiM ki kissava kuSpi-kutti dhIrA apicchA 14 artha -dhIra puruSa evI rIte vicAre che ke-he AtmA! te pUrvabhave zA mATe evuM (sukRta) na karyuM ke jethI mane samartha e puruSa paNa bAdhA karI na zake? (je zubha karyuM hota to tane ke bAdhA karI zakata?) have atyAre zA mATe keInA upara kepa karuM? (kAraNa ke pUrvanA azubha karmano udaya thaye te para upara kodha kare te vyartha che). Ama vicArIne te keInA para krodha karatA nathI." 140. aNurANu jaIlsavi, siyAyapatta piyA gharAveI ! tahAviya naMdakumAro, na baMdhupAsehiM paDibaddho che 141 artha-pati thayelA evA paNa potAnA putranA anurAge karIne tenA pitA tenA para ta chatra (sevake pAse) dharAve che, te chatAM paNa skaMdakumAra nAmanA muni pitAne A sneha chatAM baMdhuvarganA neha rUpa pAse karIne baMdhANuM nahi. " 141. ahIM skaMdakumAranuM dRSTAMta jANavuM. 141. gAthA 140-Ihi ! kavi kupamukti gAthA 141-siAyavanaMsItaAtapatra-tatraM Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 upadezamALA skaMdakumAranuM daSTAMta zrAvastI nAme eka moTI nagarI hatI. tyAM tamAma zatrumaMDalane dhUmaketu je kanakaketu nAme rAjA hato. tene devAMganA karatAM paNa ati suMdara evI malayasuMdarI nAme rANI hatI. temane skaMdakumAra nAme prANaprIya tanuja (kumAra) hatuM ane manuSyone AnaMda ApanArI sunaMdA nAme putrI hatI. rUpa ne yauvanathI garvita banelI tene kAMtipura nagaranA rAjA puruSasiMhane ApelI hatI. ekadA zrAvastI nagarIe zrIvijayasena sUrI padhAryA. skaMdakumAra parivAra sahita vAMdavAne Avyo. gurue dharmadezanA ApI ke he bhavya che! A saMsAra anitya che, A zarIra nAzavaMta che, saMpatti jalataraMga jevI caMcaLa che, yauvana parvatamAMthI nIkaLatI nadInA pravAha jevuM che mATe A kALakTa viSa jevA viSayasukhanA AravAthI ! AgamamAM paNa kahyuM che ke- saMpade jalataraMgavilAlA, yauvana tricaturANi dinAni zAradAbramiva caMcalamAyu, kiM dharna kuruta dharmamaniMghamAM saMpattio jalane taraMga jevI capaLa che, yauvana mAtra traNa cAra divasa rahenAruM che ane AyuSya zaradaRtunA megha jevuM caMcaLa che, te dhanathI zuM vizeSa che? aniMdya e dharma ja kare." vaLI- savaM vilaviyaM gIyaM, savva naTTa viDaMbaNA sarve AbharaNa bhArA, savva kAmA duhAvahA che "sarva gIta vilAparUpa che, sarva nRtyo viDaMbanArUpa che, sarva prakAranA AbharaNe bhArarUpa che ane sarva prakAranA kAme (viSa) pariNAme duHkhanA ApanArA che." ItyAdi gurunI dezanA sAMbhaLIne kuMdakumAra pratibaMdha pAmyA ane ghaNA AgrahathI mAtApitAnI AjJA laI teNe zrI vijayasena Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 209 sUri pAse cAritra grahaNa karyuM". te divasathI Ara.bhIne rAe paNa snehathI peAtAnA putra upara veta chatra dhAraNa karAvyuM, ane sevA karavAne mATe tenI pAse sevake rAkhyA. te nAkarA mArgomAM kAMTA vigere paDayA hoya te AghA pheMkI de che ane parama bhaktithI sevA kare che. anukrame te sakaLa siddhAMtArUpI samudranA pAragAmI thayA. gurunI AjJA laI jinakalpamAne grahaNa karI ekalA vihAra karavA lAgyA. temane ati ugra vihArI jANIne sarva sevakA pAtapeAtAne sthAnake gayA. " eka divasa vihAra karatAM kAMtipurIe AvyA. tyAM mahelanA jharukhAmAM peAtAnA pati sAthe seAgaThAkhAjI ramatI sunaMdA nAmanI temanI bahene temane joyA. bhAInA danathI tene atyaMta harSa thayA, AMkhamAM harSoMnAM AMsu AvyAM, ane vRSTithI hAyalAM kadaMba puSpAnI mAphaka tenAM zamarAya vikasvara thayAM. te manamAM vicAra karavA lAgI ke A mArA saheAdara haze ke nahi?? e pramANe premathI netramAM harSa azru lAvatI sunaMdAne skaMdamunie oLakhI, paNa teNe tenA upara jarA paNa sneha ANyA nahi. rAjAe te baMnenu' svarUpa joI bhAIbahenanA saMbadha nahi jANatA hAvAthI manamAM vicAra karyAM ke ' A sunaMdAne A sAdhu sAthe atyaMta rAga hoya ema jaNAya che.' e pramANe vicArI durbuddhithI rAtrie kAryAtsaga mudrAthI vanamAM rahelA kadaRSine rAjAe mArI na'khAvyA. prAtaHkAlamAM leAhIthI lAla thayelI muhapattIne kAI pakSIe cAMcamAM laI ne rANInA mahelanA AMgaNAmAM nAMkhI. te muhapattI joIne rANIne manamAM za`kA paDI, eTale tarata ja dAsIne khAlAvIne te sabaMdhI pUchyuM. dAsIe kahyu ke je sAdhune joyA hatA te ja sAdhune kAI pApIe hAya tema jaNAya che. A tenI ja muhapattI dekhAya che. te sAMbhaLIne rANI mUti thaI ane vajrathI hAi hoya tema bhUmi upara paDI gaI. zItala upacArAthI tene sAvadha karI eTale rudana Ape gaI kAle mArI nAMkhyA 6 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 upadezamALA karatI satI te khelavA lAgI ke " kadAca te mArA bhAI haze tA huM zuM karIza? kAraNa ke mArA bhAIe dIkSA lIdhI che evu sabhaLAya che, ane te sAdhunA darzanathI mane paNa khaMdhune jovAthI jevA AnaMda thAya tevA AnaMda thayA hatA." evuM vicArI teNe eka sevakane peAtAnA pitAnA ghare mAkalI khabara maMgAvI. te uparathI pote dhArela te saghaLu kharuM' che' ema jANI tenuM hRdaya ati duHkhathI bharAI AvyuM. te meAkale kaMThe rudana karavA lAgI ke " huM khaMdhu ! he bhAI! huM saheAdara ! he vIra ! tuM mane mArA prANa karatAM paNa vadhAre vahAlA che. te A zuM karyu? tAru svarUpa mane paNa jaNAvyu* nahi ? te te A pRthvI vihAra karIne tIrUpa banAvI che paNa huM te mahA pApa karanArI chuM. kAraNu ke tArA upara mArI dRSTi paDavAthI te nimitte tArA ghAta thayA che. mAruM zuM thaze? hu kayAM jAuM? zuM karuM"?' e pramANe aneka prakAro vilApa karatI sunAne ma`trIoe aneka prakAranAM apUrva nATaka vigere batAvIne lAMbe vakhate zAkarahita karI. e pramANe khIjAoe paNa kaika muninI peThe nirmAhapaNu dhAraNa karavu' eve! A kathAnA upadeza che. guru gurUtaro aIguru, piyamA/avapiyajasiMNehA / ciMtijhamANa guvile, cata! adhammatisiehiM // 14 // atha guru ke ghaNI, gutara ke tethI vadhAre, atiguru ke tethI paNa vadhAre evA pitAmAtA putrAdi ane priyajana te zrI tathA parijanAdi tenA anukrame vadhatA je sneha te vicArDa satA guvilA ke mahA gahana che-anata bhavanA hetubhUta che ema jANIne dharmanA ati vRSita ke dharmanA atyaMta icchaka evA prANIoe tene tajI dIdhA che. kAraNa ke dharmanA zatrubhUta che." 142. ema jANIne khIjA paNa dharmanA isTaka janAe badhuvanA snehamAM na mujhatA tene tajI devA. gAthA 142 -gurutarAa / piyamAya / cittijmANa / atidharma tRSitaH Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 28 amuNiyaparamaththANuM, baMdhujanasi|havaiyaroheI avagayasaMsArasahAva- niyANuM samaM hiyarya pALavA artha-"nathI jANyA paramArtha jeNe evA prAkRta prANIone ja baMdhujananA snehane saMbaMdha thAya che ane jeNe saMsAranA svabhAvane nizcaya jANe che tenuM hRdaya te samAna hoya che." 143. jeNe saMsAranuM svarUpa jANyuM nathI. evA maMda buddhione baMdhujanene sneha pratibaMdha karanAra thAya che, paNa paMDita buddhivALA ke jeoe saMsAranuM svarUpa jANyuM che ane saghaLe saMsArano saMbaMdha tajI dIdhuM che temanA hRdayamAM te zatrumitra para samAna bhAva hoya che tethI temane baMdhujanane sneha pratibaMdhakAraka thatuM ja nathI. mAyA piyA ya bhAyA, bhajA puttA suhIya niyagA yA Iha ceva bahuvihAI, karaMti bhayabhaNasAI 144 artha-"mAtA, pitA, bhrAtA (bhAI), bhAryA (strI), putra, suhada (mitra) ane nijakAH eTale potAnA saMbaMdhIo te sarve A bhavamAM ja bahu prakAranA bhaya te maraNAdi ane vaimanasya te mana saMbaMdhI dukhe tene utpanna kare che." 144. te ja anukrame kahe chemAyA niyAmavigampiyami, arthe apUramANumi purUsa kuNuI vasaNuM, culaNI jaha vaMdittarasa 14pA artha-"potAnI buddhivaDe vicArelA pitAnA arthamAM (kAryamAM) apUryamA kahetAM nahi pUrAyelI arthAt pitAnuM dhAreluM kArya paripUrNa jene thayuM nathI evI mAtA pitAnA putrane paNa anartha-kaSTa kare che. jema culaNoe brahmadattane karyuM tema." 145. gAthA 143-baMdharNa nizvayANuM vyatikara -saMbaMdha: gAcA 144-muhiMya bahuvihAe temaNarasAe e suda-mitrANa ! nijakA-saMbaMdhina: gAthA 14pa-nija kamasyA vikalpite che vyasana-arthakarNa Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 upadezamALA anyarAjA sAthe viSayAsakta thayelI calaNIe pitAnA cakravatI thanAra putrane paNa vaccethI phasa kADhI nAMkhavAnI buddhithI prANAMta kacchamAM nAkhe. ahIM calaNane saMbaMdha jANa. calaNI rAjAnuM daSTAMta kapilyapura nagaramAM brahma nAme rAjA hatA. tene calaNa nAme rANI hatI. tenI kukSithI cauda vapnavaDe sUcita putra janme. tenuM brahmadatta nAma pADavAmAM AvyuM. have brahmarAjAne bIjA cAra rAjAo mitra hatA. pahele kaNeradatta nAme kurudezane rAjA, bIje kAzIdezane adhipati kaTakadatta nAme rAjA, trIje kezalapati dIrgha nAme rAjA ane cothe aMgapati puSpacUla nAme rAjA hatA. pAMcame pate hato. e pAMce paraspara atigADha mitratA hatI. teo kSaNamAtra paNa eka bIjAno viyega sahana karI zakatA nahotA. te pace jaNe prativarSa anukrame eka ekanA zaheramAM jaIne ekaThA rahetA hatA. e pramANe eka vakhata paMce rAjAe kapilyapuramAM ekaThA maLyA hatA. te varSe brahma rAjA mastakanA vyAdhithI paralokavAsI thayA. te vakhate brahmadatta kumAra bAravarSanI laghuvayane hatuM tethI cAre mitroe vicAryuM ke "ApaNuM prItipAtra paramamitra brahma rAjA paMcatva pAmyA che ane tene putra mAne che, mATe ApaNAmAMthI ekeka jANe daravarSe A rAjyanI rakSA karavA mATe ahIM rahevuM." e pramANe vicAra karI dIrgha rAjAne tyAM mUkI bIjA traNa rAjAe potapotAne nagare gayA. dIrgha rAjAe tyAM rahetA satA brahmarAjAnA ke ThAra ane aMtaHpuramAM jatAM-AvatAM eka divase calaNI rANIne navayauvanA joI tethI te kAmarAgathI parAdhIna thaye. calaNa paNa dIrgha rAjAne joIne rAgavatI thaI baMnene paraspara vAtacIta thatAM mahAna kAmarAga utpanna thaye, tethI te baMnene paraspara zarIrasaMbaMdha thaye. anukrame dIrgha rAjA Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 283 6 pAtAnI srInI mAphka calaNI rANInI sAthe bhAga bhAgavavA lAgyA. teNe kAI nA bhaya gaNyA nahi. leAkApavAdanA Dara paNa tajI dIdhA. dhanu nAmanA vRddha maMtrIe A badhI hakIkata jANI, tethI te manamAM vicAravA lAgyA ke ' arere! A duSTa dI rAjAe bahu ja avicArI kArya karyuM. anya traNa mitroe paNa ze vicAra karIne Ane rAjyanA adhikAra sAMpyA? emaNe paNu viparIta kAya karyuM. A dIrgha rAjA peAtAnA mitranI strInI sAthe vyabhicAra karatAM lajajA paNa pAmatA nathI. ' e pramANe vicArI ghera AvI pAtAnA putra varadhanune A hakIkata jaNAvI. teNe jaIne brahmadattane A khabara kahI. te sAMbhaLI brahmavrutta ati krodhita thaI rakta netravALA thA. pachI dIrgha rAjA sabhAmAM beThA che te vakhate sabhAmAM jaIne kaiAkilA ne kAgaDAnA sagama karAvI te kahevA lAgyA ke are duSTa kAga ! tu` keAlinI strI sAthe sagama kare che e ati ayukta che. A tAru' ayeAgya AcaraNa hu* sahana karIza nahi.' ema kahI kAgane hAthamAM pakaDI mArI nAMkhyA ane leAka samakSa kahyuM ke ' je kAI AvuM duSTa kArya mArA nagaramAM kare che athavA karaze tene hu` sahana karIza nahi.' e sAMbhaLIne dIgha rAjAe calaNI rANIne kumAranI te hakIkata jaNAvI. tyAre culaNIe kahyuM ke e tA bAlakrIDA che, tenAthI zu' khIe che? mATe svastha thAo.' e pramANe keTalAka divasA vyatIta thatAM pharIthI brahmadatta dIrgha rAjAnI samakSa ha.sI ne bagalAnI samAgama karAvI pUrvavat janasamUhanI AgaLa kahyuM. bhayathI AkuLa thayelA rAjAe culaNIrANIne kahyuM ke 'tArA putra ApaNA enA sabaMdhanI hakIkata jANI che, tethI ApaNA niHzaMka samAgama have kevI rIte thaI zake? mATe tuM tene mArI nAkha; jethI ApaNe nipaNe viSayarasanA AsvAda anubhavIe. ' culaNIe vicAryuM ke 'huM AvuM akArya kevI rIte karu' ? potAnA hAthe peAtAnA putrane mArI nAMkhavA e taddana ayeAgya che.' kahyuM che ke 'viSavRkSeADapi C Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 upadezAmaLA saMvaddhaya svayaM chetumasAMpratama" "jheranuM vRkSa paNa moTuM karI pite kApI nAMkhavuM e ayukta che." dIrgha rAjAe pharIthI rANIne kahyuM ke "kumArane mArI nAMkha, nahi tArI sAthe saMbaMdhathI sayuM." e sAMbhaLIne rANIe vicAra karyo ke "viSayasukhamAM vinna karanAra A putra zA kAmane mATe tene avazya mArI nAMkhavuM joIe." aho A viSayavilAsane dhikkAra che ! kahyuM che ke divA pazyati no ghaka:, kAko nakta na pazyati apUrva keDapi kAmAMdhe, divA nakta na pazyati | "ghUvaDa divase joI zakatA nathI, kAga rAtrie joI zakate. nathI, paNa kAmAMdha puruSa to keI apUrva aMdha che ke divase temaja rAtrie-baMne vakhate joI zakato nathI. pachI calaNIe vicAra karyo ke "A putrane paNa mAre ane yazanI paNa rakSA karavI, mATe putrane moTA mahotsavathI paraNAvI eka lAkSAgRha karAvI tenI aMdara sUtelA tene bALI nAkhuM. jethI lokamAM mAro apayaza na thAya." e pramANe vicAra karI teNe lAkSAgRha karAvyuM ane tene cunAthI dheLAvyuM. pachI puSpacUla rAjAnI putrI sAthe moTA mahatsavathI tene paraNAvyuM. te saghaLuM dhana maMtrIe jANyuM ane manamAM vicAra karyo ke "A pApiNIe putrane mAravAne upAya karyo che, paNa huM tenI rakSA karavAne upAya karuM. e pramANe vicAra karI teNe dIrgha rAjAnI pAse jaIne kahyuM ke "he rAjan! huM have vRddha thayo chuM, tethI Apa AjJA Ape to huM tIrthayAtrAe jAuM ane mAro putra varadhanuM ApanI sevA karaze." e sAMbhaLIne dIrgha rAjAe vicAra karyo ke "A maMtrI dara ro sate kaMIka paNa viparIta karaze, mATe tene te pAse ja rAkhave sAro.' e pramANe manamAM vicAra karI dIdhuM rAjAe kahyuM ke "tIrthagamana karavAnuM zuM kAraNa che? ahIMA ja tIrtharUpa gaMgA che, tethI gaMgAne kinAre dAnazAlAmAM rahI dAna Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 285 puNya kare, anyatra javAthI zuM vizeSa che?" ghanu maMtrIe e vAta kabUla karI. pachI gaMgAne kinAre dAnazAmAM rahIne teNe lAkSAgRhathI be gAu sudhI suraMga khodAvI, ane varadhanu mAraphata puSpacUla rAjAne jaNAvyuM ke "Aja zayanabhuvanamAM tamArI putrIne badale sarva alaMkArothI alaMkRta karIne keI rUpavatI dAsIne mokalaje." tethI puSpazUla rAjAe dAsIne mokalI. brahmadatta pitAnA prANapriya mitra varadhanu sAthe zayanagRhamAM AvyA. dAsI paNa tyAM AvI. brahmadatta te jANe che ke "A mArI prANavallabhA che.' dAsInuM svarUpa te jANatA nathI. te vakhate varadhanue mRgAra upara kathA kahevAnuM zarU karyuM. te sAMbhaLavAnA rasamAM magna thavAthI brahmadattane paNa nidrA AvI nahi. have madhya rAtrie savelake suI jatAM calaNa rANee AvIne lAkSAgRhane Aga lagADI, te lAkSAgRhane taraphathI baLatuM jeIne brahmadate kahyuM ke "he mitra! have zuM karavuM?" tyAre varadhanue kahyuM ke mitra! ciMtA zA mATe kare che? A jagyA upara pagane prahAra karo." pachI brahmadatta paganA prahArathI suraMganuM bAraNuM ughADyuM. baMne jaNa pelI strIne tyAM ja rahevA daIne te mArge nAsI gayA. suraMgane cheDe maMtrIe pavanavegI be cheDA taiyAra rAkhyA hatA. baMne jaNa te be ghoDA upara savArI karIne bhAgyA. pacAsa ejana gayA tyAM baMne gheDA atyaMta zramita thaI javAthI marI gayA. tethI te baMne jaNA page cAlIne keSTaka nagare gayA. tyAM keI brAhmaNane ghera bhejana lIdhuM ane te brAhmaNanI putrI sAthe brahmadatta para. pachI ghaNuM zahera ane ghaNuM gAmamAM keI ThekANe gupta rIte ane keI ThekANe pragaTapaNe pharatAM pharatAM te brahmadatta aneka strIo paraNyo. e pramANe eka varSa bhamyA. anukrame kapipapuramAM AvI dIrgha rAjAne mArI nAMkhIne pitAnuM rAjya lIdhuM. pachI cha khaMDa sAdhIne te bArame cakrI thaze. eka divase rAjyanuM pAlana karatAM puSpa guccha joIne brahmadattane jAtismaraNazAna thayuM. pUrva bhavane bhAI citrane jIva Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 upadezamALA pratibaMdha pamADavAne tyAM Avyo, paraMtu te pratibaMdha pAmyo nahi. seLa varSanuM AyuSya bAkI rahetAM keI govALIAe tenA AMkhanA keLA kADhI lIdhA, arthAt A pheDI nAkhI, "A badhuM eka brAhmaNanuM caritra che' ema jANuM brAhmaNanAM netro kADhAvate te raudra sthAna vaDe ghaNe azubha karmone meLavI, sAta varSanuM AyuSya pUruM karI sAtamI narakamAM apratiSThAna narakAvAsAmAM utkRSTa risthatie utpanna thaye. A saghaLo saMbaMdha vadhAre vistArathI uvaesa sahastehi vati e gAthAnA vivaraNathI jANa. ahIM te A pramANe mAtAne saneha kRtrima che, e A gAthAne upadeza che. saLaMgavaMgavigattaNuo, jagaDaNu viheDaNuo A che kAsIya rajAtisie, puttANupiyA kaNakeu 146 artha-"rAjyane tara e kanakaketu nAmane pitA potAnA putrone sarva aMge pAga cheda karIne karthanA ane vividha prakAranI yAtanA je pIDA te karato hato. mATe pitAne saMbaMdha paNa kRtrima che." 146. kanakaketu rAjA rAjyanA lebhathI temAM baMdha thaI javAthI pitAne je putra thAya tene aMge pAMga chedavAvaDe rAjyane agya karato hato. tenuM vizeSa caritra tenI kathAthI jANI levuM. 44. kanakaketu rAjAnI kathA tetalapura nagaramAM kanakaketu nAme rAjA hatA. tene padmAvatI nAme paTTarANa hatI ane teTalIputra nAme maMtrI hatA. te kArabhArIne pidilA nAme ati vahAlI strI hatI. rAjyasukha bhegavatAM kanakaketune ghera putrane janma thaye. te vakhate rAjA vicAra karavA lAgyuM ke "A putra meTe thatAM mAruM rAjya laI leze." evA bhayathI teNe tenA hAtha kApI nAMkhyA. bIje cheka thaye tenA paga Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 " laI ja rA " gIe che upadezamALA kApI nAMkhyA. e pramANe anukrame chokarA utpanna thatAM keIne aMgacheda karyo, keInI AMgaLI kApI nAMkhI, keInuM nAka kApI nAkhyuM, keIna kAna kApI nAMkhyA ane koInI AMkha kADhI nAMkhI. A pramANe sarva putrane khaMDita aMgavALA karyA. e pramANe ghaNo kALa vyatIta thatAM pharIthI pAcho padmAvatIe susvapnathI sUcita garbha dhAraNa karyo. te vakhate maMtrInI strI piTTikAe paNa garbha dhAraNa karyo. tethI maMtrIne bolAvI rANIe kahyuM ke "susvapnathI sUcita meM garbha dhAraNa karyo che, mATe tenA janma vakhate Ape laI jaIne gupta rIte tenuM rakSaNa karavuM ke jethI te rAjyAdhikArI thAya ane tamane paNa AdhArabhUta thAya." maMtrIe kabUla karyuM. samaye putra prasa maMtrIe gupta rIte te putrane pitAnI strI piTTilAne sepyo ane te vakhate piphrilAe prasavelI putrI rANIne ApI. pachI dAsIe rAjAne jaNAvyuM ke "rANIne putrI janmI che.' ahIM maMtrIne ghera rAjaputra moTo thatAM tenuM kanakadhvaja nAma pADayuM. anukrame te yauvanavayane prApta thayuM. e avasare kanakaketu rAjA mRtyu pAmyuM. tethI sarva mAMDalika rAjA ciMtA karavA lAgyA ke "have rAjya kene seMpavuM?" te vakhate maMtrIe rANInI vadhI hakIkta jaNAvI. tethI kanakadhvaja rAjAne putra che ema jANa saghaLA ghaNA khuzI thayA ane tene moTA ADaMbarathI rAjyagAdIe besADyo. kanakadhvaja rAjA "A maMtrIe mArA upara meTe upakAra che" ema jANI tenuM ghaNuM sanmAna karavA lAgyA. ghaNA AnaMdathI rAjyanuM pAlana karatAM keTalIka vakhata vyatIta thaye. anyadA maMtrInI strI polphilA je pahelAM maMtrIne prANa karatAM paNa adhika priya hatI te kaI karmanA doSathI apriya thaI paDI. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA tethI maMtrIe tenI zayyA judI karAvI, jethI piphrilAnA manamAM ghaNuM dukha thavA lAgyuM. kahyuM che ke AjJAbhaMga naredrANu, gurunuM mAnamardanama ! prathaka zayyA ca nAraNiyazastravadha ucyate | "rAjAonI AjJAne bhaMga kare, guruonA mAnanuM mardana karavuM ane strIonI judI zamyA karavI-e zastra vagarane vadhe che." bhartAranA apamAnathI pIDita thayelI piTTilA vizeSa prakAre dAna vigere dharma karavA lAgI. te samaye tene ghera eka sutratA nAmanA sAdevI AhArane mATe AvyA. tenI sanmukha jaI zuddha AhAra vahorAvI hAtha joDIne piTTilAe kahyuM ke "he bhagavatI ! tevuM kAMIka kare ke jethI mAro bhartAra mATe vaza thAya. paropakAra e ja meTuM puNya che. kahyuM che kedepurise dharaI dharA, ahavA dohi vi dhAriyA dharaNI! uyAre jassa maI viyAre ja na visarAI che be puruSa upara A pRthvI dhAraNa karAyelI che athavA be puruSoe A pRthvIne dhAraNa karI che. (te be puruSa kezu?) eka to jene upakAra karavAmAM buddhi vate che-upakAra karavAmAM je tatpara che, ane bIjo je upakArane visara nathI--kaI e upakAra karyo hoya te te bhUlI jate nathI." e pramANe piphrilAnuM kahevuM sAMbhaLIne sutratA sAdhavIe kahyuM ke-"A tuM zuM bolI? uttama strIe AvI pravRtti karavI yogya nathI. kAraNa ke maMtra vigerethI patine vaza kare e moTo doSa che, ane ame te sarvavirati grahaNa karelI che, tethI kAmaNa vigere karavAM e amane ucita ja nathI. tuM je bhoga bhogavavAne mATe vazIkaraNa karavA Icche che te bhege sAMsArika duHkhanA kAraNabhUta Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 289 che. viSayo kipAka phaLanI peThe prAraMbhamAM ramya lAge che paNa pariNAme ati dAruNa che. lAMbe vakhata tenuM sevana karIe te paNa tenAthI tRpti thatI nathI. tethI A viSayanI abhilASAne tajI daIne jinadita zuddha dharma AcAra ke jethI tene sarva prakAranI siddhi prApta thaze." paDhilAe te vAta kabula karI ane pitAnA bhartAranI AjJA laIne teNe cAritra grahaNa karyuM. bhare paNa krodharahita thaIne kahyuM ke "tane dhanya che ke te A uttama dharma grahaNa karyo, have tuM devIrUpa thaze, mATe devI thaIne tAre mane pratibaMdha pamADavAne mATe jarUra AvavuM." teNe te kabula karyuM. te piTTilA pRthvI upara vihAra karavA lAgI, ane cirakALa sudhI nirdoSa cAritra pALI devalokamAM utpana thaI. pachI avadhijJAnathI pitAne pUrva bhava jANa pUrva bhavanA bhatarane pratibaMdha karavA mATe te piphrilAdeva maMtrI pAse AvyA. teNe ghaNe upadeza karyo, paNa teTalIputra pradhAna pratibaMdha pAmyo nahi. tethI deve vicAryuM ke "A rAjyamehathI pratibodha pAmate nathI. pachI te deve rAjAnuM citta pradhAna uparathI pheravI nAMkhyuM. eTale maMtrI jyAre sabhAmAM AvyuM tyAre rAjA parA mukha thaIne beThA, maMtrIne darzana ApyuM nahi. tethI teTalIputre vicAryuM ke rAjA mArA upara rASTamAna thayA che. keI TuTe mAruM chidra temane kaheluM jaNAya che. AmAM khabara paDatI nathI ke rAjA mane zuM karaze? athavA kyA prakAranA maraNathI mane mAraze? tethI AtmaghAta karIne maravuM e ja vadhAre sAruM che." e pramANe vicAra karI ghare AvIne teNe gaLAmAM phase nAMkhyo. devanA mahAsyathI te pAza tUTI gayo; eTale viSa khAdhuM te paNa amRta jevuM thaI gayuM. tyAre taravArathI potAnuM mastaka kApavAne AraMbha karyo. deve khaDaganI dhAra bAMdhI lIdhI. vaLI agnimAM praveza karavA taiyAra thaye. te agni jaLarUpa thaI gaye. e pramANe teNe lIdhelA maraNanA Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 upadezamALA tca karyAM. pachI pragaTa thaIne peTTilAdeva C sava upAcA te deve benyA ke A saghaLuM meM' karyu" che. tuM zA mATe AtmaghAta kare che? cAritra grahaNu kara.' te sAMbhaLIne tetalIputra pradhAne cAritra grahaNa karyuM. rAjA AvIne tenA pagamAM paDaco. ghA kALa pRthvIpara vihAra karI, cauda pUrvanA abhyAsa karI, ghAtika'nA kSaya thavAthI kevaLajJAna pAmI, tetalIputra muni mekSe gayA. visayasuharAgavasa, dhAro bhAyAvi bhAyara' hatui ! AhAvi vahaththa', jahu bAhubalinsa bharahevaI 514nA atha -" viSayasukhane| je rAga tenA vazapaNAthI dhAra ke (zAdi grahaNa karelA hAvAthI) bhayakara evA bhAI paNa bhAI ne haNe che. jema bharatapati (bharata cakravatI) bAhubalInA vadhane mATe doDathA hatA tema." 147. A dRSTAMta prathama AvI gayela che. bhAvi yivigAra-dosanaDiyA karei pachapAva jahuM sA paesirAyA, sUriyakatAi taha vahuo 5148aaaa atha iMdriyAnA vikAra sabaMdhI doSathI vikhita thayelI bhAryAM paNa patihiMsArUpa-patine mArI nAkhavArUpa pApane kare che. jema te pradezI rAjAne tenI sUrikAMtA nAmanI rANIe viSa devA vigere vaDe mArI nAMkhyA tema samajavu." 148, A saMbaMdha paNa pUrve AvI gayela che. sAsayasukhatarasI, niyaaMgasamurbhAveNu piyaputto / jaha seA seNiyarAyA, kANiyarannA khaya` nie 514aa atha. have putranA snehanu' paNa vyapaNu' batAve che. jema zAzvata sukha meLavavAne utsuka evA te zreNika rAjA bhagavaMtanAM gAthA-bhAtara / AdhAvitA vadhA| bAhubalasse / gAthA--payapAva...! patipApa'-patisi hArUpa pApa, gAthA 149-sAvattasaukhyatvarittaH Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kANika ane nagara zahera ha upadezamALA 291 vacanamAM rakta ane kSAyaka samakitadhArI tene pitAnA aMgathI ja utpanna thayelA ane priya-vahAlA evA putre keNika rAjAe kSaya pamADyo-vinAza pamADyo tema." 147 arthAt putrane saneha paNa e vyartha samaje. ahIM keNikarAjAnuM dRSTAMta jANavuM. keNika rAjAnuM daSTAMta zobhAyamAna gharethI bharapUra ane nagaramAM prasiddha evA IzyajanenI zreNIthI pUrNa evuM rAjagRha nAme eka zahera hatuM. tyAM jinabhaktimAM raktacittavALe zreNika nAme rAjA rAjya karate hate. te zreNika rAjAne uttamazIla ane lAvaNyathI bharapUra suMdara rUpavALI, atyaMta prItivALI ane nirmaLa gaura varNavALI cilaNa nAme paTTarANa hatI. zreNika rAjA sAthe pUrva janmamAM jeNe vara bAMdhyuM che ane jeNe puSkaLa tapa karyuM che e kaI jIva chIpanI aMdara jema motI utpanna thAya tema cilaNanA garbhamAM utpanna thaye. pachI cilaNane garbhanA prabhAvathI trIje mahine pitAnA prANanAthanA hRdayanuM mAMsa khAvArUpa azubha dehada utpanna thaye, tethI te ghaNuM durbaLa thatI gaI. rAjAe rANIne durbaLatA saMbaMdhI AgrahapUrvaka pUchayuM tyAre teNe potAne duSTa vicAra jaNAvyuM. te sAMbhaLI kAmarAga vaDe rAjAe tene kahyuM ke "he kamalAkSI! tuM jarA svastha thA." pachI rAjAe te vAta abhaya kumArane karI. teNe rAjAnA hRdaya upara anya prANInuM mAMsa bAMdhI, charIthI tene kApIne rANIne dehada prapaMcathI pUrNa karyo, te kRzAMgIe krame karI putrane janama ApyuM ane te jIvatA putrane azokavADImAM keI vRkSanA mULamAM mUkyo. te vAta dAsImukhathI sAMbhaLIne rAjAe nehavaze te putrane laI AvI pAcho rANIne se. rAjAe harSathI prathama te putranuM nAma azokacaMdra pADayuM. paraMtu kukaDAe tenI AMgaLIne deza karyo hato tethI te bALaka ukta daMzane lIdhe keNika nAmathI oLakhAvA lAgyA. te AMgaLInI vedanAthI te bALaka meTethI Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 upadezamALA raDavA lAgyo. tethI rAjAe te AMgaLI pitAnA mukhamAM rAkhIne tene samAdhivALe karyo. bAlyAvasthA vyatIta thatAM teNe anya rAjaputrInI sAthe pANigrahaNa karyuM ane tenI sAthe viSayasukha bhegavavA lAge. keNikane devasadaza hala ane vihala nAmanA be nAnA bhAIe thayA hatA. zreNika rAjAe kuMDala, hAra ane hastI rUpa divya vastuo pitAnA nAnA putra halla vihallane ApI. tethI IrSA utpanna thavAne lIdhe keNike potAnA pitAne kASThanA pijarAmAM nAMkhe. ane pite rAjA thaye. pachI te dararoja keraDAnA mArathI pitAne prahAra karavA lAgyo. anyadA keNika rAjAnI patnI padhAvatIe eka suMdara putrane janma Apyo. te putra be varSa thI tyAre keNika rAjA tene pitAnA kheALAmAM besADI putranA mUtrathI mizra anna khAvA lAgyo. putranA mehane lIdhe tene jarA paNa jugupsA utpanna thaI nahi. pachI teNe pitAnI mAtAnI pAse jaI te vAta kahIne pUchayuM ke "he mAtA! mane A putra ke priya che?" te sAMbhaLIne mAtAe kahyuM ke "he zUramate! A tAre te ze sneha che? tArA pitAne saneha prathama tArA upara A karatAM paNa atyaMta vizeSa hatuM. A pramANe pitAnuM pUrva vRttAMta pitAnI mAtAnA mukhathI sAMbhaLIne pitAnA pitAne kArAgrahamAM nAMkhavA rUpa pitAnA niMdya karmane niMdate sate te kuhADe laIne jaladI pAjarAne bhAMgavA mATe cAlyA. pitAnA putrane evI rIte Avate joI bhayabhrAnta banelA zreNika rAjA tAlapuTa viSanA pragathI potAnA AyuSyane pUrNa karI samakitanA lAbhathI agAu bAMdhelI pahelI naraka pRthvIne prApta thayA, arthAt pahelI narake gayA. keNika rAjA potAnA pitAne mRtyu pAmelA joI atyaMta rudana karavA lAgyuM. teNe pretavidhi karI. tyAra pachI tenA mukhya sAmatee aneka prakAranA prayogothI keNika rAjAne zekathI nivRtta karyo, navA ginA mAlika rAma Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 24 pachI pitAnI priyAthI prerita thayelA keNika rAjAe pelI traNe divya vastunI hala vihalanI pAse mAgaNI karI. eTale halla ne vihala te vastuo tathA anya sArabhUta padArtho laIne potAnI mAtAnA pitA ceDA rAjA pAse gayA. balathI uddhata thayelA ane ati abhimAnI keNika rAjA ghaNu yuddho karI pApathI karatA aneka AraMbhemAM rakta thaI AyuSya pUrNa karIne chaThTha narake gaye. e pramANe putrane sneha paNa kRtrima che, evo A kathAne upadeza che. luddhA sajajAturiA, suhiNavi visaMvayaMti kyakajajA jaha caMdraguptaguNa, pazvayae ghAyala rAyA 15 artha_"lubdha, pitAnuM kArya karavAmAM tvarita ane karI lIdhuM che potAnuM kArya jeNe evA svajane-mitre paNa viparIta bole che-viparIta kare paNa che. jema caMdragupta rAjAnA guru cANakya nAmanA maMtrIe (potAnuM kArya thaI gayA pachI rAjyalubdhapaNAthI pitAnA mitra evA) parvata nAmanA rAjAne ghAta karyo." 150. ahIM cANakyane saMbaMdha jANa. 45. cANakyanuM vRttAMta caNaka nAmanA gAmamAM caNa nAme brAhmaNa vasate hate. tene caNezvarI nAme strI hatI. baMne jaina hatA ane jinabhaktimAM prItivALA hatA. eka divasa temane dAMta sAthe putra janme. tenuM nAma cANakya pADayuM. e samaye temane ghera sAdhue AvyA. eTale te bALakane sAdhu mahArAjanA caraNamAM mUkIne caNI bhaTe pUchyuM ke "he bhagavan! mAre ghera A putra dAMta sahita janme che tenuM zuM kAraNa? tenuM mahA zuM haze? sAdhu munirAje kahyuM ke "te rAjA thaze." tyAre mAtApitAe vicAra karyo ke "A gAthA 150-pavA. ghAIo. svajanapi, cANakayena Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA kare lAMbA vakhata sudhI rAjyamAM AsaktivALe thavAthI jarUra narake jaze." evuM jANuM teoe putranA dAMta ghasI nAkhyA pachI pharIne munine pUchatAM munirAje kahyuM ke "dAMta ghasavAthI te kaI rAjAne maMtrI thaze ane keIne agresara karIne pote rAjyapAlana karaze." pachI cANakya keTaleka kALe mATe thavAthI, sarva vidyAmAM kuzaLa thaye. yauvanAvasthA prApta thatAM uttama dvijaputrInI sAthe pANigrahaNa karI sAMsArika sukha bhogavavA lAgyo. eka divasa cANakyanI patnI pitAnA bhAInA lagnaprasaMge pitAne ghera gaI, paraMtu sAmAnya veSavALIne dhanarahita hovAthI pitAne ghera paNa tene cagya sanmAna maLyuM nahi. tenI bIjI baheno tyAM AvelI hatI. teoe ghaNuM ghareNuM ane suMdara kapaDAM dhAraNa karelAM hovAthI bhAIe temane bahu samAna ApyuM. "aha! A jagatanuM mULa kAraNa dhana ja che. kahyuM che ke jAtiAMtu rasAtala guNagaNustasyAdho gacchatAM ! zIla zailataTAmpatatvabhijana saMdadhatAM vaddhinA ! zaurye vairiNi vajAmAzu nipatatvarthotu naH kevalaM | yenakene vinA guNAtRNaviprAyA: samastA Ime che "ati rasAtalamAM jAo ane guNasamUha tethI paNa nIce jAo, zIla parvatanA zikhara uparathI nIce paDe, sagAMvahAlAM agnithI baLI jAo, zUravIrapaNuM upara jaladI vaja paDe, paraMtu amane mAtra dhana maLe; kemake eka ghana vinA A samagra guNa tRNavat jevA che." bIjI benene tene bhAI saghaLAM kAryo vigeremAM paNa pUche che, paraMtu cANakyanI patnI je potAnI bena tenI te sAmuM paNa joto nathI, tethI te kheda karatI satI gharane khUNe besIne vicAre che ke "mArA dhanarahita jIvanane dhikkAra che ! kAraNa ke sagA bhAI e paNa te kAraNathI paMktibheda karyo." pachI vivAhanuM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 295 kArya samApta thaye khinna mane te pitAne ghera AvI. cANakaye pUchayuM ke "tu udvega manavALI kema jaNAya che?" eTale teNe saghaLuM brAtRsvarUpa nivedana karyuM. te sAMbhaLI cANakya manamAM vicAra karyo ke "nirdhana evI mArI strIne tenA sagA bhAIe paNa Adara Ape nahi; tethI huM dhana meLavIne mArI strIne mane ratha pUrNa karIza." ema ciMtavI te paradeza cAlyo. pharatAM pharatAM pATalIpura nagaramAM naMda rAjAne yAcavA mATe gayo. tyAM rAjasabhAmAM rAjAnuM mukhya Asana hatuM tenA upara jaIne beThe. dAsIe kahyuM ke "he brAhmaNa ! A rAjAnuM bhadrAsana choDIne anya Asana upara bese." tyAre cANakya kahyuM ke "te anya Asana upara mAruM kamaDala raheze." e pramANe kahI teNe tenA upara pitAnuM kamaDala mUkyuM pachI dAsIe trIjuM Asana batAvyuM. tyAre cANakya kahyuM ke te Asana upara mAro daMDa raheze." ema kahI tyAM daMDa mUkyo. tyAre dAsIe cothuM Asana batAvyuM. tyAM teNe mALA mUkI tyAre dAsIe pAMcamuM Asana batAvyuM. tyAM teNe ya pavIta mUkayuM. e pramANe teNe pAMce Asane rokyA, tyAre kepita thayelI dAsIe kahyuM ke "are! tu keImeTo iSTa dekhAya che. kAraNa ke prathamanuM bhadrAsana tuM choDato nathI ne navAM navAM Asane roke che." pachI dAsIe tene pAdaprahAra karyo. tethI pAdaprahAra karAyelA sarpanI mAphaka kodhathI UbhA thaIne te be ke "duSTa cAkaraDI! tuM atyAre mArI avagaNanA kare che. paraMtu jyAre paraMparAthI AvelA naMdanA rAjyane ukheDI nAMkhI A sthAne navIna rAjAne besADuM tyAre ja mAruM nAma cANAkya kharuM." e pramANe kahI nagaranI bahAra nIkaLI manamAM vicAra karavA lAgyo ke prathama sAdhu munirAje mArI bAbatamAM kahyuM che ke "A bALaka biMbAMtarita rAjA thaze." mATe huM rAjA thavA lAyaka keI puruSane zeAdhI kADhuM" e pramANe vicArI ghaNuM gAmane nagara to te 1 nAmadhAraka ke rAjAnI nIce pUrNa sattAdhArI tarIke thavuM te. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 upadezamALA naMda rAjAnA mayUrapAlakanA gAmamAM Avyo, ane sanyAsInA veSe bhikSA arthe pharavA lAgyuM. tyAM mayUrapAlakanI strIne garbhanAM mAhAsyathI trIje mahine caMdrapAna karavAne dohada thayela che. te dohada kaI paNa upAyathI pUrNa thavAnuM azakya dhArI te pitAnA bhartArane kahetI nathI. ane divase divase durbala thatI jAya che. pachI tenA bhare tene AgrahathI pUchayuM eTale teNe yathArtha hakIkata jaNAvI. mayUrapAlaka paNa cANakyane joI dohadane pUrNa karavAne upAya tene pUchavA lAgyo. tyAre cANaye tene kahyuM ke "je e garbhamAM rahelo putra mane Ape te A dehada pUrNa karavAne upAya huM karuM, nahi te dehada pUrNa karyA sivAya sIna ane garbhane-baMnene vinAza thaze." e pramANe sAMbhaLI paMcanI samakSa putra ApavAnuM kabula karyuM. eTale cANakya eka ghAsanuM ghara banAvyuM ane tenA upara eka chidra rAkhyuM. eka mANasane kramekrame chidra DhAMkavA mATe eka DhAMkaNuM ApI te ghara upara rAkhe ane gharanI aMdara garbhavatI strIne rAkhI. pachI jyAre pUrNimAne caMdra ardha rAtrie AkAzanA madhya bhAgamAM Avyo tyAre dUdhanI bharelI thALI laI te strInI AgaLa mUkI, ane te thALImAM caMdranuM pratibiMba paDayuM tyAre cANakaye kahyuM ke "he bhAgyavatI ! tArA bhAgyathI A caMdra atra Ave che, tethI harSita thaI tenuM pAna kara." e pramANe kahetAM teNe caMdranuM pAna karavAnI zarUAta karI. jema jema te dUdhanuM pAna karatI hatI tema tema chAparA upara rahelo mANasa pelA DhAMkaNavatI chidrane DhAMkate hate. thALInI aMdara rahelA pratibiMbita caMdranuM saMpUrNa pAna thayuM eTale peluM chidra paNa pUrNa DhaMkAI gayuM. tene dohada pUrNa thayo. kAraNa ke te samajI ke "meM caMdranuM pAna karyuM. e pramANe tene dehada pUrNa karI "A garbha rAjyanA adhipati thaze" ema nizcaya karI cANakya dhAtuvidyA zikhavAne mATe dezAMtara gaye. dezATana karatAM keTaleka kALe cANakye ravarNasiddhi meLavI. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA ahIM pelI bAIe putra prasavya, tenuM caMdragupta" nAma pADayuM. anukrame te ATha varSane thaye. te gAmamAM sarakhI vayanA bALake sAthe kIDA kare che, temAM pite rAjA thAya che ane keIne gAma Ape che, koIne deza Ape che ane keIne kilAnuM adhipatipaNuM Ape che. tevA vakhatamAM cANakaye paNa tyAM AvIne te joyuM, ane tenI pAse yAcanA karI ke "rAjanasaghaLAone jyAre tuM manavAMchita Ape che tyAre mane paNa kAMIka vAMchita Apa." tyAre caMdragupta belyA ke "A saghaLI gAye huM tane ApuM chuM te tuM grahaNa kara." e pramANe sAMbhaLIne cANakya belyo ke "A badhI pArakI gAya che te mArAthI kema laI zakAya?" tyAre caMdragupta kahyuM ke "je samartha hoya tenI ja A pRthvI che. tyAre cANakya chokarAone pUchayuM ke "A bALaka kone che ?" bALakee kahyuM ke "eka parivrAjakane Apela ane caMdrapAnanA dehadathI utpanna thayelo caMdragupta nAmanA A bALaka che." rae sAMbhaLIne cANakaye caMdraguptane kahyuM ke "he vatsa ! je tAre rAjyanI IcchA hoya te mArI sAthe cAla, huM tane rAjya meLavI ApIza." e pramANe kahI caMdraguptane sAthe laI cAlyo. anukrame dhAtu vidyAvaDe dhana utpanna karI thoDuM sinya meLavI pATalIpurane ghero ghAlyo. naMdarAjAe pitAnA moTA sinyathI te sinyane parAjita karyuM, tethI cANakya caMdraguptane laIne nAsI gaye. naMdarAjAe tene pakaDavAne pAchaLa sainya mokalyuM. temAM eka svAra najIka AvI pahoMcyuM, tyAre caMdraguptane sarovaramAM rAkhIne cANakya pote dhyAna dharI cegI thaIne beThe. te vakhate te svAre AvIne pUchayuM ke "he gIzvara ! naMdarAjAnA verI caMdraguptane jatAM tame je che. ?" cANakaye AMgaLInI saMjJAthI sarovaramAM rahelA caMdraguptane batAvyuM. tene pakaDavAne mATe ghaDA uparathI utarIne te svAra lugaDAM ne zastro utArI jaLamAM praveza kare che tevAmAM cANakaye uThIne te svAranuM mastaka tenA ja khaphUgathI chedI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 upadezamALA nAMkhyuM. pachI caMdraguptane belAvIne tenA ghoDA upara besADIne teo AgaLa cAlyA. mArgamAM cANakya caMdraguptane pUchayuM ke "he vatsa ! meM jyAre tane aMguli saMjJAthI batAvyo tyAre tane ze vicAra Avyo? caMdragupta kahyuM ke "he tAta! meM vicAryuM ke Ape je karyuM haze te vyAjabI ja karyuM haze " e pramANe sAMbhaLIne cANakya ciMtavyuM ke "A caMdragupta suziSyane peThe AjJAMkita thaze." cANakya ane caMdragupta e pramANe vAtacIta karatAM cAlyA jatA hatA, tevAmAM eka bIje svAra teonI pAchaLa Avyo. pharIthI paNa caMdraguptane sarovaramAM rAkhIne lUgaDAM dhotA dhabIne bhaya dekhADI nasADI mUkIne cANakaya pote bI banI lUgaDAM chevA lAgyo. e vakhate ghoDesvAre AvIne pUchyuM ke caMdragupta kayAM che?" tyAre cANakya pUrvavat aMgulisaMjJAthI tene taLAvamAM batAvyo ane prathama pramANe tenuM paNa mAthuM kApI nAkhyuM. pachI baMne jaNa beu gheDA upara svAra thaI AgaLa cAlyA. madhyAhane caMdraguptane bhUkha lAgI. tyAre caMdraguptane gAmanI bahAra rAkhI cANakya gAmamAM AvyuM, te vakhate tenI sAme dahIMbhAta khAIne Avate brAhmaNa maLyo. cANakaye pUchayuM ke "are bhaTajI ! Ape zuM bhejana lIdhuM che?" teNe kahyuM ke "meM dahIMbhAta khAdhA che." pachI cANakaye vicAra karyo ke "gAmamAM zikSAne mATe pharatAM mane ghaNuM vAra lAgaze, tethI naMda rAjAnA pAchaLa AvatAM ddhAo vakhate caMdraguptane pakaDIne mArI nAMkhe, mATe A brahmaNanuM peTa cIrI dahIMbhAtane paDI bharIne laI jAuM." ema vicArI te pramANe karI te karaMbAvaDe caMdraguptane jamADIne saMdhyA samaye keIka gAme pahoMcyA. tyAM bhikSA arthe bhikSukaveSe keI eka vRddha strIne ghera gayA. te avasare te vRddhAe potAnAM bALakone unI rAba pIraselI hatI, temAMthI eka bALaka thALInA madhya bhAgamAM hAtha nAMkhavAthI banyo ne raDavA lAge tyAre vRddhAe Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 299 karyuM ke tane dhikkAra che! tuM paNa cANAkyanI peThe zA mATe mUrkha thAya che ? " te vacane sAMbhaLIne cANAye te khAIne pUchyuM ke he mAtA ! cAluAkaya kevI rIte mUkha thayA te khAta kaheA.' teNe kahyuM ke sAMbhaLa-' AgaLanAM pAchaLanAM ne paDakhe AvelA gAme te nagarAne sAdhyA sivAya cANAkaya pahelA ja pATalIputra gayA eTale te hAryone bhAgI javuM paDayuM. tevI rIte A mArA putra paNa khAjumAM rahelI / DI rAkhane cheDIne madhyamAM rahelI unI rAkhamAM hAtha nAMkhavAthI dAjyA, tethI rUve che.' pachI te vRddhAe ApelA upadeza manamAM yAda rAkhIne cANAkaya himAlaya tarapha gayA. tyAM teNe parvata' nAmanA rAjAnI sAthe maitrI karI. keTalAka divasa gayA pachI pata rAjAne a" rAjya Apavu. kabula karI mATu' sainya meLavI AsapAsanA aneka dezAne sAdhIne pachI cANAkatha pATalIputra AvyA. nadarAjAnI sAthe mATu' yuddha thayu. temAM naMdarAjA hAryAM. tethI teNe dharmadvAra mAgI lIdhuM, eTale peAtAne nIkaLI javAnA rastA ApavAnI yAcanA karI. cANAye te vAta svIkArI tethI te rathamAM besI peAtAnI strI, putrI ane thADu' sArabhUta dravya laI nagara bahAra nIkaLI gayA. 6 te vakhate rathamAM beThelI na'darAjAnI putrI nagaramAM praveza karatAM caMdraguptanuM lAvaNya joI mAha pAmI. naMdarAjAe te jANyu, eTale caMdragupta upara putrInA sneha joI naMdarAjAe tene peAtAnA rathamAMthI utArI mUkI. te tarata ja caMdraguptanA ratha upara caDhI gaI. te vakhate rathanA nava ArA bhAMgI gayA. te joI cadragupte cANAkayane kahyuM ke 'he pitAjI! nagarapraveza vakhate A apazukana thAya che. ' cANAkarye kahyuM ke 'he vatsa! A zubha zukana che, kAraNa ke racatA nava ArA bhAMgyA che tethI tAru rAjya nava puruSa sudhI ( nava peDhI sudhI ) sthira thaze.' pachI nagaramAM AvI 'dragupte na'darAjAnI putrI sAthe pANigrahaNa karyuM.. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 upadezamALI . naMdarAjA rAjyamahelanI aMdara eka rUpavatI viSakanyA mUkI gaye hatuM. tene cANakya anumAnathI doSavaDe duSita jANune parvata rAjAnI sAthe paraNAvI. tenA aMganA sparzathI parvata rAjAnuM zarIra viSavyApta thaI gayuM. te vakhate caMdragupta kahyuM ke "A parvata rAjAnI sahAyathI ApaNe rAjya meLavyuM che ane A mitra marI jAya che, mATe tenI cikitsA karavI joIe." cANakaye kahyuM ke "cikitsA karavAthI sayuM, auSadha vinA vyAdhi jAya che. A pramANe kArya sAdhI maratA mitra pratye taddana bedarakArI batAvI. tethI mitraha paNa kRtrima che, e A kathAne upadeza che. niyayAvi niyayakajaje, visaMvayaMsaMmi hRti kharapharasA jaha rAma subhamaka, khaMbha khattansa Asi khao 151 artha_"pitAnA svajane paNa pitAnuM kArya vighaTamAna thaye te arthAt dhAryA pramANe siddha nahi thaye sate khara ke. raudra karmanA karanArA ane pharasa ke. karkaza vacane belanArA thAya che. jema rAma te pharasurAma ane subUma cakravatIne karelo brAhmaNo ane kSatrine kSaya thaye tema." 151. parazurAme sAta vakhata nikSatrI pRthvI karI, ne subhUme ekavIza vakhata abrAhmaNa pRthvI karI. pitAnA kAryanI siddhine mATe svajana-sneha paNa vyartha che. ahIM parazurAma ne subhUmane saMbaMdha jANa. 46 parazurAma ane subhUmanI kathA sudharmA nAmanA devalokamAM vizvAnara ane dhavaMtari nAmanA be mitra hatA. pahele jina hatuM ane bIjo tAsabhakta hate. teo paraspara dharmavArtA karatA satA potapotAnA dharmane vakhANatA tene nirNaya karavA mATe dharmanI parIkSA karavAnA hetuthI teo gAthA 111-niMyaka ja je-niyayaka , karakasa. subuma. rAma-parazurAma. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 301 mRtyulekamAM AvyA. te samaye mithilA nagarIne rAjA padharatha rAjya cheDIne zrI vAsupUjya muninI pAse cAritra grahaNa karavAne jato hato. navIna bhAvaritravALA tene joIne jainadeve kahyuM ke prathama ApaNe AnI parIkSA karIe pachI tamArA tapAsanI parIkSA karIzuM." pachI bhikSAne mATe aTana karatA te navIna bhAvacAritrIne aneka prakAranI uttama rasavatI batAvI, paNa te bhAvasAdhu savathI calita thayA nahi. pachI bIjI zerI mAM jatAM tenA mArgamAM cAre tarapha deDakIo vikuvA ane bIje raste kAMTA veryA. padmaratha bhAva muni maMDukavALo mArga tajI daI kAMTAvALA raste cAlyA. te vakhate kAMTA pagamAM bheMkAvAthI lohInI dhArA tahevA lAgI ane atyaMta vedanA thavA lAgI. paraMtu teo jarA paNa khinna thayA nahi. temaja IsamitithI cAlatAM lezamAtra paNa kSema pAmyA nahi. pachI trIjI vAra deve nimitti thaI hAtha joDI vinaya pUrvaka kahyuM ke "he bhagavan! tame dIkSA levAne jAo che, paNa huM nimittanA prabhAvathI jANuM chuM ke tamAruM AyuSya haju lAMbuM che ane tamane yuvAvasthA prApta thaI che te hamaNA rAjyamAM rahI vividha prakAranAM bhega bhaga, pachI vRddhAvasthAmAM cAritra grahaNa karaje, kAraNa ke te vadhAre sAruM che. vaLI A sarasa viSayane svAda kyAM ane retInA keLIA jevo A virasa egamArga kyAM?" tyAre bhAva sAdhue kahyuM ke "he bhavya! je mAruM AyuSya lAMbuM hoya te vadhAre sAruM, huM ghaNA divasa sudhI cAritra pALIza, jethI mane meTo lAbha thaze. vaLI dharma saMbaMdhI udyama te yuvAvasthAmAM ja karavo joIe. AgamamAM paNa kahyuM che ke - jarA jAvuM na paDeI, vAhI jAva na vaTTaI jAvidio na hAyaMti, tAva meyaM samAyare che "jyAM sudhI jarA pIDA kare nahi, jyAM sudhI kaI prakArano vyAdhi thAya nahi, ane jyAM sudhI Idi hAni pAme nahi Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 upadezamALA tyAM sudhImAM dharma Acara" vRddhAvasthAmAM grasta thayela manuSya ikiyo nirbaLa thavAthI dharmakaraNamAM udyama kevI rIte karI zake ?" daMtaruccalita dhiyA taralita pAzcaMdriNa kaMpita ! daramyAM kuhUmaDalitaM balena lulita rUpazriyA preSitam | prAptAyA yamabhUpatarihamahAghATayA jarAyAmiyA tRSNa kevalamekakeva subhaTI hatpattane nRtyati che * "yama rAjAnI moTI dhADarUpa A vRddhAvasthA prApta thatAM dAMta hAle che, buddhi naSTa thAya che, hAthapaga kaMpe che. najara kSINa thAya che, vaLa jatuM rahe che ane rUpa tathA lAvaNya cAlyuM jAya che, mAtra tRSNA ekalI ja subhaTanuM AcaraNa karatI satI hRdayarUpI nagaramAM nRtya karI rahe che." A pramANe te bhAvamuninI daDhatA joI baMne deva khuzI thayA ane prazaMsA karavA lAgyA pachI jainadeve tApasadevane kahyuM ke jainenuM svarUpa joyuM? have ApaNe tApasanI parIkSA karIe." e pramANe kahI teo vanamAM gayA. tyAM teoe eka jaTAdhArI vRddha, tIvra tapa karate ane dhyAnamAM ArUDha thayela yamadagni nAmane tApasa che. tenI parIkSA karavA mATe te deve cakalA cakalInuM rUpa dhAraNa karI tenI dAdInI aMdara mALe bAMdhIne rahyA. pachI cakaLa manuSyavANIthI be ke "he bAlA! tuM atra sukhathI rahe huM himAlaya parvate jaIne AvuM chuM." tyAre cakalIe kahyuM ke "he prANanAtha! huM tamane javA daIza nahi; kAraNa ke tame puruSa jyAM jAo cho. tyAM lubdha thaI jAo che. je tame pAchA na Avo te mArI zI gati thAya? huM abaLA ekalI ahIM kema rahI zakuM? tamAro viyoga mArAthI kevI rIte sahana thaI zake?" te sAMbhaLI cakalAe kahyuM ke "he bALA! tuM zA mATe kadAha kare che? huM jaladI Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 303 AvIza. je huM AvuM nahi te mane brAhmaNanI, strInI, bALakanI ne gAyanI hatyAnuM pApa lAge tyAre cakalIe kahyuM ke "huM segane mAnatI nathI. paNa jo tame na Ave to yamadagni tApasanuM pApa mastaka upara dhAraNa karo te huM tamane javA dauM." tyAre cakalo bolyo ke "tuM ema bela nahi. enuM pApa kaNa aMgIkAra kare? e vacane sAMbhaLIne yamadagni dayAnathI calita thaye ane krodhavaza thaI cakalA cakalIne pakaDI kahevA lAgyuM ke "mAruM zuM eTaluM badhuM pApa che?" cakalIe kahyuM ke "he muni ! krodha kare nahi. ApanAM dharmazAstra juo. kAraNa ke aputrasya gatirnAsti, rava naiva ca nava ca tasmAtuM putramukha daSTavA, svarga gacchati mAnavA putra vinAnA mANasanI sadagati thatI nathI, ane vargamAM te tenI gati che ja nahi. tethI mANase putranuM mukha joIne svargamAM jAya che." " tame putrarahita che te tamArI zubha gati kevI rIte thAya? tethI tamAruM pAtaka moTuM che." e pramANe kahI parIkSA karIne de pitAne sthAne gayA, ane mithyAdaSTi deva hato te paNa parama jana tha. temanA gayA pachI yamadagni paNa pakSanA mukhanAM vacane sAMbhaLI vicAra karavA lAgyA ke "emaNe kahI te bAbata kharI che, tethI kaI strInI sAthe pANigrahaNa karI putra utpanna karuM te mArI zubha gati thAya." e pramANe vicAra karI keSTaka nagaranA rAjA jitazatru samIpe jaI eka kanyA mAgI. tyAre rAjAe kahyuM ke "mAra se putrIo che, temAMthI je tamane pasaMda kare te kanyA tame grahaNa karo." te sAMbhaLIne yamadagni aMtaHpuramAM Avyo. tyAM rahelI save kanyAoe jaTAdhArI, durbaLa, maLathI mulIna gAvAvALA ane viparIta rUpavALI yamadagnine joIne Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 upadezamALA thuthukAra karyAM ( zu'kI ), tethI teNe krodhavaza thaIne te sava kanyAone kubjA karI nAMkhI. pAchA vaLatAM teNe mahelanA AMgaNAmAM dhUlamAM ramatI eka rAjaputrIne joI, tene teNe khIjoru batAvyu', eTale te levAne teNe lAMbA hAtha karyAM, tethI tApase rAjA pAse jaI ne kahyu ke ' A kanyA mane icche che.' ema kahIne tene grahaNa karI. bhaya pAmelA rAjAe hajAra gAMmAne keTalAka dAsadAsIe sahita te putrI tene ApI; tethI prasanna thayelA RSie zeSa rahelI peAtAnA tapanI zaktithI pelI sa kujA rAjaputrIone sArI karI. e pramANe sava tapane khapAvI reNukA mAlAne laIne te vanamAM Avyo. tyAM eka jhuMpaDI banAvIne teo rahyA. anukrame rekAyauvanavatI thaI, eTale tenI sAthe teNe pANigrahaNa karyuM". prathama RtukAle yamadagnie reNukAne kahyu' ke 'he sulAcanA ! sAMbhaLa. tAre mATe eka carU matrIne tane Apu' chuM, te khAvAthI tane eka suMdara putra thaze.' tyAre reNukAe kahyuM ke 'he svAmin! e carU maMtrI Ape ke jemAMnA eka carUthI brAhmaNaputra thAya ane khIjAthI kSatriyaputra thAya. huM kSatriyacarU hastinApuranA rAjA ana'tavIya'nI srI mArI bena ana*gasenAne ApIza ane brAhmaNucarU huM khAIza.' e pramANe reNukAnA kahevAthI yamadagnie e carU maMtrI pAtAnI strIne ApyA. pachI reNukAe vicAra karyAM ke 'mArA putra zUravIra thAya te sArU.' ema vicArI teNe kSatriyacarUnuM bhakSaNa karyuM ane brAhmaNucarU tenI ena anaMgasenAne mAkalyA. teNe te khAdhA. tene eka putra thayA tenu' nAma kItivIya pADayu, rakAne putra thayA tenuM nAma rAma pADavAmAM AvyuM'. rAma yuvAna thaye. evAmAM atisAranA rogathI pIDita eka vidyAdhara te AzramamAM AvyeA, rAme tenA saphAra karyuM ane Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u05 upadezamALA zISadhanA pragathI tene svastha karyo, tethI te vidyAdhare prasanna ne rAmane parazuvidyA ApI. teNe parazuvidyA sAdhI, tethI te zurAmanA nAmathI prasiddha thaye. pachI devatAthI adhiSThita thayelI hNa (kuhADI) ne laIne ajaya e te jyAM tyAM pharavA anyadA parazurAmanI mAtA reNuka hastInApuramAM potAnI tane maLavA arthe gaI. tyAM pitAnI benanA pati anaMtavIryanI dAthe saMbaMdha thavAthI tene garbha rahyo. anukrame tene putra thayo. pachI putra sahita reNukAne yamadagnie pitAnA AzramamAM ANI razurAme mAtAnuM durita jANuM potAnI putravatI mAtAne mArI iii A khabara anaMtavIryane paDavAthI teNe tyAM AvI yamadagninA kAzramane bhAMgI nAMkhe. tethI krodhita thayelA parazurAme parazuthI matavIryanuM mastaka chedI nAMkhyuM. pachI tene putra kativirya EAjyAdhikArI thayo. teNe pitAnuM vera vALavA mATe parazurAmanA pitA yamadagnine mArI nAMkhyuM. tethI parazurAme tyAM jaI parazunA prabhAvathI kIrtivIryane haNI haratInApuranuM rAjya laI lIdhuM. te khate cauda svapnathI sUcita garbha jeNe dhAraNa karyo che evI prativIrya rAjAnI tArA nAmanI strI potAnA patinA maraNa samaye nAsI gaI te vanamAM tApasanA Azrame AvI pahoMcI. tyAM jaI teNe tApasene pitAnuM sarvasva (vRttAMta) kahyuM. dayAthI Adra cattavALA tApasee tene gupta rIte bheyarAmAM rAkhI. anukrame tene tyAM putra che. tenuM nAma subhUma nAma pADyuM. anukrame te moTe thavA lAgyA. parazurAme kSatriya upara krodha karIne sAta vAra nakSatrI pRthvI karI ane mArelA kSatriyeAnI dADhone ekaThI karIne eka thALa bharI mUkyo. eka divasa pharato pharato parazurAma pelA tApasenI jhuMpaDIe AvyuM, tyAre parazunI aMdarathI vAlA nIkaLavA lAgI. tethI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 upadezamALA " parazurAme tApasAne pUchyuM' ke ' kharuM' Ale kAI paNa kSatriya ahI che? kAraNa ke mArI parazumAMthI agArA vadhe che.' tyAre tApase e kahyu` ke * ame kSatriyA chIe. parazurAme tapasvIe dhArIne temane cheDI dIdhA. e pramANe sarva kSatriyeAne mArIne te niSkaMTakapaNe hastInApuranuM rAjya bhAgavavA lAgyA. eka divase parazurAme keAI nimittiyAne pUchyuM ke 'mAruM mRtyu kAnAthI thaze ?' nimittike kahyu ke 'jenI dRSTithI A kSatriyeAnI dADhA kSIrarUpa thaI jaze ane tenu bhAjana je karaze te tamane mAraze' te sAMbhaLIne parazurAme AtAnA mAranArane ALakhavA mATe eka dAnazALA baMdhAvI ane tyAM siMhAsana upara dADhAnA thALa mUkayo. ahIM vaitAthavAsI meghanAda nAmanA vidyAdhare nimittiyAnA kahevAthI pAtAnI putrInA vara subhrama thaze ema jANIne tyAM AvI subhUmane peAtAnI putrI apaNu karI, ane peAte tenA sevaka thaI tyAM rahyo. eka divasa subhrame pAtAnI mAtAne pUchyuM ke 'huM mAtA zu' bhUmi ATalI ja che ?' evA putranA zabdo sAMbhaLIne netramAM azru lAvI gadgad svarapUrvaka tArA rANIe pUrvAMnI saghaLI hakIkata jaNAvIne kahyu` ke 'he putra! tArA pitA ane pitAmahane haNIne tathA sarva kSatriyAnA nAza karIne parazurAma ApaNu rAjya bhAgave che, ane tenA bhayathI nAsIne A tApasane Azraya karI bhAMyarAmAM rahyA chIe.' e pramANe mAtAnA sukhathI sAMbhaLIne subhUma krodhita thaI ekadama bheAMyarAmAMthI bahAra nIkaLye, ane meghanAda sAthe hastInApura jaI dAnazALAe AvyA. te vakhate dADhAnA thALa subhUmanI dRSTie paDatAM te dADhAnI kSIra thaI gaI, eTale te kSIra subhrama khAvA lAgyA. parazurAme te vAta jANI. eTale sannA~ thaI ne jAjavalyamAna parazu laI bahAra nIkaLyA, para'tu parazurAmanuM te hathiyAra subhramanI dRSTi paDatAM ja tenA pUrvanA puNyathI nisteja thaI gayuM. pachI subhrame bheAjana karyA pachI uDIne te thALa parazurAma Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA, 307 . upara pheMkyo, eTale te thALanuM sahastra devatAoe adhiSita kareluM cakra banI gayuM ane te cakre parazurAmanuM zira kApI nAMkhyuM. te vakhate subhUmane cakravatI padane udaya thaye, jaya jaya zabdo bolAvA lAgyA, ane dee puSpanI vRSTi karI. pachI parazurAme mArelA kSatrinA vairanuM smaraNa karIne teNe ekvIza vakhata brAhmaNarahita pRthvI karI. cakranA baLathI A bharatakSetranA cha khaMDa jItIne vizeSa lAbha banI ghAtakIkhaMDamAM AvelA bharatakSetrane sAdhavA cAle. aDatALIza gAu vistAravALA carmaratna upara potAnA sarva sainyane sthApIne javaNasamudranI upara thaIne cAlyAM jatAM samakALe carmarananA adhiSThAyaka hajAre e camana mUkI dIdhuM. eTale carmaratna ne sinyasahita jaLamAM DUbIne te maraNa pAmya ane atizaya pApakarmanA rogathI sAtamI narake gaye. e pramANe saMbaMdhIone sneha paNa kRtrima che, e A kathAne upadeza che. kula ghara niyaba suhesuba, sayaNeya jaNeanicca muvisahA. viharati aNisAe, jaha ajajamahAgiri bhayanaM 1parA atha-"munivRSabha-zreSTha munio (dharma dhuraMdhara hovAthI) kuLa te kuTuMba, ghara, potAnA saMbaMdhIo tathA grAmanagarAdijanya sukha-tene viSe temaja svajanamAM ane sAmAnya lokamAM niraMtara anizrAe (keIna paNa AlaMbana vinA) vicare che. jema Arya mahAgiri bhagavaMta nizrA vinA vicaryA tema." 15ra. ahIM AryamahAgirine saMbaMdha jANa. 47. AryamahAgiri prabaMdha zrIsthUlibhadrasUrine AryamahAgiri ne AryasuhastI nAme be ziSya hatA. te bemAM moTA zrI AryamahAgirisUri mAryasahastIsUrine gazikSA (gacchanuM zikSaNa arthAt gaccha) sepIne pite gAthA 15ra-arjamahAgiri. 1. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA vizeSa vairAgyathI jinakAnI tulanA karavAne mATe ukta thaI ekalA vicAravA lAgyA. te vizeSapaNe kriyAmAM udyamavaMta rahe che. jyAre AryasuhastI sUri gAmanI aMdara samavasare che tyAre zrI AryamahAgiri gAmanI bahAra rahe che, ema gacchanI nizrAe vihAra kare che. ekadA zrI suhastasUri vihAra karatAM pATalIpura padhAryA. tyAM AryamahAgiri kSetranA cha vibhAga karIne pAMca pAMca divasa sudhI eka eka vibhAgamAM bhikSArthe jAya che ane nIrasa AhAra grahaNa kare che. eka vakhata zrI AryasahastasUri vasubhUti nAmanA zrAvakanA kuTuMbane pratibadha karavAne mATe tene ghera gayA hatA ane dharmadezanA ApatA hatA. te samaye zrI AryamahAgiri ajANatAM vasubhUtine ghera bhikSArthe AvyA. tethane jeI AryasahastI sUrie ubhA thaI vinayapUrvaka vaMdana karyuM. eTale AryamahAgiri bhikSA grahaNa karyA sivAya pAchA vaLI gayA. vasubhUti zrAvake Arya suhastI mahArAjane pUchayuM ke "jemane Ape ATalo vinaya karyo e mahAmuni koNa che? tyAre Arya suhastisUrie kahyuM ke e amArA meTA gurubhAI che ane mahA anubhavavALI jinakapanI tulanA kare che. te sAMmLIne vasubhUti zrAvake bIje divase AkhA nagaramAM badhe uttama AhAra karAvyo. AryamahAgarie tene aka95 jANIne grahaNa karyo nahi. pachI upAzraye AvIne temaNe suhastasUrine oLabha Apyo ke "tame bahu virUddha AcaraNa karyuM ke vasubhUtine ghera mAre abhyathAnAdi vinaya karyo. tema karavAthI tame sarvatra azuddha AhAra karI dIdhuM che. mATe have AjathI mAre tamArI sAthe eka kSetramAM rahevuM ucita nathI." e pramANe kahI AryamahAgirie judo vihAra karyo ane gacchano Azraya choDI daI ekAkI tapa-saMyama pALI svarge gayA. e pramANe bIjAe paNa pratibadha kara nahi, e A kathAne upadeza che, Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upardezamALA veNu juvaNeyuya, kannA suhehiM varasirIe yo naya lukhabhaMti suvihiyA, nidarasaNuM je bUnAmatti che artha "rUpe karIne, yauvane karIne, guNavatI kanyAothI, sAMsArika sukhathI temaja zreSTha evI lakSmIthI suvihita-sAdhu puruSa-uttama jane lebhAtA nathI. ahA jaMbU nAme mahA muninuM nidarzana ke daSTAMta jANavuM. 153. jabUsvAmInuM daSTAMta pUrve AveluM che tethI ahIM lakhyuM nathI. uttamakUlapasUyA, rAyakulaDisagAvi muzivasahA bahujaIjaNasaMgharuM, mehakumAruva visahati che 154 artha-"uttama kuLamAM utpanna thayelA, rAjakuLamAM mugaTa samAna evA munivRSabha-munizreSTho aneka kuLamAM utpanna thayelA ghaNuM munijanono saMgha meghakumAranI jema vizeSa prakAre sahana kare che. 154. ahIM meghakumAranuM dRSTAMta jANavuM. 48. meghakumAranuM daSTAMta maga dezamAM rAjagRha nagaramAM zreNika rAjA rAjya karate hato. tenI dhAriNe nAme raNe hatI. tenI kukSine viSe kaI jIva utpanna thayo. tenA prabhAvathI tene akALe meghane dehA thayo. abhayakumAre aThThamabhaktathI keI devane ArAdhIne tenI sahAyathI te dahada pUrNa karyo, uttama samaye putrano prasava thayo. svapnane anusAra tenuM nAma meghakumAra pADayuM. anukrame teNe yuvAvasthA prApta karI. zreNika rAjAe tene svarUpavatI ATha kanyA eka lagna paraNAvI. te strIo sAthe viSayasukha bhagavate meghakumAra anyadA varaprabhu tyAM samavasaravAthI vAMdavAne gayo. prabhunI dezanA sAMbhaLI gAthA 153-Na kanAhiM gharasirIehiM nidarisarNa jabanAmutti gAthA 154-mevakumAradvA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 upadezamALA teNe vairAgya prApta thavAthI cAritra grahaNa karyuM. bhagavate temane zikSA grahaNa karavA mATe sthAvira (vRddha) muni pAse mokalyA. have rAtrie pauruSI bhaNAvyA pachI saMthArA karatAM vRddhalaghutvanA (nAnA moTAnA) vyavahArathI meghamunine saMthAre sarva sAdhunI pachI upAzrayanI bahAra Avyo. tyAM rAtrie jatA AvatA sAdhunA caraNanA prahArathI ane temanA athaDAvA vigerethI meghamuni bahu khina thayA. te vicAravA lAgyA ke "are! mAro sukhakArI AvAsa kayo! mArI kamaLa puSazayyA kayAM. aMganAnA aMgasaMgathI utpanna thatuM sukha kayAM! ane A kaThina bhUmimAM ALoTavuM kyAM! A sAdhuo prathama te mArA prati AdaravALA hatA ane have te te ja sAdhue mane paga vigerenA saMghaTTa kare che, tethI je AjanI rAtri sukhe sukhe jAya te prAtaHkALamAM vIraprabhune pUchI raharaNa Adi veSa pAcho meMpIne huM mAre ghera cAlyA jaIza." e pramANe ciMtavI meghamuni prAtaHkALe prabhu pAse AvyA. bhagavAne meghamuninA belyA pahelAM ja kahyuM ke "he megha ! te Aja rAtrinA cAre para duHkha anubhavyuM che ane ghera javAno vicAra karelo che. A hakIkata kharI che?" meghamunie kahyuM ke "e hakIkta kharI che, tyAre bhagavAne kahyuM ke "he meghamuni ! A duHkha te zuM che ! paNa je duHkha te A bhavathI trIje bhave anubhaveluM che te sAMbhaLa-pUrve vaitADhaya parvatanI bhUmimAM vetavaNa, ghaNe uMce ane eka hajAra hAthaNInA TeLAne adhipati cha dAMtavALe sumeruprabha nAmano hAthI hatuM. eka divasa vanamAM dAvAnaLa lAgyuM. tenAthI bhaya pAmI tRSAtura thaI vanamAM bhaTakatAM zeDA pANivALA ne ghaNA kIcaDavALA sarovaramAM peTho. tyAM tuM kIcaDanI aMdara butI ga. tuM jaLa sudhI pahoMcyo nahi eTale tane jaLa paNa maLyuM nahi, ane bahAra paNa nIkaLI zakyo nahIM. pachI ghaNuM vairI hAthIoe AvIne tene daMtamUzaLanA prahAra karyA. sAta divasa sudhI pIDA anubhavI se varSanuM AyuSya pUrNa karI kALa Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA karIne tuM vighyabhUmimAM cAra dAMtavALA, raktava vALA ne sAtase hAthaNInA pati meruprabhu nAme hAthI thayA. tyAM paNa agni lAgele joI jAtismaraNathI teM tArA pUrvabhava dITho. pachI dAvAnaLathI bhaya pAmIne te eka cAjanapramANu bhUmithI aMdarathI tRNu kASTa Adi sa dUra phekI dIdhuM, ane navA ugelA tuNu vallI aMkurA vagerene zUvaDe parivAranI madadathI mULamAMthI ukheDI nAMkhavA lAgyA. eka vakhata pharIthI dAvAnaLa pragaTayeA. te vakhate tu parivAra sahita pelA eka ceAjana pramANavALA maDaLamAM AvI gayeA khIjA paNa ghaNAM vanacara prANIo tyAM AvyAM. te pukhate teM zarIra khaNuvAne mATe eka paga uMcA karyAM, tevAmAM eka sasalA kAI jagyAe tene sthAna nahi maLavAthI tArA paga nIcenI jagyAe AvIne Ubho rahyo. paga nIce mUkatAM te" sasalAne joye; eTale tenA uparanI dayAne lIdhe tAru mana Adra thavAthI teM tArA paga UMcA ne UMcA rAkhyA. e pramANe aDhI divasa sudhI eka paga UMcA rAkhIne rahyo. dAvAnaLa zAMta thatAM sarva prANIo pAtapeAtAne sthAne gayA. eTale paga nIce mUkatAM zarIra ghaNu* sthULa hAvAthI parvatanuM zikhara tUTI paDe tema tuM paDI gaye, ane ghaNI vedanA bhAgavI. sevanuM AyuSya pUruM karI dayAnA pariNAmathI zubha karma bAMdhI zreNika rAjAnA putra thayA. huve tuM vicAra kara ke samakitanA paNa lAbha maLyA nahAtA te vakhatamAM tiya canA bhavamAM thADuM kaSTa sahuna karavAthI te manuSyanuM AyuSya mAMdhyuM, tA cAritra grahaNa karyA pachI kaSTa sahana karavAthI tA meATu phaLa maLe che; athavA A jIve ghaNI vAra narakAdinAM ghaNAM duHkhA bhAgavyAM che, te tuM A sAdhuonA pAdasaMghaTTathI utpanna thayelA duHkhathI zA mATe dubhAya che? sAdhunA caraNanI raja paNa vaMdya che, tethI A cAritra to devAnA tArA manAratha yeAgya nathI. agnimAM praveza karavA sArA. viSanuM bhakSaNa karavuM. sAruM, paNa grahaNa pharelA RtunA bhaMga karavA e sAru nahi." ityAEi bhagavatanAM Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 upadezamALA kahelAM vacanAthI medhamunine jAtismaraNajJAna utpanna thayu, eTale saghaLuM prabhunA kahevA pramANe joyu'. pachI bhagavAnane vAMdIne meghamuni khAlyA ke " he bhagavAna! bhavarUpamAM paDatAM tame mArA khacAva karyAM che. AjathI mAMDIne e cakSu sivAya khIjA kAI aMganI mAre zuzruSA karavI nahi evA hu` abhigraha karU chuM. A pramANene abhigraha laI, nirdoSa cAritra pALI, guNuratna savatsarAdi karI, nirmaLa dhyAnaGe peAtAnuM AyuSya pUrNa karI, samAdhithI mRtyu pAmIne vijaya nAmanA anuttara vimAnane viSe devapaNe utpana thayA. mahAvidehakSetramAM manuSya thaI ne mAfe jaze. avarupparasavAha, suSma tuccha sarIrapIDAya / sAraNa vAraNa caiAyaNu, gurujaNaAyattayA ya gaNe // 155 artha - gacchamAM vasavAthI paraspara sakhAdhu te maLavApaNu thAya ane svecchAya pravartAvA rUpa sukha athavA indriyajanya je sukha te tuccha ke, svalpa thAya-tenu' echApaNuM thAya, parIsahArdi vaDe zarIrane pIDA thAya, kAI paNa kArya na karyu hAya tA tenu sAraNa ke. sa`bhArI devu' thAya, koI paNa kAryamAM pramAda karatAM vAraNa ke vAravuM thAya, sArA kArya mAM cAyaNa ke madhura ke karkaza vacanavaDe paNa preraNA thAya ane gurujananI AdhInatA thAya. eTalA guNA thAya; mATe avazya gacchamAM ja vasavuM, ekalA na rahevu." 155. isa karyo dhammA, sacchadagaImaIpayArasa ! ki vA kareu ikko, pariharau kahu maka vA !! 156 / phA a - svacchaMda je gati temAM che matinA pracAra jenA arthAt svaccha de vavAnI che buddhi jenI evA ekalA munine dharma ja kacAMthI hAya ? apitu na hAya. vaLI ekalA tapakriyA gAthA--156 avarupara-paraspara / gAthA--156 --taH karai| parihara Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 13 vigere zuM kare ? athavA ekalA akAryane puchu kema pariharavA zaktimAna thAya ? arthAt na thAya. mATe gurukuLavAsamAM ja kahevu." 156. katto suttaththAgama, paDipucchar3A cAyaNA ca kkasa ! viSNue vaiyAvacca, ArAhayA ya maraNa te ||1paNA a - ekalA munine sUtrAnI prApti paNa kathAMthI thAya ? pratispRcchA ke saMdigdhanuM. pUchyu' te kAnI pAse kare? ceAyaNA ke pramAdamAM paDelAne zikSAdAna kANu Ape? ekalA vinaya kenA kare? vaiyAvacca kAnA kare? ane maraNAMte namaskAra smaraNu, aNusADhi ArAdhanA paNa tene kANu karAve? arthAt eTalA vAnAM (eTalA lAbha ) ene kathAMthI prApta thAya ? na thAya." 157. pillinjesaNa mikko, paintapamayAjAu nicca bhaya' / kAu mAvi akA, na tarai kAUNu bahu mamse // 158 // atha-ekalA muni eSaNA je AhAranI zuddhi tenu paNa ulla'dhana kare che, arthAt kadAcit azuddha AhAra paNa grahaNa kare che, vaLI prakINu ke ekAkI evA je pramadAjana-strIjana tenAthI tene nira'tara bhaya rahyA kare che; ane bahu muninA madhyamAM tA akArya karavAnu mana paNa karavAne zaktivAna thavAtu nathI tA akA kare tA thaineAja ? mATe sthavirakapI munione ekAkI vihAra yukta nathI. ,, 158. uccAra pAsavaNa vata pitta mucchAi mAhie ikko / saddava bhAyaNa vihaththA, AiMkhavai kuNuI uDDAha 51pA atha uccAra te purISa, pAsavaNa te prazravaNa (laghunIti), gAthA-157 sutathAgamA paDiyuRNa / 5 / esa! AgamaH prAptiH / gAthA 159-nikhavaI / Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agadivasa paripuo, eja jIvana muni e 314 upadezamALA bAMta te vamana ane pitta mUcha vigere-Adi zabdathI vAyu vikAra vizucikAdinuM grahaNa karavuM. evA vyAdhithI-kaSTathI vyAkuLa thayela ekalo sAdhu pANI sahita je bhAjana tenAthI vyagrahastavALo hete te je te bhAjane hAthamAMthI mUkI de te saMyama virAdhanA-AmavirAdhanA thAya. ane je te bhAjana hAthamAM rahevA daIne uccAra (vaDI nIti) vigere kare te zAsananI uThAha (laghutA) thAya. tethI munine ekalA rahevuM kaI rIte gya nathI. 159 e divaseNu bahuA, suhAya asahAya jIvapariNAma ! Iko asuhapariNao, caI jajha AlaMvaNuM lakhuM 16 te artha-"eka divasamAM paNa jIvanA pariNAma zubha ane azubha evA bahu prakAranA thAya che, tethI ekalo muni azubha pariNAmavALe thaye sate kAMIka AlaMbana-kAraNane pAmIne cAritrane tajI de che athavA aneka prakAranA doSa lagADe che." 160. savajiNapaDikuTuM, aNuvasthA therakapabhe Ikko a suhAvattovi haNuI tavasaMjamaM akhA 161 artha--"ekAkIpaNe vicaravuM sarva jinezvaroe kareluM che. vaLI tethI anavasthA ke maryAdAno bhaMga thAya che ane sthavirone kalpa je AcAra tene bheTa thAya che, tethI ekAkI rahevuM ayukta che, vaLI eTale zubha Ayukta ke gADha AcArayukta hoya te paNa thoDA kALamAM tapa ane saMyamane haLI nAMkhe che, arthAt temAM deva lagADe che. 161. vesa janmakumAri, pauththavaIe bAlaviharaM ca | pAsaMDaroha masaI navataNi therabajAM ca 16rA. gAthA 160-ekadivaseNuM cadajajA ! gAthA 161-suyAuttavi suhAuttevi paDikuTuM-niSiddha aI-acirAta nAma : - kAna-~ Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA saviDakumbhaDavAM, diA mAhei jA maNu thI ! AyahiyaMcitatA, durayare pariharati 516DyA a-vezyA, vRddha kumArikA eTale meATI ummaravALI kumArikA, paradeza gayelA pativALI strI, khALa vidhavA eTale jene pati khAlyAvasthAmAM ja maraNa pAmelA che evI ati kAmavihvaLa strI, pAkhaMDate karIne jeNe viSayanA rAdha karelA che evI strI- tApasaLI pramukha, asatI te vyabhicAriNI zrI, navayauvanA, vRddha bhartAranI bhAryA, zubha adhyavasAyane dUra karI de evA uddabhaTa rUpavALI athavA vikAra sahita maneAhara rUpavALI, ane dekhavA mAtrathI ja je manane mAhita kare evI strI-ATalA prakAranI strIone Ahitane ciMtavanAra puruSa ati dUrathI ja tyajI de che." 162-163. sammIivi kayAgamAvi, avisayarAgasuhavasa ! bhavasakama visai, iththuM tuha saccainAya 5164 / a-samyagdaSTi chatAM ane siddhAMtanA jANu chatAM atizaya viSayarAga sabadhI je sukha tenA paravazapaNAthI bhavasa'kaTane viSe praveza kare che, arthAt bahu bhavabhramaNa kare che. te sabadhamAM he ziSya ! tAre satyakInuM udAharaNa jANavuM." 164. ahI satyakI vidyAdharanA sabaMdha jANavA. 49. satyakI vidyAdharanI kathA vizALa lakSmIvALI vizALA nagarImAM ceTaka nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene sujyeSTA ane cillaNA nAme be putrIe hatI, te khanene arasparasa ghaNA ja sneha hatA. abhayakumAranI salAhathI te banne kanyAe zreNika rAjAnI sAthe pANigrahaNa gAthA 163-krutAgamaH-gAtAnamaH / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 upadezamALA karavAne abhigraha karyo hate. pachI abhayakumAre eka sura dAvI, ane te suraMgadvArA zreNika rAjAe vizALa nagarI AvI bane kanyAone lIdhI. suraMganA mukha AgaLa Ava cillaNAe vicAra karyo ke "sujyeSThA rUpamAM mArAthI ati che che, tethI zreNika rAjA tene bahu mAna daI paTTarANa karaze." ; pramANe vicArI cillaNAe suSThAne kahyuM ke "he bhaginI ! pAchI jaIne mAro rahI gayele ghareNAMne DAbale jaladI 9 Ava. e pramANe kahI sukAne pAchI mekalI. pachI cilaNuM zreNika rAjAne kahyuM ke "he svAmin ! ahIMthI jaladI cAle je kaI jANaze te bahu viparIta thaze. e pramANe bhaya batAvI teo suraMgamAMthI bahAra nIkaLI gayA tyAra pachI AvelI suSThA ciMtavyuM ke "prANathI paNa vadhAre priya evI mArI che cilaNae mArA upara AvuM kapaTa racyuM. mATe kevaLa svArtha racIpacI rahela kuTuMbavargathI saryuM, ane sapanI phaNA jevA viSaye paNa dhikkAra che." e pramANe vairAgya thavAthI suSThA pANigrahaNa na karatAM caMdanabALA sAdhavI pAse jaIne cAri grahaNa karyuM. chaThTha aThThama Adi aneka prakAranAM tapa karatI te eka divasa AtApanA grahaNa karIne rahelI che. e samaye peDhAla nAmanA vidyAdhare tyAMthI jatAM tene joI. eTale te manamAM vicAravA lAge ke "A satI dhyAnamAM sthita thaI che ane te mahA rUpavatI che tethI je huM A sAdavInI kukSinI aMdara putrane utpanna karuM te te putra mArI vidyAnuM pAtra thAya." e pramANe vicAra karIne vidyAna baLathI aMdhakAra vimuvI te na jANe evI rIte bhramaranuM rUpa karI tene bhogavIne tenI nimAM virya mUkavuM. pachI tenI kukSine viSe utpana thayela chava anukrame vadhavA lAgyo, tethI sujyeSThA sAdevIne manamAM saMdeha utpanna thayuM. teNe te saMbaMdhI jJAnIne pUchayuM eTale Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 317 jJAnIe tene saMdeha bhAMgIne kahyuM ke "emAM tAre doSa nathI, tuM te satI che. anukrame te sAvIne putra thayo tenuM nAma satyakI pADavAmAM AvyuM. te sAdavAnA upAzrayamAM moTo thayo. tyAM sAdhvInA mukhathI AgamonuM zravaNa karatAM tene sarva AgamAM mukhapATha thaI gayA. eka divasa suSmA vIrabhagavAnane vAMdavAne mATe samavakAraNamAM gaI. satyakI paNa tenI mAnI sAthe gaye. te avasare lasaMdIpaka nAmanA vidyAre bhagavAnane pUchayuM ke "he bhagavan! mane kenAthI bhaya che?" bhagavAne kahyuM ke "tane A satyakI bALakathI les che. te sAMbhaLIne kAlasaMdIpake satyakInI avajJA karIne tene pitAnA pagamAM pADI dIdhe. tethI satyakI tenA upara krodhita thayo. pachI satyakInA pitA piDhAla vidyAre tene rohiNI vidyA ApI. te vidyAne sAdhatAM satyakIne kAlasaMdI5ka viddha karavA lAgyuM. te vakhate rehiNI vidyAe ja kAlasaMdIpakane tema karatAM aTakAvya; kAraNa ke satyakInA jIve prathama pAMca bhavane viSe rohiNI vidyAne sAdhatAM maraNa prApta karyuM hatuM. cha bhAve rohiNI vidyAne sAdhatAM tenA AyuSyamAM cha mAsa ja adhUrA rahelA hevAthI rahiNa vidyAe pratyakSa thaIne kahyuM hatuM ke "he satyakI! tArA AyuSyamAM mAtra cha mAsa ja bAkI rahyA che, tethI tuM je kahetA hoya te A bhavamAM huM siddha thAuM, nahi te AvatA bhavamAM huM siddha thaIza, tyAre satyakInA jIve kahyuM hatuM ke "je mAruM AyuSya gheDuMka ja bAkI hoya te AvatA bhavamAM tuM siddha thaje. A pramANe pUrva kramamAM kahyuM hatuM tethI rohiNI vidyA A bhavamAM thoDA kALamAM ja siddha thaI ane pratyakSa thaI satyakIne kahyuM ke tArA zarIrane eka bhAga mane batAva jemAM huM praveza karuM, tyAre satyakIe pitAnuM bhALa (kapALa) batAvyuM. rohiNI vidyA lalATamArgathI aMgamAM peThI ane lalATamAM trIjuM locana utpanna Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA thayuM. pachI teNe prathama potAnA pitA piDhAlane ja sAdhvInA vratane bhaMga karanAra jANe vidyAbaLathI mAryo. kAlasaMdIpaka vidyAdhara satyakIne vidyAbaLathI durjaya jANune mAyAthI tripurAsuranuM svarUpa dhAraNa karIne nAsI gaye, ane lavaNasamudramAM jaIne pAtALakaLazamAM peTho. lekanI aMdara evI siddhi thaI ke "ANe tripurAsurane pAtALamAM pesADI dIdhe, tethI A satyakI agyArame rudra pidA thayo che." pachI satyaka vidyAre bhagavAnanI pAse samakita aMgIkAra karyuM, ane devagurune atyaMta bhakta thayA. traNe saMdhyAe te bhagavAnanI AgaLa nRtya kare che. paraMtu atyaMta viSayasukhamAM lelupa hovAthI rAjAnI, pradhAnanI ke kaI vyApArI vigerenI rUpavatI strIne te jue ke tarata ja tene gADha AliMgana ApIne te bhogave che. tene vAravAne mATe kaI zakti mAna thatuM nathI. eka divasa mahApurI ujjayinI mAM caMDapradyota rAjAnI aMtaHpuramAM praveza karIne teNe padmAvatI sivAya bIjI tamAma rANIone bhegavI. tethI caMDaprota rAjA krodhita thaI kahevA lAgyA ke je keI A duSTakarmI satyakIne mArI nAMkhaze tene huM manavAMchita ApIza. A pramANe paTa vagaDAvIne teNe lokone jaNAvyuM. te vakhate te nagaramAM rahenArI eka umA nAmanI vezyAe bIDuM jhaDapyuM. pachI eka divase umA pitAnA gharamAM gokhamAM beThI hatI te vakhate teNe satyakIne vimAnamAM besIne AkAzamArge jate joI kahyuM ke "he caturaziromaNi! he surUpajanamAM mugaTa rUpa! he tejathI sUryane jItanAra ! tuM prati divasa mugdhA (viSayarasanI ajANI strIone cAhe che; paraMtu amArA jevI kAmakaLAmAM kuzaLa strI tarapha daSTi paNa karatA nathI. mATe Aje to mAruM AMgaNuM kRtArtha kara, ane eka vakhata tuM amAruM kAma cAturya je." ItyAdi vacanethI rajita thayelo ane kaTAkSavikSepathI jenuM mana AkarSAyu che e satyakI vimAnamAMthI utarIne te nAyikAnA gharamAM ra. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 319 6 ( ' te vezyAe paNa aneka prakAranA kAmakrIDAnA vinAdathI tenu mana AdhIna karI lIdhu. tethI te tene cheDIne anya kAI sthAne jatA nathI; hamezAM tyAMja Ave che. temanI vacce paraspara ghaNI ja prIti thaI gaI che. A pramANe atyaMta vizvAsa pamADIne teNe ekavAra satyakIne pUchyu... ke huM svAmin ! tame svecchAe parastrIone bhAgavA cheA paNu tamane mAravAne kAI zaktimAna thatu nathI te kAnA khaLathI ?' tyAre satyakIe kahyuM ke huM suMdara leAcanavALI strI ! mArI pAse vidyAnuM khaLa che, tenA prabhAvathI mane kAI mAratuM nathI.' pharIthI vezyAe pUchyuM ke 'tame te vidyAne kAI vakhata dUra rAkhA che! ke nahi ?" satyakIe kahyuM ke jyAre huM... viSayasevana karU chu. tyAre vidyAne dUra rAkhu chuM.' te sAMbhaLIne temA vezyAe jaI rAjAne kahyuM ke 'satyIne mAravAne eka ja upAya che, paraMtu jo tame mArA bacAva kare te tene khuzIthI mArA.' e pramANe prastAvanA karIne teNe sava hakIkata kahI batAvI. pachI te vezyAnA udara upara kamalapatrA rakhAvI teNe te kamalapatrone chedI nAMkhyA, paraMtu vezyAnA zarIra upara jarA paNa khaga lAgyuM nahi. ema karI 'AvI rIte tArA khacAva karazuM' evA vizvAsa utpanna karAvIne tene ghera mAkalI, pachI rAtrie peAtAnA sevAne baMnene mArI nAkhavAnuM' samajAvIne tene ghera meAkalyA. te sevakane vezyAe gupta rIte rAkhyA. tevAmAM satyakI AvyA ane ubhA sAthe viSayasena karavA lAgyA. eTale gupta rahelA rAjasevake e AvIne aMnenAM mastake cheI nAMkhyAM. satyakI vidyAdharanA nIzvara nAmanA gaNe te hakIkata sAMbhaLI, eTale te krodhita thaIne tyAM AvyA ane AkAzamAM zilA viSuvIne kahevA lAgyA ke tame mArA vidyAgurune mAryo che; tethI jevI sthitimAM tene mAryA che tevI ja sthitimAM tenI mUrti Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara upadezamALA banAvIne je tame savanagarajane pUjAze te tamane saghaLAne cheDIza, nahi te A zilAthI sarvane cUrNa karI nAkhIza." evuM sAMbhaLIne bhayabhIta thayelA rAjA Adi sarva lokee tevI ja sthitivALI yugmarUpa bhUti karAvIne eka makAnanI aMdara sthApI, ane sarva pUjA karavA lAgyA. satyakI kALe karIne narakabhUmimAM gayo. pachI keTaleka kALe tevI lajajA upAdaka mUtine joIne te kADhI nAMkhI tenI jagyAe liMganI sthApanA karI. mATe viSayamAM anurAga na kare e A kathAne upadeza che. sutasiyANa pUyA, paNAma saMskAra viNayakajajaparo ! baMddhapi kampamasuhaM, siDhilaI dasAraneyAvA che 165 | artha-"sutapasvI-bhalA cAritrImahAmunionI pUjA te vastrAdi ApavuM, praNAma te mastakavaDe vaMdana karavuM, satkAra te temanA guNanuM varNana karavuM, ane vinaya te teo Ave eTale ubhA thavuM-ItyAdi kAryamAM tatpara e puruSa, bAMdheluM AtmapradezanI sAthe liSTa kareluM evuM paNa azubha-madhyama je karma tene zithila kare che. kenI jema? dazAranetA je dazAranA svAmI kRSNa tenI jema." 165. ahIM kRNano saMkSepathI saMbaMdha jANavA. 50 zrIkRSNa prabaMdha anyadA vihAra karatAM karatAM zrI neminAtha bhagavAna dvArikAmAM samavasaryA. temane vAMdavAne mATe zrIkRSNa parivAra sahita AvyA. tene manamAM evI IcchA thaI ke "Aje huM A aDhAra hajAra sAdhuomAMnA darekane dvAdazAvatI vaMdanathI vAM. e pramANe vicAra potAnA bhakta vIrA sALavInI sAthe sarva sAdhuone upara pramANe vaMdana karavAthI zramAtura thayelA kRSNa, bhagavAna pAse AvI belyA ke "he bhagavan! Aja huM aDhAra hajAra sAdhuone gAma 16pa-puA dusArane havA dasAranetA jIva ! Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 321 vAMdavAthI ati zramita thayo chuM. meM Aja sudhImAM traNase ne sATha yuddha karyA temAM kaI vakhata huM ATale zramita thayo nahoto." te vakhate bhagavAne kahyuM ke "he mahAnubhAva! jema vaMdana karavAthI tuM ghaNe zramita thayo che tema te lAbha paNa ghaNe meLavyo che. kAraNa ke vaMdanadAnathI te zrAvaka samakita meLavyuM che ane tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM che. vaLI saMgrAma karIne sAtamI nArakabhUmine gya je karma bAMdhyuM hatuM tene khapAvIne trIjI narakabhUmi yogya rahevA dIdhuM che. eTalo lAbha tane thayo che. te sAMbhaLIne kRSNa kahyuM ke "pharIthI aDhAra hajAra munine vAMdIne trIjI narakabhUmi cogya karma paNa khapAvI dauM." tyAre bhagavAne kahyuM ke "he kRSNa have te bhAva Ave nahi, kAraNa ke have tame lobhamAM praveza karela che." kRNe pharIthI pUchyuM ke "mane jyAre ATalo badho lAbha thayo che?" tyAre mArA anuyAyI vIrA sALavIne keTalA lAbha thayo che?" bhagavAne kahyuM ke "ane te mAtra kAyakaleza thaye che kAraNa ke tene to mAtra tArI anuvRttithI ja vaMdana karyuM che, tethI bhAva vinA kAMI phAla maLatuM nathI. A pramANe bIjAoe sAdhuonI pUjAbhakti vigere bhAvapUrvaka karavI. abhigamaNa vaMdaNa namaMtaNeNu, paDipuchaNeNa sAhUNuM cirasaMciya pi karma, khaNeNu viralattaNu muvei 166 artha_"abhigamana te sanmukha javuM, vaMdana te vaMdanA karavI, namaMsaNa ke sAmAnya namaskAra karo, ane pavipuchaNa te zarIranA nirAbAdha paNa vigerenI pRcchA karavI, sAdhune eTalA vAnA karavAthI cirasaMcita ke ghaNA kALanuM bahubhavanuM upArjana kareluM karma paNa kSaNamAtramAM-thaDA kALamAM viralapaNAne pAme che arthAta pApakarmane kSaya thAya che." 166. u. 21 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 upadezamALA kei susIlA suhamAI sajajaNA, gujarusTavi susIsA vili jaNaMti saddha, jaha sI se caMDasa 167 artha--" keIka suzIla kenirmaLa svabhAvavALA ane sudharmA ke atizaya dharmavALA ane sajajana ke savanI upara maitrIbhAvavALA evA suziSya, gurujananI pitAnA gurunI paNa zraddhAne vistIrNa kare che, arthAt Astikya lakSaNavALI zraddhAne daDha kare che. kenI jema? caMDarudra AcAryanA ziSyanI jemAM. caDarudra AcAryanI zraddhA tenA ziSya daDha karI tema." 167. ahIM caMDarudra AcArya ne tenA ziSyane saMbaMdha jANo. 51. caMDa drAcArya kathA mahApurI ujayinImAM anyadA caMDarudrAcArya samavasaryA. te atyaMta IrSALu ane phodhI hatA, tethI te pitAnuM Asana ziSyothI dUra rAkhatA hatA. eka divasa eka na paraNelo vaNikaputra pitAnA mitrothI parivRta thaIne tyAM AvyuM ane teNe sarva sAdhuone vAMdyA. pachI tenA bALamitrae hAMsI karI ke "he svAmin ! Ane tame ziSya karo." tyAre munioe kahyuM ke "he mahAnubhAva! je tene dIkSA grahaNa karavAne manoratha hoya te pelA dUra beThelA amArA gurunI pAse jAo." tethI te bALamitreDa vaNikaputra sahita guru pAse AvyA. tyAM paNa gurune vAMdIne teo hAsyathI bolyA ke "mahArAja! Ane dIkSA Ape." te sAMbhaLIne AcArya mauna rahyA. tyAre bALakee pharIthI kahyuM ke "he svAmin ! A navA paraNelA amArA mitrane A5 ziSya karo. chatAM paNa guru to mauna rahyA. tyAre teoe trIjIvAra paNa te ja pramANe kahyuM, eTale caMDarudrAcAryane krodha caDayo tethI baLAtkAre te navA paraNelA bAlakane pakaDI, paganI vacce rAkhI tenA kezano levA karI nAMkhyo. te joIne bIjA sarve bALake tyAMthI nAsI gayA. gAthA 167 suhammada Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 3 upadezamALA teo vicAra karavA lAgyA ke "are ! A zuM thayuM !" e pramANe vilakhA pachI teo jevA paNa ubhA rahyA nahi. pachI navadIkSita ziSya gurune kahyuM ke "he bhagavan! have ApaNe ahIMthI anya sthAne cAlyA jaIe. kAraNa ke mArAM mAtapitA tathA zvasurapakSa vigere je A vAta jANaze to teo ahIM AvI tamane moTo upadrava karaze." tyAre gurue kahyuM ke "huM rAtrie javAne azakta chuM." tyAre te navadIkSita ziSya gurune pitAnI khAMdha upara besADI ne tyAMthI cAlyo. aMdhArI rAtrie cAlatAM tenA paga uMcI nIcI bhUmipara paDavAthI caMDarudrAcArya krodhita thaI tenA mastaka upara daMDano prahAra karavA lAgyA. tethI tenA mAthAmAMthI rudhira nIkaLyuM ane ghaNuM vedanA thavA lAgI; paNa tenA manamAM leza mAtra paNa kodha utpanna thayo nahi. te to temAM potAne ja vAMka mAne che ane vicAra kare che ke "mane pApIne dhikkAra che! kAraNa ke A guru mAre lIdhe kaSTa bhogave che. prathama to gurumahArAja svAdhyAya ane dhyAnamAM sthita thayelA hatA. tene meM duSTa rAtrie calAvyA, A aparAdhathI huM kevI rIte mukta thaIza?" A pramANe zubha bhAvanAne bhAvatAM zubha dhyAnathI ghAtikane kSaya karIne te kevaLajJAna pAmyA. pachI to sarvatra prakAza thavAthI te sArI rIte saraLatAthI cAlavA lAgyA. eTale gurue pUchayuM ke "have tuM kema sArI rIte cAle che? saMsAramAM daMDaprahAra e ja sArarUpa jaNAya che. daMDaprahArane lIdhe ja tuM mArgamAM saralatAthI cAle che. tyAre zibe kahyuM ke "huM sarala gatie cAluM chuM te Apano ja prasAda che." eTale gurue pUchayuM ke "tane kAMI jJAna thayuM che?" tyAre zive kahyuM ke "hA, svAmin ! mane kevaLajJAna thayuM che. evuM ziSyanuM vAkya sAMbhaLI gurune atyaMta pazcAttApa thayo ke "meM ati viruddha karma karyuM. kevaLInI AzAtanA karanAra evA mane dhikkAra che! enA mastakamAM meM daMDaprahAra karelA che, to A mAruM pAtaka kevI rIte naSTa thaze?" e pramANe pazcAttApa karatAM guru, ziSyanA Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 upadezamALA skaMdha uparathI utarIne tenA pagamAM paDyA ane pitAne aparAdha khamAvavA lAgyA. e pramANe vAraMvAra pitAne aparAdha khamAvatAM vizuddha dhyAnathI temane paNa kevaLajJAna utpanna thayuM. baMne jaNA kevaLapaNe lAMbA vakhata sudhI vihAra karIne mokSe gayA. A pramANe suziSya gurune paNa vizeSa dharma pamADe che, evo A kathAne upadeza che. aMgArajIvavahago, kaI kuguru susIsa parivAro ! sumiNe jahahiM diThe, kolI gayakalahaparikinno 168 artha-"aMgArA (keyalA) rUpa jIvana vadha karanAro (ajIvamAM jIva saMjJAne sthApanAro) keI kuguru (kuvAsanAyukta guru) suziSyothI paravare tene svapnamAM munioe hAthInAM baccAMothI paravArelo kela kezakara che, evA svarUpe dITho." 168. se ugabhavasamude, sayaMvaramuvA ehiM rAhiM ! kahe vakhabhario, diThe pirANasIsehiM 169 artha--"te kugurune ugra evA bhavasamudramAM (paribhramaNa karatAM) bhArathI bharelA UMTapaNe pUrvabhavanA ziSya ane bhavAMtaramAM thayelA rAjaputra ke jeo svayaMvaramAM AvyA hatA temaNe dIThe (eTale teoe mUkAvya)" 169. enI vizeSa hakIkata kathAnakathI jANavI. aMgAramaIkAcArya kathA keI eka vijayasena nAme sUri hatA. temanA ziSyoe svapnamAM pAMcase hAthIothI parivRta thayele eka Dukkara joyo, prAtaHkALamAM teoe gurunI AgaLa svapnasvarUpa nivedana karyuM tyAre gurue vicArIne kahyuM ke "he ziSyo ! Aje kaI abhavya guru pAMcase ziSyathI parivRtta thaI ahIM Avaze, e pramANe tamAruM svapna phalita thaze." eTalAmAM te rudradeva nAme AcArya gAthA 168-kulusa gAthA 169-vakharabhAriu-bhAreNa bhAra ! Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 325 ( pAMcase ziSyeAthI parivRta thayelA tyAM AvyA. pUrva sthita sAdhuee temanu Atithya karyuM, pachI bIje devase abhavya gurunI parIkSA karavAne mATe mAtra karavA javAnA (pizAba karavAnA ) sthAnake ( rastAmAM) vijayasena sUrie peAtAnA ziSyA pAse te rudradeva sUri na jANe evI rIte kAyalA patharAvyA. rAtrie te abhavya gurunA ziSyA laghuzaMkA karavAne mATe uThayA tA temane page koyalA dabAyA, tethI zabda thatAM te A koyalA che' evu nahi jANavAthI pazcAttApa karavA lAgyA ke 8 are ! adhakAramAM ame ajANatAM kAI jIvane cAMpI nAMkhyA' e pramANe kahI punaH punaH mithyA duSkRta devA lAgyA; ane pachI sa thArAmAM jai ne suI gayA. evAmAM rudradevAcAya pote laghuzaMkA karavAne uThayA. tenA caraNuthI paNa kAyalA dabAyA. eTale tenA zabda sAMbhaLI vadhAre vadhAre cAMpavA lAgyA ane mukhethI elyA ke A arhutanA jIvA dabAyAthI pAkAra kare che.' evu' vacana vijayasenasUrie sAMbhaLayuM. tethI teNe prAta:kALe rudradevanA ziSyAne kahyuM ke tamArA guru abhavya che, mATe tamAre tene cheDI devA jeIe.' te sAMbhaLIne teoe rudradevane gacchanI bahAra karyo pachI te pAMcase ziSyA niraticAra sayama pALI prAMte samAdhithI mRtyu pAmIne devapaNe utpanna thayA. 6 tyAMthI cavIne tee vasa'tapura nagaramAM dillIpa rAjAne ghera pAMcase putrA thayA. anukrame tee yuvAvasthA pAmyA. eka vakhata te pAMcase rAjaputrA gajapura nagaramAM kanakadhvaja rAjAnI putrInA svayaMvaramAM gayA hatA. te vakhate aMgArama kAcA nA (rudradevanA) jIva sa`sAramAM paribhramaNa karatAM uTapaNe utpanna thayA hatA, te paNa tyAM Avye hatA. bhAranA AreApaNu vakhate ati tIvra zabda karatA te uMTa atyaMta bhArathI AkrAMta thayelA hAvAthI meATA barADA pADe che. ANe pUrva bhavamAM zuM azubha karma karyu haze ?' A pramANe vAravAra ciMtavana karatAM te pAMcase rAjaputrAne jAti 6241 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 26 upadezamALA smaraNa jJAna utpanna thayuM. tethI teoe potAnA pUrva bhavanuM svarUpa joyuM, jethI teo belyA ke "are ! A amAro pUrva bhAvano abhavya guru uMTapaNe utpanna thayo che. karmanI gati vicitra che. kAraNa ke ANe pUrva bhavamAM jJAna meLavyuM hatuM, paNa zraddhA vinAnuM te niSphaLa thayuM. tethI te AvI avasthAne prApta thayela che, ane haju te anaMtA janmamaraNa karaze." e pramANe kahI te uMTane tenA dhaNa pAsethI choDAvyo. pachI te pAMcase rAjaputro vicAravA lAgyA ke "A saMsAra anitya che. kipAkanA phula jevA ane ciraparicita evA bhegathI sayuM. hastInA karNa jevI caMcaLa A rAjyalakSamIne dhikakAra che!" A pramANe vairAgyaparAyaNa thaI teoe cAritra grahaNa karyuM. prAMte sarve sadagatinA bhAjana thayA. A pramANe suziSya anya bhavamAM paNa upakArI thAya che. e A sthAne upadeza che. saMsAravaMcaNa navi gaNuti, saMsArasUara chavA ! sumiNagaeNuvi keI bujhaMti puSphacUlAvA che 170 che artha-"saMsArane viSe Asakta zara-bhuMDa jevA jIvo saMsAranI vaMcanAne gaNatA nathI (viSayAsakta jI viSayane ja sArabhUta gaNe che), ane keTalAka (laghukamI cho) svapna madhye dekhavA mAtrathI paNa puSpacUlAnI jema pratibaMdha pAme che." 170. jema puSpacUlA nAme rANI svapnamAM narakAdi svarUpane joIne pratibodha pAmI, evA paNa keTalAka jIvo hoya che. pa3. puSpacUlAnI kathA puSpabhadra nAmanA nagaramAM puSpaketu nAme rAjA hatA. tene puSpavatI nAme paTTarANI hatI. eka divasa teNe be bALake (putra gAthA 100 sUyarA ! puSpacUlA Iva | Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 upadezamALA putrI rU5 yugma) ne janma ApyuM. temAM putranuM nAma pupacUla pADyuM. ane putrInuM nAma puSpacUlA pADyuM. anukrame te bane yauvanAvasthA pAmyA ane sarva kaLAmAM kuzaLa thayA. teone paraspara ati sneha baMdhAya, tethI eka bIjA vinA teo eka kSaNa paNa rahI zakatA nahotA. te joIne ekadA tenA pitAe vicAra karyo ke "A sAthe janmelA putraputrI paraspara atyaMta nehavALA che, tethI je temAMthI putrIne bIje paraNAvIza te temanA snehano bhaMga thaze, mATe e baMneno ja paraspara lagnasaMbaMdha thAya to temane viyAga na thAya." e pramANe ciMtavI nAgarika lokone bolAvIne rAjAe pUchayuM ke "aMtaHpuramAM utpanna thayelA ratnane svecchAthI joDavAne keNa samartha che te kaho." te sAMbhaLIne tene Azaya nahi jANanArA pradhAna puruSoe kahyuM ke he rAjana ! saMsAramAM je je ratna utpanna thAya che tene anyanI sAthe joDavAne rAjA samartha thAya che, te aMtaHpuramAM utpanna thayelAM ratnane joDavAne rAjA samartha thAya temAM te zuM kahevuM !' e pramANe chaLavaDe teonI anujJA meLavIne aMtaHpuranI strIoe aTakAvyA chatAM paNa rAjAe te be bhAI benane lagnasaMbaMdha karyo. e kArya ghaNuM ja asamaMjasa (ayogya) thayeluM joI tenI mAtA puSpavIe vairAgyaparAyaNa thaIne dIkSA grahaNa karI. pachI te tapa tapa kALa karIne devapaNe utpanna thaI. puSpaketu rAjA paNa anukame paralokamAM gayo eTale puSpasUla kumAra rAjA thaye. teNe potAnI paraNelI bena puSpacUlAne paTTarANa karI ane tenI sAthe viSayasukha bhegavata sate ghaNe kALa vyatIta karyo. eka samaye temanI mAtAne jIva je deva thaye che teNe avadhijJAnathI joyuM, eTale tene pUrva bhavanA putra putrI upara prIti utpanna thavAthI te manamAM vicAra karavA lAgyo ke "A mArA pUrva bhavanA putra ane putrI AvA prakAranuM pApakarma karI narakamAM jaze, tethI huM temane pratibaMdha pamADuM." ema vicArI teNe Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 upadezamALA pitAnI putrI puSpacUlAne rAtrie svamanI aMdara narakanAM dukhe dekhADavAM. te joIne te bhayabhIta thaI gaI. savAramAM teNe rAjAnI AgaLa vamanI hakIkata kahI. rAjAe paNa narakanuM svarUpa pUchavAne mATe anyadarzananI yogio vigerene bolAvyA ane narakanuM svarUpa pUchyuM. tyAre teoe jaNAvyuM ke "he rAjan ! zeka, viyoga, ane bhegamAM parAdhInatA vigere narakanAM dukha jANavAM. tyAre pupacUlA rANIe kahyuM ke meM je dukhe rAtre svapamAM joyAM che te te bhinna che" pachI aNikAputra AcAryane bolAvIne rAjAe pUchyuM ke "he svAmin ! narakanAM duHkha kevAM hoya che?" tenA uttaramAM AcArya rANIe jevAM narakanAM duHkhe svapnamAM joyAM hatAM tevAM ja kahI batAvyAM. te sAMbhaLIne Azcarya pAmelI rANIe pUchyuM ke "he svAmI ! Ape paNa zuM evuM svapna joyuM che ? ke jethI meM svapnamAM jevAM narakanAM duHkhe joyAM hatAM tevAM ja Ape kahyAM." AcArye kahyuM ke "ame svapnamAM te joyAM nathI, paNa AgamanA vacanathI te jANIe chIe." pachI rANIe pUchayuM ke "kyA karmathI evAM duHkha prApta thAya che ?" gurue kahyuM ke pAMca AsavanA sevanathI ane kAma-krodha vigere pApAcaraNathI prANIone narakanAM duHkha prApta thAya che." ItyAdi kahIne guru pitAne sthAnake gayA. pharIthI bIje divase puSpacUlAnI mAtAne jIva je deva hate teNe rANane svapnamAM devatAonAM sukha batAvyAM. prAtaHkALe rANIe te svapnanI hakIkata rAjAne kahI. tethI rAjAe anya dazanIone belAvIne pUchyuM ke svarganAM sukha kevAM hoya che?" teoe kahyuM ke "he rAjan " uttama prakAranAM bhajana, zreSTha vastraparidhAna, priyajanasaMyoga, uttama aMganAo sAthe vilAsa ItyAdi svarganAM sukhe che. tyAre rANIe kahyuM ke "je svarganAM sukho meM svapnamAM joyAM che temanI sAthe sarakhAvatAM tame kahelAM sukha asaMkhyAtame bhAge paNa AvI zakatAM nathI." pachI aNikA putra AcAryane belAvIne svargasukhanuM svarUpa pUchayuM. teNe rANIe Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 329 svapnamAM joyelAM sukha jevAM ja svargamAM su kahI batAvyAM. rANIe pUchyuM ke "evAM sukhe kevI rIte meLavAya?" gurue kahyuM ke "yatidharma pALavAthI meLavI zakAya." pachI dharmanuM sarva svarUpa jANavAthI puSpacUlAne vairAgya upanna thaye, tethI teNe cAritra grahaNa karavAne mATe patinI AjJA mAgI. tyAre rAjAe kahyuM ke tu mane ati priya che. mArAthI tAre viyega sahana thaI zakaze nahi, tethI huM tane dIkSA grahaNa karavAnI AjJA kevI rIte ApI zakuM?" rANIe ghaNA upadezavaDe rAjAne vALe, tyAre rAjAe kahyuM ke "je dIkSA grahaNa karI ahIM ja rahe ane mArA gharanI bhikSA le te huM tane dIkSA grahaNa karavAnI AjJA ApuM." rANIe e bAbata kabUla karI ane arNikAputra AcArya pAse dIkSA lIdhI. pachI te tyAMja rahIne rAjAne gherathI dararoja zuddha bhikSA le che ane zuddha cAritradharma pALe che. eka divasa arNikAputra AcArye bAra varSane duSkALa paDavAnuM jJAnavaDe jANI sarva yatione judI judI dizAomAM ekalI dIdhA ane pote nahi cAlI zakavAthI tyAM ja rahyA. puSpacUlA sAcavI dararoja gurune AhAra lAvI Ape che ane temanI pitAnI mAphaka sevA kare che. e pramANe pratidina gurubhaktiparAyaNa rahetAM puSpacUlAne zubha dhyAnanA yegathI kevaLajJAna utpanna thayuM, paNa te gurune AhAra vigere lAvIne Ape che. eka vakhata megha varasatA hate, chatAM paNa puSpacUlA bhikSA laIne AvI. tene gurue kahyuM ke "he vatsa ! tuM A zuM kare che? eka to huM eka sthAnavAsI chuM, bIjuM huM sAvIne ANele AhAra grahaNa karuM chuM, vaLI varasAda varase che chatAM paNa tuM AhAra lAvIne mane Ape che, te zuM ucita kare che?" tyAre puSpacUlAe kahyuM ke "he svAmI! A megha acitta che." gurue kahyuM ke "te te kevalI hoya te ja jANe. tyAre puSpagulAe kahyuM ke "svAmin ! ApanI kRpAthI te jJAna mane paNa che." te sAMbhaLIne AcArya pazcAttApa karavA lAgyA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tharI kaI ke Avo tyAre anAya upadezamALA ke "are! mane dhikkAra che ke meM kevalInI AzAtanA karI." A pramANe kheda karIne teNe mithyA duSkRta dIdhe. pachI sAvIe kahyuM ke "he svAmin ! tame zA mATe bhinna thAo cho? tame paNa gaMgA nadI utaratAM kevaLajJAna pAmI mokSe jaze." te sAMbhaLIne guru gaMgAne kAMThe AvI nAnI aMdara beThA, teTalAmAM pUrva bhavanA varI kaI deve AvIne je bAjue guru beThelA che te bhAgane jaLamAM DubAvavA mAMDyo, tyAre guru nAvanA madhya bhAgamAM beThA, eTale AkhI nAva buDavA lAgI. te joI anAya lokee jANyuM ke "are ! A yatine lIdhe saghaLAonuM maraNa thaze." e pramANe ciMtavI teoe maLI AcAryane upADIne jaLanI aMdara nAMkhI dIdhe. te samaye pilA deve AvIne tenI nIce trizUla dhAraNa karyuM ane te vaDe aNikAputra AcAryane vIdhI lIdhA. te vakhate pitAnA zarIramAMthI nIkaLatA rudhirane joI AcArya manamAM vicAra karavA lAgyA ke "arere ! A mArA rudhirathI jaLanA jIvanI virAdhanA thAya che. e pramANe anitya bhAvanA bhAvatAM ghAtikamane kSaya thavAthI kevaLajJAna pAmIne mokSe gayA. tyAM devoe AvIne tene mahimA karyo. tethI lakee jANyuM ke "je gaMgAmAM mare che te mese jAya che. pachI te sthAne prayAga nAmanA tIrthanI lekee sthApanA karI. je avikala tavasaMjamaM ca, sAhu karijaja pachAvi aniyasuyazva se niyaga-maThuMmaciraNa sAheI 171 artha-"je sAdhu avikaLa ke saMpUrNa evuM tapa (bAra prakAra) ane saMyama (sarva jIvarakSA rUpa sattara prakAranuM) pazcAt eTale vRddhAvasthAmAM paNa kare che-sAdhe che te (vRddhAvasthAmAM dharma karanAra) aNikAputra AcAryanI jema pitAnA arthane eTale paralokanA sAdhanane acira ke. ceDA kALamAM paNa sAdhe gAthA 171-tavasaMyama aniyasuyaba nigama-nijaka arthe Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazAmALA che." 171. arthAt je yauvanAvasthAmAM viSayAsakta hoya chatAM aMtakALamAM paNa dharma kare che te AtmAnuM hita sAdhI zake che. ahIM uparanI kathAmAM kahetAM aviziSTa rahela arNikAputrane prathama saMbaMdha jANuM le. pa4. aNikAputra saMbaMdha uttaramathurA nagarImAM kaI vyApArInA kAmadeva ane devadatta nAmanA be putra rahetA hatA, te baMnene paraspara ati gADha mitratA hatI. teo ekatA pitAnA mAtA-pitAnI AjJA laIne vyApArArthe dakSiNamathurAe gayA. tyAM temane jayasiMha nAmanA eka vaNikaputra sAthe maitrI thaI. jayasiMhane arNika nAme bena hatI. te ghaNuM rUpavatI hatI. eka divasa jayasiMhe potAnI bena aNikAne kahyuM ke "Aja sarasa rasoI banAva, kAraNa ke mArA be mitra kAmadeva ne devadatta ApaNe tyAM bhajana karavAnA che. tethI arNikAe uttama raseI banAvI. pachI bhejana samaye traNe mitro eka pAtramAM bheLA jamavA beThA. arNikoe bhejana pIrasyuM. pachI te arNikA temanI pAse ubhI rahIne potAnA vastranA cheDAthI vAyu nAkhavA lAgI. te vakhate tenA hAthanA kaMkaNane raNakAra, tenAM stana, udara ne kaTipradeza tathA netra ne vadanano vilAsa joIne devadatta atyaMta kAmAtura thaye. temaja ghInA pAtranI aMdara pratibiMbita thayeluM tenuM rUpa joIne te ati kAmarAgathI paravaza banI gaye. tene bhojana viSarUpa thayuM, tethI teNe kaMI paNa khAdhuM nahi ane jaladI uThI gaye. bIje divase teNe pitAne abhiprAya kAmadevanI mAraphata jayasiMhane jaNAvyuM. tyAre jayasiMhe kahyuM ke "he mitra! mArI A bena mane atipriya che ane tame to paradezI che, tethI tene viyega mArAthI kevI rIte sahana thaI zake? mATe je kaMI A arNikAnuM pANigrahaNa karIne mArA gharamAM ja vAsa karaze Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 32 upadezamALA tene huM mArI bena paraNAvavAne '; tema chatAM jo devadatta eka putranI utpatti thatAM sudhI paNa atra nivAsa kare teA hu' aNui kAne tenI sAthe paraNAvuM." devadyatte e saghaLu' kabUla karyu ane aNuikAne paraNyA. pachI tenI sAthe manavAMchita viSayasukha bhAgavatA teNe tyAM ghaNA kALa vyatIta karyAM. tevAmAM aNuikA garbhavatI thaI. anyadA uttaramathurAthI devadyattanA pitAnA patra Avye, temAM lakhyuM hatu` ke he putra! tane dezAMtaramAM gayAne ghaNuA kALa thayeA che; tethI have tAre ahI' satvara AvavuM, vilaMba karavA nahi? e pramANe pitAnA patra vAra vAra vAMcIne mukhathI bAlI na zakAya evA pitAparanA premabhAvane prApta thayeleA devadatta manamAM vicAra karavA lAgye ke " mane dhikkAra ho ke huM viSayAbhilASane lIdhe vacanathI baMdhAI gayA ane vRddhAvasthAvALAM mAtA-pitAne tajIne ahI' rahyo. e pramANe kheda karatA peAtAnA patine joIne aNuikAe pati pAsethI patra laI lIdheA. ane te vAMcIne teNe aMdaranI khInA jANI. pachI sasarAne maLavAne utkaMThita thayelI aNuikAe mahA Agraha pUrvaka bhAInI AjJA meLavI ane peAtAnA bhartAra sAthe sAsare javA cAlI; mArgamAM tene putraprasava thaye.. pachI devadatte kahyu` ke A putranuM nAma aNika ( akiAnA putra) pADavu. pachI mAtA-pitA tenu je nAma paDaze te pramANu karazuM'' anukrame tee ghera AvyA ane mAtA-pitAnA caraNamAM paDayA. pitAne ghaNA AnaMda thayA. teNe pUchyuM' ke huM vatsa! ATalA vakhata sudhI tyAM rahIne te zu meLavyu? 'tyAre devadatta aNuikAthI janmelA peAtAnA putra pitAnA kheALAmAM mUkayA, ane peAtAnI vahu batAvIne kahyuM ke ' ATaluM' meLavIne huM AvyuM. chuM? te vakhate pautra ane putravadhune joIne mAtapatA ghaNA khuzI thayA ane pitAe peAtAnA pautranu ucita " " Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 upadezamALA nAma pADayuM, paraMtu arNikAputra evuM nAma vizeSapaNe lekamAM prasiddha thayuM. anukrame arNikAputra yuvAna thayo, paraMtu viSayamAM virakta hevAthI vairAgyaparAyaNa banIne teNe cAritra grahaNa karyuM. teNe AgamanuM rahasya jANuM, ghaNuM jIvone pratibaMdha pamADI AcAryapada meLavyuM pachI sAdhusamudAyathI parivRtta thaI vihAra karatA puSpabhadra nagare padhAryA. tyAra pachI je hakIkata banI te upara kahelI puSpacUlAnI kathAthI jANI levI. sahio nacaI ecayai jahA dukhio tti abhiyamiNuM cikaNakampolioN , na Ime na Ime paricaya che 172 che artha--"jema duHkhI mANasa viSayabhegAdikane tyAga kare che tema sukhI mANasa bhegAdikane tyAga karI zakato nathI, ema loke je kahe che te asatya che, niyata vAkya nathI. kemake cIkaNuM karmothI upalipta thayelo sukhI ke duHkhI kaI paNa bhegane taja nathI. 172." je kamanI laghutA hoya te ja bhegone tajI zake che, te sivAya keI tajI zakatA nathI, ema siddha thAya che. jaha cayAM cakakavaTTI, pavitthara tattiyaM mahattaNu na cayaI tahA ahane, dubuddhI aparaM damao 17yA atha-"jema cakravatI eka kSaNavAramAM tevI vistAravALI rAjyalakSmIne tajI le che, tema adhanya (apuNyazALI) ane duSTa buddhivALe kamaka (bhIkhArI) gADha karmathI alipta hovAthI mAtra eka kha5ra je bhikSA mAgavAnuM pAtra tene paNa tajI zakato nathI." 173. gAthA 172-ma ime gAthA 173-pavitha = pravistarAM vistaravatI rAjyalakSmI Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 upadezagALA dehe pipIliyA hiM, cilAIputtassa cAlaNI vyaka taNuo vi maNupause, na cAlio teNu tANavari 174 artha-"kIDIoe cilAtiputranA dehane cAlanI jevo chidravALo karI nAMkhe, te paNa teNe te koDIepara cheDe paNa manamAM draSa karyo (A ) nahi." 174. pANae vi pAve, pivIliyAe vi je na irachaMti te kaha jaI apAvA, pAvAI karaMti a msa 17pA artha-"jeo prANane nAza thAya te paNa kIDIo jevA jIvo para paNa pApa karma karavA IcchatA nathI, te (tevA) pAparahita munie bIjA jIvo para pApakarma te kayAMthI ja kare? arthAt bIjAo para te pratikULa AcaraNa sarvathA na ja kare." 175. zarIrane cAlI prAya karanAra kIDIone vinAza paNa je na icche te anyanuM ahita to kare ja kema? e tAtparya samaje. jiNapahaapAMDiyANuM, pANaharANuM pi paharamANuNuM na karaMti ya pAvAi, pAvasya phalaM viyANutA 176aaaa artha-"vaLI je pApanuM phaLa (narakAdika che ema jANe che evA munio jenAmAne nahIM jANanArA (adhama) lAke ke jeo khagrAdikavaDe prahAra karIne prANono nAza kare che, teonA para paNa pApakarmo karatA nathI." arthAt teonA maraNanuM citavana karavA rUpa pApakarma AcaratA nathI, teone droha karatA nathI. 176. vahamAraNuabhakhANadANaparadhaNuvilovAIzuM ! sabdhajahane udao, dasaguNio ikakasiyANuM 13chA artha- "ekavAra karelA evA vadha (lAkaDI vigerethI mAravuM) gAthA 174 viliyahiM cAlibdhi gAthA 175-pAya pipIliyApa ! gAthA 177 vilavaNuIyaM ! gAthA 177-upase huju Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 335 mAraNa (prANano nAza kare), abhyAkhyAna dAna (achatA doSane Aropa karI ane paradhanano vilApa kare eTale corI karavI, Adi zabdathI keIna marma balavA, gupta vAta pragaTa karavI vigere. A sarve pApakarmono jaghanyapaNe udaya (ochAmAM oche udaya thAya te) dazagaNe thAya che. eTale ke ekavAra mArelo jIva pitAnA mAranArane dazavAra mAranAra thAya che [ haNe che. A sAmAnya phaLa jANavuM" 177. tibaiyare uvase, sayaguNio sayasahasakeDiMga kaDAkaDiguNa vA, hujajA vivAge bahutaro vA 178 artha--"tIvratara heSa chate eTale ati koviDe vadhAdika karavAthI segaNe vipAka udaya Ave che, tethI paNa adhika tIvratara chate se hajAra eTale lAkhagaNe vipAka udaya Ave che athavA karoDagaNe udaya Ave che. ane tethI tIvratama atizaya kolavaDe vadhAdika karanArane keTakeTi gaNe vipAka udaya Ave che, athavA tethI paNa adhika vipAka udaya Ave che. eTale ke jevA kaSAyavaDe karma bAMdhyuM hoya te vipAka udaya Ave che. 178. ke itya karaMtAlaMbaNuM, imaM tihuyagurU acchara jaha niyamAkhaviyaMgI, marudevI bhagavaI siddhA 179 artha-"keTalAeka puruSe A vadhAdika vipAkarUpa] ane viSe traNa jagatane AzcaryakAraka evuM A AlaMbana grahaNa kare che ke jema tapa saMyamAdika niyamovaDe jenuM aMga kSepita thayuM nathI, eTale pUrve jeNe gharma prApta karyo nathI evI bhagavatI (pUjya) marudevI mAtA mekSa pAmyA che, tevI rIte ame paNa vadhAdikanA vipAkane anubhavyA vinA tathA tapa saMyamAdika dhamanuSThAna gAthA 178-karaMti AvaNuM niyinAbhikSApata aMge vasyAH sApa Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIe cAra rAja mA mAha 336 upadezamALA karyA vinA ja mekSa pAmIzuM, evuM avalaMbana grahaNa kare che, paraMtu te grahaNa karavA lAyaka nathI. 179. marudevI mAtAnI kathA jyAre zrI kaSabhasvAmIe cAritra grahaNa karyuM tyAre bhArata rAjA rAjyanA adhikArI thayA. bharatane dararoja marudevI mAtA upAlaMbha ApatA hatA ke "he vatsa ! tuM rAjyasukhamAM meha pApe che, tethI mArA putra RSabhanI tuM kAMI sArasaMbhALa lete nathI; huM lokeAnA mukhathI evuM sAMbhaLuM chuM ke te mAro putra varSa thayAM anna jaLa vinA bhUkhya tara ane vastra vinA ekAkI araNyamAM vicare che, tApAdika sahana kare che ane bahu duHkhane anubhave che, mATe ekavAra tuM mArA putrane ahIM lAva, tene huM bhejana ApuM ane ekavAra putranuM mukha jouM." te sAMbhaLIne bharate kahyuM ke "he mAjI! tame zoka na kare, ame see tamArA ja putro chIe." mAtA bolyA- "he vatsa! tuM kahe che te kharuM, paNa AmraphaLanI IcchAvALA mANasane AMbalInA phaLathI zI tRpti thAya ? mATe te kaSabha putra vinA A sarva saMsAra mAre mana te zUnya ja che." A pramANe dararoja upAlaMbha ApatA tathA putranA viyegathI rudana karatA marudevI mAtAnA netramAM paDaLa AvyAM. evI rIte eka hajAra varSa vyatIta thayAM eTale zrI RSabhasvAmIne kevaLajJAna utpanna thayuM. te vakhate cosaTha Inoe AvIne samavasaraNa racyuM. vana pALake bharata rAjAne tenI vadhAmaNe ApI. te jANIne bharata rAjA marudevI mAtA pAse AvI te vRttAMta kahIne bolyA ke-"he mAtA! tame mane hamezAM upAlaMbha ApatA hatA, ke mArA putra TADha taDakA vigerenI pIDAne anubhave che ane eka ja vanamAM vicare che, to Aje mArI sAthe tame cAlo eTale tamArA putrane vaibhala huM tamane batAvuM." te vacana sAMbhaLIne putradarzana mATe ati usuka thayela marudevI Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamAMLA 337 mAtAne hastInA skadhapara besADIne bharatarAjA samavasaraNa taraph cAlyA. samavasaraNu najIka pahoMcatAM devadu dubhine! zabda sAMbhaLIne marudevI mAtAne haSa thayeA ane deva tathA devIonA jaya jaya zabdo sAMbhaLIne temane rAmeAgama thayA, netrAmAM azru AvyAM. tethI tarata ja temanAM netraDaLa ughaDI gayAM, eTale samavasaraNanA traNa prAkAra, azeAka vRkSa tathA chatra cAmarAdika sarva temaNe pratyakSa dIThuM' pachI upamA rahita evI prAtihAryanI samRddhi joI ne mAtA manamAM vicAra karavA lAgyA ke " ahA! A sasArane dhikkAra che, ane mAhane paNa dhikkAra che. kemake hu' ema jANatI hatI ke mArA putra ekalA vanamAM bhUkhyA taranzyA bhaTakatA haze, paraMtu A tA ATalI badhI samRddhi pAmyA che. te chatAM paNa teNe mane kAI vakhata sa MdezA sarakhA paNu mAkayeA nahIM ane hu' tA tenA paranA mAhane lIdhe haMmezAM duHkhI thaI, te! kRtrima ane eka taraphI snehane dhikkAra che! putra kANu ane mAtA paNa kANu ? A sarva duniyA svArthanI ja sagI che. vAstavika koI phAI ne vahAluM nathI." A rIte anitya bhAvanAne bhAvatAM ghAtika nA kSaya thavAthI kevaLajJAna pAmI aMtarmuhUrtAmAM ja meAkSapadane pAmyA. A marudevI mAtA prathama siddha thayA ' ema kahIne deve e temanA deha kSIrasAgaramAM nAMkhyA. ' A dRSTAMta laIne keTalAeka mANasa ema kahe che ke-tapa sacama vigere anuSThAna karyA vinA jema marudevI mAtA siddhipada pAmyA, tema ame pazu meAkSa pAmIzuM." evu' AlaMbana grahuNa kare che, paNa vivekI puruSAe tevu' Ala'bana grahaNa karavA lAyaka nathI. kipi kahiMpi kayAI, aMge laThThIhiM kehivi nibhaeNhiM / pattaabuddhalAbhA, hati aheraya bhUyA / / 180 5 gAthA 180-kapi kaheva| azrcayasUryA| kaeNDivinibhUhi-kaitripi timittaH 1: 1 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 upadezamALA artha "artha keTalAeka (pratyekabuddha) puruSa, keIka vakhata, kAMIka vastu joIne koI sthAnane viSe, AvaraNukArI karmanA kSayopazama rU5 labdhivaDe karIne, keIka vRddha vRSabha (baLada) vigere vastu jevA rUpa nimittavaDe pratyekabuddhapaNe samyapha darzana-cAritrAdikane lAbha prApta kare che te AzcaryabhUta che, eTale tevAM dRSTAMta thoDAMka ja hoya che. mATe tenuM AlaMbana paNa grahaNa karavA yogya nathI." 180. nihiM saMpatta mahatno, paDichata jaNa jaNe nirUpo ! Iha nAsaI taha paraMabuddhaladri paDichata che 181 che artha "jema A jagatamAM (nidhine) Icchate paNa tene levA mATe (balividhAnarU5) udyamane nahIM karate e adhanya eTale apuNyazALI mANasa te prApta thayelA (ratnasuvarNAdikathI bharelA) nidhine paNa nAza pamADe che, tema pratyekabuddhapaNAnI lakSamIne vAMchato e puruSa paNa tapa saMyamAdika baLividhAna nahIM karavAthI mokSa rUpa nidhAnane nAza pamADe che." 181. UNu gaI sukumAliyAe, taha samagabhasagabhayaNIe tAva na visarasIyavaM, seyaThThammIo jAva ke 182 che artha "tathA sasaka ane bhasaka nAmanA be bhAIonI bahena sukumAlikAnI gati-avasthA sAMbhaLIne jyAM sudhI rudhiramAMsathI rahitapaNAe karIne jenA asthi (hADakAM) veta eTale ujajavaLa thayelAM che e dhArmika (dharmasvabhAva) thAya tyAM sudhI paNa viSacarAgAdikane vizvAsa kare nahIM. arthAta zarIramAM rUdhira tathA mAMsa zuSka thaI jAya ane hADakAM ta thAya te paNa dharmavAn sAdhue viSayAtrikane vizvAsa karavo nahIM." 182. ahIM sukumAlikAnI kathA jANavI. pa6 gAthA 181-pasthiti-pachita ! nirutta nimaH | gAthA 182-sukumAliyAI seTTi dhamie ! Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 upadezamALA sukumAlikAnI kathA vasaMtapura nagaramAM siMhasena rAjA rAjya karato hato. tene siMhalA nAmanI rANI hatI. te rANInI kukSithI utpanna thayelA sasaka ane bhasaka nAmanA tene be putro hatA. te bane hajAra ddhAone parAjaya kare tevA baLavAna hatA. te bannene sukumAlikA nAme ati rUpavAna eka bahena hatI. ekadA keI AcArya pAse anupama rasavALI amRta sarakhI dharmadezanA sAMbhaLIne sasaka ane bhasake cAritra grahaNa karyuM. teo anukrame gItArtha muni thayA, eTale temaNe AvIne pitAnI bahena sukumalikAne pratibaMdha karyo, tethI teNe paNa cAritra grahaNa karyuM. pachI te sAdavIonI samIpe rahIne chaTha aThama vigere AtApanA sahita tapa karatI satI potAnA sauMdaryane darpane dalana karavA lAgI; paNa tenA anupama rUpathI moha pAmelA aneka kAmI puruSe tyAM AvIne tenI sanmukha besI rahetA hatA, ane tenI sAthe viSayanI abhilASA karatA hatA. eka kSaNa paNa tenA saMgane teo mUkatA nahA. te jANIne bIjI sAvIeAe tene upAzrayamAM ja rAkhavA mAMDI. te paNa tenA rUpathI meha pAmelA kAmI puruSa upAzrayanA dvAre AvIne besI rahevA lAgyA. ane tenA mukhane jovAnI lAlasAthI unmattanI jema bhamavA lAgyA. tethI kaMTALIne sAdevIoe jaIne AcAryane kahyuM ke "he svAmI! A sukumAlikAnA cAritranuM rakSaNa amArAthI banavuM azakya che. kemake kAmasevAnA athI ghaNA yuvAne upAzraye AvIne upadrava kare che. teone ame zI rIte nivArI zakIe!" te sAMbhaLIne sUrie te sukumAlikAnA bhAI e sasaka bhasane bolAvIne kahyuM ke-"he vatsa! tame sAdevIne upAye jAo ane tamArI benanI rakSA kare. zIlapAlanamAM tene sahAya karavAthI tamane moTo lAbha che." A pramANe gurunuM vAkya sAMbhaLIne te bane bhAI e tyAM jaIne Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340. upadezamALA bahenanI rakSA karavA lAgyA. temAMthI eka jaNa niraMtara upAzrayane bAraNe besI rahe che ane bIje gocarI mATe jAya che. eka : vakhata te yuvAna kAmI purUSonI sAthe temane yuddha thayuM. te joIne sukumAlikAe vicAryuM ke "mArA rUpane dhikAra che! ke jethI mArA bhAIe mAre mATe svAdhyAya, dhyAna, adhyayana vigere mUkIne kaleza sahana kare che; te have huM anazana grahaNa karIne je zarIrane mATe A kAmI puruSe tApa pAme che te zarIrane tyAga karuM. e rIte vicArIne teNe anazana grahaNa karyuM. tethI mAlatInA puSpanI jema te thoDA divasamAM karamAI (sukAI) gaI, tenuM zarIra kSINa thayuM. ane ekavAra te zvAsanuM rUMdhana thavAthI te mUcha pAmI. te joIne tenA bhAI e tene marelI jANa gAma bahAra jaI vananI bhUmimAM paraThavI AvyA. pachI te baMne gAmamAM AvyA. ahIM thoDI vAre araNyanA zItaLa vAyuthI sukumAlikone cetanA AvI. tethI te ubhI thaIne tarapha jevA lAgI. tevAmAM tyAM kaI sArthavAha Avyo. tenA sevake jaLa ane kASTa levA mATe vanamAM bhamatA hatA. temaNe tenuM vanadevatA samAna svarUpa joIne tene laI jaI sArthavAhane soMpI. te sArthavAhe paNa tene telamaInAdi karAvIne sajaja karI, ane pathya bhojanAdika karAvIne pAchI navA yauvanavALI karI. pachI tenA rUpathI moha pAmelA sArthavAhe tene kahyuM ke "he suMdarI ! A tAruM zarIra puruSanA bhagavyA vinA zobhatuM nathI. je kAca viSayasukhanA svAdamAM tene vimukhapaNuM heya, te tAruM AvuM anupama svarUpa vidhie zA mATe karyuM? he kamaLasamAna netravALI tane joyA pachI mane bIjI strI rucatI nathI. jema kaha5vallInI vAMchAvALo bhramara bIjI vallAno mane ratha karato nathI, tema tArA rUpathI jenuM mana moha pAmeluM che evA mane bIjI strI gamatI nathI. mATe mArA para kRpA karI ane kAmadevarUpI samudramAM DubI gayela je huM teno uddhAra kara." A pramANenAM sArthavAhanAM Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA vacana sAMbhaLIne sukumAlikAe vicAthuM" ke kanI gati vicitra che. vidhAtAnA zakatI nathI. kahyu` che ke vilAsanI adhaTataghaTitAni ghaTayati, sudhaTataliTatAni ja rIkurute / vidhirava tAni ghaTayati, yAni pumAnaiva cintayati // 1 // 341 HH A sasAramAM sa'bhAvanA thaI " vidhija ( vidhAtAja ) ayeAgya sacAgavALA padArthone ekatra kare che, ane sArI rIte yogyatAthI sacAga pAmelAne jarjarita (jUdA )kare che, puruSa jene manamAM pazu kAI vakhata citavatA nathI tene te vidhi ja sayAgI karI de che." A pramANe je vidhAtAnA ja vilAsa na hoya te mArA bhAIe ja mane maLelI dhArIne zA mATe vanamAM mUkI de ane A sAvAhanA saMbaMdha paNa zI rIte thAya ? tethI huM dhAruM. " ke haju mAre kAMIka pazu bhAgakama bhAgavavuM' mAkI rahyuM che. vaLI A sAvAha paNa mAre mATe upakArI che, tethI mArA sa'gama mATenA tenA abhilASa huM pUrNa karu." ema vicArIne sukumAlikA sAvAhanA caraNamAM paDIne hAtha joDI khelI ke " huM svAmI A mArI dehalatA tamAre AdhIna che, mATe A stanarUpI be gucchane grahaNa karI, ane tamArA manAratha pUrNa karo." te sAMbhaLIne harSita thayeleA sAvAha tene peAtAnA nagaramAM laI gayA, ane tyAM tenI sAthe niHzaMkapaNe viSayasukha anubhavatAM tenA ghaNA kALa vyatIta thayeA. A avasare vihAra karatA karatA sasaka ane bhasaka muni te ja nagaramAM AvyA. hiAra levA mATe temaNe nagaramAM praveza karyAM; pharatAM pharatAM kama yAge temaNe sukumAralikAne ja ghera jaI ne dharmalAbha ApyA temane joI ne sukumAlikAe tA peAtAnA bhAI ene ALakhyA, pazu bhAI ee tene barAbara eLakhI nahI'. tethI teo tenA sAmu jovA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 upadezamALA lAgyA. eTale sukumAlikAe pUchayuM ke "he munirAja ! tame mArI sanmukha joIne kema ubhA cho?" teo bolyA ke "tArA jevI amAre eka bena pahelAM hatI." te sAMbhaLIne netramAMthI adbhapAta karatI sukumAlikAe pUrvanuM sarva vRttAMta bhAIone kahyuM. pachI te bhAIoe sArthavAhane pratibaMdha pamADIne tene gRhavAsathI choDAvI pharI dIkSA ApI. te zuddha [ niraticAra ] cAritranuM ArAdhana karI aMte zuddha AcanA pUrvaka mRtyu pAmIne svarge gaI A sukumAlikAnI kathA sAMbhaLIne dharmavAna puruSe viSayane vizvAsa karavo nahIM; ane "huM jarAvasthAthI jIrNa thayela chuM, mATe have mane viSe zuM karavAnA che ?-" ema kadI paNa vicAravuM nahIM. kharakarahaturayavasahA, matta yaMdA vi nAma damati : Ikko navara na dammaI, riMku apaNe akhA 18DA atha-"gadheDA, uMTa, azva, vRSabha, (baLada) ane madonmatte gajendro paNa ramI zakAya che-vaza karAya che, paraMtu eka niraMkuza e pitAne AtmA vaza karAto nathI" 183. varaM me appA datA, saMjamaNu veNu ya : mA haM parehi dammata, vaMdhahiM vahehi a 18jA artha-"mAro pitAne) AtmA saMyamavaDe ane tapavaDe damana karAyelo thAya te te zreSTha che, paraMtu kutimAM gayelo huM bIjA puruSothI zRMkhalA rajaju vigerenA baMdhana vaDe ane lAkaDI vigerenA prahAravaDe damana karAyele tApa pamADAele vaza karAyela) thAu te zreSTha nathI, arthAt tema na thAya te ThIka." 184 akhA ceva dameya appA hu khaluM dudde ! akhA daMta suhI heI, asi loe paratha ya 18pa Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 343 artha-"nizca karIne AtmA damana karavA yogya che-vaza karavA yogya che. kemake (eka) AtmA ja duma [ dukhe karIne damana thAya te ] che. te AtmAnuM damana karyuM hoya te te AlAkamAM tathA parakamAM sukhI thAya che." 185. nirca desasahagao, jIva avirahiya masuhapariNAme navaraM dine pasare, te deI pamAya mayaresa 186o. artha-"nitye dveSanI sAthe rahelo eTale rAgadveSane sahacArI thayela e A jIva niraMtara azubha pariNAmavALe rahe che. te AtmAne je prasAra A hoya eTale je tene mokaLe [ chUTe] mUkyo hoya te te A saMsArasAgara madhye lokaviruddha ane Agamaviruddha evAM kAryomAM viSaya kaSAyAdika pramAdane Ape che." 186. azciya vaMdiya pUie, sakkAriya paNumio mahaghuvio taM taha karei , pADeIjaha apUNe ThANuM 187nA atha-"gaMdhAdikavaDe acana (pUjana) karela, aneka lokoe guNastuti vaMdanA karelenjatuti karele, vastrAdikavaDe pUjela, ubhA thavuM vigere vinayavaDe satkAra karela, mastavaDe praNAma karela ane AcAryAdika pada ApIne mahatva pamADela e jIva garviSTha thaIne te pramAdAdika akAryone evI rIte kare che ke jethI te jIva pitAnA mahatvavALA sthAnane pADI de che, eTale AcAryAdika mahatvavALA sthAnathI te bhraSTa thAya che." 197. sIlavyayAI bahuphalAI, hetUNaya sukha mahilasaI dhIIdUmbalo tavassI, keDIe kAgiNi kiI 188aaaa artha-"saMtoSavaDe durbala-asasathe (sateSa vinAnoatRpta) e je tapasvI jenAthI svargamAkSAdika ghaNuM phaLa Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 upadezamALA. prApta thAya che evA zIla te sadAcAra ane vrata te paMcamahAvrata tene haNIne-tene nAza karIne viSayasevanarUpa sukhane abhilASa kare che te mUrkha koTI dravya ApIne rUpIAnA aMzImAM bhAgarUpa kAkiNIne kharIda kare che." 188. jIvo jahAmaNusiyaM, hiyachiyapatithaehiM sukhehiM tAseeNa na tIraI jAvajIvaNa savaeNNa ! 189 che artha_"A saMsArI jIva mananI abhilASAne anukULa athavA je pramANe manamAM ciMtavyuM hoya te pramANenAM hitakAraka IjhelAM ane prArthanA karelAM evAM strI vigerenAM sukhee karIne sarva jIvana paryaMta anubhava karyA chatAM arthAt te sukha bhogavyAM chatAM paNa saMtoSa pAmavAne samartha thatuM nathI, eTale jIvana jIva niraMtara anubhavelA viSayasukhathI paNa A jIva saMtoSa pAmate nathI." 18 sumiNutarANubhUyaM, sukakha saMmalviyaM jahA naOi evamima pi aIyaM sukha sumiNovamaM hoI 1905 artha "jema svapna mathe anubhaveluM sukha jAgRta thayA pachI hetuM nathI, tema A (pratyakSa anubhaveluM viSayasukha) paNa vartamAnakALanuM ullaMghana thayA pachI eTale bhegavI rahyA pachI svapnanI upamAvALuM eTale svapna tulya ja thAya che. mATe te. viSayasukhamAM Adara karavo nahIM." 190. puraniddhamaNe ja, mahurA maMga taheva sunihasa ! behe suvihiyajaNuM, visUraI vaDuM ca hiyaeNu 1915 gAyA 189-jahAmaNasiM-thA manazciMtita maneDabhilASAnuku te sauNa-toSayituM ! gAthA 190-samaInthiyuM = samatIta nagaranaMtaraM ! gAthA 191-puranimaNe = nagarajalanigamamAge Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 upadezamALA artha_"temaja zratanI eTale siddhAMtanI parIkSAnA nikaSa eTale kaTInA pASANu tu arthAt bahuzrata evA maMgU nAmanA AcArya mathurA nagarImAM nagaranI pALa pAse (yakSaprAsAdamAM) yakSapaNe utpanna thayA ane pachI te sunihita jana eTale sAdhu janane (pAtAnA ziSyone) bodha pamADavA lAgyA ane hRdayamAM ghaNe zeka karavA lAgyA. eTale ziSyane baMdha karatAM potAnA hRdayamAM atyaMta zoka karatA hatA. (te vAta have pachInI gAthAmAM kahevAmAM Avaze)." 191 ahIM maMgUAcAryane saMbaMdha jANa. 57. maMgusUrinI kathA ekadA sutarUpe jaLanA sAgararUpa yugapradhAna zrImaMgU nAmanA AcArya mathurA nagarImAM padhAryA. te nagarImAM ghaNA dhanADhaya zrAvako rahetA hatA. teo sAdhuonI atyaMta bhakti karanArA hatA. tethI teoe te AcAryanI ghaNI sevA karI. AcArya paNa tyAM ja rahIne paThana, pAThana tathA vyAkhyAna karavA lAgyA. tethI temaNe zrAvakonAM citta atyaMta Avata karyA eTale teo maMgUsUripara adhika bhakitavALA thayA. AcAryanI sarva rItabhAta uMcA prakAranI joI ne teo ema vicAravA lAgyA ke A sUrine AhArAdikanuM dAna karavAthI ApaNe bhavasAgarane pAra pAmIzuM ja." ema jANIne tyAMnA zrAvake temane miSTa ane sarasa AhAra ApavA lAgyA. te AhAra bhogavatAM AcAryane rasalupatA thaI. eTale temaNe vicAra karyo ke "jude jude sthAne vihAra karatAM A AhAra koI paNa sthAne huM pAmyuM nathI. vaLI ahIM zrAvake paNa vizeSa prakAre bhakti kare che, mATe ApaNe te ahIM ja sthiratA karavI yogya che." ema vicArIne te AcArya sthAnavAsIpaNAe karIne eka sthAne ja rahevApaNAe karIne tyAM ja rahyA. dhIre dhIre gRhasthInI sAthe paricaya Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . koI koI samAna diyo zithila thayA 346 upadezamALA vadhate gaye. tethI miSTa AhAranA bhejanavaDe, ati kamaLa zayyAmAM zayana karavAvaDe ane suMdara upAzrayamAM rahevAvaDe te AcArya rasadhdha thaI gayA, AvazyakAdika nityakriyA paNa cheDI dIdhI, ane manamAM ahaMkAra karavA lAgyA ke "mane zrAvake ke rasavALe AhAra Ape che? e pramANe te rasagaurava karavA lAgyA. anukrame traNe gauravamAM nimagna thaIne sarva jagatane tRNa samAna mAnavA lAgyA. mULa guNamAM paNa kaI kaI vakhata aticArAdika lagADavAvaDe zithila thayA. e pramANe cirakALa sudhI aticArAdikathI dUSita thayelA cAritranuM pAlana karIne chevaTe tenI AlocanA karyA vinA mRtyu pAmI te ja nagaranA jaLane nIkaLavAnI khALa pAsenA yakSAlayamAM yakSapaNe utpanna thayA, tyAM teNe virbhAgajJAna vaDe pUrvabhava joIne pazcAttApa karyo ke "hA, hA ! meM mUrmAe jillAnA svAdamAM laMpaTa thaIne AvI kudevanI gati prApta karI." pachI potAnA ziSyo bahibhUmie (IMDila) jaIne pAchA AvatAM te yakSanI 2jIka AvyA tyAre temane uddezIne te yakSe pitAnI jihA mukhathI bahAra kADhIne dekhADI. te joIne te sarve ziSyoe mana daDha rAkhIne tene pUchayuM ke - "he yakSa! tuM keNa che? ane zA mATe jIhuvAne bahAra kADhe che?" yakSa be ke huM tamAro guru maMgU nAmano AcArya jIhvAnA svAdamAM parAdhIna thaIne A apavitra deva thayo chuM. meM gRhano tyAga karI cAritra laIne paNa jinezvare kahelA dharmanI ArAdhanA na karI ane traNa gauravavaDe A AtmAne malina karyo, cAritranI zithilatAmAM samagra AyuSya gumAvyuM. have adhanya, puNyarahita ane virati vinAne e huM zuM karuM? A bhavamAM te huM virati pALavAne samartha nathI; tethI mArA AtmAne huM zeka karuM chuM. A pApI jIva vItarAganA dharmane pAmyA chatAM paNa te dharmanuM samyapha prakAre pAlana nahIM karavAthI ghaNe kALa saMsAramAM bhaTakaze. mATe he sAdhuo! tame zrIjinamane pAmIne laMpaTa thaze Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 347 nahi. je kadAca jIhuvAnA svAdamAM lubdha thaze te mArI jema pazcAttApa karavAne vakhata Avaze. A pramANe potAnA pUrvabhavanA ziSyone upadeza ApIne te yakSa adazya thayo. pachI te sAdhuo cAritranuM pAlana karIne sadgatine pAmyA. A daSTAMta sAMbhaLIne sarva keIe jihvAnA svAdane tyAga karo. have te yakSe je pramANe zeka karyo te nIcenI gAthAmAM batAve che. nimnatUNa dharAo, na kao dhamma mae jiNakakhAo IDuiMDhara sAyaguruttaNeNa, na ya ceio apA 19rA artha-"meM gRhathI bahAra nIkaLIne paNa nivAsasthAna, vastra vigerenI ddhithI trAddhigArava, miSTa AhArAdikanA rasathI rasagArava ane kemaLa zAdikanA sukhathI sAtAgArava-ema e traNene viSe AdarapaNue karIne eTale temano Adara karIne zrI jinezvare kahela dharma karyo nahIM (pALyo nahiM), ane mArA AtmAne meM cetitasAvadhAna karyo nahiM" 192. sannavihAreNuM, hA ja jhINumi Aue sarve ! kiM kAhAmi ahamno, saMpaI yAmi akhANuM 193 atha-"are! je prakAre cAritraviSayamAM zithila vyavahAra karavAvaDe mAruM sarva AyuSya jhINuM-kSINa thayuM, te have adhanyanirbhAgya evo huM zuM karuM? have te mAtra mArA AtmAmAM zeka ja karuM. 193. hA jIva pApa mihisi, jAINIyAI bahuyAI bhavasayasahassahula pi, jiNamayaM erisaMlabdha 194 artha-"he pApI (durAtmA) jIva! se hajAra (lAkha) gAthA 192-guruyANa-gurukana-Adaravana ! gAthA 193-osannavihArINuM-unnavihAre cAritraviSaye zithilavena vyavaharaNuM tenA jhINuM mi = kSaNe kSaya game ! Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 upadezamALA bhavaDe paNa durlabha (prApya) ane A aciMtya ciMtAmaNI sadaza zrI jinamata (jinakathita dharma) pAmIne paNa (tenI ArAdhanA nahiM karavAthI tuM) ekenidrayAdika jAti ane zISNAdika nionA ghaNA seMkaDAomAM bhaTakIza." 194. pAve pamAyavasao, jIve saMsArakajajamujajutto dukakhehi na nivine, sukhehiM na cava parituTTo 19pA artha-pApI ane pramAdane vaza thayelo tathA saMsArane kAryamAM udyamavAna e (A) jIva duHkha vaDe eTale aneka prakAranAM duHkhe bhegavatAM chatAM paNa niveda (khera) pAme nahIM (jema jema duHkha pAme che tema tema pApakarma vadhAre kare che), ane suvaDe eTale sukhe bhegavatAM paNa parituSTa (saMtuSTa) thayo nahIM (kema ke jema jema sukha maLe che tema tema navAM sukhanI vAMchA kare che.)" 15. paritApUeNa taNuo, sAhAra jaI ghaNuM na ujajamaI ! seNiyarAyA te taha, paritakhaMte geo narayaM 16aaaa artha-"je (tapa-saMyamAdikane viSe) ghaNe udyama na kare, te (mAtra) paritApavaDe eTale pApakarmanI niMdA, gaha ane pazcAttApAdikavaDe thoDo ja AghAra thAya che, arthAt tethI laghukarmone kSaya thaI zake che, paNa mahAne kSaya thatuM nathI. tethI karIne ja zreNika rAjA tevA prakArano ( hA Iti khede! virati na karI e) paritApa karyA chatAM paNa narake gayo. (athavA A kalekanA pUrvArdhane artha karavo ke "je tapa-saMyamAdikane viSe ghaNo udyama na kare te mAtra paritApa vaDe kama laghu thatAM nathI, eTale ke gahadika karavAthI zithila kamane ja nAza thAya che, paNa daDha bAMdhelAM karmane nAza-kSaya thato nathI.)" 199. gAthA 195-saMsAraka jajamurta Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 349 jIveNu jANi visajiyANi, jAIesu dehANi thohitae saheluM pi, tihuyaNuM huja paDihacaeN 19LA artha-"jIve (prANa dhAraNa karanAre) ekenidrayAdi seMkaDo jAtione viSe pUrve grahaNa karI karIne jeTalAM zarIra tyAga karyo che temAMthI thoDA paNa zarIrAe karIne (sava zarIravaDe nahIM) sakala tribhuvana (traNa jagata) paNa saMpUrNa thAya eTale ke traNa bhuvana bharAI jAya teTalAM zarIra ane pUrve grahaNa karIne mUkyAM che, te paNa te jIva saMtoSa pAmate nathI." 197. nahadaMtamaMsakesakruiesa, jIveNu vipamukakesa tesu vi havijaja kalAsamegirisanibhA kUDA 199o artha-"jIve pUrvabhavamAM grahaNa karI karIne mukelA ( tajelAM) je nakha, dAMta mAMsa, keza ane athio, te sarvane viSe paNa eTale te sarva nakhAdikane ekatra karIe te kailAsa (himavAna) meru ane bIjA sAmAnya parvata jevaDA puMja-DhagalA thAya. mATe tene viSe paNa pratibaMdha karavo nahIM." 198. himavatamalayamaMdaradIdahidharaNisarisarAsIo ! ahiyaro AhAro, buhieNahArie hAjajA 19 artha_"zrudhita thayelA (bhUkhyA) evA A jIve himavAna parvata, dakSiNa dizAmAM rahele malayAcaLa parvata, madara (meru ) parvata, jabUdIpa vigere asaMkhyAtA dvIpo, lavaNasamudrAdika asaMkhya samudro ane ratnaprabhAdika sAta pRthvI-temanI jevaDA meTA DhagalAothI paNa (teTalA oTA DhagalA karI che te tethI paNa) gAthA 19-venA jANi u. paDihavaeN=paripUrNa mU ! gAthA 198 kailA=hamigiri gAthA 199-hari AhAritA bhakSitA hu tujane Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 upadezamALA ati adhika AhAra (azana vigere) bhakSaNa kare che; arthAta eka jIve anaMtA pudgala dravya bhakSaNa karyA che, te paNa tenI sudhA zAMta thaI nathI." 19. jana jalaM pIyaM, ghammAvajagaDieNu te pi rahuM savesu vi agaDatalAyanaIsamusu na vi hujajA che 200 che artha-"dharma grISma RtunA AtapathI pIDA pAmelA A jIve je jaLa pIdhuM che te pUrve pIdheluM jala A saMsAramAM ekatra karIe te teTaluM jaLa sarve kUvA, taLAve, gaMgAdika nadIo ane lavaNAdika samudromAM paNa na hoya; arthAt eka jIve pUrve je jaLa pIdhuM che te sarva jaLAzayanA jaLathI paNa anaMtagaNuM che."200 pIya thayuyazmIra, sAgarasalilAo haja bahuayaraM saMsAraMmi aNu te, mANuM annamannANuM che ra01 che ' artha-"A jIve jene aMta nathI evA anatA saMsAramAM bhinna bhinna mAtAonuM pIdheluM stananuM dUdha samudranA jaLathI paNa bahutara ( anaMtagaNuM) hoya arthAt samudranA jaLathI paNa anaMtagaNuM dUdha A cha pUrva bhAmAM judI judI mAtAonuM pIdhuM che." 201. pattA ya kAmagA, kAlamaNaMta IhaM sahabhogA ! apuvaeNpi va mannaI, tahaviya jIva maNe sukanaM 200 che artha--"vaLI A saMsAramAM anaMta kALa sudhI jIve upalega (vAraMvAra bhegavI zakAya tevAM ghara, strI, vastra, alaMkArAdika) padArtho sahita kAmabhege prApta karelA che te paNa A jIva potAnA manamAM te viSayAdika sukhane jANe apUrva - navIna gAthA 200-jajona = yadanena vena ! jagaDioNa = pIDitanA agaDA: = phUpa: ghaNAIvA he jA gAthA 201-Naya kIre mAkaNa = mAtaNa bahuara Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 3pa1 ja heya tema mAne che; arthAt jANe pate pUrve kaI vakhata te sukha bhogavyuM ja nathI-navuM ja bhogave che ema mAne che." 202. jANaI jahA gisiMpayA savyameva dhammaphasaM. tahavi daDhamUDhahiyao, pAve karmo jaNe ramAI 203 artha-"A jIva jANe che ke "bhega-iMdriyathI utpanna thatAM sukha, Rddhi-rAjyalakSamI ane saMpadA-dhana dhAnya vigere-te sarva gharmanuM ja phaLa (kAya) che, arthAt dharmarUpa kAraNathI ja bhegAdika kArya prApta thAya che." tepaNa daDhamUDha ke, atyaMta mUDha ajJAnathI vyApta che hRdaya jenuM e A jIva pApakarmamAM rame che-kIDA kare che (pApa karma karavA utsuka thAya che. arthAta jANatA chatAM paNa ajANyAnI jema pApakarmamAM pravarte che)." 203. jANijaI ciMtijajoI, janmajarAmaraNasaMbhavaM dukakhaM! naM ya visaesa virajajAI aho subaddha kavaDagaThIra04 artha--" janma, jarA ane maraNathI utpanna thayelA duHkhane A jIva gurune upadeza sAMbhaLavAthI jANe che tathA manamAM citave che (vicAre che), te paNa A jIva viSayane viSe virakta thatuM nathI. aho ! kapaTagraMthi (mehagraMthi) kevI subaddha (keIthI paNa zithila karavAne azakya) che? te mahigraMthinA vazavati. paNathI ja A jIva viSamAM Asakta thAya che." ra04. jANuI ya jaha marijajAI, amaraMtaM pi jahA viNaseI na ca u vivo lao, aho rahasse sunimAya ra0pA artha "vaLI loke jANe che ke "sarva prANa pitapotAnA AyuSyanA kSaye maravAnA ja che, ane jarA (vRddhAvasthA) nahIM marelA (jIvatA) prANIne paNa nAza pamADe che. te paNa leke gAthA 204-kavaDagaThI-kapaTagraMthirmohagraMthi gAthA 20pa-udvigA=gni-saMsArAta khinnA Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara upadezamALA udvega eTale saMsArathI vairAgya pAmatA nathI. ahe! meTuM Azcarya! A rahasya kevuM guptapaNe nirmANa karAyuM che ?" 205. dupayaM caupayaM bahupayaM, ca apayaM samiddhimataNuM vA aNuvakae vi kayaMta, haraI hayAse aparita ra06AA artha-"haNI AzAo jeNe e kRtAMta (mRtyu) manuSyAdika be pagavALAne, gAya bheMza vigere cAra pagavALAne, bhramara vigere ghaNA pagavALAne ane paga vinAnAM sarpAdikane tathA dhanADhayane ane adhana te dhanarahitane temaja vA zabda paMDita, mUrNa vigere sarvene aparAdha vinA paNa azvatapaNe-thAkyA vinAkhedarahita thaIne haNe che-mAre che, arthAt sarva jIvone haNavAmAM te mRtyune kiMcit paNa kheda eTale zrama lAgato nathI." 206. na ya najAI se diya, mariyavaM vAvaseNu saNa AsApAsaparaddho, na kareI ya ja hiya bajAje mArA artha-"vaLI jIva ta (maraNano) divasa jANatuM nathI, arthAt kaye divase marIza te jANato nathI; paNa sarva jIe avazya karIne maravuM te che ja (ema jANe che.) to paNa A zA rUpI pAzathI baMdhAyelo (parAdhIna thayelA) ane vaya eTale mRtyunA mukhamAM rahelo e A jIva je hitakAraka dharmAnuSThAna che te karate nathI. 207. saMkarAgajalabubUovame, vie A jalabiMducaMcAle juvaNe ya naIvegasaMnibhe, pAvajIva kimaya na bujajhamira 28 gAthA 2016-aNuvakae=apakRSiaparAdhama tarakhApi aparitA -aparikilokhi: duvaMcaupayaM ! gAthA 207--najajane--jJAyata | paraddho:vyApta: paraveza: ! bajajho vadhyA -maraNamukhe tiSanA vie avasa gAthA 208-vubuvame-a ne ya nahI-nayagA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA - 3pa3 artha-"vaLI jIvita saMdhyAkALanA rAtA pILA raMganI tathA jaLanA bubudda (parapoTA) nI upamAvALuM [ kSaNika ] che, temaja (darbhane agrabhAga para rahelA) jaLanA biMdunI jevuM caMcaLa che; tathA yuvAvasthA nadInA vega jevI [ thoDo kALa rahevAvALI ] che; te paNa te pApI jIva! te sarva jANatAM chatAM tuM kema pratibodha pAmatuM nathI ?" 208. je je naja jaI asuI, jijaja jaI, kuchaNija meyaMti taM magnaI aMga, navarAmaNuM guttha paDikUle tAra 09 artha-"je je aMga azuci jaNAya che, je aMga jevAthI lajajA Ave che, ane je aMga jugupsA karavA lAyaka che evA strIonA jaghana vigere-te te aMgenI mUDha puruSa abhilASA kare che. te mAtra pratikULa [ zatrurUpa ] evA kAmadevanA kAraNane lIdhe ja che; arthAta kAmadevanA vazathI ja jIva siMgha evA strInA aMgane paNa ati ramaNIya mAne che." 209. savagahANuM pabha, mahAgaho savvadosapAyaDhI ! kAmagaho durapA, jeNabhibhUyaM jagaM sarva para1nA artha "sarva grahanuM (umAdonuM) utpattisthAna, mahAgraha (moTA umAdarU5) ane parastrIgamanAdika sava doSane pravartAvanAra kAmadevarUpI graha eTale kAmathI utpanna thayelo cittabhrama mahAduSTa che ke jeNe A AkhuM jagata parAbhava pamADyuM che-pitAne vaza hyuM che. mATe kAmagraha ja tyAjya (mahAkaNe tajI zakAya te) che." 210. gAthA 209-kuchaNiya | magaI = mA gati-abhilapati aNuM gucchamaNuM gaccha == anaStranagaH kAmadevaH | gAthA ra ! -pAya-pravaka: ! jeNubhUiyayenAbhibhUta parAbhUta kAmagaha ( Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 upazamALA je sevA ki lahaI, thAma hAI dumbalo hoI pAI maNuTsa, durakANi e attadoNuM ra1 artha-"je puruSa kAmane [ viSayane] seve che te zuM pAme che? te kahe che- te puruSa potAnA ja doSathI vIryane hAre chegumAve che, durbaLa thAya che, ane vaimanasya (cittanI ugatA) tathA kSayaregAdika dukhane pAme che." 211. jaha kaThule kahyuM, kayamANo duhe muNaI sukhaM ! mahArA maNussA, taha kAmaduha suhaM biti para1ra artha-"jema khasavALe mANasa khasane nakhAro karIne khate chate duHkhane sukharUpa mAne che, tema mehavaDe Atura- vihavaLa thayelA manuSya, jenuM rudhira vikRta thaI gayuM che-vikAra pAmyuM che tevA aMgavALAnI jema viSayasevananA duHkhane sukharUpa mAne che." 212. visayavisaM hAlAhala, vinayavisaM urDa picaMtANuM ! visayavisAIjhUMpava. virAyavisavisUiyA hoI ra13 atha_"zabdAdika viSaye rUpI viSa (saMyama rUpa jIvita nAza karanAra hovAthI] halAhala tarata ja mArI nAMkhanAra viSa samAna che, ane ujajavaLa evuM kAmasevana rUpI viSa utkaTa ke kAlakaTa viSa samAna che. te viSanuM pAna karanArA eTale sevana karanArA prANIone ati sevana karelAM te viSayarUpI vivathI, ghaNe AhAra karavAthI jema ajIrNa thAya tema viSayarUpI viSanI paNa visUcikA [ajIrNa ] ghAya che, jethI te anaMtA maraNane pAme che." 213. gAthA 211-thAmaM=bala vIrya gAthA 212-kachu vini = dhruvanta- mane kaMgANe-kha 213-ainaMdhiva-vahu vAharAdajIrNamivA Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 355 evaM tu paMcahiM AvehiM raya mAyaNitta aNusamaye ! caugaIduhaperata aNupariyanTaMti saMsAre che 214 artha-"vaLI e pramANe pAMca iMdrivaDe athavA prANAtipAtAdika pAMca Asrava vaDe karIne pratisamaye (kSaNe kSaNe) pApakarma rU5 rajane grahaNa karIne (A jIva) narakAdika cAre gatinAM duonA paryata sudhI (cheDA sudhI) A saMsAramAM bhaTake che." 214. sazvagaIkanaMde, kAhUti atae akayapunnA je ya na suNati dharmo, souNaya je pamAyati ra1pA artha-"vaLI jeoe puNya karyuM nathI evA je manuSya, durgatimAM paDatA prANune dhAraNa karanAra zrIjinaprarUpita dharmanuM zravaNa karatA nathI, ane sAMbhaLIne paNa jeo madyAdika (ma, viSaya, kaSAya, nidrA ne vikathArU5) pramAdanuM AcaraNa kare che teo A ananta saMsAramAM sarva gatione vize bhramaNa kare che, arthAt anaMtIvAra caturgatimAM paribhramaNa kare che." 215. aNusiTha ya bahuvihaM, micchadiThThI ya je narA ahamA ! banikAikammA, suNuti dharmo na ya karaMti ra1ddA artha--"micchAdaSTi eTale samyakajJAna rahita ane adhama tathA jeoe nikAcitta eTale udvatanAdika kAraNomAMthI kaI paNa karaNuvaDe kSINa na thAya evAM jJAnAvaraNIyAdika karmo bAMdhelAM che evA je manuSyo che teo kadAca ghaNe prakAre dharmopadezAdikavaDe svajanee preryA hoya te dharmanuM zravaNa kare che, paraMtu samyapha rIte te dharmanuM AcaraNa karatA nathI. mATe laghukamIone ja A dharma suprApya che, saheje prApta thaI zake che." 216. gAthA 214 paraMta-paryata gAthA 21pa-pakhaMde-prapadA parAvartarUpAH aNutae=atirahitekarthAta saMsAre gAthA 21 kariMti Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356. upadezamALA paMceva ubiunuM, paMceya rakhiuNa bhAveNuM kammaravikhyamukkA, siddhigaImayttara pattA ra1LA artha-"hiMsAdika pAMca padane (pAMca AsAne) tyAga karIne tathA ahiMsAdika pAMca mahAvratanuM bhAvavaDe eTale AtmAnA zuddha pariNAmavaDe rakSaNa karIne (pALIne) jJAnAvaraNAdika karmarUpI raja-malathI mukta thayelA eTale ATha karma rUpI ramalanA nAzathI jemane nirmaLa AtmabhAva prApta thayA che evA aneka prANIo sarvotkRSTa siddhigatie pAmyA che. mATe hiMsAdikano tyAga ane ahiMsAdikanuM pAlana e ja siddhigatinuM kAraNa che." 217. nANe daMsaNacaraNe, tavasaMyama samiUguttipattei ! damaussaggavavAo, davAIabhigRhe ceva ra18 sadadaNAyaraNue, nicce ujajutta esaNAIThio . tasya bhavo ahitaraNuM, patrajajAe ya jamatu ra19AA yugmA artha-samyapha abAdha rUpa jJAnane viSe, tatva zraddhAnarUpa dazanane viSe, Azravane nirodha karavA rUpa cAritrane viSe, bAra prakAranA tapane viSe, sattara prakAranA saMyamane viSe, samyaka pravRtti rUpa IrSA samiti vigere pAMca samitine viSe, nivRttirUpa mane guptine vigere traNa guptine viSe, pApakriyAnI nivRtti karanAra daza prakAranA prAyazcittane viSe, pAMca indrionA damanane viSe, zuddhamArganA AcaraNa rUpa usane viSe, rogAdika kAraNe niSiddha vastunuM grahaNa karavArUpa apavAdane viSe, drathAdika eTale dravya, kSetra, kALa ane bhAvarUpa cAra prakAranA abhigrahane viSe tathA zraddhA pUrvaka AcaraNane viSe arthAt pUrvokta padArthomAM zraddhApUrvaka AcaraNa karavAthI-kemake zraddhArahita dharmAcaraNa mokSane sAdhanAruM thatuM nathI." kahyuM che ke - gAthA 218-damakarasaguvevAI ! gAthA 219-ujA | da8 tane vigara pAMca Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 upadezamALA kriyAzUnya che bhAva, bhAvazUnyaya yA kriyA che anaratara daSTa, bhAnukhadyotayoriva che kiyArahita puruSano bhAva ane bhAvarahita puruSanI kriyA, e bannemAM sUrya ane khadyota (pataMga) ne jeTaluM antara joyeluM che, arthAt teTaluM aMtara che. kriyAzUnya bhAva sUrya jevo che ane bhAvazUnya kriyA khajuA jevI che." mATe te sarvane viSe (saMyamane viSe) zraddhApUrvaka AcaraNa karavAmAM niraMtara udyamavALA ane eSaNa eTale beMtAlIza doSa rahita evA AhAranI zuddhimAM rahelA evA sAdhune pravajyA bhavasAgaranuM tAraNa thAya che (arthAt te sAdhu bhavasAgara tare che), ane tenI ja dIkSA ane manuSyajanma saphaLa che. evA guNethI rahita manuSyanI dIkSA tathA janma ane nirarthaka che." 212-219. je gharasaraNapasattA, chakakAyaripha sakiMcaNa ajayA ! navaraM muttaNu ghara, gharasaMkamaNuM karyuM tehiM paraco artha-"je yatio gRha (upAzrayadika ) ne sajaja karavAmAM Asakta che, chakAya jIvanA zatru che, eTale pRthivyAdika che kAyanA virAdhaka che; dravyAdikanA parigraha sahita che, tathA vacana ane kAyAnA veganuM saMyama karatA nathI teoe kevaLa pUrvanuM ghara mUkIne sAdhuveSanA miSathI gRhasakramaNa eTale navA gharane viSe praveza ja karyo che ema jANavuM, bIjuM kAMI karyuM nathI." 220 udbhuttamAyara te vadhaI karma sacikaNuM che ! saMsAraM ca vidgaI, mAyAma ca kuvaI ya AraravA artha-"A jIva usUtra (sUtraviruddha) AcaraNa karate to atyaMta cikaNuM karma bAMdhe che. eTale ati gADha nikAcita evAM gAthA 22-sakicaNa asaMjayA ! ajayA=asaMtA-asaMvRtamanovAkukAyegA ! Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 upadezamALA jJAnAvaraNAdi karma ne AtmAnA pradeza sAthe sa`zliSTa kare che, tema ja sa'sArane vRddhi pamADe che. ane mAyAmRSA eTale mAyA sahita asatya bhASaNa (sattaramu. pApasthAna) kare che; arthAt tema karavAthI te anata sa'sAranI vRddhi kare che." 221. jai gii vayaleAvA, ahava na gilgui sarIravucche / pAsatthasagamA viya, vayaleAvA teA varamasagA ArA ** artha - je pAsasthAe ANelA AhArAdikane [ muni ] grahaNa kare te vratanA (paMca mahAvratanA) leApa thAya che, athavA jo te grahaNa na kare teA zarIrane byuccheda---nAza thAya che (baMne rIte kaSTa che; ) para`tu jyAre pAsasthAnA saMga mAtra karavAthI ja vratanA leApa thAya che, tyAre tA te pAsasthAnA asaMga karavA ( saMga na karavA) te ja zreSTha che." 222. arthAt zarIrane nyuccheda bhale thAe paNa pAsasthAnA saMga na karavA e tApaya che. AlAvo saMvAsA, vIsabhA sathayo pasaMgeA A hINAyArehi sama, sajiSNudehi DiTTo pararaNA ' atha- hIna AcAravALA pAsasthAdikanI sAthe AlAevAtacIta, savAsa tenI bheLA rahevu, visa*bha-vizvAsa rAkhavA, sa'stava-paricaya karavA, ane prasaMga eTale vajrAdika levA devAnA vyavahAra karavA-te sarvanA sava jine droe RSabhAdi tItha karAe niSedha karyAM che, arthAt pAsathArdikanI sAthe muniee AlApAki kAMI paNa karavu nahI'. 223 anunnajapiMaihi, hasiuddhasiaihi khipamANA 1 pAsatthamajabayAre, balAvi ja vAulI DhAi ! 2245 gAthA 223-jiSNu dehi / paDikuMThTho niSidra: 1 gAyA 224-antAna / khiumANNAa-premANuH / hrasiddhasiehi ! Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 359 a--< anyAnya bhASaNa karavA vaDe eTale vikathAdika karavA vaDe ane hasitAddhati eTale hAsyathI rAmadgama karavA vaDe pAsathAdikanI madhye rahelA sAdhu te pAsathArdike ja baLAtkAre preraNA karAyelA sastA vyAkuLa thAya che; eTale svadharma thI bhraSTa thAya che, mATe te ( pAsaDthArdika ) nA saMga tajavA yAgya che." 224 lee vikusasaggIpiya* jaNa... duniyattha maivasaNuM / nii nirujama` piyakusIlajaNumeva sAhujaNeA ra2pA atha-lAkamAM paNa jene sa`gati priya chaeN, je duHviparIta vaiSadhArI che ane je ativyasanI eTale atyaMta vratAdika vyasana sahita che tevA janane leAkeA nide che. tema sAdhujana paNa nirudyamI eTale cAritrane viSe zithila AdaravALA ane kuzIliyA jana jene priya che evA kuveSadhArI sAdhune ni che ja. 225. nicca' sakiya bhI, gammA savvasa khaliyacAritto ! sAhujaNusse avvama, maA vi puNu durgAi jAya // artha-" kAI mAru duSTa AcaraNa na dekhA ema niraMtara zakA pAmelA, ane kAI mArI A mATI pravRtti rakhe jAhera karI deze ema bhaya pAmelA, sarva bAlakAdikane pazu gamya eTale parAbhava karavAne yeAgya ane jeNe cAritranI skhalanA-virAdhanA karI che evA, kuzIliyA sAdhu [ A lokamAM ] sAdhu janene aniSTa thAya che, ane marIne paNa paraleAkamAM phruti pAme che; mATe prANanA nAza thAya tApaNa cAritranI virAdhanA karavI nahI. e tAtpa che." 229 gAthA 225-duniyatha*-dRviparIta vaidhArita ! gAyA 226-avamae ! dRgai ! avamae-avamatate-aniSTo / Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 upadezamALA girisuayksuANuM, suvihiya AharaNuM kAraNajihannA vajajeja sIlavigale, ujajuya sole havijaja jaI mArA artha-" he suvihita-sArA ziSya! girizuka [ parvatamAM parvata samIpamAM rahenArA bhillone popaTa ) ane puchapazuka (vADIne popaTa) nuM udAharaNa guNadoSanuM kAraNa che, eTale uttama ane adhama saMga anukrame guNa ane doSanuM kAraNa che te batAvanAruM che ema jANune yatie zIlavikala eTale AcArarahita sAdhuone varjavA, ane zIla-cAritranA AcaraNamAM udyakta-uMghamavAna thavuM." 227. ahIM te be zukanuM daSTAMta jANavuM. pa8. girirAka ane puSpazukanI kathA vasaMtapura nagaramAM kanakaketu nAme rAjA hatA. te ekadA vanakrIDA karavA mATe nagara bahAra nIkaLyA. apara svAra thaIne rAjAe azva doDAvyuM. eTale te viparIta zikSA pAmelo azva ati tvarAthI doDIne eka meTA jaMgalamAM rAjAne laI gaye. chevaTe thAkIne azva eka sthAne ubho rahyo. eTale rAjA paNa thAkI gayela hovAthI tenA parathI utarIne te arayamAM eka Ama tema pharavA lAgyo. tevAmAM thoDe dUra ghaNA mANasone kolAhala sAMbhaLIne vizrAma levA mATe rAjA te tarapha cAle. teTalAmAM eka vRkSanI zAkhApara bAMdhelA pAMjarAmAM rahelo eka pipaTa belyo ke "are bhile! doDe, doDA, koI moTo rAjA Ave che, tene pakaDI le, jethI tamane lakSa rUpiA Apaze." te popaTanuM vAkaya sAMbhaLIne ghaNA bhillo rAjA tarapha doDa. temane AvatA joIne rAjA paNa pavana sarakhA vegavAlA pelA a%para svAra thaIne ekadama bhAgyo. eka kSaNa vAramAM te eka ja dUra jato rahyo. tyAM teNe eka tApasano Azrama joyo. te AzramanI pharatI eka suMdara vADI hatI. temAM eka gAthA rara7-vihinu vihanu-jJAtvA e vajijaja ! ujajua! Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 36 1 uMca vRkSa para pAMjaruM laTakAveluM hatuM. temAM eka popaTa hato. te nAsatA rAjAne te tarapha Avato joI ne be ke "he tApase ! Ave, Avo, tamArA Azrama tarapha keI mahAna atithi Ave che tenI tame sevAbhakti kare." A pramANe popaTanAM vAkya sAMbhaLavAthI harSita thayelA sarve tApase sanmukha jaIne te rAjAne pitAnA AzramamAM lAvyA, ane snAna bhajanAdi vaDe tenI sevA karI. tethI rAjA atyaMta saMtuSTa thaye. pachI rAjAe te popaTane pUchayuM ke "he zukarAja ! tArA ja je eka popaTa meM milenI pallImAM che. teNe mane bAMdhavAnA upAya karyo, ane te mArI moTI bhakti karAvI tenuM zuM kAraNa te tuM kahe." zuka belyo ke "he rAjA! kAdaMbarI nAmanI moTI aTavImAM te (popaTa) ane huM baMne bhAIo rahetA hatA. amArA baMnenA mAtapitA eka ja che paraMtu eTalo taphAvata thaye ke tene pahalInA bhilee pakaDyA, ane te parvatanI samIpe rahyo, tethI tenuM nAma parvata ( gAra) zuka prasiddha thayuM ane mane tApase e pakaDIne A vADImAM rAkhyo, tethI mAruM nAma puSpazaka paDayuM. te tyAM rahevAthI jillAnA mukhathI mAraNa, baMdhana kuTTana, grahaNa vigere vacana sAMbhaLIne tevuM zIkhyo, ane mane to sanA saMgathI zubha vacane sAMbhaLatAM zubha guNa prApta thAya, mATe huM rAja! tame zubha ane azubha saMgatinuM pratyakSa phaLa joyuM che kada che -- mahAnubhAvasaMsarga karaya nArnAtaka guma gaMgA praviSTarAbu, tridazairapi vaMghata che moTA mAhAmyavALAnA saMga konI unnatinuM kAraNa te nathI? sarvanI unnatinuM kAraNa thAya che. jue ke gaMgAnadI mAM maLelA zerInA jaLane deve paNa vaMdana kare che" vaLI kahyuM che ke vara parvatadurga, jAnta vanacare; saha na mUrnajanasaMparka:, surendrabhavanezvapa ! Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 upadezamALA parvatanA durgomAM vanacaro (bhila vigere) sAthe bhamavuM e kAMIka ThIka che paraMtu devendranA bhAvamAM [ svargamAM] paNa mUkhaMjanano saMga sAro nathI." te sAMbhaLIne rAjA prasanna thayA. teTalAmAM rAjAnuM sarva sainya ke je pAchaLa AvatuM hatuM te AvI pahoMcyuM. tenI sAthe rAja pitAnA nagaramAM gayo. A pramANe saMgatinuM phaLa jANIne yatioe bhraSTAcArIne saMga tajI tapasyAmAM yatna karavo. siddhAMtamAM kahyuM che ke - viramagimi paveso, varaM divasuNa kamuNa maraNuM mA gahiyadhvamaMga, mA jayaM khaliyasIlasa che agnimAM praveza kare zreSTha che, ane vizuddha karma je aNasaNa te vaDe eTale aNasaNa aMgIkAra karIne maraNa pAmavuM te zreSTha che. paraMtu grahaNa karelA vratane bhaMga karavo zreSTha nathI, ane jenuM zIla khalita-bhraSTa thayuM che evA sAdhunuM jIvavuM te zreSTha nathI." sannacaraNakAraNuM, jaINo vaMdaMti kAraNuM papa je suvii paramasthA, te vaMdate nivAraMti 228 artha-"patie kAraNa pAmIne eTale nirvAhAdika kAraNanI apekSA rAkhIne jemanuM mahAvratAdika mULa guNarUpa caraNa ane paMca samityAdika uttara guNarUpa karaNa avasAna zithila-bhraSTa thayuM hoya tevA zithilAcArIne paNa vaMdanA kare che. paraMtu jeoe sArI rIte paramArthane jANe che, eTale ke "ApaNane suvihita [ uttama sAdhuone vaMdAvavA te yogya nathI.' ema pitAnA deSane jeo jANe che tevA pAsasthAo potAne vaMdana karanAra sAdhuone nivAre che. arthAt "tame amane vaMdanA karazo nahIM." ema kahI temane aTakAve che." 228. gAyA 228 usana suviIva ! Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 363 suvihiya vaMdAvatA, nAsei appaya tu supahA / duvihapahaviSpamuko, kahamap` na yANajI mUDhA // 2295 66 a. suvihita sAdhuone vaDhAvanAra ( pAsa thArdika ) eTale vAMdanArane niSedha nahIM karanAra pAsaNyAdi supathathI ( meAkSamAga thI ) peAtAnA AtmAnA ja nAza kare che; ane ane prakAranA (sAdhu zrAvaka nAmanA ) mAthI bhraSTa thayelA te mUkha kema peAtAnA AtmAne paNa jANatA nathI ke huM ane mArgothI bhraSTa thAu chuM, tethI mArI zI gati thaze ? "" 29. have zrAvakanA guNu vadhu ve che. vaI ubha kAla pi, caiyAi thaizUparamA / jiNavaraDimAgharavadhuY=gadhaccaNunnutto 523 // '' atha je caityAne ( jinabiMbene ) ane kALa paNa vadanA kare che; mULamAM ' pi' zabda lakhyA che, mATe madhyAhna kALa paNa levA eTale traNe kALa vaMdanA kare che. stava eTale bhaktAmara vigere stavana ane thuI eTale saMsAradAvAdika stuti, temane viSe pradhAna eTale stava ane stuti karanArA tathA jinavaranI pratimAe ane temanA caityAne viSe agaru pramukha dhUpa, mAlatI vigere puSpA ane sugandha drabyAe karIne arcana ( pujA ) karavAmAM udyamavAna heAya che, te zrAvaka kahevAya che. suvicchiyae mada, dhummami anantadeva a puNA ! na ya kusamaesu rajAi, puAvaravAhayatvesu // 231 5 "" 230. a... janadharmIne viSe suvinizcita eTale nizcaLa ekAgra tivALA ane jene jinezvara sivAya bIjo deva nathI tevA zrAvaka pUrvApara vyAhata ke. pUrvApara viruddha athavALA gAthA 229--suvihi ! Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadaMza mALA arthAt chaghathe kahelA chevAthI asaMbaddha arthavALA kusamayakuzAne viSe rakta Asakta thato nathI." 23. daThThaNa kuliMgINuM, tasathAvarabhUyaNuM vivihaM dhammAo na cAlijajAI. dehi, saidaehiM pi ra3rA artha--"kutsita liMgaghArI bauddhAdikanA svayaMpAkAdikamAM vividha prakAre trasa [ DhIMdriya vigere ] ane sthAvara (pRthikhyAdika ) prANIonuM mardana [ vinAza ] thatuM joIne zrAvaka Indra sahita devatAothI paNa jinabhASata dharma thakI calAyamAna thatA nathI." 232 vaMdaI paDipuchai, pajaju sei sAhUNa sayamevA paDhai suNaI guNaI a, jaNasa dhamaeN parikaheI para 33 artha-"zrAvaka niraMtara muktimArganA sAdhaka evA sAdhuone vaMdanA kare che, temane potAno saMdeha pUche che, ane temanI paNuM pAsanA [ sevA ] kare che. vaLI te suzrAvaka dharmazAstramANe che, te jinabhASita dharmane arthathI zravaNa kare che, ane bhaNelAne arthathI vicAra kare che. tathA ajJAna janone te dharmanuM kathana kare che. arthAt pitAnI buddhi pramANe bIjAone bedha pamADe che." 233. daDhasIlavayaniyama, pisaha Avarase akakhalae ! mahamajajayaMsaMpacavihabahubI phalesa paDika te para34 artha-"zIla te sadAcAra ane vrata te aNuvrate tene gAthA 230-thaIthuI gAthA 2 1 deva puNuM vAhiyathegsa kusamaesu kuzAzveSa gAthA 233-sAhaNe guNaI jaNassa ! gAthA 234-bahuviha che Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 upadezamALA niyama jene daDha hoya, vaLI je pauSadha (dharmanuM poSaNa karanAra hovAthI pauSadha), ane avazya karavA lAyaka sAmAyika vigere cha Avazyaka (pratikramaNa) ne viSe ambavita-aticAra rahita hoya, tathA je madha, madya (madirA), mAMsa ane vaDalA, uMbarA vigere pAMca prakAranA vRkSonA bahu jIvavALA phaLo tathA bahu bIjavALA vRttAMka [ rIMgaNuM] vigerethI nivRtti pAmela haya, eTale abhayAdikanA tyAgavALa hoya, te zrAvaka kahevAya che." 234, aSTamyAdi parvaNIne viSe sAvAyAgarUpa niyama vizeSa te pauSadha kahevAya che; ane dararoja be TaMka avazya karavAnA hovAthI pratikramaNa te Avazyaka kahevAya che. nAhabbakamajavI. paccakakhANe abhikhamujajutto savaeN parimANuka , avarajajai ta pa saMketo ra35 artha-"vaLI zrAvaka pannara prakAranA karmAdAna paikI koI paNa prakAranA adhama karmathI AjavikA karatA na hoya, eTale zuddha -nirdoSa vyApAra karatA hoya, tathA daza prakAranA pratyAkhyAnamAM niraMtara udyamavAna haya, vaLI jene sarva dhana dhAnya vigerenuM parimANa kareluM hoya, eTale je parigrahanA pramANavALe heya ane je AraMbhAdika je kAMI aparAdhavALuM--SavALuM kArya kare te paNa zaMkita thaIne kare arthAt niHzaMkapaNe kare nahIM ane karyA pachI paNa AyaNa laIne te doSathI zuddha-mukta thAya. (zrAvaka e hoya.)" 235 nikhamaNanANunavANujanmabhUmIe vaMdaI jANuM ! na ya vasaI sAhunaNavirahiyami dese bahuguNavi ra36 artha-"vaLI zrAvaka jinezvaronA niSkramaNa (dIkSA) kevaLajJAna, nirvANa (mekSa) ane janmabhUmirUpa kalyANaka sthAnane vaMdanA kare che, arthAt tIrthayAtrAne karanAre hoya che, ane bIjA gAthA 235-mujajo arajajhaI-aparAdhacAta / gAthA 236-sAhajaNa Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA ghaNA guNa hAya-ghaNa jAtanAM dravyAdikanI prAptinAM sAdhana hoya, chatAM paNa sAdhujanarahita eTale sAdhujananA vihArarahita dezamAM vasate nathI." 236. paratithiyANa maNamaNa, uSmAvaNa yuguNa bhattarAga ! sakkAra sanmANuM, dANuM vi Neya ca jajoI ne ra37 che artha--"vaLI zrAvaka bauddha tApasa vigere paratIrthikonuM praNamana (vaMdanA karavI), uddabhAvana (bIjAnI pAse teonA guNanI prazaMsA karavI), stavana (te bauddhAdikanI pAse temanA devanI stuti karavI), bhaktirAga (temane bahumAna ApavuM ), satkAra (temane vastrAdika ApavuM) sanmAna (teo Ave tyAre ubhA thaI mAna ApavuM) dAna (temane supAtranI buddhithI bhejanAdika ApavuM), tathA pAdaprakSAlana vigere karIne vinaya karave; te sarvane tyAga kare che. arthAt eTalAM vAnAM karato nathI." ra37. have zrAvaka supAtranI buddhithI bhojanAdika kAne Ape che te kahe che - paDhamaM jaINa dAuNa, apUNuM paNumiuNu pAI asaIe suvihiANuM, bhuje karyAdisAlAo che 238 artha-"zrAvaka prathama yatione (iMdriyanuM damana karavAnA prayanavALA sAdhuone) praNAma pUrvaka ApIne pachI pote bhojana kare che. kadAca sAdhuo na hoya te te suvihita sAdhuonI dikSAne Aloka karate chato bhajana kare che. eTale sAdhuo je dizA tarapha vicaratA hoya te dizA tarapha joIne "je sAdhuo Ave to sAruM' ema vicArato bhejana karavA bese che. (bhojana kare che)." 238. gAthA 237-5Namana ! ubhAvaNa=udbhava=parasyAgre taghaNuprazaMsane gAthA 238-pAI = pArayaMti-bhajana karatIti yAvata asaI a = asati ca | Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 367 sAhUNa kaNija, ja nAva dinna dhIrA jahuttakArI, susAvagA ta na kahrapi kiMci tahiM / bhuti // 239 // a-- sAdhuone kalpanIya-eSaNIya ( zuddha ) evuM je kAMI annAdika thADuM paNa koIpaNa dezakALane viSe te sAdhueni nathI ja Apyu. arthAt munie nathI lIdhuM evA te annAdikane dhIra ( sattvavAna ) ane yathAktakArI eTale jevA zrAvakanA mArga che. te ja pramANe vartanArA suzrAvakA vAparatA nathI; arthAt sAdhuene ApyA vinAnI koIpaNa cIja pote vAparatA nathI; je vastu munimahArAja grahaNa kare te vastu ja pAte vApare che. 23. vasahIsayaNAsaNabhattapANabhesajajavatthapattAi / "" 5 jaI vi napajajattadhaNeA, theAvAva huM thAvaya deI ! 240 // atha-- yapi ( joke ) nathI paryApta-sa'pUNuM dhana jene eTale sa`pUrNa dhanavAna nahIM hAvAthI sa...pUNaeN ApavAne asama evA keAI zrAvaka hoya, tA te peAtAnI pAsenA theADAmAMthI pazu thADuM' evu' vAsasthAna, zayana ( suvAnI pATa), Asana ( pAdapIThAdika ) bhakta-anna, pAna-jaLa, bhRSaya--auSadha, vastra ane pAtra vigere Ape che, paNa atithi sa`vibhAga karyA vinA vAparatA nathI. ,, 240. savacchacAummAsiesu, aTThAhiyAsu a tihIsu / savvAyare lagnai, jiSNuvarapUyAtavaguNuMsu // 241 // atha--" vaLI suzrAvaka sa'vatsarI parvamAM, traNe cAturmAsamAM, caitra AsA vigerenI aThThAImAM ane aSTamI vigere tithiomAM (e sarva zubha divaseAmAM ) vizeSe karIne sa AdaravaDe (sava udyamavaDe) jinezvaranI pUjA, chaThThAM mArdika tapa ane jJAnAdika guNAne viSe lAge che eTale Asakta thAya che." 241, gAthA 29-kruddhici kiMpi tahiM ! gAthA 241cAumAsiennu / tihisu / Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA vaLI zrAvaka zuM kare che te kahe che- sAhaNa ceiyANa ya, paDaNIya taha avannavAmaM cA jippavayaNassa ahiaM, satyAmeNu vAra ra4ra che artha-"sAdhuonA ane caitya eTale jinaprasAda tathA nipratimAonA pratyanI kane-upadrava karanArane tathA avarNa vAda eTale kutsita vacana bolanArane (vAMkuM belanArane) ane jinazAsananA ahita karanArane (zatrune) suzrAvaka potAnA sarva prakAranA baLe karIne nivAraNa kare che. paNa "bIjA ghaNa jaNa che te saMbhALa karaze" ema dhArIne tenI upekSA karatA nathI." 242. virayA pANavahAo, virayA nicaM ca aliyayAo virayA cArikkAo, virayA paradAragamaNuo ra43 che artha "vaLI suzrAvake haMmezA prAvadha thakI virati pAmelA hoya che, alaka vacanamithyA bhASaNa thakI virati (nivRtti) pAmelA hoya che, cerIthI virati pAmelA hoya che, ane parastrIgamanathI nivRtti pAmelA hoya che." 243. virayA parigrahAo, aparimiAo aNuM tatatkSAo bahudesasaMkulA, nAyagaigamaNupaMthAe 288 che artha-"vaLI te suzrAvake jenuM parimANa karyuM nathI, jenAthI anaMta tRSNalobha utpanna thAya che, je ghaNuM vadha baMdhanAdika doSathI saMkula-bharelo che, tathA je naraka gatimAM javAnA mArgarUpa che, evA dhanadhAnyAdika nava prakAranA parigraha thakI virati pAmelA hoya che. 244. mukkA DujajamittI, gahiyA guvaNasAhupaDivattI mukko para parivAo, gahie jidesio dhamma rajapA artha-"je zrAvakeya durjana (maLa) nI maitrI-dastI mUkI gAthA 24ra-rAIyANa paDiNIya gAthA 245-DivittA mukkA ! Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 386 che, jeoe tIrthaMkarAdika gurunA vacananI sArI (zobhAvALI) pratipatti | pratijJA grahaNa karI che, jeoe para parivAda-paranA apavAdanuM (paraniMdAnuM) kathana mUkI dIdhuM che, ane jeoe jinadarzita eTale jinezvare kahelo dharma grahaNa karyo che." 245. tavaniyamasIlakaliyA, susAvaLa je havaMtti Iha suguNA tesiM na dulahAI, nivANuvimANasukakhAi che 246 che artha "A lokamAM je suzrAvake bAra prakAranAM ta5, niyama te anaMtakAyAdikanuM pratyAkhyAna ane zIla te sadAcAra tethI yukta tathA sArA guNovALA hoya che. teone nirvANa (mukti) ane vimAna svarga] nAM sukhe durlabha-duprApya nathI. arthAt teo svarganAM sukha bhogavIne anukrame mukti paNa pAme che." 246. sIIjaja kayAvi guru, taMpi susIsA suniUNamahure hiM mage ThavaMti puNaravi, jaha selagapaMthago nAya che 247 | artha "kadAcita eTale karmanI vicitratAne lIdhe kaI vakhata guru paNa sIdIya eTale mArgathI zithila [ bhraSTa] thAya, te te vakhate tevA bhraSTAcArI gurune paNa sArA (uttama) ziSyo atyaMta nipuNa ane madhura [ kemala] vAkyoe karIne pharIthI paNa saMyamamArgamAM sthApana kare che, eTale utpathamAM gayelAne sanmAge lAve che. jema "selaka AcArya ane "paMthaka" ziSya e benuM jJAta (daSTAMta) ahIM jANavuM." 247. selakAcArya ane paMthaka ziSyanI kathA * kubere banAvelI zrIdvArikApurImAM "zrIkRSNa" vAsudeva rAjya karatA hatA. te vakhate te purImAM eka "thAvagrA" nAmanI sArthavAhanI strI rahetI hatI. tene "thAvasthAkumAra" nAmano gAthA 24-dulahAI sephakhAI gAthA 247-sieja sAMijaja = sIdatu = mArthAt zithile bhaveta nA = jJAd = udAharaNa Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 upadezamALA ati rUpavAna putra batrIza strIono pati hatA. te potAnA gharamAM deguMdaka devanI jema pitAnI strIo sAthe viSayasukha bhogavate hate. ekadA zrI neminAtha jinezvara te nagarInI vahAranA upavanamAM samavasaryA. te khabara jANuMne thAvagnAkumAra zrIjinezvarane vAMdavA gayo. tyAM teNe bhagavAnanA mukhathI saMsArane nAza karanArI dezanA sAMbhaLI; tethI saMsAranI anityatA jANI mAtAnI AjJA laI zrI jinezvara pAse eka hajAra puruSe sahita teNe dIkSA grahaNa karI. anukrame teNe cauda pUrvano abhyAsa karyo. pachI eka vakhata trAneminAthanI AjJA laIne potAnA hajAra ziSyo sahita vihAra karatA thAvaggAputra muni selsaka nAmanA puramAM AvyA. te purane rAjA "selaka" munine vAMdavA AvyA. muninA mukhathI dezanA sAMbhaLIne pratibaMdha pAmela selaka rAjA te thAvasthA putra AcArya pAse bAra vratadhArI zrAvaka thaye. tyAMthI vihAra karIne AcArya saugaMdhikA nagarInA nIlAzeka vanamAM padhAryA. te nagaramAM sudarzana" nAmane zreNI zuka nAmanA parivrAjakane parama bhakta rahete hate. te zreSThI thAvaggAputra AcArya pAse gaye, tyAM teNe pratibodha pAmIne mithyAtvane tathA zaucamULa dharmane tyAga karIne zrIjinabhASita vinayamULa dharma aMgIkAra karyo. te vAtanI zuka parivrAjakane khabara thatAM te potAnA hajAra ziSyo sahita tyAM Avya, sudarzana zreSThI pAse AvIne teNe pUchayuM ke "he sudarzana ! amArA zaucamUla dharmano tyAga karIne te A vinayamUla dhama konI pAse grahaNa karyo?" sudarzane javAba Ape ke meM vinayamUla dharma zrI thAvaggAputra AcArya pAse grahaNa karyo che ane te AcArya mahArAja paNa ahIM ja che." te sAMbhaLIne zuka parivrAjaka AcAryanI spardhAthI sudarzanane sAthe laIne AcArya pAse Avyo. tyAM vAMdamAM AcArya tene nirUttara karyo. eTale vinayamUla dharmane satya mAnIne hajAra ziSyo sahita zuka parivrAjake te AcArya pAse rIkSA grahaNa karI. anukrame dvAdazAMgIno abhyAsa karyo. tene yogya jANune thAvaracA putre AcAryapada Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 upadezamALA ApyuM, ane pote zrI zatruMjaya para jaIne hajAra sAdhuonI sAthe eka mAsanI saMkhanA karI prAMte kevaLajJAna pAmIne mokSe gayA. ekadA zrI zukAcArya hajAra ziSyo sahita selakapura gayA. selaka rAjA temane vAMdavA AvyA. temanAM mukhathI dharmadezanA sAMbhaLIne pratibodha pAmelA rAjAe potAnA maMDukakumAra putrane rAjya semI paMthaka vigere maMtrIo sahita cAritra grahaNa karyuM. anukrame selaka muni dvAdazAMgIne dhAraNa karanAra thayA. temane jANI AcAryapade sthApana karIne zrIkAcArya hajAra sAdhuo sahita zrIsiddhAcaLa padhAryA. tyAM sarva munio sahita anazana grahaNa karI mAsane ane kevaLajJAna pAmIne mekSe gayA. tyAra pachI zrI selanAcAryanA zarIramAM nIrasa ane lUkhA AhArane lIdhe mahA vyAdhio utpanna thayA. te vyAdhio asahya hatA, to paNa selakAcArya dustapa tapamAM ja ughuta rahetA hatA. ekadA vihAranA kAme teo seLakapura AvyA. temane AvyA jANIne maMDuka rAjA vaMdanA karavA AvyA. tyAM gurunA mukhathI dharmadezanA zravaNa karI maMDuka rAjA jIvAjIvAdika nava tana jANanAra thayo. pachI pitAnA pitA selaka rAjarSinuM zarIra rudhiramAMsa rahita zuSka thaI gayeluM jeIne maMDuka rAjAe vijJapti karI ke he svAmI! A5nuM zarIra rogathI jarjarita dekhAya che. te ahIM ja mArI yAnazALAmAM Apa rahe; jethI huM zuddha auSadhavaDe tathA pacca bhejanavaDe ApanuM zarIra nIrogI karu." te sAMbhaLIne AcAryuM tenuM vacana aMgIkAra karI tenI yAnazALAmAM nivAsa karyo. rAjAe auSadhAdikathI temanI cikitsA karAvI, tethI AcAryanA zarIramAMthI rogo naSTa thayA. paraMtu rAjAne rasavAla AhAra levAthI AcArya rasalubdha thaI gayA. tethI teoe tyAMthI kyAMI paNa vihAra karyo nahIM. eTale eka paMthaka ziSyane temanI sevA Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 upadezamALA karavA rAkhIne bIjA sarva ziSyae tyAMthI vihAra karyo. pachI te selanAcArya dhIme dhIme atyaMta rasalapaTa thayA; paNa paMthaka muni temanI sArI sevA karavA lAgyA, azuddha AhAra paNa lAvIne gurune ApavA lAgyA ane pote zuddha AhAra karavA lAgyA. ekadA kArtika mAsIne divase rasavALo AhAra karIne AcArya saMdhyA samaye ja sukhanidrAmAM suI gayA. te vakhate paMthaka sAdhu cemAsI pratikramaNa karatAM gurunA caraNamAM mastaka mUkIne comAsI prAyazcittanI khAmaNuM karavA lAgyA. tenA sparzathI guru nidrAmAMthI jAgRta thayA, tethI te krodhAtura thaIne bolyA ke "are kayA pApIe mArI nidrAne bhaMga karyo?" te sAMbhaLI paMthaka muni belyA ke-"he pUjya! Aje cemAsI khAmaNuM karatAM mAruM mastaka ApanA caraNane aDakayuM, tethI ApanI nidrAmAM aMtarAya thaye che, e mAro aparAdha Apa kSamA karo, havethI A aparAdha huM nahIM karuM." A pramANe vAraMvAra pitAnA ja aparAdhane kahetA ziSyane joIne gurunuM citta sAvadhAna thayuM. tethI te manamAM vicAravA lAgyA ke "aho ! A ziSya ke kSamAvAna che! A ziSya ja dhanya che, ane huM ja adhanya chuM, kema ke huM Aja mAsIne divase paNa rasavALo AhAra karIne sUte chu." e pramANe AtmaniMdA karatAM temanA manamAM vairAgya utpanna thaye. tethI temaNe paMthakane kahyuM ke "he vatsa ! bhavasAgaramAM paDatAM evA mane Aje te uddharyo (kheMcI kADhyo) che." ema kahIne pramAda dUra karI zuddha cAritra grahaNa karyuM. te vAta sAMbhaLI sarva ziSyo paNa temanI pAse AvyA. pachI cirakALa sudhI vihAra karI ghaNuM bhavya jIne pratibaMdha pamADIne pAMcase ziSyo sahita siddhAcalapara anazana grahaNa karI selakAcArya siddhi padane pAmyA. AvI rIte sArA ziSya pitAnA pramAdI gurune paNa sanmArge lAve che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 373 dasa dasa divase divase. ghama heI ahave ahiyare Ia naMdisesarI. tahavaya se saMmavivattI 24 artha "divase divase (haMmezAM) daza daza puruSane dharmane bodha kare, athavA tethI paNa adhikatara mANasane bedha pamADe, evI naMdaSeNa muninI zakti-vacanalabdhi (dezanAlabdhi) hatI, tepaNa te naMdiSeNanA cAritranI vipatti thaI (vinAza thayo). e uparathI nikAcita karmano bhaMga ati baLavAna che ema samajavuM" 248. ahIM naMdaSaNane saMbaMdha jANavo 60. zrI nAdiSaNanI kathA prathama naMdiSaNano pUrvabhava sArI rIte kahe che-kaI eka gAmamAM mukhAya nAmane brAhmaNa rahetA hatA. teNe ekadA chuTaka chuTaka maLIne lakSa brAhmaNone bhojana karAvavAno saMkalpa karyo. te vakhate teNe vicAryuM ke "je mAre ghera kAmakAja karavA mATe eka nakara hoya te bahu sAruM" ema vicArIne pitAnI paDezamAM rahetA eka bhIma nAmanA dAsane teNe pUchayuM. tyAre teNe kahyuM ke je e brAhmaNanuM bhejana thaI rahyA pachI vadheluM annAdika tuM mane Ape te huM tArA gharanuM kAmakAja karuM" te sAMbhaLIne te brAhmaNe tenI mAgaNI kabUla karI, eTale te bhIma tenA gharanuM kAmakAja karavA lAgyA ane brAhmaNanuM bhejana thaI rahyA pachI bAkI raheluM anna nagaramAM rahelA sAdhu sAdhvIone bolAvIne vaherAvavA lAge A pramANe puNya karavAthI teNe bhegama upArjana karyuM. chevaTa AyuSya kSaye maraNa pAmIne te dAsane jIva devalokamAM devapaNe upanna thayuM. tyAMthI AyuSya kSaye cavIne rAjagRha nagaramAM zrANika rAjAne naMdaSeNa nAme putra thayA ane pela lakSa brAhmaNane bhejana karAvanAra brAhmaNane jIva ghaNuM bhavamAM bhramaNa karIne keAI aTavImAM hAthiNanI kukSimAM utpanna thaye. te hAthiNune svAmI je bALake thAya tene mArI nAkhatuM hatuM, tethI Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 upadezamALA te hAthie vicAryuM ke "mArI kukSimAM garbha utpanna thayo che, tene keI paNa upAyathI gupta rIte prasavuM te te jIvate rahe, ane cUthane (hathiNInA ToLAne) adhipati thAya." ema vicArIne te hAthiyuM cheTI rIte eka page laMgaDI thaIne cAlavA lAgI. tethI kaI vakhata eka pahere te potAnA yUthane bhegI thatI, keI vakhata be pahere thatI, keI vakhata eka divase thatI ane keI vakhata be divase yUtha bhegI thatI e pramANe karatAM prasavakALa samIpa Avela jANIne te tRNane pULo laIne kaI tApasenA AzramamAM gaI tyAM teNe putra (hAthI)ne janma Apyo. pachI AvIne pitAnA yUtha bhegI thaI gaI. pachI dararoja cUthanI pAchaLa rahIne tApasenA AzramamAM jaI potAnA bALakane stanapAna karAvI pAchI yUtha bhegI thatI. evI rIte te bALakanuM teNe poSaNa kyuM. te AzramamAM rahelA hastibALakanuM tApasae putranI jema pAlana karyuM, tethI te teone atyaMta prItipAtra thaze. pachI te tApasanI saMgatithI te hAthI paNa potAnI suMDhamAM pANI bharI lAvIne AzramanA vRkSone pANI pAvA lAgyuM. tethI tApasee tenuM secanaka evuM yathArtha nAma pADyuM. te secanaka anukrame vRddhi pAmI mahA baLavAna tha. ekadA secanaka vanamAM pharato hato, tevAmAM teNe pele yUthasvAmI ke je potAnA pitA hatuM tene joyo, ane te cUthapatie paNa tene che. tethI te bannene paraspara yuddha thayuM. temAM mahA baLavAna zecanake pitAnA pitAne yamadvAre mokalyA (mArI nAMkhe.) ane pite yuthapati thayA. pachI zecana ke manamAM vicAryuM ke "jema mArI mAtAe mane gupta rIte prasa, tyAre huM pitAne mArI yuthapati thaye, tevI rIte bIje kaI hAthiNI gupta rIte A AzramamAM prasavaze te te mane mArIne cUthapati thaze." ema vicArIne teNe te tApasenA jhuMpaDAM bhAMgI nAMkhyA. te vakhate tApase e vicAra karyo ke "aho ! A hAthI mahA kRtaghrI thaye. ApaNe te putranI jema tenuM lAlanapAlana , ane teNe te mahA viruddha AcaraNa karyuM; mATe Ane ApaNe kaI prakAranA Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 375 kaSTamAM nAMkhIe." ema vicArIne te tApasae zreNuka rAjA pAse pAse jaIne kahyuM ke "he rAjA ! ame je vanamAM rahIe chIe, te vanamAM rAjyane gya eka hastiratna che, mATe te Apane grahaNa karavA gya che." te sAMbhaLIne zreNIka rAjAe parivAra sahita vanamAM jaI heDa vigere ghaNA upAyo vaDe tene pakaDavA mAMDyo paNa te pakaDAya nahIM. evAmAM nadiSeNa kumAra tyAM Avyo. teno zabda sAMbhaLIne tenA sAmuM jotAM te hastI rAjAne avadhijJAna utpanna thayuM, eTale teNe pitAne pUrvabhava je, tethI te zAMta thaI gaye. naMdiNa kumAre te hastInI suMDha pakaDI tenA upara caDI tene nagaramAM lAvIne rAjadvAre bAMdhyo, anukrame nadiSeNa paNa yuvAvasthA pApe. pitAe tene pAMcase strIo sAthe pANigrahaNa karAvyuM, te strIo sAthe te viSayasukha bhogavavA lAge. ekadA zrIvardhamAna svAmIne nagara bahAra udyAnamAM samavasarelA jANIne naMdiSeNa kumAra bhagavAnane vAMdavA gaye. prabhune vAMdIne naMdaSeNe pUchayuM ke "he bhagavAna! mane joIne secanaka hAthIne mArA para sneha kema utpanna thaye ?" tyAre bhagavAne te banenA pUrvabhavanuM sarva vRttAMta tene kahyuM. te sAMbhaLIne naMdiSeNe vicAryuM ke "jyAre sAdhuone annAdika ApavAthI ATaluM badhuM puNya thayuM tyAre dIkSA laIne je tapasyA karI hatI te to ghaNuM me Tu phaLa maLe. " e pramANe vicArIne teNe bhagavAnane vijJapti karI ke "he prabhu! dIkSA ApIne mAro uddhAra karo. "prabhu belyA ke "he vatsa! tAre nikAcita bhegakarma haju bAkI raheluM che, tethI tuM dIkSA na le." te vakhate te ja pramANe AkAzavANa paNa thaI. to paNa naMdiSeNa daDha cittavALe thaIne pAMcaso strIonA upabhegano tyAga karI cAritra grahaNa karavA ukta thayo. eTale bhagavAne paNa te bhAvabhAva jANIne tene 1 jAtismaraNa saMbhave che athavA vibhaMga saMbhave che. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 upadezamALA dIkSA ApI ane sthavira sAdhuone sAMkhyeA. tyAM teNe sAmAyikathI ArabhIne daza nA abhyAsa karyAM. te nadiSeNu muni jema jema chaThThuM, adbhUma, AtApanI vagere tapasyA pUrvaka mahAkaSTa ka2vA lAgyA ane upasargo sahana karavA lAgyA. tema tema tene ghaNI labdhie prApta thaI. te sAthe dinapratidina kAmanA uya paNa vRddhi pAmavA lAgyA. nardiSeNu muni manamAM jANatA hatA ke " devatAe tathA bhagavAne niSedha karyA chatAM paNa me' dvIkSA grahaNa karI che, mATe kaMda (kAmadeva )nA parataMtrapaNAthI mArAM vratanA bhaMga na thAe." eka vicArIne kAmadevathI bhaya pAmatAM temaNe AtmaghAta karavAnA hetuthI zastraghAta, kaThapAza ( (gaLAphAMsa| ) vigere aneka upAye karyAM; paraMtu te sarve zAsanadevIe niSphaLa karyAM. ekadA tene ati ugra kAma vyAsa thayA. te vakhate te apApAta karavA mATe pata para caDIne paDavA gayA. tevAmAM zAsanadevatAe tene jhIlI laI kahyuM ke "he mahAnubhAva! A pramANe AtmaghAta karavAthI zu nikAcita karmonA kSaya thaze? nahI thAya. mATe A tArA vicAra vRthA che. tIrthaMkarAne paNa bhAgakamAM bhAgaLyA vinA sava kanA kSaya thatA nathI, te tArA jevAne mATe zu kahevu... !" A pramANe zAsanadevInu vacana sAMbhaLIne nadiSaNamuni ekalA vihAra karatAM karatAM ekadA chaThane pAra, rAjagRhI nagarImAM gayA AhAra mATe uMcA nIcA kuLamAM bhamatAM ajANatAM vezyAne ghera jaIne dharma lAbha ApyA. te sAMbhaLIne vezyA khAlI ke "hu sAdhu! amAre ghera te abhAbhanI jarUra che, ane tame tA rAMka ane dhanarahita che." te vacana sAMbhaLatAM ja munine abhimAna AvyuM, tethI teNe tenA gharanu eka tRNu kha cIne pAtAnA tapanI labdhithI sADAbAra karoDa saunaiyAnI vRSTi karI; ane kahyuM jo tAre dharma lAbhanuM pratyeAjana na hAya tA A dhananA DhagaleA grahaNa kara.' ema belIna te muni pAchA vaLI nIkaLavA jAya che, teTalAmAM te gaNukA tenI AgaLa AvIne muninA vajranA ThaMDA pakaDI ubhI rahI, 6 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 377 ,, ane kahevA lAgI ke huM prANeza ! A dhana levuM amane ghaTatu nathI. kemake ame puchyAMganA kahevAIe chIe; eTale te ame amArA dehavaDe puruSAne sukha utpanna karIne tenu. citta prasanna karI pachI teoe peAte ja upArjana karIne Apelu dhana ame grahaNa karIe chIe. mATe A dhana tame laI jAo, athavA te ahI rahIne A dhanavaDe mArI sAthe viSayasukha bhAgavA. he nAtha ! A tamArI yuvAvasthA kAM! ane A tapanu kaSTa karyAM! A dhana, A yuvAvasthA ane A mArA sudara AvAsa--te sarva saheje prApta thayelu ane bhAgavavA yeAgya che. tene pAmIne karyA mugdhajana tapasyAdikanAM kaSTo sahana karI dehane zASaNa kare ? " A pramANenAM atyaMta kAmaLa te vezyAnAM vacanA sAMbhaLIne bhAgakama nA udayane lIdhe te nakriSaNa tenA ja gharamAM rahyA. pachI hamezAM daza daza puruSAne pratibAdha pamADavAnA abhigraha laI rAharaNa vigere sAdhunA veSane cAkhI.TIe mUkIne te vezyA sAthe viSayasukha bhAgavavA lAgyA. dararoja prAtaH kALe daza puruSAne pratiaiAdya pamADayA vinA te peAtAnA mukhamAM jaLa paNa nAMkhatA nahIM, ane jeee te pratibeAdha pamADatA teo bhagavaMta pAse AvIne dIkSAgrahaNa karatA. e pramANe vezyAne ghera rahetAM temane khAra varSa vyatIta thayAM. bAra varSane aMte eka divasa nava puruSA pratimAdha pAmyA. dazamA seAnI maLyA te kAI rIte pratibaMdha pAmyA nahIM; paNa ulaTA SiSNune kahevA lAgyA ke tame bIjAne pratimAdha karI che, paNa tame ja cAritranA tyAga karIne ahIM vezyAne ghera kema rahyA che ? " ema te pratikULa vacanA kahevA lAgyA paNa pratibeAdha pAmyA nahI.. te vakhate vezyA 6 uttama rasavALI ramavatI ( bheAjana ) taiyAra karIne tene bolAvavA AvI << ane kahyuM ke huM prANanAtha? rasavatI ThaM`DI thaI jAya che, mATe jamavA uTho." nadiSeNe kahyuM ke " A eka dazamA puruSane pratibedha pamADIne hamaNAM Avu chuM.... " ema kahIne tene pAchI vALI. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 upadezamALA thoDI vAre pharIthI navI rasAI banAvIne te ja pramANe bolAvavA AvI. te vakhata paNa jamavA na uThayA. evI rIte trIjI vAra paNa khelAvavA AvI, ane khAlI ke "he prANanAtha ! sadhyAsamaya thavA AvyA che, Apa jamelA na heAvAthI huM paNa bhUkhI ja rahI chu." tyAre na diSaNa AlyA ke " hai suMdara netravALI ! dazamAne pratimAdha pamADavA vinA bhAjana karavAthI mArA niyamanA bhaMga thAya che, tethI hu* zI rIte AvI zakuM ? " te sAMbhaLI te hAsyathI khAlI ke "jo Aje dazamA koI Adha pAmatA na hAya tA tene sthAne tame thAA." e pramANe vaizyAnuM vAya sAMbhaLIne peAtAnA bhAgakanA kSaya thayelA jANI tarata ja ubhA thaI teNe rAkhI mUkelA peAtAnA tiveSa dhAraNa karI te vezyAne dharmalAbha ApyA. te vakhate vezyA eTalI ke he svAmI! meM tA hAsyathI kahyuM hatuM; mATe mane eTalI mUkIne tame kema jAe che. ? " naMdiSeNe kahyuM ke " tAre ne mAre eTalA ja sabadha hatA." ema kahIne zrI mahAvIrasvAmInI samIpe AvI temaNe pharIthI cAritra grahaNu karyuM". pachI zuddha niraticAra cAritranu pratipAlana karI, chevaTe anazana grahaNa karI mRtyu pAmIne devalAke gayA. A pramANe te nadiSaNa muni dazapUrva dhArI hatA, tema ja dezanAnI apUrva labdhivALA hatA; tApaNa te nikAcita karmAMnA bhAga thakI mUkAyA nahIM, te bIjAnI zI vAta karavI? mATe kumanA vizvAsa karavA nahI.. kalusIkae A kiTTIka a, khayarIkae liNiA a ! kammuhi` esa jIveA, nANa vi mujjaI jeNa 5249nA " je kAraNa mATe A jIva jJAnAvaraNAdika ATha karmAe ( ka rUpI dhULavaDe) karIne jema dhULathI vyApta thayeluM gAthA 249-khaurIkaAya Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 379 jaLa pakila ( kAdavavALuM TALuM) thAya che tema kaluSita karAyelA che, lADhAne jema kATa vaLe tema kiTTIkuta-kATavALA karAyA che, jema jenA rasa ( svAda ) nAza pAmyA che evA mAdaka judA svabhAvane pAme ( gaMdhAI jAya ) tema A jIva paNa judA (jJAnAdika rahita ) svabhAvana pAmyA che; vaLI A jIva kavaDe milana karAyeA che, eTale jema vastra meLavALuM ( malina ) thAya che tema A jIva paNa meleA karAyA che. e pramANe hAvAthI A jIva jANatAM chatAM paNa mAha pAme che-mUDha bane che. ( te sarva nikAcita karmanA ja doSa che. ) " 249. kammahi. vajasArAvamehi, jaunaMdA vi DiTTo / subahuM pi visUratA, na urai appapsama kAu gArakhanA artha... yadunaMdana (zrIkRSNa ) pratibuddha eTale jJAyika samyaktve karIne jAgRta chatAM paNu tathA ghaNA pazcAttApa karatAM chatAM paNa vajrasAranI upamAvALAM [ vAsAra jevA ati kaThaNu nikAcita ] karmAe karIne huM karmone lIdhe Atmazcama eTale AtmAne hitanA kAraNa evA kriyAnuSThAnAdaka karavAne zaktimAna thayA nahI." 250. vAsasahassa pi jaI kAuNa sayama suviulapi aMte kaliMjhrabhAve, na visujha ka'DarIuttva ApA a-" ka`DarIkanI jema ( teNe ghaNAM varSa tapasyA karI tApaNu aMte kalaSTa pariNAmaNI narake gayA) kAI paNa yati hajAra varSa sudhI paNa ati vipula sa`yama ( cAritra ) karIne ( pALIne ) paNa jo kadAca aMte kliSTabhAva ( azubha pariNAma ) thAya te te vizuddha thatA nathI. arthAt te ka kSaya karI zakatA nathI, ane drutine pAme che." 25. * gAthA 250-vasura`tA = pazcAttApa kuna--tara zazAMka gAthA 25-jaI / visujhaI / kaDIyanna / Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA apeNa chavi kAleNuM keI jahAmahiyasIlasAmannA sANaMti nikawja, puMDarIyamahArasi vya jahA pAraparA artha-"jevA bhAve grahaNa kareluM hoya tevA ja bhAvavALuM jemanuM zIla-sadAcAra ane zramaNya-cAritra che, evA keTalAka sAdhue puMDarIka mahARSinI jema (puMDarIka mahAvyaSi cheDA kALamAM ja sadagati pAmyA tema) a5 kALe karIne ja potAnA (mekSasAdhanarUpa) kAryane sAdhe che." 252. vistArathI tene saMbaMdha kathAnakagamya hovAthI ahIM kaMDarIka ane puMDarIkane saMbaMdha jANavI. 1 kaMDarIka ane DuM rIkanI kathA jabUdvIpanA mahAvidehakSetramAM AvelA puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkiNI nAme mahA nagarI che. te nagarImAM mahApa nAme rAjA rAjya karate hute. tene padmAvatI nAme rANe hatI. te rANInI kukSithI utpanna thayelA puMDarIka ane kaMDarIka nAme tene be putro hatA. temAMthI moTA putra puMDarIkane rAjya para sthApana karIne ane kaMDarIkane yuvarAja pade sthApIne mahApa rAjAe sthaviramuni pAse cAritra grahaNa karyuM. te mahAparva muni cAritranuM ArAdhana karIne anukrame kevaLajJAna pAmI mekSe gayA. puMDarIka rAjA rAjyanuM pAlana karato ha, tevAmAM ekadA bane bhAIo kaI sthAvira muni pAse dharmopadeza sAMbhaLIne pratibaMdha pAmyA. ghare AvIne meTA bhAI puMDarIke nAnA kaMDarIkane kahyuM ke " he bhAI! A rAjyane tuM grahaNa kara, ane prajAnuM putranI jema pAlana karaje. huM sthaviramuni pAse cAritra grahaNa karIza." te sAMbhaLIne kaMDarIka belyo ke "he bhAI! mAre rAjyanuM zuM kAma che? pitAe temane rAjya ApyuM che, mATe tene tame ja bhagave. huM te sthaviramuninI pAse jaI dIkSA levAne che." ema kahIne jyeSTha baMdhunI rajA laI kaMDarIke gAthA para-apeNuM puMDariya ! Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 381 * cAritra grahaNa karyuM. anukrame te agiyAra aMgane dhAraNa karanAra thayA. sthaviramunionI sAthe vihAra karatAM ane nIrasa tathA lUkhe! AhAra karatAM kaiMDarIka muninA zarIramAM meTA regA utpanna thayA. ekadA kaoNMDarIkamuni sthavira sAdhuonI sAthe vihAra karatAM puMDarIkiNInagarIe AvyA. te vAta sAMbhaLIne puMDarIka rAjA temane vaMdanA karavA gaye!. prathama sthavirene vadanA karI, temanI pAse dharma zravaNu karIne pachI teNe pAtAnA bhAI kaDarIkane vaMdanA karI. te vakhate tenA zarIramAM rAgAtti jANIne rAjAe temane peAtAnI cAnazALAmAM rAkhyA. tyAM kuMDarIkanI zuddha auSadhathI cikitsA karAvI, tethI te anukrame nIrAgI thayA. eTale sthAvarAe vihAra karavA mATe rAAnI rajA mAgI. paraMtu miSTa khAnapAnamAM mUrchA pAmelA kaDarIke rAjA pAse vihAra karavAnI rajA mAgI nahIM. tyAre puDarIka rAjA sthavirane vadanA karI potAnA bhAInI prazaMsA karavA lAgyA ke he bhAI! tamane dhanya che, tame puNyavAna che ane tame kRttA che, tame uttama manuSyajanmanu' ane jIvatanuM phaLa pAmyA che. kemake tame cAritra grahaNa karI tapa ane sacamanuM ArAdhana karo chA, ane huM teA adhanya chuM ane apuNyavAna chuM. kemake rAjyamAM mUrchA pAmIne rahelA chuM. A pramANe rAjAe te kaDarIka muninI ghaNI stuti paraMtu te manamAM jarA paNu AnaMda pAmyA nahIM, teA paNa teNe lajjita thaIne rAjAnI AjJA laI sthavira sAthe vihAra karyAM. e pramANe eka hajAra varSa sudhI kaDarIka suni cAritranuM pAlana karI chevaTa bhraSTa pariNAmavALA thayA. tethI te ekalA ja gurunI AjJA lIdhA vinA pu DarI kaNI nagarImAM AvyA, ane rAjAnA mahelanI pAsenA azeAka vanamAM azoka vRkSanI zAkhApara pAtAnAM upakaraNA mUkIne te vRkSanI nIce dubhAyelA manavALA te ciMtAturapaNe beThA. te vakhate tene rAjAnI dhAnyamAtAe joyA, eTale teNe AvIne puMDarIka rAjAne te vRttAMta kahyuM. te sAMbhaLIne rAjA tenI pAse "" karI, Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 upadezamALA gayo. tene joIne ja teNe tenA abhiprAya jANI lIdhuM eTale ekAMtamAM rAjAe tene pUchayuM ke "he bhAI! tane bhegabhagavavAnI abhilASA thaI che?" te bolyo ke "hA, mane rAjya bhegavavAnI IcchA thaI che." te sAMbhaLIne puDarIka rAjAe potAnA kuTuMbIone bolAvIne kaMDarIkane rAjyAbhiSeka karyo, eTale kaMDarIka rAjA thaye. te ja divase kRza zarIravALA te kaMDarIke ati rasavALA AhAra karyo, tethI tenA dehamAM mahA vedanA upana thaI paNa tenuM keIe kAMI paNa auSadha karyuM nahIM. sarvee jANyuM ke "A pApaThe cAritra mUkIne rAjya grahaNa karyuM che, te amane zuM sukha ApavAno hato ?" A pramANe thavAthI kaMDarIkane pradhAna vigerenI upara atyaMta krodha caDyo. tethI teNe vicAra karyo ke "ThIka che, hamaNAM kaI paNa mArI sevA karatuM nathI, paraMtu jyAre huM sAro thaIza tyAre A sarvano nigraha karIza." e pramANe atyaMta radra dhyAna karatA te ja rAtrie mRtyu pAmIne te sAtamI narake tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA nArakI thaye A pramANe je kaMI cAritrano tyAga karIne viSayanI abhilASA kare te kaMDarIkanI jema durgatine pAme che. kaMDarIkane rAjya ApIne taratathI ja puMDarIka pitAnI meLe cAra mahAvrata' ucAra karI, te kaMDarIkanAM ja upakaraNe laI, sthavirane vaMdanA karyA pachI ja AhAra levAne abhigraha karI, gharamAMthI bahAra nIkaLyo. mArgamAM kAMTA tathA kAMkarAnA upasargone sahana karate te puMDarIka manamAM vicAre che ke "huM sthavira mahArAjAne kyAre vaMdanA karIza?" evA parimANa vaDe cAlatAM bIje divase te puMDarIka sthavira muni pAse AvI pahoMcyA. gurune vaMdanA karIne pharIthI temanI pAse cAra mahAvrate uccAryA. pachI chaThThane pAraNe lUkhe ane nIrasa je te AhAra karyo. tethI madhyarAtrine 1 mahAvidehamAM cAra mahAvrata hoya che. ahIM bAvIza prabhune vAre hoya che tama. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA samaye tenA zarIramAM mahA yathA utpanna thaI tene daDha pariNAmathI sahana karI, vizuddha dhyAnamAM rahI. te ja vakhate kALa karIne sarvArtha. siddha nAmanA mahA vimAnamAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaI siddhipadane pAmaze. A pramANe alpa samaya paNa je zuddha rIte cAritranuM pratipAlana kare che te puMDarIka RSinI jema akSaya sukhane pAme che." iti kaMDarIkajDarajyA saMbadha 61 kAUNuM saMkiliSTha, sAmanta dullAhe vihipayA sujhijajA egayo, karijaja jaI ujajamaM pachApAra5rA artha-pahelAM zramaNya (cAritra) ne saMkilaSTa (malina) karIne pachI te cAritravirAdhakane vidhipada durlabha cheeTale ke jeNe prathama cAritrane malina karyuM hoya tene pachIthI cAritrane nirmaLa karavuM te ghaNuM durlabha che. je kadAca pAchaLathI eTale prathama cAritranI virAdhanA karyA pachI pramAdane tyAga karIne cAritra pAlana karavAne udyama kare, te kaIka bhAgyavAna zuddha (nirmaLa) thaI paNa zake che." 253. Ujijhajaja aMtarazciyakhaMDava sabalAdauvahuja khaNuM sane suhalehaDa, na tarijajava pacha ujajamiu pAra paDatAM ' artha- madhyamAM (cAritra lIdhA pachI vacce) cAritrane tyAga kare, vratabhaMga karavAthI cAretrane khaMDita kare, tathA kSaNe gAthA-253 kANu sujajaja | sujhajA = kheta gAthA-254 aMtarecciya savalAdavi nAnAvidhAticArAcaraNena mAlanama suhalehaDa= sukhala paTa tarijajava-zayAta ! ujajamiaM. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 upadezamALA kSaNe nAnA prakAranA AMtacAra karIne cAritrane mAMlana kare e avasanna ( zithila) ane sukhalaMpaTa sAdhu pAchaLathI paNa cAritrane vize udyama karavA zaktimAna thatuM nathI, udyama karI zakyuM nathI." 254 avi nAma cakkAvaTI, caIjaja savaeN pi cakakavakrisuhA na ya esannavihArI, hie esayaM cayaI 5pA artha-"vaLI cha khaMDane adhipati eve cakravartI sarva evA paNa cakravartInA sukhane tyAga kare che, paraMtu zithila vihArI puruSa duHkhI thayA chatAM paNa zithilapaNAno tyAga karatA nathI. eTale cikaNA karma vaDe lepAyela hovAthI tajI zakatA nathI." 255 narayaltha sasirAyA, bahu bhaNaI dehalAlaNasuhi! paDiemi bhava bhAa, to me jAeha taM dehaM parapadA artha-narakamAM rahela zazi (zaziprabha) rAjA pitAnA bhAIne ghaNuM kahe che ke "he bhAI! huM dehanuM lAlanapAlana karavAthI sukha pAmya (sukhalaMpaTa thaye), tethI A bhavamAM narakamAM paDyo chuM. mATe mArA te (pUrvabhavanA) dehane tuM pIDA kara. [ pIDA pamADa-kadarthanA kara]." 256. ahIM zaziprabha rAjAnI kathA che te nIce pramANe - zaziprabha rAjAnI kathA kusumapura nagaramAM "jitArI" nAme rAjA hatA. tene "zaziprabha" ane "suraprabha" nAmanA be putra hatA. temAM moTA zaziprabhane rAjya para besADI nAnA suraprabhane yuvarAja pada ApI jitArI rAjA dharmakarmamAM udyamI thayA. ekadA tyAM cAra jJAnane dhAraNa karanAra zrI vijayazeSa sUri samavasaryA. temane vaMdanA gAthA 255-usanna vihAri usanaya ! cayaI 5 gAthA 256-bahu bhAu jAe jAoa = yAtaya, piyartha ! Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 385 karavA mATe zaziprabha ane suraprabha gayA. gurunA mukhathI dharmadezanA sAMbhaLIne suraprabha pratibaMdha pAmyA. pachI ghera AvIne suraprabhe zaziprabhane kahyuM ke "he baMdhu! A saMsAra asAra che, tethI viSayasukhano tyAga karI cAritra laI tapasaMya mane vize udyama karIe jethI svarga tathA mekSanI paNa prApti thAya." te sAMbhaLIne zazi pratye kahyuM ke "he bhAI! Ane tuM kaI dhUrtathI vaMcanA karAye (gA) dekhAya che. kemake prApta thayelAM viSayasuone tyAga karIne AgaLa paranAM (bhaviSyanAM) sukhanI vAMchA kare che, mATe tuM mahA mUkhe che; bhaviSyanAM sukha keNe joyAM che? dharmanuM phaLa thaze (maLaze) ke nahIM te keNa jANe che?" tyAre suraprabha belyo ke "he bhAI! A tame zuM kahyuM ! dharmanuM phaLa nizcita maLe ja che. kemake puNya ane pApanA phaLe pratyakSa ja dekhAya che. juo, eka jIva regI, eka nIrAgI, eka rUpavAna, eka kurUpI, eka dhanavAna, eka nirdhana, ane eka bhAgyavAna, bIjI durbhAgyavAna, ItyAdi sarva puNya-pApanuM phaLa ja che." e rIte aneka prakAre bodha karyA chatAM paNa zaziprabha bahulakama hevAthI bedhA pAmyo nahIM. tyAre suraprabhe ekalAe dikSA grahaNa karI, ane tapa-saMyamanI ArAdhanA karIne anukrame mRtyu pAmI brahmadevalokamAM gayA. rAjyanuM pAlana karatA ane viSayasukhamAM magna rahela zaziprabha trata pratyAkhyAna vinA ja mRtyu pAmIne trIjI narakamAM nArakI thaye. pachI suraprabha deve avadhijJAna vaDe pitAnA pUrvabhavanA bhAIne narakamAM rahelo jANuM pUrvanA snehane lIdhe narakabhUmimAM AvI tenI pAse tenA pUrvabhavanuM svarUpa kahyuM, tathA te deva bolyo ke "he bhAI! pUrva bhave te mAruM kahyuM karyuM nahIM, mATe A narakamAM tuM utpanna thayo. " te sAMbhaLIne zazi pratye paNa jJAnathI potAnA pUrva bhavanuM svarUpa jANyuM. pachI te narakamAM rahelA zazipratye sUraprabha devane kahyuM ke "he bhAI! peve viSayasukhamAM lapaTa thayelA meM dharmanuM ArAdhana karyuM nahIM, tethI huM Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u86 upadazamALA narakamAM paDyo chuM. have tuM tyAM jaIne mArA zarIrane pIDA utpanna kara. bhUmi para paDelA mArA pUrva bhavanA zarIranI kadarthanAM kara ke jethI huM narakamAMthI nIkaLuM. " te sAMbhaLIne suraprabha deve kahyuM ke- ko teNu jIvarahieNa. saMpakaeN jAIeNu huja guNe jaI si purA jAya to, te narae naba nivaDato parapA artha-"he bhAI! have yAtanA pamADelA (pIDA pamADelA) te (pUrva bhavanA) jIvarahita zarIra vaDe karIne tane zo guNa thAya? je te pUrve te dehane ta5saMyamAdika vaDe kadarthanA pamADI hatI te tuM narakamAM na ja paDyo hota." 257. have to karelAM karmonuM phaLa bhogava. tArA duHkhanuM nivAraNa karavAmAM have kaI paNa samartha nathI." e pramANe narakamAM rahelA pitAnA bhAI zazipramanA jIvane pratibodha pamADIne te suraprabha deva svasthAne svigaeN] gayo. A pramANe zaziprabhanuM daSTAMta jANIne he bhavya prANIo ! jAvAI sAvasesa, jAva ya tho vi asthi vavasAo tAva karijaja ahiyaM, mA sasirAyA vaseIhisi 25TA artha-" jyAM sudhI AyuSya avazeSa sahita (bAkI) hoya ane jyAM sudhI zeDo paNa zarIra ane manane vyavasAya-utsAha heya, tyAM sudhI AtmAne hitakAraka evuM tapa saMyamAdika anuSThAna karavuM, pAchaLathI zaziprabha rAjAnI jema zeka karavo nahIM. arthAt pachIthI zeka karavAno vakhata Ave tema karavuM nahIM. " 258. che Iti zaziprabhanRpasaMbandhaH che 62 gAthA 257-jAIeNuyAtisena pIDiteneti vAvata ! jayaMtI yAtitaHpIDita iti yAvata Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 385 dhijJaNa vi sAmanna, saMjamogesa hAI be siddhiA / paDacha jai vaNo, mAmai a gae kudevatta ArapA aM--" je manuSya ) zrAmaNya ( cAritra) ne grahaNa karIne pazu sa'yamayAgane viSe [ carcAtranI kriyAnA samUhane viSe] zithila [ pramAdI ] thAya che, te yati A leAkamAM vacanIyatA (niMdA ) pAme che, ane parabhavamAM kudevapaNAne ( kiSmiSapaNAne ) pAmyA chate| te jIva zAka kare che. tene zAka karavAnA vakhata Ave che." 251 succA te jilAe, jiSNuyaNa je narA na yANuMti / succANu vi te succA, je nANuM vi karati // 6 // a -" je manuSye avivekIpaNAthI jinavacanane jANatA nathI te A jIvalAkane viSe ( are ! teeAnI zI gati thaze? evI rIte) zAka karavA lAyaka che, ana je puruSo te jinavacanana jANIne ( jANatA chatAM ) paNa pramAdane lIdhe karatA nathI ( te pramANe AcaraNa karatA nathI ) te AAka karavA lAyaka manuSyeAnA madhye paNa vizeSe karIne zAka karavA lAyaka che. jANatA chatAM pramAdapaNAthI e pramANe na vavuM' e mahAna anane hetu che, e ahI tApa che", 262 dAveUNu dharNanahiM, tAsa uppADiyANi acchINi ! nAUNa vi jivayaNuM, je ihu vihala ti dhammadhaNuM 52615 artha - A saMsAramAM je tItha kare bhAkhelA vacanana gAthA 259--joesu ! jaI / soyaI ya gAthA 260-succA = zAcyA; yanAha: gAthA 261-dAvegaNa = dayitvA Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadaMzamALA jANIne paNa te dharmarUpI dhanane je viphala (niSkala) kare che teoe raMkajanane ratnasuvarNAdikathI bharele dhanane nidhi dekhADIne pachI te raMkajananAM netro upADI (kADhI) nAMkhyA che--kADhI nAMkhyA barAbara karyuM che ema samajavuM." 261. ThANuM uSNuccaya, majamuM hINuM ca hINataramAM vA jeNu jahiM gaMtavRM ciThThA vi se tArisI hAI ra6rA artha "devalekarUpI ucca mokSagatirUpa uccatara [ ati uMcuM ], manuSyagatirUpa madhyama ane tiryaMcagatirU5 hina athavA narakagatirUpa hanatara sthAna maLe te sthAnamAMthI) je sthAne je jIve (jIvana) javAnuM che te jIvanI (puruSanI) ceSTA paNa tevI ja [ tevA ja prakAranI ] thAya che. jalese maraI talese uvavajajaI-je legyAe prANI mare che te vezyAo utpanna thAya cheevuM siddhAMtanuM vacana che. ra62. ' jansa gurumi paribha, sAhasu aNuyaro khamA tucchA dhamma ye aNahilAse, ahilA dugaI eo ra63yA artha-"je puruSane gurune viSe paribhava-avajJA karavApaNuM hoya, mokSamArganA sAdhaka sAdhuone viSe anAdara haya, jene turacha (DI) kSamA hoya ane jene kSAMti vagere daza prakAranA yatidharmane viSe anabhilASa (icchArahitapaNuM-anicchA) hoya te puruSane A durgatine abhilASa jANa (te durgatimAM javAne Icche che, ema jANavuM.)" ra63. sArIramANasANuM, duSkasahasANa vasaNaparibhIyA ! nANuMkuNu bhuNiNe, rAgagaIda niraMbhaMti che ra64 che gAthA 263-paribhavaH=parAbhavajJAkaraNamiti dhamma a aNahIM lAse . daggaI e ee=ayama gAthA 264-parAjayA ! Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 upadezamALA artha-"zarIra saMbaMdhI ane mana saMbaMdhI hajAre duHkhanA vyasana [ kaSTa-pIDA ]thI bhaya pAmelA (parAbhava pAmelA)munIo trikAlajJAnarUpI aMkuza karIne rAgarUpI gajendrone nirodha kare che. (rAga gajendra prasaravA detA nathI-AvavA detA nathI). 264. sugaIbhaga padava, nANuM ditasya hajaja kimaEya che jaha te puliMdaeNuM, dinaM sivagarasa niyachi para 6pA artha-"mokSarUpI saddagatinA mArgane (prakAza karavAvaDe) pradIpa samAna jJAna (jenAthI vastu svarUpa jaNAya te zrutajJAna)ne ApanAra eTale jJAnanuM dAna karanAra gurune zuM adeya-na ApavA lAyaka vastu hoya ? kAMI ja nahI, arthAt jJAnadAtA guru jIvita mAge to te paNa suziSya ApavuM joIe. tathA jema te pulide [ bhille] ziva (mahAdeva)ne pitAnuM netra ApyuM hatuM." te svarUpa kathAthI jANavuM. 26. puliMda (bhIla) nI kathA viMdhyavanamAM parvatanI eka guphAmAM keI vyaMtarathI adhiSThita thayelI ziva (mahAdeva) nI eka mUrti hatI. tenI pUjA karavA mATe najIkanA gAmamAM rahenAra eka mugdha nAme mANasa haMmezAM tyAM AvatuM hatuM. te AvIne prathama te sthAna vALIne sApha karate pachI pavitra jaLavaDe te zivanI mUrtine pakhALI kesaramizrita caMdana vigere sugaMdhI dravyo vaDe pUjA karatA. pachI pupamALA caDAvI, dhUpa dIpa vigere yathAvidhi karI, eka page bhUmipara ubhe rahI te zivanI stuti dhyAna vigere karI, madhyAhna samaye ghera jaI bhejana kara. e rIte te pratidina pUjA karavA Avate hate. ekadA te mugdha pUjA karavA AvyA, tyAre pote gaI kAle gAthA - 65-sugraha ! niyagari=nijaphAkSi-nijanetrama! Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 upadezamALA karelI pUjAne (pUjA sAmagrIne) kADhI nAMkhIne koIe dhatUrA ane kaNera vigerenAM puSpa vaDe pUjelI zivanI mUrtine joI teNe vicAra karyo ke "ahe! A araNyamAM e ke puruSa che ke je mArI karelI pUjAne dUra karIne haMmezAM zivanI pUjA kare che ? te Aje tene huM jouM te kharo." ema vicArIne te gupta rIte tyAM rahyo. tevAmAM trIjA prahare eka bhilla tyAM Avyo. tenA zarIrane varNa zyAma hatuM, teNe DAbA hAthamAM dhanuSa dhAraNa kareluM hatuM, jamaNA hAthamAM AkaDAnAM, dhatUrAnAM ane kaNera vigerenAM puSpo vigere pUjAnI sAmagrI dhAraNa karI hatI ane mukhamAM jaLa bhareluM hatuM. evI rIte bhayaMkara mUrtivALo te bhila pagamAM paherelA jeDA sahita mUrti pAse AvyA. pachI turata ja teNe mukhanA jaLathI te mUrtine eka pagavaDe pakhAlI AkaDAnAM ane dhaturAnAM puSpa caDAvyAM, ane te mUrtinA mukha pAse eka mAMsanI pezI mUkI. AvA prakAranI bhakti karIne mAtra mahAdeva paramezvarane namaskAra he" eTalA ja zabdo belI teNe namaskAra karyo. pachI tarata ja te bahAra nIkaLyo. te ja vakhate mahAdeve prakaTa thaIne tene bolAvyA ane kahyuM ke "he sevaka! Aje kema ATale badhA vilaMba thaye? tane bhejana te sukhethI maLe che ke? ane tuM vidanarahita varte che ke?' A pramANe sukhazAtAnA prazna pUrvaka mahAdeve tenI saMbhALa lIdhI. tyAre bhila bole ke huM svAmI jyAre Apa mArA para prasanna che, tyAre zI ciMtA heya, ema kahIne te bhila cAlyA gayA. tyAra pachI guma rahelA pelA mugdha pragaTa thaI mahAdeva pAse AvIne kahyuM ke "he ziva! meM tAruM aizvarya Aje jAyuM. jevo A bhilla sevaka che te ja tuM deva jaNAya che; kemake huM haMmezAM kesaramizrita caMdana tathA sugaMdhI puSpa dhU pAdika vaDe pavitratAthI tArI pUjA karuM chuM, te paNa tuM mArA para prasanna thaye nahIM ane mArI sAthe keI divasa bAtacIta karI nahIM, ane A apavitra tathA Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 391 AzAtanA karanAra billanI sAthe pratyakSa thaIne khAtacIta karI. te sAMbhaLIne mahAdeva melyA ke "he vatsa ! te bhinnI ane tArI bhaktimAM keTalu` a`tara che te huM tane dekhADIza." te sAMbhaLIne te mugdha peAtAne ghera gayA. bIje divase te ja pramANe mugdha zivapUjA karavA AvyeA. te vakhate zive peAtAnu eka ( trIjuM ) bhALamAM ( kapALamAM rahelu netra adRzya karyuM. te joI ne te mugdha paNa manamAM kheda pAmyA ane arere ! A zuM thayu? koI pApIe A paramezvaranA bhALamAM rahelu netra kADhI nAkhelu jaNAya che.' ema kahIne te mATe svare rudana karavA lAgyA e rIte ghaNI vAra sudhI rudana karIne pachI teNe pUjArdika nitya kRtya karyuM.. thoDI vAre bhillu paNa tyAM AvyA. teNe paNa zivanu' bhALanetra necu' nahI', eTale teNe kSaNavAra zAka karIne tarata ja peAtAnA bANavaDe peAtAnu eka netra kADhIne zivanA bhALamAM coTADayu' tyAre traNe leAcana pUrAM thayAM. pachI teNe nityanA niyama pramANe pUjA karI. te vakhate ziva pratyakSa thaIne AvyA ke "he vatsa ! tArI bhaktithI hu prasanna thA chuM, mATe AjathI tane ghaNI sapatti prApta thaze." e pramANe tene varadAna ApIne zive pelA mugdharANane kahyuM ke "tArI ane bhillunI bhaktimAM keTalu aMtara che te teM joyu ! ame AMtara bhaktithI prasanna thaI e chIe, mAtra bAhya bhaktithI prasanna thatA nathI." ema kahIne ziva adRzya thayA. '' jevI rIte te bhile zivanI AMtara bhakti karI. te pramANe bIjA ziSyAe paNa jJAnadAtA gurunI bhakti karavI, e A kathAnuM tAtpa che. 63. !! Iti bhillamasaMbaMdhaH siMhAsaNe nisanna,sAvAga seNie naravAMro ! vijja' magai payae, e sAhujaNarasa suviNae 566aa = gAthA 266-sAvaga = svapAka --cAMDAlika / payae = praNatA hastayojanapUrvaka / ya / ia = anena dRSTAntana / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA artha - siMhAsana para pAteja ( rAjAe ) besADelA zvapAka ( cAMDAla ) pAse naravarendra zreNika rAjAe praNAma karIne eTale be hAtha joDIne vidyA mAgI [ cAcanA karI ]; tevI rIte eTale jema zreNika rAjAe vidyAne mATe zvapAkanA vinaya karyAM tevI rIte sAdhujananA zrutavinaya ziSyae paNa karavA." 266. te kathA A pramANe 392 caDAlanI kathA magadhadezamAM rAjagRha nAme nagara che. temAM 'zreNika' nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene 'cillaNA' nAme rANI hatI. tene ekadA garbhanA prabhAvathI cAtarapha vADI sahita eka sta'bhavALA prAsAdamAM vasavAne mAratha (dohada ) thayA. te vAta rAjAe abhayakumArane jaNAvI. abhayakumAre devatAnI ArAdhanA karIne sarva RtunAM phaLaphUlavALAM vRkSA sahita tathA pharatA killA sahita eka sta`bhavALA mahela niSpanna karyAM. te joIne ciNA harSa pAmI. te vADI sa ( chae ) RtuonAM phaLa ane puSpA sahita rahetI hatI. te vADI pharatA rAjAnA subhaTo tenI rakSA karavA mATe rAtridivasa rahetA hatA. tethI te vADImAMthI eka pAMdaDu paNa levA zaktivAna thatu nahAtuM. (4 have te nagaramAM kAi eka vidyAvAna caDAla rahetA hatA. tenI strIne garbhanA prabhAvathI kArtika mAsamAM AmraphaLanu bhakSaNa karavAnA dohada thayA. teNe te dohada petAnA dhaNIne jaNAvyA caDAle vicAryu ke Aja akALe AmraphaLa mAtra rAjAnA daivanarmita udyAnamAM varte che; bIje kAI paNa sthAne vatA nathI." ema vicArIne rAtrine vakhate te caMDALa te udyAna tarapha jhacA. killAnI aMdara cAkI hAvAthI te killAnI bahAra ja ubhA rahyo. pachI teNe avanAminI vidyAnA baLathI AmravRkSanI zAkhA nIce namAvI phaLe teADI lIdhAM, ane pachI unnAminI vidyAvaDe Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 393 pAchI hatI tema zAkhA uMcI karI dIdhI. e rIte te kLA laI ne te vaDe peAtAnI srInA dAhaka teNe pUrNa karyAM. prAtaHkALe AmraphaLa vinAnI zAkhA tathA tenI nIce killAnI bahAra mANusanAM pagalAM joIne rakSakAe te vRttAMta rAjAne nivedana karyuM. rAjAe satra tenI (cAranI ) zeAdha karAvI, paNa cAra hAtha lAgyA nahIM; eTale rAjAe abhayakumArane belAvIne kahyuM ke " AmraphaLanA cArane pakaDI lAva." abhaye kahyuM ke bahu sAruM, lAvu chu. ' ema kahIne abhayakumAra cauTAmAM gayeA. tyAM ghaNA leAkeA naTanI ramata jovA mATe ekaThA thayelA hatA. temanI pAse jaI ne abhaye kahyuM ke "huM leAkeA! A naTa jyAM sudhImAM nATaka zaru kare nahIM teTalAmAM hu' eka kathA kahu. te sAMbhaLeA." leAkeA save sAMbhaLavA lAgyA. eTale abhayakumAre nIce pramANe kathA kahI. < ' puNyapura nagaramAM geAvana nAme zreSThI rahetA hatA. tene yuvAvasthAe pahoMcelI su...darI nAmanI kumArikA putrI hatI. te suMdarI svarUpa ane yuvAsthAthI atyaMta suMdara lAgatI hatI. te hamezAM ceAgya varanI prAptine mATe koI eka vADImAMthI chAnI rIte puSpA laIne te vaDe kAmadeva nAmanA pakSanI pUjA karatI hatI ekadA te te vADInA mALIe tene puSpA cuMTatI joI. tenA hAtha pakaDI, tene mAthe cArInu kalaMka mUkI mALI elyu ke "huM strI ! jo tu mAru kahevu kare tA tane mUkI dauM, nahIM tA rAjA pAse laI jaIza. " tyAre te kheAlI ke huM mitra! kahe. " mALI Avye ke tAre mArI kAmakrIDA sa'badhI vAMcchA pUrNa karavI. " kanyA melI ke "sAMbhaLa, hajI sudhI hu. kumArikA chuM, AjathI pAMcame divase mArA lagna thavAnA che, te divase huM... paraNyA pachI tarata prathama tArI pAse AvI pachI mArA svAmI pAse jaIza. ' mALIe te vAta kabUla karI, eTale te suMdarI pratijJA pUrvaka vacana ApIne pAtAne ghera AvI. pachI pAMcame divase pANigrahaNa thayA pachI te suMdarI pati pAse gaI tyAre prathama teNe mALI "" Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA pAse karelI pratijJA pitAnA svAmIne nivedana karI. te sAMbhaLIne tenA patie tene satyavAdI jANIne javAnI rajA ApI, eTale te bheganI sarva sAmagrI laI suMdara veSa dhAraNa karIne madhya rAtrine samaye ghara bahAra nIkaLI gAmanI bahAra jatAM rastAmAM tene prathama cera maLyA te care tene sarva AbhUSaNathI bhUSita joI luMTavA lAgyA tyAre te suMdarIe temanI AgaLa mALI pAse javA saMbaMdhI sarva vRttAMta jaNAvIne kahyuM ke "pAchI AvIza, tyAre tamane sarva alaMkArAdika utArI ApIza, " te sAMbhaLIne coroe tene satyavAdI jANIne javA dIdhI. AgaLa jatAM tene eka rAkSasa maLe. te tene khAI javA taiyAra thaye eTale tene paNa sarva vRttAMta kahI teNe pAchA AvavAnuM kabUla karyuM. tethI rAkSase paNa tene mUkI dIdhI. pachI te suMdarI anukrame te vADImAM mALI pAse gaI, eTale navI paraNelI, navA yauvanavALI ane atyaMta addabhuta rUpavALI tene joIne te mALI harSita thaye. teNe tene pUchyuM ke "he suMdara netravALI strI! tuM atyAre rAtrine samaye ekalI ahIM kema AvI?" tyAre teNe pote ApeluM vacana jaNAvIne potAnA pati saMbaMdhI tathA mArga saMbaMdhI sarva vRttAMta kahyuM te sAMbhaLIne mALIe vicAryuM ke "ahe! dhanya che A strIne! ke je vacanathI baMdhAyelI AvI aMdhArI rAtre buddhinA baLathI corane tathA rAkSasane paNa vacana ApIne ahIM mArI pAse AvI. jyAre tene tenA patie, caroe ane rAkSase mUkI dIdhI tyAre mAre paNa A satyavAdI strIne mUkI devI ja joIe." ema vicArIne mALIe tene kahyuM ke-"huM tAro bhAI chuM, ane tuM mArI bena che. mAro aparAdha kSamA kara." ema kahI tenA pagamAM paDI (namaskAra karI) ne tene pAchI mokalI. pAchA AvatAM mArgamAM rAkSasa maLyo. tenI pAse teNe mALInuM sarva vRttAMta kahyuM. te sAMbhaLIne rAkSase vicAryuM ke AvI nava yauvanavALI suMdarIne te mALIe na bhegavatAM mUkI Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 395 dIdhI, te huM AvI satyavAdI satIne zA mATe bhakSaNa karuM?" ema vicArIne tene paNa "tuM mArI bena che" ema kahI mUkI dIdhI. pharI AgaLa jatAM coro maLyA, temanI pAse paNa mALInuM tathA rAkSasanuM vRttAMta kahyuM, eTale teo luMTavA AvyA hatA te paNa temane tene bena kahIne mukta karI. pachI anukrame te pati pAse AvI. tene sarva vRttAMta nivedana karyuM. te sAMbhaLIne te atyaMta khuzI thaye ane teNe gharane sarva adhikAra tene sepyo." A pramANe kathA kahIne abhayakumAre sarva lokene pUchayuM ke "he loke! kahe, A cAre (pati, cera, rAkSasa ane mALa) mAM duSkara kAma keNe karyuM kahevAya ?" te sAMbhaLIne jeo strI upara avizvAsu hatA teo belyA ke "tene pati duSkara kAma karanAra kahevAya. kemake teNe navI paraNelI ane navA yauvanavALI pitAnI ja patnIne prathama saMgama vakhate ja parapuruSa pAse mekalI. pachI parastrIlaMpaTa kAma puruSe bolyA ke "mALI duSkara kAma karanAra kahevAya. kema ke teNe rAtrine vakhate nirjana pradezamAM jAte ja sAmI AvelI suMdara strIne tyAga karI potAnA manane kabaje rAkhyuM. mATe dhanya che te mALIne!" pachI jeo mAMsa khAvAmAM lukhya hatA teoe rAkSasanI prazaMsA karI ane tene duSkarakArI kahyo. chevaTa pelo AmraphaLane lenAra cora belyo ke te traNe karatAM coro ja duSkara kArya karanArA kahevAya. kemake teoe AbharaNathI bhUSita thayelI ane samIpe AvelI te strIne mUkI dIdhI, ane luMTI nahIM, tethI teone ja dhanya che!" te sAMbhaLIne abhayakumAre te caMDALane pakaDI lIdhe. pachI tene ekAMtamAM laI jaI abhaye kahyuM ke "tuM ja AmraphaLane cAra che, mATe satya vAta kahI de nahIM te tAro nigraha karIza." tyAre caMDALa be ke "hA, meM phaLe lIdhAM che." abhaye pUchayuM ke "zA mATe ane kevI rIte lIdhAM?" tyAre teNe potAnI strInA dohadanuM ane vidyAnA sAmarthyanuM svarUpa yathArtha Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 upadezamALA "" nivedana karyu. eTale tene laIne abhayakumAra zreNika rAjA pAse AvyeA. rAjAe te cArane mAravAnI AjJA karI. tyAre yAlu abhaye !hyuM ke " he svAmI! eka vAra enI pAsethI vidyA te grahaNa karA; pachI jema karavu... hAya tema karo. te sAMbhaLIne rAjAe siMhAsana para beThA beThA ja hAtha bAMdhIne AgaLa ubhA rAkhelA cAra pAse vidyA zIkhavA mAMDI te caDALa vidyA zIkhavavA lAgyA; paNa rAjAnA mukhe eka akSara paNa caDayo nahIM. tyAre abhayakumAre kahyuM ke "huM rAjA! e pramANe vidyA AvaDe nahIM. vinayathI vidyA prApta thAya che. mATe tene siMhAsana para besADe, ane tame hAtha joDIne sanmukha bese. " te sAMbhaLIne rAjAe tema karyuM, eTale tarata ja vidyA AvaDI. pachI pharIthI rAjAe tenA vadha karavAnI AjJA karI, tyAre abhayakumAre kahyuM, ke "he rAjA ! e ApanI AjJA aceAgya che kemake eka akSaranA paNa je ApanAra hoya tene je guru tarIke mAne nahIM, te se| vAra kUtarAnI yAAnamAM janma laI chevaTa caMDALamAM utpanna thAya che, ema nItizAstramAM kahyuM che; tethI A caDALa Apane vidyAguru thayeA che mATe tene kema marAya? have tA te Apane pUjya thayA che." te sAMbhaLIne rAjAe te caDAlanI ghaNI bhakti karI, ane dhana vasra vigere ApavA vaDe tenA satkAra karIne tene ghera mAkalyA. te ja pramANe ziSye paNa vinayapUrvaka guru pAse vidyAnA abhyAsa karavA e A kathAnu tAtparya che. vaLI khIje prakAre vinayanI ja prarUpaNA kare cheHIti caMDALa deSTAnta mAM 64 ! vijAe kAsavasatie, dagasUro siri patto piDiA susa vaya'tA, suanihunavaNA ya apithvA ra6NA atha- dazakara ke keAI trikALa samAna karanAra triDI gAthA-2 67 kAsavasatiyAe kAzyapena nApitena samarpitayA ! dagasUyarA= trikAlastAnakartA kazvitrika Dika: siri =zriyam ! Iya-anainaprakAreNa / pRicchA agaNyA Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 397 kAzyapa ke. hajAme ApelI vidyAthI lakSmIne pAmyuM hatuM paraMtu pachIthI mRSA (asatya) bAlavAthI eTale potAnA vidyAgurune apalApa karavAthI te paDayo-naSTa vidyAvALA thayA. evI rIte eTale A dRSTAMta jANIne kRtaninjavaNu karavI arthAt zrutajJAna ApanArane apalApa kare e apathya eTale kamarUpI rogane vRddhi karanAra che ema jANavuM." 267. tridaMDinI kathA stabapura nagaramAM eka caMDila nAme ati kuzala hajAma rahete hato. te vidyAnA baLathI hajAmata karIne te astrAne AkAzamAM adhara rAkhate hate. ekadA keI eka tridaMDIe te hajAmane prabhAva joyo. tethI tridaMDIe te hajAmanI ArAdhanA (sevA) karIne tenI pAsethI te vidyA grahaNa karI. pachI te tridaMDI pharate pharate gajapura (hastinApura) mAM AvyA, te vakhate tyAM padyaratha rAjA rAjya karato hato, te puramAM jaIne te tridaMDI potAnA tridaMDane AkAzamAM adhara rAkhavA lAgyo. te joIne ghaNuM leke Azcarya pAmI tenI atyaMta pUjA (sevA) karavA lAgyA. te vRttAMta rAjAe paNa lokonA mukhethI sAMbhaLyuM tyAre teNe tenA pagamAM paDI (praNAma karI) vinaya pUrvaka pUchayuM ke "he svAmI! tame A tridaMDIne AkAzamAM rAkhe che, te kaI tapane prabhAva che ke vidyAne prabhAva che? tridaMDIe javAba Apyo ke "he rAjA! A vidyAnuM sAmarthya che. pharIthI rAjAe pUchyuM ke "kaho kenI pAsethI A cittane camatkAra karanArI vidyA tame zIkhyA?" tyAre te tridaMDIe lajajAne lIdhe te hajAmanuM nAma dIdhuM nahI, ane kalpita javAba Apyo ke "he rAjA ! pUrve meM himAvAna parvata para tapakaNakika anuSThAna vaDe sarasvatInI ArAdhanA karI hatI. te vakhate te devIe pratyakSa thaIne mane A aMbarAlaMbanI vidyA AvI hatI. tethI sarasvatI mArI vidyAguru che e pramANe te tridaMDI bolyA ke tarata ja teno AkAzamAM Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 upadezamALA, rahela tridaMDa khaDakhaDa zabda karato pRthvI para paDyo. tethI te atyaMta lajajA pAmyA ane lokee tene atyaMta dhikkAryo. prAMte te ati dukhI thayA. jema tridaMDI gurune apalApa karavAthI duHkha pAmyo, tevI rIte bIjA koI paNa je gurune apalApa karaze te teo duHkhI thaze. tridaMDikepadezaH pApA sayasaMmi vi jiyaloe, teNu IhaM ghosio abhAdhAo irka pi je duhatta, satta behe jiNavayaNe ra68 artha-"je manuSya eka paNa dukhAta (duHkhathI pIDita) satva (prANa) ne jinavacanane viSe (jinavacane vaDe) bodha pamADe che, te puruSe ahI (A lokamAM) rahyA thakA ja sakala jIvalekane viSe (cauda rAjalokane viSe) paNa amArI paha vagADA ema jANavuM." sammattadAyagANuM, dukhaDiyA bhavesu bahuesa savaguNameliyAhi vi, uvayArasahasakoDIhi ra6 artha-"ghaNA bhane viSe paNa sarvaguNamilita eTale (gurue karelA upakArathI) be gaNuM, traNa gaNo, cAragaNuM, ema karatAM karatAM sarva gaNa (anaMtaguNA) evA paNa hajAro karoDa upakAroe karIne paNa samakita ApanAra gurune pratikAra (pratyupakAra) kare azakya che, arthAt je gurue samakita ApIne upakAra karyo che tenAthI anaMtagaNuM karaDe upakAra karIne paNa tene pratyupakAra karI zakAtuM nathI, (thaI zakatI nathI) mATe samakitadAtA gurunI moTI bhakti karavI". ra69. have samakitanuM phaLa kahe che - gAthA 26 8-ImAdhAo amAripaTaha: duhad=du:khArtama baheyaI gAthA 269-6H pratikAra Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadaMzamALA 399 sammattemi u lazke, ThacAI narayatiriyadArAI divANi mAMsANi ya, marakasuhAi sahINAI ra7 artha "tuM punaH (vaLI) samakti pAme chate (jyAre samakita prApta thAya tyAre) narakagati ane tiryaMcagatinAM dvAra baMdha thaI jAya che (te gatiomAM janma thatuM nathI. kemake samakita pAmelA manuSya devAyu ja bAMdhe che, ane deva manuSyAyu ja bAMdhe che, tethI te dvArA baMdha thAya che. e ahIM tAtparya che, tathA deva saMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI ane mekSa saMbaMdhI sukhe potAne svAdhIna thAya che." 270. ahIM narakagati ane tiryaMcagatinA bhedo ghaNA hevAthI tenA dvAre ema bahuvacana vAparyuM che. vaLI bIje prakAre samakitanuM ja phaLa batAve che.kusamayasuINa mahayuM, sammatta jasTa susphiyaM hiyae . tasya jagamyakare, nANuM caraNuM ca bhAvamaheNuM mAra71 artha-"je puruSanA hRdayamAM kusamaya kRti ke anya dazanIone siddhAntanAM zravaNene mathana karanAruM (nAza karanAruM') evuM samakita surata (ati sthira) hoya che te puruSane jagatane viSe udyota karanArUM jagaprakAzaka kevaLajJAna ane bhava (saMsAra) ne mathana (nAza) karanArUM caraNa (yathAkhyAtacAritra) prApta thAya che. (tevA jJAna ne cAritrane udaya thAya che). arthAt samakita na hoya, te jJAna na hoya ane jJAna na hovAthI mekSa maLI zake nahIM. mATe mokSanuM mukhya kAraNa samakita ja che." ra71. suparicchiyasammatto, nANeNAloiyathasabhA ! nivvaNacaraNautto, Icchiyamathe pasAheI maracharA gAthA 270-ThaIyAI =sthApitAni-mudritAnIti yAvat ! muraka suhAIsahINuI =svAdhInAni ! gAthA 27ra-kuparIkSitasamyavA=suparijJAta samyapha vasyA nirvaNacaraNAyukta: Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 upadezamALA artha_"suparIkSita che samakita jenuM e (daDha samakitavALe) ane (daDha samakita karIne utpanna thayelA) samyapha jJAnavaDe jIvAdika padArthonuM saddabhAva svarUpa jeNe jANeluM che, ane tethI karIne ja je vraNa (aticAra) rahita (nirdoSa) cAritrane viSe Ayukta eTale niraticAra cAritramAM upayogavALe che, te puruSa Ipsita eTale manane ISTa evA mokSasukha rUpI arthane sAdhe che-siddha kare che, prApta kare che." 272. - have pramAdathI samakita malina thAya che, te daSTAMta karIne batAve che. jaha mUlatANae paMDuraMmi, durbannarAgabannahi bIbhacchA paDa hA, Iha sammatta pamAhi ra73 artha-"jema veta mULa tAMtaNAmAM (sutaranA taMtumAM) kALA, rAtA vigere kharAba varNavALA taMtuoe karIne vastranI zebhA bIbhatsa ke kharAba thAya che, tema pramAde karIne samakita paNa bIbhatsa-malina thAya che. mATe samakitanA zatrarUpa pramAdane tyAga kara yogya che e tAtparya che." ra73. naraesa suravanuM ya, jA baMdhaI sAgarovama IkkA paliAramANu baMdhaI, keDisahasANi divaseNu ra74 atha-se varSanA AyuSyavALe je puruSa pApakarma karavAthI narakagatimAM (narakagati saMbaMdhI) ane puNyakarma karavAthI devagatimAM (devagati saMbaMdhI) eka sAgaropamanuM AyuSya bAMdhe che te puruSa eka divase (se varSamAMnA dareka divase) duHkha sukha (naraka -svarga) saMbaMdhI palyopamanA karoDe hajAra jeTaluM AyuSya bAMdhe che, arthAt se varSanA divasene eka sAgaropamanA daza keDAcheDI palyopama sAthe bhAgAkAra karatAM teTalA AyuSyane bAMdhavAgAthA ra73-durbhAgava:-duSTo vaNe ya sa cAsI ga ta IyA gAthA ra74-divase Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upardezamALA 401 vALuM pApa ane (athavA) puNya eka divasamAM jIva upArjana kare che. mATe pramAdanA AcaraNano tyAga karIne niraMtara puNya upArjana karavAmAM udyama kara, ke A gAthAnuM tAtparya che."ra74. paliovamasakhijaje, bhAga je baMdhaI suragaNesa divase divase baMdhaI, sa vAsakoDI asaMkhija jA ra7pA artha-"je se varSanA AyuSyavALo narabhavamAM rahelA puruSa puNyAcaraNa vaDe devajAtinA samUhamAM palyopamanA saMkhyAmAM bhAgane (teTalA alpa AyuSyane) bAMdhe che, ( te puruSane pratidina keTalA karoDa varSa Ave? te uttarArdha gAthAmAM kahe che). te (devagatimAM palyopamanA saMkhyAmAM bhAgaparimANa AyuSyane bAMdhanAra se varSanA AyuSyavALo) puruSa divase divase (pratyeka divase) asaMkhyAtA karoDo varSanuM (AyuSya) bAMdhe che. eTale ke je palyopamanA saMkhyAtamA bhAganA varSonA vibhAga karIne so varSanA dareka divasamAM vaheMcIe to te dareka divase asaMkhyAtA karoDa varSa Ave." 275. esa kama naesa vi, buheNa nAkaNa nAma eyaM piA dhamaeNmi kaha pamAo, nimezamitta pi kAyA ra765 artha-"Aja kema narakane viSe paNa che (jANavo). eTale ke pApakarma karanAra so varSanA AyuSyavALe puruSa pratyeka divase asaMkhyAtA karoDa varSanuM narakAyuSya bAMdhe che te pUrve kaheluM puNyapApane upArjana karavAnuM svarUpa (nAma prasiddhArthaka che ) jANIne paMDita puruSe kSAMtyAdika daza prakAranA dharmanA ArAdhanamAM eka nimeSamAtra paNa pramAda (zithilatA) zA mATe karavI joIe ? sarvathA pramAda na ja karavo joIe?" 276. divvAlaMkAravibhUsaNuI, raNujajalANu ya gharAI rUvaM bhogasamuda, suralogasa kao kahayaM ra77nA gAthA-77 sUraesa ka = kutaH Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 upadezamALA - atha-A (manuSya) leAkane viSe suraleAkanI jevAM divya alakArA ( si'hAsana, chatra vigere) ane mukuTAdika AbhUSaNe, ratnAe karIne ujajavaLa (nimA~La) gRhA, rUpa ( zarIranu` saubhAgya ) ane bhAgasamudAya eTale bheganA sacAga ( e sava ) kathAMthI hAya ? " arthAt sarvathA na ja hAya. mATe dhakAne viSe udyama karavA, jethI tevAM sukha prApta thAya. e A gAthAne upadeza che. 277. devANa delAe, ja suraka ta naro suNie vi na bhaNuI vAsasaeNu vi, jassa vi jIhAsaya jajA 278 a' je ( kAIpaNa ) puruSane se| jihvA hAya tevA suNita (vAcALa ) mANasa paNa seA varSe karIne ( paNu ) devaleAkamAM devatAone je sukha che te sukhane kahI zakatA nathI; arthAt se| jihvAvALA vAcALa puruSa sAva sudhI devatAonA sukhanu ja vaSa~na karyAM kare, tepaNa te sukhanA vaNunane pAra Ave nahIM. teTalAM badhAM sukha devalAkamAM che; te bIjo sAdhAraNa mANasa te te sukhanu varNana zI rIte ja karI zake ? 278. naraaisu jAIM aiMkakhaDAi, dukhkhAI paramAMtirakAI / kA snehI tAI, jIvatA vAsakoDI vi // 279 // ,, aM. narakAne viSe ati karkaza ( dussaha ) ane vipAkanI vedanAe karIne parama tIkSNa-ati tIkSNa evA kSudhA tRSA pAravazyAdi duHkhA che, te du:khA ne karADa varSa sudhI paNa jIvatA evA kaco manuSya varNana karavA zaktimAna che? keAI ja zaktimAna nathI; arthAt te duHkhA satata kareADa varSo sudhI kahetAM paNa kahI zakAya teTalAM nathI, ' 279. karakaDadAha sAmala asivaNa veyara i pahara saaihiM / jA jAyAu pAti, nArayA ta ahamnaphala // 280 5 gAthA--280 yAya / caNA yAtanAH pIDAH kada nA Itya : Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 43 atha-"nArakIo karkaza dAha (agnimAM pakAvavuM), zAmali zAmali vRkSanAM patrovaDe aMganuM chedana), asivana (khaga jevAM pAMdaDAM hoya che tevA vRkSavALA vanamAM bhamavuM), vaitaraNI (vaitaraNI nAmanI nadInA tapAvelA sIsA jevA jaLanuM pAna karavuM) ane kuThArAdika seMkaDo jAtinAM praharaNa (zastro) vaDe aMgachedanateNe karIne je yAtanAo (pIDAo) pAme che. te sarva adharmanuM (dharma viruddha karelAM kRtyenuM-pApanuM) phaLa jANavuM." 280. have tiryaMcagatinAM duHkhenuM varNana kare che-- tiriyA kosaMkusArAnivAyavahabaMdhaNumAraNasayAI na vi iyaM pAvaMtA, paratve jaI niyamiyA huM tA ra8nA artha_"je tiryaMca (hAthI, ghoDA, baLada vigere) parabhave (pUrvabhave) niyamavALA thayA hatA, te A bhave teo kazA (koraDAne mAra), aMkuza, Ara (paroNA), nipAta (pRthvI para pADI nAMkhavuM), vadha (daMDAdikathI mAravuM), baMdhana (doraDA, sAMkaLa vigerethI bAMdhavuM) ane mAraNa (jIvitano nAza) te sarva dubena seMkaDAo pAmyA na hota, arthAt na pAmata." 2010 have manuSyagatinAM duonuM varNana kare che - AjIvasaMkilese, surakaM tuccha uddavA badyA nIyajamusiNA viya, ahrivAse A mAguse che 28ra che artha-"api ca (vaLI) manuSyabhavamAM jAvajIva (jIvana paryata) saMkaleza (mananI citA), tuccha-asAra-alpa kALa rahenAruM evuM viSayAdikanuM sukha, agni cera vigerethI utpanna thatA ghaNuM upadra, nIca (adhama) lokonA AkozAdika durvacana sahana karavAM ane aniSTa sthAne parataMtratAthI vasavuM. e sarve gAthA-281 kazAMkuzAranipAtavadhabaMdhanamAraNazatAni nivAI IhaI pAvita nimiA gAthA 28ra-bayA nIcajanAkrozanam ! Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazAmALA duHkhanA hetuo che." cAragohavahabaMdharogaghaNaharaNumaraNavAsaNAI maNusaMtA aja, vigevaNayA ya mANase 283 artha-"vaLI manuSyabhavamAM kaI paNa aparAdhane lIdhe kArAgRhamAM ruMdhana, daMDarikane mAra, rajaju zRMkhalA vigerethI baMdhana, vAta pitta ane kaphathI utpanna thatA rogo, dhananuM haraNa, maraNa ane vyasana (karNa), tathA manane saMtApa (cittane uga), apayaza (apakIrti), ane bIjA paNa ghaNuM prakAranAM vigopane (vagaNuM) e sarve jyAM (manuSyabhavamAM) duHkhanAM kAraNe che, tyAM (te manuSyabhavamAM zuM sukha che? kAMI ja nathI " 283. ciMtAsaMtAhiya, dAriAhiM duSpauttAhi ladhUNu vi mANumsa, marati kevi suniviSNu che 284 artha-"manuSyabhava pAmIne paNa keTalAeka prANIo kuTuMbanA bharaNapoSaNAdikanI citAe karIne ane caurAdikathI utpanna thatA saMtApe karIne tathA pUrvabhavamAM karelAM duSkarmoe prerelAM evA dAridya (nirdhanapaNuM) ane kSayAdika rogoye karI je suniviNa eTale atyaMta niveda-kheda pAmyA satA (kheDha pAmIne) maraNa pAme che. mATe evI rIte ciMtAdike karIne manuSyabhava niSphala javA deve cogya nathIkiMtu amUlya manuSya janma pAmIne ghama kAryane viSe udyama karo egya che e tAtparyartha che." 284. have devatAone paNa sukha nathI. te vAta kahe che- devA vi devaloe, divA bharaNuNajiyasarIrA je parivarDati tatto, te turaMka dAruNuM tesiM. ra8pa che artha-"devakane viSe divya alaMkArothI anuraMjita gAthA ra83-cAraganiha. cArake kArAgRhe rAdha: nirodha: ayasa gAthA 284 sthAI dAridRrakSiA=Arireza duHprayuktAbhiH duSkarma prayuktAbhiH saMbha: - - Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 403 ( alaMkRta-zAbhAyamAna ) che zarIra jemanAM evA devA paNa je te ( devalAka )thI pAchA paDe che-cave che, eTale devalAkathI cavIne azucithI bharelA evA garbhAvAsamAM Ave che, te tene ati dAruNu ( duHsahu ) duHkha che; tethI devaleAkamAM paNa sukha nathI. "285, ta... suravimANuvibhava, citiya cavaNuM ca devalAgA / abiliyaM ciya ja nayi, kuTTaI sayasara hiyaya 5286aa 66 atha - te ( prasiddha eTale atyaMta adbhuta ) devalAkanA vibhavane (ezvarya ne) ane te devalAka thakI cavanane manamAM vicArIne ( ci'tiya-citayiA-vicArIne e padanA ghaTAlAla eTale DhAkarInI vacce rahelI lAlA-nA nyAye karIne banne ThekANe sabadha karavA ) eTale ke suravimAnanA vaibhava kAM ? ane have nIca rasthAnamAM ( mRtyulokanA garbhAvAsamAM) upajavuM' e kayAM ? eve vicAra karIne teenuM hRdaya jethI karIne se| prakAre ( seMkaDA kakaDA thaI ne ) phATI thatuM nathI ja, tethI karIne ati baLavAnaati kaThaNu ja temanuM hRdaya che, paNa keAmaLa nathI; arthAMta hRdaya zatakhaDa thaI javu' joe. eTalu' badhu' teone duHkha che." 286, krIthI devagatinA prakRSTa duHkhanu' ja varNana kare che-- isAvisAyamayakAhamANamAyAlAmehi evamAI huM / devA vi samabhibhUyA, tesi katto suhaM nAma A28LA a- devA paNa IrSyA (paraspara matsara), khIjA devAe karelA parAbhavathI utpanna thayelA viSAda, mada (aha'kAra), aprItirUpa krodha, mAna ( paranA guNunuM asahanapaNuM ), mAyA (kApayavRtti) ane lAbha (guddhi-Asakti) e vigere cittanA vikArAthI atya'ta parAbhava pAmelA hoya che, te teone paNa sukha kayAMthI hoya ? sukhanuM nAma paNa kathAMthI hAya? na ja hAya. 287. gAthA 286ciMtIya / skuti / samasakkara =zatakhaMDa' yathAsyAntathA / gAthA 287 mAMyalAbhehi / katto-kuta; / ,, Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 upadezamALA dhamma pi nAma nAkaNa, kIsa purisA sahati purasANuM sAmitte sAhINe, ke nAma karijaja dAsatta zara88 artha-"nAma e avyaya prasiddha arthamAM che. eTale ke duHkhanuM nivAraNa karavAthI ane mokSasukhane ApavAthI prasiddhine pAmelA evA dharmane jANIne puruSo zA mATe bIjA puruSanI AjJAne-hukamane sahana karatA haze? ( hukama uThAvatA haze ?) kemake manuSya sarve samAna avayavone dhAraNa karanArA che. (AjJA karanAramAM ne AjJA uThAvanAramAM avayavane kAMI pheraphAra nathI). svAmIpaNuM potAne svAdhIna chatAM kyo mANasa dAsapaNuM (aMgIkAra) kare ? keI na kare. eTale bIjAnI AjJA uThAvavAnI jema je zrIjinezvaranI AjJA uThAve, te teo sarvanuM svAmI paNuM pAme tema che, mATe jinaprarUpita dharmanI AjJA mAnavI joIe."288 saMsAcAramAM cAra va, Avaliyarsa baMhi uvi jasa maNe se kira Asanasiddhipahe pArala artha--" kArAgRhanI jevA A cAra gativALA saMsAranA bhramaNamAM kamarUpa baMdhanoe karIne pIDA pAmelA (baMdhAyelA) evA je puruSanuM mana udvega pAmeluM hoya, te puruSa nizca Asannasiddhipatha ( jene siddhi mArga najIkamAM rahelo che te) jANa, A parimita saMsArInuM (jenA saMsAranuM pramANa thayuM che tenuM) lakSaNa che." 289. AsanakAlabhavasiddhiyarasa, jIvasa lakhaNuM iName visayasuhesu na rajajaI, savvasthAmasu ujajamaI ra90 artha- "jenI alpakALamAM ja bhavathakI-saMsArathakI siddhi gAthA 288-kIra=kimathuma purisANa puSpAjJA ! gAthA 289-cArayava ! vilIyasAcArake iva=kArAgAre Iva ! AvI liyamsa=ApIDatasya ! kira=kilA gAthA 290-ImeIdam savatthAme su-sasthApnA prAkRtatvAtRtIyAthe saptamI Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 407 upadezamALA (mukti) thavAnI che evA jIvanuM e lakSaNa che ke-te jIva pAMca indriyanA zabdAdika viSayamAM rajita-Asakta thato nathI, ane savuM ke sarvatra ( tapa-saMyamAdikanA anuSThAnamAM) pitAnI sarva zakti vaDe udyama kare che." 290. ahIM gAthAmAM prAkRta bhASA hovAthI tRtIyanA arthamAM saptamI vibhakti che. huja va na va dehabala, dhiimaIsarUNa jaIna ujajamasiA asthihisi cirakAlaM, balaM ca kAlaM ca saMte ra91 artha- "he ziSya! dehanuM baLa-zarIranuM sAmarthya hoya ke na hoya, te paNa je tu ghati (mananI dhIraja), mati (pitAnI buddhi) ane sattva-sAhasa vaDe karIne (dharmamAM) udyama karIza nahIM, te pAchaLathI baLane (eTale zarIranuM sAmarthya hAla nathI ema) tathA kAlane (eTale A ja dharma karavAno kALa nathI ema) zaca karato (vicAra karato cirakALa sudhI saMsAramAM rahIzabramaNa karIza--tAre bhramaNa karavuM paDaze, arthAt dharma nahIM karavAthI tuM pAchaLathI ghaNu kALa sudhI zeka karIza ke have zuM karuM ! zarIramAM sAmarthya nathI. ema tAre zeka karavAne vakhata Avaze." 291. laddhibriyaM ca behi, akarite nAgamaM ca patyiMte annadAI vohiM, lappaNi koNa mulleNuM mArA artha-"he mUrkha ! A bhave prApta karelI badhIne (jainadharmanI prAptine) nahIM karate (nahIM Acarata) ane anAgata eTale AvatA bhava saMbaMdhI dharmanI prAptinI prArthanA karate (Icchato) evo tuM bIjA bhavamAM te bAdhIne kayA mUlya karIne pAmIza ? arthAt A bhavamAM tuM dharmane pAmyA chatAM tenuM ArAdhana karatA nathI, te AvatA bhavamAM tuM zI rIte tene gAthA 291 dhiyasantaNu! asthihisi=AsthAsyasi. soyaM te ! gAthA ra92 laddhiliyaM = labdhAmA lajisi meleNa mulleNa. ine athata . te AvatI Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA pAmIza?" ra92. pharIthI dharmanA udyamarahita puruSone upadeza Ape che- saMdhayaNa kAlabaladUsamArUyAlaMbaNAI dhittaNuM savaM ciya niyamadhura, nirajajamA pamuaiti ArA artha "nizvamI (AlasyavALA) manuSya sahanana (Aje prathamanA jevuM baLavAna saMghayaNa nathI), kALa (hAla duSkALa vate che), baLa (prathamanA jevuM Aja baLa nathI), duSamakALa (hAla pAMcame Are vate che), ane aruja (Aja nIrogIpaNuM nathI mATe zI rIte dharma thaI zake?) evI rItanA AlaMbanene grahaNa karIne (javAba daIne) prApta thayelI cAritra, kriyA, tapa vigere sarva niyamanI dhUMsarI (bhAra) ne "ciya" ke nakakI mUkI de che, paNa tevuM AlaMbana levuM yeAgya nathI. kemake samaya pramANe ALasa tajIne yathAzakti dharmamAM udyama kara jeIe." 293. kAlassa ya parihANI, saMyamagAI natyi khinnAI jayaNAI vadiyavaM, na hu jayaNA bhaMe aMgaM che 294 artha "vaLI "divase divase kALanI hAni thatI jAya che, ane saMyamane gya evA kSetre paNa hAlamAM rahyAM nathI; tethI zuM karavuM ?" e rItanA ziSyanA prazna para guru uttara Ape che ke-catanA vaDe eTale yatanA pUrvaka vartavuM kemake "huM" ke nizcayatanA rAkhavAthI cAritrarUpI aMga bhAMgatuM nathI-cAritrarUpi aMgane bhaMga thato nathI vinAza thatuM nathI. tethI karIne rAtanA pUrvaka yathAzakti cAritrane viSe udyama karavo, e tAtparyA che." ra4. samiIkasAyagAravadiyamayakhaMbharaguttIsa sajajhAyaviNuyatavasattio a. jyaNa suvihiyANuMrapA gAthA 293 rUyADaMbaNAI ! gAthA 29pa-die ! Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 409 kr artha - sAruM' ( zAlana ) che vihita ( AcaraNa ) jemanu evA suvihita sAdhuone (sAdhuee ) iryAdika pAMca samitinu pAlana karavu, krodhAdika kaSAyanA nigraha karavA, Rddhi, rasa ane sAtA e traNa gAravanuM nivAraNa karavu, indriyAne vaza karavI, jAti vigere ATha prakAranA maDhanA tyAga karavA, nava prakAranI brahmacarya zruptinuM pAlana karavu. tathA vAcanAdika pAMca prakAranA svAdhyAya karavA, daza prakAranA vinaya karavA, khAdya ane abhya tara bheda karIne khAra prakAranuM tapa karavuM', tathA peAtAnI zaktinuM geApana karavu nahIM. ityAdika yatanA karavI joIe. ,, 295. have catanAnuM ja nirUpaNa kare che. jugimatta taridaThThI, payaM payaM cakhkhaNNA viseAhiMtA / avyakhittAutto, riyAmie muNI hAI ! 296 / artha " yugamAtra (cAra hAtha pramANu) kSetranI aMdara diSTa rAkhanAra, pagale pagale cakSu vaDe pRthvInuM vizeAdhana karatA eTale sArI rIte avalAyana karatA, tathA zabdAdika viSayamAM vyAkSeparahita ( sthira manavALA) hAvAthI dharmadhyAnamAM ja rahele evA suni ( trikALane jANanAra ) IryA ( gamana ) ne viSe samita eTale sArI rIte upayeAgavALI (IyA~mitinuM pAlana karanAra) kahevAya che. ,, 296. kaja bhAsaTha bhAsa, aNuvajamakAraNe na bhAsan ya viggahavisattiyaparivajiA a jai bhAsaNAsami||297nA atha jJAnAdika kArya satta (upadezAHi-paDanapAnAdi nimitta ) anavadya (nirdoSa ) bhASA ( vacana ) ele, ane kAraNu vinA Ale ja nahIM, tathA cAra vikathA ane viruddha vacana gAthA 296-visehatA ! mAthA 297~bhAsa'| visettiyA vigag / vikathA ya biruddhavacatajana g tAbhyAM parivarjitaH / Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 upadezamALA belavA (ciMtavavA) e karIne varjita (rahita) e yati bhASA samiti eTale belavAmAM sAvadhAna kahevAya che." ra7. bAyAlamesaNAo, yahudIse ya paMca saheI so esaNAI samie, AjIvI annahA heI che ra98 artha-baje beMtALIza prakAranI eSaNa (AhAranA deSa) ne tathA saMyojanA vigere pAMca prakAranA bhajananA doSone zuddha kare che, eTale tevA doSarahita AhAra kare che te (sAdhu) eSaNA ( AhAra) ne viSe samita (upagavAna) kahevAya che, (eSaNAsamita kahevAya che). anyathA eTale azuddha ane doSathI duSTa thayele AhAra grahaNa kare, to te AjIvI-AjIvikAkArI kahevAya che. eTale sAdhune veSa dhAraNa karIne tenA vaDe A jIvikA (udAranirvAha) karanAra kahevAya che." 298. puvicakhU parikhiya, pamajijauM je kaI gihunAM vA AyANabhaMDanikhakhevaNAI, samio muNI hAI rahyA artha-"je (muni) prathama vastu grahaNa karyA pahelAM cakSuvaDe parIkSA karIne (sArI rIte joIne) pachI rajoharaNAdika vaDe pramArjanA karIne (puMjIne) kaI paNa vastu bhUmi para sthApana kare (mUke) che, athavA bhUmi parathI grahaNa kare che, te muni AdAna (bhUmi parathI vastunuM grahaNa) ane bhAMDanA (upakaraNanA) nikSepa (pRthvI para sthApana) ne viSe samita (sAvadhAna) hoya che. arthAt yatanA (jayaNA) pUrvaka kaI paNa vastune grahaNa karato athavA mUkate sAdhu AdAna nikSepaNasamita kahevAya che." 299 uccArapAsavaNakhelajallasiMdhANa e ya pANuvihI suviveeIese, nimite hAi samio 300 gAthA 288-bhAyaNadosaI bhoyaNAdaseyA esaNAsamie esaNAIsamio ! gAthA 299-cakakhu gigI. nikakhevaNAe gAthA 300-suviIe-suvicita-samyapha dhita che - Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 411 "" artha - uccAra ( vaDInIta ), prasavaNu ( laghunIta ), khela ( sukhanA maLa-kapha vagere) jalra (zarIranA mela ); ane siMdhANu (nAsikAnA mela) tathA ca zabde khIjA paNa pariSThApana karavA caiAgya ( paraThavavA yAgya ) azuddha bhaktapAna vagere-te sarvane suvivikta eTale trasasthAvara jaMturahita evA sArI rIte zeAdhelA pradezane viSe pariSThApana karatA ( paravatA ) muni te samitivALA eTale pAriApanikA samitivALeA hAya che-kahevAya che." 300. kADhA mANA mAyA lAbheA hAseA raha ya araI ya sAgA bhaya durgaMchA, paccakhkhakalI ime sabve // 301 / artha - krodha ( aprIti ), mAna ( bIjAnA guNanu asahana), mAyA (kapaTa), leAbha (gRdhratA ), hAsa ( hAsya ), rati ( prIti ), araMti ( aprIti ) zeAka, bhaya ane jugupsA e sarve sAkSAta kali-kalezarUpa che. e dazene-klezarUpa jANavA," 301. prathama krodhanA bheda ( paryAye!) kahe che ( kAhA kalahA khAro, avaruppuramacchara aNusae A caDattaNamaNuvasamA, tAmasabhAve! a satAvA // 302aa nicchADaNa niSna Nu, nirANuvattittaNa asa vAsA / kayanAsA e asamma, badhaI dhacikaNu kamma 13039 // yugmam // atha -" krodha ( aprIti mAtra ) kaLaha ( vacananI mArAmArI ) khAra ( khIjApara duSTa Azaya rAkhavA ), paraspara masara ( mAMhAmAMhe matsara-adekhAI dhAraNa karavI ), anuzaya ( pazcAttApa eTale krodha karavAthI pAchaLathI pazcAttApa thAya che, mATe anuzaya paNa krodhanu' nAma kahevAya ), ca Dala ( bhRkuTi caDAvavI-vAMkI karavI ), anupazama (upazamane abhAva-zAMtapaNuM na rAkhavuM te ), tAmasa bhAva ( tameguNu rAkhave! te), ane sattApa ( e save krAdhanA pAMca-bIjA nAma che ). 302. vaLI ni ATana ( krodhathI AtmAnuM milana ' ) nilsana ( krodhathI bIjAnI tarjanA Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 upadezamALA karavI), nirAnuvatitva (krodhathI bIjAnI marajI pramANe na cAlavuM na vartAvuM ), asaMvAsa (parivAra sAthe na rahevuM dhathI mANasa ekalo vicare che, mATe asaMvAsa paNa krodhane paryAya kahevAya), kRtanAza (keIe karelA upakArane nAza kare ) tathA azAmya (sama paNAno abhAva) e sarve krodhanA phaLarUpa hovAthI keLanA paryAya che. temane viSe vate jIva gADha cikaNuM (atyaMta kaTurasavALAM nikAcita) karma bAMdhe che. mATe ke dhane tyAga kara. e ahIM tAtparyArtha che." 303. have mAnanA paryAye kahe che - mANe maya haMkAro, paraMparivAo e attaukakkariso para paribha viya tahA, parassa niMdA asUA ya 304 hIlA nivayArittaNuM, niravaNamayA aviNuo a. paragaNupacchAyaNayA, jIvaM pADaMti saMsAre 30pA yugyam artha-"mAna eTale sAmAnya rIte abhimAna, mada (jAti vigerene utkarSa ) ahaMkAra ( ahaMtA-huMkAra). parane (anyane parivAda (avarNavAda-te paNa mAnanuM nAma che ), ( a-ca) ane AtmatkarSa (potAno utkarSa-ApavaDAI (apicane artha samuccaya-samudAya rUpa che ); tathA paraparibhava (bIjAne parAbhava kara), paraniMdA (bIjAnI niMdA karavI) asUyA (bIjAnA guNone viSe daze pragaTa karavA doSano Aropa kare ) 30. hIlA (bIjAnI hIna jAti vagere pragaTa karIne tenI hIlanA karavI), nirupakAritva ( koIne paNa upakAra kare nahIM te) niravanAmatA (stabdha-akkaDapaNuM-anamratA), avinaya (gurune dekhI ubhA na thavuM, Asana vigere na ApavuM te), ane paraguNaprachAdanA (bIjAnA jJAnAdika guNonuM AcchAdana karavuM-DhAMkI gAthA 304 asUyA ! gAthA 305-parachAvaNayA pADati ! Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamAMLA 416 devA te). A sarve mAnarUpa athavA mAnanA phaLarUpa hevAthI mAnanA paryAya che. temanuM sevana karavAthI teo prANIone caturgati rUpa saMsAramAM pADe che-nAMkhe che. mATe teo zatrunuM kAma karanAra hovAthI (zatrurUpa hevAthI) tajavA gya che." 305. have mAyAnA paryAye kahe chemAyA kuDagi pachannapAvayA, kuDakavaDavaMcaNayA sabUthaasammA, paranioNvAvahAro a 306 chala lobha savaIyo, guDhAyArattaNuM maI kuTilA vIsaMbhaLAyaNuM piya, bhavakaDisaesa vi naDaMti 307yumem artha-"mAyA-sanmAnya mAyA, kuDaMgi te mahAgahana (gADha -nibiDa mAyA), pracchannapApA te chAnI rIte pApakarmanuM karavuM, phUDa (cha). kapaTa, vacanatA (mAyA vaDe bIjAne chetaravuM te), sarve padArthono asadabhAva (asaprarUpaNa) eTale hoya bIjuM ane kahevuM bIjuM, paranA nikSepa ( nyatsa- thApaNuM)no apahAra (ALavavuM) te paranyAsApahAra, ca ke. ane mAyAvaDe parane chaLe mATe chaLa paNa mAyAne paryAya che, chama te cha, saMvyatikara (potAnuM kArya sAdhavA mATe mAyAvaDe gAMDuM banavuM), gUDhAMcAritva (mAyAvaDe gupta vicaravuM), kuTila (vaka) mati, ane vizvAsaghAtaH e sarve mAyAnA paryAya che. te mAyA se keTI saMsArane (bhavane) viSe paNa naDe che-duHkhadAyI thAya che, arthAt mAyAvaDe bAMdhelA karmo koDogame bhava thaI gayA chatAM paNa bhogavyA vinA kSaya pAmatAM nathI. mATe te tajavI-' 316-307. have lobhanA bheda kahe che - labhe asaMcayasIyA ya, kiliThThANuM aImamatta kapanamaparibhege, navina ya Agalle che 388 che gAthA 307-saMvare ! guDhAyAstiNuM kuDiLa gAthA 30 -lidattaNuM Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 upadezamAMLA mucchA aibahudhalAbhayA ya, taCAvabhAvAya ya saMyA / meAMti mahAdhAre, jaramaraNamahasamudmi 5309 yugmam|| a--" lAbha-sAmAnya lAbha, atisa'cayazIlatA (lAlavaDe eka jAtanI athavA dhaNI jAtanI vastune ati saMcaya karavAnA svabhAvapaNu), kliSTatva (leAbhavaDe mananI kilaSTatA-kaluSatA, (ati mamatva (vastupa2 atya'ta mamatA-mArApaNu' ), kapyAnnanA aparibhAga (bhAgavavA cAgya annAdika vastunA aparibhAga eTale te na bhAgavatu' ane kRpaNutAne lIdhe kharAba annane paNa nAMkhI na detAM khAvu. te), adhAdika vastuo nAza pAme chate ane dhAnyAkrika vastuAne vinAza thaye chate Agala eTale rAgAdika utpanna thavA, te naSTa vinaSTAkalpya nAmanA lAbhaprakAra kahevAya che. 308. tathA mUrchA (mUDhatA--dhana upara tIvrarAga ), atimahudhanalAbhatA (ghaNA ghana upara atya'ta lAbhapaNu^) tathA sadA-sadA tadghAvabhAvanA ( lAbhapaNAe karIne manamAM te ja bhAvanu` vAra'vAra ciMtavana- karavu')-e save lAbhanA sAmAnya ane vizeSa bhede che. te sa'sArI (prANI ) ne mahA ghera ( ati bhayaMkara ) jarAmaraNanA pravAharUpa mahAsamudramAM eLe che-DuvADe che-mATe tevA dAruNa DhAbhanA tyAga karavA caiAgya che." 309. eesa je na vikejA, teNa appA ja inA / maNuANu mANijo, devANu vi devaya... huA 310nI artha.... e krodhAdika kAyAne viSe je ( tattvajJa ) puruSa nathI vartatA-kaSAyAne nathI karatA, te puruSe peAtAnA AtmAne yathAsthita ( satya-kamathI bhinna-zuddha svarUpavALA ) jANelA che ema samajavu', ane te puruSa manuSyeAne mAnanIya tathA indrAdika devAnA paNa daivata rUpa ( indrone paNa pUjya ) thAya che. 310. have te kaSAyAne sarpAdikanI upamA Ape che l Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 upadezamALA je bhAsuraM bhujaMga payaMDadADhAvisaM vighaTeI ! to ciya tarasaMto, rosabhaaMgovAmiNuM 311 artha_"je puruSa bhAsura (raudra-bhayaMkara) ane jenI dADhamAM pracaMDa vizva raheluM che evA bhujAMga (sarpa)no (lAkaDI vigerethI) sparza kare che, to nize te sarSathakI ja te (puruSa)ne aMta (maraNa) thAya che. A rIdra roSa (kopa) rUpI bhujaMganuM ahIM upamAna jANavuM eTale ke roSa bhujaMgane paNa sparza karyo hoya te te saMyama (cAritra) rUpI jIvitano nAza kare che. mATe dra sapanI jema tene tyAga karavo. " 311. je Agale matta, kayaMtakAlavama vagadaM so teNuM ciya gujajai, mANagaIdeNu IyuvamA 312aa artha-"je (ajJAnI) puruSa madonmatta ane kRtAMtakALa (maraNakALa)nI jene upamA che tevA ati bhayaMkara vananA gajendranuM AkarSaNa kare che-grahaNa kare che. te mUkha puruSa nizca te vanagajendra vaDe cUrNa karAya che, arthAt haNAI jAya che. e pramANe ahIM mAnane gajendranI sAthe upamA jANavI. eTale ke mAna rUpI gajendra paNa zamarUpI AlAna (baMdhana) staMbhanA bhaMgAdika moTA anarthane kare che, mATe tene tyAga karavo." 312. visavallImahAgahaNuM, je pavisaI sAvAyapharisavisaM! se acireNuviNasaI, mAyAbizavaligahaNasamA 313 artha-"je puruSa anukULa vAyunA sparzathI ja viSavALA gAthA-311-bhuyaMga bhAsu-raudra rosabhuyaMga ! gAthA 312-AgaleI=AkarSayati-guhUNAti vaNagamaMda bujaI gujaIzvezyate-cUrNakiya te mAgayadeNa IlyamupamAM gAthA-313 visavalli sAnukUlavAtasparza viSa viSavallIgahana viSavallIvana tena samA Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 upadezamALA (jene vAyunA sparzathI ja viSa caDatuM hoya tevA) viSavalInA moTA vanamAM praveza kare che te ceDA ja kALamAM vinAzane pAme che. evI rIte mAyA paNa viSavalalIne vA jevI jANavI. arthAta tenA pa-saMbadha mAtrathI ja samakita cAritrAdi guNa vinAza pAme che." 313. ghare bhayAgare sAgaraMmi, timimagaragAhapUmi je pavisaI se visai. lobhamahAsAgare bhIme 314. artha "je manuSya ghora (rIdra), bhayanA sthAnarUpa ane masya, magara tathA grAha vigere jaLajatuethI pUrNa evA sAgarane viSe praveza kare che te manuSya bhayaMkara evA lebharUpI mahAsAgarane viSe praveza kare che. " arthAt jema samudramAM peTele manuSya anarthane pAme che, tema lebhArUpI samudramAM paDelo mANasa paNa meTA anarthane pAme che." 314. guNadosavahuvisesiM, paya payaM jANiUNu nIsesa dosesu jaNe na virajajaitti, kammANa ahigAro 31pa artha-" (mekSanA heturUpa jJAnAdika) guNamAM ane (saMsAranA heturUpa kodhAdika) doSamAM meTA vizeSa (ghaNuM aMtara) che ema zrI sarvajJakathita siddhAntamAMthI padya pade niHzeSa (samagra rIte) jAne paNa manuSya (leka) krodhAdika domAM (deze uparathI) virakta thatuM nathI, e kamane ja adhikAra (doSa) che. arthAt jANatA chatAM paNa karmanA vazathI ja dozene tajI zakti nathI. " 315. gAthA 314 gAhapaurami 1 ahIM ema samajavuM ke je lebharUpiI mahAsAgaramAM praveza kare che te mahAbhayaMkara jaLajatuvALA samudramAM praveza kare che. kAraNa ke tenA jevA ja anartha-balake tethI paNa vizeSa anarthane te pAme che. gAthA 31pa-TUnise ! kamaNAdhikAro-devI ! Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 upaEAmALA aTTahAsa kelIkilattaNuM hAsakhi jamagaI kaMdarpa uvahasaNuM parasTa na karati aNagArA 316 ' artha_"anagara (ghara vinAnA-gRhasthAzramarahita-sAdhuo) bIjA mANasane (bIjA sAthe) aTTahAsya ( khaDakhaDa hasavuM), bIjAnI kaDAmAM asabaddha vacananuM bhASaNa (bolavuM), hAsya vaDe bIjAnA aMgane vAraMvAra peza karo (khasakolIyAM-gadagadIyAM karavAM), eka bIjA sAthe samakALe hAthatALIo devI, kautuka karavuM ane upahAsa-sAmAnya hAsya karavuM, eTalAM vAnA karatA nathI." 316. Iti hAsyadvAra. have ratidvAra kahe che... sAhUNaM apUI, sAsarIpaloaNu tane araI susthiannA apaharisa ya nathi susAhuNuM 31chA artha-"sAdhuone AtmAnI ruci eTale mane zIta, Apa vigere na lAgo evI zarIra para mamatAvALI Atmaci, pitAnA zarIrane (rUpane) AdarzAdikamAM javuM, zarIra durbala thaI jaze ema dhArI tapasyAmAM arati karavI, huM bahu suMdara chuMsArA varNavALa chuM. e pramANe potAnI prazaMsA karavI ane lAbha prApta thaye atyaMta harSita thavuM-ATalA ratinA prakAre uttama sAdhuone hotA nathI; arthAt sAdhueAe tevI rati karavI nahIM. " 317. have aratikAra kahe cheurdhvaprao A araNamao a, aramaMtiyA ya araIyA kalamalo a akhegagayA tya, karo suvihiyANuM 318 gAthA 36-jamagasTa : hAsakhitu-hAna parAgaTya punaH punaH parzana kApa ! gAthA 317 sAhUNa araha aIparisaM cA atipraharSa: naOiu gAthA 318-uvakayA kalama Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 upadaMzamALA artha-"suvihita sAdhuone uga (dharmasamAdhithI calita thavuM), paMcendriyonA viSayamAM mananuM atize javuM, dharmanA viSayamAM (dharmane viSe) mananuM aramaNa paNuM (vimukha paNuM ), arati (atyaMta cittane uga), kalamala eTale viSayamAM mananI vyAkulatA (vyagratA), tathA anekAgratA eTale manamAM saMbaMdha vinAne vicAra kare ke huM amuka khAIza, amuka pIza, amuka paherIza vigere e sarve mananA saMkalpa aratinA hetu hovAthI suvihita sAdhuone kyAMthI hoya?" arthAt na hoya. 318. " have zekadvAra kahe che. soga saMtA adhiI ca, manuM ca maNusse ca kAna santabhAvaM, na sAhudharmAmi Iti 319 artha--"pitAnA saMbaMdhInA maraNathI zeka karavo, saMtApa (atyaMta ucATa karo, adhRti (are ! huM zI rIte AvA gAmane athavA AvA upAzrayane choDI zakIza? ema vicAravuM), manyu (IndriyAne rAdha athavA vikalatA), vaimanasya (cittanI vikalatA eTale ke zekavaDe AtmaghAtane vicAra karavo), kAruNya (DuM aMdana karavuM), tathA annabhAva te mATethI rudana karavuM A sarve zakanA bhedomAMthI eka paNa prakArane sAdhuo IcchatA nathI -karatA nathI." 319. have bhayadvAra kahe che - maya saMkheha visA, magnavibhe vibhIsiyAo A paramaggadaMsaNANi ya, daDhadhamANuM karyo huti che kara che artha-"kAtara paNa (bIkaNapaNuM) e karIne akasmAta bhaya pAmave, saMga eTale carAdikane joIne nAsI javuM, viSAda te dInatA, mArgavibheda te mArgamAM siMhAdikane joIne trAsa pAma, gAthA 319-adhayaM sahudhammAMmigAthA 320-vibhIsIyAoe paramagna harisaNANi Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haidezamALA 419 vibhISikA te vetAla-bhUta vigerethI trAsa pAmavo (A be prakAra jinakapIne mATe ja jANavA), tathA bhayathI athavA svArthathI paratIthikanA mArganI prarUpaNA karavI athavA bIjAone bhaye karI mArga dekhADayo. A sarve bhayanA prakAro dRDha dharmavALA sAdhuone kahyAMthI hoya?" na ja hoya. 320. have jugupsA dvAra kahe che - kucchA cilINamalasaMkaDesu. ulleva aNiresA cakhuniyattaNumasubhesu, nathi dakvesu daMtANuM 3ra1 che artha--apavitra male karIne bharelA evA (mRta kalevare) ne viSe kusA (jugupsA), aniSTa evA malina deha ane vastrAdikane viSe (tenI upara) udvega tathA azubha eTale jenuM kIDAoe bhakSaNa karyuM hoya evA kUtarA vigere padArthone joIne netrane (daSTine) pAchAM vALavAM. e sarve jugupsAnA prakAra dAMta (sAdhuo)ne hetA nathI." 321. eyaMpi nAma nAUNa, mujhiyavaMti nUNa jIvasa pheDeUNa na tIraI, aIbalie kammasaMghAo ! 3rara ! atha- "nAma (prasiddha) eTale jinabhASita evA te pUrve kahelA kaSAyAdikane jANIne paNa nize zuM jIvane mUDha thavuM gya che? arthAt yegya nathI (tyAre zA mATe jIva mUDha thatA haze? tene javAba Ape che ke-) te paNa jIva te kaSAyane dUra karavA zaktimAna thatuM nathI. kemake karmasaMghAta-ATha karmanA samudAya ati baLavAna che, jethI te karmane parAdhIna thayela A jIva akAryanI sanmukha thAya che, akArya karavA tatpara thAya che."322. gAthA 3ra1-malasAhilesu cilaNa zabdana apavitrA daMtANuM=dAMtanAM-muninAM gAthA 322-mujiyavaMpi ! Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezameLA jahajaha bahusuo sammao a, sIsagaNusaMparivuDo A aviNichie asamae, taha taha siddhatapaDiNIot323 artha--"jema jema bahuta (ghaNuM mRta jeNe sAMbhaLyuM che eve athavA jeNe ghaNuM tane abhyAsa karyo che evo) thaye, tathA ghaNA (ajJAnI) lokone saMmata (IsTa) thaye; vaLI ziSyanA samUhavaDe (ghaNA parivAravaDe) parivRta thaye, te paNa jo te samaya (siddhAntomAM anizcita (rahasyanA jJAnarahita) eTale anubhavarahita hoya, te tema tema tene siddhAntanA pratyenIka (zatru) jANa; arthAt tattvane jANanAra cheDA zrutavALa hoya te paNa te mekSamArgane ArAdhaka che, paNa bahuzruta chatAM tava jANa na hoya te te mokSamAgane ArAdhaka nathI paNa virAdhaka , ema jANavuM."323. have dvigArava viSe kahe che --- pavarAI vacchapAyAsaNo vagaraNAI esa vibhavo me. aviya mahAjaNaneyA, ahaMti aha IgAravio 3ra4 artha-"A pravara (pradhAna) evAM vastro, pAtro, Asane ane upakaraNe vigere mATe vibhava (vaibhava) che. (apicapharInA athavA samuccayanA arthamAM che.) vaLI huM mahAjana eTale pradhAnajanane viSe netA (nAyaka) chuM. mahAjanane AgevAna chuM ema vicAranAra trAddhigAravavALa kahevAya che, athavA aprApya ( nahIM prApta thayelI) RddhinI vAMchA karanAra paNa dvigAravavALe kahevAya che." 324. have rasagArava kahe che - arasa virase lUhuM jahovavatna ca nichie bhutta nidrANi pelANi ya, magnaI sagArave giddho che. 3rapa che gAthA kara-vihe ! avia-apica ! daha vRMgArAo * gAthA 32pa-nija chae. jutta: bhUkaM=lUkSa-rUkSa : Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 41 a- rasagAravane viSe zuddha (lAlupa) thayele! manuSya (sAdhu) bhikSAne mATe krUratAM jevA prApta thayA tevA arasa ( rasa rahita ), virasa ( jINu thayeleA) ane vAla vigere rUkSa ( lukhe ) AhAra khAvAne icchatA nathI; ane snigdha (snehavALA) eTale ghaNA ghIvALA tathA pezala (puSTi karanArA ) AhArane mAge che-iche che tevA sAdhune rasagArava eTale jillAnA rasanA gAravamAM gRddha jANavA. A rasagAravAnuM svarUpa jANavuM...." 325. have sAtAgArava kahe che suslRsai sarIra, sayAsavAhaNApasaMgapare!! sAyAgArathaguruo, dukhkhuM na deI akhANI | 326 // atha-- pAtAnA dehanI zRzraSA ( snAnAdikavaDe zAlA ) karanAra tathA kAmaLa zayana ( zayyA ) ane Asana ( pAdyapITha ) vigerenI kAraNa vinA vAhanA (sevA)nI bhAgavavAnI AsaktimAM tatpara evA sAtAgAravavaDe guru (bhAre) thayelA manuSya (sAdhu ) potAnA AtmA duHkhane ApatA nathI, eTale peAtAnA AtmAne duHkha detA nathI." te sAtAgArava jANavA. 326. have indriya dvAra kahe che tavakulacchAyAbhase, poMDiccaksa! aNupaheA ! vasaNANi raNamuhANi ya, ghadiyavasA ahati AkarA atha khAra prakAranuM tapa, kuLa ne pitRpakSa ane chAyA te peAtAnA zarIranI gheAbhA e traNenA bhraMza ( nAza), pAMDitya (cAtuya )nI phesaNA te malinatA, aniSTa patha (mahA sa sAramArga)nI vRddhi, aneka prakAranI Apatti, maraNa vigere vyasana gAthA 326-sussAi| dukhanaI : gAthA 327-5 Dicapha saNA pAMDityamalinatA / vasaggA - Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 upadezamALA ( kaSTa ) tathA raNamukha eTale sa'grAmanA mAkharAmAM paDavu. eTalA padArthone indriyane vaza thayelA puruSA anubhave che." 327. saddasu na ra MjijA, phuva daDuM' puNA na khiMjana | gadhe rase a phrAse, amughdhie umija suNI 328aa 66 a- ga dhane viSe (kapUrAdika sugadhI dravyane viSe), rasane viSe (zarkarA vigere miSTa padArthonA AsvAdane viSe ) ane sukeAmaLa zayyAdikanA sparza'ne viSe mUrchA nahIM pAmelA munIe vINAnA tathA srInA saMgItanA zabdomAM rajita ( rakta ) thavu' nahIM; tathA rUpa eTale zrI vigerenA avayavanI suMdaratA joI ne rAgabuddhithI vAravAra tenI sanmukha jevu' nahI. paratuM ( dhane viSe) udyama karavA." 328. nihayANihayANi ya, iMdiANi ghAeha NuM payattaNu ! ahiyarthe nihayAi, hiyako pUNajajAIM !! 329 / atha -" sAdhuone indriyAnA viSayabhUta pArthomAM rAgadveSa karavAnA abhAva haiAvAthI temanAM iMdriyA nihata ( haNAyelAM ) che, ane taiindriyAnA AkAra kAyama heAvAthI ane pAtapeAtAnA viSaye ne grahaNa karatI hAvAthI ahuna ke. nahIM' haNAyelAM che. eTale kAMIka hAyelAM ane kAMIka nahI' haNAyelAM hoya che. evAM indriyAnA ( chuM-vAkayanI zAbhA mATe che) he sAdhue ! tame ghAta karI eTale prayatna vaDe vaza karA, te indriyA pAtAtAnA viSayamAM rAgadveSa karavA rUpa ahita arthamAM haNavA ceAgya che, ane siddhAMtAdika hitakAmAM pUjavA yeAgya eTale rakSaNa karavA yeAgya che." 329. have madrAra kahe che.-- IkhkhiA IkhijA=IkSeta ! ga! 328-2jinnA gAthA 32-niDhiyANi hiyANiyApayattaNAtrAehu-ghAtayata vazakurUtA | ahiarthe ! nahiyA ke ! Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA jAikularUvamalasuatavalAbhariya adbhumayamatto ! eyAIM ciya baMdhai asuhAI bahu ca saMsAre ||330nA "" a - je ( manuSya ) jAti te brAhmaNAdika kuLa te peAtAnA vaMza, rUpa te zarIranuM saubhAgya, vaLa te zarIranu` sAmarthya, zruta te zAstranuM jJAna, tapa te chaThThuM aThThamAdika, lAbha te dravyAdikanI prApti ane zrI te ezva-prabhutA e ATha prakAranA maTTu ( ahaMkAra ) zrI matta thayelA hAya-tenA gava karatA hAya te nizce A saMsAramAM ghaNIvAra e jAti vigere ja azubha khAMdhe che eTale ke A AThamAMthI je je vastunA gava kare te te vastu ja AvatA bhavamAM hInatara pAme che." 33. ( jAie uttamAe, kule pahANumi rumisTariya| khavijajAyataveNu ya, lAbhamaeNaM ca o khise II 331 saMsAramaNavayagna, nIyANA pAvamANA ya ! bhamai aNu ta kAla, tanhAe mae vivajijajajA ll3325 yugmam // artha - "je mANasa peAtAnI uttama jAtivaDe ( mArI jAti UMcI che ane tArI jAti nIca che evI rIte), pradhAna kuLamAM rahyo chatA eTale pradhAna (uMca ) kuLavaDe, rUpavaDe, azvaya vaDe, khaLa ( sAmarthya ) vaDe, vidyA (jJAna) vaDe, tapavaDe ane lAbhanA ma karIne bIjAnI khisA ke niMdA kare che. (331). te mANasa A cAra gatirUpa anata sa'sAramAM nIca sthAnAdika ( hIna jAtyAdika ) ne pAmIne ana`ta kALa sudhI bhramaNa kare che, eTale anata sa'sAranI vRddhi kare che. mATe (DAhyA puruSe) te mA ( ahaMkArA ) ne vavA-tenA tyAga karavA. ' 332. gAthA 310-suyA emAM ciya vadhai ! t gAthA 331-jAi / vijrAi khi set = nivrutti ! gAthA 332 aNuvadagga = anaMte / tamhArUM ! 43 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 upaderamALA suThTha vi jaI jayaMto, jAImayAIsa mujajhaI jeu se meijajarisI jahA, hariesabaluva parihAI kayA artha- je koI yati (sAdhu) suhu ketu gADha-atyaMta yatanA karate chate paNa jAti madAdikane viSe meha pAme che (garva kare che), te metA RSi (sAdhu) nI jema ane harikezIbala sAdhunI jema jAtyAdivaDe hIna thAya che-hIna jAtivALe thAya che. A banne muninI kathA pUrve kahelI che." 333. " - have nava prakAranI brahmacaryanI guptinuM dvAra kahe che IsthipasusaMkiliDuM, vasahiM IthIkahaM ca veja . iOijaNasaMnisijaje, niravaNuM aMguvaMgANuM che 334 che puvrayANussaraNuM IthIjaNuviharavavilavaM cA achabahu aIbahuse, vivajaja te a AhAraM 33pa. vajaja te avibhUsuM, jaIjaja Iha baMbharaguttIsu. sAhu tiguttagutto, nihu date pasa ane 336 che tribhivizeSakam | artha-traNa (mana, vacana, kAyAnI) guptie karIne gupta eTale mana, vacana ane kAyAnA yogane nirodha karanAra, nibhUta (zAMtatAthI vyApArarahita), dAMta (iTriyenuM damana karavAmAM tapura) tathA prazAMta (kaSAyanA baLane jItanAra) evA sAdhue strI (mAnuSI athavA devI) ane pazu (tiya) e karIne sahita evI vasati (upAzraya)ne vajavI (1), strIone veSa ane rUpa vigerenI kathA varjavI (2), strI jananuM Asana (je sthAne gAthA 333-jayamayAI su mujaI musthati majajaI=jijati joyastu meijajarisi ! harie suvaluva parihAI gAthA 33 4 saMkilaTuM rIpazusahita gAthA 33pa-vivajajato phavihave vilavaM=vilApavacanaM rata kAmakrIDA ! ayabahuyaM ayabahu viSajajayaMtI yaM gAthA 336-nihuo= nibhRta. ! Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 upadezamALA te beThI hoya te sthAna ) varjavuM ( strInA uDyA pachI paNa amuka vakhata sudhI te sthAne besavuM nahIM) (3), strIonA aMganuM nirUpaNa te nirIkSaNa na karavuM (strIonAM cakSu, mukha, hRdayAdika aMge pAMgane rAgabuddhithI jevA nahIM) (4), 334. parvaratAnumaraNa ke cAritra grahaNa karyA pahelAM gRhasthAzramamAM karelI kAmakrIDAnuM smaraNa varjavuM (pa), strI jananA viraharUpa vilApanA vacananuM zravaNa rAgane hetu hovAthI varjavuM (6), ati bahu (kaMTha sudhI bharIne) AhAra vaje (7), atibahu prakArane (snigdha, madhura vigere) AhAra varSa (8), 335. tathA vibhUSA (aMganI zebhA)ne varjavI (9), A nava brahmacaryanI guptine viSe brahmacaryanA rakSaNa mATe yatna kara." 336. gujazoravayaNaka aMtare taha thayuMtara daDuM sAharaI tao di chuiM, na baMdhaI diddhie diEi 337 che artha-"sAdhu puruSa strInuM guhyasthAna (strIcinha), uru (be jaghA), vadana (mukha), kakSA (kakha) tathA urasa (hRdaya) nA aMtara (madhyabhAga)ne tathA stananA aMtarane joIne te sthAne thakI daSTine saMhare che-daSTine kheMcI le che, temaja strInI daSTi sAthe potAnI daSTine bAMdhatA nathI-meLavatA nathI. arthAt kArya prasaMge paNa nIcuM rAkhIne ja strInI sAthe vAta kare che. 337. - have sAtamuM svAdhyAya dvAra kahe che - sajajhAeNu pasaEUR jhANuM jANuI ya savAramae ! saSThAe vaTTa, khaNe khUNe jaI vege che 338 | artha-"vAcanAdika pAMca prakAranA svAdhyAye karIne prazasta (bhavya) dayAna (dharmadhyAnAdika) thAya che, ane sarva paramArtha (vastusvarUpa) ne jANe che. temaja svAdhyAyamAM vartatA munine kSaNe kSaNe vairAgya prApta thAya che, arthAt rAgadveSarUpa viSa dUra thavAthI nirviSa thAya che. " 338. gAthA 337-diddhi gAthA 338-jAI ! Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA udgamatiriyaloe, eIsamANiyA ya siddhI yaM sa logAloga, sajajhAyaviusa paccakhe 339 artha-"svAdhyAya (siddhAnta)ne jANanAra evA munine Ukaleka, adhelaka ne tilaka-e traNe lokanuM svarUpa, caMdra sUryAdi jyotiSka, vaimAnikanA nivAsa ane siddhisthAna (mokSa), e sarva lekAlekanuM svarUpa pratyakSa che. cauda rajaju pramANa loka ane tethI bhinna aparimita aleka tenuM svarUpa svAdhyAyane baLe muni jANe che." 339 je niccakAla vasaMja mujajAo, na vi kaI sajhAya asaM suhasIlajaNuM, na vi taM ThAI sAhue 34 artha-"je sAdhu niraMtara tapa tathA pAMca AsavanA nirodha rUpa saMyamane viSe udyamAna chatAM paNa adhyayana adhyApana rUpa svAdhyAya na kare-svAdhyAyane viSe udyama na kare, te te ALasu ane suzIla (sukhamAM laMpaTa) munine loke sAdhu mArgamAM sthApana karatA nathI-sAdhu tarIke gaNatA nathI. kAraNa ke jJAna ane kriyA e bane vaDe ja mekSa che tethI te baMnenuM ArAdhana karavuM joIe." 34. sAtamuM svAdhyAya dvAra kahyuM, have AThamuM vinayadvAra kahe cheviNuo sAsaNe mUla, viNIo saMjao bhave viyAo vipamukkalsa, ka dhamma ka ta 3415 artha--"vinaya e zAsana eTale jinabhASita dvAdazAMgIne viSe (dvAdazAMgInuM) mULa che. vinayavALe sAdhu ja sAdhu thAya che (kahevAya che) vinayathI vipramukta-rahita (bhraSTa thayelA) ne dhama kyAMthI ane tapa (paNa) kyAMthI hoya? arthAt vinaya vinA dharma ane tapa baMne hetAM nathI. " rU41. gAthA 339-leyAo gAthA 240-saMjamajajuo saMyamayutaH saMjamujajasaMcamaghutaH Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA viNao AvahaI siri, lahaI viNIo jasaM ca kirti cA na kyAI vivao, sakajajasiddhi samAI 34rA artha"vinaya bAhya ane AtyaMtara lakSamIne prApta kare che. vinayavAna puruSa yaza (sarva dizAmAM vyApta thanAruM) ane kIrti (eka dizAmAM prasaranArI)ne pAme che. durvinIta (vinaya rahita) puruSa pitAnA kAryanI siddhine kadApi pAmato nathI. avinItanI kAryasiddhi thatI nathI." 342. - vinayadvAra kahyuM. have tapanuM dvAra kahe che - jaha jaha khamaI sarIraM, dhuvannegA jaha jahA na hAyaMti kampakakhao a viulo, vivijJayA diyarame a 343 artha-"jema jema (jevI rIte) zarIra sahana kare (balahIna na thAya) ane jema jema dhruvoga eTale pratilekhanA (paDilehaNA) pratikramaNa vigere nitya yoga (kriyAo) hIna na thAya (karI zakAya), e pramANe tapa kare tevI rIte tapa karavAthI vipula vistAravALA) karmane kSaya thAya che, tathA viviktatAe karIne eTale "A jIva dehathI bhinna che ane A deha jIvathI bhinna che" evI bhAvanAe karIne InidrAnuM damana paNa thAya che. 343. jaI te asakkaNijaje, na tarasi kAphaNa to Ima kIsA apAyatta na kuNasi, saMjamajayaNuM jaI 348mAM artha-"je kadAca he ziSya ! azakya evI sAdhupratimA tapasyAdika kriyA karavAne tuM zaktimAna na hoya, te he jIva! A AtmAne svAdhIna ane sAdhujanane yogya evI saMyama cetanAne (pUrve kahelA krodhAdikanA jayane) kema karatuM nathI ? arthAta tapasyA karavAnI zakti na hoya to krodhAdikane jaya karavAmAM yatana kara." 344. Iti tadriAram | gAthA 343-jahu jahA vidhayA gAthA 344-yadi tAvatA jaIjaggA Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 upadezamALA jAmi dehasa dehayami, jayaNAe kici sevina aha puNu sante anirujjame a, te sajamA katto 34pA artha - sAdhue dehane viSe sadeha eTale mahArAgAdika kaSTa utpanna thAya tyAre yatanA vaDe ( siddhAMtanI AjJApUrvaka ) kAMIka ( sAvadya-azuddha AhArAdika ) sevana karavu', paNa pachIthI jayAre sajja ( nIrAgI ) thAya tyAre paNa je te ( sAdhu ) nizrcamI thAya, eTale zuddha AhArAdika levAmAM udyoga na kare ane azuddha ja grahaNa kare, tA tenu sAyama zI rIte kahevAya ? na ja kahevAya kemake AjJA viruddha AcaraNa karavAthI tenu' sayama kahevAya nahI. 345. ,, mA kuu jai tigiccha, ahiyAseuNu jai tarai sammaM! ahiyAtimsa puNA, jai se begA na hAMti 5346zA a- jo ( sAdhu ) te rAge!ne sArI rIte sahana karavAne samartha hoya, tathA jo rogane sahana karatA evA te sAdhunA jogA (pratilekhanAdika kriyA ) hIna na thAya teA yatie cikitsA ( rAganI pratikriyA-auSadha) na karavA; arthAt jo sa'yamanI kriyAo rAgane lIdhe sIddAtI hAya-zithila thatI hAya tA cikitsA karavI." 346. nicca pavayaseAhAkarANa, caragu ANu sAhUNaM ! savigmavihArI, savvapayatteNu kAyA 347 / / artha - nitya pravacananI ( jinazAsananI ) zaiAbhA (prabhAvanA ) karanArA, cAritrane viSe udyama karanArA ane savigna eTale mAkSanI gAthA 345-jayaNAdhI gAthA 346-tigiccha =cikitsA / AhiyAseUNa = adhyAtui -adhise huM| ahiMyAsa tassa gAthA 347-seAhAgarANu! Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 429 abhilASAvaDe vihAra karavAnA svabhAvavALA evA sAdhuonuM sarva prayana (zakti) vaDe vaiyAvacca karavuM." 347. hINamsa visuddhArUvagasa, nANAhiyasa kAyavuM jaNacittagahaNa, kariti liMgAvase vi . 348 che atha"vizuddha prarUpaNuM karanAra ane jJAna (siddhAMtanA jJAna) thI adhika (saMpUrNa) evA hInanuM paNa eTale zithilAcArInuM paNa vaiyAvRtya karavuM; arthAt kriyAhIna chatAM paNa je jJAnI hoya to tenuM vaiyAvRtya karavuM ucita che. vaLI jananA (lekanA) cittane grahaNa (raMjana) karavA mATe eTale ke "A lekene dhanya che ke teo guNavAna chatAM paNa upakArabuddhithI nirguNanuM paNa vaiyAvRtya kare che. evI rIte lokanA cittane prasanna karavA mATe mAtra liMgadhArIne viSe paNa vaiyAvRtya kare che; arthAt lokApavAdanuM nivAraNa karavA mATe jJAna ane kriyAthI hIna evA veSadhArInuM paNa vaiyAvRtya karavuM." 348. samiI kasAyagAravA ItyAdi 25 mI gAthAne vistArArtha "kahyo. have liMgadhArInuM svarUpa kahe che - dagapANuM puSphaphala, aNasaNijaya gihatyakiccAi ajyA paDisevaMtI, jasaviDaMbagA navaraM 349 che artha-"asaMyamIo ( zithilAcArIo) sacitta jaLanuM pAna, jAtyAdika puSpo, AgrAdikanAM phaLa, aNasaNaya (AdhAkarmAdi daSavALa) AhArAdika, tathA vyApArAdika zrAvakanAM kAryone kare che, saMyamane pratikULa AcaraNa Acare che, teo kevaLa yativeSanI viDaMbanA karanArA ja che, paraMtu alpa paNa paramArthanA sAdhaka nathI." 349. gAthA 348-gahaNa ! gAthA 349-gihitya | 1 TIkAkAra ahIM daza gAthAno artha kahyo ema lakhe che, paraMtu gAthA paSTa thAya che. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 upadezamALo esannayA ameAhI, patrayaNuueAvA ya mAhila| esannA vi vara` pihu-pavayaNuueAvaNAparamA 531nA artha. tevA upara kahelA bhraSTa cAritravALAnI avasannatA ke. parAbhava thAya che, tathA temane amedhi eTale dhamanI prAptinA abhAva thAya che. kemake pravacana ( zAsana )nI urdubhAvanA -prabhAvanAnI vRddhi karavAthI ja meAdhirUpa phaLanI prApti thAya che; pravacananI hIlanA karavAthI dhilAbha thatA nathI. paraMtu pRc ( vistAravALI ) pravacananI udbhAvanA (zeAbhA) ne viSe tatpara rahetA evA avasanno eTale zithilAcArI paNa zreSTha jANuve; arthAt vyAkhyAna vigerethI zAsananI prabhAvanA karanAra zithilAcArI paNa zreSTha jANavA.' 350, guNahINA guNarayaNAyaresa, jo kuNui tuslamakhANa' / . sutavissA a hIlai, sammatta kemala tassa / / 351ll artha -" je cAritrAdika guNu karIne hIna evA guNanA samudra rUpa sAdhuenI sAthe peAtAnA AtmAne tulya kare che eTale * ame paNa sAdhu chIe' ema mAne che, tathA je sArA tapasvIenI hIlanA kare che te puruSanuM (bhraSTAcArI sAdhunuM) samakita kAmala-asAra che. arthAt tene mithyAdaSTi jANavA," 351. Asannasa gihissa va, jiSNupavayaNativvabhAviyamaissa ! kIrai ja aNuvaja, dRDhasammattassa vatthAsu AuparA a. jinezvaranA pravacana (siddhAMta dharma) vaDe jenI mati bhAvita (rakta ) thayelI che. arthAt je jinadhanA rAgamAM rakta thayelA che, tathA je dRDha samakitavALA eTale darzanamAM nizcaLa che, evA avasanna (pAsathArdika ) nu' athavA gRhasthInuM gAthA 350-avasantA H parAbhava / gAthA 351-kAmala' - asAra' / = gAthAM 3para-gihassA bhAviyamayassa / Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 431 kSetra kAlAdika avasthAne viSe ( kSetra kALAdrika joI ne ) je vaiyAvRyAkrika karavAmAM Ave te anavadya-niSpApa eTale dUSaNuMrahita che." 3para, pAsastheAsantakusIlanIyasa sattajaNamahAcchaduM ! nAUNu ta suvihiyA, savvapayatteNu vajrati prarUpaNA atha- pArzvastha (jJAna, darzana ane cAritranI pAse rahenAra tene nahI. sevanAra pAsaththA ), avasanta (cAritrane viSe zithilAcArI ), kuzIla (sAdhunA zIla-AcAra rahita ), nIca ( vinayavaDe bhaNavAthI jJAnanA virAdhaka ), sa saktajana (jyAM jevA-jenA sa`ga maLe tyAM tenI saMgatithI tevA thAya, te sa sakta kahevAya che), tathA yathAcchaMda (peAtAnI matithI utsUtranI prarUpaNAdi karanAra ) evA te pAzvasthAdikane jANIne (temanA svarUpane jANIne ) suvihita sAdhue te pArzva sthAdikanA sarva prayatna (zakti ) vaDe tyAga kare che; arthAt teo cAritranA vinAza karanAra hAvAthI tenA sa`ga karatA nathI." 353, have pA sthAnikanAM lakSaNA kahe che. khAyAlamesaNA, na rakhkhai dhAIsipiDa' cA AhAreI abhikhkhuM, vigaie sannihi khAI zA3545 atha - je betALIza eSaNA-AhAranA doSonu rakSaNa karatA nathI, arthAt kheMtALIza doSarahita AhAra letA nathI, dhAtrIpiDa (cheAkarAM ramADavAthI AhAra maLe te) nivAratA nathI tathA zayyAtapiMDa grahaNa kare che; vaLI je kAraNa vinA niraMtara (vAra'vAra) dUdha dahI. ghI vigere vikRtinu bhakSaNa kare che tathA je rAtrie khAya che athavA lAvIne rAtrie rAkhI mukelI vastunu divase bhakSaNa kare che, ( te pAzvastha kahevAya che ) 354. gAthA 353-pAtthA esannakusIlaNIyasa'satta jaNa / tAUNuM i gAthA 354-2AkhaI ! Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA sUrapramANabhejI, AhArei abhipnamAhAra ! na ya maMDalI bhujaI, na ya bhikhkhuM hiDaI alaso 35pA artha-"vaLI je sUrya pramANa eTale sUryodayathI mAMDIne sUryAsta sudhI khAvAnA svabhAvavALe che eTale A divasa khAkhA karanArA che, je vAraMvAra AhAra kare che-khAya che, ane je sAdhunI maMDaLImAM (sAthe) besIne bhajana karato nathI, eTale ekale ja bhojana kare che, tathA ALasu e je bhikSA mATe aTana karatuM nathI, eTale thoDe gherathI ghaNuM AhAra grahaNa kare che." 355 kIvo na kuNaI lokhaM, lajajaI paDimAI jahUmavaI sevAhaNe a hiMDaI, baMdhaI kaDipaTTamajaje padA artha -"vaLI kalIba ke kAyara evo je loca karatuM nathI, kAsaga karatAM je lajajA pAme che, zarIranA melane je hAthavaDe athavA jaLavaDe dUra kare che, tathA je upAna (jeDA) sahita cAle che, ane je kArya vinA keDe calapaTTI bAMdhe che." 356. gAma desaM ca kulaM, mamAe pIThaphalagapaDibo ! gharasaraNesu pasajajaI, viharaI ya sakivaNe rikave 35 artha-"vaLI te pAsasthAdika gAma, deza ane kuLane viSe mamatAe karIne vicare che, eTale A gAma, Adeza, A kuLa vigere mArAM che evI mamatA rAkhe che pIThaphalakane viSe pratibaddha eTale varSARtu vinA paNa pITha phalakAdikane upayoga kare che-grahaNa kare che gharo (upAzrayAdika) navAM karAvavAne prasaMga rAkhe che, eTale tenI ciMtA dharAve che, ane suvarNAdika dravyane parigraha pAse gAthA 355-bhaI maMDalIe hiMDae gAthA 356 muvaNe ! sovAha vi . kaDipaTTayamakajaje ! sopAna=pAda rakSaNasahitaH | gAthA 357-mAyae viharAI Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 433 chatAM paNa huM rikta (dravyarahita) chuM-nigraMtha chuM, ema loke pAse bolate vihAra kare che-vicare che-phare che." 357. nahada takasaroge, jameI aboladho ane anya vAhe ya paliyaMka. aregapamANamaghuraI 358 artha-"nakha, dAMta, (mastakanA) keza ane zarIranA romanI zobhA kare che, ghaNA jaLathI hastapAdAdika dhUe che ane yatanArahita vate che, gRhasthInI jema palaMkAdika vApare che tathA adhika pramANavALA (pramANathI adhika evA uttarapaTTAdika ) saMyArAne pAthare che-eTale sukhazayyA kare che." 350. sevaIya sabyurAI, nIsamayage na vAjharaI na pamajajato pavisaI, nisihiyAvasiya na kareI4pa9. artha-"vaLI kASThanI jema nibhRta ( atyaMta) cetanArahita e te (pArthasthAdika) AkhI rAtri (cAre prahara) suI rahe che. rAtrie gaNanA vigere svAdhyAya karato nathI. rAtre rajoharaNadika vaDe pramArjana karyA vinA upAzrayane viSe praveza kare che, tathA praveza samaye dhikI ane nirgamana vakhate AvazyakI ItyAdi sAdhu sAmAcArIne karato nathI. " 359. pAya pahe na pamajajaI, jugamAyAe na sehae iriyaM puDhavIdagaagaNimAaNusaisesu niravi 3i60 artha- mArgamAM jatAM, gAmanI sImAmAM praveza karatAM athavA nIkaLatAM pAdanuM pramArjana karatuM nathI. yugamAtra ( yugapramANa-cAra hAtha) bhUmine viSe IryAnI zuddhi karate cAlatA gAthA 358-uchAla jameI-bhUpati astakajalena dhAvana prakSAlana yaMsya taDa ! vAheI alpharaI=Astarati gAthA 359-sevaI-svapiti nIsaTTaraniSTaH vAjharaI-svAdhyAya kapti gAthA 360-puDhavi mAyA Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 upadezamALA nathI. pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya e cha javanikAyane viSe nirapekSa (apekSA rahita) rahe che, arthAt teonI virAdhanA karatAM zaMkA pAmate nathI." 360. savaM thavuM uhiM, na pahae na ya kaI sajajhAya. sakkaro jhaMjhakaro, lahue gaNajoyatattillo 361aaaa artha-"sarvathI a5 evI upAdhi (mukhatrikAmAtra)nI paNa pratilekhana karatuM nathI. ane vAcanA dika svAdhyAya karate nathI. rAtrie moTethI zabda kare che. bIjAo sAthe kalaha kare che. tochaDAI rAkhe che eTale gaMbhIratAne guNa rAkhatuM nathI, tathA gaNuM eTale saMghADAne bhera karavAmAM-aMdara aMdara kusaMpa karAvavAmAM tatpara rahe che. " 361. khittAIyaM bhujaI, kAlAIyaM taheva avibhinna giNuI aNuIyasUre, asaNAI ahava uvagaraNuM ra6 artha-"kSetratIta (be keSathI vadhAre dUra kSetrathI ANelA AhAradika) khAya che, kAlAtIta (traNa prahAra karatAM adhika kALane lAvela AhArAdika khAya che, tathA adatta (nahIM ApelA AhArAdi ) no upabhega kare che. vaLI sUryodaya pahelAM azanAdika (cAra prakArano AhAra) athavA upakaraNone (vastrAdikane ) grahaNa kare che. AvA prakAranA sAdhu pAsasthAdika kahevAya che." 362. ThavaNukule na ThaI, pAsacaeNhiM ca saMgarya kuNaI nizcamavajhANuo, na ya pehamajajaNasIlo pAsa63 gAthA 361-jhajhakare kalahakarA tattie gaNabhede tatpara che gAthA 362-ANuIe ! gAthA 362-haveI kuNA pehapamajajaNasI-prekSA pramArjanazIla: Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 435 artha " sthApanA kuLanuM eTale vRddha, glAna vigerenI atyaMta bhakti karanArA zrAvakanA gRhonuM rakSaNa karato nathI. eTale ke kAraNa vinA paNa temane ghera AhAra levA jAya che. vaLI bhraSTAcArIo sAthe saMgati (dostI) kare che. niraMtara apadhyAna ( duSTa thAna )mAM tatpara rahe che; tathA prekSA (daSTithI joIne vastu grahaNa karavI te) ane pramArjina ( haraNAdika vaDe pramArjana karIne-pujIne vastu bhUmi para mUkavI te) karavAnA svabhAvavALe hetuM nathI. " 363. rIyaI davadavAo, mUDhe paribhavaI tahaya rAyaNie. para parivAya gihuNaI, nikarabhAsI vigahasIlo 364 artha_"vaLI utAvaLathI (upaga vinA) cAle che, tathA mUkhe evo te jJAnAdika guNaratanethI adhika evA vRddhone parAbhava kare che, eTale teonI sAthe spardhA kare che. parane parivAra (vivAda) grahaNa kare che-paranI niMdA kare che, niSphara (kaThora) bhASaNa kare che, ane rAjakasthAdika vikathAo karavAnA svabhAvavALo heya che-vikathA kare che." 36. vijaja saMta je, temiccha kuNaI bhUIkame cA akhtaranimittajIvI, AraMbhaparigrahe ramAI 36pA artha "devIadhikita te vidyA, devaadhiSThita te maMtra, adazya karaNAdika yoga, roganI pratikriyA (oSadha prayoga) ane bhUtikarma (rApta vigere maMtrIne gRhasthIne ApavAnuM karma) kare che. akSara (lekhakane akSaravidyA ApavI te) tathA nimitta gayA 364-rIaIyagati cA gAthA 365-temirogapratikriyA gayA 36pa-suyaI 5 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 upadezamALo ( zubhAzubha lagnakhaLAdikanA prakAza karavA ) vaDe AjIvikA karanAra eve te AraMbha ( pRthvIkAyAdikanA upamana ) ane adhika upakaraNanA sacayarUpa parigraha tene viSe rame che-Asakta rahe che. " kareNa viNA uggahamaNa jANAve divasa suaI ajjiyalAbha bhujaI, dghinisiAsu abhiramai 3666 366. a- kArya vinA ( nika ) gRhasthAne rahevA mATe avagraha bhUminI anujJA kare che-mAge che. divase zayana kare che. AyikAnA lAbhane ( sAdhvIe lAvelA AhArane ) khAya che. strIenI niSa dyA ( Asane! ) upara krIDA kare che. eTale strIonA uThyA pachI tatkAla te sthAne bese che. " uccAre pAsavaNe, khele siMdhANue aNAutto ! saMthAraga uvahINuM, paDikkamaI savAsapAuraNeA // 367 ! a-----'' uccAra (maLa), prasavaNu ( sUtra), khela ( zleSmakhaDakhA vigere) ane siMghANu (nAsikAnA maLa) parAvavAne viSe anAyukta ( asAvadhAna) eTaleyatanA vinA parAvanAra hAya che--parAve che. sastAraka athavA upaSi upara rahIne ja vastranA prAvaraNa ( praka vezana) sahita pratikramaNa kare che; ( athavA sa jIdu' pada rAkhI, vA eTale athavA sapAuraNe| prAvaraNa sarita evA atha karavA. )" 367. na karei paDhe jayaNuM, taliyANuM, taha kareha pirabhAga... / carai aNubahravAse, samkarapabjhaemANe // 368 artha mArgamAM cAlatAM mRtanA karatA nathI, tathA talika eTale pAdatrANu ( joDA ) meAjA' vigerenA upabhAga kare che ane peAtAnA pakSamAM eTale sAdhuomAM tathA parapakSamAM eTale anyadanIomAM apamAna pAmIne anubaddha kALamAM-varSARtumAM paNa vihAra kare che. ' 368. gAthA 368-jaIzuM huM ANubahravAsa parakhie mANe Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4u7 upadezamALA saMjeaI aI bahue, IMgAla sadhUmAM aNuDDAe bhujaI rUvabalakuM, na dhareI apAyaMpuchayaNuM 369 che artha-"vaLI soga kare che eTale svAdane mATe judA judA dravyone mizrita kare che, atighaNuM jame che, igAla ke. sAruM bhejana rAgabuddhithI jame che ane sadhUmaga ke aniSTa bhejana mukhanA vikAre karIne eTale sukha maraDIne khAya che. anarthaka ke sudhA vedanIyanA ke vaiyAvRnya vigerenA kAraNa vinArUpa ane baLane mATe bhojana kare che, tathA pAdachana-rajoharaNane paNa dhAraNa karatA nathI-pAse rAkhatuM nathI." 369 aThThama chaE caultha, saMvachara cAumAsa pakhesu na kareI sAyabahula, na ya viharaI mAsakapaNuM che 370 che artha-"sAtAvaDe (sukhavaDe) bahula eTale sukhanA zIlavALA (sukhanI tIvra icchAvALe te (pAsatyAdika) sAMvasarika parva ama, cAturmAsIe chaThuM ane pakSa (caturdazI)ne divase caturtha (upavAsa) tapa karato nathI, tathA cAturmAsa sivAya zeSa kALe kSetre chatAM paNa mAsaka95nI maryAdA pramANe vihAra karatuM nathI. " 370. nIya gilaMI piMDe, egAgi athae gihatyaka pAvasuANi ahijajai, ahigArologagahaNuMmi 371 artha-"nitya eTale amuka gherathI ATalo AhAra le ema niyamita rIte piMDa (AhAra) grahaNa kare che, ekAkI (eka) rahe che, paNa samudAyamAM raheto nathI. gRhasthanI kathA (pravRtti) jene viSe heya evI vAto kare che, pApazo (jyotiSa tathA vaidika vigere) ne abhyAsa kare che tathA lokone gAthA 368-saMjoyaI abahuye gAthA 370-cAummAsa ! na karaI sAyabahule ! mAsakapaNa '' gAthA 371atyae=titi pAvayANi ! Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 upadezamALA raMjana (vaza) karavA mATe lekenA manamAM adhikAra kare che, eTale temanI vArtAmAM meTAIpada dhAraNa karI mukhyatA meLave che, paraMtu pitAnI saMyamakiyAnA adhikArI thatA nathI." 371. paribhavaI ugAkArI, suddha magna nigahae bAlo viharaI sAyAguruo, saMjamavigalesu khijosu ! 37ra che artha-"bALaka (mUrkha) evA te pAsagyAdi ugnakArIne eTale ugra vihAra karanAra munione parAbhava kare che (teone upadrava kare che). zuddha evA mokSamArganuM AcchAdana kare chegepa cheene sAtA (sukha) ne viSe guruka (laMpaTa) e te saMyamathI vikala eTale sArA sAdhuethI rahita evA kSetrone viSe vihAra kare che." 372. uggAI gAI hasaI, asaMvuDa saI kaI kaMdarpe che gihikajajaciMtago viya, osane deha gi@I vA ka7jA artha--"asaMvRta eTale mukhane pahoLuM karIne moTA zabdavaDe gAyana kare che ane hase che. hamezAM kaMdarpa eTale kAmane utpanna kare tevI kathAo kare che. vaLI te gRhasthIeAnA kAryanI citA suvicAra) kare che, tathA avasatra (bhraSTAcArI) ne vastrAdika Ape che athavA tenI pAsethI grahaNa kare che." 373. dhammakahAo ahijajaI, gharAdhare bhamaI parikahete a! gaNAI pamANeNa ya. aIritta vahaI uvagaraNuM 374 ' artha-"dharmanI kathAone lokanA cittanuM raMjana karavA mATe bhaLe che, ane te dharmakathAone kahetA chate bhikSA mATe ghera ghera aTana kare che-bhame che; tathA gaNanA (gaNatarI) eTale - sAdhuone cauda ane sAdhvIone pacIsa kalpaka calapaTTa vigere gAthA 372-nigUhaI ! sAyAgarUo ! gAthA 373-uccAI-ugratayA . sayA saI sadA asaMvRtaH-prasAritamukha che osane gAthA 374-gaNAyA. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA upakaraNenI gaNanA (saMkhyA) kahelI che, tathA darekanuM pramANa kaheluM che. te saMkhyA ane pramANathI adhika saMkhyA ane pramANavALAM upakaraNane dhAraNa kare che-rAkhe che." 374. bArasa bArasa tini ya, kAyauccArakAlabhUmIo aMte bahiMca ahiyAse, aNuhiyAse na paDileha37pA artha-"bAra laghunItinI bhUmi, bAra vaDInItinI bhUmi ane traNa kALagrahaNane yeAgya bhUmi; ema upAzrayanI aMdara ane bahAra maLIne satAvIza IMDila bhUmio che. temAM je zakti hoya te dUra javuM yogya che, ane dUra javAnI zakti na hoya te khamI zake tema na hoya te samI5 (najIka) nI bhUmi yogya che. tevI bhUmine paDilehe nahIM-upayoga pUrvaka jue nahIM tene pAsasthAdika jANavA" 375. gIyartha saMvirgo, Ayarie mumbaI laI gacchamsa ! guru ya aNupuchA, ja kiMci vi dehagihuI vA 376aaaa artha-"gItAtha (sUtrArthanA jANanAra) ane saMvigna (mokSamArganA abhilASI) evA AcArya (potAnA dharmAcArya) ne kAraNa vinA mUkI de che-taje che. gacchanI sAme thAya che eTale samudAyane zIkhAmaNa ApatA evA ga7 (samudAya) nIAcAryanI sAme uttara Ape che-sAmuM bele che; tathA gurunI AjJA vinA je kAMI paNa varatu (vastra vigere) bIjAne Ape che athavA pote bIjA pAsethI grahaNa kare che." 376. guruparibhaga bhujaI, sijajAsaMthArauvakaraNujArya kittiya tumati bhAsaI, aviNuo gazvio luddhopATa7LA artha-"gurune upabhoga karavA lAyaka evI athavA guru vAparatA hoya te zayyA (zayanabhUmi). saMtAraka (tRNa vigerene gAthA 376-AyariyA laI = valati-sanmukhamuttare dadAti gAthA 377-uvagaraNa bhAI ! Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 upadaMzamALA saMthAre ) tathA kapaDAM kAMbalI vagere upakarAnA samUhane te bhAgave che-pAte vApare che; tathA gurue eTalAngeA chatA vinIta ( vinaya rahita ), gati (gaSTi) ane lubdha (viSayAdikamAM la'paTa) evA te 'tuM' ema kahI javAba Ape che-tukArA kare che; bhagavan ! evA bahumAna pUrvaka bolatA nathI." 377. (" gurupaccarakAgilANasehabAlAulassa gacchassa na kare neya pucchai, nidrummA ligamujIvI // 378 / artha - nidharma ( dharahita ) ane liMgaupajIvI eTale mAtra veSa dhAraNa karIne -- veSanA nimittavaDe ja A AjIvikA karanAra evA te ( pArzva sthAdika ) guru ( AcAya upAdhyAdi), paca khANuvALA (anazanAdi-upavAsAdi tapasyAvALA), glAna (rAgI) seha-ziSya ( navadIkSita ) ane khALa (kSullaka ) sAdhuethI AkuLa ( bharelA) evA gacchanuM (samudAyanu*) apekSita laiyAntyAdika peAte karatA nathI, tathA huM... zuM kAma karuM ? ema bIjA jANu sAdhuone pUchatA paNa nathI. 378. pahagamaNavasahiAhArasuyatha DillavihiparizvaSNu / nAyarai neva jANui, aAvadrAvaNa caitra ! 379 ll artha- mArge cAlavAnA, vasati ( rahevA mATe upAzraya ) mAgavAnA, AhAra levAnA, sUvAnA tathA stha'DilanA vidhi tathA pariSThApAna eTale azuddha AhArAdikanuM' paravavu-tene jANutA chatA paNa (dhabuddhi rahita hovAthI ) AMcaratA nathI, athavA jANatA nathI tethI AcaratA nathI. tema ja Aryo ( sAvI ) ene vartAvavu'-dha mAM pravartAvavu te paNa jANatA nathI." 379. gAthA 378-nidhammA ! li'gamuvavi / gAthA 379-suaNu | pariDhavaNuM... / Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 upadezamALA sajIMdagamaNuuThThANuaNe apUNeNu caraNe samaNuguNamukkagI, bahu jIvakhayaMkaro bhaI ! 380 che artha-"svachaMda (potAnI marajI pramANe) gamana karanAra, uThanAra ane sunAra, tathA pitAnA kalpita AcaraNa vaDe cAlanAra (vartanAra ), zramaNa (sAdhu)nA jJAnAdika guNonA rogane mUkanAra (tajanAra)-jJAnAdi guNa vinAne tathA bahu jIvone kSaya karanAra e te (jyAM tyAM) bhramaNa kare che." 380. balthi vya vAyupune, paribhamai jimayaM athANuM te ! thaddhonivinANe, na ya piccha kici apasama 381 artha-"rAgAdika roganA auSadha tulya jinamatane nahIM jANatA e te vAyuthI pUrNa (bharelA) basti (cAmaDAnI pAchuM bharavAnI masaka) jema uchaLe tema garvathI bharapUra thaIne u khalapaNe paribhramaNa kare che-phare che; tathA stabdha (anaa) ane nirvijJAna-jJAnarahita evo te kaIne lavaleza paNa potAnI tulya jeto-jANa nathI, arthAt sarvane tRNa samAna gaNe che." 381. sajIMdagamaNuuThThANuaNa bhujaI gihINuM cuM pAsa-thAIThThANuM, havati emAIyA ee 38mA artha-"vaLI svaccheda gamana, utthAna ane zayanavALe e te (A vizeSaNa 380mI gAthAmAM ApyA chatAM ahIM pharIthI ApavAnuM kAraNa gurunI AjJA vinA guNa prApti thatI nathI, ema jaNAvavA mATe che.) gRhasthIonI madhye bhejana kare che. ItyAdika pUrve kahelA pArthasthAdikanAM sthAne (lakSaNe) hoya che." 382. tyAre koI sAdhuo che ja nahIM? evI keIne zaMkA thAya te upara kahe che - gAthA 380-soyaNe caraNeNaM apANeNa = AtmanA kahipatena ! bhamaI. gAthA 381-vApune vitha =basti-duti gAthA 382-AyaNe bhujaI pAsaFAIThANa emAImA ! Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 upadezamALA jo hujajao asamarthe, roge va pidhio jhariyadehe savvamavi jahAbhaNiye, kayAIna tarijaja kAu je 383 seviya niyayaparikakamAvavasAyadhiIbala agahete ! muttaNu kUcariyuM, jaI jayaMte avasa jaI 384 yugyam | artha-"je sAdhu svabhAve ja asamartha (baLahIna) hAya, athavA zvAsa, kAsa ane javarAdika rogathI pIDita sate jIrNa dehavALo hoya, tethI karIne samagra evuM paNa yathAbhaNita jinezvare jevuM kahyuM che tevuM (AcaraNa) karavAne kadAca zaktimAna na hoya ("je' vAyAlaMkArane mATe che ) 383. te paNa (dubhikSa ane regAdika ApattimAM paDelo chate paNa) potAnA parAkrama (saMhanana bala) ne, vyavasAya (zarIranA udyama)ne, vRti (saMtoSa)ne ane bala eTale mane baLane nahIM gopavate tathA kUTa caritra (kapaTa)ne mUkIne (tajI daIne) cAritrane viSe (yathAzakti) yatanA (udyama) karate e yati avazya vAta kahevAya che." 384. have mAyAvI (kapaTI)nuM svarUpa batAve che - alase saDha valitto, AlaMbaNatapUro apabhAI evaM Dio vi mannaI, akhANuM suThThio mitti 385 artha-"dharmakriyAmAM ALasu zaTha (mAyAvI), avalita ( ahaMkArI), AlaMbanamAM tatpara (keI paNa miSe karIne pramAdanuM sevana karavAmAM tatpara) tathA ati pramAdI (nidrAvikathAdipramAdavAna)-e chate paNa huM susthita (bhavya-sAro chuM" ema potAnA AtmAne mAne che." 385. have mAyAvIne pAchaLathI pazcAttApa karavA paDe che, te viSe kapaTapakSa tApasanuM daSTAnta gAthA 383-jhuriyadehe kayAI gAthA 384-paDikkama vasAI dhiI ! gAthA 385 vilitto aIpamAI suThThiomisusthitaDasima che Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 443 viya pADeUNuM, mAyAmasehiM khAI muddhajaNuM tigA mamajhavAsI, se soaI kavaDakhavagu va 386 artha-"vaLI je (mAyAvI) mAyA (kapaTa) karavAmAM mRSA (phUTa) bhASaNa vaDe karIne-mAyA mRSAvAde karIne mugdha janane pADIne (vaza karIne) chetare che, te puruSa traNa gAmanI madhye (vacce) rahenArA kapakSapa nAmanA tapasvInI jema zoka kare che." 386. saMpradAyAgata te kathA ahIM kahe che kapaTaHpa tapasvInI kathA ujajayinI nagarImAM eka araziva nAmane mahA dhUrta brAhmaNa rahetuM hatuM. te mahAkapaTI, mahAdhUta ane mahApApI hate. tethI rAjAe tene deza bahAra kADhI mUkyo, eTale te camakAranA (mocInA) dezamAM gayA. tyAM cAra lekenI pallImAM jaIne te corone maLI gayuM. pachI teNe cirone kahyuM ke-"je tame lokomAM mArI prazaMsA karo, te huM parivrAjakane veSa dhAraNa karIne A traNa gAmanI vaccenI aTavImAM rahuM ane tamane ghaNuM dhana meLavI ApuM." te sAMbhaLIne caree tenuM kahevuM kabUla karyuM. pachI te brAhmaNa tApasane veSa dhAraNa karIne te traNe gAmanI madhye rahI kapaTavRttithI mAsakSapaNa karavA lAgyA, ane te caro paNa phUTavRttithI sarvatra kahevA lAgyA ke "ahe! A mahAtmA dhanya che. A tapasvI niraMtara mAsakSapaNa karIne pAraNuM kare che." te sAMbhaLI sarve mugdha jane tenI evI pravRtti joI tene vaMdanA-namaskAra karavA lAgyA, ane bhejanane mATe potAne ghera nimaMtraNa ApI laI javA lAgyA. pachI tene IcchA bhejana karAvI potAnA gharanI lakSamI batAvavA lAgyA; pitAnA gharanI sarva hakIkata tene kahevA gAthA 386 khAI=vaMyati soI Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 upadezamALA lAgyA, ane prasaMge prasaMge nimitta vigere pUchavA lAgyA. te kapaTI tapAsa paNa lagnanA baLathI lokene AgAmI varUpa kahevA lAgyo. pachI te kUTapaka rAtre cArane belAvIne pote divase joyelA gRhasthanA gRhamAM badhI hakIkata samajAvI khAtara paDAvIne corI karAvavA lAgyo. e pramANe haMmezAM corI karAvatAM teNe traNe gAmanA lokone nirdhana karyA. ekadA te eka kheDutanA gharamAM khAtara pADavA cerone laIne gayo. tyAM khAtara pADatI vakhate te kheDutane putra jAgI gaye, eTale sarva cero nAsI gayA, paNa eka cora pakaDAI gayo. tene pakaDIne te rAjA pAse laI gayo. rAjAe te cerane dhamakI ApI kahyuM ke-bela, satya vAta kahI de. nahIM te tene mArI nAMkhIza." tyAre te bhaya pAmIne be ke-"he mahArAjA ! amane A kUTakSapa tApasa je ghara batAve che te ghare ame khAtara pADIe chIe. " pachI rAjAe tApasa sahita sarve corane pakaDI maMgAvyA ane save corone mArI naMkhAvyA, mAtra eka tApasane jIvato rAkhe; paNa tenI banne AMkhe kaDhAvIne mUkI dIdho. pachI te tApasa mahA vedanAne anubhavato sate manamAM pazcAttApa karavA lAge ke"hA ! mane dhikkAra che! meM brAhmaNa thaIne kUTatApasane veSa dhAraNa karI ghaNuM lekene chetaryA. meM lokone mahA duHkhanuM kAraNa utpanna karyuM. mAro AtmA meM malina karyo. huM bane bhava hArI gayA. joke je kAMI azubha kArya karavAmAM Ave te sarva niMdApAtra te che ja, paraMtu tapasvI thaIne je puruSa pApakarma kare che te atyaMta niMdApAtra che ane malinamAM paNa ati malina che." e pramANe potAnA AtmAne zeka karate te tApasa atyaMta duHkhane bhAjana thaye. A pramANe bIje paNa je kaI dharmane viSe kapaTa kare che te atyaMta duHkhI thAya che. e A kathAnuM tAtparya che. che Iti kapaTakSaya tApasa daSTAnta 66 che Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 upadezamALA have virAdhakanuM svarUpa kahe che - egAmI pAsae, sarjI ThANuvAsi esane dugamAIsaMjogA. jaha bahuA taha gurU huti 38LA artha-"ekAkI (dharmabaMdhu-anyamuni ane dharmaziSyarahita ekale), pAzvastha ( jJAnAdikanI pAse rahenAra), svacchedI (gurunI AjJA nahIM mAnanAra-svecchAe cAlanAra ), sthAnavAsI (eka ja sthAne niraMtara vasanAra) ane avasagna (pratikamaNAdika kriyAmAM zithila). e doSone drikAdika sAga eTale be deSa, traNa doSa, cAra devuM ane pAMce doSa maLelA je puruSane viSe hoya. temAM jema jema jene viSe bahu deSa rahelA hoya, tema tema te puruSa guru (moTe) virAdhaka hoya che." 387. have ArAdhakanuM svarUpa kahe chegacchao aNuogI, gurusevI aniyavAsi yAutto saMjeeNa pathANuM, saMjamaArAhagA bhaNiyA 388 artha gacchanI madhye rahenAra, anuyAgI eTale jJAnAdikanuM sevana karavAmAM udyoga, gurunI sevA karanAra, aniyatavAsI eTale mAsakampAdika vihAra karanAra ane pratikamaNAdika kriyAmAM Ayukta -ughukta. e pAMca padonA saMge karIne saMyama (cAritra) nA ArAdhaka kahelA che, eTale jene viSe A guNemAMthI vadhAre vadhAre guNa hoya tene vizeSa vizeSa ArAdhaka jANa." 388. nimmama nirahaMkArA, uvauttA nANudAsaNacarittA egakhitta vi ThiyA, avaMti pArAyaNuM karmo 389 artha "nimama ke mamatA rahita, ahaMkAra rahita ane gAthA 388-Ao guNAya AuttI saMjogeNa ArAhaNa ! Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 upadezamALA vizeSa akhAdha rUpa jJAnane viSe, tattvazraddhAna rUpa darzInane viSe, tathA AsavanA nirodharUpa cAritrane viSe upayukta-upayAgavALA- sAvadhAna evA mahApuruSA eka kSetrane viSe rahyA hoya, teApaNu tee purANA ( pUrva bhave sauMcaya karelA) jJAnAvaraNAdika kane khapAve che nAza kare che. " 389. jiyakAhamAmAyA, jiyalAhaparIsahA ya je dhorA ! vuDDAvAse viThiyA, khavati cirasaciya' kamma 5310mA artha - jeoe krodha, mAna ane mAyAneA jaya karyAM che, jee lAbhasa'jJA rahita che, ane jeee kSudhA pipAsAkrika parISahAnA jaya karyA che evA je dhIra ( sattvavALA ) puruSA che teo vRddhAvasthAmAM paNa eka sthAne rahyA satA cirakALanA saoNMcaya karelA jJAnAvaraNAdika kane khapAve che--nAza kare che. sadAcAravALA munione kAraNane laIne eka sthAne vasavAmAM paNa jinezvaranI AjJA che. e A gAthAnuM tAtpa che. 390. paMcasamiyA tiguttA, unnuttA sajame tave caraNe / vAsasayaM pi vasaMtA, muAi ArAhagA bhaNiyA / / 391 / / artha - pAMca samitiethI samita ( yukta ), traNa guptiAthI gupta (rakSaNa karAyelA) ane sattara prakAranA sayamane viSe athavA cha jIvanikAyanI rakSA rUpa sa`yamane viSe, khAra prakAranAM tapane viSe tathA caraNa eTale pAMca mahAvratarUpa kriyAne viSe udyamavaMta evA munie se| varSa sudhI eka kSetrane viSe rahyA hAya, tApaNu te (teone ) ArAdhaka kahelA che, arthAt jinezvaranI AjJAnuM pAlana karanArane eka sthAne rahevAmAM pazu rASa nathI." 391. gAthA 390 jiakaDu |jiyaleAbha / - Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 upadezamALA tahma savvANunnA savanisehe ya pavayaNe nathi AyaM vayaM tulijajA, lAhAkakhi vra vANiyao 39rA artha-"tethI karIne pravacana (jinazAsana)ne viSe ekAMte sarvAnurA (sarva vastunI anujJA) eTale amuka vastu amuka rIte ja karavI evI (ekAMta ) AjJA nathI; tathA ekAMte kaI vastune sarvathA niSedha eTale amuka kAryanuM AcaraNa karavuM ja nahIM e ekAMta niSedha paNa nathI. kAraNa ke A jinazAsana syAdvAdarUpa che. tethI karIne lAbhanI AkAMkSAvALA vaNikanI jema sAdhue Aya (jJAnAdika lAbha) ane vyaya (jJAnAdikanI hAni) e banenI tulanA karI kArya karavuM. jemAM lAbhane acI vaNika je vastumAM lAbha dekhe che te ja vastu grahaNa kare che, tema sAdhu paNa lAbhAlAbhano vicAra kare che." 392. dhamaeNmi nathi mAyA, na ya kavarDa ANuvattibhaNiyaM vA phuDa pAgaDamaDille, dhammavayaNamujajuyaM jANu che 393 che ja artha-"dharmane viSe (satyane viSe-sAdhudharmane viSe) mAyA che ja nahIM, (kemake mAyA ane dharma e banene paraspara vara che-te bane paraspara virUddha che.) vaLI dharmane viSe kapaTa (bIjAne chetaravuM) paNa hotuM nathI, athavA AnuvRtti eTale bIjAne raMjana karavA mATe mAyAvALuM anuvRttivALA vacananuM bAlavuM te paNa hotuM nathI paraMtu skuTa ke spaSTa akSaravALuM lajajA nahIM hovAthI pragaTa ane mAyArahita hovAthI akuTila evuM dharmanuM vacana haju (sarala) arthAta mokSanuM kAraNa che ema he ziSya! tuM jANa." 393. na vi dhammasa bhaDakkA, ukkoDA vaMcaNa va kavarDa vA che nicchamma kira dharmo, sadevamaNaAsure loe 394 gAthA 392-vANIo gAthA 393-ANuyara ujajuvaM=ju=saralaM mokSakAraNaneti cAvatA gAdhA 39 9-bhaDakaka=ADaMbara: ukkoDA=laMca maNuyA nime=nA: Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA a'dharmanuM sAdhana ADaMbara nathI. sadhAtA nathI, dhama karuM, evI ADaMbara dekhADavAthI kAMI dharma mane amuka vastu Ape teA huM paNa dha sadhAtA nathI. athavA vacanA eTale karavAthI ( chetaravAthI ) dharmanuM sAdhana thatu nathI; athavA kapaTa eTale mAyAyukta ceSTA karavAthI paNa dhanu' sAdhana thatuM nathI para'tu vimAnavAsI devA, mRtyu leAkavAsI manuSyA ane pAtalavAsI asurA sahita A lAka (traNa bhuvana )ne viSe niSkapaTa evA dhama ja zrI tIthaikarAe kahelA che." 394. bhikhkhu gIyamagIe, abhisee tahaya caiva rAyaNie ! eva tu purisavatyu, davAM caNviha sesa ! 295 aM--"A bhikSu ( sAdhu) gItA che ayavA agItA che? upAdhyAya che ke AcAya che ? tema ja ratnAdhika che? e pramANe prathama puruSavastunA vicAra karavA; ane pachI khAkInA dravyAdika ( dravya, kSetra, kALa ane bhAva) cAra prakAranA vicAra karavA arthAt lAbhAlAbhanA vicAra karanAre prathama sa`pUrNa vicAra karavA-vastune oLakhavI." 395. caraNAyArA vihA, mUlaguNe caiva uttaraguNe yA mUlaguNe cha ANA, paDhamA puN navivahA tatva !! 396 5 a - cAritrAcAra e prakAranA che. mULa guNa-mULa guNanA viSayAvALA tathA uttaraguNa eTale uttaraguNunA viSayavALA. temAM mULa guNune viSe cha sthAnA (cha prakAra ) che. pAMca mahAvrata ane huM rAtribhAjanatyAga. temAM paNu eTale te chae mULa guNunA sthAnAne viSe prathama sthAna (prANAtipAta viramaNu rUpa sthAna ) nava prakAranuM che te pRthivyAdika pAMca ane dvIdriyAkrika cAra e nava prakAranA jIva vadhathI virAma pAmavA te." 396. gAthA 395-eya tu davAi ! 48 eTale atyaMta temaja jo tuM tRSNAe karIne khIjAne vacanA Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 449 upadezamALA sesukosamajijhamajahanao vA bhave cauddhAo uttaraguNe aNevihe, daMsaNunAsu arUNa 397 che artha_"bAkInA eTale bIjA mahAvratathI AraMbhIne pAMca mUlasthAne utkRSTa, madhyama ane jaghanya bheda karIne traNa traNa prakAre athavA dravya, kSetra, kALa ane bhAvabhede karIne cAra cAra prakAre che, tathA gocarI samiti, bhAvanAdika uttara guNa aneka prakArane che. (uttara guNane viSe aneka prakArane AcAra che.) darzana (samakita) mAM niHzaMkita vigere ane jJAnamAM kALa vinaya vigere ATha ATha AcAra che." 397. je jayaI agIyalyo ja ca agIyalyunisTio jayai. vAi gaccha, aNutasaMsArio hoI che 398 artha-"agItArtha (siddhAntane na jANanAra) je yatanA (tapa kriyAdikamAM udyama) kare che, ane je agItArtha nizcita eTale agItArthanI nizrAmAM rahIne kriyAnuSThAna kare che; tathA pote agItArtha chatAM je gacchane pravartAve che-eTale kriyAnuSThAnamAM preraNA kare che, to te agItArtha anaMtasaMsArI thAya che. arthAt gItArtha muninuM athavA tenI nizrAmAM rahIne kareluM kriyAnuSThAna ja mokSaphaLane ApanAruM thAya che." 398. ahIM ziSya gurune prazna kare che- kahau jayaMta sAhu, vaTTAya jeu gacche tu saMjamajutto houM, aNutasaMsArio hAI 399 artha_"he pUjya! je sAdhu tapa saMthamane viSe pite yatanA (udyama) kare che, vaLI je tapa saMyamane viSe gacchane pravartAve che gAthA 397 sesukkose uttaraguNaNegavihe ! gAthA 398-ja jaI vadAyaI vaTTAI=vartayati gAthA 399-kahayA vaTTAi saMsArio maNio Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have Ama kahe che ke anaMta 450 upadezamALA te sAdhu saMyamayukta thaIne paNa anaMtasaMsArI kema thAya? tene anaMtasaMsArI kema kahyo?" 39. have gurumahArAja ene uttara Ape che- daa khitta kAla, bhAvaM purisapaDisevaNAo yA na vi jANuI agIo, usagavavAya cevo 400 che artha-"he ziSya! agItArtha sAdhu dravya, kSetra, kALa ane bhAva jANI zakato nathI, vaLI puruSa eTale A puruSa gya che ke ayogya? te jANI zakato nathI, tathA pratisevanA-pApasevanA eTale A manuSya svavaze pApasevana karyuM che ke paravaze karyuM che te jANatA nathI. te ja utsarga eTale sAmarthya chate zAstramAM kahyA pramANe ja kiyAnuSThAna karavuM te, tathA apavAda eTale rogAdika kAraNe aha5 dezanuM sevana karavuM te- jANa nathI tethI agItArthanA kriyAnuSThAna vyartha che." 400. jahaphiyadavya na yANuI, saccittAcittamIsiya evA kapAkarSa ca tahA, jugaeN vA jasa ja hAI 01 artha-"vaLI agItArtha yathAsthita dravyasvarUpane jANa nathI, tathA sacitta (sajIva), acitta ane mizra dravyane (vastune) paNa nizcayathI jANatuM nathI, tathA A vastu ka9ya che ke akalaya che? te paNa jANatA nathI. athavA je vastu je bALa plAnAdikane yogya hoya te paNa te jANatA nathI." 401. jahaspiSetta na jANuI, addhANe jaNavae ja bhaNiyaM kAlaMpi navi jANuI, subhi khadubhikha ja kamaeN 40rA artha_"vaLI agItArtha yathAsthita kSetrane eTale A kSetra bhadraka che ke abhadraka che? te jANatA nathI dUra mArgavALA janagAthA 40 -usaggavavArya utsagApavAda gAthA 401-jahaThThiya davaM-yathAsthita dravya hoI gAthA 42 yANuI kAlariyA thANA Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 451 padamAM (dezamAM) vihAra karyo chate je vidhivarUpa siddhAntamAM kaheluM che te paNa jANa nathI tathA kALa (kALanuM svarUpa) paNa jANatuM nathI, temaja subhikSa (sukALa) ane dubhikSa (duSkALa)ne viSe je vastu kaSya ke akakhya kahela che te paNa agItArtha jANa nathI." 402. bhAve hagilANu, navi yANuI gADhagADhakaSpa cA sahuasahu purisavaLuM vaghumavatyuM ca navi jANuI 43 artha-bhAvane viSe (bhAvadvArane viSe) A huSTa (nIrogI) che. mATe tene A vastu devA yogya che, ane A plAna (rogI) che, mATe tene A vastu ja devA gya che, te jANatA nathI tathA gADhAgADha ka95 eTale gADha (meTA) kAryamAM amuka karavA cogya che ane agADha (svAbhAvika) kAryamAM amuka ja karavA lAyaka che, te paNa jANato nathI. vaLI samartha zarIravALuM ane asamartha zarIravALuM puruSa vastune paNa jANatA nathI ke A samartha che ne A asamartha che; tathA vastu eTale AcAryAdikanA svarUpane ane avastu eTale sAmAnya sAdhunA svarUpane paNa jANato nathI." 403. paDisevaNa cauddhA, Auddei pamAya dakha kapesa navi jAgaI agIo, pachitta ceva je tatva che 404 artha-pratisevanA (niSiddha vastunuM AcaraNa) cAra prakAre hoya che. eka pApa jANIne karavuM? eka pApa prasAda (nidrAdika) vaDe karavuM 2, eka pApa dapa vaDe eTale dhAvana vaDhaganAdika vaDe karavuM 3, ane eka pApa kAraNane laIne karavuM. e cAra prakAranA pApane agItArtha (siddhAtanA rahasyane ajANI jANate nathI vaLI nizca AlocanAdika je prAyazcitta te kevI jAtanI pratisevanAmAM kevI jAtanuM ApavuM te paNa agItArtha jANato nathI." 404. gAthA 403-hiDha gilANuM =hRSTa plAnaM gADhAgADha suhaasuhapurisavattha yANuI gAthA 404-pamAya che Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 upadezamALA jaha nAma kai purise, nayaNuvihuNe adesakusale yA kaMtArADavibhIme, magnapaNasa satkasa che 405 | icchai ya desiyatta, kiM se u samastha desiyattassA duggA ayANuM te, nayaNuvihu kahe dese 406o yugmA artha-"jema (nAma-prasiddhi mATe avyaya) nayanarahita (aMdha) ane adeza kuzaLa ke, mArganA jJAnamAM akuzaLa evA kaI puruSa bhIma ke bhayaMkara evI kAMtAra aTavImAM eTale viSama aTavImAM mAgathI bhraSTa thayelA (bhUlA paDelA) sArthane (janasamudAyane) mArga batAvavA iache, ke huM teone mArga batAvuM; paNa zuM te aMdha puruSa mArga batAvavAmAM samartha thAya? na ja thAya. kemake durga eTale rastAmAM AvatA viSama sthAne nahIM jANate evo te netrahIna (aMdha) puruSa kevI rIte mArga batAvI zake? arthAt na ja batAvI zake." 40 5. evamagIyavi hu, jiNavayaNupaIvacakhuparihANe dabrAI athANute, ussaggavavAIyaM ceva 407 artha-"te ja pramANe (ha Iti nizcaye) jinezvaranAM kahelAM vacane rUpI dedIpyamAna dIpaka rUpa cakSuthI rahita evo agItArtha paNa dravyAphika vastuone tathA utsarga apavAda mArgane nahIM jANato sate zI rIte bIjAne mArga batAvI zake? na ja batAvI zake." 407. kaha se jayao agIo, kaha vA kuNaU agIyanisAe kaha vA kareU gaccha, sabAlavRdvAulaM seU 408 gAthA 45 kaI mArga praNaSTasya=mArga bhraSTasyA gAthA 406-7I so samanthA desivataMtradazakatyaM-mArgadarzakatva duggAI= durgAni-viSamapradezanA kahiM dese darzata che gAthA 400-dazvaI gAthA 408-kuu kare. vAulaM seu Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 453 artha-"te (upara kahyo te) agItArtha zI rIte pote cAritramAM yatanA karI zake? athavA agItArthanI nizrAe vatatA bIjA munie paNa tapa saMyamane viSe yatanA karavAne zI rIte samartha thAya? athavA te (agItArtha) bALa ane vRddhathI AkuLa (sahita) evA gacchane zI rIte pravartAvI zake ? kAMI na karI zake." 408. sutte ya imaM bhaNiya, apacchinne ya deI pacchitta pachitte aImatta, AsAyaNa tassa mahaIe 409yA artha-"siddhAntamAM evuM kahyuM che ke je agItArtha bIjAne prAyazcitta (pApa) vinA prAyazcitta (tapasyA karavAnuM) Ape, athavA thoDA prAyazcitta (pApa)mAM adhika (meTuM) prAyazcitta (tapasyA) Ape, te te agItArthane meTI AzAtanA-jinAjJAnI virAdhanA thAya che-tevA agItArthane jinezvaranI AjJAne virAdhaka jANo." 409 AsAyaNa micchatta, AsAyaNajajaNa u sanmatta AsAyaNanimitta, kuvaI dIhaM ca saMsAra 41 artha "AzAtanA zabda karIne jinAjJAna bhaMga e ja mithyAtva kahevAya che, ane AzAtanAne vajavI eTale jinAjJAnuM pAlana karavuM e ja samyakatva kahevAya che temaja AzAtanAne nimitte eTale jinAjJAna bhaMga karavAthI prANI dII saMsAra eTale cAra gatimAM bhramaNa karavA rUpa bahula saMsara upArjana kare che." 410. ee dose jahmAgIrya jayaMtasagIyanissAe vaMThAvaI gacchamsa ya, je a gaNuM deIagIyassa 411 artha_"jethI karIne tapasaMyamane viSe yatanA karatA evA gAthA 49-apatti che aImartA=atimAtra mahaIo gAthA 410-vajajaNa ya, vajajaNa I kubUI ! mAthA 411-agIe jayaMksa gIya nisAe jevi gaNuM deI agIyalsa Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 upadezamALA paNa agItArthane e (pUrvokta) doSa lAge che, agItArthanI nizrAe karIne (vacane karIne) tapa saMyama karatA evA bIjAne paNa e deze lAge che, vaLI gachanA pravartAvanAra (agItArtha)ne paNa e re lAge che; tathA je agItArthane (mUkhane) gaNa (AcAryapada) Ape che-sepe che tene paNa e pUrvokta doSa lAge che." 411 abahusuo tavassI, vihariukAmo ajANiUNapahaM. avarAhapayasayAI, kAUNu vi je na thANe 141 artha "je abahuzruta (a5 zAstrane jANa ) chate tapasvI hoya eTale gADha tapasyA karate hoya, je mArgane (mokSamArgane) jANyA vinA vihAra karavAne Icchate hoya, je aparAdha (aticAra)nA seMkaDe sthAnone (seMkaDo aticArane) karIne-sevIne paNa je alpakRta hevAthI jANatuM na hoya." 412 (saMbaMdha AgalI gAthAmAM che.) desiyarAyasehiya, vayAIyAre ya je na thAI ! avisudhdhasya na vahRi, guNaseDhI tittiyA hAI 1413aa artha-" vaLI je divasa ane rAtri saMbaMdhI aticAronI zuddhine tathA vratanA (mUlattara guNenA) aticArone jANatA nathI, eTale apakRta hovAthI zuddha thatA nathI. te avizuddha (pApanI zuddhirahita evA) puruSanI guNazreNI ( jJAnAdika gunI paraMparA) vRddhi pAmatI nathI, jeTalI hoya teTalI ja . rahe che, adhika thatI nathI. " 413. apAgama kilisaI, jaI vi kare che aIhukkaraM tu tavaM suMdarabuddhI kaI, bahuyaM pi na suMdara hAI 418nA gAthA 41ra-abahustuo kahuNa yANe gAthA 413-sAhiM vayAIvAreya thAI tariyA tAvatI gAthA 414-kilassaI dukkarati tavaM buddhie karyA heI ! Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 455 artha-" alpa siddhAntane jANanAra ( sAdhu ) joke mAsakSapaNAdika atiduSkara tapa kare, tApaNu te kane ja sahana kare che ( ema jANavu' ). suMdara buddhie kareluM ghaNuM evuM te tapa paNa suMdara thatu nathI. te tapa ajJAnakaSTanI barAbara ja che. 414. aparicchiyasuyanihasansa, kevalamabhinnasuttacArirasa / savvujameNu va karyuM, annANatave bahu paDaka A41pamA * "" artha-" nathI jANyuM zrutanikaSa ( siddhAntanu' rahasya ) jeNe tathA kaivala abhinna eTale TIkArdikanA jJAnarahita mAtra zrutanA akSarane anusAra ja cAlavAnA svabhAvavALA evA sAdhunu sa udyamavaDe kareluM kriyAnuSThAnAdika je te ajJAnatapane viSe-ajJAnakaSTane viSe ja atyaMta paDe che. ,, 411. te upara dRSTAnta kahe che jahu dAjhma vi pahe, tasa visese pahassa yANuM / / pahie kilissai cciya, tahaliMgAyAra suamitto|4165 a--" jema keAI puruSe keAI pathika ( musAphara )ne mAga dekhADaye sate paNa te mAnA vizeSane eTale ' A mAga dakSiNe ( jamaNA ) jAya che ke vAma ( DAbe ) jAya che ? ityAdika vizeSa svarUpane nahI jANatA evA te pathika nizce kleza pAme che, eTale mArgamAM bhUlA paDIne atyaMta duHkha pAme che; tema ( A dRSTAnta vaDe ) liMga ( sAdhuveSa ) ane AcAra ( kriyA ) tene dhAraNa karanAra eTale peAtAnI buddhithI kriyA karanAra ane sUtranA akSara mAtrane ja jANanAra evA te sAdhu paNa te pathikanI jema atyaMta duHkha pAme che. 416. ,, gAthA 415-hisassa| bahu paDaI / gAthA 416 --dAya mivipahe= pi pathe-mAge / kilassaI| sumitto Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 kAkappa esaNumaNesaNuM caraNakarasevivihaM pAyacchittavihi'piM ya, davyAguNesu a samagga` 5417nA pavvAvaNavihimukAvaNu ca, avihi` niravasesa utsaggavavAyavihi, ayANumANA kahuM jayae 418! upadezamALA nA yugman ! 64 atha kappane, akalpsane, eSaNA ( AhArazuddhi ) te, aneSaNA ( AhAranA doSa ) ne, caraNu sIttarIne, karaNa sIttarIne, navadIkSitanI zikSAvidhine, daza prakAranA prAyazcitta ( AleAcanAdi )nI vidhine, dravyAdika eTale dravya, kSetra, kALa ane bhAvane viSe tathA guNA ( uttama ane madhyama )ne viSe saMpUrNa tAne, prAjanA vidhi ( navAne dIkSA ApavAnA vidhi)ne, utthApanA eTale mahAvratanA uccAra karavA tenI vidhine, Aryo ( sAdhvI ) nA vidhine tathA utsargamA (zuddha AcAranuM pAlana ) ane apavAdamA ( kAraNe Apatti vakhate AdaravA lAyaka )nA vidhine saMpUrNa rIte nahIM jANanAra evA alpata liMgadhArI zI rIte mAkSamArgane viSe yutanA (udyama) karI zake ? na ja karI zake. 418. sIsAyariyakame ya, jaNe gahiyAe (sarpasatthAI najati bahuvihAIM, na carakumitta chusariyAe 5419nA artha vaLI ( laukikamAM ) manuSyAe ziSya ane AcAya nA krame karIne vidyA grahaNa karAya che, eTale ziSya vinaya pUrvaka kaLAcAryAdikane prasanna karIne tenI pAsethI vidyA grahaNu kare che evA vinayanA krame karIne bahu prakAranAM zilpazAstro eTale citrAdikanAM ane vyAkaraNa vigerenAM zAstro grahaNu karelAM ( sArI rIte zIkhelAM ) jaNAya che-jovAmAM Ave che; paraMtu . gAthA 417 viha`piya / davAyaguNesu ya| gAthA 418-ajANumANA / gAthA 419-gahiAU| zilpazAstrANi / najajatti=jAyate / Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 4pa7 cakSumAtre karIne (netrathI jevA mAguM karIne) anusarelAM eTale pite ja pitAnI meLe (guruno vinaya karyA vinA) zIkhelAM jevAmAM AvatAM nathI arthAt pitAnI meLe zIkhelAM te laukika zA paNa zebhA pAmatAM nathI, to pachI lokottara zAstrone mATe te zuM kahevuM ! 41llA jaha ujajamiu jANuI, nANI tava saMjame uvAyaviU taha carakumittadarisaNu, sAmAyArI na yANuti 420 artha- "jevI rIte upAyane jANanAra jJAnI tapa ane saMyamane viSe udyama karavAnuM jANe che, eTale jJAnI puruSa siddhAntane jJAne karIne jevI rIte udyama kare che, tevI rIte cakSumAtranA darzanavaDe karIne eTale kriyAnuSThAnAdika karanArA evA bIjAnI samIpe rahIne mAtra jovAthI (sAmAcArI) zuddha AcAra jANatA nathI. arthAta potAnA jJAnathI jevuM jaNAya che tevuM bIjAne karatAM jovA mAtrathI jaNAtuM nathI." 420. sipANi ya satkANi ya, jANuM to vi na ya zuM jaI je 9 ! tesiM phalaM na bhujaI, ia ajayaMne jaInANI paranA artha-"zi (citrakarma vigere) ane vyAkaraNAdika zAstrone jANa chatA paNa je puruSa tenI yojanA nathI karate eTale te te kriyAonI pravRtti nathI karatA, te puruSa te zilpAdikathI thanArA dhanalAbhAdika phaLane bhagavate-pAmatuM nathI. te ja pramANe saMyamamAM thatanA (udyama) nahI karanArA jJAnavAna e yati (sAdhu) paNa mekSarUpa phaLane pAmato nathI." 421 gAravatiyapAMDabaddhA, saMjamakaraNujajamaMmi sImaMtA ! nimnakUNa gaNAo, hiMDaMti pamAyaranaMmi pararA gAthA 420 ujajami-udyama katuM upAyavitA avAyaviU . gAthA 421-vi ya na ju jaI jayaMti iya yajayaMti | gAthA 422-sIyatA gharAo rami Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 upadezamALA artha-"rasa, Rddhi ane sAtArUpI traNa gAravane viSe pratibaddha thayelA (Asakta thayelA) ane saMyama karaNanA (cha jIva nikAyanI rakSA karavAnA) udyamane viSe zithila thayelA sAdhuo gaNa (gaccha) thI bahAra nIkaLIne pramAdarUpI araNyamAM vecchAe vihAra kare che bhramaNa kare che." 422. nANAhio varatara, hINe vi huM payaNuM pabhAvaMte na ya dukkare karate, suzruvi apAgama purise karavA artha-"cAritrakiyAe hIna chate paNa nize jinazAsananI prabhAvanA karanAra e jJAnAdhika (jJAnavaDe pUrNa jJAnI) puruSa zreSTha che, paNa sArI rIte mAsakSapaNAdika duSkara tapasyA karatA chatAM paNa a5kRta puruSa zreSTha nathI, arthAt kriyAvAna chatAM paNa jJAnahIna puruSa zreSTha nathI." 423. nANAhiyamsa nANuM, pujaI nANu pavattae caraNuM jassa paNa duddaI pi, nathi tarasa pujajae kAI 424 artha-"jJAnAdhika (jJAnathI pUrNa) puruSanuM jJAna pUjAya che, kemake jJAnathI caraNa (cAritra) pravarte che; paraMtu je puruSane jJAna ane cAritra e bemAMthI eka paNa nathI te puruSanuM zuM pUjAya? zuM pUjavA. yaMgya hoya? koI paNa pUjavA gya na hoya." nANuM carittahINuM liMgagahaNaM ca daMsaNuvihINuM saMjamahINuM ca tavaM, je caraI niraWyaM tassa karadA artha "je puruSa cAritra ( kriyA) rahita jJAnanuM AcaraNa kare che, je puruSa darzana (samyakatva) rahita liMga (muniSa)nuM grahaNa (dhAraNa) kare che, ane je puruSa saMyama (cha jIva nikAyanI gAthA 424-pUjajaI pabattaI ! duhaNaparka | tasa pUI jajae kAuM! pUjajaI kAI ! gAthA 42 -saMjamavihINuM , Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 459 rakSA rUpa cAritra) rahita tapanuM AcaraNa kare che-te puruSAnA e sarve meAkSanAM sAdhanA nirarthaka che-niSphaLa che." 425. jahA kharA cadaNubhAravAhI, bhArasa bhAgI na hu caMdaNusse / eva khu nANI caraNeNa hINA, nANusa bhAgI na hu suggae 54265 artha --" jema caMdananA bhArane vahana karanAra khara (gadheDA ) kevaLa bhAranA ja bhAgI thAya che, paNa caMdananA sugaMdhanA bhAgI thatA nathI, te ja rIte nizce cAritre karIne hIna evA jJAnI paNa kevaLa jJAnanA ja bhAgI thAya che, paNa mAkSarUpa sugatinA eTale jJAnanA parimalanA bhAgI thatA nathI. mATe kriyA sahita jJAna hAya tA ja te zreSTha che." 426. saMpAgaDaDisevI, kAesa vaetu je na ujjamaI pavayaNapADaNaparamA, sammatta kAmala tassa 542NA atha pragaTapaNe ( leAka samakSa ) pratikUla ( niSiddha ) AcaraNane AcaranAra evA je puruSa cha jIvanikAyanA pAlanane viSe ane pAMca mahAvratanA rakSaNane viSe udyama karatA nathI-pramAdanuM ja sevana kare che, tathA je pravacana (jinazAsana )nuM pAtana ( laghutA ) karavAmAM tatpara che, tenuM samyakava kAmaLa eTale asAra jANavu'; arthAt tene mithyAtva ja varte che ema jANavu." 427, caraNakaraNarihINA, jai vi tava carai suThThuM smaigurue sA tilla va kiSNutA, kasiya muddo murNayavvA 5428aaaa a- caraNa eTale mahAvratAdikanuM AcaraNa ane karaNa eTale AhArazuddhi vigere teNe karIne hIna evA keAI puruSa joke sArI rIte ghaNuM mATuM tapa kare che, paraMtu tene Adaze' karIne 66 gAthA 427-jo una ujjamaI ! sa pAgaDa=sa prakaTa gAthA 428-jayaha vi / gaNyaM / khuddo / Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 upadezamALA (ArIsAe karIne) telanA badalAmAM tala ApanAra bedra gAmanA nivAsI mUkhanI je jANa, eTale thoDAnA badalAmAM ghaNuM ApI denAre jANa. tala ApIne tela lenAro te mUkha ghaNA telane hArI jAya che, te evI rIte te AdarzanA pAchalA bhAge bharIne tala Ape ane kAcanI bAjuthI tela prahaNa kare tethI tela ghaNuM thoDuM Ave ane tala ghaNuM jAya. evI rIte karAra karanAra bedragAmavAsI mUrkhanuM daSTAMta ahIM jANavuM eTale te jema theDA telanA badalAmAM ghaNuM tala hArI gayo, tema pramAdI muni cAritranI cheDI zithilatAnA badalAmAM ghaNuM tapa hArI jAya che. A badri gAmavAsInuM dRSTAMta nAnuM hovAthI atra lakhyuM nathI." 428. chajajavanikAyamahavayANa, paripAlaNuI jaIghammA jaI puNu tAI na rakhAI, bhaNahi konAmaso dhamma pAirala artha-"pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya e cha javanikAyanuM ane prANAtipAta viramaNAdika pAMca mahAvratanuM paripAlana (sArI rIte rakSaNa) karavAthI yatidharma thAya che-kahevAya che. paNa jo te cha javanikAya ane pAMca mahAvratanuM rakSaNa na kare, te he ziSya! tuM kahe ke tene ka dharma kahevo? arthAt tenA rakSaNa vinA dharma kahevAya ja nahIM. 429. chajajavanikAyadayAvivajijae nava dikhio na gihI. jadhammAA cukko, cuI gihIdANudhammAo 430 | artha-"cha javanikAyanI dayAthI rahita evo veSa dhArI dIkSita (sAdhu) kahevAya ja nahIM, temaja (mastaka muDeluM hovAthI) gRhasthI paNa kahevAya nahIM. te yatidharmathI cukyo gAthA 429-paripAlaNAya ! tAI ! gAthA 330--dikhiu gihidANadhammAo ! Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA -bhraSTa thaye, ane gRhasthanA dAnadharmathI paNa cUke che bhraSTa thAya che. kemake teNe ApeluM dAna paNa zuddha saMyamIne ka9patuM nathI." 430. savAoge jaha keI, amacce naravaIsa pittaNuM | ANAharaNe pAvaI, vahabaMdhaNudabraharaNaM ca che 431 che artha "jema keI amAtya (pradhAna) narapati (rAja)nA sarva Ayego ( adhikAro)ne grahaNa karIne (pAmIne) pachI je rAjAnI AjJAne bhaMga kare, te te vadha eTale lAkaDI vigerenA prahArane, sAMkaLa (beDI) vigerenA baMdhanane tathA dravyaharaNa eTale sarvasvanA nAzane ane cakArathI chevaTa maraNane paNa AjJAne bhaMga karavAthI pAme che." 431. taha chakkAyamahavayasarbAnavattIu gihinaUNu jaI egamavi virahaMtA, amaccarane haNuI behiM 43ra che artha-"tevI ja rIte cha javanikAya tathA pAMca mahAvrata saMbaMdhI sarva nivRtti (sarvavirati) rUpa pratyAkhyAna (niyama ) ne grahaNa karIne yati (sAdhu) eka paNa javanikAyanI athavA eka paNa vratanI virAdhanA karate sato amaryAM rAjA (vonA rAjA-tIrthakara)e ApelI athavA temaNe prarUpelI bAdhine haNe che-nAza pamADe che. arthAt jinAjJAne bhaMga karavAthI bAdhi (samyakatva)ne nAza thAya che, ane tethI te ananta saMsArI thAya che." 432. te hayabohIya pachA, kayAvarAhAsarisamiyamamiyaM . puNa vi bhavoahipaDio, bhamaI jarAmaraNadurgAmi 43yA gAthA 431-naravayassa | amacyo=amAtyaH | gAthA 432-nivRttio giNi9Na | raNe amaccarajo=amartya rAjJa: tIrthaMkaradevasya gAthA 433-hayahi pacchA ! hahi kRtAparAdhAnusadazAmidamamitamAM puNe vi . Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 upadezamALA artha- " tyAra pachI haNuM che bodhi jeNe e te muni karelA aparAdha (jinAjJAbhaMgarUpa)ne anusAra eTale anumAne karIne karIne samAna A pratyakSa evA amita eTale mAnarahita (ati meTA) phaLane pAme che. te phaLa kayuM? te kahe che-vRddhAvasthA tathA maraNe karIne atyaMta durga eTale gahana evA bhavasAgarane viSe paDo chate vAraMvAra paribhramaNa kare che-anaMtakALa paribhramaNa karavArUpa phaLane pAme che." 33. jANeNaM catta, appaNuyaM nANusaNacaritta taIyA tassa paresa, aNukaMpA nalthi vesu 434 artha--"jyAre A nibhaMgI jIve AtmAne hitakAraka evA jJAna, darzana, cAritrane tyAga karyo, tyAre samajavuM ke te jIvane bIjA eTale pitA sivAya bIjA jIvane viSe anukaMpA nathI arthAt je pitAnA AtmAne hitakAraka nathI thate te bIjAonuM hita zI rIte kare? pitAnA AtmApara dayA heya te ja bIjA para dayA thaI zake che. (AtmadayA mUlaka ja paradayA che.)"434. chakkAyariUNa asaMjayANa ligAvasamittANA bahuasaMjamo pavahe, khAro mAIleI suaraM che 435 artha-"cha jIvanikAyanA zatru eTale chakAyanI virAdhanA karanAra, asaMyata eTale jeNe mana, vacana, kAyAnA vegane mekaLA (chuTA) mUkI dIdhA che evA, tathA ligAvazeSamAtra eTale kevaLa raharaNa vigere veSane ja dhAraNa karanArA evA puruSone mATe asaMyama (anAcAra) rUpa pApane pravAha kSAra eTale bALelA talanI bhasmanI jema suNDatara eTale gADha athavA samyapha prakAre pitAnA ane bIjAnA AtmAne paNa malina kare che. 435. gAthA 434-nyadAnena tyaktA a5Naye=AtmanIna pareluM gAthA 435-chakkAriUNa asaMjayANa kAyaripUNAmA liMgAvase sumitANuM bahuaspaMjamapavahe ! bahuasaMjamapavahe ! suDDayara ! Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 463 atha ki ligavijhurIdhAraNa, kajajammi aDDie ThANe / rAyA na hoi sayameva, dhArayaM cAmarADAve // 436 // jema sthAne eTale zreSTha siMhAsane beTheleA ane mAtra pote ja eTale hAthI gheADA vigerethI rahita ekalA ja, cAmaranA ATepa ( ADaMbara ) ne dhAraNa karatA satA paNu rAjA hAtA nathIthaI zakatA nathI, tevI ja rIte kAryane viSe eTale sayamanI yatanAne viSe nahIM rahele-sayamathI rahita evA sAdhu, liMga eTale sAdhuveSa-tenA ADakhara mAtra dhAraNa karavA vaDe karIne zuM sAdhu kahevAya? na ja kahevAya. mATe guNu vinAnA ADaMbara karavA vyatha che. e A gAthAnA tAtpa che. "" 436. jo su thaviNicchiyakayAgame mUlauttarAha... / 46 ubnahaH sayA'lie, sAlikhaisAhulikhamiA43NA a-- sUtra ane arthanA vinizcaya eTale tathya ( satya ) jJAna teNe karIne karyAM che Agama jeNe arthAt jANyu che siddhAntanu rahasya jeNe evA ( siddhAMtajJAtA ) ane nira'tara askhalita eTale aticArarahita mUla ane uttara guNanA samUhane je vahana kare che-dhAraNa kare che evA sAdhu sAdhunA lekhAmAM-sAdhuonI gaNatarImAM lakhAya che--gaNAya che. 437. "" bahudAsasakiliTTo navara` maleI caMcalasahAvA ! sunDru vi vAyAmA, kAyaM na karei ki ci guNa // 438 5 atha << rAgadveSarUpI ghaNA doSAvaDe sa`kliSTa ( bharelA ) eTale duSTa cittavALA ane jenA svabhAva ( abhiprAya ) ca'caLa eTale viSayAdikamAM lubdha che evA puruSa atyaMta parIsahAphrika kaSTane sahana karatA chatA paNa mAtra kAyAe karIne kAMI paNu ( ceDA gAthA 436-liMgADaMbaradhAriNenA liMgavaduri| dhArA / gAthA 437-sutath / guNahuM / sAyAli sAnDreli...mi ! gAthA438-maile, melei 1 vAyAmittA=parISahArdi duHkha` sahamAna: / Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 upadezamALA paNa ) ka kSayAdarUpa guNune karatA nathI-meLavatA nathI; na vara' ke ulaTA te peAtAnA AtmAne malina kare che. 438. ci vara maraNuM, aviyamannasimubhayamannesa dadurandevicchAe, ahiMya kesa ca ubhaya 5 5 439 5 a---dara devanI icchAmAM keTalAekanuM maraNa ja zreSTha che, keTalAeka puruSAnuM jIvavu ja zreSTha che, keTalAekanu jIvita ane maraNu banne zreSTha che, ane keTalAekanuM' jIvita ane maraNu banne ahitakAraka che. A gAthAnA savistara bhAvArtha dardurAMka devanI kathAthI jANavA. " 439. te kathA nIce pramANe-- darAMka devanI kathA prathama durAMka devanA pUrvabhavanuM svarUpa kahe che...kauzAMbI mahApurImAM zatAnIka nAme rAjA rAjya karatA hatA, te vakhate te gAmamAM eka sehuka nAmanA daridrI brAhmaNa rahetA hatA. tenI strI garbhAvatI thaI. jyAre tenA prasUtisamaya najIka AvyuM. tyAre teNe peAtAnA patine kahyuM ke mArA prasUtikALa samIpa AvyeA che, mATe mane ghI, gALa vigere lAvI ApA ' tyAre seDuka khelyA ke-mArI pAse evI kAI paNa jAtanI kaLA nathI, tethI dravya vinA dhI gALa kAMthI lAvu? te sAMbhaLIne te khelI ke - jo kAMI paNa kaLA na heAya tApaNu udyama karavAthI phaLanI prApti thAya che. kahyu` che keprANinAmantarasthAyI, na ghAlayasamA ripu:| na hughamasama mitra, yaM kRtvA nAvasIdina ! " prANIonA pAtAnA antaHkaraNamAM rahelA ALasa jevA khIne keAI zatru nathI, ane udyaga samAna bIjo keAI mitra nathI, ke je ( udyama ) karavAthI prANI kaDhi paNa sITThAtA nathI-kheda pAmatA nathI. " A pramANe peAtAnI strInuM vAkaya sAMbhaLIne te seDuke eka gAthA 439-kesiMci / Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 465 phaLa laI rAjAnI sabhAmAM jaI rAjAne te bheTa karyuM. evI rIte hamezAM te rAjasabhAmAM phaLa laI jaIne zatAnIka rAjAnI sevA karavA lAgyo. ekadA keI kAraNathI caMpA nagarInA rAjA dadhivAhane AvIne kauzAMbI nagarIne ghero ghAlyo. te vakhate zatAnIka pAse alpa sinya hovAthI te killAnI aMdara ja rahyo. haMmezAM yuddha thatAM anukrame varSARtu AvI. te vakhate dadhivAhana rAjAnuM keTaluMka sainya Ama tema jatuM rahyuM, tevAmAM pelo setuka brAhmaNa puSpa phaLa vigere levA mATe gAma bahAra vADIe gayA hatA. teNe dadhivAhananuM sainya thoDuM joIne zatAnIka rAjA pAse AvIne kahyuM ke-"he rAjA! Aje yuddha karaze te Apane jaya thaze." te sAMbhaLIne zatAnIka rAjA sainya sahita kilA bahAra nIkaLe. yuddha karatAM dadhivAhananuM satya bhAMgyuM, eTale tenA hAthI ghoDA vigere laI laIne zatAnIka rAjA potAnI nagarImAM AvyuM. pachI setukane ghaNuM mAna ApIne teNe kahyuM ke-"he setuka ! huM tArA para prasanna thayo chuM, mATe IcchAnusAra mAga." sake kahyuM ke"he svAmI ! huM ghera jaI mArI strIne pUchIne pachI mAgIza." ema kahI ghera jaIne teNe pitAnI strIne puchayuM ke "he priyA ! Aje zatAnIka zA mArA para tuSTamAna thaIne Icchita varadAna Ape che, mATe huM zuM mAguM?" te sAMbhaLIne teNe vicAryuM ke-je A ghaNuM vaibhavane pAmaze te mAruM apamAna karaze." ema vicArIne te strIe kahyuM ke-"he prANanAtha ! je tamArA para rAja prasanna thayA hoya, te haMmezAM icchA pramANe bhojana ane eka dInAra (mahora) dakSiNAnI mAgaNI karo. kemake nidrA vecIne grahaNa karelA ujAgarA (jAgaraNa)nI jevA gAma ke nagaranA adhipatipaNAe karIne zuM phaLa che? (eTale gAma garAsa mAga te te nidrA vecIne ujAgara lIdhA jevuM che, mATe te na mAgavuM.)" A pramANe strInuM vAkya sAMbhaLIne te nirmAgIe Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA paNa te ja mAgyuM. tethI rAjAe paNa haMmezane mATe vArApharatI dareka ghera tene jamADIne dakSiNA ApavAne hukama karyo, eTale loko tene uparA upara niyaMtraNa karavA lAgyA. tethI teDuMka paNa dakSiNAnA lobhathI eka ghera bhejana karIne ghera jaI mukhamAM AMgaLAM nAMkhI prathama khAdhelAnuM vamana karI bIje ghera jamavA javA lAgyo. e pramANe atRptithI bhajana karatA setukane tvacAvikAra thavAthI gaLatuM kaDhane vyAdhi utpanna thaye. eTale hAtha paga vigere avayavo gaLavA lAgyA, paraMtu te dhana ane putrAdikanA parivArathI ghaNe vRddhi pAmyo. pachI te sekanA aMgamAM roganI bahu vRddhi thaI eTale maMtrI pramukhe eDukane kahyuM ke-"have tAre bhojanane mATe javuM nahIM, tAre badale tArA putrane mekalavo." tyAra pachI tene putra haMmezAM dareka ghera jamavA javA lAgyo, ane dInAranI dakSiNa levA lAgyA. seka sarva lokene aniSTa thaI paDyo. tenA putre paNa tene eka judA gharamAM rAkhe, ane tene bhejana paNa eka kASThanA pAtramAM juduM ApavA lAge. tenI sAthe kaI bolatuM paNa nahIM, ane sarve gharakA ke tene mara, adITha thA" evAM tiraskAranAM vacane kahetA hatA. putronI vahuonA mukhathI paNa tevAM tiraskAranAM vacana sAMbhaLIne sekane krodha caDyo; tethI teNe vicAra karyo ke-A sarvene keDhIyA karuM tyAre ja huM kharo." ema vicArIne teNe potAnA putrane belAvIne kahyuM-"he putra ! sAMbhaLa, huM vRddha thayo chuM, mArUM mRtyu have najIka AvyuM che, tethI mAre tIrthayAtrA karavA javuM che. paNa ApaNe kuLane e AcAra che ke je tIrthayAtrA karavA jAya te prathama java tathA ghAsane maMtrathI maMtrIne eka bakarInA putrane (bekaDAne) khavarAve, ane te bakarAne puSTa karI tenuM mAMsa sarva kuTuMbane khavarAvIne pachI tIrthayAtrA karavA jAya. mATe he putra ! mane paNa eka bakarInuM baccuM lAvI Apa." te sAMbhaLIne te putre te pramANe karyuM. eTale te bekaDAne seke Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 467 peAtAnI pAse rAkhyA. pachI peAtAnA kuSTa sa`badhI paruM vigerethI mizrita karIne javuM tathA ghAsa tene khavarAvavA lAgyA. tevI rIte karatAM keTaleka kALe te ekaDA kADhIyeA thayA. eTale tene mArIne tenA mAMsavarDa kuTuMbanu poSaNa karIne ( saune jamADIne) temanI rajA raI te tI yAtrA mATe nIkaLyA. mAmAM jatAM seDukane tRSA lAgavAthI teNe sUryanA tApathI tapelu', aMdara paDelA ghaNAM pAMdaDAMethI DhaMkAyeluM vatha ( ukALA ) jevu kAika hRda ( khAkhAcIyA ) nuM jaLapAna karyuM. tethI turata ja tene virecana thayuM. eTale tenA sarva kuSTakRminA vyAdhi bahAra nIkaLyA. pachI teNe ghaNA kALa sudhI te jaLanuM pAna karyA karyuM". eTale daivayeAge te taddana nIrAgI thayeA. paraMtu ahIM kuSTarogavALA ekaDAnuM mAMsa khAvAthI tenu' AkhuM kuTuMba kADhIyu" thayu.. pachI seDuka peAtAnA zarIranI nIreAgatA dekhADavA mATe kauzAMkhI nagarImAM pAchA AvyA. lAkoe tene pUchyuM ke--tArA rAga kevI rIte gayA ?" tyAre te khelyA ke devanA prabhAvathI mArA vyAdhi naSTa thayA che.' pachI ghera AvIne seDuke peAtAnA kuTuMba byAdhigrasta joI ne kahyu ke-- jevI tame mArI avajJA karI hatI tevuM ja tamane sarvene phaLa maLyuM che? me" kevuM karyu? ' te sAMbhaLIne sae tenA atya'ta tiraskAra karyo, ane 'tuM aTThITha thA' ema kahI kuTue ane nagaranA leAkeAe tenI nisanA karI tene nagara bahAra kADhI mUkayA. tyAMthI bhamatA bhramatA te rAjagRhI nagarImAM pratAlie ( daravAje ) AvIne rahyo. te avasare zrImahAvIrasvAmI rAjagRhI nagarInA udyAnamAM samavasaryA. te sAMbhaLIne dvArapALeAe seDukane kahyuM ke-'jo tu ahI rahIne cAkI kare teA ame vIraprabhune vaMdanA karI AvIe.' tesAMbhaLIne ser3aka hA kahIne beTA ke-'hu' bhUkhyA chu' tyAre dvArapALAe kahyuM ke- ahIM' dvAradevInI pAse je naivedya Ave te tu yaceSTapaNe khAje. paraMtu tAre ahIM ja rahevuM kayAMI javu' nahi.' e pramANe kahIne te save dvAra C Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 upadezamALA pALe| zrI jinezvarane vaMdanA karavA gayA. pachI te kSudhAtura seke khIra, vaDAM vigere devInA naivedyane kaTha sudhI khAdhAM eTale tene atyaMta tRSA lAgI; paNa dvArapALAe tene te sthAnethI bIje javAnA niSedha karyo hatA, tethI te jaLapAna karavA kAMi gayeA nahI, temaja e pramANenA karmInA udayathI tRSAturapaNAmAM jaLanA dhyAnamAM mRtyu pAmyA ane te ja daravAjAnI najIka rahelI eka vApI (vAva )mAM deDakA thayeA. keTaleka kALe krIthI zrImahAvIra svAmI tyAM samavasaryA. te vakhate vAvamAM jala bharatI pauraleAkAnI srIe paraspara vAtA karavA lAgI ke " huM baheneA ! utAvaLa karI. Aje zrI mahAvIra prabhune vAMdavA javuM che. AjanA divasa dhanya che ke jethI Aje zrI vIra prabhunu ApaNane darzIna thaze. " A pramANenAM te enAM vAkayo sAMbhaLIne 'ihApeAha karatAM te deDakAne jAtismaraNa jJAna utpanna thayu, ane peAtAnA pUrva bhava (sejhukane bhava ) teNe jANyA. pachI te deDakA paNu bhagavAnane vAMDhavA mATe vApInI bahAra nIkaLI cAlyuM. mAmAM zreNikarAjA sainya sahita bhagavAnane vAMDhavA jatA hatA, tenA azvanA paganI kharInA prahArathI davAIne te deDakA bhagavAnanAM dhyAnamAM ja maraNa pAmI prathama svargamAM dardurAMka nAme devatA thaye. avadhijJAnavaDe peAtAnA pUrvabhava jANIne te kADhIyAnu rUpa viSuvI zreNika rAjAnA samyaktvanI parIkSA karavA mATe bhagavAnane vAMdavA AvyeA. te deva bhagavAnanI pAse besI peAtAnA zarIra parathI saune dekhAtA koDhanA durgaMdhI rasa ( cepa ) laI bhagavAMtanA caraNe caMdanarasa cApaDavA ( lepa karavA ) lAgyA. te joI ne zreNika rAjAne tenA para krodha caDayo ane manamAM malcA ke kANu A pApinna bhagavAnanI avajJA kare che ? jyAre A bahAra nIkaLaze, tyAre huM tene sArI rIte zikSA karIza.' A pramANe te vicAra kare che, tevAmAM bhagavAnane chIka AvI. te vakhate pelA dhruve tame marA' 1 ihA ne apeAha=sAMbhaLelA vAkaca uparathI AvuM. pUrve meM koI vakhata sAMbhaLyu' che, evI pUrvanuM smaraNa karavA mATe gADha vicAraNA karavI te. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 469 * A ema bhagavAnane kahyuM. gheADI vAre rAjAne chIka AvI, tyAre tene ' ghaNuM jIvA ' ema kahyuM. gheADI vAre abhayakumArane chIMka AvI, tyAre tene 'jIvA athavA mA.' ema kahyuM, pachI kAlasaurikane paNa chIMka AvI, tyAre tene ma jIva, ma mara' ema kahyuM. A cAre vacananeAmAM bhagavAnane maravAnuM kahyuM te vacanathI AMta krodhAtura thayelA zrANuka rAjAe peAtAnA sevAne kahyuM ke duSTa kADhIye| samavasaraNanI bahAra nIkaLe ke tarata tene pakaDIne bAMdhI lejo.' pachI dezanAne aMte te deva samavasaraNanI bahAra nIkaLyeA. te vakhate rAjAnA subhaTAe tene cAtaraphathI gherI lIdhA. paraMtu te te tarata ja AkAzamAM utpatI gayA. te joI zreNika rAjA vismaya pAmyA. pachI pAchA pharIne temaNe bhagava'ta pAse AvI pUchyu ke huM svAmI! te kuTI kANu hatA te kaheA.' tyAre bhagavAne seDukanA bhavathI ArabhIne tenuM sava vRttAMta rAjAne kahI saMbhaLAvyu`. pachI kahyuM ke 'te ddurAMka deva je hamaNAM ja utpanna thayA che teNe tArI parIkSA karavA mATe tane kuSTInuM rUpa batAvAne mAre aMge gvya caMdananA lepa karyAM che.' krIthI zreNika rAjAe pUchyuM ke he svAmI! tyAre kaheA ke Apane chIMka AvI, te vakhate Apane teNe maravAnuM kema kahyuM ?' bhagavAna khelyA ke 'huM zreNika! mane ahI chuM tyAM sudhI vedanIyAdika cAra kama vaLagelAM che, ane mRtyu pAmyA pachI te mane muktisukha maLavAnu che, mATe mane maravAnuM kahyuM. vaLI tane chIMka AvI tyAre tane jIvavAnuM kahyuM. tenuM kAraNa e che ke hAlamAM tuM jIvatA che te rAjyasukha bhAgave che, paNa mRtyu pachI tu narakamAM javAne che. mATe tane cira'jIva' ema kahyuM. tathA abhayakumAra ahIM paNu dharmakArya karatA sate rAjyasukha bhAgave che, ane parabhavamAM paNu te anuttara vimAnamAM javAnA che tethI tene jIva athavA mara ema kahyuM; ane kAlasArika tA ahI jIvatA chatA paNa bahu 1 kALa nAmaneA saukarika eTale kasAi, ( ' " Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 upadezamALA hiMsAdika pApanuM AcaraNa kare che, ane maraNa pAmyA pachI sAtamI narake javAno che. mATe tene "na jIva ane na mara" ema kahyuM A cAra bhAgA sarva jIva para lAgu paDe che. (eTale ke cAra bhAMgAmAMthI kaI paNa eka bhAMgAmAM harakoI jIva AvI zake che) A daerAMka devanA manane abhiprAya che. te sAMbhaLIne zreNike bhagavAnane vinaMti karI ke "he svAmI! Apa jevA mAre mAthe guru chatAM mAre narakamAM javuM kema yogya kahevAya ?" bhagavAna bolyA ke "he rAjA! te samyapha pAmyA pahelAM narakanuM AyuSya bAMdheluM che, te keIthI paNa dUra (mithyA ) thaI zake tema nathI. paraMtu tuM kheda na kara. AvatI covIzImAM tuM padmanAbha nAme prathama tIrthakara thavAnuM che." e sAMbhaLIne rAjAe harSita thaI pharIthI prabhune pUchyuM ke "he bhagavAna! zuM te kaI paNa upAya nathI ke jethI mAre narakamAM javuM na paDe?" tyAre bhagavAna bolyA ke "je tArI kapilA nAmanI dAsI bhAvapUrvaka sAdhune dAna Ape, ane je kAlasaukarika haMmezAM pAMcase pADA mAre che te na mAre te tAre paNa narake javuM na paDe." te sAMbhaLIne rAjA bhagavAnane vaMdanA karI ghara tarapha cAlyo. mArgamAM pharIthI zreNika rAjAnA samakitanI parIkSA karavA mATe darda rAMka deva eka sAdhunuM rUpa viku ghaNu matsyathI bharelI jALa laIne rAjAnI sanmukha Avyo. tene joI zreNike pUchayuM ke " are munine veSa dhAraNa karanAra evA te A jALane kema grahaNa karI che ? ane je A jALa dhAraNa kare che, te zuM tuM masyAdikane AhAra paNa kare che ?" A viSaya para zreNikanA prazna ane devanA uttaravALo zloka A pramANe che - kaMthAcArya tathA kiM nanuM zapharavadhe jAlamaznAsi masyAnuM ! tAnuM vi mopadezAtu pibasi madhu samayathA yAsi vezyAma Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 471 davArInuM galelphI nana tava ripo yena sAyaM chinavi cauravaM dhUtaheH kitava Iti kathaM yena dAsIsuteDasmi 15 sAdhu! A tArI kathA bahu zlatha (jINuM) kema che?" " he rAja ! A kaMthA nathI, paNa masyane mAravA mATe pakaDavAnI jALa che." are ! zuM tuM masya paNa khAya che?" "hA madirAnA upadezathI te (masya) khAUM chuM" "ane ! zuM madya paNa pIe che?" "hA, vezyA sAthe prIti hevAthI tenI sAthe pIvuM paDe che." "tyAre zuM tuM vezyAgamana paNa kare che?" "hA, zatruonA gaLA upara be paga mUkIne vezyA pAse jAuM chuM. "are! zuM tAre zatrue paNa che ke?" "hA. kemake rAtre corI karuM chuM, tethI zatruo paNa che" "are tuM cerI paNa kare che?" "hA. vrata (jugAra) ramuM chuM, tethI paisAne mATe cerI paNa karuM chuM." "are tyAre zuM tuM jugArI paNa che, paNa jugArI thavAnuM kAraNa zuM?" "he rAjA ! huM dAsIputra chuM tethI jugArI thaye chuM." AvAM aneka uttara ApavA vaDe ghaNI rIte rAjAnI parIkSA karI, paNa rAjA samyaphavathI calita thayo nahIM ane sAdhu uparanA rAgathI bhraSTa thaye nahIM, tyAre te deva garbhavatI sAdhvInuM rUpa grahaNa karI, sarva alaMkAra paherI, mAthuM guMthI, tela nAMkhI, kapALe caDele karI rAjAnI sanmukha AvyuM tene joI rAjAe pUchyuM ke "tuM sAdhvI che, chatAM A garbha vigere kyAMthI?" teNe uttara Apyo ke "sarva sAdhvIo AvAM ja kAma kare che." tyAre rAjAe kahyuM ke "tAre ja A mAThe karmodaya vate che, bIjA keI paNa sAdhu sAdhvI sarvathA tArI jevA hatA ja nathI." A pramANene uttara maLavAthI rAjAnuM citta jarA paNa calita thayuM nathI ema jANIne dAMkadeve pratyakSa thaI rAjAnI prazaMsA karI, ane rAjAne eka hAra ane be geLA ApI te deva svarge go, rAjAe hAra cillaNA devIne Ape, ane be gaLA Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 upadezamALA naMdA rANIne ApyAM. naMdAe cillaNane hAra Apyo ne pitAne mAtra be goLA ApyA te joI krodha pAmIne te baMne gaLa IrSyAthI thAMbhalA sAthe aphaLAvyA. eTale te pheTI javAthI eka gaLAmAMthI be kuMDala nIkaLyA. ane bIjAmAMthI be divya vastro nIkaLyAM. te joI naMdA rANI atyaMta harSa pAmI. rAjAe kapila dAsIne bolAvIne kahyuM ke "tuM sAdhuone dAna Apa." teNe kahyuM ke "he rAjA! mane e kAma batAvaze nahIM. huM bAjuM badhuM kAma karIza paNa te kAma karIza nahIM." te sAMbhaLIne rAjAe baLAtkAra karIne tene hAthe dAna apAvyuM. tyAre te dAna ApatI ApatI belI ke "A dAna huM ApatI nathI. paNa zreNika rAjAnA A cATa dAna Ape che. pachI tene tajI daIne rAjAe kAlasaukArikane belAvIne kahyuM ke "tuM pADA mAravAnuM kAma mUkI de" te bolyA ke "he rAjA ! huM prANathI paNa priya evI hiMsAne tyAga nahIM karuM." te sAMbhaLIne rAjAe tene eka aMdhakRpamAM nAMkhyo. tyAM paNa teNe kAdavanI mATInA pAMca pADA cItrIne (banAvIne) tene mAryA (tenI hiMsA karI). te jANIne rAjAe vicAryuM ke "kharekhara jinezvaranuM vacana satya che, te mithyA thAya ja nahIM. AthI ke tene kheda thayA paraMtu pote paNa tIrthakara thavAnA che, te hakIkata jANelI hovAthI manamAM AnaMda pAmavA lAgyA. || iti durdarAMkadevasaMbaMdhaH | kesiMciya paralogo, anesiM itya hoI Ihaloga kamsa vi dunna vi legA, devi hayA kasaI logA 44nA artha-"keTalAeka chone paraleka (parabhava) sAro hoya che, bIjA keTalAekane ahI ja leka sAro hoya che, keI puNyazALI jIvane bane loka paNa sArA hoya che, ane kaI pApakarma karanArA jIvane bane loka hita (naSTa) hoya che." 40. gAthA 440-kesaci pare lAge che hatA kavi Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 473 A ( hakIkatA upanaya upara jaNAvelI chIMkanI hakIkata parathI samajI levA) vaLI vizeSa spaSTa kare che-- chajajIvikAryAvaraA, kAyayalesehi suhai na hu tarasa imA lAgA, havai smegA para atha cha jIvanikAnu mana ( vadha ) Asakta evA te tApasAdikane atizaya meATA mAsakSapaNu vigere kAyakalezeAe karIne A leAka hAtA nathI. paraMtu tene eka paraleAka sArA thAya che. kemake tene ajJAnatapathI parabhavamAM rAjyAdika sukhanI prApti thAya che." 441. nayaniruddhamaNuM, daDiyamANu viyaM seyaM ! bahuvAryAmma vi dehe, visujajhamANusse vara maraNu 5442aa a--"narakane viSe AMdhI che ( dhAraNa karI che ) mati jeoe eTale narakagatigamana cAgya kAnA karanArA evA ma`trI vigere rAjyaciMtA karanAranuM jIvita eTale jIvavuM ja zreya (sAruM) che. kemake pApakarmanA AcaraNane lIdhe parabhavamAM avazya tene narakAdika du:khanI prApti thAya che, ane bahurAgavALA eTale vedanAne sahana karavA asamartha evA dehane viSe rahyA satA-vyAdhi sahana karatAM chatAM paNa zuddha dhyAna karanAra puruSanuM maraNu zreSTha ( kalyANakArI che. kemake tene parabhavamAM sadgatinI prApti thAya che." 442. tavaniyamaDDiyA, kallANuM jIvi pi maraNuM pi / jIvaMta jajati guNA, mayA vi puNu suggae jati 544gA gurumahi lAgA 54415 gAthA 441 -5chavakAyamane vizeSaNa rataH / sa egeA pare lagA ssa =tasya ega:=eka: ! gAthA 442-maNuM ! jIvI' seya*=zreya:| daDiyamANu =maMtripramukhANAM / bahuvAya mi vi=bahurAgasamutpannapi ! gAthA 443-jIviyA jati=anjayanti| seAgaya| karavAmAM vizeSa evA paMcAgni, ( bhava ) sArA Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 upadezamALA artha "bAra prakAranA tapane viSe ane niyama (grahaNa karelA vrata) ne viSe susthita (daDha) evA sAdhuonuM jIvita athavA maraNa baMne kalyANakArI che. (kemake temane jIvatAM dharmanI vRddhi ane parabhavamAM saddagatinI prApti thAya che te ja uttarArdha vaDe kahe che.) kemake teo (sAdhu) jIvatAM chatAM guNene upArjana kare che, ane mRtyu pAmyA satA paNa svarga mokSAdika saddagatine prApta kare che." 443. ahiyaM maraNuM ca ahiaM, chaviyaM pAvaka*kAraNuM tamasasima paDaMti bhayA, vera vaThThati jIvaMtA 48 artha-pApakarma karanAra puruSonuM maraNa ahitakArI (adhama) che, ane jIvita (prANunuM dhAraNa) paNa ahitakArI che. kemake teo maraNa pAmIne parabhave tamarUpa narakakUpane viSe paDe che (narake jAya che). ane jIvatA hatA aneka jInA vadha vaDe karIne te te jIvonI sAthe vairabhAvane vRddhi pamADe che." 444. avi Icchati a maraNuM, na ya parapIDe karati maNasAvA je suviIpasugaIyahA, sayariyasuo jahA sula 44pA artha-"kAlasaukarikanA putra sulasanI jema jeoe sugatine mArga bhalI prakAre jANelo che teo potAnA maraNane paNa Icche che. paraMtu manavaDe paNa parane pIDA utpanna karatA nathI ja. manamAM paNu parane pIDA karavAnuM citavatA nathI, te pachI vacana athavA kAyAe karIne te kema ja Icache? na ja che. jema sulase parapIDA na karI tema bIjA paNa tevA suvidita puruSe parapIDA karatA nathI." 445. ahIM sulasanuM daSTAnta jANavuM. gAthA 444-tamasasmitratamasa, tamorUpe narake gAthA 445-suviIasugaipaho suviditasugatipathAH so ariyasuo= kAlazaukarikasute ! Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 upadezamALA sulasanI kathA rAjagRha nagaramAM mahA krara karanAra ane adhama kAlasokarIka nAme pazuvadha karanAra (kasAI) rahetuM hatuM. te haMmezAM pAMca pADAne vadha karate hatuM, ane te vaDe kuTuMbanuM piSaNa karate hatuM. tene sulasa nAme eka putra thayo. te abhayakumAranA saMsargathI zrAvaka thaye keTaleka kALe kALasaukarikanA zarIramAM evA moTA rogo utpanna thayA ke jenI vedanAne te sahana karI zakato nahIM. tethI te atyaMta vilApa ane pikAra karate hate. tenA svajane aneka prakAranA auSadha karatAM hatA, paNa vedanA zAMta thatI nahotI. ekadA pitAnA duHkhathI duHkhI thayelA sulaze abhayakumArane te bAta kahI, eTale abhayakumAre tene kahyuM ke "he sulasa! tAre pitA mahA pApI hovAthI narakamAM javAnuM che, tethI sArAM auSadhothI tene zAMti thaze nahIM, mATe tenuM tuM madhyama (halakA prakAranuM kaniSTha) auSadha kara ke jethI tene kAMIka sukha thAya." AvI abhayakumAre ApelI buddhithI sulase ghera AvI pitAnA zarIra para viSTA vigere durga-dhI vastuonuM vilepana karAvyuM, beraDI ane bAvaLa vigerenA kAMTAnI zayyA karI temAM suvADyA, kaDavAM kaSAyalAM ne tIkhAM auSadhe pAvA mAMDacAM, gAya bheMsa vigerenAM mUtra pAyAM, kutarA ane bhuMDa vigerenI viSTAne dhUmADo dIdhe, tathA rAkSasa ane vetAla vigerenA bhayaMkara rUpe dekhaDAvyAM. evI rIte karavAthI tenA zarIrane mahA sukha utpanna thayuM, temaja te potAnA manamAM paNa atyaMta sukha mAnavA lAgyA. pachI te kALasIrika mRtyu pAmIne sAtamI narakamAM nArakIpaNe utpanna thaye. tenuM pretakArya (maraNakriyA) karyA pachI sulasane tenA kuTuMba kahyuM ke "tuM paNa have tArA pitAnI jema haMmezAM pAMcase pADAne vadha karIne kuTuMbanuM poSaNa kara, ane ApaNuM kuTuMbanI rIti pramANe vatI sarva kuTuMbamAM meTe thA." e pramANe kuTuMbIonuM vAkya sAMbhaLIne susa belyo ke "e pApakarma huM kadI karavAne nathI. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 upadezamALA kemake tevuM pApa karIne huM narake jAuM, te vakhate mAre kaI AdhAra thavAnuM nathI. jihAnA svAdane mATe thaIne je puruSe AvI hiMsA kare che teo avazya durgatine pAme che. jyAre eka kaTa lAgavAthI paNa prANane moTuM duHkha utpanna thAya che, tyAre anAtha ane azaraNa evA pazuone zastrAdika vaDe mAravAthI temane duHkha utpana thatuM haze tenuM te kahevuM ja zuM! mATe AvA pApakarma vaDe kuTuMbanuM poSaNa karavAthI saryuM. mAre hiMsA karavAnuM kAMI paNa prayojana nathI" te sAMbhaLI kuTuMba vaga be ke "tane je pApa lAgaze tenA ame paNa bhAgIdAra thaIzuM, mATe tAre kuLakramane tyAga karavA nahIM." ItyAdi kuTuMbane bahu Agraha jaIne temane pratibaMdha karavA mATe sulase eka kuhADI laIne potAnA para mArI, tethI te acetana thaI pRthvI para paDI gaye, DIvAre cetanA (zuddhi ) AvyA pachI pokAra karI teNe sarva kuTuMbane belAvIne kahyuM ke "mane ghaNI vedanA thAya che, mATe tame badhA DI DI vaheMcIne laI le." te sAMbhaLIne kuTuMbI belyA ke "bIjAnI vedanA zI rIte laI zakAya?" tyAre sulase kahyuM ke "jyAre mArI A vedanAmAMthI jarA paNa tamArAthI laI zakAtI nathI, tyAre mAruM pApa levAne tame zI rIte zaktimAna thaze?" A pramANe kahIne potAnI buddhithI teNe potAnA AkhA kuTuMbane pratibaMdha pamADyo. pachI te sarva vRttAMta jANIne abhayakumAra sulasane ghera AvI tene sukhasAtA pUchIne be ke "he sulasa! tane dhanya che. kemake te nIca kuLamAM utpanna thayA chatAM paNa hiMsAmAM Adara karyo nahIM." ItyAdi ghaNe prakAre tenI prazaMsA karIne abhayakumAra potAne ghera gayo. pachI sulasa paNa zrAvakadharmanuM pAlana karIne anukrame svarge gaye. evI rIte bIjAo paNa jeo parane pIDA karatA nathI teo svarganA sukhane pAme che. che Iti sulasadaSTAtaH 68 che Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477 upadezamALA mUlaga kudaMDagA dAmaNi, uskUla ghaMTiAo yA piMDeI aparita, caupayA nathi ya pasUvi 446tA artha "mUlaga eTale pazuone bAMdhavAnA moTA khIlA, kudaMDagA eTale nAnA vAcharaDAne bAMdhavAnI khIlIo jene kelIo kahe che ke, dAmaga eTale pazuonA rajajumaya baMdhane (dAmaNa, morI, paga bAMdhavAnAM deraDA vigere ), uThThala eTale pazuone gaLe bAMdhavAnuM doraDuM tathA pazuone gaLe bAMdhavAnI ghaMTaDIo ItyAdi pazune yogya evAM upakaraNone azrAMtapaNe ekaThAM kare che; paraMtu pitAne ghera te catuSpada eTale gAya, bheMsa vigere tathA pazuo eTale bakarI bekaDA vigere kAMI nathI, to te badhA upakaraNe ekaThAM karavA vyartha che." 446. tevI ja rIte- taha vathapAyadaMDagauvagaraNe jayaNukajajamujajutto jahAe kilissaI, tuM ciya mUDha na vi kareI44LA artha_"tevI ja rIte je avivekI puruSa vastra, pAtra ane dAMDe vigere upakaraNe yatanA rUpa kAryane mATe meLavavA sAruM udyamavata chate meLave che ane tene mATe ja eTale kaleza sahe che, chatAM te yatanAne ja nizca te mUrkha mANasa karato nathI, te te mUkhane uparanA pazu binA pazunAM upakaraNe meLavanAranI je jANa; arthAt yAtanAne mATe ja upakaraNe meLavavAnI jarUra che, chatAM te meLavIne pachI yatanA ja je na kare te te upakaraNe ekaThAM karavA vyartha che." 447. gAthA 446-nathi a pasu vi. aparita te-aparizrAMtaH sana gAthA 447-jasaTTAI=yasyAthe philasaI kareI Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA arihaMta bhagavaMte, ahiyaMva hiya vana vi IhaM kiMciA vAraMti kAravaMti ya, dhittaNu jaNe balA haltha 448 - artha--" arihaMta ( rAgadveSa rahita) bhagavAn (jJAnI ) manuSyone baLAtkAre hAthe pakaDIne A saMsAramAM kAMI paNa (DuM paNa) tenA ahitanuM nivAraNa karAvatA nathI. temaja tenA hitane karAvatA nathI. arthAt jema rAjA mANasane hAthe pakaDIne baLAtkAre potAnI hitakArI AjJA manAve-paLAve che ane ahitakArI mArga cheDAve che tema arihaMta bhagavAna karatA nathI." 448. tyAre zuM kare che te te kahe che - uva.saM puNa te diMti, jeNu caraNa kittinilayANuM devANa vi hRti pahu, kimaMga puNa maNuamittANuM 449 artha-"paraMtu tene (manuSyane) upadeza-dharmopadeza Ape che, ke je AcaravAthI (je dharmanuM AcaraNa karavAthI) kIrtinA sthAnarUpa evA devone paNa te prabhu-svAmI thAya che; te pachI he aMga ! (he ziSya !) manuSyamAtrane svAmI thAya, temAM te zuM Azcarya!" 449 varamauDakirIDagharo, ciMcai cavalakuMDalAharaNo che sakko hioesA, erAvaNavAhaNo jAe 45nA artha-"vara (pradhAna) che mauDa eTale AgaLano bhAga jene evA kirITa keTa mukuTane dhAraNa karanAra ( zreSTha mukuTane dhAraNa karanAra), bAhurakSA (bAjubaMdha berakhA) vigere AbhAra thI zobhita tathA karNane viSe capaLa kuMDaLanA AbhAraNane dhAraNa karanAra e zakrendra hitepadezathI eTale hitakArI jinezvaranA gAthA 448-hiyaM cA vAriMti kAraviti yA dhittaNuM gAthA 449-nilagAI gAthA 450-caMcaIe=bAhurakSAdyAbharaNe hiuvasA Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 478 upadezathI (upadeza pramANe AcaraNa karavAthI ) erAvaNanA vAhanavALe thaye; eTale kArtika zeThanA bhavamAM hitakAraka jinezvarane upadeza aMgIkAra karavAthI teNe IndrapaNuM prApta karyuM. " 450. raNujajalAI jAI, battIsavamANasayasahasAI vajajahareNa varAI, hioeseNu laddhAI 451 artha-"vaLI vajadhare (I) ratnathI ujajavala (dedIpyamAna) ane zreSTha evAM je batrIsa hajAra (batrIsa lAkha) vimAne prApta karyA -tenuM svAmIpaNuM meLavyuM te hitopadeze karIne ja eTale vItarAganA vacananuM ArAdhana karavAthI ja meLavyuM."451. suravaIsama vibhUI. je patto bharacakkavaTTI vi. mANasogasa pahu, jANu hioesaNa 4para che artha-manuSyalakane (chakhaMDa bharatakSetrane) svAmI bharata cakravartI paNa je surapatine (Idrane) tulya evI vibhUti pAmyA. te paNa he ziSya! hitepadeza karIne (vItarAganA vacananuM ArAdhanA karavAthI) ja jANu." 45ra. ladhUNu tuM suIsuhaM, jivaNavaesamayabiMdusama apahiyaM kAyaa, ahiyaMsu maNuM na dAyaa che 453 che artha-bate (prasiddha evI kRtine (karNane) sukhakAraka tathA amRtanA biMdu samAna e jinavacanane upadeza pAmIne (sAMbhaLIne) paMDita puruSe AtmAne hitakAraka dharmAnuSThAnAdika karavuM. paraMtu ahita (pApa)ne viSe mana paNa na ApavuMrAkhavuM. to pachI kAyA ane vacanavaDe to pApa karavAnI vAta ja zI ?" 4pa3 gAthA 451-raNujajalAla ! gAthA kapara-surabaIsamaM maNussA gAthA 453-ahiesa Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 upadezamALA hiMyamapaNe kari, kasa na hoI garUo guru gaNe ahiyaM samAyAMte, kamsa na vipazcao heI che 454 che atha>"AtmAne hitakAraka dharmAnuSThAnAdika karate manuSya kene gurusthAnIya (mukhya) ane gaNya (gaNanA karavA lAyakapUchavA gya) e guru na thAya? arthAt sarvanA madhye guru thAya che; ane AtmAnuM ahita AcaraNa karanAra puruSa kone vipratyaya eTale avizvAsanuM pAtra nathI thatuM arthAt sarvane avizvAsanuM sthAna thAya che." 454. je niyamasalatavasaMjamehi, jutto kareI ahiyaM se devayaM va puje, sase siddhaOo be jaNe che 455 artha-"vinaya (pratyAkhyAna), zIla (sadAcAra), tapa (chaThTha aThThama vigere) ane saMyama (cAritra), eTalAe karIne yukta e je puruSa AtmAne hitakAraka evuM gharmAnuSThAnAdika kare che te puruSa devatAnI jema pUjya thAya che. tathA lekanA maLe te siddhArthaka (zveta sarasava) nI jema mastakapara caDe che. arthAt jema sarasavane manuSya potAnA mastaka para caDhAve che, tema loke tenI AjJAne mastaka para vahana kare che-aMgIkAra kare che." 455. so guNahi gaNe, guNAhiassa jaha logavIrassA saMbhUtamauDaviDavo, sahassAyaNo samaya che 456 che artha-"sarva jIva guNavaDe ja gaya (mAnanIya) thAya che. jemake sattvAdika guNothI adhika ane lokavIra ke leka maLe prasiddha evA zrI mahAvIra svAmIne capaLa che mukuTane prAnta bhAga jene e sahastra netravALe Indra paNa niraMtara gAthA 454-hiya apaNo guru gusmano hIMI vipacca=vipratya vizrAsyaH gAthA 455-nIyama siddhArthaka: sarSapada jaNe gAthA 456-guNahiyasyA saMbrAMtazcapale mukuTaviTa mukuTamAM yasyA Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 481 vaMdanA karavA Ave che. mATe guNavAnapaNuM ja pUjyapaNAmAM hetu che, ema siddha thAya che." 456. carikravaMvaNukUDakavaDapadAradAruNamaIsa. tassa zciya te ahiya, puNAvi vera jaNe vahaI 4paLA artha-"re, vacanA-parane chetaravuM, kUTa-mRSA belavuM, kapaTa-mAyA karavI tathA parasevana eTalAM pApasthAnane viSe jenI dAruNa-malina mati (mananI pravRtti) che evA te puruSane nize te pUrve kahelA pApanA AcaraNa ahitakArI eTale narakanAM hetubhUta che ema jANavuM, temaja tevA puruSanI upara loke paNa vera (Sa)ne vahana kare che-dhAraNa kare che, mATe tevuM AcaraNa karavuM nahIM." 4pa7. jaI tA taNukacaNularayaNasarisovame jaNe jAo tayA naNu vacchinna, ahilAso dabaihANummi che 458 artha-jyAre (tAvatu-prathama) tRNu ane kaMcana, ley (DhekuM-pASANa) ane ratna-temane viSe samAna upamAvALe mANasa thAya, eTale ke jyAre mANasanI tRNa tathA kAMcanane viSe ane paththara tathA ratnane viSe samAna buddhi thAya, tyAre kharekhara (pArakuM) dravya haraNa karavAne abhilASa tene tUTI gayo che ema samajavuM."458 AjIvagagaNayA, rajajasiri pahiUNu ya jamAvI hiyamapaNe karita, na ya vaNije iha paDato 459 che artha-"rAjyalakSamIne tyAga karIne tathA ca zabda siddhAntane abhyAsa karIne paNa zrI mahAvIra svAmIne jamAI jamAlI ke je AjIvaka eTale kevaLa veSane dhAraNa karIne tenA vaDe AjIvikAnA ja karanArA evA ninhavAnA samUhane netA thayA gAthA 457-maIksa che gAthA 458-liTTa taIA vacchine gAthA 859-AjIvikAnAM nihavAnAM gaNuNya netA pahiUNayakavA paDitA Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 upadezamALA hate, teNe ja AtmAne hitakAraka evuM dharmAnuSThAna karyuM hatuM, te te A lekamAM jinazAsanane viSe vacanIyatA-nidAne pAmata nahIM-arthAt dharmAnuSThAna nahIM karavAthI te niMdApAtra thayo che ema thAta nahIM. 459." ahIM jamAlinuM dRSTAMta jANavuM. jamAlinI kathA kuDapura nagaramAM jamAli nAmane eka mATI addhivALe kSatriya rahetA hatA. te yuvAvasthA pAmyA tyAre zrI mahAvIra svAmInI putrI sAthe para, tathA bIjI paNa rAjakanyAo para. te sarvenI sAthe paMcendriya saMbaMdhI sukha bhogavata sate ekadA te zrI mahAvIra svAmIne vAMdavA gayA. tyAM vaMdanA karIne bhagavAnanA mukhathI dezanA sAMbhaLI. tethI saMsAranI asAratA jANI eTale teNe pAMcase rAjakumAre sahita mahotsava pUrvaka cAritra grahaNa karyuM. bhagavAnanI putrI sudarzanAe paNa ghaNI strIo sahita cAritra grahaNa kyuM. bhagavAne jamAlina pAMca rAjakumAre ziSya tarIke sepyA. jamAlie anukrame ekAdazAMgane abhyAsa karyo, ane chaThTha aDDamAdi, tapa karavA lAge. anyadA teNe bhagavAnanI pAse AvIne bhinna vihAra karavAnI AjJA mAgI. paraMtu bhagavAnane AjJA ApI nahIM. tyAre bhagavAnanI AjJA vinA ja pAMcase ziSyo sahita teNe jude vihAra karyo. anukrame vihAra karatAM te zrAvastI nagarInA keSTaka nAmanA vanamAM AvyA, tyAM tenA zarIramAM mahA javara utpanna thayo. te javaranI vedanA sahana na thavAthI teNe potAnA eka ziSyane kahyuM ke "mAre mATe saMthAre kara." tyAre ziSya saMthAro karavA mAMDyo. pharIthI jamAlie vedanA sahana na thavAthI pUchyuM ke "saMthAre karyo?" ziSya javAva Ave ke "hA karyo. te sAMbhaLIne jamAli tyAM AvI jaIne belyo ke "he ziSya! tuM haju saMthAro kare che, ane karyo ema asatya kema kahyuM?" ziSya javAba Ape ke "kaDemaNe kaDe-karavA mADeluM te karyuM ja kahevAya evuM bhagavAnanuM vacana che." te sAMbhaLI Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 483 jamAli be ke "he ziSya! e bhagavAnanuM vacana asatya che, kemake e vacana pratyakSa rIte ja viruddha dekhAya che. bhUtakALa ane vartamAna kALamAM moTe virodha Ave che, mATe karyA pachI ja karyuM ema kahevuM paNa karAtuM hoya tene karyuM na kahevuM." te sAMbhaLIne sarva ziSya bolyA ke "jema keI puruSa kayAMIka dUra gAma javA taiyAra thaIne nIkalyA ne gAma bahAra ubhe hoya to paNa te amuka gAme gaye ja kahevAya che. jema keI bhAjana theDuM bhAgyuM hoya topaNa te vAsaNa bhAMgyuM kahevAya che. jema vastrano thoDo bhAga phADyA chatAM paNa vastra phATavuM e vacana-vyavahAra thAya che, tevI ja rIte karAtuM evuM kArya paNa karyuM ema kahevAya che. "kaDemaNe kaDe" e nizcaya sUtra che. je prathama samaye kAryanI utpatti na mAnIe, te pachI bIje kSaNe paNa kArya thayuM nahIM kahevAya, ema trIje cothe vigere kSaNe paNa kArya utpanna thayeluM kahevAze nahIM. mAtra eka chelle ja kSaNe kAryasiddhi kahevAze. tema mAnavAthI prathamAdika kSaNenI vyarthatA thaze. vaLI aMtya kSaNe ja kAMI sarva kAryasiddhi dekhAtI nathI. mATe "kaDemaNe kaDe" e bhagavAnanuM vAkya yuktiyukta ane satya ja che." ItyAdika aneka yuktithI baMdha karyA chatAM paNa jamAlie pitAne kadAgraha choDyo nahIM, tyAre keTalAka ziSyo "A (jamAli) ayogya che, jinavacanano utthApaka che, ane potAnA matanuM sthApana karanAra nihara che." ema jANI tene tajIne bhagavaMtanI pAse gayA. pachI jamAli paNa nIrogI thayo tyAre vihAra karate karate caMpAnagarImAM bhagavAnanI pAse AvI kahevA lAgyuM ke "huM tamArA bIjA ziSyonI jema chaghastha nathI, paNa huM cho kevaLI chuM." te sAMbhaLIne zrI gautamasvAmIe pUchyuM ke "jo tuM kevaLI che te kahe ke A leka zAzvata che ke azAzvata? tathA jIva zAzvata che ke azAzvata?" te sAMbhaLIne tenA pratyuttara ApavAne asamartha e Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 upadezamALA jamAli mauna dhArIne ja rahyo. tyAre zrI gautamasvAmI belyAM ke "he jamAli! tuM kevaLInuM nAma dhAraNa kare che ane uttara kema ApI zakate nathI? huM chaghatha chuM te paNa tene uttara jANuM chuM te sAMbhaLaleka be prakArano che. zAzvata ane azAzvata temAM dravyamI A loka zAzvata (nitya) che, ane paryAya thakI eTale utsarpiNuM avasarpiNI vigere kALapramANuthI atpAta (anitya) che. tathA jIva paNa dravyathI nitya che, ane deva, manuSya, tiryaMca tathA naragatirUpa paryAyathI anitya che." te sAMbhaLIne tenA uttara upara zraddhA nahIM rAkhata jamAli vihAra karI zrAvastI nagarIe gaye. - sudarzanA sAdhvIe paNa jamAline mata aMgIkAra karyo hatuM. te sudarzanA paNa te ja nagarImAM DhaMka nAmanA bhagavAnanA upAsaka kuMbhAranI zALAmAM rahIne lokenI pAse jamAlinA matanI prarUpaNa karavA lAgI. te sAMbhaLI Dhake vicAryuM ke "juo! karmanI kevI vicitratA che? A sudarzana bhagavAnanI putrI thaIne paNa kamanA vazakI asat prarUpaNa kare che, te paNa je Ane huM kaI paNa upAyathI pratibaMdha pamADuM te mane moTuM phaLa prApta thAya." ema vicArIne teNe ekadI pirasInA madhyamAM svAdhyAya karatI sunaMdA (sudarzana) sAdhvInI sADI para eka aMgAro nAMkhyo, tethI sADImAM be traNa chidra paDyAM te joIne sudarzanAe kahyuM ke"he zrAvaka! A te zuM karyuM? mArI A AkhI sADI vALI nAMkhI" tyAre Dhaka be ke "he sAdhvI! tame ema na bole, e te bhagavAnane mata che; kemake "baLavA mAMDayuM hoya te baLyuM kahevAya" evuM bhagavAnane kaheluM che. tamAro mata te samagra vanyA pachI ja vaLyuM kahevAnuM che, mATe have tame bhagavAnanuM vacana satya mAne." A pramANe TaMkanI buddhithI sudarzanAe bhagavAnanuM vacana satya mAnyuM. pachI teNe jamAli pAse AvIne kahyuM ke "bhagavAnanuM vAkya satya che, ane tamAro mata pratyakSa Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 485 rIte asatya che." ema kahyA chatAM paNa jamAlie kamanA vazathI te vacana aMgIkAra karyuM nahIM. pachI sudarzanA bhagavAnanI pAse AvI mithyA duSkata ApI cAritranuM pratipAlana karI kevaLajJAna pAmIne mekSe gaI; ane jamAli te ghaNA divasa sudhI kaSTa sahIne prAMte paMdara divasanuM anazana karI virAdhaka hevAthI kibiSI deva thaye. tyAMthI AvIne cirakALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa karaze. A pramANe jamAlie jema jinavacananuM utthApana karavAthI bahu saMsAra upArjana karyo, tevI ja rIte paNa je kaI jinAjJAnI virAdhanA kare te A lokamAM niMdA ane paralokamAM durgatine prApta thAya tathA bahula saMsArI thAya, mATe zrIjinezvaranuM vacana satyapaNe saEhavuM, e A kathAnuM tAtparya che. che Iti jamAla saMbaMdha che iMdiyAsAyagAravamahi, sayayaM kiliDupariNAmo kammadhaNamahAjAlaM, aNusamaya baMdhAI jIvo 46nA artha-"sparza vigere Indriye, krodhAdika kaSAya, rasa sAta ne addhi e traNa gArava tathA jAti vigerene mada-eTalAe karIne niraMtara kilaSTa pariNAmavALo (malina pariNAmavALo) eTale duSTa pariNAmamAM vartate e saMsArI jIva dareka samaye karmarUpI meghanA samUhane bAMdhe che (upArjana kare che), arthAt karmarUpI meghanA paTele karIne jJAnarUpI caMdranuM AcchAdana kare che." 460. para parivAyavisAlA, agakaMdapUvisayabhegehiM saMsAratyA jIvA, araIviNo karate vaM 461 che gAthA 469-baMdhaI gAthA 461-viNeya kari tevuM Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 upadezamALA artha-"para (anya)nA parivAda (avarNa vAda-niMdA) vaDe vizAla eTale parasparivAdamAM-pArakI niMdA karavAmAM Asakta evA saMsAramAM rahelA (saMsArI) cho aneka prakAranA kaMdarpa (hAsyAdika karavuM te) ane zabdAdika viSanA bhega eTale sevanavaDe karIne anyane arati utpanna kare tevA vidane kare che. evuM eTale e pramANe bIjAne paritApa utpanna karIne pitAnA AtmAne sukha utpanna kare che. ka61. AraMbhapAyaniyA, loiarisiNe hA kuliMgI A duhae cukkA navaraM, jIvaMti daridra jiyoe 46rA artha-"AraMbha (pRthvIkAyAdikanuM upamana) ane pAka te raMdhanakriyA-temAM nirata (Asakta) evA laukika RSio (tApasa vigere) tathA tridaMDI vigere kuliMgIo yatidharmathI ane zrAvakadharmathI ema bane dharmathI bhraSTa thaIne mAtra A jIvalokane viSe daridra (dharma rUpI dhana rahita) evA chatAM jIve che."462 so na hiMsiyaLyA, jaha mahipAlo taNA udayapAlo na ya abhayadANavai, jaNAvamANeNa hayavaM che 363 artha-"sAdhue sarva jIva (keI paNa jIva)nI hiMsA karavI nahIM. je mahipALa ke, rAjA te ja dikapALa ke, raMka paNa jANa. (muni rAjAne ane raMkane samAna gaNe che, eTale ekene mAratA nathI.) abhayadAnanA vratavALA sAdhue sAmAnya jananI upamA vaDe thavuM nahIM. eTale ke karelAne pratikAra karavo (keIe ApaNane mAryA hoya, to tenuM vaira levuM) ItyAdika sAmAnya jananA kaheNuM che ane kRti paNa hoya che tenI samAnatA dhAraNa karavI. nahIM." gAthA 46ra-lAIyA kuliMgIyA jayalee gAthA 463-udakapole-raMka hoizva Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 upadezamALA pAvijajaIUha vasaNuM, jaPNa te chagalao asaMtutti na ya kaI seNiyabaliM, kaI vadheNa devANuM 464 artha- "kSamA karanAra prANI A saMsAramAM vyasana eTale niMdArU5 kaNane pAme che. kemake lekamAM kSamAvAna prANIne evuM kahevAmAM Ave che ke "A te asamartha (bicAro) bakarI jevo che." evI rIte loko tene upahAsa kare che, bIjAthI pIDA pAmate chatAM paNa te kSamA ja kare che, mATe A asamartha bakarA jevo che, ema loke kahe che; vaLI kaI puruSa devone vAghanA rudhiravaDe baLidAna karatuM nathI. tethI karIne je asamartha hoya te ja haNAya che, paNa baLavAnane keI haNatuM nathI. A pramANe sAMbhaLIne paNa sAdhu kSamAne tajatA nathI-te to kSamA ja kare che."464. vaccaI khaNaNa che, pittAniladhAusiMkhebhehiM ujajamaha mA visIaha, taratamabhege ame dulaho 46pA athI-"A jIva pitta (pitta vikAra), anila (vAta-vAyu vikAra ). dhAu kedhAtu ane siMbha kelebsanA kSetma (vikAra) vaDe karIne eka kSaNavAramAM nAza pAme che. pAme te che, mATe he bhavya prANIo ! kSamAdika dharmamAM udyama karo ane viSAda na karo eTale dharmamAM zithila AdaravALA na thAo. kemake A taratama yoga eTale vRddhi pAmate dharmasAmagrIne yoga pharIthI (prApta tha) durlabha che." 46pa. paMciMdiyattaNuM mANasattaNuM Ayarie jaNe sukula sAhusamAgama suNaNa, saddahapuroga padhvaja jA 466 artha-"A saMsAramAM paMcendriyapaNuM (paMcendriya jAtipaNuM) pAmavuM durlabha che, te pAmyA chatAM paNa manuSyapaNuM (pAmavuM) durlabha che, te pAmyA chatAM paNa magadhAdika Arya dezane gAthA 464-chaggalao asarotti gAthA 465-pittAnala ! khaUmehiM. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 upadezamALA viSe utpatti durlabha che, Arya dezamAM utpatti thayA chatAM paNa sukuLa (uttama kuLamAM janma) durlabha che, sukuLa pAye sate paNa sAdhusamAgama durlabha che, sAdhune saMga maLyA chatAM paNa sUtranuM (dharmanuM) zravaNa (karavuM) durlabha che, zravaNuM kya chatAM paNa tenA para zraddhA thavI durlabha che, zraddhA thayA chatAM paNa nIragatA (dravyabhAva ArogyatA) rahevI durlabha che ane nIrogatA rahyA chatAM pratrajyA grahaNa karavI ati durlabha che.". 466. AuM saMvidaMta, siDhilate baMdhaNAI savAI dehaThi murya, jhAyaI kaluNuM bahuM 46LA artha-"AyuSyano saMkSepa karate (ochuM karate-ghaTADa), sarva aMge pAMgAdika baMdhanene zithila karato ane dehanI sthitine mUkata e A dharmarahita jIva chevaTa aMtasamaye karuNa (dIna) svarathI ghaNe zeka kare che. hA! meM dharma karyo nahIM. e pramANe ati zeka kare che." 467. irka pi nathi je sukuM, sucariyuM jahaIma balaM majhA ke nAma daDhakkAro, maraNa te maMdapunnasa ! 468 artha- "eka paNa tevuM suDu (sAruM) sucarita (sAruM AcaraNa) nathI, ke je sucarita mAruM baLa (AdhArarUpa) thAya. mATe maMda puNyavALA evA mAro maraNane aMte keNa AdhAra thaze?"468. sUlavisaahivisUIpANIsasthagnisaMbhamehiM cA dehaMtarasaMkamaNuM, kare i jIvo muhuttaNu! 469 che artha-"zUla (kukSimAM zuLa AvavuM te), viSa (jherane prAga), ahIM (sapanuM viSa), visUcikA ( ajIrNa) pANI gAthA 467-saMvilaMta saMvilaMta = saMkSepayana seDhilate seDhilate = zithilayanA baMdhAI savvAI muIta ! musaMto kaluNaM=kaNuM-dInasvara gAthA 468-ekapi sudR dRDhakAre daDhakkAra=abakhuMbha AdhAra gAthA 469-visUIa pAMNiane sacci=za bhAgni mahuNa Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 489 ( jaLamAM bUDavuM), zastra (zaane prahAra) agni ( agnimAM baLavuM), tathA saMbhrama eTale bhaya snehAdika vaDe ekadama hRdayanuM rUMdhAI javuM-ATalA prakAre karIne A jIva eka muhUrta mAtra (kSaNavAra)mAM dehAntaramAM saMkramaNa (bIjA dehamAM praveza) kare che. eTale mRtyu pAmI parabhavamAM jAya che. arthAt prANuonuM AyuSya ati capaLa che." 469. kutto ciMtA sucariyatavassa guNasuThThiyasta sAhasa gaIgamapaDihantho, je acchaI niyamabhariyabharo A47nA artha-"saddagatimAM javAne pratihasta (dakSa) eTale samartha ane niyama (abhigraha) vaDe bharyo che dharma keza (dharmabhaMDAra)nA bhAra jeNe evA je sAdhu rahe che (hAya che), te sucarita tapa eTale kSamA sahita AcaraNa karyuM che ta5 jeNe evA ane cAritrAdika guNane viSe susthita eTale daDha thayelA sAdhune kyAMthI ciMtA hoya? eTale tevA sAdhune maraNakALe paNa kyAMthI phikara heya? na ja heya." 470. sANaMti a phuDa viarDa, mAsAhasasauNasarisayA jIvA na ya ka--bhAragarUyattaeNuM te AyaraMti tahAM 471 artha--"parvatanI guphAmAM rahenAra mAsAhasa nAmanA pakSInI jevA ja prakaTapaNe vistArathI anyane upadeza Ape che. paraMtu teo karmanA bhAranA gurupaNAe karIne (bhArekarmI hevAthI) te pramANe (pote upadeza kare che te pramANe) te upadezanuM AcaraNa karatA nathI, upadeza pramANe karatA-vartatA nathI. arthAt upadeza devAmAM kuzaLa hoya, paNa AcaraNa karavAmAM tatpara na hoya te cha mAsAhasa pakSI jevA jANavA." 471, gAthA 470-kutto sucariyA guNasaMdiassA sAssA a7ya ! sugaI-suggaI sadgatigamanapratihasta: gAthA-471 viyoM sauNapakSI attaNeza Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 upadezamALA vagvamuhamma ahiMga, maMsu daMtaMtarAu kaI mA sAhasaM ti jaMpaI, kareIna ya te jahAbhiNiyaM 47rA artha-"vAghanA mukhamAM peThe mAsAhasa nAmane pakSI (vAghanA dAMtanI madhyethI mAMsane kADhe che. pachI mAMsanA kaTakA laIne jhADapara besI te khAIne "AvuM sAhasa (vizvAsa) koI karaze nahIM" ema pite ja bole che. paraMtu jevuM pite kahyuM te pramANe te karatuM nathI, tethI te nAza pAme che. eTale vAghanA mukhamAM pesIne te pakSI mAMsa kADhe che. eTale badhe vAghane vizvAsa rAkhavAthI bIjA pakSIoe tene vAryA chatAM paNa te vAghanA ja mukhamAM nAzamAM nAza pAme che. te pramANe anya manuSya paNa jeo pote sadupadeza Ape che, paraMtu pite tenuM AcaraNa karatA nathI teo te mAsAhasa pakSInI tulya jANavA eTale teo paNa nAza pAme che." 472. pariadiUNu gaMthaFvitthara nihisikaNa paramatyuM te taha kare jaha taM, na hoI sabai pi naDapaDhiyaM 47yA artha-"granthArtha (sUtrArtha)nA vistAranuM parAvartana karIne (sArI rIte gokhIne-kaMThe karIne) tathA paramArthanI (tasvArthanI) sArI rIte parIkSA karIne paNa bahulakama jIva te sUtrArthane te kare che ke jethI te mokSarUpa kAryasAdhaka na thAya, paraMtu te sarva (sUtrArtha) paNa naTanA bhaNyA (belyA) jevuM niSphaLa thAya. jema naTanuM upadezayukta beleluM vyartha che, eTale tene kAMI paNa guNakArI nathI, tema bahulakamInuM sUtrArtha paThanAdika sarva vyartha che. 73. gAthA 472-ahigau dUta tarAo keddeI nahunnA maNie gAthA 473-nahisIuNA nihisiuNa nirIkya = parIkya naDapaDhiaM= naTapaThita | Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 upadezamALA paDhaI naDe verajhma, nivijijajajA ya bahujaNe jeNa paDhiINa taM taha saDha, jAleNu jalaM same araI u474 artha-"je naTa hoya che te vairAgyanI evI vAto kahe che ke jethI ghaNA loke nirveda (vairAgya) pAme che. tevI rIte mUkha mANasa sUtrArtha bhaNane paNa (belIne-upadeza ApIne paNa) pachIthI te pramANe vartatA nathI, paraMtu mAchalAM pakaDavA mATe jALa laIne jaLamAM utare che. (utaryA jevuM kare che.) arthAt mUrkha mANasa sUtranA adhyayana (abhyAsa) ne viparIta AcaraNa karavAthI vyartha kare che." 474. kaha kaha karemi kaha mAkaremi kaha kaha karyA bahukamaeN me je hiyayasaMpasAraM, kare so aha karei hiya che 47pa che artha- huM kevI rIte dharmAnuSThAna karuM? kevI rIte na karuM? ane kevI kevI rIte kareluM te dharmAnuSThAna mane bahu kareluM eTale ghaNuM guNakArI thAya? AvI rIte je puruSa hadayamAM saMprasAra (AlocanA-vicAra) kare che te puruSa atyaMta Atmahita kare che (karI zake che)." 475. siDhilo aNAyarakao, avasyavasaka taNA kyAvaka ! sayayaM pamarasIlansa, saMjamAM keri hajajA re 476 che artha "zithila, anAdara vaDe (Adara rahita) karela, avazapaNAthI eTale gurunI parataMtratAthI kare ane kAMIka pitAnI svataMtratAthI karela, tathA kRtAkRta eTale kaIka (saMpUrNa) karela ane kAMIka viparIta karele eTale virAdhelo evo niraMtara pramattazIla (pramAdanA AcaraNanA svabhAvavALA) ne saMyama gAthA 474-nivijijajaja bahuu jaNe jeNa nivijijajaja nirveda prApnayAtA saDhile samaraI gAthA 475-kahavA karemi hiyaI saMpasAre gAthA 476-aNIyArao ! kahAbika kayAvaka tApakRta: hujA ! Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya icchita caMdra kiSNa pakSamAM 492 upadezamALA eTale pramAdIe grahaNa karelo tevA prakArane saMyama ke hoya? arthAt sarvathA tene te saMyama (cAritra) kahevAya ja nahIM."476. caMdu va kAlapakhe, parihAI pae pae pamAyaparA taha udharavizvaraniraMgaNo ya Nu ya IcchiyaM lahaI !47nA artha "kRSNa pakSamAM caMdranI jema eTale jema kRSNa pakSamAM caMdra divase divase hIna thAya che, tema pramAdavAna puruSa pagale pagale hAni pAme che. jo ke te gRhano (gRhasthapaNAnA gRhane) tyAga karIne gharanA Azrayarahita thayA chatAM ane strIrahita thayA chatAM paNa Icchita eTale svargAdika vAM chata phaLane pAmato nathI." 477. bhIo vigna nilukko, pAgaDapacchanadesasayakArI ! apaccayaM jaNuM te, jaNasa dhI jIviyaM jIyaI 5478 artha-"bhaya pAmelo (pApAcaraNa karela hovAthI have zuM thaze? ema bhaya pAmela) udvigna (mananI samAdhi rahita), nilakka (potAnA pApane DhAMkanAro), ane prakaTa temaja pracchanna seMkaDo deSane karanAro tathA mANasane avizvAsa utpanna karanAro e je puruSa jIve che te dhika che. arthAt niMgha jIvita chetenA jIvatarane dhikakAra che." 478. na tahiM divasa pakhA, mAsA varisA vi saMgaNijaMtiA je malauttaraguNa, akhaliyA te gaNijajati 479 artha-"te divase, te pakSo (pakhavADIyAM), ne mahinAo ane te varSe paNa gaNatarImAM gaNavAM ja nahI. arthAt dharahita vyatIta thayelA divase, pakSa, mAso ke varSe niSphaLa ja che. paraMtu je (divase vigere) mUla ane uttara guNe karIne akhalita gAthA 477-kAlapakhe kRSNapakSe vihAra | Naya udgavigRhaniraMganaH= Urijharta gRhe yena, gRhAdvirahita vigRha, nirgatA aMganA yasya, strI rahita ityatha: gAthA 478-nilukko svAbhapApAcchAdaka: ghaI jIviMe jaI gAthA479-tihiM divasa Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 497 niraticAravALA (ArAdhana karelA) gayA hoya-jatA hoya te ja divaso vigere gaNatarImAM Ave che. gaNanA karavA yogya te ja divase che. arthAt dharmayukta divase ja lekhAmAM che, bAkInA vyartha che." 479. jena vi dise dize saMkaleI, ke ajaja ajijayA e guNA aguNasu ana hu khalio, kaha soukarijaja apa hi4801 artha-"Aje meM kyA guNe upArjita karyA? eTale mane Aje jJAnAdi ka guNa prApta thaye? e pramANe je puruSa divase divase (dararoja) saMkalana karato nathI-vicAra karato nathI tathA je (puruSa) pramAda ane aticAra rUpa aguNane viSe khalanA pAmate nathI-tene taja nathI arthAt aguNanI ArAdhanAmAM-AcaraNAmAM ja tatpara rahe che te puruSa potAnA AtmAnuM hita zI rIte karI zake? na ja karI zake." 480, iya gaNiyaM IyaM tuliaM, iya bahu A darisiya niyamiyaM cA jaha taha vi na paDibujajhaI ki kIraI nUNu bhaviyavaMza481 artha-"jeke A pramANe ( pUrve kahyA pramANe) eTale zrI RSabhavIranI jema dharmamAM udyama kare ema kahyuM. A pramANe avaMtIsukumArAdikanI jema prANute paNa dhamane tyAga karavA nahIM ema tulanA karI, A pramANe AryamahAgiri vigerenA dekhAte karIne ghaNe prakAre batAvyuM, tathA ghaNe prakAre samiti, kaSAyAdikanA phaLabhUta daSTAMto dekhADavA vaDe niyaMtraNa dekhADI, te paNa A jIva je pratibaMdha na pAme to zuM karIe? kharekhara te jIvanI cirakALa bhavabhramaNa rUpa bhavitavyatA ja che; nahIM te te kema pratibaMdha na pAme? mATe jarUra tenI evI ja bhavitavyatA che ema jANavuM." 481. gAthA 48-saMkalea mI guNa ya Na ya khalio gAthA 481-bahuhA darisIe niyamayaM nirUNa bhaviavvA Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 upadezamALA kimaga tu puNA jeNa, saMjamaseDhI siDhilIkayA hAI ! seA ta cia paDivajaI, dukhkha pacchA huM ujjamai 148rA a - vaLI he ziSya ! je puruSe sa`camazreNI ( jJAnAdika guNazreNI ) zithila karelI che te puruSe karIne zu ? ( te puruSa zA kAmanA ? kAMI ja nahIM" ). kemake te puruSa nizce te (zithilapaNA ) ne ja pAme che, ane pachI ( zithila thayA pachI ) du:khe karIne udyama karI zake che. eTale zithila thayA pachI udyama karavA azakaya che. mATe prathamathI ja zithila thavuM nahI.. e ahI tAtparya che." 482. jaI savva uvalagna, jai appA bhAvie uvasameNu / kAya vAya ca maNuM, upheNu jaha na de. 5483nA atha vaLI huM bhavya prANI! jo te pUrvokta sarva sAmagrI prApta karI hAya, ane jo upazama vaDe AtmA bhAvita ( vAsita ) karyAM hAya, tA tuM kAyayeAga vacanayAga ane manayeAgana je pramANe unmArge na jAya tema kara-tevI rIte pravartAva." 483. hasthe pAe nirkhAvyuM, kAyaM cAlijaja ta pa kabheNu / kummA vva sayA age, agAva gAi gAvijana 54845 artha- hAtha tathA pagane sa`kAcavA eTale kArya vinA halAvavA nahI, ane je kAyAne eTale kAyayeAgane calAvavA te paNa kAce karAne eTale kA' hAya tA ja calAvavA, kArya vinA calAvavA nahI; ane kAcabAnI jema nira'tara aMgAne viSe bhuja, netra vigere . agApAMgane gupta rAkhavAM eTale tene paNa kArya vinA calAvavAM nahIM." 484. ahI krUma ( kAcamA )nu deSTAMta jANuvu. gAthA 482-hAi ! ciya / sajamaI gAthA 483 bhAvi / uvasameNu / uhiM jai naI| dehI=pravartta ca| gAthA 484-kaSmive / cAlijja kam va sae agami Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 upadezamALA kUrmanI kathA vArANasI nAmanI mahApurImAM gaMgAnadInI pAse eka mRgaMgA nAmane meTo draha che. tenI samIpe mAlayA kaccha nAme eka moTuM gahana vana che. te vanamAM be duSTa zIyALa rahetA hatA. te mahA pracaMDa ane bhayaMkara (kUra) karma karanAra hatA. ekadA te drahamAMthI be kUrma (kAcavA) bahAra nIkaLyA. temane pelA duSTa zIyALAe joyA. tethI te kUrmanA tarapha temane mAravA doDayA. te pApI zIyALAne AvatAM joIne bane kR pitAnAM aMgone saMkecIne rahyA. pApI zIyALAe AvIne te kRrmone uMcA kya, pachADayA, ghaNA nakhanA prahAra dIdhA temane mAravA mATe ghaNe prayatna karyo. paraMtu te kAcabAoe potAnuM eka aMga bahAra kADhayuM nahIM, tethI te bheda na pAmyA. eTale te bane mAyAvI zIyALa thAkIne najIkanA bhAgamAM saMtAI rahyA cheDI vAre eka kAcabAe temane gayelA dhArIne pitAnAM aMge bahAra kADhayAM. te pelA pApI zIyALAe joyuM. pelA kAcabAe dhIre dhIre cAre paga tathA grIvA vigere sarva aMge bahAra kADhayAM. eTale tarata ja akasamAtuM AvIne te zIyALAe tene grIvAmAMthI pakaDI pRthvI para nAMkhI nakhanA prahArathI tene mArI nAkhIne khAI gayA tene mArI nAMkhele jANIne pelA bIjA kAcabAe pitAnAM aMgo vadhAre vadhAre saMkecI lIdhAM. pelA duSTa zIyALoe tene mAravA mATe ghaNA upAya karyA, to paNa tene kAMI karI zakyA nahIM. ghaNuvAre thAkIne te zIyALIyA dUra cAlyA gayA. pachI te kAca temane ghaNuM dUra gayA jANIne prathama pitAnI grIvA jarA bahAra kADhI catarapha javA lAgyA. eTale temane vadhAre dUra gayA jAne (Ine) ekadama cAre caraNe bahAra kADhI tarata ja jaladIthI doDate mRddagaMgA nAmanA hRdamAM pesI gayo ane potAnA kuTuMbane maLI sukhI thayA. A daSTAMta pramANe bIjA paNa je sAdhu potAnA aMge pAMgane Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4.6 upadezamALA gopavIne tenuM rakSaNa kare che-tene kumArgamAM pravartAvatA nathI, te mokSasukhane pAme che, ane je pitAnAM aMge pAMganuM saMgApana karatA nathI te bIjA kAcabAnI jema duHkhanuM pAtra thAya che. Iti pharmadaSTAntaH 71 che kathAo saMpUrNa vikahe viyabhAsaM, aMtarabhAsaM avaktabhAsaM cA ja jamsa aNadhrumapuchie ya bhAsaM na bhAsijajApA artha_"IkathAdika vikathAne, vinodabhASA (kautukathI vArtA) ne, aMtara bhASAne (guru belatA hoya, tenI vacce belavuM tene), avAkaya bhASA (nahIM balavA lAyaka makAra cakArAdika bhASA) ne, je (bhASA) jene aniSTa (aprIti) kArA heya tevI bhASAne tathA kaI e pUchayA vinA bolavuM te apRSTabhASAne sArA sAdhu kadI paNa belatA nathI." aNuvapharyA maNe jasa, jhAyaI bahuyAI amadAI te ciMtitaM ca na lahaI. saMcaNaI pAvakasmAI paTha86 artha-"jenuM anavasthita (ati capala) mana ghaNA duSTa vicArone (ADAM TeDhAMne-ALajALane) hRdayamAM ciMtave che. te ciMtita (manavAMchita)ne pAmate nathI, paNa ulaTAM dareka samaye pApakarmone ekaThAM kare che-vRddhi pamADe che, mATe manane sthira karIne sarva arthane sAdhanAra evA saMyamane viSe yatanA karavIudyama kara. 48 6. jaha jaha savvaladdha, jaha jaha sucira tavaNe pucche taha taha kanmabharaguru, saMjamanibbAhira jAo 487nA artha--" karmanA bhara (samUha) thI guru (vyApta) thayelA puruSe (bhArekamI jIve) jema jema sarva siddhAntanuM rahasya upalabdha gAthA 48-saMciya gAthA 487-suciro vuchati DaSita bhAraguru saMyamAnarvAsata: nivvAdirau jAo Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 497 (prApta) karyuM, ane jema jema cirakALa sudhI tapodhana (tapa rUpI dhanavALA) sAdhuone viSe (sAdhusamudAyane viSe) nivAsa karyo, tema tema te (gurukamI) cAritra thakI bAhya karAyo-bhraSTa thaye" 487. te upara dRSTAnta kahe che - vijajo jaha jaha sahAI pijaje vAyaharaNAI taha taha se ahiyara. vANA eriaM puTTa 488 artha-"prApta (hitakArI) vaidya jema jema vAyune haraNa (nAza) karanArAM suMTha, marI vigere auSadhe pAya che, tema tema te (asAdhya rogavALA)nuM udara (peTa) vAyue karIne adhikAra pUrNa (bharAyeluM) thAya che te dachAta pramANe jinezvararUpI vaidya paNa jJAnAvaraNAdika kamarUpI ghaNuM auSadha pAya che, te paNa (bahukamI jIvane) asAdhya e kamarUpI vAyu ulaTe buddhi pAme che."488. dahRjaumakawjakaraM, bhinna saMkhe na heI puNakAraNuM lehaM ca tabaviddha, na eI parikampaNuM kici 48lA artha - baLelI jatu (lAkha) akAryakara che-koI paNa kAmanI nathI. bhAMgI ( phUTI) gayelA zaMkhanuM pharI sAMdhavuM thatuM nathI (pharI saMdhAne nathI). tathA tAMbAvaDe vidhAyeluM maLeluM-ekarUpa thayeluM letuM kaI paNa (jarA paNa) parikramaNa (sAMdhavA)nA upAyane pALatuM nathI. tevI ja rIte asAdhya karmathI vIMTAyelA bhArekamI jIva dharmane viSe sAMdhI-joDI zakAtuM nathI." 489 ke dahIM uvasaM, caraNasiyANa viaTTANuM iMdasa devalego, na kahijaja jANumANasane 490 che artha "cAritrana viSe ALasu ane duvIdhdha (kheTApaMDitamAnI) athavA durvAkya puruSone vairAgya tattvano upadeza gAthA 888-vAIharaNAya riya pi gAthA 489-hoI gAthA 490-duviyaTTANuM- durvAkyanAM Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 upadezamALA keNa Ape? (ame pote ja sarva jANIe chIe. tethI amane upadeza ApanAra A keNa che? ema jANanArA duvadagdha kahevAya che). jema devakanA svarUpane jANanAra evA IndranI pAse devakanuM svarUpa keNa kahI zake? (kahe?) keI kahI zake nahIM (kahe nahI) tema je jANatA chatAM pramAdI thAya che, tene dharmopadeza ApavA keNa samartha che? kaI samartha nathI. 490. de ceva jiNavarehi, jAI jarAmaravipamukehi loganmi pahA bhaNiyA, susamaNu susAva vA viAlA artha-"jAti (e kendriyAdika), jarA (vRddhAvasthA) ane maraNa (prANaviyoga) tenAthI mukta thayelA evA jinavaro (tIrthakaro) e A lokane viSe be ja mArga (mekSe javAnA) kahelA che. eka suzramaNa-susAdhu dharma ane bIjo suzrAvaka dharma temaja api zabdathI trIje saMvigna pakSa paNa grahaNa kara jANo ." 491. bhAvaaiNamugmavihArayA ya, dadhvaNuM tu jipUA bhAvaaiNu ya bhaThTho, havijaja dabaiccaNujutto jarA artha-"ugravihAratA (satya kriyAnuSThAnanuM karavuM-zuddha yatimArganuM pAlana karavuM) te bhAvArcana-bhAvapUjA kahevAya che, ane jinabiMbanI puSpAdikathI pUjA karavI te dravyapUjA kahevAya che. temAM je bhAvapUjAthI eTale yatidharmanA pAlanathI bhraSTa (asamartha) thAya, te teNe dravyapUjAmAM (zrAddha dharmamAM) udyamavaMta thavuM. zrAddha dharmanuM pAlana karavuM." 42. je puNu niracaNa cci, sarIrasuhaka jajamittatallio tamsa na hi bahilA, na sugaI neya paraloga artha-"paNa je puruSa nirarcana eTale dravyapUna ane gAthA 491-sussAva gAthA 49ra-dabraNa jajo gAthA 493-nirakhyaNuM talicho=lalupa: na yA na sogaI Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 499 bhAvapUjAthI rahita ja hAya tathA nizce zarIranA sukhakAryamAM ja mAtra leAlupa ( tatpara) hAya tevA puruSane edhinA lAbha thatA nathI eTale AvatA bhavamAM dharmanI prApti thatI nathI, tenI sati ( meAkSagatirUpa) thatI nathI, tathA tene paraleka pazu ( parabhavamAM devapaNu ke manuSyapaNu) prApta thatA nathI." 493. dravyapUjA ane bhAvapUjAmAM bhAvapUjA zreSTha che te batAve che. kacaNamaNisAvANuM, thaMbhasahasUsima suvannatala / jo kArija jihara', taA vitavasa jame ahiA54945 a--" kAMcana ( suNa ) ane caMdrakAMtAdika maNienA seApAna ( pagathIyAM ) vALuM hajArA staMbhAe karIne ucchita eTale vistAravALu, ane suvarNanI bhUmi ( taLa ) vALu` jinagRha (jinama Mdira ) je kAI puruSa karAve, tenA karatAM paNu eTale tevu... jinamaMdira karAvavA karatAM paNa tapa ane sa`camanu pAlana ( karavu' e ) adhika che, arthAt bhAvapUjA adhika che. 494, niStrIe dubhikhe, rannA dIvaMtarAe annAe AkheUNu bI, hu dintaM kAsavajaNasa // 495 5 aM--" A lAkamAM niIja eTale khIjA paNa na maLI zake evA dukALasamayamAM rAjAe leAkeAne mATe bIjA dvIpamAMthI khIjA aNuAvIne ( magAvIne ) te (khIja ) karNAMka leAkane eTale kheDutAne ApyuM. 495 ke hiMci savvaM kha, pannamannahi' savamaddha' ca / vuttagaya ca keI, mitte kRti satatthA 54965 artha-" te rAjAe ApelA bIjane keTalAeka badhuM khAI gAthA 494-2Mbhasahasrasia'=sta bhasahasroskRitam / gAthA 495-khIca ( kAsagajaNussa=ka kajanasya / gAthA 496-kehi vi| pAnnA panna`~uptam| vuttagaU-uttuMgaya / vrutta gaya-upta ya taddagata ca muDhaMti sudghati| sa MtitthA-saMtavA Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 upadeza mALA gayA, bIjA keTalAeka kheDutee te sarva bIjane vAvIne ugADayuM, keTalAeka adhuM khAdhuM ne adhuM vAvyuM, tathA keTalAeka kheDute vAvIne pachI jyAre te ugyuM ke tarata ja eTale pUruM pAkavA dIdhA pahelAM ja trAsa pAmIne eTale pAchaLathI rAjasevake A dhAnya laI jaze evA bhayathI te dhAnya patAne ghera laI javA mATe kSetramAM kUTavA lAgyA. kUTIne daNa kADhavA lAgyA." tene paNa rAjasevake e gunhegAra gaNuM pakaDayA ane ghaNuM dukha ApyuM. 496. - have A be gAthAmAM kahelA dRSTAMtane upanaya batAve che- rAyA jiNavaracaMde, nikhIyuM ghammavirahio kAlo khinnAI kanma bhUmI, kAsagavo ya cattAri | 497 che artha-"jinavaracaMdra (tIrthaMkaradeva)ne rAjA jANavA, dharma rahita kALane nibI jasamaya (gayuM che dharmarUpI bIja je kALe e samaya) jANo, paMdara karmabhUmine kSetro jANavAM, tathA karSaka (kheDUta) varga cAra prakArane jANa. asaMyata, saMyata, dezavirati ane pArzvastha e rUpa cAra prakAranA jIvone kheDUta varga jANa. 47. asaMjahiM savaM, khaIaM addha ca devaraehiM sAhahiM ghammabIeN, utta nIaM ca niSphatti 498 artha-"have te arihata rAjAe dharma rUpI bIja cAre varganA karSakane ApyuM temAM asaMyata (virati rahita) puruSe te dharmabIja badhuM khAI gayA, ane dezavirativALA eTale skUla prANAtipAta thakI virati vigere vratane dhAraNa karanAra zrAvake adhuM dharmabIja khAdhuM ane adhu vAvyuM. tathA sAdhuoe te viratidharmarUpI bIja badhuM AtmArUpI kSetramAM vAvyuM, ane tene niSpatti (utpatti) pamADayuM eTale sArI rIte tenuM pAlana karyuM." 498 gAthA 497-nibIe virahIo kAsagavage che gAthA 498-khayaM viraehi. dhammabIyaM vIrya ! nipatti Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 upadezamALA tyAga karIne suzrAvakapaNuM aMgIkAra karavu' te ati zreSTha che; arthAt tu ati zreSTha evA suzrAvakapaNAne aMgIkAra." 501 arihaMtaceANuM, susAhU pUyAra daDhAyAro susAvageA varatara, na sAhuveseNu cuadhammA // 502 5 a. vaLI he bhavya prANI ! jo tu sAdhupaNuM dhAraNa karavA asamartha hA, te arihaMtanA caitya (khiMkha)nI pUjAmAM tatpara ane susAdhu eTale uttama sAdhuenI satkAra sanmAnAdipa pujAmAM Asakta ane dRDhAcAravALA ( aNuvrata pALavAmAM kuzaLa ) evA suzrAvaka thA te ghaNu zreSTha che, eTale tevuM zrAvakapaNuM dhAraNa karavuM te bahu sAru' che. paraMtu sAdhuveSe karIne-sAdhuSeSa dhAraNa karIne dharmAMthI vyuta-bhraSTa thavuM' e zreSTha nathI. kemake AcArabhraSTa thaI ne mAtra veSa dhAraNa karavAthI kAMi paNa phaLa nathI." 502. savthati bhANiUNuM, viraI khalu jarsI salviyA naDthi / sA saviraivAI, cukAI desa` ca savvacA 5035 66 6 artha - sava eTale savva sAvaja joga paccakhkhAmi ' huM sarvAM sAvadya yAganuM' pratyAkhyAna ( niSedha karu chu ema pratijJA karavAvaDe sarva sAvadya yAganuM pratyAkhyAna karIne paNa jene nizce sava` ( sa`pUrNa`) SaTkAyanA pAlana rUpa virati nathI te sa viratine kahenArA ( huM sarvavirati chuM ema pralApa karanArA ) dezaviratine (zrAvaka dharmane) ane savavatine ( sAdhudhama ne ) khaMnene cUke che hAre che, arthAt khannethI bhraSTa thAya che." 503. je jahavAya na kuNui, madiThThI tae hu ke annA yuddhea micchatta, passa saka jaNemANA / / 14 / atha-- je puruSa yathAvAda eTale jevu vacana bele tevu gAthA 502-ceIANuM| puAra / sussAvagA ! cyutadhaH / gAthA 503-bhANiNa viraI| sabniyA=sarbikA-sarvA / viravAhI gAthA 504-vaDheI micchA jaNemANe Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa02 upadezamALA tyAga karIne suzrAvakapaNuM aMgIkAra karavuM te ati zreSTha che; arthAt tuM ati zreSTha evA suzrAvakapaNAne aMgIkAra." 501. arihaMtaceIANuM, susAha pUyArao daDhAyAro susAvaga varataraM, na sAhuleNu cuagho che pa02 artha-"vaLI he bhavya prANI ! jo tuM sAdhupaNuM dhAraNa karavA asamartha he, te arihaMtanA caitya (biMba)nI pUjAmAM tatpara ane susAdhu eTale uttama sAdhuonI satkAra sanmAnAdirUpa pujAmAM Asakta ane daDhAcAravALe ( aNuvrata pALavAmAM kuzaLa) e suzrAvaka thA te ghaNuM zreSTha che, eTale tevuM zrAvakapaNuM dhAraNa karavuM te bahu sAruM che. paraMtu sAdhuveSe karIne-sAdhuzeSa dhAraNa karIne dharmathI yuta-bhraSTa thavuM e zreSTha nathI. kemake AcArabhraSTa thaIne mAtra veSa dhAraNa karavAthI koI paNa phaLa nathI." 502. savaM ti bhANiUNuM, viraI khalu jasa salviyA nathi ! se savapiravAI cukkaI saM ca savaM ca che pa03 artha-"sarva eTale "savva sAvaja jega paccakkAma" hu sarva sAvadya yoganuM pratyAkhyAna (niSedha) karuM chuM ema pratijJA karavAvaDe sarva sAvadya yoganuM pratyAkhyAna karIne paNa jene nizca sarva (saMpUrNa) SakAyanA pAlana rUpa virati nathI te sarva viratine kahenAre (huM sarvavirati chuM ema pralApa karanAro) dezaviratine (zrAvaka dharmane) ane sarvaviratine (sAdhudharmane) baMnene cUke che hAre che, arthAt banethI bhraSTa thAya che." 503. je jahavAya na kuNaI, micchadiThI tao hu ko ane ! vuia micchatta, pamsa saMke jaNemANo che pa04 che artha-"je puruSa yathAvAda eTale jevuM vacana bole tevuM gAthA 52-eIANuM puArao sussAva Thutadharma ! gAthA 503-bhANiuNuM viraI saviyA=sabikA-sarvA viraivAhI gAthA pa04-vaI micchA jaNe mANe che Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 503 kriyAnuSThAnAdika karatuM nathI te puruSathI bIje kayo puruSa mithyASTi jANa? ene ja mithyAdaSTi jANo. tenAthI bIjo koI vizeSa mithyAdaSTi nathI. kemake te puruSa bIjA lokone zaMkA utpanna karAvate sate mithyAtvane vRddhi pamADe che." 504. ANue zciya caraNuM, tanmage jANa kiM na bhaSma ti ANuM ca aThakka to, kasAesA kuNaI sesaM che pa05 che artha--"nizca jinezvaranI AjJAe karIne ja cAritra che, eTale jinAjJAnuM pAlana karavuM e ja cAritra che; to te AjJAne bhaMga kacena sate zuM na bhAMgyuM? eTale zeno bhaMga na karyo? arthAt jinAjJAna bhaMga karavAthI sarva cAritrAdikano bhaMga karyo, ema he ziSya! tuM jANu, ane jinAjJAnuM ullaMghana karanAra puruSa zeSa-kriyAnuNAnAdika kenA Adeza (AjJA) thI kare che? je jinAjJAnuM ullaMghana karyuM, to pachI kriyAnuSThAnAdika konI Adeza AjJAthI karavuM? ane AjJAnuM ullaMghana karIne (AjJA vinA) je kiyA karavI te kevaLa viDaMbanA ja che-niSphaLa che." 505. saMsAro e aNuto, bhaThucarittasa ligachavisA paMcamahatva tuMge, pAgAro bhaddhio jeNu che pa06 artha_"vaLI je nirbhogI puruSe paMcamahAvratarUpI tuMga () prAkAra (kile) levo che-naSTa pamADyo che. pADI nAMkhe che te bhraSTa (lupta) cAritravALA ane mukhavatrako rajoharaNa vigere liMga (veSa) mAtra karIne AjIvikA karanArAno saMsAra anaMta jANa; eTale te nirbhAgyazekhara anaMta kALa sudhI caturgatimAM bhramaNa kare che." 506. gAthA 505-jAIgyaA ta bhaMge bhaMgati kassAdezAta gAthA 506nadbhayarittasmA liMgajIssA mahA bhiluo bhilio bhelio=bhedita: Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 upadezamALA na karemi tti bhaNittA, taM ceva nisevae puNo pAva paccakakhamusAvAI mAyA niyaDIpasaMge ya che pa07 artha-"je puruSa na karemi ityAdi" nahIM karuM ityAdi eTale mana vacana ane kAyAe karIne nahIM karuM, nahIM karAvuM ane karatA evA bIjAne anumodana nahIM karuM, ema nava koTI sahita pratyAkhyAna bhaNIne (karIne) paNa pharIthI te ja pApanuM sevana kare che (AcaraNa kare che) te puruSane pratyakSa mRSAvAdI jANu. kemake te jevuM bele tevuM pALato nathI; tathA mAyA eTale aMtaraMga asatyapaNuM ane nikRti eTale bAhya asatyapaNuM te bannene jene prasaMga che e tene jANa, arthAt tene antaraMga ane bAhya baMne prakArano asatyavAdI mAyAkapaTI jANa." pa0e. loe vi je sarge, alie sahasA na bhAsae kici aha dikhio vi aliya, bhAsai te kiMcidikhAo508 artha "lekane viSe paNa je sazaka (pApabhIru-pApathI bhaya pAmata) mANasa hoya che te sahasA (vicAra karyA vinA) kAMI paNa asatya bela nathI; tyAre je dIkSita thaIne (dIkSA laIne) paNa te asatya bole, te dikSAe karIne zuM? arthAt dIkSA levAnuM zuM phaLa? kaI ja nahIM. " 508. mahavyaya aNuvrayAI, chaDe je tavaM caraI anna se annANI muDhe, nAvA buTTo muPya che 509 artha "je puruSa mahAvratane athavA aNuvratane tajIne bIju tapa kare che, eTale mahAvrata ane aNuvrata sivAya bIjA tapa kare che te ajJAnI ane mUrkha mANasa (ajJAna kaSTa karanAra mANasa) nAva vaDe karIne paNa eTale hAthamAM nAvA AvyA chatAM gAthA pa07-musAvAI nayariA mAthAnikaH prasaMge yasya saH gAthA para 8- sasugo aliA. ahi dikikhayao vi . kiMga ! gAthA 500-cheDeu=jyakatvA chauM anANe buTTo braDitaH ! Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 505 upadezamALA paNa bUDelo jANo jema keI samudramAM rahelo mUrkha mANasa hAthamAM AvelI nAvane tajIne te nAvanA seDhAnA khIlAe karIne samudra taravAne I che tevI rItane tene jANavo." pa09. subahu pAsaWjaNuM, nAkaNuM je na hoI majhabhyo na ya sAheba sakajaje, kAraM ca kareI akhANuM 510 artha-"bahu prakAre pAsasthAnuM svarUpa jANIne paNa (pAzvasthajana saMbaMdhI zithilatAne jANIne paNa) je madhyastha hote nathI te potAnuM mokSarUpa kArya sAdhI zakato nathI, ane potAnA AtmAne kAgaDA tulya kare che." 510. paristhiti UNa niuNuM, jaI niyamabharo na tIrae veThuM paracittaraMjaNeNaM, na samioNNa sAhAro che pa11 che artha--"nipuNatAthI (sUmabuddhithI vicAra karIne je niyamano bhAra (mUla ane uttara guNane samUha) vahana karavA (dhAraNa karavA) zaktimAna na thavAya, te pachI bIjAnA cittane raMjana (prIti) karanAra evA veSamAtra karIne mAtra veSa dhAraNa karI rAkhavAthI) parama durgatimAM paDatA mANasane te (veSa) AdhArarUpa thatuM nathI, eTale mAtra veSa dhAraNa karavAthI kAMI durgatithI rakSaNa thatuM nathI." 511. niyanayarasa caraNara sugdhAe nANadaMsaNavo vi . vavahAra u caraNe, hayami bhayau sesANuM pa1rA artha "nizcaya nayanA matamAM (parAmArthavRttithI kahIe te ) cAritrane upaghAta thaye chate jJAna ane darzanane paNa vadha ( vinAza) thAya che. kemake cAritrano vinAza thaye AsavanuM sevana karavAthI jJAna-darzana paNa naSTa thAya che; ane vyavahAra nayanA matamAM te (bAhyavRttithI kahIe te) cAritrane ghAta gAthA kAga=ka kahyuM gAthA 51-jaya samatti Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 upadezamALA thaye chate zeSa-jJAna darzanane viSe bhajanA (vikalpa ) jANavA. eTale kadAca jJAna-dana hAya paNa kharAM ane na puchu hAya." 512. sujajhai jai sucaraNA, sujha' sussAvaaivi guNakalie 1 AsannacaraNakaraNA, sujai savignapakhkharuI 5513 "" 513. aNu -" sArA cAritravALA yati (sAdhu) zuddha thAya che. jJAnAdika guNAe kalanA karele! (guNa sahita) suzrAvaka paNa zuddha thAya che; tathA zithila che caraNa ane karaNa jevu evA savinna pakSanI sacivALA paNa zuddha thAya che. ( savigna eTale meAkSanI abhilASAvALA sAdhue. temanA pakSamAM eTale temanI kriyAmAM jenI ruci che te paNa zuddha thAya che.) saviggakhiyANuM, lakhkhaNameya samAsa yi esannacaraNakaraNA vi, jeNu kamma` visAhati 514aa atha- sa'vigna ( meAkSAbhilASI ) sAdhuonA jemane pakSa che, eTale jee savignanA kriyAanuSThAnamAM Asakta che tevA puruSAnu ( saMvagna pakSInuM) lakSaNa samAsathI ( saMkSepathI ) tIrthaMkaree A pramANe ( have kahe che te pramANe ) kaheluM che, ke jeNe karIne caraNa ane karaNane viSe zithila thayelA manuSyA paNa jJAnAvaraNAdika karmIne zuddha kare che-khapAve che." 514. suddha susAhudhamma, kahei nii ya niyayamAyAra sutasiyANa pura, hAi ya savvAbharAyaNIe 551mA a--" zuddha ( nirdoSa ) evA sAdhu dharmanI leAkeA pAse prarUpaNA kare, ane peAtAnA AcAranI zithilapaNA vigerenI niMdA kare, tathA sArA tapasvI sAdhuenI pAse sa thI paNa laghu thAya eTale taratanA dIkSita sAdhunI paNa peAtAnA AtmAne laghu mAne.') 515. gAthA 113-jama! sussAvage| / rUi ! gAthA 514-pakhiANuM! meM| jevikamma... / gAthA 515-suhuM ! niyamAyAr. / savvImarAyaNuio ! savebhyApi avamarAtrikA laghuH / Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 upadezamALA vaMdaI naI vaMdAvaI, kiyakarmo kuNaI kAra neya attaThThA na vi dikhaI, deI susAhUNa beheuM pa16 artha- vaLI laghu evA paNa saMvigna sAdhune pote vAMde paNa temanI pAse pitAne vaMdAve nahIM. temanuM kRtikarma (vizrAmaNa vigere vaicAvRtya) kare, paNa temanI pAse potAnI vizrAmaNa vigere karAve nahIM, ane pitAne mATe (potAnI pAse dIkSA levAne mATe) AvelA ziSyane piote dIkSA Ape, paNa tene pratibaMdha pamADIne susAdhu pAse mokale-tenI pAse dIkSA Ave, paNa pite apAve nahIM." 516. esane atta6, paramakhANuM ca haNuI dikhate ! te chuhaI dugaIe. ahiyara bui sayaM ca pa1nA artha-"uparanI gAthAmAM kahyA pramANe na karatAM avasanna ke, zithila e chate je pitAne mATe bIjAne dIkSA Ape che te tene (ziSyane) ane pitAnA AtmAne haNe che. kemake te ziSya)ne durgatimAM nAMkhe che, ane potAnA AtmAne paNa pUrvanI avasthA karatAM adhikatara saMsArasamudramAM DubAve che." 517. jaha saramugayANuM, jIvANu nikitae sire beu evuM Ayario vi hu, usutta pannavaMto ya 518 artha-"jema keI mANasa pitAne Azraye AvelA jIvonuM mastaka chede, tema AcArya paNa je zaraNe AvelA jenI pAse utsatra prarUpaNa kare-tene kumArge pravartAve, to tene paNa tenA mastaka chedanAra che eTale vizvAsaghAtI jANavo." 518. sAvajajajogaparivajajaNAu, saghuttame jaIdhame bIo sAvagadhammo, taIe saMvigapakhapahe pa1 gAthA 516-vaMdaI kRtikarma=vizrAmaNAdi Neya gAthA 517-duggaIe. buDaI gAthA 519- savaMtase jaIdhame taIo Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 upadezamALA artha_"sAvadya yAga (pApa sahita yogo)nA varjana thakI (sarva sAvadya tyAga vajevA thakA) yatidharma sarvottama che te pahelo mArga che; bIjo zrAvakadharma paNa mokSamArga che, ane trIjo saMvignapakSano mArga che. e traNe mokSamArga che." 119 sesA micchadiThI, gihiliMgakuliMgadadhvaliMgehi! jaha tini ya mukhapahA, saMsAra pahA tahAtini zAparamAM artha-"zeSa eTale upara kahelA traNa mArga sivAya bAkInA gRhiliMga (gRhiliMgane dhAraNa karanAra). kuliMga eTale yogI bharaDA vigere kuliMgane dhAraNa karanAra tathA dravyaliMga eTale dravyathI yativeSane dhAraNa karanAra e traNene mithyAdaSTi jANavA. jema uparanI gAthAmAM traNa mokSamArga kahyA tema A gRhiliMgAdika traNe saMsAranA mArga jANavA, eTale te traNe saMsAranA hetu che."para0. saMsArasAgaramiNuM, paribhamatehiM savvajIvahiM gahiyANi ya mukkANi ya, aNuta davaliMgAI paranA artha-"A (prasiddha evA) anAdi anaMta saMsArasAgaramAM paribhramaNa karatA sarva jIe anaMtIvAra dravyaliMgane grahaNa karyo che, ane (grahaNa karIne) mUkI dIdhAM che; te paNa temanI kAMI paNa arthasiddhi thaI nathI." para1. accaJtto je puNa, na muyaI bahu vi panavijaje to saMvigapakhiyatta, karijaja labhihisi teNu pahaM pararA a-"vaLI atyaMta anurakta eTale veSa rAkhavAmAM gADha Asakta thayela e je puruSa ghaNI vAra gItArthoe hitazikSA kA (dIdhA) chatAM paNa te veSane mUke nahIM, te teNe saMvignanuM gAthA para -micchAdiThThI tini saMsAra5hA gAthI patha-mahI ANi A gAthA paraca-patnavijajate-prajJApyamAna pakhiatta lajajatasilajijahisi Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 109 pakSapAtIpaNu aMgIkAra karavu.. ( sa`vigna pakSanA Azraya karavA ). tema karavAthI AvatA bhavamAM te mekSamArga pAme che." para. katArarAhumaddhANuAmagelannamAikasu / savvAyareNu jayaNAe, kui ja` sAhukaraNiAM parA aM--" kAMtara (mATu' araNya eTale aTavImAM AvI caDavu), rAdha ( rAjAnI laDAI vigere prasaMge durgAMmAM ruMdhAvuM), maddhA ( viSamamArge cAlavu') ema ( duSkALa ) ane gelanna ( glAnatva-rAgIpaNu' ) ityAdika kAryane ( prasaMgeAne ) viSe paNa eTale evA kAraNa prApta thayA chatAM paNu sa` Adara ( zakti ) vaDe karIne yatanA pUrNAMka sAdhune je karavA lAyaka kAya che te ja susAdhu kare che; arthAt prabaLa kAraNa prApta thayA chatAM paNu sAdhue peAtAnI sava zaktithI peAtAnu je katavya che te yatanA pUrvaka avazya karavuM." para3. Ayaratarasa mAM, sudukkara... mANusaMkaDelAe / saviggAkhiyatta, esandeNuM kuMDa kAu Apara4mAM atha--" ahadhakAre karIne sAMkaDA eTale abhimAnathI bharelA evA A leAka ( sa`sAra ) ne viSe atyaMta Adare karIne ( savigna paNAe karIne) susAdhuonu sanmAna karavuM e ati duSkara che, temaja avasanna eTale zithila AcAravALAne phruTa-pragaTapaNe sa'vignanuM pakSapAtI paNuM karavu. eTale sa`vigna pakSanA anurAgI thavuM e duSkara che." para4. gAthA 523-mAyakajajesu / mANu=viSamamAga calana / Ama=durbhikSakAlaH / gelana-glAnatvam / savvAIreNu / jayaNAI gAthA 524-sadura khaatta` / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 upadezamALA sAraNacaIA je gaUnimnayA viharati pAsatyA jiNavayaNabAhirA vi ya, te a pamANuM na kAyavA parapA artha-"sAraNa ke smAraNA-bhUlI gayelAnuM smaraNa ApavuM eTale A kAma AvI rIte karavuM evI vAraMvAra zikSA ApavAthI uga pAmelA ane tethI karIne gaccha bahAra nIkaLI gayelA (svecchAe vatavA mATe gaccha bahAra thayelA) evA je pAsasthAo vecchAe vihAra kare che teo jinavacanathI bAhya che, arthAt prathama zuddha cAritranuM pAlana karIne pachI pramAdI thayelA che, teoe pramANarUpa gaNavA nahIM, eTale sAdhupaNAmAM gaNavA nahIM. para5. himaNussa vizuddhaparvagasa, saMvigya pakhavAyasa jA jA havijaja jayaNu, sA sA se nijajarA heI pAparA artha--"vizuddha prarUpaNA karanAra, ane saMvignane pakSapAta che jene evA hInanI (uttaraguNamAM kAMIka zithila thayelAnI) je je yatanA (bahu delavALI vastunuM varjana ane a5 doSavALI vastunuM grahaNa karavuM te rU5 yatanA) hoya che, te te yatanA tene nirjarArUpa karmane kSaya karanArI) thAya che." pa26. sukkAiyaparizuddha, saI lAbhe kuNaI vANio ci | emeva ya gIyo , AyaM daDuM samAyaraI che para7 | atha-"zulkAdike karIne eTale rAjAne kara (dANa) vigere ApavAe karIne zuddha arthAt dANanuM dravya tathA bIje kharca gAthA parapa-sAraNueIA sAraNaIA bAhire te appamANuM gAthA parapha-vAIsa jaIzu gAthA para7 kAIparisude-saMkAIparizuddha zulkAdinA rAjyadevadravyAdinA parizude diThThA Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 511 kADhayA pachI je lAbha prApta thAya tema hAya tA vaNika ceSTA ( vepAra) kare che; evI ja rIte gItA muni paNa zAstranA jJAnathI Aya ke lAbhane joIne AcaraNa (kAya) kare che, arthAt alpa doSavALuM ane bahu lAbhavALu' kA' yatanA pUrvaka kare che." para7. AmukajogiNA ccima, havaI thAvA vi tasa jIvadayA / saviSNapakkhajayaNA, tA diA sAhavargIssa / / para8 / a- nizce cAtaraphathI sarve prakAre mUkavA che. sayamanA yeAga (vyApAra ) jeNe evA te sAdhunA hRdayamAM thADI paNa je jIvayA hAya, te te savigna pakSavALA (meAkSanA abhilASI ) sAdhuvanI yatanA ( jIvadayA ) tIrthaMkarAe joelI che; arthAt te mAkSAbhilASIne savijJapakSI hAvAthI tenI cutanA tIrthaMkara e pramANa rUpa gaNI che." ki mUmagANu atyaMNa, ki vA kAgANu kaNagamAlAe / mADamalakhaviliANuM, ki kajjuesamAlAe 5529 / a-" mUSakA ( udare ) ne suvaNu vigere a ( dhana ) vaDe karIne zuM prayeAjana che? mUSaka pAse dhana hAya tA tethI tenu zuM kArya sAdhI zakAya? kAMI ja nahI'. athavA kAgaDAone suvarNanI mALAe karIne zuM prayeAjana che? kAgaDA pAse suvarNanI mALA hAya tA tethI tene zA phAyadA ? kAMI ja nahI. tevI ja rIte mAhamaLa ( mithyAtvAdika karmarUpI maLa) vaDe karIne ( lIpAyelA prANIone A upadezamALA ( upadezanI para'parA ) e karIne zu' pratyeAjana che? arthAt bahulakamIne A upadezamALA kAMI paNa kAmanI nathI." para9. gAthA para8-jogiNu-jogaNu ! havahu / gAthA 529-musagANu--mUSakAm / kaguyamAlAe| mAhasalakhavaliyANuM meAhamalAvaliptanAma / Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA caraNakaraNAlasaNuM, aviSNuyabahulANa sayayogamiNa ! na maNI sayasAhassA, AbajajhA kucchabhAsamsa 553nA atha " pAMca mahAvratAdika caraNa ane piDavizuddhathArdika karaNane viSe ALasu tathA avinaya vaDe bahula eTale ghaNA avinayavALA evA puruSone A upadezamALA prakaraNa nira'tara ayeAgya che, arthAt temene A upadeza apavA ceAgya nathI. kemake se! hajAra (lAkha ) nA mUlyeAvALA maNi kutsita bhASAvALA kAgaDAne ( kAgaDAnI koTe) khAMdhavA lAyaka nathI." 530. nAUNu karayalagayAmala va sabhbhAva paha` savva / dhami nAma sIijajai tti kammAe garuAI 531 // a- karatalamAM rahelA Amalaka (AmaLAnA ) phaLanI jema athavA amala ke nirmaLa ka ke pANInI jema sadbhAvathI (satya buddhithI ) sarva (jJAnAdi rUpa) mAkSamAga jANIne paNu A jIva dharmane viSe ( nAma sabhAvanAne arthe che.) pramAdI thAya che temAM te prANInA gurukarmo ja kAraNa che arthAt te jIva bhAre kamI hovAthI-jJAnAvaraNI Adi karmAMnI bahulatA heAvAthI te jANatA satA paNa dharma karatA nathI. 531. dhammartyakAmamu`su, jamsa bhAve! jahi jahi` ramai / verageMga tarasa, na ima savva suhAve // 132 // 16 atha- dharma, artha, kAma ane meAkSa--e cAra puruSArthAne viSe je prANInA bhAva ( abhiprAya ) je je ( bhinna bhinna ) padArthAne viSe rame che ( varte che); eTale prANIonA abhiprAya bhinna bhinna padArthomAM hAya che, mATe jene viSe vairAgyanA ja ekAMta rasa raheleA ( bharelA ) che evu' (vairAgya rasamaya ) A 512 gAyA 530-kutsitA bhASA yasya tasya kAkasyuMtya : 5 gAthA 531-sIijja=viSIdati-pramAdI bhati / cAthA 532-mAkhesu ! verAgagatarasa" sahAvei| Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 513 upadezamAlA prakaraNa sarva prANIone sukhakara nathI (sukha utpanna karatuM nathI, kiMtu vairAgyavALA puruSone ja A prakaraNa sukha upajAve che." pa32. saMjamatavAlasANuM, vegakahA na hoI kannasuhA ! saMvigapakhiyANuM, huja va kesiMci nANuM paDayA artha-"sattara prakAranA saMyama tathA tapasyAne viSe ALasu (pramAdI) evA puruSone vairAgyathA karNane sukhakArI thatI nathI, pramAdIne vairAgyanI vArtA racatI nathI, paraMtu saMvigna pakSavALA (mokSanI abhilASAvALA)ne athavA keTalAka jJAnIne ja vairAgya kathA karNane sukhakArI thAya che, sarvane sukhakArI thatI nathI." pa33. seUNu pagaraNa miNa, dhame jAo na ujaja jasA na ya jaNiya veragaM jANijaja aNutasaMsArI paDadA artha-"A upadezamALA prakaraNa sAMbhaLIne dharmane viSe jeno udyama thayuM nathI (dharma karavAmAM udyamI thayA nathI), tathA jene paMcendriya viSaya tyAgarUpa vairAgya utpanna thaye nathI tene (te prANIne) anaMtasaMsArI eTale e jIva anaMtasaMsArI che ema jANavuM, arthAt anaMtasaMsArI jIvane ja ghaNe upadeza paNa vairAgyajanaka thatuM nathI. pa34. kammANa subahuANavasameNu uvagacchaI ImaM savvA kampamalacikavaNuNuM, vaccaI pAseNu bhanaMta parUpA artha-"prANa atyaMta ghaNuM karmone upazame karIne (kSApazame karIne) eTale te te jAtinA karmanA AvaraNanA kSaya vaDe karIne A (pratyakSa) sarva (upadezamALA rUpa tatvArthanA samUha) ne pAme che, paraMtu karmanI maLavaDe cikaNuM thayelA (lIMpAyelA) eTale jeNe gADha kama bAMdhelAM che evA puruSone A prakaraNa kahyuM chatuM paNa tenI pAse thaIne cAlyuM jAya che. eTale vAraMvAra tene gAyA pa33-hujajavi kesiMcA nANeNaM gAthA pa34-souNa Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 upadezamALA upadeza karyAM chatAM paNu tenA hRdayamAM kanI cIkAza hAvAthI praveza karatu nathI." 53pa. uvaesamAlameya, jo pai suNui kuNaI vAhiyae / sA jANui appahiyaM, nAUNu suhaM samAyaraI ApA a A upadezamALAne je puruSa bhaNe che, zravaNa kare che athavA hRdayamAM dhAraNa kare che eTale hRdayamAM tenA arthanI bhAvanA kare che te puruSa Atmahita ( Aleka kathA paralokanA hita ) ne jANe che, ane tene jANIne zubha eTale samyak prakAre te hitanuM AcaraNa kare che." 536. dhatamaNidAmasigaNihi, payapaddhamakhkharAbhihANeNu uvaesamAlapagaramiNumA rakaa hiaDDAe 5537aaaa aM- dhaMta, maNi, dAma, sasi, gaya ane Nihi-eTalA paTTAnA je prathama akSarA dhaMkAra, makAra, dAkAra, sakAra, gakAra ane NakAra teNe karIne jenuM nAma jaNAya che evAe eTale dharmAdAsagaNie A upadezamALA prakaraNa peAtAnA ane paranA (bhavya jIvAnA ) hitane mATe racyuM che." 537. jiSNuvayaNukapkhkhA, aNugasuttatthasAiivacchinnA ! taniyamakusumagucchA, sugnaiphalakhadhaNA jayaI 5538aaaa aM-" aneka sUtrA rUpI zAkhAo vaDe vistAra pAmelA, tapa ane niyamarUpa puSpAnA gucchavALA tathA deva manuSyarUpa sadgati rUpI phaLanI niSpattivALA (sagatine badhAvanAre ) A jinavacana (dvAdazAMgI ) rUpa kalpavRkSa ( manavAMchita phaLa ApanAra) jaya pAme che-sarvotkRSTapaNe varte che. 538. gAthA 536-bheaM| ahiM samAIraI / ,, gAthA 537-1DhamakhkharAvayANeNu / raIya / hiyaDDAe / gAthA 538-sAla-zAkhA / segai / Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezamALA 515 zruggA susAhuveragiMANu, paralAgapatthiANuM ca / saviggapukhkhIANuM, dAyavvA bahusuANu` ca // 139 / / a -" susAdhuone, vairAgyavALA zrAvakone ane paralokanA sAdhanamAM prasthita thayelA-cAlelA (udyamavALA) evA savisa pakSIne cAgya evI A upadezamALA mahuzruta ( paMDitA ) ne ApavA ceAgya che. eTale A upadezamALA paDitAne ja Anada ApanArI che, paNa mUrkhane AnaMda ApanArI nathI. "" 539. ya dhammadAsagaNiA, jiNavayavaaisakajamAlAe / mAla vivihakusumA, kahIAya susIsavargIsa 5540nA a- A pramANe zrIdhadAsaNie ( zrIdharmAMdAsargANu nAmanA AcArya mahArAje ) jinavacananA upadezanA kAryanI mAlAM (paraparA)e karIne puSpamALAnI jema vividha prakAranA upadezanA akSarArUpI puSpavALI A upadezamALA sArA ziSyAnA samUhane abhyAsa karavA mATe kahI che--karI che. " 540, satikarI vudriMkarI, kallANakarI suma galakarI ya / DhAi kahagarasa parisAe, taha ya nivvANuphaladAI 5 541 5 ,, artha. A upadezamALA kathaka ke vaktAne (vyAkhyA karanArane ) tathA padane ( zravaNa karanArane) krodhAdikanI zAMti karanArI, jJAnAdika guNeAnI vRddhi karanArI, kalyANa karanArI eTale A lAkamAM dhanAdika sapatti ane parabhavamAM vaimAnika RRddhine prApta karAvanArI, sumAMgalya ( bhalA maMgalikane ) karanArI ane paraleAkane viSe nirvANa ( mekSa ) rUpa phaLane ApanArI thAya che. gAthA 539-oggA veragiyANa ! patthiyANuM| paralAyAvuriyANaM ca / parUkhiyANuM / bahussuyANa`| gAthA 540-vayaesa kajjamalayAe / mAlu varSa kusamA / kahiAya / gAthA 541-kalANukari suma'galakarea hAu ! taDuI| ladAi / parisAe=vada: 1 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 upadezamALA arthAt A prakAranuM vyAkhyAna karavAthI tathA zravaNa karavAthI moTuM phaLa prApta thAya che." pa41. intha samapai iName, mAlAuvakhe pagaraNuM pagayA gAhANuM savvANuM, paMcayA ceva cAlIsA parA artha-"A prAkRta upadezamALA prakaraNa ahIM samApta karIe chIe. prathamathI AraMbhIne ahIM sudhI je chanda vizeSa gAthA gaNue te sarva gAthAonI saMkhyA pAMcase ane cAlIza che. (be gAthAo prakSepa samajavI)" 542. jAvaya lavaNasamuddo, jAvaya nakhattamaMDio merU tAvaya raiyA mAlA, jayaMmi thirathAvarA hAU 543 artha-"jyAM sudhI ( A jagatamAM) lavaNa samudra zAzvata vate che, ane jyAM sudhI nakSatrothI zobhita thayele zAzvata meru parvata vate che, tyAM sudhI A racelI upadezamALA jagatane viSe sthira (zAzvata) padAthanI jema sthAvara ke sthira thAo." 543. akharamattAhIzuM, je ciya paDhiya ayANamANeNuM taMkhamaNa majajha sarvA, jiNavayaNaviNigayA vANI 544 artha-"A prakaraNane viSe akSarathI athavA mAtrAthI hIna ke adhika evuM kAMI paNa meM ajANatAM (ajJAnapaNathI) kahyuM hoya te sarva mArI bhUlane jinezvaranA mukhathI nIkaLelI vANI mRtadevI kSamA karo." che iti zrI dharmadAsagaNiviracitamupadezamAlAprakaraNa che gAthA 54ra-iNimA pagacaM=prAkRtama savvarge cAlisA | gAthA 542-jAvaI meru hoI Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S00 For Private snel Use Only WWW.jainelibrary.org