Book Title: Sanskar Jivanvigyana ane Adhyatma
Author(s): Atmanandji Maharaj
Publisher: Shrimad Rajchandra Sadhna Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001283/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra, jIvanavijJAna ane adhyAtma III TITLE of Private & Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra jIvanavijJAna ane adhyAtma lekhaka pUjya saMtazrI AtmAnaMdajI - prakAzaka zrI satkRta sevA sAdhanA kendra saMcAlita . zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra kobA - 382 007, (jI. gAMdhInagara, gujarAta phona : (079) 2327 6219 / 6484 pheksa : (079) 2327 6142 E-mail : srask@rediffmail.com www.shrimad-koba.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : jayataMbhAI zAha pramukha : zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra (zrI satkRta sevA sAdhanA kendra dvArA saMcAlita) kobA-382 007, (jI. gAMdhInagara, gujarAta AvRtti : prathama - 2000 dvitiya - 2OOO sane : " saM. 2057 - tA. 15-12-2000 saM. 2062 - tA. 02-12-200pa prApti sthAna : zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra, kobA mudraka : DrIma grAphiksa sAbaramatI, amadAvAda mo : 94263 60241 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA mAnavajIvananuM sAphalya zuM? A moMgheruM mAnavajIvana maLyuM che, ene kaI rIte kRtArtha karI zakIe? pratyeka mAnavInI A sauthI moTI mUMjhavaNa che. AvI mUMjhavaNamAMthI bahAra AvavA mAnavI mArgadarzana jhaMkhe che. A graMthamAM vyaktine enI potAnI AjanI jiMdagI kevI rIte saphaLa karavI te aMgenuM bahumukhI mArgadarzana AlekhyuM che. eka sAmAnyamAM sAmAnya evA adanA AdamIthI mAMDIne alagArI mastayogI sudhInA vartamAna duniyAnA samasta manuSyone potAnA rojabarojanA jIvanamAM koIne koI rIte upayogo thaI zake tevuM vividhalakSI, vaividhyapUrNa, sAttvika ane tAttvika pAtheya ApavAno A graMthano upakrama che. * graMthano viSaya A graMthanuM nAmAbhidhAna ja tenA viSayane sUcita kare che. mAnavIne jIvanapragatinA urdhva mArge ArohaNa karavA mATe pAyArUpI jJAna, zraddhA, upAsanAdi aneka sAdhano Avazyaka che. jIvananA bahumukhI vikAsa ane sAphalya mATe jarUrI evAM badhAM ja sAdhanone AvarI letuM sAttviktAvardhaka pAtheya A graMthamAM samAviSTa che. AmAM jema jIvanane upayogI mAhitI che, to enI sAthosAtha prayojanabhUta jJAna ane suvicAro che. vaLI sadAcAranuM mahattva darzAvyuM che. suyuktino Azraya che, to enI sAthe zAstrajJAnano samAdara paNa che. puruSArthanI preraNAnI sAthe prArabdhanI svIkRti paNa che. yogya avalaMbanano svIkAra che, to svasanmukha dRSTino lakSa paNa darzAvela che. sadguruno mahimA che, to satpAtratAnI AvazyakatAnuM paNa eTaluM ja mahattva AlekhyuM che. kSamA, vinaya, vairAgya, saraLatA Adino mahimA gAyo che; to zuddha AtmabodhanI atyaMta upayogitA paNa svIkArI che. sAhasanI jarUra darzAvavAnI sAthe samAdhAnanI bhUmikA yogya saMdarbhamAM pragaTa karI che. prAcIna uttama III Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNAlikAonuM anusaraNa che, to arvAcIna vaijJAnikatAne paNa yathAyogya rIte AvakArI che. zraddhAne zreSTha gaNI che to vivekanI ane parIkSApradhAnapaNAnI upayogitA paNa svIkArI che. Ama samagratayA sarvAMga unnati mATe jyAM-jyAM je je Avazyaka che tyAM tyAM teno svIkAra karIne, manuSyanuM AtmabaLa jenAthI vadhe tevA sarva pAsAone rajU karyA che. AvA abhigamane lIdhe A graMtha vidyArthI, zikSaka, bALaka, mAtApitA, majUra, udyogapati, nokara, zeTha, yuvAna, prauDha, vRddha, strI, puruSa, garIba, tavaMgara, Astika, nAstika, abhaNa (akSarajJAnavihIna), bhaNelA, svadezI, paradezI, sAmAnya jijJAsu ke sajjana, paTavALA ke moTA sarakArI amaladAra, jamInadAra, kheDUta, sAmAnya prajAjana, sAMsada, kebineTa kakSAnA pradhAna, samAjasevaka, manovaijJAnika, gRhastha, brahmacArI, dIkSA saMnyAsanA icchuka abhyAsI vairAgyavAna vyaktithI mAMDIne uttama mumukSu, jJAnI, AtmasAkSAtkArI, mahAna saMta - ema sarvane arthAt vartamAnakALanI samasta mAnavajAtanI koI paNa vyaktine emAMthI vadhatA ochA pramANamAM potAne mATe kaMIka jIvanopayogI sAmagrI upalabdha thaI raheze, ema mAnIe chIe. ahIM vAcakane prazna thAya ke AvuM vividhatAyukta ane bhinna bhinna kSetranuM jJAna mAtra A eka graMthamAMthI kevI rIte prApta thaI zake? A praznanuM samAdhAna e che ke A graMthanA traNa khaMDonA vibhAgonI gUMthaNI ja evI rIte karI che ke jethI mAnava-unnati mATenA lagabhaga tamAma pAsAo saMkSepamAM AmAM AvarI levAya. vartamAnakALanA saMdarbhane anulakSIne, jijJAsune te vizeSapaNe upayogI thaI zake tevo abhigama paNa rAkhyo che. saMskAra mAnavavyaktitvanA sarvAMgI ghaDatara mATe ane enI UrdhvagAmI vikAsayAtrA mATe mana-vacana-kAyAnI je koI satpravRtti karavAnI preraNA maLe tene saMskAra kahI zakAya. umadA vicAro, hita-mita-priyavANI ane satkAryomAM niraMtara udyama karavArUpa preraNA A vadhuM mukhyapaNe saMskAramAM IV Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAviSTa thAya che. AvA saMskAronA aneka pAsAo che. ahIM sarva dharmadarzananA anuyAyIone mAnya hoya tevA AdhyAtmika unnatimAM upayogI sadguNono vikAsa darzAvavAno upakrama che. manuSya sAro nAgarika, sajjana ane mAnavatAvAdI bane tevI vaicArika samajaNa jAgRta thAya e prakAranI jIvanapaddhati ane jIvanaabhigama kaI rIte apanAvI zakAya te darzAvyuM che. jIvana vijJAna mAnavI graMthomAMthI, indriyo dvArA ke prayogazALA mAraphate jJAna meLave che. paNa tethI AgaLanuM je satya ane divyajJAna ApanAruM vizeSajJAna kaI rIte ane kayA kramathI prApta thAya teno A khaMDamAM mukhyapaNe nirdeza karyo che; kAraNa ke AtmajJAnanI svIkRti vagaranuM game teTaluM jJAna manuSyane jIvanamAM sAcI zAMti ke AnaMdano anubhava karAvI zakatuM nathI. piraNAme nIti ane nyAyanA sAmAnya siddhAMtone anukULa thaIne, jenA dvArA kramazaH satsaMga, sadguNo, sadvicAra ane zuddha AtmavicAranI zreNithI kharekharuM adhyAtmajJAna pragaTe tevuM vividhalakSI pAtheya ane te prApta karavAmAM sahayogI evA mahAjJAnI puruSonA racelA sagraMthono paNa AmAM AvazyakatA pramANe nirdeza karavAmAM Avyo che. adhyAtma A vizvanuM sarvazreSTha tattva te caitanya che, je ApaNe pote ja chIe. potAnA A svarUpanI zraddhA thAya, teno lakSa thAya, tenA pratye manuSyanI cittavRtti prerAya ane temAM ja vizrAMti pAme evuM je koI pavitra kArya, bhAvanA, abhigama ke udyama hoya tene adhyAtma kahI zakAya. paramArtha prApti to mAtra AtmasAkSAtkAra ane AtmasamAdhithI ja thaI zake che; chatAM teno aMgulinirdeza yathAzakti, yathAsthAne A khaMDamAM karavAmAM Avyo che. AvA uttama vyaktitvano vikAsa adhikRta sAdhanothI karI zakAya te mATe parama upakArI mahAna tIrthaMkaro, AcAryo ane RRSi, muni, dharmAtmA-saMtonI vANIne anusarIne, ahIM yathAyogya nirdeza karavAmAM Avyo che te bhavya Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAone AnaMdaprada ane preraNAdAyaka bano ! A graMthamAM thayelA vidhAnonI adhikRtatA kevI ane keTalI gaNavI evo bIjo prazna paNa pAThakone thAya, teno yathAzakti uttara nIce pramANe jANavo. 1. pUrve thayelA ati mahAna sapuruSonA upadezane anurUpa hovAthI tenI satyArthatA svIkAravI joIe. tenuM Alekhana karanAra vyaktinA vartamAna jIvananI trepana varSonI jIvanasAdhanA ane anubhUtinuM navanIta temAM umeravAmAM AvyuM che. vaLI te sAdhanAnI preraNA ATha-nava varSanI kumaLI vayathI ja jenA anusaMdhAnathI saMbhava banI tevI pUrvabhavanI sAdhanAnA saMskAronI asara paNa temAM viziSTa yogadAna ApanArI nIvaDI che. 3. jeTalo bane teTalo suyuktino sahayoga laIne, mAnavajIvananA sArarUpa evI samatAnI prAptinuM (arthAt ajJAna-rAga-dveSano abhAva karI samabhAva-zAMti-zuddhAtmajJAna pragaTe tevA prakAronuM) temAM niSpakSa nirUpaNa karela che. pUrvApara virodha na Ave ane badhA pAsAothI satyanuM nirUpaNa ane anusaraNa thAya tevI guNagrAhaka syAdvAdazailInuM te mATe avalaMbana lIdhuM che. 4. vartamAna jiMdagImAM, seMkaDo guNiyalajano, saMto, yogIjano ane dharmAtmAonA ghaniSTa samAgamanA phaLarUpe ane temanI preraNA ane kRpAthI je kAMI upalabdhi thaI te kharekhara to temanI ja kRpAprasAdI che. A sevakanuM emAM kAMI paNa svAmitva nathI ema nizcayathI jANavuM. je viSayonuM Alekhana karyuM che, teno rojiMdA jIvanamAM kevI rIte upayoga thaI zake te dRSTikoNane mukhyapaNe najara samakSa rAkhIne saMkSepamAM Alekhana karyuM che. e viSayone vistArathI samajavA mATe te viSayonA anya svataMtra graMtho jovA jarUrI gaNAya. adhyAtma-viSayaka jJAna, mAtra gurugamathI ane supAtratA sahita prApta karavAmAM Ave to ja paramArthaprAptinuM kAraNa thaI zake che, tema niHzakapaNe jANavuM. VI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama, A graMthamAM AlekhAyelA pAtheyane samagrapaNe lakSamAM laIe to tene aMgrejImAM kaMIka AvuM nAma ApI zakAya, "Abbreviatied encyclopaedia of equanimity - promoting enlightened way of life.'' ahIM pratipAdita thayelA satya bodhanA Azayane satsaMganA yoge sApekSapaNe samajI, teno jIvanamAM sAco prayoga karavAmAM Avaze to tethI uttarottara sarvAMga jIvana-utkarSanI, divyajJAnanI ane alaukika AnaMdanI prApti thaze evo amAro svayaM anubhava che. te anya sarva dharmajijJAsuone paNa yathApadavI preraNA, pragati, zAMti ane AnaMda ApanAro banI raho. graMthanI upayogitA 1. A graMtha sAmAnya manuSyane paNa kaMIka aMze upayogI banaze, kAraNa ke te paNa potAnuM jIvana saMskArI, umadA ane sajjanane zobhe tevuM banAvavA to icche ja che. 2. A graMtha dharma, tattvajJAna ane itihAsanA vidyArthIne ane tattvajijJAsune lAbhadAyI thaze, kAraNa ke tene AmAMthI saMkSepamAM sArI evI upayogI mAhitI prApta thaze. 3. dharmavaktavyo ApanAra, tema ja vidvAna vaktA ke svAdhyAyakAra bananAra mATe A graMtha vizeSa upayogI banaze, kAraNa ke tene mATe AmAM ghaNAM prakAranuM vividhalakSI jIvanopayogI pAtheya (mAhitI) ApyuM che. 4. mukhyatve to pratyeka sAdhakane upayogI che. jaghanya, madhyama ane uttamaema traNeya kakSAnA sAdhakane adhyAtmadRSTi ane AtmalakSa vardhamAna karavA mATenI puSkaLa sAmagrI aneka dRSTikoNathI ahIM pIrasavAmAM AvI che. bhaktimArgI hoya, jJAnamArgI hoya, yogAbhyAsI hoya ke anAsakta karmayogano abhyAsI hoya-darekane potapotAne yogya ane upakAraka vicAra sAmagrI ApIne tenI jijJAsA saMtoSavA prayatna karyo che. VII Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthanA pAtheyane gurugama sahita rUDI rIte anusaratAM evAM, koI paNa sAdhakane mokSa-mArganI siddhinI ame khAtarI ApIe chIe; kAraNa ke temAM AlekhAyeluM prayojanabhUta jJAna anubhavanI sarANe ke suyukti sahita sanzAstronI sarANe caDhAvIne ja ame prastuta karyuM che; korA avataraNa rUpe nahIM. 5. aphasosa che ke A graMtha matanA haThAgrahIne upayogI nathI, kAraNa ke tene "sat'no khapa ja nathI. eTaluM ja nahIM, jyAre tene niSpakSapaNe satu samajAvavAmAM Ave tyAre pUrvanA asatvAsanAnA saMskArone vaza thaI te potAnA matano ja haThAgraha karI, tIvra kaSAyI banIne potAnuM ja ahita kare che. satya bahumukhI che ane tenAM aneka pAsAo che evuM na mAnI zakanArA ekAMtavAdI, haThAgrahI, kadAgrahI, matAgrahI, durAgrahI manuSyane A graMtha arucikara lAge che. enuM bhavitavya ene mubAraka ho, ame temAM madhyastha chIe. atyaMta namratApUrvaka sarve sAcA jJAnI dharmAtmAo temaja evA ja sAdhusaMto Adine vaMdana karIne e jaNAvavAnI paNa rajA lauM chuM ke jevo zuddhAtmajJAnaprakAza A dehadhArIne viSe prakAza pAmyo che tevo A vartamAna duniyAnA cha abaja uparAMta manuSyomAMthI mAtra AMgaLIne veDhe gaNAya teTalAne ja muzkelIthI pragaTyo hoya tevuM saMbhave che. A vAta, AgalA janmonI sAdhanAnA anusaMdhAna uparAMta chellA pa3 varSanI vartamAna jiMdagInI sAtatyabharI sAdhanA tathA aneka sAdhaka, sAdhu, saMto, vidvAnonA sArA evA paricaya pachI yogya rUpe pragaTelA divyajJAnanA AdhAre kahI che, te bhavya manuSyonA hRdayane pulakita karanArI bano ! ' OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH prabhu-guru-sevaka AtmAnaMda VIII Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra umadA mAnava, sajjana temaja jIvananA utkarSane icchatA sarva manuSyo mATe s - 1 1. jIvanopayogI unnatikara sAmagrI 2. mAnavasevAnuM mAhAbhya 3. prakIrNa ane umadA sAhityika avataraNo 4. rasaprada jJAnavardhaka aitihAsika mAhitI 5. pAyArUpa sadguNono vikAsa 6. selected Noble, Inspiring and Informative Thoughts s - 2 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. 4. 5. saMskAra jIvanopayogI unnatikara sAmagrI Ajano suvicAra mAruM AjanuM kartavya niSThApUrvaka bajAvIza, paraMtu tethI AgaLa zuM thaze te Izvara para choDI daIza. dareka manuSyanI mAphaka huM paNa samAjanuM ja eka aMga chuM. eka ziSTa ane samajadAra nAgarika tarIke mAre pharaja bajAvavAnI che; jethI samAja paNa ziSTa ane sudRDha banI zake. mArA vicAro, nirNayo ane kAryonI javAbadArI mArI potAnI ja che. tenuM pariNAma Ave tyAre doSano Topalo bIjA para kevI rIte DhoLAya? aneka viparIta saMjogomAM paNa huM ThaMDu dimAga rAkhIne vartIza. bIjAno vAMka kADhyA vinA mArI jAtane DhaMDhoLIza ke mArI to kyAMka bhUla nathI thatIne? jo thatI hoya to sudhAravA haMmezAM tatpara rahIza. game teTalo kAmano bojo hoya to paNa thoDI kSaNa to zAMta besIne prabhunA sAnnidhya mATe prayatna karIza. 6. bIjAonI unnati joIne manamAM irSA nahIM karuM, ulaTo harSa pAmIza. sukhI thavAnI eka cAvI e che ke bIjAnA sukhane joIne ane bIjAne sukha ApIne ja ApaNe sukhI thaI zakIe, kAraNa ke ApaNe ekalapeTA sukhI banI zakatA nathI. -7-1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra - - thobho ane anubhavo 1. game teTalI bhIDabhADa hoya to paNa thoDI kSaNa vizrAMti leje. tethI jIvanamAM punaH zaktino saMcAra thaze. 2. tuM game teTalo alamasta ke amalamasta hoya to paNa namra ja banI raheje, kAraNa ke to ja tuM saunI sAthe mitratAno anubhava karI zakIza. 3. AjIvana vidyArthI banI raheje, jJAnArjana mATe te Avazyaka che. 4. saMpatti hoya te pramANe dAna ApavAnuM cAlu ja rAkhaje. saMtoSano anubhava karavAnuM te zreSTha sAdhana che. 5. sahaja smita te aMtaranI prasannatAnuM ane paramArtha premanuM pratika che; tenA dvArA tana-mana-dhana-suyazano svAbhAvika lAbha thAya che. parizrama ane vizrAmanuM saMtulana te jIvananI saphaLatAno AdhAra che. 7. prema, prabhuprArthanA, parAkrama, prArabdhasvIkRti - A badhAnA sumeLathI saphaLatA sAMpaDe che. thoDI thoDI karelI dararojanI bacata aNInA samaye jIvanamAM upayogI thAya che. jIvanamAM jema hakIkato ane anubhavonuM mUlya che tema koI vakhata kalpanAzIlatA paNa haLavAza anubhavavA mATe upayogI che. kavinA jIvananuM to te mukhya aMga che; mATe ja kahyuM, s- 2 | Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskAra - jyAM na pahoMce ravi, tyAM pahoMce kavi" 10. saphaLa jIvananAM traNa mukhya sAthI : samajaNa, dhIraja ane vizvAsa. dhana saMbaMdhI puruSArtha dhana kamAvuM e gRhasthanI sAmAnya jIvana jIvavA mATenI eka pharaja che; paraMtu te jIvananuM mukhya ane aMtima dhyeya nathI. tuM potAne zeThiyo mAne che, paNa tuM to veThiyo che; kAraNa ke tAruM dhana kharekhara teTaluM ja kahevAya ke jeTaluM tuM vApare. mATe ja kahyuM che ke : "hAthe te sAthe." 3. potAnuM vasiyatanAmuM banAvatA pahelA khUba vicAra karavo. potAnI saMpattino cokkasa hisso avazya satkAryo mATe phALavavo joIe. koI anubhavI ke sAcA saMtane maLIne, yogya mArgadarzana meLavI, potAnI zraddhA pramANe judA judA satkAryo mATe rakama phALavavI ane amuka rakama potAnI hayAtimAM ja prasanna cittathI sArA kAma mATe vAparavI. 4. saMskAra vinAnI saMpatti gharamAM Ave to buddhi ane cAritrano nAza karI nAkhe che. 5. sarva pApano bApa te lobha che. peTa bharavA mATe kamAya to ochuM pApa lAge, paNa paTAro bharavA mATe kamAya to vadhu pApa lAge, ane toya paTAro to kadApi bharAI zake ja nahIM, mATe sAcI samajaNathI saMtoSa keLavavo. wi s- 3 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( saMskAra ) ka paiso, dhana ane lakSmI - A badhA vacce ghaNo phera che. paiso : jene prApta karavA mATe vadhAre paDatI mahenata karavI paDe, sAthe sAthe tIvra pApanuM AcaraNa karavuM paDe, je gharamAM AvyA pachI aneka prakAranA jhaghaDA, kusaMpa, vera-jhera, roga ane azAMtinAM kAraNo bane to samajavuM ke A khAudharo mahemAna ApaNA gharamAM pesI gayo che ane thoDA samayamAM corI karIne pAcho nAsI javAno che. AvA paisAthI gharanAM sabhyonI buddhi bagaDI jAya che ane dAna, dharma, bhakti, atithisatkAra vagere sArI pravRttio paNa ochI thaI jAya che. dhana : ahIM, madhyama kakSAnA puruSArtha ane sAmAnya pApathI dhananI kamANI thAya che. buddhi bagaDatI nathI ane AvA dhananuM rokANa sArI jagyAe thavAthI tenI kramazaH vRddhi thAya che. dAnapuNyanI sAmAnya bhAvanA jaLavAI rahe che ane kauTuMbika saMbaMdho bagaDatA nathI. lakSmI : A jamAnAmAM bhAgye ja koIne ghera lakSmI hoya che. alpa udyama ane najIvA AraMbhathI ghaNI Avaka thAya tene lakSmI kahIe chIe. gharamAM teno praveza thatAM saMpa, zAMti, prema, vinaya, paraspara sahayoga Adi vadhe che. roga vagere sAmAnyapaNe AvatA nathI ane Ave to zAMta thaI jAya che. jIvana ane bhojana : anna ane prANane nikaTano saMbaMdha che. "jevuM khAya anna tevuM thAya mana, jevuM pIe pANI tevI bole vANI' A badhI 1. s- 4 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra - uktio anubhavI puruSoe khUba vicArapUrvaka lakhelI che. sukhI jIvana mATe svaccha, sAtvika ane zAkAhArI bhojana ghaNuM ja upakArI che. ApaNA dezamAM mAMsAhAranuM pracalana ciMtAjanaka che ane temAM paNa hUMDiyAmaNa kamAvA mATe ApaNA pazudhananI ADedhaDa katala karIne tenI nikAsa karavI te ApaNI ahiMsaka ane paMcazIlanI bhAvanAthI tadana viparIta che. cAvavA mATenA dAMta, AMtaraDAnI laMbAI vagereno abhyAsa sUcave che ke mAnava svAbhAvikapaNe zAkAhArI prANI ja che. rasalolupatA ane khoTI raeNzananA pravAhamAM na taNAI jaIe, navI navI zAkAhArI vAnagIo navI peDhIne ApIe ane gharamAM ja sArI vAnagIo banAvIe to navI peDhIne videzanA prabhAvavALI hoTelomAM jatI ochI karI zakAya ane svastha, saMskArI ane saguNa saMpanna jIvana pratye vaLI zakAya. jIvanopayogI - samAjopayogI mAhitI bhagavAna, guru, rAjA, vaidya ane jyotiSa - A pAMcane maLavA javuM hoya to bheTa avazya laI javI joIe. hRdayamAM jevuM che tevuM vANImAM lAvo. jevuM vANImAM lAvo tevuM vartanamAM lAvavAno prayatna karo. 3. jIvanane unnata banAvavA mATe satsaMga, sadvAcana, savicAra ane saguNavikAsa avazya sevavAM joIe. 4. jenI pAse je vastuo hoya tenI pAsethI te vastuo prApta % = je IS-4. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra thaI zake che ema kahevuM te yuktiyukta che. jJAnanI prApti mATe jJAnInI samIpa rahIne upAsanA karavI. dhIre se bolo, prema se bolo, Adara dekara bolo, jarUrata hone para bolo." je manuSya lokothI, svajana-kuTuMba AdithI ane asaphaLatAthI DarI jAya te mahAna kArya karI zake nahIM. "cAlaze, phAvaze, bhAvaze, gamaze" - A sUtrano jIvanamAM vAraMvAra prayoga karo. ApaNI vANI te ApaNA aMtaraMga vyaktitvanuM pratibiMba gaNI zakAya. 9. ApaNA vyaktitvanA be agatyanAM pAsAM che; eka vicAranuM pAsuM ane bIjuM AcAranuM pAsuM. A banneno ekabIjA upara spaSTa prabhAva paDe che; mATe tvarAthI vyaktitvavikAsanA icchuka banne pAsAone majabuta karavAM joIe. 10. sArA mRtyu mATe sAruM jIvana jIvavuM. 11. samajIne sudhare to jIvana unnata bane. 12. samaya ApaNA hAthamAM nathI, paNa samayano sadupayoga karavo te ApaNA hAthamAM che. 13. koI paNa kArya karatI vakhate (1) pramAda, (2) moDA thavuM, (3) vacamAM choDI devuM, (4) thAka lAge tyAre choDI devuM - A cAra doSa na AvavA joIe. s-6 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( saMskAra - sabhyatA ane saMskAritA sAmAnya rIte vicArIe to manuSyanA jIvananA bAhya parivezane je suzobhita banAve tene sabhyatA kahIe ane mAnavajIvananA aMtaraMga vyaktitvane je suzobhita kare tene saMskAra kahIe. joke sAmAnyapaNe to jIvanane baMne prakAranA vyaktitvathI suzobhita karavAnuM che, tethI te apekSAe vicAratAM sabhyatA ane saMskAritA ekabIjA sAthe saMkaLAyelA che. bIjI rIte vicArIe to ema paNa kahI zakAya ke artha ane kAma e be prakAranA puruSArthanA sarvatomukhI vikAsanA sAdhano, prakriyAo ane prayatnono samAveza mukhyapaNe sabhyatAnA vikAsamAM gaNI zakAya. dharma ane mokSa e be puruSArthone agrimatA ApIne tenA vikAsamAM preraNA, mArgadarzana ane sahakAra ApavAnI jemAM mukhyatA hoya tevA sAdhano, prakriyAo ane prayatno ke jemanA dvArA jIvanane samIcIna ane svaparakalyANakArI banAvI zakAya te badhAno samAveza mukhyapaNe saMskAritAmAM thAya che. pAzcAtya vicAradhArAmAM ane jIvanazailImAM caitanyatattvano spaSTapaNe svIkAra nahIM thato hovAthI, sAmAnyapaNe temAM artha ane kAmarUpa puruSArthonI ja atyaMta mukhyatA jovAmAM Ave che. je kAMI dharmasaMbaMdhI upadeza jovAmAM Ave che temAM naitikatAnA pAlana dvArA samAjotthAnanI prakriyA ja garbhita che. Avo abhigama kathaMcit ISTa hovA chatAM paramArthadharma dvArA mokSaprAptino nirdeza karanAro na gaNI zakAya. TUMkamAM kahIe to te jIvanavicAradhArAmAM Social-Welfare ne ja mahattva ApavAmAM AvyuM che. True Spiritual Progressno Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ saMskAra - temAM yathAyogya nirdeza ke abhigama dRSTigocara thato nathI. Ama, zArIrika svAcya ane bhautika vijJAnanA bahumukhI vikAsa dvArA mAtra zArIrika saudarya, jIvananI bAhya sagavaDonI bharamAra, Indriya viSayonA bhoganI mukhyatA ane bhalAmaNa, saMpattinI vRddhinA ja atizaya prayatnomAM jIvananI samagra zaktio rokAI javAne lIdhe kauTuMbika ane naitika pragati mATe Avazyaka evA saMtatinA saMskArIkaraNanI, mAnasika zAMtinI ane svajana-mitro sAthenA huMphALA prema-vinimayanI gauNatA draSTigocara thAya che. uparokta vicAradhArAthI ThIka ThIka judI ane kathaMcit viruddha evI ApaNA dezanI vicAradhArA ane jIvanazailIno have vicAra karIe. joke chellA cAra-pAMca dAyakAmAM ApaNA dezavAsIoe paNa uparokta bhautikavAdane apanAvIne pAzcAtya vicAradhArAnuM atizaya ane aMdha anukaraNa karavA mAMDyuM che tema chatAM, Aje paNa caitanyatattvanI nityatA ane tenA saccidAnaMda svarUpanI svIkRti ane tenI sAra-saMbhALa rAkhavAnA prayatno, ApaNA bhAratIya samAjamAM, thoDA ghaNA aMze paNa kyAMka kyAMka jarUra dekhAya che. ahIM, zArIrika svAthyanI yogasAdhanA Adi dvArA rakSaNa karavAnI vAtano ane samAjakalyANano vicAra to svIkArya che ja; paraMtu tethI AgaLa jaIne satya-dayA-vizvamaitrI-sadAcArapAlanakSamA-vinaya-saraLatA Adi guNonA vikAsane sAdhIne caitanyatattvano sAkSAtkAra karavA bhaNI pUratuM lakSa ApavAmAM AvyuM che. TUMkamAM vicArIe to AtmajJAna-AtmasamAdhine jIvananuM aMtima ane zreSTha dhyeya mAnavAmAM AvyuM che. AvA ucca dhyeya pratye laI jAya s - 8 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra tevI zarIranI kriyAo, hita-mita-priyavANI, darzanazAstrono ane uttama sAttvika graMthono abhyAsa, mAtApitA-vaDIlo-guruono vinaya, jIvanamAM vilAsitAnI jagyAe 'sAdu jIvana ane ucca vicAra' e sUtranI pratiSThA, samasta jIvanamAM saunI sAthe premakarUNAmaya vartana, sahanazIla svabhAva Adi ApaNI saMskAraparaMparAne anurUpa vividha pAsAo spaSTapaNe Aje paNa aneka jagyAe dRSTigocara thAya che. A vAta kAMI mAtra paurANika ke aitihAsika ja nathI, paNa vartamAna yugamAM paNa mahAtmA gAMdhIjI, sI. rAjagopAlAcArI (rAjAjI), jayaprakAza nArAyaNa, saMta vinobAjI, kAkA kAlelakara, ravindranAtha TAgora, svAmI AnaMda, svAmI rAmatIrtha, zrImad rAjacaMdra, saradAra vallabhabhAI paTela, lAlabahAdura zAstrI, eNnI besanTa, morArajI desAI, esa. rAdhAkRSNana Adi aneka jAhera jIvananI vyaktioe AvI jIvanazailIne caritArtha karelI ja che. A uparAMta bIjA aneka saMta-mahAtmA-vidvAno ane dharmAtmAoe A zailIne potAnA jIvanamAM caritArtha karelI ja hoya e kahevAnI to jarUra ja nathI; kAraNa ke ApaNI saMskAra paraMparAne ane sarvocca evI adhyAtmavidyAne jIvaMta rAkhavAmAM bhAratIya saMtono phALo amUlya, anupama ane atyaMta mahattvano rahyo che. temanuM ucca koTinuM gadyapadyamaya sAhitya, temanA citrapaTo ane temanA jIvanaprasaMgo Aje paNa ghera ghera samasta bhAratIya samAjamAM khUba sanmAnapUrvaka pUjAya che gavAya che vaMcAya che. Avo, he bhAratavAsIo! ApaNI udAtta sabhyatA, temaja as Ea Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra saMskAra paraMparAnuM jatana karavA kaTIbaddha banIe. kharAkharIno jaMga khelIe. mahAtmA gAMdhIjIe batAvelA TrasTIzIpanA siddhAMtane anusarIe ane bIjA paNa upara kahyAM tevA jIvanamUlyonuM jatana karIne ApaNI asmItA jALavIe. ema karavAthI ja ApaNane A jIvanamAM suyogya saMpatti, saMtati, zAMti ane suyaza, karUNA, samAdhAna ane saumanasya, tema ja aMte vizeSa abhyudaya sahita pUrNa mokSanI prApti thaze; je traNa kALa, traNa lokanI sarvotkRSTa siddhi che e vAta sunizcita che. paramAtmA-sadguruonI kRpAprasAdIthI ApaNuM A abhiyAna saphaLa thAo! saphaLa thAo! nArInuM vyaktitva : bhAratIya paraMparAnA saMdarbhamAM koI paNa deza ke samAjanI unnatino mukhya AdhAra te dezanI nArInA jIvananA abhigama upara khUba ja AdhArita che. A mULabhUta satyanA kAraNano vicAra karIe tyAre jaNAya che ke nArI, mAnavajIvananA sarva tabakkAo upara atyaMta ghaniSTa prabhAva pADe che ane tethI mAnavanA vikAsamAM teno phALo atyaMta mahattvano che. ApaNe A avina para avatAra laIe te pahelAnA lagabhaga nava mahinA sudhI ApaNI mAtAnA udaramAM rahevAnuM hoya che. bhAratIya manISioe pUravAra karyuM che ke garbhAvasthAmAM paNa ApaNA jIvananuM saMskArIkaraNa cAlu ja hoya che ane tethI sagarbhAvasthAnA mAtAonA AcAra-vicAranI bALakanA bhAvi upara khUba ja asara paDe che. A vAtanI satyatA bhAratanI saMskRti ane itihAsa, -S-10 - Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra tIrthakaronA garbhakalyANako, mAtA madAlasA, satI sItA, abhimanyu, zukadevajI, kuMdakuMdAcArya, vanarAja cAvaDo, chatrapati zivAjI, mahAtmA gAMdhI, vinobA bhAve Adi aneka mahAnubhAvonA jIvananA abhyAsathI ApaNane spaSTapaNe khyAlamAM AvI zake che. janma pachInA pAMca varSo sudhI bALakono jo koInI sAthe vadhAremAM vadhAre nikaTano saMbaMdha raheto hoya to te mAtA sAtheno che; ane tethI mAtAnA samasta vyaktitvanI tenA para eka amITa chApa paDe che. AjanA zrImaMto ane zaheromAM kAma karatI bahenone mAre khAsa A vAta jaNAvavI che ke teo nAnA bALakane rAmA, AyAbAI ke sAmAnya narsarI - (bebI sITIMga)nA vizvAse na mUke. nAnA bALakanI mAtA nokarI vagere na kare tevI apekSA uttama bALauchera mATe Avazyaka che - anivArya che. eka uttama mAtA so zikSako barAbara che ema je kahyuM che te parama satya che. Ama, bhAratIya nArInA jIvananuM sauthI agatyanuM pAsuM te tenuM mAtRtva che. nArI strI paNa che. puruSanI te ardhAginI che, tenI premadA paNa che, preraNA paNa che, vizrAMti che, sahacarI che, anugAminI che, aMkitA che, parama mitra che ane sarva sukha duHkhanI bhAgIdAra che. tenuM sanmAna, tenuM zikSaNa, tenuM saMrakSaNa, tene hUMpha ApavI ane tenI sarva suvidhA poSI tene nizcita, nirAmaya ane niHzaMka rahe tema karavuM e puruSavarganI pharaja che. jo puruSa tema karato nathI ane tene mAtra viSayasukhanuM sAdhana jANe che to te brAMtimAM che, khoTe raste che, duHkha pAmaze. A bAbate puruSavarga barAbara jAgRti keLavI strIone sarva prakAre potAnA jIvanamAM mobhAvALuM v s-11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra ) ane suyogya sthAna ApIne potAnI jIvanasaMginI tarIke tenI kadara karavI joIe. vyaktigata stare A dehadhArI, bhAratIya sAMskRtika mUlyono khAsa himAyatI che; kAraNa ke tevA uttama saMskAronI bhUmikAmAM ja mAnavajIvananuM aMtima ane zreSTha lakSa-paramAtmaprApti-mokSa siddha thaI zake che. tethI te spaSTapaNe samAjane kahe che ke sukha-zAMtisamRddhi-Arogya-kalyANanI kharekhara khevanA hoya to mULa bhAratIya paraMparAnA mUlyo-ahiMsA-satya Adine na choDo. dAna-zIla-tapa tyAga Adine avazya jIvanamAM sthAna Apo ane sAcA jJAna, divya AnaMda ane saguNonI vRddhi karI samasta jIvasRSTi ane mAnavamAtrane abhayadAna Ape evA uttama dharma - Atmadharma - ne AgaLa rAkhIne jIvana jIvo. A vAta mArA dezanI mAtAoe jeTalI suMdara ane sahaja rIte svIkArIne AtmasAt karI che teTalI bhAIoe karI nathI ema koI apekSAe mane kahevA do ane tethI ja A jagyAe bhAratIya nArInI zreSTha saMskAritAno nirdeza karela che. vaLI ahIM puruSavargane yAda karAvI jAuM chuM ke A duniyAmAM sauthI zreSTha kahevAya tevA tIrthakaro, mahAna avatArI puruSo, AcAryo ane RSi-munio tathA jIvananA anya kSetre mahAna siddhio hAMsala karanAra badhAya pratApI ane pratibhAvaMta puruSonI vizvane bheTa karanAra paNa A mArI mAtAo ja che. mArA vyaktigata jIvananA vikAsamAMthI mArI mAtA, dharmapatnI, bahena ane anya mahilAoe Apelo phALo bAda karuM to eka moTo zUnyAvakAza Ubho thAya ema kahevAmAM huM nAnapa anubhavato nathI. 1 s. 12 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra AvA zreSTha mAtRtvane zobhAvanAra mahilAvarganuM sarvAMga zreya sadhAya tema karavAmAM ApaNo samAja UNo utaryo che te hakIkata che. A bhUlane jaldIthI sudhArIne kanyAone tema ja mAtAone vyaktigata, kauTuMbika, sAmAjika, zaikSaNika, Arthika, naitika ane samagra jIvanamAM yogya sthAna maLe tevo sahiyAro prayatna ApaNe saue karavAno samaya kharekhara pAkI gayo che. kanyAonA zikSaNa ane saMskArIkaraNanA kAryakramane A badhA kAryakramomAM agrimatA ApavAnI vizeSa jarUra che; kAraNa ke bhAratanA nAgarikonA jIvanaghaDataranI bhAvi javAbadArI temanA zire rahevAnI che. 1. 2. nArInA jIvanano zaNagAra (I.sa. 1958nI noMdhapothImAMthI) tuM bhAratanI nArI cho. bhAratanI nArImAM mAtRtvanI bhAvanAnI mukhyatA che. 3. mAtRtvanI mukhyatAne lIdhe prema, sevA ane sahanazIlatA tArA jIvananA avibhAjya aMga che. 4. sItA, zabarI ane caMdanA, padminI ane pannA, jhAMsInI rANI lakSmIbAI ane sarojinI nAyaDu jevAM strIratno tArA preraka purogAmI che. 5. lajjA tAruM zreSTha AbhUSaNa che. 6. A kAraNathI, atizaya kRtrima zaNagAra sajIza nahIM ane tuccha vastra paherIza nahIM. . S-13 m Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. 8. 9. saMskAra patinI sahacAriNI ane sahakAriNI thavAnI sAthe sAthe tenI anugAminI paNa thaje. bALakane uttama saMskAra Apaje. mAtra nokara ane AyAnA saMskAra tArA bALakamAM na utare te mATe pUro prayatna karaje. 10. vaDIlonI sevA karaje. 11. saMpa sAdhavA mATe kalahane dUrathI ja tilAMjalI Apaje. 12. thoDuM 'jatuM karavAnI bhAvanA' (Let go policy) Adaraje. 13. moTI hoya to chokaramatathI doSa kare che' ema vicAraje. 14. nAnI hoya to 'moTAnI AjJA che' ema vicAraje. 15. gharane svaccha rAkhaje. tema karavA savAre vahelI uThaje. 16. rasoInuM kArya svacchatAthI karaje. 17. rasoInuM kArya saMbhALathI karaje. 18. sAdo paNa sAtvika AhAra banAvaje. rAMdhavAnI kaLAthI tevo AhAra paNa svAdiSTa banI zake che. gharamAM pUrato ane vaividhyapUrNa nAsto taiyAra rAkhaje; jethI gharanAM sabhyone jamavA mATe vAraMvAra hoTala ke resToranTamAM javAnuM mana ja na thAya. 19. gharamAM bhagavAnanA, saMtonA ane mahApuruSonA phoTA rAkhaje. jethI gharamAM zAMti ane pavitratAnuM vAtAvaraNa banI raheze. -S-14 - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( saMskAra ) 20. pharanIcara cokhuM, sAduM ane sudaDha rAkhaje. 21. jIvananA dareka kSetramAM bahu kRtrimatAthI bacaje. 22. gharamAM susaMskAra paDe tevA pustako vasAvaje. prArthanA, AratI ane bALakone preraka vArtAo kahevAnuM bhUlIza nahIM. 23. samaye samaye supAtrane dAna ApavAnuM tArA patine yAda karAvaje. 24. atithino satkAra ane tIrthonA darzana vinA bhAratIya gRhasthAzrama hoto nathI, hoya to te vastI vinAnA bhUtiyAmahela jevo che. A be Dajhana vAto che bahena! tane mAtra upadezabuddhithI nathI kahI paNa sAcA bhAInA saMbaMdhe tAruM jIvana A aNuyugamAM paNa zAMta, nirbhaya, pavitra, sukhI ane sauMdaryavAna thaI zake te hetuthI sahajapaNe kahI che. * ApaNA samagra / samuccaya vyaktitvano vikAsa = Totality of our personality ApaNA samagra samuccaya vyaktitvanA vikAsamAM nIcenA mudAo mukhya che : 1. ApaNo sAmAnya svabhAva kevo che? 2. ApaNe bIjAne anukULa thaIne temanI sAthe kevo vyavahAra karIe chIe? temanI sAthe Adapt, Adjust, Accommodate keTalA pramANamAM thaI zakIe chIe? v s-15 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra che, 3. jIvananAM kAryo niyamitatAthI, ALasarahitapaNe ane niSThAthI karIe chIe? 4. ApaNA jIvanamAM prasannatA banI rahe che? 5. dareka kArya zakti, sAdhana ane samayano barAbara vicAra karIne pachI ja prAraMbha karIe chIe? 6. niSphaLatA maLe to paNa samatA rAkhIne, dhIrajapUrvaka satkArya cAlu rAkhIe chIe? jIvananAM vividha kSetromAM - zArIrika, kauTuMbika, sAmAjika, AjIvikAnI pravRtti ane anya koI paNa vyaktio sAthenA saMbaMdhomAM, je kAMI sAruM-narasuM bane che te viSe phariyAda karyA vinA te yogya ja banyuM che ema mAnIne jIvIe chIe? * jIvananI unnatinA bAra mahAmaMtro potAnuM kArya sAcI samajaNapUrvaka, satyaniSThAthI karo. khAnadAna ane umadA manuSyonI ja sobata karo. jIvananI pratyeka kSaNano sadupayoga karazo to samayanA abhAvano prazna svaye hala thaI jaze. 4. saMpattinuM jatana karo cho teTaluM ja jatana saMtatine saMskArita banAvavA mATe karajo. pa. Avaka karatAM kharca ThIkaThIka ocho rAkhajo; jethI jIvana ciMtAmukta ane karaja vagaranuM rahI zakaze. 1 s. 16 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. 7. 8. saMskAra svacchatA ane vyavasthAno jIvananAM sarva kSetromAM barAbara khyAla rAkhazo. tamArI vANI dhImI, sAcI, mIThI, khapapUratI ane Adara devAvALI rAkhajo. jIvanamAM prabhu para atUTa vizvAsa rAkho. tenI saMpUrNa zaraNAgati keLavo. 9. uttama ane adhikRta graMthonuM vAraMvAra niyamita vAMcana karo. 10. zraddhA, dhIraja ane khaMtane kAryanI saphaLatA mATe pAyArUpe svIkAra karo. 11. dhyeyaniSTha ane aDaga nizcayavALA bano. 12. pratyeka prANImAtramAM paramAtmAnA darzana karo, jethI vizvamaitrI ane cittanI zAMtino anubhava thavA lAgaze. tevI vyaktine guru na mAnIe ke je H AtmajJAnI na hoya. * 1. 2. parigrahamAM mUrchAvALo hoya. 3. vividha prakAranA AraMbhomAM niraMtara pravartato hoya. 4. AkuLa cittavALo hoya. 5. lokaraMjanamAM magna hoya. 6. dhanika ziSyone AdhIna hoya. 7. zAstranA marmano ajANa hoya. 8. anya saMtapuruSonI niMdA karato hoya. -7-17 ma Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra 9. dehAdimAM tIvra mamatAvALo hoya. 10. jJAna-dhyAnanA abhyAsathI rahita hoya. guru bhale ApaNA kuLanA hoya, paNa jo temanAmAM saguNo na hoya, jo teo cAritravAna na hoya, to tevA guruno Agraha rAkhavo e tattvadRSTi nathI, paNa oghadRSTi che. AvI khoTI dRSTi paramArthaprAptimAM niyamathI bAdhaka che. mATe sapAtratA ane sAhasa sahita sadgurunI oLakhANa karavI ane temano sarbodha ane sAnnidhya prApta karavAM. * naitika mUlyonuM jatana 1. sajjanoe ane mumukSuoe potAnA jIvanamAM amuka cokkasa dhoraNa mujaba potAnA jIvanavyavahAramAM vartavuM joIe. jyAM svaccheda ane anItimaya vyavahAra hoya tyAM vyaktitva malina hoya che ane dharmanI ruci thatI nathI, tema ja vaLI kvacit bodha maLe to paNa te pariNAma pAmato nathI. dharma, zikSaNa ane nyAya - A traNa kSetromAM dhananuM varcasva gauNa hovuM joIe. koI paNa samAjanI unnati A traNa kSetronA pAradarzaka ane aucityapUrNa vyavahAra para AdhArita che. jyAM saMta, zikSaka ane nyAyAdhIzane paisAthI kharIdI zakAya che tyAMno samAja jIvananAM ucca mUlyo pratye prayatnavAna banI zake nahIM ane tenI pragati paNa vividha kSetromAM ruMdhAI jAya; jethI te samRddha, sukhI, zAMtimaya, baLavAna ke prabhAvazALI banI zake nahIM. s-18 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( saMskAra 3. mAtRdevo bhv| pitRdevo bhv| AcAryadevo bhv| atithidevo mavA A cAra bhAratIya saMskRtinAM agatyanAM sUtro che. A sUtrone samajIne anusaravAthI ApaNA jIvananI sarvAga unnati thAya che. 4. koI paNa ziSTa samAja dharmanirapekSa na hoI zake; bhale saMpradAyanirapekSapaNe tenI racanA hoya; arthAt tevA samAjamAM darekane potapotAnA dharma pramANe upAsanA karavAnI svataMtratA hoI zake che. 5. sarva prANI tema ja manuSyone psycho-somatic entity gaNI zakAya che, mATe temane potAnuM jIvana sukha-zAMtipUrvaka nibhAvavA mATe bhojananI sAthe sAthe prema ane hUMphanI paNa jarUra paDe che. A banne dvArA anukrame temanA zarIranI ane cittanI svasthatA jaLavAI rahe che. lokone ApaNI je oLakhANa hoya che te ghaNuMkharuM ApaNA bAhya vyaktitvanI hoya che, jene khyAti (fame) kahe che; jyAre ApaNuM sAcuM vyaktitva to ApaNA ataraMga guNo ane vartana che, jene cAritra (character) kahevAya che. 7. sRSTi badalavI hoya to prathama ApaNI dRSTi badalavAnI jarUra che. 8. vidyA arthAt jJAna prApta karavuM hoya to pahelAM ApaNe ApaNA jIvanamAM namratA | vinaya lAvavAM joIe. s- 19 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. saMskAra mahApuruSa jo koIne vacana Ape to prANanA bhoge paNa te vacanathI pAchA haThatA nathI. mATe ja kahyuM che : 'raghukula rIti sadA calI aaii| prANa jAI aru bacana na jAI // ' 10. zaDha vinAnuM vahANa, lakSa vagaranuM nizAna, dhyeya vagaranuM jIvana, namaka (lUNa) vagaranuM bhojana, prema vagaranuM milana, asaMskArIne ghera nokarI, durjanano saMga, paranArInI prItaDI, paradezI (ajANyA) sAtheno prema - A badhAM sthAyI sukha ke saphaLatA ApatAM nathI. mATe mAre 'A badhAmAM na pravartavuM' evo anubhavI puruSono mata mane saMmata che. 11. khoTo bhapako khAnadAnane zobhe nahIM. paiso na pacyAnuM te lakSaNa che. 12. mAnavInI jiMdagI ane bolavAnI zakti maLI che; mATe ApaNe evuM bolIe ke sAMbhaLanAranuM citta ane jIvana zItaLatAno anubhava kare. 13. te manuSya sauthI vadhAre durbhAgI che, je potAnA hitAhitano vicAra karato nathI. 14. sAcA jJAnanI sphuraNA aMtaramAMthI thAya che. graMtha, zikSaka, nizALa-kaoNleja vagere jarurI che, paNa teo jJAnaprAptinA sAkSAt kAraNo nathI. itihAsa ane jIvanano anubhava ApaNane zikhave che, ke abhaNa jevAM lAgatAM manuSyoe agAdha jJAnanI bheTa jagatane ApI che. mahAtmA kabIradAsajI, -6-20 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMhAra bhaktakavi narasiMha mahetA, bhaktakavayitrI mIrAMbAI, parama tattvajJa zrImad rAjacaMdrajI ke ramaNa maharSi jevA saMto ke keTalAMka moTA udyogapatio ke rAjAonuM cIlAcAlu zikSaNa nahIMvat hatuM. Ama chatAM koThAsUjha, aMtardAna, anubhavajJAna, divyajJAna ke sarasvatIkRpA thatAM teoe jagatane ApelI jJAnanI bheTa anupama ane akalpanIya che. 15. TUrti, tatkALa nirNayazakti, hAjarajavAbIpaNuM, daDha saMkalpabaLa, satata dIrghakAlIna parizrama, tatpaNa pratibhAva, kAryane turata ja hAthamAM laIne pUruM karavuM - A badhAM guNo "cAritra'nI paripakavatA ane prauDha vyaktitvanA sUcaka che. koI paNa uttama padanI prAptimAM AvA saguNo bahu upayogI che. * viSama vartamAnamAMthI ujjavaLa bhAvi pratye 1. A yuga kaLIyuga kahevAya che. 2. ahIM janma lenAra manuSyAtmAo pUrva bhavanA sArA saMskAro laIne ghaNuMkharuM avataratA nathI, jethI zubha saMskAro kvacita ja jovA maLe che. 3. manuSya jaDa padArthonA anveSaNamAM ane tenI prApti tathA paricayamAM ja samaya vyatIta kare che. A kAraNathI tenI buddhi paNa jaDa jevI (abudhatAvALI) tema ja saMvedanazIlatAthI rahita thaI gaI che. 4. tuccha svArtha khAtara mAta-pitAne, pati-patnIne, svajana mitrone ane rASTrane paNa chetaravAmAM ke teno vizvAsaghAta v s- 21 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskAra karavAmAM tene lajjA AvatI nathI; to tenuM prAyazcita to te kare ja kyAMthI? 5. kaLiyuganA prabhAvathI vyaktigata ane samaSTigata pApakAryo karavAmAM tene kAMI ajugatuM lAgatuM nathI. klabomAM, mahephilomAM, raMgarAganI pArTIomAM ane AkhalAonA yuddha AdimAM te manoraMjana mANe che! 6. prAcInakALanA tIrthakaro, AcAryo, RSi-munio, saMta dharmAtmAo ke prajAvatsala samrATo ke mahArAjAonAM caritro ane bodhavacano tene kalyANakArI lAgatA nathI. te temane junA jamAnAnA gaNe che!! 7. jUThuM karavuM, moTI hiMsA, chaLa-kapaTa-corI ane vyasanonA gulAma banavAmAM tene kAMI ajugatuM lAgatuM nathI. vadhAre bhaNelA to ghaNI vAra A badhA khoTA kAmo karavAmAM potAnI hoziyArI ane bahAdurI mAne che. tema ja tene "High Society"nuM pratIka gaNe che. 8. A paristhiti zaheromAM vasatA ane niraMtara artha-kAmarUpI puruSArthomAM ja jIvananI itizrI mAnanArA manuSyonI mukhyatAthI kahI che. badhA ja AvA che ema nathI; paraMtu ghaNI ja moTI bahumati A prakAranA manuSyonI che. 9. haju vadhAre paDatuM moDuM thayuM nathI. grAmyajanatA ane bhAratIya nArIo tathA saMskArI kuTuMbo AvI adhogatimaya sthitithI bacatA rahyAM che. v s- 22 , Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra ) 10. viveka manuSyo jAge ane saradAra paTela ane lAlabahAdura zAstrInI rASTrabhakti lAve, saMta vinobAnI saumyatA lAve, jayaprakAza nArAyaNa ane ravizaMkara dAdAno sevAbhAva lAve to susaMskAro Ave ane dhIme dhIme A sthitimAM sudhAro thAya. 11. nAstikatAnI, saMskAranyUnatAnI ane saMskArahInatAnI AvI karuNAjanaka ane adhogatisanmukha paristhitimAMthI bahAra nIkaLavAno sahiyAro puruSArtha ApaNe saue karavo rahyo. ApaNA dezanA prAcIna sAMskRtika mUlyonuM jatana badhA ja prayatno dvArA karavuM e ApaNI saunI pharaja che. chellA thoDA varSomAM A dizAmAM kaMIka prayatno cAlu thayA che. A madhye vyasanamukti ane bALasaMskArIkaraNa mATe sAmUhika prArthanA tema ja saMpa, saMskAra ane saumanasyavardhaka kauTuMbika vicAragoSThionuM vizALa phalaka para lokapriya Ayojana thaI rahyuM che. A uparAMta zavAsana Adi vividha yogAsano dvArA snAyuo tema ja jAgRta ane avajAgRta manamAM rahelAM tanAvone ochA karavAnI pravRttio paNa ApaNA dezamAM tema ja videzomAM vijJAna sammata hovAne lIdhe ThIka ThIka lokapriya thaI che, je AvakAradAyaka che. vaLI haLavA vyAyAma, monIMga-vaoNka, Jogging, bALakomAM skAuTa, vidyArthIomAM N.C., prauDho ke vayaskomAM bagIcAmAM ke cotarA upara satsaMga-sabhAo, parvatArohaNa, Karate, padayAtrAo ane tIrthayAtrAo dvArA saMskAra jAgaraNanI pravRttio, -- - ---- s- 23 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra nAnI-moTI rajAo daramiyAna navarAzanA samaye sahakuTuMba nirdoSa manoraMjana arthe bagIcAomAM, saMskAradhAmomAM, bALavATikAomAM, prANI saMgrahAlayonI mulAkAto - e Adi pravRttio dvArA samAjanI gatividhione saMskArapreraka, saMskAramUlaka ane Arogyavardhaka dizAmAM laI javAno abhigama vadhAre ane vadhAre lokapriya banato jAya che; je eka sudaDha ane sabhya samAjaracanAno zubha saMketa ApI rahyAM che. A prakAranI vividha surucipUrNa pravRttio atyAra sudhI mAnavatAvAdI khAnagI TrasTo ane saMsthAo dvArA thaI rahI hatI. temAM have bhAratanI kendrIya sarakAranAM keLavaNI, Arogya tema ja sAMskRtika vibhAgoe yogAbhyAsa Adi pravRttione vidyArthIonAM abhyAsakramamAM svIkAravAnuM yogya gaNela che. vaDodarA vizvavidyAlaye to A abhyAsakramane zALAkIya stare svIkArI paNa lIdho che. bIjI rAjya sarakAro paNa hakArAtmaka dRSTikoNathI A dizAmAM yogya pagalAMo bharI rahI che. A badhA zubhacihno haju ApaNA virATa bhAratIya samAjane jotAM pAzerAmAM pahelI pUNI jevA che. AvI saMskArapreraka ane kalyANadAyI pravRttione vizeSa vega ApavA mATe ApaNA zikSako, nyAyAdhIzo ane mAtAoe vadhAre udyama karavo paDaze. A uparAMta paryAvaraNarakSaNa, zAkAhAra, saguNavikAsa Adi anya sAttvika pravRttiono vyApa grAmya vistAro sudhI pahoMcADavA mATe samAjasudhArakono, grAmyasevakonI tathA yathAyogyapaNe saMtono paNa sahayoga levo paDaze. AvA badhA bahuAyAmI ane zramasAdhya a s* 24 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra sAmUhika prayatno dvArA krame karIne ApaNe uparokta viSama paristhitiomAMthI ugarI zakIzuM evo vidheyAtmaka AzAvAda ame sevIe chIe ane samAjanA badhAya vargone A mahAbhArata kAryamAM sahayoga ApavA apIla karIe chIe; jethI ekavIsamI sadImAM bhArata A vizvanuM eka sakSama ane prabhAvazALI rASTra banI zake. AvI ApaNA aMtaranI eka udAtta bhAvanA prabhukRpAthI saphaLa thAo! saphaLa thAo! OM zAMti: zAMti: zAMti: iS-25 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra mAnavasevAnuM mAhAbhya (1) paropakAranI bhAvanA AdhyAtmika jIvanano pAyo che. je svArthI che tenA jIvanamAM sAcI AdhyAtmikatA pragaTI zakatI nathI. anya manuSyo ane prANIonA du:khane joIne, teone thatI pIDA jANe ke potAne ja thatI hoya tevI karuNAnI bhAvanAthI prerAIne, tene potA-tulya gaNIne, sAdhaka pote agavaDa veThIne paNa bIjAne madadarUpa thAya che. cittanI AvI komaLa avasthA pragaTyA vinA sadguru-zAstrano bodha asara karI zakato nathI. (2) jyAM ApaNe rahetA hoIe tyAM, ApaNA gharamAM ke ADoza-pADozamAM satsaMganuM Ayojana, bhaktinuM Ayojana, dharmavArtA vagerenuM Ayojana karIne dhArmikatAnuM ane sAmUhika sAdhanA karavAnuM eka vAtAvaraNa UbhuM karavuM e paNa eka uttama prakArano paropakAra gaNI zakAya. Ama karavuM e mumukSunuM kartavya che; jethI bIjAone paNa dharma karavAmAM utsAha Ave che ane yogya sAdhana-sAmagrI ane sagavaDo maLI rahe che. (3) jeNe AtmArthI thavuM hoya teNe sarva vikArone maMda karavA joIe. dAnathI lobhArUpI vikAra maMda thAya che. vaLI bIjA prANI, pazupaMkhI ane manuSyone jIvanajarUriyAtanI cIjo maLI rahe che ane temane sukha-zAtA upaje che. Ama, dAnadharma e paNa paropakArano eka uttama prakAra che. (4) nAnuM ke moTuM, paropakAranuM koInuM koI kArya dararoja karavuM ja evo mumukSue niyama levo; ane teno dRDhatAthI amala karavo. . s. 26 : Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( saMskAra (5) keTalA varSa jIvyA te agatyanuM nathI, paNa jIvanamAM satkArya, paropakAra ane Atmazuddhi keTalAM prApta karyA te agatyanuM che. (6) AjakAlanA zaherI jIvanamAM ApaNA nivAsasthAnanI AjubAjumAM kyAMka ne kyAMka to jhupaDapaTTI athavA daridra manuSyonAM AvAsa hoya che. aThavADiyAmAM ravivAre ke rajAnA divase tyAM jaIne mamarA, sIMga, bIskITa, pauA vagere koI prakAranI khAdya sAmagrI vaheMcIe to ApaNAmAM anukaMpAno guNa vikasita thAya. tevI ja rIte haoNspiTalamAM garIba dardIone phaLa AdinI vaheMcaNI athavA temanI sevAmAM rahenAra sagAMone bhojananI vyavasthAmAM sahAyaka thavAnI pravRtti e paNa sevAno anukaraNIya prakAra che. avAranavAra ApaNe ghera kaMIka kaMIka sArA prasaMgo ujavAtA hoya che. AvA prasaMgomAM ghaNIvAra rAMdheluM bhojana vadhatuM hoya che. AvuM rAMdheluM bhojana judA judA prakAranI sevA karatI saMsthAomAM turata ja mokalIe to te bhojana sAmagrI nakAmI na jAya ane teno sadupayoga thaI jAya. (7) ApaNA dezamAM tathA duniyAnA anya bhAgomAM avAranavAra vividha prakAranI kudaratI tema ja mAnavajanya Aphato banatI ja rahe che. kyAMka pUra Ave che to kyAMka vAvAjhoDAtophAna. vaLI dharatIkaMpa Adi moTA utpAto paNa sarjAya che, jemAM hajAro hajAro loko beghara banI jAya che, tema ja ijAgrasta bane che. kyAMka jvALAmukhI phATe che to kyAMka vijaLI paDe che. A uparAMta vijJAnanA A jamAnAmAM mAnavasarjita Aphato paNa kaMI ochI nathI. nAnAmoTA yuddhomAM seMkaDo mare che ane nirAzrito v s-20 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra ) tathA vidhavAonA aneka prakAranA gaMbhIra prazno sarjAya che. navA rAjyo ke dezonI racanA thatA moTA pAye nirvAsitono prazna Ubho thAya che, jema ke ApaNAM dezamAM 1947mAM banyuM ane hAlamAM raziyAmAM banI rahyuM che. AvA saMjogomAM hajAro mANaso judA judA prakAranI ApattiomAM AvI paDe che, jevI ke zArIrika, mAnasika, Arthika, kauTuMbika tathA sAmAjika, ApaNI zakti anusAra, paraMtu zakti chupAvyA vagara vyaktigata stare, saMsthAkIya stare ke rASTrIya stare tananI sevAthI, Arthika sahayogathI ke koIka kempa ke haoNspiTalamAM sevAo ApavA jaIe tyAre ApaNA hRdayano eka khAsa prakArano vikAsa thAya che; temaja mAnava mAnava vaccenA insAniyatanA nAtAno ApaNane mahad aMze anubhava thAya che ane saMta vinobAjI jevA mahApuruSoe ApelI nave-nAta tathA vasuMdheva Tubram jevA bhAratIya paraMparAnA amUlya sUtronI bhAvanAnuM pratyakSIkaraNa thAya che. (8) mAnava vikAsamAM sevAnA yogadAna viSe bhagavAna buddha, mahAtmA gAMdhIjI, madhara TeresA tathA ravizaMkara dAdAnA jIvanamAMthI ApaNane janasevA karavAnI ghaNI preraNA maLe che. gujarAtI bhASAnA Adya bhaktakavi zrI narasiMha mahetAnA vizvaprasiddha padamAM kahyuM che tema: vaiSNava jana to tene re kahIe, je pIDa parAI jANe re; paradu:khe upakAra kare toye, mana abhimAna na ANe re... vaiSNava." paranI pIDAne dUra karavAnI vRtti jAge tyAra pachI ja ApaNA jIvanamAM kramazaH sAco AdhyAtmika vikAsa udaya pAme -- -- - s- 28 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra che. A vAta gaMbhIra ane rahasyamaya che. tethI ja zAstronuM kahevuM paDyuM ke : ___ "sevAdharmo paramagahano yogInAm api agamyam" traNeya prAcIna Arya darzano(hindu, jaina ane bauddha)mAM mAnavanA AdhyAtmika vikAsanI pUrvabhUmikA rUpe je cAra bhAvanAonuM sarvasaMmata varNana Ave che, te cAra bhAvanAomAMthI pahelI ane trIjI bhAvanA maitrI ane karuNAnI che. A sArvabhauma siddhAMta ApaNane mAnavasevA dvArA ApaNA hRdayane karuNAmaya, komaLa ane saMvedanazIla banAvavAno nirdeza kare che. i S- 29 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ saMskAra) prakIrNa ane umadA sAhityika avataraNo * AtmajAgRtinI bhAvanA janama janama ke soye abhAgI, jAgata jAgata jAgegA; bhrama bhAgata bhAgata bhAgegA, raMga lAgata lAgata lAgegA; prabhu kI bhakti, gurujI kI sevA, pAvata pAvata pAvegA; raMga lAgata lAgata lAgelA, bhrama bhAgata, bhAgata, bhAgegA. (mahAtmA zrI kabIradAsajI) nizadina nayana meM nIMda na Ave;nara taba hI nArAyaNa pAve." (adhyAtmakavi zrI suMdaradAsajI) saMtazrI tulasIdAsajIe rAmAyaNamAM kahyuM che ke - 1. manathI - ahiMsA jevo moTo dharma koI nathI. 2. vacanathI - satya jevo mahAna dharma koI nathI. 3. kAyAthI - parahita jevo zreSTha dharma koI nathI. gujarAtImAM kahevata che : "karme zUrA te dharme zUrA." sagA dIThA meM zAha AlamanA bhIkha mAgatAM zerIe." (anityabhAvanA arthAt vairAgya dRDha karavA mATe) saMtonI anubhavavANI lokone satyanuM darzana karAvavA, viveka vadhAravA, kalyANa mArge cAlavA, vikAro zAMta karavA ane rUDe prakAre tattvajJAna pamADavA mATe sahajapaNe phure che. (zrI jJAnArNava 18) * sajjana manuSyo (yuddha daramiyAna) zaraNe AvelAo, v s- 30 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra vizvAsuo, namrIbhUta thayelAo, vyasanagrasto tathA rogI manuSyo upara prahAra karatA nathI. yaha tana viSa kI velaDI, guru amRta kI khAna; zIza diye jo guru mIle, to bhI sastA jAna. (mahAtmA zrI kabIradAsajI) aneka saMzayone chedavAvALuM, parokSa padArthonuM jJAna karAvanAruM tathA sarva manuSyone upalabdha evuM zAstrarUpI locana jene nathI, te aMdha ja che. (hitopadeza) dayALutA, dAkSiNya, vinaya ne paropakArIpaNuM jyAM che; hita-mita priya bhASaNa A sarve, lakSaNa zrI sadgurunAM che. taruvara, saravara, saMtajana, cothA varase meha; paramAratha ke kAraNe, cAro dhariyA deha. lokottara mahApuruSonA citta ke je vajrathI paNa kaThora ane puSpathI paNa komaLa che, temane jANavAne koNa samartha che? (mahAkavi bhavabhUti) AtmajJAnaprAptinuM phaLa e che ke paranI niMdA na thAya, potAnI stuti na thAya ane sarva kartavyo samabhAvapUrvaka karAya. (AtmAvabodha) A vizvamAM jJAna jevI pavitra bIjI koI vastu nathI. (zrImad bhagavadgItA) judA judA prakAranAM kuvicAro ApaNI zAMti, sukha ane saphaLatAnA ghora zatru che. (sveTa mArDana) 37.31 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ saMskAra dAna, pazcAtApa, saMtoSa, saMyama, dInatA, satya ane dayAA sAta svarganA dvAra che. (mahAtmA gAMdhIjI) zaMkAonI samAptithI ja sAcI zAMtino prAraMbha thAya che. (iTAliyana kavi peTrArka) je kaMI maLe temAM saMtoSa ane bIjAonI IrSA na karavI, e ja zAMti prApta karavAnI kUMcI che. (dhammapada) dharama karata saMsAra sukha, dharama karata nirvANa; dharama-paMtha sAdhe binA, nara tiryaMca samAna. hATa hATa hirA nahIM, kaMcana kA na pahAra; siMhana kA TolA nahIM, saMta virala saMsAra. (mahAtmA zrI kabIradAsajI) sArI saMgatithI ahaMkAra bhAge che, satyanuM siMcana thAya che, suyazano phelAvo thAya che, pApano nAza thAya che, citta prasanna thAya che ane lokomAM samAdara vadhe che. (rAjarSi bhartuhari) saMta samo saMsAramAM, nahIM koI parama dayALa; kahe prItama eka palakamAM, najare kare nihAla. (saMtakavi prItamadAsa) * tiryaMca = pazu 1 s- 32 5 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra ke rasaprada jJAnavardhaka aitihAsika mAhitI cheka mahApuruSonA astrio bhUmikA : ApaNI bhavya bhAratIya sAMskRtika paraMparAmAM, chellA 2000 varSomAM vividha kSetromAM aneka mahApuruSoe unnata jIvana jIvIne ApaNane paNa mahAmAnava banavAnI preraNA ApI che. evA bhinna bhinna kSetronA keTalAka arvAcIna mahApuruSonI zubha nAmAvalI atre Apela che. temanA jIvanacaritro vAMcIne, temAMthI preraNA meLavIne, potAnA jIvanane unnata banAvavAnI vAcakane bhalAmaNa che. mAtra thoDA ja prAcIna ane arvAcIna mahApuruSo viSenI tathA anya paNa preraka ane upayogI mAhitI saMkSiptamAM A prakaraNamAM anyatra prastuta karela che, je vAcakavargane rasaprada ane preraka banaze ema mAnIe chIe. 1. mahAtmA gAMdhIjI 2. ravindranAtha TAgora 3. svAmI vivekAnaMda 4. zrI rAmakRSNa paramahaMsa 5. sarvapallI rAdhAkRSNan 6. zrI rAjagopAlAcArI 7. svAmI zivAnaMda sarasvatI 8. zrI ravizaMkara dAdA 9. pU. saMtabAlajI 10. zrI jayaprakAza nArAyaNa 11. dezabhakta bhagatasiMha 12. candrazekhara AjhAda 13. ravizaMkara rAvaLa 14. umAzaMkara joSI 15. saradAra vallabhabhAI paTela 16. zrI morArajIbhAI desAI 17. ghanazyAmadAsa biralA 18. lAlabahAdura zAstrI n s- 33 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskAra 19. saMta vinobAjI 20. zrI jamanAlAla bajAja 21. vijayavallabhasUri 22. DaoN. rAjendra prasAda 23. bhikSu akhaMDAnaMda 24. hanumAnaprasAda podAra 25. paM. sukhalAlajI 26. rAhula sAMkRtyAyana 27. abdula kalAma AjhAda 28. pro. bhAMDArakara 29. IzvaracaMdra vidyAsAgara 30. svAmI dayAnaMda sarasvatI 31. vIra sAvarakara 32. latA maMgezakara 33. saeNnDo rAmamUrti 34. maharSi karve 35. sara sI.vI. rAmana 36. zrI ramaNa maharSi 37. AcArya tulasI 38. zrI maithilIzaraNa gupta 39. zrI premacaMdajI (sAhityakAra) 40. zrI hajArIprasAda dvivedI 41. vinu mAMkaDa 42. sI. ke. nAyaDu - nijAnaMdamasta yogIrAjazrI AnaMdaghanajI : 1. 17mA saikAmAM jaina paraMparAnA mahAna adhyAtmayogI. 2. teonuM dIkSA-avasthAnuM nAma lAbhAnaMdajI hatuM. 3. temanI janmabhUmi ane karmabhUmi uttara gujarAta ane dakSiNa rAjasthAna mukhyapaNe rahI. 4. sarva prakAranA matamatAtaMrothI mukta thaI, sAcA hRdayathI ane nirmaLa bhAva sahita paramAtmAnI bhakti temane priya hatI. temanI covIzI ane padomAM temanI adhyAtma-mastInA darzana thAya che. s; 34 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra 5. zrImad yazovijayajI, zrI jJAnavimaLa sUri, zrImad rAjacaMdrajI vagere aneka saMtoe temanI sAdhanA ane anubhavadazA viSe ucca abhiprAya ApI temanI stuti karI che. ekAMtavAsa, mauna, utkaTa prabhuprema ane cittanI ekAgratA, yogasAdhanA ane Atma-anubhava temane khUba priya hatAM. paramAtmAne potAnA svAmI ke mitra tarIke bhAvIne, potAnA doSo dUra karIne, durgAnano tyAga karavAthI yogasAdhanAmAM AgaLa vadhI zakAya che ema teoe upadezya. temanI kRtio Aje paNa jaina-jainetara samasta dharmapremI janatA khUba bhaktibhAvathI gAya che ane temAMthI preraNA meLave che. * mahAtmA kabIradAsajI : madhyayuganI saMtaparaMparAnA eka sImAstaMbharUpa mahApuruSa, jemanA thakI Aja sudhI uttara ane pazcima bhAratamAM kabIrapaMthI mAnyatAvALA aneka Azramo cAle che. 1. mahAna krAMtikArI dharmAtmA, bAhya kriyAkAMDa ane korA zAstrajJAnanA virodhI, hiMdu-muslima ekatAnA himAyatI; temaja vahema, aMdhazraddhA ane chUtAchUtano niSedha karIne temaNe bhakti, prabhuprema, sAdAI, nAmasmaraNa, sadAcAra, saraLatA Adi guNonI AvazyakatA para khAsa bhAra mUkyo che. Aje paNa temanA pado ghaNA lokapriya che. teozrIe lakhelI sAkhI ane dohAo tathA bhajano khUba prasiddha che, je alhAbAdathI "kabIra graMthAvali' nAme prakAzita - thayela che. tatkAlina samAja para paNa temano ghaNo prabhAva hato. 2. s-35 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra 3. dharmanA lagabhaga badhA ja viSayo para temaNe racanAo karI che. teo ucca koTinA saMta, kavi, sAhityakAra ane mAnavaekatAnA himAyatI hatA. mahAna bhakta kavayitrI mIrAMbAI mAravADanA meDatA gAmamAM vi.saM. 1560mAM janmelI ane prabhupremamAM ja nAnI vayathI lAgI gayelI mIrAMbAI eka mahAna bhakta ane kavayitrI thaI gayA che. temaNe mevADanuM mahArANIpada choDIne satsaMgamAM ja masta rahI potAnA priyatamanA darzana potAnA hRdayamAM ja karyA che. temanA jIvanamAM aneka camatkArika ghaTanAo banelI che. temanA lakhelAM pado Aje paNa bhaktajanonA hRdayanA tArane jhaNajhaNAvI de che ane gAmogAma gavAtA te pado temanA mahAna vyaktitvanI ApaNane jhAMkhI karAve che. gujarAtI bhASAnA Adikavi bhaktapravara zrI narasiMha mahetA (vi.saM. 1466 thI 1536) 1. bhAvanagara pAse taLAjAmAM janmyA, paraMtu temanI karmabhUmi to junAgaDha rahI. janmajAta vairAgyavAna hatA. satata prabhusmaraNa, bhajana-kIrtana ane bhaktibhAvanA phaLarUpe paratmAdarzana pAmIne pote harirasa mANe che ane potAnA bhajanAdi dvArA saune harirasanI lhANI kare che. 3. prabhukRpAthI temanA jIvananA badhA prasaMgo pAra paDe che. temanI kRtiomAM utkaTa prabhubhakti, aMtarnAna ane sAcA vairAgyanA ja gujarAtI s-36 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskAra darzana thAya che. A kAraNathI ja mahAtmA gAMdhIjI jevI vibhUti para temanA "vaiSNavajana to..." bhajananI amITa chApa paDe che. teonI gaNatarI bhAratanI prathama paMktinA bhaktomAM thAya che. AcArya zrI haribhadrasUri : (vi.saM. 757thI 827) bhAratIya saMskRtinA saMvAhaka ane jainadarzananA mahAna jyotirdhara ane pratibhAsaMpanna AcArya. 2. cittoDanA brAhmaNa-kuTuMbamAM janmyA hatA, paraMtu mahattarA yAkinI nAmanA sAdhvIjIthI prabhAvita thaI jainadharmAvalaMbI banyA. 3. teozrIe jinadattasUri pAse jaina sAdhunI dIkSA lIdhelI ema mAnavAmAM Ave che 4. yoga, nyAya, siddhAMta, kathAo ane AgamazAstronI TIkAo lakhI temaNe sAhityanI apUrva upAsanA karI. aneka maulika graMthonI paNa racanA karI. adhyAtmazAstronI racanA dvArA teoe eka mahAna yogI ane kavi tarIkenI potAnI pratibhA vikasAvI ane Sadarzanasamuccaya'nI racanA karIne samasta bhAratIya darzanonA gahana abhyAsano ane pracaMDa pAMDityano paricaya karAvyo. ja samasta bhAratIya sAMskRtika paraMparAomAM AvakArya banyo che.) 6. anazanapUrvaka, zAMta samAdhimaraNa dvArA dehatyAga karyo. Ans3e w Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra * zrImad rAjacaMdra : (vi.saM. 1924 thI 1957) 1. vIsamI sadInA mahAna tattvaciMtaka ane satpuruSa. 2. 3. 4. 5. 6. vavANiyAmAM janmyA, muMbaImAM zatAvadhAna karyA ane chatAM vAraMvAra muMbaI choDIne carotaranA gAmo, iDara vagere ekAMta sthaLomAM sAdhanA mATe jatA rahetA. pote janmajAta kavi hatA. nAnapaNathI ja temanI smaraNazakti tIvra hatI. sAta varSanI uMmare jAti smaraNajJAna (pUrvabhavonuM jJAna) thayuM hatuM. bIjA aneka prakAranA atIndriya jJAna paNa temanAmAM pragaTa thayA hatAM. pote muMbaImAM jhaverAtano vepAra karatAM paNa temanuM citta to Atmadarzana mATe ja talasatuM ane vi.saM. 1947mAM zuddha samakti prApta karyA pachI paNa satata potAnI sAdhanA vadhAratA ja. gayA. gujarAtI bhASAmAM lakheluM temanuM vipula ane ucca koTinuM AdhyAtmika sAhitya vartamAnamAM paNa upalabdha che. mokSamALA, mumukSuo para lakhAyelAM lagabhaga 1,000 patro, zrI AtmasiddhizAstra, mULa mAraga, apUrva avasara Adi aneka prasiddha kRtio che. temanA nAma sAthe 'saMlagna' aneka saMsthAo paNa che. temaNe sthApela paramazruta prabhAvaka maMDaLanuM saMcAlana have zrImad rAjacaMdra Azrama agAsa dvArA thAya che. temanI janma zatAbdI sArI rIte ujavAI hatI. aS-3. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra 7. jaina samAjanA vividha phirakAo ane upasaMpradAyonA matamatAMtarone gauNa karIne, vItarAga bhagavAnanA mULa upadezane temaNe vartamAnakALanA sau manuSyonA kalyANa mATe suMdara rIte raju karIne eka mahAna yugapradhAna kArya karyuM. 8. kRpALudevane (zrImad rAjacandrane) manuSyano janma maLyo, sAthe sAthe teo mahAmanuSya thavA mATenA saMskAra paNa laIne AvyA hatA; tethI vizeSa puruSArtha karyo ane atimahAna banIne yugapuruSa thaI gayA. * apramattayogIzvara pU. AcAryazrI kuMdakuMdasvAmI ane temanI racanAo : 1. zrI kuMdakuMdAcAryano janma vikrama saM. 5 mAM AMdhrapradezanA gunTakala sTezanathI dakSiNa dizAmAM cAra mAIlanA aMtare kaoNnakoMDala nAmanA gAmamAM thayela ema mAnavAmAM Ave che. (pI.vI. desAI kRta Jainism in South India) madrAsathI 120 ki.mI. dUra punurahila che; te zrI kuMdakuMdAcArya devanI tapobhUmi che. ahIMthI teo adbhUta siddhinA baLe AkAzagamana karI paralokamAM zrI sImaMdhara svAmI pAse jaI zrutajJAna laI AvyA hatA, evI prasiddha kathAnyAyAnusAriNI lokamAnyatA che. temanA moTA bhAganA sAhityanI racanA A bhUmi para thayela che. 3. kundAdrithI (karNATakamAM gerasappAnA dhodhanI najIka) temaNe svargArohaNa karyuM hatuM. n = * 39 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. vItarAgadarzanamAM AcAryazrI kuMdakuMdadevanuM sthAna lagabhaga gaNadhara jevuM mAnavAmAM Ave che. 5. zrI kuMdakuMdasvAmIne nAnI uMmarathI ja adhyAtmamAM rasa hato. temanI mAtAnuM nAma zrImati hatuM. nAnapaNamAM 11 varSanI uMmare jinacaMdra AcAryano upadeza sAMbhaLI teoe nizcaya karyo ke mAre sarvasaMga-parityAgI thaI nigraMtha thavuM che. potAnI alaukika pratibhA ane gurukRpAthI teo alpa kALamAM sarva zAstromAM tema ja AcAromAM pAraMgata thaI gayA hatA. 44 varSanI uMmare, vi.saM. 49mAM temane mULa saMghanA AcArya tarIke pratiSThita karavAmAM AvyA hatA. te AcAryapada temaNe para varSa sudhI zobhAvyuM ane lagabhaga 95 varSanI vaye samAdhi-maraNanI prApti karI. potAnA jIvana daramiyAna temaNe 700 vyaktione nigraMtha dIkSA ApI hatI. 9. teo pAMca nAmathI oLakhAya che. kuMdakuMdAcArya, elAcArya, vakragrIvAcArya, gRddhapicchAcArya, padmanaMdIAcArya. 10. badhI digaMbara jaina mUrtionI nIce temanA nAmathI cAlelI AmnAyanuM nAma aMkita karavAmAM Ave che. 11. teo jaina adhyAtmanA bhiSmapitAmaha gaNAya che. teo dvArA praNIta thayelAM ane vartamAnamAM upalabdha graMthomAM samayasAra, pravacanasAra, paMcAstikAya, niyamasAra, aSTapADa, rayaNasAra, dvAdaza-anuprekSA ane dazabhakti mukhya che. s-40 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra 12. temanI sarvatomukhI sAdhanA madhya, jJAnasAdhanA bahu tIvra hatI. temaNe 84 pAhuDanI racanA karI hatI. temAMthI hAlamAM lagabhaga 10-12 jeTalA pAhuDa upalabdha che. 13. pAMca paramAgama (samayasAra, pravacanasAra, paMcAstikAya, niyamasAra ane aSTapAhuDa)mAM samayasAra temanI mukhya racanA che. tenI 415 gAthAo che. tenI racanA temaNe lagabhaga 85 varSanI uMmare karI hatI. te dRSTipradhAna graMtha che ane gurugama dvArA ja samajI zakAya che. nigraMtha munio, ane jJAnIjano tathA uttama kakSAnA mumukSuo mATe A graMtha vizeSa karIne upayogI che. tenA upara AcAryazrI amRtacaMdrajIe AtmakhyAti nAmanI TIkA lakhelI che, te sarvazreSTha che ane teno je padyavibhAga che te samayasArakaLaza nAme prakhyAta che. tyArabAda jayasenAcAryuM ane aneka vidvAnoe te mahAna graMtha para TIkAo lakhelI che. 14. pravacanasAramAM ra75 gAthA che; ane traNa adhyAya che, jemane jJAnatattvaprajJApana, zeyatattva-prajJApana ane caraNAnuyoga cUlikA - evAM nAma ApelAM che. 15. paMcAstikAyamAM 173 gAthA che (pAMca astikAyanuM varNana che). 16. aSTapAhuDa A pramANe che: darzana, bodha, liMga, bhAva, cAritra, sUtra, mokSa ane bhAva. pAhuDa eTale bheTa. bhAvapAhuDa sauthI moTuM che. 17. rayaNasAra graMthanI lagabhaga 16ra gAthA che. temAM vyavahAra ane nizcaya baMne nayone sAthe rAkhIne zrAvaka ane muninA s-41 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra dharma saMbaMdhI upadeza che. 18. bArasa aNuvekhkhA (bAra bhAvanA) paNa temanI ja racanA che. tenI 91 gAthA che. 19. zrI kuMdakuMdAcArye dazabhakti lakhela che; jemAM AcArya bhakti, tIrthaMkara bhakti, siddha bhakti, zrutabhakti, zAMtibhakti, samAdhibhakti, yogibhakti, cAritrabhakti, paMcagurubhakti vagereno samAveza thAya che. 20. zrI samayasAranI AtmakhyAti TIkAmAM 278 kaLazo che. 21. samayasAra, pravacanasAra ane paMcAstikAya A traNa graMtho te zrIkuMdakuMdAcArya-racita graMthomAM traNa ratno' kahevAya che. samayasAramAM dravyadRSTinI mukhyatAthI kathana che. pravacanasAramAM paryAyadRSTinI mukhyatAthI kathana che. paMcAstikAyamAM, pAMca astikAyanuM varNana karIne, sarva prakAranA rAgane choDavAnI AjJA karI che. 22. aSTapAhuDa graMthamAM zrIkuMdakuMdAcAryadeve sarvathI moTuM bhAvapAhuDa lakhyuM che, jenI 165 gAthAo che. zrI buddhisAgarasUrIzvarajI - lagabhaga 80 varSa pahelAM mahesANA jillAnA zrI buddhisAgarasUrIzvarajI eka prabhAvazALI jaina sAdhu thaI gayA. teo vijApura gAmamAM kaNabInA ghare janmelA. temano janma mahAzivarAtrInA divase thayo hato. saMta-samAgame hRdayanI nirmaLatA thaI ane mA sarasvatIno prAdurbhAva thayo. teo kavi paNa hatA. dIkSApUrve temanuM . 7-42. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra nAma becaradAsa hatuM. 1,500 varSa pahelAM AcAryazrI pUjyapAdasvAmIe lakhela samAdhizataka nAmanA AdhyAtmika graMthanI zrImAn yazovijayajIkRta gujarAtI padyaTIkA (TabA)nA AdhAre temaNe gujarAtImAM subodha TIkA lakhI che. parama pUjyazrI jinasenAcArya (pahelA) lagabhaga 1,100 varSa pahelAM parama pUjyazrI jinasenAcArya (pahelA) thaI gayA, jemaNe mahApurANa nAmano atiprasiddha ane bhAratIya saMskRtinAM pratinidhirUpa graMtha lakhelo che. temanA guru zrI vIrasenAcArya hatA. temaNe dhavalA jayadhavalA nAmano graMtha racyo che, je khaMDAgama ane kaSAyaprAbhUta nAmanA zAstronI TIkArUpe che. tenuM hiMdI bhASAMtara karanAra paMDitonI eka peDhI pUrI thaI topaNa tenI samApti thaI zakI nathI. AvA ati mahAna ane lokottara jJAnavALA te AcAryo hatA. akhA bhagata 18mI sadInA gujarAtanA agragaNya ane krAMtikArI saMtakavi hatA ane vedAMtanA ucca kakSAnA jJAtA hatA. temanA lakhelA 'cAbakhA' prasiddha che. keTalAka bahujanamAnya graMtho : zrI nArada bhakti sUtra * bhaktimArgane sarvAMgI, adhikRta ane AdhyAtmika dRSTie raju karato A eka nAno paNa ucca koTino graMtha che; jenI racanA maharSi nAradajIe 84 saMskRta sUtromAM ati prAcIna kALamAM ES-3 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra che karelI che. zrImad rAjacaMdrajIe patrAMka 219mAM te vAMcavAnI bhalAmaNa karelI che. anubhavapradhAna ane sUtrAtmaka zailIthI lakhAyelo hovAthI sAdhakanA hRdaya upara te khUba UMDI asara kare che ane bhaktimArgamAM AgaLa vadhavA mATenuM vyAvahArika mArgadarzana Ape che. svAmI zrI zivAnaMda sarasvatIe tenA upara suMdara TakA aMgrejImAM lakhelI che. * zrI tattvArthasUtra 1. zrItattvArthasUtra jaina darzananuM sarvamAnya zAstra che. 2. mokSazAstra, tattvArtha, tattvArthAdhigamasUtra, sabhAkhyatattvArthasUtra Adi aneka nAmothI te oLakhAya che. lagabhaga bIjA saikAmAM thayelA AcArya zrI umAsvAmI athavA umAsvAtie tenI racanA karI che. 4. temAM dasa adhyAya che ane 357 (athavA mAnyatAbhede 344) sUtro che. 5. saMskRtamAM racAyeluM te prathama jaina zAstra che. 6. paraMparA-adhyayanamAM tenuM sarvocca sthAna che. samasta jainadarzana temaja AcArasaMhitAnuM temAM adhikRta ane camatkRtipUrNa varNana kareluM che. tenAM para moTI saMkhyAmAM TIkAo racAI che, jemAM sarvArthasiddhi, siddhasenIya ane tattvArtharAjavArtika ati prasiddha che. je $ $ Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ saMskAra ) - * zrI uttarAdhyayana sUtra jaina paraMparAnA uttama AdhyAtmika zAstromAMnu A eka ati mahattvanuM zAstra che ane tene mULa sUtra mAnavAmAM Ave che. temAM saMgrahIta thayelo bodha te mahAvIra prabhuno chello upadeza mAnavAmAM Ave che. A sUtranA 36 adhyayana che. temAM sAdhakane upayogI lagabhaga sarva prakArano bodha upalabdha che, tethI sAdhakopayogI sUtromAM tenI vadhAre lokapriyatA thaI che. pahelAM vinaya-adhyayananI 48 gAthAothI mAMDIne kramazaH eka pachI eka ema 36 adhyayanomAM eka bAju gaMbhIra, tattvalakSI ane municayane upayogI adhyayano che to bIjI bAju harikezIya (12muM adhyayana) mRgAputrIya (19muM adhyayana) ane rathanemIya (22muM adhyayana) Adi adhyayanamAM kathAnakonA mAdhyamathI sAmAnya dharmajijJAsune mATe paNa rasaprada zailImAM rocaka bodhanI rajuAta karI che. jekobI Adi aneka videzI vidvAnoe paNa tenI vistRta carcA karelI che. Ama, anekavidha viSayone AvarI letuM ane dravyAnuyoga, caraNAnuyoga ane kathAnuyogane samAvI letA A sUtrane ApaNe bhagavAnanA upadezanI samagratAnA sArarUpa gaNI zakIe ane tenA sAcA adhyayanathI sva-para kalyANanA mArge AgaLa vadhI zakIe. - zrI samAdhizataka 1. A eka nAno paNa uttama AdhyAtmika graMtha che. bhAratIya saMskRtinA pratinidhi AdhyAtmika graMtha tarIke, vaDodarA yunivarsiTI taraphathI, tenI pahelI gujarAtI AvRtti, I.sa. 1891mAM bahAra paDI hatI. s-4pa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra 3. pAMcamA saikAmAM jainAcArya zrI pUjyapAda svAmIe tenI racanA 105 saMskRta zlokomAM karI. teramA saikAmAM saMskRta TIkA ane sattaramA saikAmAM jUnI gujarAtImAM tenI TIkAo racAI. vIsamA saikAmAM gujarAtI ane hiMdImAM tenA upara aneka TIkAo thaI ane padyAnuvAdo paNa thayA. 4. A graMthano mukhya bodha e che ke : dehAtmabuddhi te ja mukhya ajJAna che; mATe tene choDI, vivekI puruSe sadbodha, saMyama ane abhyAsathI cittane sthira karIne satata AtmasmaraNa dvArA, AtmasamAdhi prApta karavI. Ama karavAthI jIvanmukta dazA pragaTe che ane anaMta AnaMdasvarUpa evA nirvANanI prApti thAya che. zrI padmanaMdI paMcaviMzati : A zAstranA 26 adhyAyomAM sarvajJapraNIta agatyanA tattvajJAnano (lagabhaga cAre anuyoga sahita) samAveza karavAmAM Avyo che. temAM dravyAnuyoga ane caraNAnuyoganI mukhyatA che. tenI racanA zrI padmanaMdI AcAryadeve lagabhaga 13mA saikAmAM karI hatI. parama tattvajJa zrImad rAjacaMdrajIe tene 'vanazAstra' evuM upanAma ApeluM che ane paryuSaNa parva daramiyAna baporanA bAra vAgyA pahelAM te vAMcavAnI AjJA karelI che (patrAMka 945). jJAna, vairAgya ane adhyAtmasAdhanA mATe te khUba upayogI graMtha che. * zrI AtmasiddhizAstra bhAratIya itihAsa A vAtanI sAkSI pure che ke jyAre jyAre AdhyAtmika sAdhanAnA mArga upara jALA ane jhAMkharA bAjhI jAya =sx. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra che che tyAre tyAre koI mahAna jyotirdharo, te saghaLAne dUra karIne AtmajJAna - AtmasamAdhi prApta karavAnA mArgano prakAza karatA ja rahe che. Avo ja eka avasara 105 varSa pUrve Avyo, jyAre matamatAMtarathI rahitapaNe, sAdhaka-mumukSune vizeSa upakArI evA mArganI prApti saraLa ane saMkSipta gujarAtI bhASAmAM padyarUpe prApta thayo. saMkSipta paricaya (1) racayitA : mahAtmA gAMdhIjInA AdhyAtmika mArgadarzaka parama tattvajJa zrImad rAjacandrajI. (2) racanAkALa : vi.saM. 1952nA Aso vada ekamane divase saMdhyAkALe. (3) sthaLa : gujarAtanA carotara pradezanA naDiyAda nagaramAM. (4) bhASA : gujarAtI, jenuM hiMdI, aMgrejI, saMskRtAdi bhASAomAM bhASAMtara thayela che. (5) parimANa : 142 doharAmAM guruziSyanA saMvAdarUpe. prAraMbha ane bhUmikA : maMgaLAcaraNamAM saddaguru bhagavaMtane namaskAra karIne, AtmArthIne vicAravA mATe karUNApUrvaka tenI racanA karavAmAM Avela che tema kahyuM che. ekalA zuSkajJAnIne ke kriyAjaDane mokSamArga prApta thato nathI. paraMtu sadgurunA samAgama ane anugrahathI, jyAre tyAga-vairAgyAdi guNone dhAraNa karIne vinayAdi s Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --na saMskAra ke dvArA svacchaMda ane matAgrahane tyaje, tyAre ja tene mArga prApta thAya che tema kahyuM che. AvA vinayasaMpannatAdi guNono marma koI viralA mumukSu ja aMtarathI samaje che ema kahIne pachI matArthInA lakSaNa varNavIne te choDavAnI preraNA karI che. matArthInA lakSaNa choDIne AtmArthI bane tenAmAM kevA guNo hoya te jaNAvIne tevA guNadhArakane jyAre saguno bodha maLe che tyAre, te aMtarmukhI suvicAradazAne pAme che ane tevA bodhane jIvanamAM AtmasAt karIne AtmajJAna pAmIne krame karIne pUrNa mokSane pAme che. Avo aviruddha mokSamArga rUDI rIte jANavA mATe nIcenA cha padonuM kramazaH vivecana karela che. (1) AtmA che. (2) AtmA nitya che. (3) AtmA kathaMci kartA che. (4) AtmA kathaMcit bhoktA che. (5) mokSa che. (6) mokSano upAya che. kSamAdi guNone pragaTa karavAthI ane AtmAnI sAcI zraddhA, sAco lakSa ane sAcI anubhUti karavAthI mokSa pragaTe che tema jaNAvI te dazAnI prApti mATe preraNA kare che. sadganA upadezathI jyAre tevA AtmArthIne AtmajJAna thAya che tyAre tene apUrva prasannatA thAya che ane zrIsadgurudevano atyaMta bhaktibhAvapUrvaka adbhuta zabdomAM parama upakAra mAne che. upasaMhAramAM suMdara ane vaijJAnika kramathI AkhA zAstrano arthAt mokSamArgano sAra kahyo che. bhAratIya padarzanano saMkSepa us-ja8 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra ame ahIM prarUpyo che ema kahI dehAtIta jJAnInA caraNomAM namaskAra karI zAstranI pUrNAhuti karI che. * zrI vivekacUDAmaNi : 1. 1. * advaita-vicAradhArAnA mahAna pravartaka pUjya Adi zaMkarAcAryajI vivecita A graMtha, AtmajJAnaprAptinA jijJAsuone khUba upayogI che. sAtamI sadImAM saMskRtanA 581 zlokomAM tenI mULa racanA thayelI che. guru-ziSyanA saMvAdarUpe tenI racanA vadhAre rocaka ane prabhAvaka banI che. manuSyabhava, mumukSutA ane AtmaniSTha gurunuM sAnidhya-sevA-bodha keTalA durlabha che ane kevA uttama phaLane Ape che tenuM vistRta varNana ane ziSyanA sUkSma ahaMkAra ane ajJAnanuM kevI rIte visarjana thAya che tenuM suMdara Alekhana A graMthamAM thayuM hovAthI, te guNagrAhaka dRSTithI jijJAsuoe vicAravA yogya che. Kui zrI dAsabodha : bhAratIya saMskRtinA saMrakSaka chatrapati zivAjI mahArAjanA guru samartha svAmI rAmadAse A graMthanI racanA I.sa. 1660nI AjubAju karelI che. temAM 200 adhyAya ane 7749 padyo che. A graMthanI racanA guru ziSyanA saMvAdarUpe karavAmAM AvI che. zrImadAjacaMdra patrAMka 716, 729 -S-49 . Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 3. 4. saMskAra mAnavajIvananI unnatine sparzatA ghaNAM viSayonuM adhikRta varNana vedAMta-paddhatithI kareluM che; paraMtu temAM mahArASTranI tatkAlina lokaparisthitine anulakSIne mukhyapaNe nirUpaNa karela che. ** vyavahA2, 52mArtha (dharma), nItizAstra, varNAzramadharma, rAjyanIti Adi aneka viSayonuM adhikRta varNana che. 5ramArtha viSayaka adhyAyomAM, deha ane AtmAnI bhinnatArUpa viveka, jagatanA manuSyonA kramazaH baddha, mumukSu, sAdhaka ane siddhanA lakSaNonuM vizada vivecana tathA bhakti, jJAna ane karmayoganI sAdhanA viSe puSkaLa mArgadarzana ApyuM che. lagabhaga 400 varSa pachI paNa A graMtha bhAratIya samAjanA bhinna bhinna varganA manuSyone potAnI yogyatA ane AvazyakatA anusAra mArgadarzana, bodha ane preraNA Ape. che; te ja temAM rahelA ucca mAnavIya mUlyonI pratyakSa sAbitI che. ApaNe paNa temAMthI sAra grahaNa karIne svapara-kalyANamAM prayatnazIla banIne manuSyabhavane sArthaka karavo joIe. zrI zikSApatrI zrIsvAmInArAyaNa saMpradAyanA Adyapravartaka, pUjyazrI sahajAnaMdajI mahArAje, A graMthanI racanA mULa saMskRtamAM 212 zlokomAM karI che. A zAstranuM bIjuM nAma 'sahajAnaMda smRti' paNa che. zrImadAjacaMdra patrAMka 488, 489 ** : - St. . Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra A graMthano racanAkALa lagabhaga 180 varSa pahelAno, vi. saM. 1882no che. gujarAtanA ANaMda pAsenA vaDatAla gAmamAM tenuM Alekhana thayuM hatuM. A graMtha para zrI zatAnaMda munie saMskRtamAM TIkA lakhI che; bIjA paNa aneka gujarAtI anuvAdo thayAM che; paNa "sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya" taraphathI prakAzita AvRtti saraLa, sugama ane saMkSipta che. A graMthamAM Apelo bodha sAmAnya manuSya paNa rojabarojanA vyavahAramAM caritArtha karI zake tevo che. satsaMga, bhakti ane sadAcAra dvArA mAnavajIvananA utkarSanI suMdara rItarasamo A dharmagraMthamAM batAvI che. potAnA kALamAM je loko aMdhazraddhA, vahema, kurivAjo, vyasano, ajJAna ane durAcAramAM phasAyelA hatA tevA sarvasAmAnya lokone potAnI AgavI pratibhA, vistRta paribhramaNa ane ziSya paraMparAthI temaja potAnA upadezanA sArarUpa A graMthathI graMthakartA mahAzaye kaccha, saurASTra ane gujarAtanA loko upara mahAna upakAra karIne, samAjane sAcI samajaNa ane sadguNonA mArge laI javAmAM eka viziSTa yogadAna ApyuM che. * vividha aitihAsika mAhitI 1. 24 tIrthakaromAMthI lagabhaga 18 tIrthaMkaroe potAnA janmamaMgaLanA divase ja vairAgya AvatAM dIkSA lIdhelI che. * zrI RSabhadeva bhagavAnane nIlAMjanA nAmanI apsarAnuM, nRtya karatAM karatAM akALa mRtyu joIne vairAgya Avyo. v s-pa1 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra * zrI ajitanAthane AkAzamAMthI kharato tAro joI vairAgya Avyo. zrI puSpadanta (suvidhinAtha) bhagavAnane vIjaLInA jhabakArAnI capaLatA joI vairAgya thayo. * zrIzreyAMsanAthane pAnakhara RtumAM pAna kharatAM joI vairAgya Avyo. rAjakumAra zrIneminAthane lagnanI taiyArI vakhate, bakarAMgheTAM Adi pazuono vadha, AhAra mATe karavAno che te jANIne vairAgya thayo. eka ja bhavamAM traNa padavI (cakravartI, kAmadeva ane tIrthakara) maLI hoya tevA traNa tIrthakara vartamAna covIsImAM thayA : (1) zAMtinAtha, (2) kuMthunAtha ane (3) arahanAtha. 3. mahAvIra bhagavAnanA nirvANa pachI 3 varSa 8 mahinA ane 15 divasa pachI kaLiyugano prAraMbha thayo ema jainadarzananI mAnyatA che. 4. 24 tIrthakaranAM cihno darzAvato chaMda : baLada hAthI ne ghoDalo, baMdara cakvo pakSI; svastika caMdra ne magara che, kalpavRkSa geMDo bheMsa; bhuMDa zAhuDI vaja che, haraNa bakaruM mIna; kaLaza kAcabo ne kamaLa, zaMkha sarpa ne siMha. AryadarzanomAM hindu, bauddha ane jaina - ema traNa darzanono samAveza thAya che. s- para Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMhAra pAyArUpa saguNono vikAsa sajana : 2. ,, , khAnadAnI, lajjAzIlatA, prasannatA, nyAyapriyatA, namratA, kRtajJatA ane paropakAritA - A badhA guNo sajjananA jIvanamAM sahajapaNe vaNAI gayelAM hoya che. rAta ko khAo pIvo, dina ko ArAma karo' evuM mAnanArA manuSyo avivekI, nAstika ane patitapariNAmI che. temanuM jIvana ciMtA ane vyAdhiothI gherAI jAya che ane ghaNuMkharuM teo kamote ja marI jAya che. 3. ApaNA gharamAM evA pustako, keseTo, sAmayiko ane phoTAo hovA joIe ke jenA dvArA navI peDhI sAruM zikSaNa ane unnata saMskArone saheje saheje pAmI zake. A mATe ApaNe pote ja khAsa lakSapUrvaka puruSArtha karavo paDaze ane sajjanatAnA hiMcaka AvA sAdhano pratye ruci keLavI temano upayoga karavo paDaze; to bALako paNa tenuM sahajapaNe anukaraNa karaze. ApaNane maLelI A jiMdagI ghaNI ja mUlyavAna che ema sarve mahAtmAoe kahyuM che. 20 thI 30 varSanI vayamAM ja potAnA jIvananuM koI ucca dhyeya nakkI karI levuM ane te dhyeyanI siddhi mATe pratyeka miniTano sadupayoga karavo. joke Ama karavA mATe potAnI AgavI pratibhA ane jIvanapaddhati keLavavI paDe, badalavI paDe, to paNa tema karavuM ja. s-pa3 . Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. 6. * saMskAra vivekapUrvakano dRDha nizcaya, samayano sadupayoga, kartavya-niSThA ane mahApuruSo pAsethI satata preraNA meLavatA rahevAthI, A mahAna kArya avazya siddha thaI zake che. chellA 50 varSomAM vijJAne je haraNaphALa bharI che te noMdhapAtra che. paraMtu vijJAna ane adhyAtmanA samanvayanI ghaNI ja AvazyaktA UbhI thaI che, kAraNa ke bhautika sukha - sagavaDo manuSyane sAcI zAMti ApI zake ke kema ane mAnavanI sAcI pragatino mApadaMDa banI zake ke kema te vizeSapaNe vicAraNIya che. A bAbatamAM prasiddha tattvaciMtaka DaoN. rAdhAkRSNananuM nIcenuM vaktavya mananIya che : "The soul of progress should be the progress of the soul." mAnavane sAcI pragati mATe AdhyAtmika abhigama svIkAravo ja paDaze. A kArya mATe vizvamAM bhArata je yogadAna ApI zake te bIjo koI deza ApI zake tema nathI. bhAratanA sAcA saMto pAsethI duniyA apekSA rAkhe che ke karUNA, prema, sAdAI, madhyasthatA ane sAcI yogasAdhanA dvArA samatA ane parama zAMti kema prApta karavI tenuM samucita ane prayogalakSI mArgadarzana teo Ape. gRhasthAzrama : Arya saMskRtimAM gRhasthAzramane badhA Azramono AdhAra hovAthI pAyArUpa ane sAmAjika-sAMskRtika dRSTie khUba agatyano gaNyo che. sArI rIte gRhasthAzramanuM pAlana thaI . S - 54 - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra zake te mATe Avazyaka che ke saguruno bodha bhAvapUrvaka zravaNa karavo, jIvanamAM dareka kArya vivekapUrvaka karavuM ane dharmabhAvanAne AgaLa rAkhavA mATe yogya upAsanA niyamitapaNe karavI. dharma, arthopArjana (AjIvikAno udyama), yogya rIte saMtati ane suyazanI prAptino udyama (kAma) ane potAne ajJAnAdi baMdhanathI rahita karavAnI dRSTi rAkhavAthI (mokSa) gRhastha paNa kalyANamArge AgaLa vadhI zake che. saMpa, sneha, svacchatA, saMtoSa, sevAbhAva, dAna-paropakAra ane vyasanarahita jIvana jIvavAthI gRhasthAzrama saphaLa thAya che. * samayanA sadupayogano mahimA 1. manuSyabhavanI eka eka kSaNa lAkheNI che. je kSaNa vItI gaI che te kSaNa karoDo upAya karavAthI paNa pAchI maLI zakatI nathI, mATe potAne prApta thayelI pratyeka kSaNano sadupayoga karI laI A jIvanane sArthaka karI levuM. samaya ane samudramAM AvatI bharatI koIne mATe paNa rAha jotAM nathI. 3. aMjalimAM (hAthamAM) raheluM pANI jema dhIme dhIme TapakavAthI khalAsa thaI jAya che tema, eka eka kSaNa vItavAthI Akhoya manuSyabhava khalAsa thaI jAya che, tethI jo AtmakalyANamAM dhyAna na rahyuM to sarvasva lUMTAyA jevo ApaNI ghATa thaze. 4. badhI vipattione te jItI jAya che, badhA puNyazALI puruSomAM te agraNI bane che, mahAna zAstro racavAnuM sAmarthya tenAmAM pragaTe che, vidvajanonI sabhAmAM te navI navI suyuktio : . papa . Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. 6. 8. saMskAra raju karI zake che ane karmarUpI mahAna zatruonI senAmAM te bhaMgANa pADavAne samartha bane che; ke je potAne maLelI pratyeka paLane ghaNI ja mUlyavAna jANI tenA sadupayogamAM sAvadhAna rahe che. 7. puruSArtha vaDe karIne kALane jItavo joIe ane vinayarUpa saMpatti vaDe vidyAne prApta karavI joIe. 9. je kALanI sattAne vaza thaIne vartavAthI sarva vastuo mAtra smRtirUpe ja rahI jAya che te mahAkALane namaskAra ho! kALa ema nathI vicArato ke A puruSe potAnuM sukRtya pUruM karyuM ke nahIM; te to potAnA sapATAmAM AvelA rAjAne, raMkane, mUrkhane, paMDitane ke sarva koIne koLiyo karI jAya che. mATe kALano bharoso karavo te to pote chetarAvA jevuM che. ghaDiyALa Taka-Taka-Taka ema avAja karIne ApaNane sUcave che ke tAruM AyuSya kaTa kaTa kaTa thaI rahyuM che mATe je uttama kArya tAre karavuM hoya te jaladIthI karI le. savAranuM kAma sAMja upara ane sAMjanuM kAma kAla upara je mulatavI rAkhe che tene jJAnIoe ALasu, dIrghasUtrI ane mudatiyo kahyo che. tene potAnA jIvanamAM saphaLatA maLatI nathI ane te nAza pAme che. 10. bhagavAna zrI mahAvIra, gautamasvAmI jevA mahAsamartha puruSane paNa pratyeka kSaNano sadupayoga karavAnI AjJA karatA hatA, to ApaNe pratyeka kSaNe sAvadha na rahevuM joIe? =S -56 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskAra che 11. AtmakalyANanA icchukoe paThana-pAThanamAM, stavanabhaktimAM, dhyAnamAM, zAstrAdhyayanamAM tathA gurubhaktimAM pramAdarahita thaI samayasara vartavuM joIe. 12. je samayane barabAda kare che tene samaya barabAda karI nAkhe che. sukhI jIvananA dasa sonerI sUtro 1. badhAya prANIo, jIvajaMtuo ane manuSyo mArA mitra che; evI jIvanadaSTi ane pravRttine jIvanamAM apanAvIe. 2. jyAre je banyuM te ThIka ja che, te viSe mAre koI phariyAda nathI. 3. je mAruM che te jatuM nathI ane je jAya che te kharekhara mAruM nathI, mATe huM nizcita chuM, nirbhaya chuM. ciMtA karavAthI kArya thatuM nathI; paraMtu ApaNe to samajaNapUrvaka potAnI pharaja bajAvavI; bAkI phaLa to IzvarecchA para choDI daIe. 5. Ama karavAthI jIvana halakuM phula jevuM banI jaze; Tenzana raheze nahi ane tethI hAyapara Tenzana, blaDa prezara paNa thaze nahIM! paramAtmAmAM zraddhA, saMtonI sevA, kuTuMbIjanomAM saMpa, atithi-satkAra, savAMcanamAM rasa ane saMtoSavRtti - Avo gRhasthAzrama dhanya che. mA-bApoe mAtra saMpatti ja vArasAmAM ApavAnI nathI paNa sAthesAthe saMskAronuM paNa bALakomAM siMcana karavAnuM che. saMskArahIna saMpatti sauthI moTI vipatti che. 4. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. 9. saMskAra vartamAna jIvanane sArI rIte jIvo, phavaDAvo, anukULa bano, goThavAI jAo, sumeLa sAdho ane anyanI sagavaDa sAcavo. Ama karavAthI jIvana niHsvArtha-paropakArI ane sugaMdhI banaze. bhUtakALanI bhUlone vAgoLyA na karo ane bhaviSya mATe khoTA havAI killA bAMdhyA vagara samaya-zakti pramANe hakArAtmaka valaNa apanAvo. Ama karavAthI prasannatA banI raheze. 10. premathI ane samajaNathI jIvanamAM sAcI saurabha ane suyaza phelAya che. * sAMcananI Teva jevI rIte taMdurastI jALavavA mATe dararoja, niyamita, pramANasara ane pauSTika bhojana laIe chIe tevI ja rIte manadurastI (svastha ane pavitra mananI sthiti) jALavavA tene sAro khorAka Apavo joIe. A mATenuM bahujanasulabha sAdhana, A jamAnAmAM, sAruM vAcana che. joke temAM TI.vI. navuM umerAyuM che paNa tenA niyAmako manane durasta rAkhavAne badale hiMsA, ghRNA, tRSNA ane azlIlatA tarapha laI jAya tevuM ja vadhAre paDatI mAtrAmAM batAve che. A saMjogomAM vicArazIla samAja ane vyaktioe vAMcanano pracAra-prasAra thAya tevo sarvatomukhI, suAyojita ane prabaLa puruSArtha karavo jarUrI che. vividhalakSI jJAna-vijJAna, ziSTa manoraMjana, mahApuruSonA preraka caritro, sevA ane rASTrIyatAnI bhAvanA vadhe tevA pustako - 7-58 ma Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra ) ane tethI AgaLa satkAryonI preraNA ane adhyAtmajJAnanI vRddhi thAya tevA adhikRta, AkarSaka, sughaDa ane jIvanopayogI pustako, moTI saMkhyAmAM ane poSAya tevI kImatavALA, loko sudhI pahoMce tevI vyavasthA sujJa lekhakoe, pustaka-prakAzakoe, zrImaMtoe, dhImaMtoe, zikSakoe ane vizvavidyAlayoe haLImaLIne karavI paDaze. A kArya kaThIna che. te mATe tananI, dhananI, buddhinI, sAhasikatAnI ane lokakalyANanI daDha bhAvanAnI jarUra paDaze. tenA thoDA upAyo nIce pramANe karIe : 1. lekhako ane prakAzako mAtra Arthika lAbhanI dRSTi nahIM rAkhatA, tenI sAthe sAthe samAjakalyANanI bhAvanA paNa rAkhe. 2. pustakameLAo ane pustaka-pradarzano mATe khAnagI kSetre ane sarakArI-kSetre moTA pAye prayatno thAya. 3. sarakAra A mATe khAsa bhaMDoLa UbhuM kare, jevuM I.sa. 1888mAM mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADe vaDodarAmAM UbhuM * karyuM hatuM, temAMthI preraNA laIne. moTAo ane prauDho niyamita vAMce to bALako temanuM sahaja anukaraNa kare. 5. prAthamika zikSako ane grAmya vistAranA pustaka-vikretAone pustako rAhata dare maLe. 6. dekhAdekhIthI, aMdha-anukaraNathI, aNasamajaNathI, svajana vagerenI smRtimAM je cIlAcAlu ane kevaLa sAMpradAyika Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhitya moTI mAtrAmAM pragaTe che te pravRttine ghaTADavI. AvA pustako koI vAMcatuM nathI. be-traNa mahinAmAM AvuM puSkaLa sAhitya pastImAM ja jAya che. mATe tene badale vaMcAya ane upayogI thAya tevuM sAhitya prakAzita karavuM. vyaktigata jIvanamAM, savAre ane rAtre vAMcananI Teva pADIe to te banI zake tema che. jo ke gujarAtamAM adhyayana-adhyApananI ruci ane pravRtti ochAM che, chatAMya saMskAra-surakSAnA hetuthI tenI AvazyakatA che. gharamAM vAcananI sagavaDa ochI hoya to pustakAlayamAM jaIne paNa vAcana karavuM ja athavA abhyAsavartuLonI racanA dvArA A pravRtti vikasAvavI. umadA, adhikRta ane divya pustakonI sAthe sAcI ane gADha mitratA bAMdhavI. tevA pustakonA niyamita vAMcana ane temAMthI noMdha karavAnI Teva paNa pADavI temaja tenA bhAvone AtmasAt karavAM. Avo niSThApUrvakano abhyAsa je kare che, tenuM jIvana UrdhvagAmI bane che, e amArA jIvanano pragADha anubhava che. A kAraNathI, AvA vAcananI saune - khAsa karIne yuvAmitrone - amArI pharI pharI bhArapUrvakanI bhalAmaNa che. * jIvanasAdhanAmAM prasannatA manuSyajIvanamAM karavAmAM AvatA puruSArthane mukhya cAra hetuthI prerita thayelo jovAmAM Ave che; dharma, artha, kAma ane mokSa. je je kaMI karavAmAM Ave che temAM duHkha nivRttino ane aMtaHkaraNane samAdhAna ke saMtoSa Upaje te ja hetu hoya che, kAraNa ke tema karavuM te manuSyano-jIvamAtrano svabhAva che. s-60 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra che AdhyAtmika jIvanamAM to dharma ane mokSa evA be puruSArthanI ja mukhyatA che. chatAM sAmAnya manuSyajIvanamAM, jyAM artha ane kAmanI mukhyatA jovAmAM Ave che tyAM paNa prasannatAnI prAptinuM ja dhyeya hoya che. ahIM paNa jyAM avivekapUrNa tRSNAone anusaravAmAM Ave che tyAM samAdhAna ke prasannatAne badale udvega, ciMtA ane avyavasthAno ja anubhava thAya che. mATe sAmAnya gRhasthane paNa vicAra-viveka sahita jIvana jIvavA mATe ane sAmAjika dRSTie paNa anyAyapUrvakanI kahevAya tevI kAryapaddhatithI nivRtta thavA mATe anubhavajJAnI puruSoe preraNA karI che. A vAta jyAM bhulAI jAya che ane je jIvanamAM asIma dhanasaMcaya, viSayalaMpaTatAno atireka ane khyAtinAma vagere pAchaLa AMdhaLI doTa jovAmAM Ave che tyAM tyAM sarvatra tatkAlIna ane paraMparIya AkuLatA ane udvega anubhavAya che. Ama banavA chatAM, zAMtipUrvaka jIvana jIvavAthI potAne dareka prakAre lAbha ja che, evuM prAye bhUlI gayelo vartamAna mAnava prasannatA, svasthatA, Arogya, UMgha ke nirAMtano anubhava kevI rIte karI zake? A hAlata che AjanA ApaNA sudharelA, bhaNelA gaNelA ane Adhunika manuSyanI!! jyAM sudhI jIvanamAM sAcI samajaNa prApta karavAmAM nathI AvatI tyAM sudhI gRhasthajIvana hoya ke tyAgIjIvana hoya, prasannatAno ke samAdhAnano anubhava nahi thAya. je kArya pariNAme paNa duHkhano ke azAMtino anubhava karAve che te kArya karavAnI ane karye rAkhavAnI Teva sAcI samajaNathI, abhyAsathI, satsaMgAdi sAdhanothI ane puruSArthathI choDavI e prasanna jIvana jIvavAno rAha che. lokone rAjI karavAnuM ja dhyeya nahi rAkhatAM, kaI rIte v s-61 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra vartavAthI potAne nizciMtatA, svasthatA ane pAriNAmika zAMtino lAbha thAya che; evI dRSTithI je vyakti jIvana jIvavAno puruSArtha kare che te bhale kadAca duniyAmAM mahApuruSa tarIke na gaNAya topaNa sAcI jIvanasaphaLatAno anubhava tene ja thaI zake che. AdhyAtmika jIvananI saphaLatA to kevaLa viveka ane saMyamane ja AdhIna che ane jyAM sudhI tevI divya (samyag) dRSTi jAgI nathI tyAM sudhI AdhyAtmiktAno anubhava thaI zakato nathI. khoTI kheMcAtANI paNa na karavI paDe ane jarAya pramAdane paNa AdhIna thaIne na vartAya evo suMdara samanvaya jJAnI gurunA satsamAgamathI ke pUrvabhavanA ArAdhelA samyayogathI koIka ja virala puruSone potAnA jIvanamAM prApta thaI zake che ane tevA puruSo ja vartamAna jIvanamAM prasannatA sahita sva-para-kalyANane sAdhe che, svArthavRttino parAbhava kare che; samAjanuM sAhajika ane satyArtha UrvIkaraNa karavAmAM uttama nimitta bane che ane alpa kALamAM pUrNa mokSane pAme che. zuM ApaNane AvuM jIvana kharekhara sammata che? jo che to satsamAgama, vivekapUrNa jIvanadRSTi ane asatpravRttithI nivartana A tripAMkhiyA jIvanadRSTine AtmasAt karIe. Avo joIe, mahAna jIvanasraSTAo A bAbata ApaNane zuM kahe che te sAMbhaLIe : * cittaprasange re pUjanaphaLa kahyuM re, pUjA akhaMDita eha; kapaTarahita thaI Atama arapaNA, AnaMdaghanapada rekha. RSabha jinezvara prItama mAharo. yogIrAja zrIAnaMdaghanajI * .7-62 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na saMskAra - (toTaka chaMda) nija AtmasvarUpa mudA pragaTe, mana tApa utApa tamAma maTe; ati nirjaratA vaNa dAma graho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta laho. - zrImad rAjacaMdrajI dhyAna dhAraNA AtamapadanI, karatAM bhramaNA miTa jAve; AtmatattvanI zraddhA hove to, anahada AnaMda ura Ave. alakha niraMjana Atamajyoti, saMto tenuM dhyAna dharo; A re kAyA - ghara AtamahIro, bhUlI gayA bhavamAMhi phiro. - zrImad buddhisAgarasUri * rAma sabhAmAM ame ramavAne gyAM'tAM, pasalI bharIne rasa pIdho, harino rasa pUraNa pAyo. bhale maLyAM re mahetA narasiMhanA svAmI, dAsI parama sukha pAmI, harino rasa pUraNa pAyo. - bhaktakavi zrI narasiMha mahetA - kartavyaniSThA : kartavyaniSThAnuM zAstrIya svarUpa e cAritra gaNI zakAya. kartavyaniSThA eTale je samaye, je jagyAe, je rIte, je kArya karavAnuM nakkI thayuM hoya te avazya te prakAre utsAhathI karavuM. aneka vighno Ave to paNa pAchA na haThavuM. dhIraja 1. s-63 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra tema ja khaMta sahita, kAryasiddhi mATe potAnuM sarvasva arpaNa karavuM e kartavyaniSThAnI caramasImA che. 2. Duty is Deity. 3. "voH su kauzalam' zrImadbhagavadgItA). kartavyaniSThAnAM aneka udAharaNo rAmAyaNamAMthI maLe che. eka ja rAtamAM rAma rAjAne badale vanavAsI thaI jAya che, chatAM citta prasanna rahe che. pitAnI AjJA pALavAnI je kartavyaniSThA che te adbhuta che. sugrIvane vacana ApyuM hatuM ke tAruM kAma karIza; to sarvaprathama to sugrIvane rAja apAvyuM ane tyAra pachI ja sItAjInI zodhanA kAryamAM tenI sahAya lIdhI. vibhISaNane yuddha pahelAM ja "laMkeza' tarIke oLakhAvI, tene mATe je kaMI paNa tyAgAdi karavAM paDe te sarva karyA ane mAtra zaraNAgata tarIke tene na gaNatAM, eka yogya rAjA tarIkenI maitrI tenI sAthe nibhAvI. * niyamita prArthanA dvArA jIvanazuddhi bhUmikA : bhakta mATe paramAtmAnI sAthe aMgata vAtacIta karavAnuM sAdhana te prArthanA che. tenAthI ahaMkArano nAza thAya che, cittanI kAlimA dUra thAya che, pApo bhasmIbhUta thaI jAya che ane sanmArgamAM AgaLa vadhavA mATe eka aneruM baLa prApta thAya che. A kAraNone lIdhe, AvA viparIta kALamAM sAcI prArthanA karavI e sAdhaka mATe AtmakalyANanuM eka zreSTha sAdhana che. tethI ja tene puruSArtha ane prArabdha vacceno setu mahApuruSoe kahyo che te yogya ja che. s-64 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra jIvananA dareka stare ApaNane prArthanAnI jarUra paDe che. dareka dharmanuM hArda e ja kahe che. jo tame prArthanA karazo to tamAro dareka divasa suMdara banI jaze. tamArA jIvanane bharapUrapaNe jIvavA, jIvananI kSaNekSaNano lahAvo levA mATe tame nIce lakhelA niyamone anusarIne prArthanAnA camatkArane anubhavI zakazo. 1. prathama thoDI miniTo mATe taddana zAMta besIne eka mAtra ApanuM zaraNuM te ja mAruM sarva baLa che tevI bhAvanA potAnA iSTadeva ke sadguru pratye vyakta karavI. 2. temanI stuti ke guNAnuvAda je kAMI karavA hoya te bhAvapUrvaka karavA. A stuti amuka cokkasa zabdomAM hovI ja joIe evo Agraha na rAkhavo. paraMtu sAmAnya sAdhaka koI niyata pATha thoDo samaya mATe bole, to tene prabhu sAthe tAdAtmya sAdhavAmAM saraLatA paDe che. 3. 4. 5. 6. prabhu to kharekhara aMtaryAmI che. temane dila kholIne je kAMI kahevuM hoya te bhAvapUrvaka kahevuM. jeTalA pramANamAM tamArI prArthanA niHsvArtha ane niSkAma haze teTalo tamone vadhu phAyado thaze, kAraNa ke te utkRSTapaNe cittazuddhinuM sAdhana thaze. kAMI paNa mAgyA vinA na ja rahI zakAya to jJAna, vairAgya, kSamA, jAgRti Adi sadguNo mAgavA. jagatamAM sau prANIo ane manuSyo sarva prakAre sukhI thAya ane roga, duSkALa, azAMti, yuddha Adi na thAo evI vizvazAMtinI ane vizvamaitrInI bhAvanA karavI. potAnAthI thayelAM doSonI kabUlAta karIne, tevA doSo pharIthI - 7-65. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. 8. saMskAra jIvanamAM na karavAnI pratijJA levI te ja sAcI prArthanA dvArA thato nija sudhAraNAno uttama lAbha che. prArthanAmAM thatuM prabhusmaraNa e cittazuddhino eka zreSTha upAya che, mATe tevuM paramAtmasmaraNa divasamAM anekavAra, dainika kAryo karatI vakhate paNa vacce vacce karavAnI Teva pADo. zraddhA te ja prArthanAnI saphaLatAnuM rahasya che. sAco bhakta ema jarUra mAne che ke prabhu tenI prArthanA avazya sAMbhaLe ja che ane tenuM yogya phaLa paNa avazya thAya ja che. prArthanA te A rIte adhyAtmasAdhanA ane rojabarojanA jIvananuM eka uttama ane sarvasulabha sAdhana che, teno bharapura sadupayoga karIne manuSyabhava saphaLa karo. 9. mArA jIvanamAM je kAMI banI rahyuM che te viSe mAre koI phariyAda nathI ke bIjI mAgaNI paNa nathI ema samarpaNabhAvathI jyAre tame IzvaranI sattAno kharekharo svIkAra karo cho tyAre rUDe prakAre tame zAMti, prasannatA ane nizciMtatAno anubhava karI zako cho. * tIrthayAtrA : sAmUhika sAdhanAnuM A eka uttama sAdhana che. jijJAsu jIvonI sAthe ane koI saMta-mahAtmAnA sAnnidhyamAM, AyojanapUrvaka AvI tIrthayAtrAthI jJAna vadhe che, dehAtmabuddhi ane mohamAyA ghaTe che, dAnanI bhAvanA vikase che, pUrvajonI mahattAnuM smaraNa thAya che, sAmUhika jIvana jIvavAnI Teva paDe che, saMskAra-paraMparAonuM poSaNa thAya che, prakRtimaiyAne khoLe besavAno ane svAzrayI =S-66. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra banavAno lAbha maLe che ane mahAna puNyanA udayathI jo koI sAcA saMtano yoga bane to viziSTa lAbhanuM kAraNa thAya che. mATe tIrthayAtrA karavI-karAvavI te sAruM che; paNa te majhA mATeno pravAsa mAtra (Picnic for pleasure only) na banI jAya te mATe pUrI sAvacetI rAkhavI. A mATe mAtra svajanosAmAnya mitrone badale jijJAsu-mumukSuonI sAthe javuM; jethI pIkanIkanA aMzo pAMgarI zake nahIM ane satsaMga-bhakti-dhUnanuM pavitra vAtAvaraNa banyuM rahe. ApaNA jIvanamUlyo : jIvananirvAhanuM bAhya sAdhana je dhana, te ja jyAre jIvananuM eka mAtra dhyeya ane sarvasva banI jAya che tyAre te samAja svArthI, mAyakAMgalo, mAyAcArI ane bhraSTAcArI banI jAya che. jIvananA ucca mUlyone bhUlIne, khoTA rastAo ane upAyo ajamAvI eka mAtra jaDa vastuono AMdhaLo saMgraha ja tenuM dhyeya banI jAya che. prema, satya, nyAya, nIti, karUNA, sahRdayatA, vIratA, kheladilI, rASTraprema, sevAbhAva, sArvajanika hita ane 'saunA sukhamAM mAruM sukha' vagere uttama guNo AvA samAjamAMthI adRzya thaI jAya che; to adhyAtmavidyA ane adhyAtma-sAdhanAnI to vAta ja kyAM? sau potapotAmAM racyuMpacyuM rahe che. kuTuMbadharma, pADozIdharma ane nAgarikadharmanI bhAvanAthI ApaNo samAja chellA 30-40 varSomAM vimukha thaI gayo che, e dIvA jevA satyano ApaNe svIkAra karavo ja rahyo. to Avo, ApaNe sau sahaciMtana karIne pharIthI ApaNI mULa ane unnata evI prAcIna saMskAra-paraMparAne yAda karIne, #S-67. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskAra nakkarapaNe te bhaNI DagalA bharIe. jethI vyaktigata ane sAmUhika stare ApaNe vadhAre sAruM ane upayogI jIvana jIvI zakIzuM. kauTuMbika-kleza, lagnajIvanano succheda, navI-jUnI peDhI vaccenA gharSaNo, tanAvavALuM jIvana, gharaDAgharonI bharamAra, AtmahatyAnI . adhikatA, AtaMkavAdaka, AMdhaLA zaherIkaraNa ane jhUMpaDapaTTIo AdinA prazno, jaMgalono ADedhaDa vinAza, paryAvaraNa zuddhinA moTA prazno vagere aneka viparItatAo ane moTI samasyAono dhImo paNa makkama pratikAra te ApaNA prAcIna pUrvajonA jIvanamUlyono, dezakALa anusAra svIkAra karavo e ja dekhAya che. mAtra aMdhaanukaraNa avazya ahitakara che ema artha levo. vaijJAnika unnati, arvAcIna zodho ane sagavaDavALuM jIvana - A badhAnA vivekapUrvaka ane saMtulita svIkArano atre niSedha na samajavo. - vinaya 1. vinaya = Humility = Humbleness. 2. ApaNuM hita karanAra vyaktio ane padArthono AdarabahumAna karavAM e vinaya che. yathA - zalleSa mAvA vinA' (zrIsavArthasiddhi) 3. jIvananA koI paNa prakAranA utkarSa mATe vinaya parama Avazyaka che, tema ja upakArI che. kharekharA vinayanI upAsanAthI ahaMkArano nAza thAya che ane sAcI vidyA prApta thAya che. vidyAthI viveka ane vivekathI kramazaH jIvanamAM sarva prakAranI saphaLatA prApta thAya che. mATe vinayanI upAsanA e sAdhanAnuM prAthamika aMga che. saMta-samAgama ane v s-68 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. 6. saMskAra saMtonI sevA e vinayaguNano vikAsa karavAnAM zreSTha sAdhano che, evo jJAnIono anubhava che. vinaya e AtmAno pAyArUpa ane mULabhUta guNa che. AtmAnA mukhya-mukhya guNo madhye te eka khUba ja agatyano guNa che. te vinayaguNa ATha prakAranA madathI nAza pAme che; mATe jJAna, pUjA, kuLa, jAti, baLa, riddhi, tapa ane zarIrano mada nahi karavAno ApaNe saMkalpa karavo. bhagavAna mahAvIranI aMtima dezanA uttarAdhyayana-sUtramAM saMkalita thayelI che. tenAM 36 adhyayanomAM paheluM adhyayana 'vinaya' adhyayana che; jethI tenI agatya samajI zakAya che. jema AMbA para kerI lAge tyAre te vadhAre jhUke che, jema vAdaLAmAM pANI bharAya eTale te nIce AvI varase che, tema jJAna prApta thayA pachI mahApuruSo vadhu namra ane vinayI bane che. jIvanamAM baLanI agatya : vyAvahArika jIvanamAM ke AdhyAtmika jIvanamAM, koI paNa uttama koTinuM kArya karavA mATe baLanI jarUra paDe che; mATe dareka manuSya jIvanamAM nIcenAM pAMca baLa prApta thAya tevo udyama karavo joIe H 1. zarIranuM baLa H taMdurasta zarIra e manuSyanA jIvananI prAthamika jarUriyAta che; mATe Arogya jALavavA yogya AhAra, yogya parizrama, yogya vizrAma ane yogya nidrAno khapa karavo. "S-69 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saMskAra 2. mananuM baLa : sAcA, umadA ane saunuM hita thAya tevA vicAro te mananuM sAcuM baLa che. AvA vicAro jIvanamAM prApta karavA mATe sadvAMcana, satsaMga ane sadAcArane niyamita sevavA jarUrI che. vacananuM baLa : hitakArI, khapa puratI, madhurI ane zAMti upajAvanArI vANI e paNa jIvananuM eka mahAna baLa che. tenI upAsanA karavI. dhananuM baLa : jIvanavyavahAra calAvavA mATe sarva kSetromAM dhananI jarUra paDe che; mATe yogya nokarI, dhaMdho, vyavasAya, khetI, udyogAdi dvArA nItinyAyapUrvakanI kamANI karavAnI dareka gRhasthanI pharaja che. ApaNA maharSioe tene arthopArjanano puruSArtha kahyo che. manuSyanI botera kaLAmAMnI mukhya be kaLAomAM tenI gaNatarI karI che : kalA bahAra puruSaka, tAme do saradAra; eka jIva kI jIvikA, eka jIva-uddhAra. 5. AtmAnuM baLa H A ApaNuM mukhya baLa che. te prApta karavA mATe sAcI jijJAsA, sAcI zraddhA, vairAgya, vivekajJAna (sambodha) saMkalpabaLa (wil power) ane ekAgratAno abhyAsa jarUrI che. A badhA prakAro prApta karavA mATe zreSTha sAdhano te potAnI satpAtratA, aMtarano bhaktibhAva ane sadgurune bodha ane sAnnidhya che; je prApta karavA vicAraka manuSya niraMtara udyama karavo. a S - 10 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -na saMskAra - * viveka vivekano artha bheda pADavo evo thAya che. tenI vicAraNA nIcenI traNa zreNio dvArA karI zakAya ? vyavahAraviveka : rojabarojanA jIvanamAM sAruM-narasuM, satyaasatya, svadhana-paradhana, nAnA-moTA, bhakSya-abhakSya, durguNIsadgaNI, satsaMga-kusaMga, suvicAra-kuvicAra Adino bheda karIne ja ApaNuM jIvana sudhArI zakAya che; mATe jIvananI unnatinuM mULa e viveka ja che. paramArthaviveka : eTale samyakajJAna, bhedajJAna, AtmajJAna, Atmabodha, vivekajJAna. sAvadhAnIthI jIvavuM, yatnAthI jIvavuM e paNa paramArthavivekamAM samAveza pAme che. 3. sUkSmaviveka : huM kharekhara jJAnasvarUpI AtmA ja chuM. A jagatanAM baMgalA, moTara, dhana-dhAnya tathA svajana - mitro te kharekhara mArAM nathI; eTaluM ja nahIM paNa A zarIra, aMga-upAMgo, indriyo, vANI, zvAsocchavAsa ane saMkalpavikalpo paNa mAruM sAcuM svarUpa nathI, ema vAraMvAra vicArIne, nirmaLa-akhaMDa-jJAnAnaMdasvarUpa nijAtmAno lakSa karavo, dRSTi karavI ane sthiratAno abhyAsa karavo e sUkSmaviveka che. s- 01 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Selected Noble, Inspiring and Informative Thoughts * saMskAra Every man is the maker of his own destiny. Practice makes a man perfect. It is good to have a giant's strength, but it is dangerous to use it as he does it. What is "the original component" of the soul? It is Pure knowledge Pure Consciousness. -------- Remember God or Guru 21, 31 or 51 times in a day, with intense devotional surrender. Bhakti is the art and science of Divine Love. Jain An appropriate spiritual definition J- stands for Justice. (A ucu zals12) A stands for Affection (universal). (lauHal) I stands for Introspection. (svanirIkSaNa, AtmanirIkSaNa, self-analysis) N stands for Nobility. (ll) I will well utilize every minute of my life. Forget and forgive is the essence of the teachings of Bhagwan Mahavir S-62# Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * na saMskAra Selflessness is the fundamental requirement for living a true spiritual life. Be a real student by accepting the following dictum: "My mind is always open for correction, improvement and for acquiring further knowledge." There are no Sundays and holidays in spiritual life. The fundamental base of true spiritual life is plain living and high thinking. The days of our youth are the days of our glory. Make the best use of it. When wealth is lost, nothing is lost; When health is lost, something is lost; When character is lost, everything is lost. Everyone will have to work hard for his own salvation, because there is no other alternative for the same. Showmanship (daMbha, dekhADo) is of no real value in true spiritual progress. Some books are to be tasted, others to be swallowed and a few to be chewed and digested! (Bacon Francis) Propriety of manners and consideration for others are the two main characteristics of a gentleman. (Disraeli) IS-63. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( saMskAra Smile is rest to the weary, delight to the discouraged, sunshine to the sad, and nature's best antidote for trouble. Politeness goes far, yet costs nothing. (Smiles) Prayer is the voice of faith. To be humble to superiors is duty, to equals is courtesy, to inferiors is nobleness, to all is safety. (Sir T. Moore) Men have sight, women insight. (Victor Hugo) No failure but low aim is crime. Behaviour is a mirror in which everyone displays his image (Goethe) Swami Shri Pragnanandji of Ramkrishna Mission was asked during his overseas visit : 'Swamiji, What is true religion in Indian tradition?' He replied : 'True religion in Indian tradition consists of closing the eyes and opening the inner vision.' Enlightened Masters compassionately give us the master-key to the gate of spiritual knowledage. IS-68 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra "I am not afraid of anybody and I do not Frighten anybody else." - Such is the unique, fearless and friendly approach of a true saint. Saints do not really get upset, under any adverse circumstances. It is this great and astonishing equanimity which distinguishes them from the rest of the mass. * A word from the author : As far as the acquisition of spiritual knowledge is concerned, I am neither a classical scholar nor an academician. I have had no regular institutional training in any of the regular branches of scriptural studies or allied specialities like grammer, languages, logic, phi- . losophy, psychology, literature, oratory, Vedanta, Jainology, Indology or inter-religious studies. The main sources of spiritual development in this life came from inner, inborn, inherent and intense urge to attain true happiness through God / Self Realization from early childhood. This manifested itself in various forms of sadhana like attending Bhajans and Satsanga, visiting quiet temples and practicing Japa & Meditation with frequent prayers to the Godhood between the years 1939 and 1947 A.D. in Pritamnagar - Nilkantha Mahadev, Yoga Sadhana Ashrama, Sanyasa Ashrama, Samartheshwer Mahadev, Anand - bunglow of late Munsha's Family, Rasala grounds and lakes in Law - S-D4 u Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zizsiz College areas between the years 1943 and 1947 - all in Ahmedabad. Mantra-Writing, Regular Bhakti-Bhajan-Dhun and Reading the following literature contiuned until 1954: The Gospel of Shri Ramkrishna, Ekanath Bhagawat, Gnaneshwari Gita, Upanishads and Bhagwat (translated in English and published, as far as I remember from New York Ramakrishna Mission). In addition to this, vast, inspiring and devotional literature of medieval saints like Kabir, Dadudayal, Meera and others was also read. The above activities were reinforced and enhanced from inspiration imbibed from my respected mother, elder brother Shri Rasikbhai, Smt. Krishna Maiya, Shri Yogacharya Manuvaryaji and satsang sessions with eminent saints like Shivanand Saraswati, Swami Ramdas(Pappaji), Anand-Maiya, Hansrajaji Maharaj. Bindu Maharaj and others. This is the history upto October 1954 A.D. whence Kundkundacharya's Three Ratna (Gujarat-Vidyapith) was studied, which made an ineffable spiritual impact on my entire being and initiated a new ideological thinking in the direction of achieving the eventual goal of life - Self-Realization. Though it was partly hampered by the M.B.B.S. studies, it was mostly in Bombay J. J. Hospital in Dec. 1956 whence 10-12 hours' Sadhana became #S-6 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zizsiz almost routine. I do feel that an inner and intense urge for SelfRealization, if pursued well, always leads to rapid spiritual progress. Of course, it should be supported by: Appropriate Scriptural Studies (i) (ii) Association with noble and virtuous persons (iii) Constant God-remembrance (v) Mantra-writing (vi) Solitude (in Temple or Tirtha) (vii) Mouna (vow of silence) (viii) Practice of concentration S-66 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna samasta AtmArthIo, jijJAsuo ane mumukSuo mATe je je 4 4 J- 6 J- 11 | J. 23 4- 28 J. pa3 premabhaktine sathavAre saMkSipta bodhavacano saMta-sagurunuM svarUpa ane mAhAbhya 4. tIrthayAtrAH eka AdhyAtmika mArgadarzana prakIrNa bodha jJAnanI keDIe upayogI vyAkhyAo dhyAnayoganI sAdhanA (ekAgratAnuM vijJAna ane prayoga) zAstra AdhArita preraNAnAM pIyUSa zrImad rAjacaMdra AdhArita bodha 11. karma siddhAMta 4. 60 J - 64 J - 9 J- 5 - 99 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta premabhaktine sathavAre premabhaktino utkRSTa bhAva joke kharekhara to anubhavagamya che; paNa tenI zabdavyAkhyA kaMIka A pramANe karI zakAya : premabhakti eTale prabhu pratye saMpUrNa, ekataraphI, binazaratI ane samajaNapUrvakanI zaraNAgati. paramAtmA-sadguru-saMta-zAstro pratyenI premabhakti prazasta bhAva che, divya prema che ane mumukSue te prema keLavavo anivArya che. te badhAnuM yathAyogya avalaMbana levAthI cittazuddhi thAya che ane sadguru dvArA AtmalakSa karavAnI kaLA dhIme dhIme hastagata thAya che. temAM paNa paripakvatA AvatAM citta zAMta, pavitra ane ekAgra bane che ane potAnA ja hRdayamaMdiramAM bhagavAna AtmAnAM darzana thatAM saMzayono vilaya, nijAnaMdanI anubhUti ane ajJAna-aMdhakArano nAza thatAM jIvanamAM AmUla divya parivartana Ave che ane mAnavabhavanI sAcI sArthakatAno anubhava thAya che. sAdhanAnI siddhi mATeno upAsanA-krama (bhaktimArganI mukhyatAthI) : "udAsIDaham - dAsIDaham - soDaham aham" 1. udAsIDaham arthAt jeNe duniyAnI vastuo ane paristhitio pratye sAcI udAsInatA (anAsakti) pragaTa karI che. 2. dAsIDaham arthAt huM sarva jIvono ane temAM paNa mumukSuono ane jJAnIono dAsa chuM evo aMtarano J- 1 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna ) prAmANika bhAva jeNe pragaTa karyo che te. koI sAcA saMtanA caraNamAM potAnuM sarvasva arpaNa karavAthI vinaya ane namratA sahelAIthI pragaTe che. 3. soDaham arthAt jevA mArA svAmI (paramAtmA) che tevo ja zakti-apekSAe huM paNa chuM, evo nirmaLa bhAva jeNe pragaTa karyo che te. 4. "sAco ahama' arthAt 'TRUE SELF' = brahma = zuddhAtmA; eTale ke tene caitanyatattva svAnubhavarUpe pragaTatAM mokSamArganI siddhi thaI jAya che; je dazA zabdathI, manathI, buddhithI pAra che, mAtra sAcA svasaMvedanathI pragaTe che. paryAyanI pAmaratA ane dravyanI prabhutA jo aMtaramAM yathAyogyapaNe svIkArIe to ja bhaktimArgamAM kharekharo puruSArtha UpaDe. huM AtmA chuM' evo nizcaya sAmAnya mANasa karI zakato nathI; mATe "Apano sevaka chuM - saMta, sadga Adino sevaka chuM - AvA bhAvathI krame krame yathArtha vinaya ane maitrI pragaTe che. jeNe mokSa prApta karavo hoya teNe paramAtmAnA ane jJAnIpuruSanA sAcA dAsa thayA vinA bIjo koI upAya nathI, kAraNa ke tema karyA vinA sthaLa ane sUkSma ahaMkArano nAza thaI zakato nathI; ane ahaMkAranA nAza vinA bodha pariNAma pAmato nathI, to Atmadarzana kevI rIte thAya? AtmAnA guNo pragaTAvavA mATe daza lakSaNanI (kSamA, vinayAdi guNonI) sAcI bhakti karavAnI bhagavAnanI AjJA che. 4-2 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ najIvana-vijJAna - bhagavAna thavuM hoya to bhagavAnanA sAcA dAsa banavuM; kAraNa ke te dAsatvanI sAdhanAthI dhIme dhIme sAcuM svAmitva (svAmI jevA mahAna guNo) pragaTe che. bhagavAnanAM sAcAM darzana karavA hoya to satata temanuM raTaNa karatA rahevuM. mALAnA maNakAnI sAthe sAthe mananA maNakA paNa pheravIe to citta zuddha thAya ane ApaNuM hRdaya sAcuM maMdira banI jAya. * jema mIThA vagaranI rasoI nIrasa hoya che, tema sAcA prema vinA karelI ghaNAM prakAranI bhakti yogya phaLa ApatI nathI. bhagavAna pratye prema vadhAravAnA upAyo : - 1. duniyAnA bIjA padArthomAMthI prema ocho karavo. 2. saMta ane sadgurunI vANImAM vizvAsa ane prema rAkhavo. 3. bhagavAnanA ane saMtonA guNone sAcI rIte oLakhavA. 4. jemane tevo parama prema pragaTyo che temano vAraMvAra ane bhAvapUrvaka sAcI jijJAsAthI satsaMga karatA ja rahevuM. A badhAM sAdhanomAM paripakvatA thatAM paramArthabhakti pragaTe che, je bhakti sarvottama siddhine apAve che. jeTalA sAcA bhaktibhAvapUrvaka ApaNe bhagavAnanuM nAma laIe teTalA pramANamAM, sAmAnyapaNe, te ja vakhate sAttvika AnaMdano anubhava ApaNane thaI zake che. bhakta ane bhagavAnane joDanAra setu (bridge) e "smaraNa" che. yogIo tene dhyAna ke suratA paNa kahe che. 4- 3 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jIvata-vijJAna ) ApaNe bhakti karIe chIe te bhagavAnanA guNonA aMzone prApta karavA mATe, tema ja ApaNA sthaLa ane sUkSma ahaMkAranA cUrecUrA karI nAkhavA mATe karavAnI che. gurubhakti bAbate paNa ema ja samajavuM. bhagavAnane yAda karatAM karatAM temanA uttama guNonuM ciMtana karavuM joIe; to ja te sAcI bhakti athavA bhAva-bhakti kahevAya. tevA bhAva vinAnI bhaktine mAtra nAmanI bhakti kahevAya. bhaktinI lAMbI beThaka daramyAna, cittane nirmaLa rAkhavAno upAya e che ke bhagavAna tathA sadguru-saMtonA nAma, rUpa (mudrA), guNo ane cAritranA prasaMgone vAraMvAra yAda karavA. bhakti eTale divya prema sahita prabhu, guru athavA saMta pratye sAco samarpaNabhAva. prArthanA e prArabdha ane puruSArtha vacceno upayogI setu che, jeno Azraya lagabhaga dareka sAdhake, koI ne koI samaye levo paDe che. sAdhanAnuM sAduM, saraLa ane sarvopayogI sAdhana hovAthI, tene potAnA nityakramamAM vaNI levuM. * prabhu sAthenA bhaktanA vyavahAranI je samagratA, tene prArthanA kahI zakAya. te mAnasika, vAcika ke zArIrika - game te rUpamAM hoya, paraMtu temAM sAcI zaraNAgati hovAthI te divya che, preraka che, vyaktigata che, atyaMta prabhAvazALI ane prabhudarzana mATe parama upakArI che evo amAro pragADha anubhava che. J -4 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * na jIvata-vijJAna prabhujInA darzanano bhAva thayo te sAro che. prabhujInA darzana karavA maMdire gayo te vadhAre sAruM che. prabhujIne vidhivat praNAma karyA te vaLI vizeSa sAruM che. * prabhujInuM bhAvapUrvaka smaraNa karyuM che tethI paNa zreSTha che. * prabhujInA guNo pratyenA ahobhAvathI temAM tanmaya banyo te sarvazreSTha che. pratyeka vicAravAna gRhasthanA gharamAM paramAtmA - sadguru - saMtonA phoTAnI ane pUjAnA-rUmanI (athavA sthaLanI) vyavasthA hovI jarUrI che, jethI zAMta, pavitra vAtAvaraNa ane yogya avalaMbana maLI zake ane prabhusmaraNa - bhakti - prArthanA AratI nizcitapaNe karI zakAya. jhabakI jhabakIne jAgI javAya ane paramAtmA yAda Ave tyAre jANavuM ke have bhagavAna mane maLI gayA che ane kAMto maLavAnI taiyArI che. bhagavAnanI ane saMtonI zAMta mudrA jovA chatAM ane temanI apUrva vANI sAMbhaLavA chatAM je jIva romAMcita, gadgadita thato nathI tenuM bhAvi aMdhakAramaya che. jeNe bhajana sAruM karavuM hoya teNe bhojana sAdu karavuM. * kaLiyugamAM, paramAtmAnuM vAraMvAra smaraNa e paramAtmadarzananI prAptino saraLa ane zreSTha upAya che. J5 WWW.jainelibrary.org Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe. jIvata-vijJAna - saMkSipta bodhavacano * sAdhakanuM pAtheya 1. tArI vANI pratye saceta rahe. 13. nirbhaya rahe. 2. tArA kRtyo pratye javAbadAra 14. kartavyaniSTha rahe. 15. jenAthI jIvanamAM durbaLatA 3. tArA vicAronI barAbara Ave te tvarAthI ane cokI kara. baLapUrvaka choDI de, 4. tArA cAritrane niSkalaMka 16. pavitratA ane jJAnanI vRddhi rahevA de. karIne satyanA mArge cAla. 5. tArI kuTevono tyAga karI 17. satyanA anusaraNathI utsAha sArI Tevo pADa. ane baLa vadhe che. 6. jIvana ciMtArahita thaIne 18. utsAha-baLa vadhatAM pauruSanuM jIva. nirmANa thAya che. 7. haMmezAM prasanna ane AnaMdita 19, pauruSa vaDe sarva doSano ane karmono vilaya thAya che. 8. saMsArane raMgamaMca samajI 20. doSa ane karmanA kSayathI madhyasthapaNe varyo jA. AtmaguNono pUrNa prakAza 9. satkArya karavAmAM pramAdI na thA. thAya che. 10. sahana karatAM zIkha, bIjAno 21. bhAI! AvA kramanI upakAra kara. ArAdhanAthI adhyAtmavikAsa 11. khoTo dekhAva choDI de. kema na thAya? jarUra thAya. to 12. vilAsItAne dUra kara. have tene aMgIkAra kara. rahe. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna * sarvotkRSTa zuM che? 1. sarva padArthomAM uttama AtmA. 11. saunA sukha karatAM siddhanuM 2. sarva vratomAM brahmacarya. sukha. 12. sarva devomAM vItarAgadeva. 3. sarva vidyAomAM adhyAtma vidyA. 13. kathanapaddhatimAM anekAMta. 4. sarva AtmAomAM paramAtmA. 14. badhA jJAna karatAM uttama kevaLajJAna. 5. sarva tapamAM dhyAna. 6. sarva karmomAM mohanIya. 7. sarva kaSAyomAM lobha. 17. sarva ciMtanomAM AtmaciMtana. 9. 8. sarva nokaSAyomAM kAma (veda). 18. sarva dhyAnamAM zukaladhyAna. 19. traNa upayogamAM zuddhopayoga. 10. traNa guptiomAM manogupti. 20, pAMca gatiomAM paMcamagati, dasa dharmomAM kSamA. * saMkSipta prakIrNa bodha 1. tattvano virodha karIza nahIM. 6. 2. jJAnano virodha karIza nahIM. 3. saMyamano virodha karIza nahIM. 4. saMyamIno virodha karIza nahIM. vrata pratye dveSabhAva ANIza nahIM. 5. 15. guruomAM AtmajJAnI guru. 16. ziSyomAM vinayI ziSya. 7. 8. --- deha pratye mamatA karIza nahIM. dehAdhIna buddhivALAne jJAnI mAnIza nahIM. kapaTInA sarvaguNo naSTa thatA hovAthI kapaTI kadApi thaIza nahIM. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna - 9. AtmAno paramArthadharma 16. lokadaSTi karIza nahIM. parAdhIna mAnIza nahI. 17. ekAMtavAsanI bhAvanA choDIza 10. parAdhIna buddhivALo thaIza nahIM. nahIM. 18. tenA abhAvamAM sanzAstra vA 11. jJAnInAM vacanomAM zaMkA - satsaMgane choDIza nahIM. ANIza nahIM. 12. tArI samajamAM na Ave tethI 0.50 19. anAtmabhAvamAM rAcIza nahIM. asatya che ema mAnIza 20. AtmavizvAsane choDIza nahIM. nahIM, kAraNa te vacanonI 21. dhyeyanuM vismaraNa karIza nahIM. apekSAthI tuM ajANa cho.. 22. guNInA guNone avagaNIza 13. vAcAjJAnathI saMtuSTa thaIza nahIM. 23. avinayI thaIza nahIM. 14. upayogazUnya kriyAthI saMtuSTa thaIza nahIM. - 24. ADaMbarI thaIza nahIM. 15. sAdhanAmAM vIrya gopavIza 25. ahaMkArI thaI potAne nahIM. sarvotkRSTa mAnIza nahIM. sUtrAtmaka bodhavacano 1. jJAna pAma. 7. apadhyAna vAra. 2. zraddhA dhAra. 8. daDhatA dhAra. 3. mamatA mAra. 9. AtmA sAca. 4. dhIraja rAkha. 10. mohane vidAra. 5. samatA sAra. 11. AzA tyAga. 6. mAnane bhAMga. 12. svAdhyAyamAM lAga. nahIM. J- 8 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jIvata-vijJAna 13. AtmAmAM rAga. 26. prajJAne dhAra. 14. paradravyothI virAga. 27. paramAtmAne pAma. 34. asaMyamathI lAja. 28. moTo zatru che kAma. 15. madanane mAra. 29. nijasvarUpamAM virAma. 16. mokSamArgamAM cAla. 30. zuddhAtmA sukhanuM dhAma. 17. tattvamAM rAca. 31. satsaMga te ja ThAma. 18. ALasane tyAga. 32. tattvadRSTine pAma. 19. kubuddhine kApa. 33. svarUpazuddhi te ja kAja. 20. manane AtmAmAM sthApa. 35. ajJAnamAM dIvAsaLI cAMpa. 21. dharmArAdhanAmAM gAja. 36. aviveka te ja pApa. 22. nijasvarUpa ja sAca. 37. Apta te ja bApa. 23. nijadoSane mApa. 38. AtmavIryane uchALa. 24. paradoSane visAra. 39. AtmAne ja potAno jANa. 25. saMyamathI sAja. 40. bodhi-samAdhi te ja mAruM rAja. * sAdhakopayogI vacanamauktiko 1. sadgurunI mudrAmAMthI pravahatI 6. rUDI rIte dharma karavAno kALapavitratAne avadhAro. yuvAvasthA. 2. ghaDIe ghaDIe prabhu-guru-saMtanuM 7. mokSamaMdiranuM dvAra vinaya che. smaraNa karo. 8. jagata-bhagatanI dRSTi bhinna 3. mAruM mAruM (mamatva) kare, bhinna hoya che. te mare. 9, "atibuddhi' e kubuddhino ja 4. tAruM tAruM (prabhunuM) kare, te tare. eka prakAra che. 5. bhaktinA be putro-jJAna ane 10. tevI buddhi mokSamArga avarodhaka vairAgya. che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna thAya. 11. mAge tenI Aghe, tyAge tenI 21. saMga tevo raMga pAse. 22. lokane mUkavA de poka. 12. sAdhakanA traNa zatru : vera, pApa 23. upavAsanuM ajIrNa te krodha che. ane abhimAna. 24. jJAnanuM ajIrNa te 13. vrata-tapano rAjA brahmacarya che. abhimAna che. * 25. ciMtA citA samAna che. 14. kama khAnA, gama khAnA, nama rada ciMtana svarga-mokSanuM dvAra che. jAnA, apane meM masta rahenA, 2 7 ciMtA karavAthI karmano baMdha sabase prema karanA. 15. nirmaLa thayeluM jJAna jyAre sthira 28. ciMtana karavAthI cittazuddhi thAya. thaI jAya tyAre tene dhyAna kahe 29, bodha supAtre saphaLa thAya. 30. AtmajJAna te ja sAcuM 16. kRtaghatA jevuM bIjuM koI pApa jJAna che. nathI. 31. je AtmAne jANe che te samasta 17. dRSTi tevI sRSTi vizvane paNa gauNapaNe jANe che. 32. "merA hai so jAve nahIM, aura 18. bhAva tevAM bhava jo jAve so merA nahIM.' 19. mati tevI gati 33. apAtra jIvane Apelo bodha 20. gharAka joIne mAla dekhADAya prAya: vyartha jAya che. tema pAtratA joIne bodha 34. saguNo e ja mahAtmAonuM apAya. sAcuM dhana che. i J. 10 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna - saMta-saSNunuM svarUpa ane mAhAbhyA * sAcA saMtanuM svarUpa 1. saMta saMta ja che. 14. saMta zAMti ane samAdhAnanA 2. saMta sAdA che, saMtoSI che. puraskartA che. 3. saMta sahaja che, saraLa che. 15. saMta sajjanonA 4. saMta supratItavaMta che. ziromaNi che. 5. saMta svAnubhUti sahita che. 16. saMta kramazaH samasta vizvanA 6. saMta niHspRhI che. ziromaNi (siddha) banI 7. saMta samatAnA dhAraka che. jAya che. 8. saMta sAmAnya sAdhakone 17. saMtanI saMpUrNa ane sAcI zaraNarUpa che. oLakhANa thavA mATe saMtamAM sajajanatA sAtizaya sapuruSArtha joIe. svAbhAvika che. 18. satamAM niSThA, sajjanasaMgati, 10. saMtane sarvAtmamAM sabodha, sazraddhA, sadvicAra samadaSTi che. ane sthiratAnA abhyAsathI 11. saMtane sadabodhamAM saMta thaI zakAya che. sthiratA che. 19, sAMta saMsAradazAvALA, 12. saMta zAMtasvabhAvI che, sAtizaya-guNasaMpana, zAMtipriya che. samAdhinA svAmI 13. saMta sAcA sAdhakonI evA saMtanuM sAcuM zaraNuM caraNaraja che!! amane prApta thAo. * sAMta = Asabhavya = alpa saMsArI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna) * namaskAra ho tattvajJAnIone ! [hAthanoMdhanA AdhAre) namaskAra ho saMyamatapadhara zrI guruone! vividha vicitratAthI vyApta evA A jagatane jeoe potAnI dRSTimAMthI adazya karyuM ane indriyo tathA mana vaDe agamya evA Atmatattvane jeoe nija sAmarthyathI pragaTa karyuM tevA A mahAsattvazALI sapuruSonA puruSArthanuM mAhAbhya varNavanAra ame te koNa? jayavaMta ho te satparuSo jeonAM jIvanacaritro bhaviSyanA bhavya AtmAone parama preraNAdAyI thayAM che. jJAnInuM alaukika svarUpa (hAthanoMdhanA AdhAre, svagata zailIthI lakhAyela che) 1. "A jJAnI che', (teNe mohano nAza karyo che.) 2. te jJAnavALo che, jJAnasahita che, tethI jJAnI che". 3. sAmAnya kathana karIe to sarva jIvo jJAnaguNanA dhAraNa karanArA hovAthI jJAnI che, paraMtu ahIM to samyagU zrutajJAnapUrvaka svasaMvedana jJAnathI jeoe AtmajJAna pragaTa karyuM che teone jJAnI kahIe chIe. 4. te nijAtmA sAthe prIti kare che - vikalpavALI dazAmAM. 5. te AtmA sAthe abheda upayogarUpe thaI AtmasukhanuM vedana kare che - dhyAnasamaya daramyAna nirvikalpa dazAmAM. 6. te potAnA saccidAnaMda svabhAvano daDha zraddhAnI che. 7. te dehamAM ekatvabuddhi karato nathI. 4-12 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna 8. te sarva anya daivyothI judA, jJAnAnaMdasvabhAvI potAnA svarUpane vAraMvAra nija upayogamAM bhAve che. 9. te, manamAM je caMcaLa taraMgo UThe che temane potAnuM paramArthasvarUpa mAnato nahIM hovAthI, te taraMgo anusAra vacana ane kAyAnI pravRtti prAye Adarato nathI. 10. te zraddhAmAM kiMcit mAtra paNa rAgano abhilASI nathI. 11. te satata AtmasmaraNano abhyAsa kare che. 12. te aMtara jAgRtine prAye cUkato nathI. 13. te sarva zakti vaDe rAganA prasaMgothI nivRtta thAya che. 14. te vAraMvAra upayogane aMtaramAM laI jAya che ane nijasvarUpane viSe sthira kare che. 15. te mitAhArI che. 16. te prayojana vinA bolato nathI. hita-mita-madhurasatyabhASI che. 17. te ahiMsAdi vratomAM niSThAvALo che. 18. te yathAzakti upavAsAdi tapamAM pravRtta thAya che. 19. te adhika guNInA guNomAM anurakta thAya che paraMtu durguNone dekhI koInA avarNavAda (niMdA) karato nathI. 20. te kSamAdhAraka che. 21. te potAnA svarUpane barAbara jANe che. para evA acetana padArthone potAnAthI bhinna jANI, bhinna mAnI, bhinna rUpe J-13. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta ja zraddhe che ane tethI parapadArthomAM rAga vaDe ekAkAra thaI jato nathI. 22. te Avo 'sva' eTale zuddhAtma svabhAva ane 'para' eTale acetana lakSaNavALo samasta padArthasamUha tene bhinna bhinna jANato thako, bhedajJAnanA baLa vaDe zuddhAtma svabhAvamAM potAnI zraddhAne ane potAnA upayogane joDavAnA niraMtara abhyAsa vaDe AtmabhAvanAne atyaMta puSTa kare che. 23. te dhairyavAna che, dharmaArAdhanAmAM utsAhI che ane zAstrano dRDha zraddhAnI che, kAraNa A ane pUrvokta guNo vagara dhyAnanI siddhi prApta na thAya to AnaMdano anubhava thato nathI; ane AnaMdanI siddhi arthe to jJAnIe potAnuM jIvana arpaNa karyuM che, tethI te krame karIne yathAzakti dhyAnanI siddhi vaDe AtmAnaMdane siddha karIne ja jaMpe che. * vartamAnakALanA saMto (sAdhakopayogI eka vyavahAru vizleSaNa) chellA so varSomAM ane AgAmI so varSomAM A duniyAmAM saMto tarIke oLakhAtI vyaktione mukhyapaNe uttarottara UMcI evI nIcenI cAra zreNiomAM vibhAjita karI zakAya : 1. saMtAbhAsI saMto H A vyaktio kharekhara to saMta che ja nahIM; paraMtu teoe to peTa bharavA mATe lokone phosalAvIne DhoMgapUrvaka veza dhAraNa karela che. AvI vyaktio potAne cAlAka mAne che ane koI vakhate moTI ziSyasaMkhyA paNa dharAve che; paraMtu pote bhavasAgaramAM DUbe che ane bIjAne paNa DUbADe che; kAraNa ke temanAmAM sAmAnya sajjanatAnA guNo paNa nathI. temanuM AkhuM -3-14 - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ) vyaktitva pApamaya ja hoya che! abhaNa, aMdhazraddhALu ane mukhyapaNe grAmyajanatAne teo aneka prakAranA khoTAM vahemo, maMtrataMtro AdithI ajJAnamaya ane bhayabhIta karIne potAnA sakaMjAmAM evI rIte jakaDI le che ke jethI teo sAmAnyapaNe temAMthI chaTakI zakatA ja nathI. AvA tathAkathita saMto dezanA, samAjanA ane dharmanA vidrohIo ane duzmano che. AvA DhoMgI dhutArAone kAyamI jAkAro ApavA mATe zikSaNa, saMskAra ane sevAmaya samAjasudhArakonI ApaNane tAtI jarUra che. ApaNe sau AvA prayatnomAM avazya sahabhAgI, sahayogI ane jAgRtapaNe preraka banIe. lokasaMto A zreNinA saMtomAM thoDA ghaNA aMzomAM dayA, kSamA, satya, premamaya vyavahAra Adi guNo hoya che. teo lokasevA ane dharmapracAranA kAryo paNa kare che. paraMtu teone haju zuddha caitanyano bodha prApta thayo nathI; jethI karIne dehathI bhinna evA paramatattvanI sAdhanA temanA jIvanamAM udaya pAmI zakatI nathI. teo thoDo ghaNo puNyasaMcaya kare che ane temanA Azrito paNa kaMIka zubha gatine pAme che. A saMtomAM matAgrahI ane sAMpradAyika saMtono paNa samAveza thAya che. AmAMnA ghaNA saMto potAnA saMparkamAM AvatA tattvajijJAsuone sAcA saMto pAse jatA roke che, je jANatA ke ajANatAM temane potAne tathA te jijJAsuone moTA geralAbhanuM kAraNa bane che. 3. sAdhaka-saMto : A mahAtmAomAM upara kahyA tevA aneka saguNo vizeSa mAtrAmAM hoya che. vaLI teone zuddha AtmatattvanA bodhanuM saubhAgya paNa prApta thayuM hoya che. teo i J. 15 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna 4. pramANikapaNe, vAraMvAra Atma-anusaMdhAnano abhyAsa paNa kare che. paraMtu haju temanI samuccaya kSamatA eTalI paripakva thaI nathI ke jethI teo mohagraMthino bheda karI zake. jo teo potAnI AvI sAcI dizAnI sAdhanA cAlu rAkhI zake to teone have pachInI uttama evI cothI zreNimAM thoDA kALamAM avazya praveza maLI zake che. siddha' saMto : A AtmasAkSAtkAra-saMpanna mahAna dharmAtmAo. che. niHzaMkatA, nirbhayatA, vizvaprema, niHspRhatA, sahaja prasannatA ane avAranavAra aMtarmukha vRtti temanA jIvanamAM pragaTe che. AmAM vaLI jo temane suyogya vANIno yoga banyo hoya to apUrva, prabhAvazALI ane suyogya ziSyonA hRdayane pulakita karI temanA ajJAna-aMdhakArano nAza karavAnI kSamatAvALI anubhavavANIno pravAha temanA vyaktitvamAMthI nIpaje che. suyogya sAdhako tevA nirmohI, mahAjJAnI ane yogInA sAnnidhyathI viziSTapaNe lAbhAnvita thAya che. AvA saMto A sRSTinuM uttamottama bhUSaNa che; ane puNyavaMta sAdhakone parama zaraNarUpa che. A zreNine prApta thayelA saMto, A duniyAmAM AMgaLInA veDhe gaNI zakAya teTalA ja hoya che. temane aMtaHkaraNapUrvakanA namaskAra ho! namaskAra ho! ka vividhalakSI svataMtra mudAo mokSamArgamAM, upadeza mAtra sAMbhaLavA karatA pratyakSa sapuruSanA jIvanamAMthI vadhu bodha maLe che. paramArtha pAmavA mATe te preraka ane vadhAre upayogI che. J-16 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jIvata-vijJAna ) sadguru AtmajJAnI to hoya ja. uparAMta teo ghaNuMkharuM mahAjJAnI, lokottara ane saMyamI mahApuruSa hoya che. hRdaya pavitra nathI eTale puruSanA guNonI oLakhANa thatI nathI; ane oLakhANa na thavAthI Azraya thato nathI. sAdhake sapuruSano nizcaya ane Azraya banne karavA mATe, avazya satpAtratA prApta karavI joIe. - satpaSano "Azraya' karavA mATe cAritraguNanA vikAsanI mukhyatA kahI che; jayAre puruSanA nizcayamAM jJAna ane zraddhA guNanA vikAsanI mukhyatA kahI che. aneka vidyAonA jeo jANanAra che, adhyAtmavidyAnA jeo pAragAmI che, aneka sadgaNonA jeo bhaMDAra che ane chatAM sarva jIvo ane khAsa karIne dharmapremI jIvonA jeo 'dAsa' che tevA alaukika mahApuruSo, ApaNA ajJAna-aMdhakArane TALIne ApaNane samagra jIvananA temaja adhyAtmanA sAcA paMthe prayANa karAvo! temane pharI pharI namaskAra ho!! sadgurunI oLakhANa, sadguruno bodha ane sadgurunuM sAnnidhya - A badhAM mumukSunA kalyANa mATenAM sarvottama sAdhano che; ema jJAnI puruSoe potAnA anubhavathI kahyuM che. saMto bhagavAnanA sAcA saMdezavAhaka "TapAlI che. teoe ahaMno nAza karI prabhunuM dAsatva aMgIkAra karyuM che, jethI teo sAcI prabhutA pAmyA che. A kAraNathI zAstromAM temane bhagavAnanA laghunaMdana kahyA che. ' . - 10 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta doSa strImAM nathI, paNa ApaNI dRSTimAM che. sadguruvacananA bodharUpI aMjanane je barAbara AMje, tene sarvamAM 52mAtmA ja dekhAya che ane dehadaSTi ane viSamadRSTino krame krame nAza thaI jAya che. - vyavahAra - gurugamanI prApti zrutajJAna dvArA, sadgurubodha dvArA ane sadgurunizrA dvArA ema aneka prakAre thaI zake che. sAmAnya nizcaya gurugama, e AtmajJAnI guru dvArA batAvela zuddhAtmA-jJAyakanA lakSarUpa che ane te svayaM to savikalpa che; paraMtu tenA abhyAsanI paripakvatAthI, anubhava prApta thatAM je nirvikalpa samAdhi pragaTe che te sAkSAt 52mArtha-gurugama che; jene nirvikalpa bhAvasudhArasa paNa kahI zakAya che. sAcA saMtanA jIvanamAM abhimAna hotuM nathI. namratArUpI guNanA 5ramArtha-prAgaTyathI sAcA sukhano tene anubhava hoya che, jene uttama vinaya athavA parama vinaya kahe che. saMta-sadguru ane paramAtmA pratye kathaMcit ekasarakhI buddhi rAkhavI joIe; kAraNa ke te badhAmAM zuddhatva to pragaTyuM ja che. AvI, rUDA sAdhakanI mAnyatA ane prayatna hoya che. yathA (i) paDI paDI tuja padapaMkaje, pharI pharI mAguM eja; sadguru saMta svarUpa tuja, e dRDhatA karI de ja. zrImad rAjacandra .J-18. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAta (ii) 'sAhiba saMta kachu aMtara nAhI; sAhiba kA ghara saMtana mAMhI.' * (mahAtmAzrI kabIradAsajI) mahApuruSanA jIvanamAM mAtra zAstrajJAnanI mukhyatA hotI nathI; paraMtu anubhavajJAnanI mukhyatA hoya che. temanI divya ane preraNAdAyaka vANI sAmAnya pAtratAvALA jIvane paNa jagADI de che; te temanA vyaktitvanA UMDANamAMthI sahajapaNe sphure che ane zAstranAM gUDha rahasyonuM paNa sarvAMga samAdhAna karavAmAM sAmarthyavALI hoya che. AtmatvaprApta puruSone, temanI mudrAne ane temanA cAritranA prasaMgone vAraMvAra apUrvatA lAvIne yAda karavAM. saMtanAM mukhya lakSaNo pAMca gaNI zakAya : (1) niHspRha, niSpApa ane nirbhaya, (2) AtmajJAnI (3) vizvapremI, (4) paropakArI ane (5) apUrva zAMtivALA. saMtaM suzAMta satataM smarAmi; bhavAbdhi poteM zaraNaM vrajAmi. satsaMganI upAsanA daramiyAna, dRSTivAna sAdhakane sadgurunA bodhamAMthI jeTalI preraNA ane mArgadarzana maLe, tenA karatAM anekagaNuM mArgadarzana temanA samAgamathI, temanI samasta jIvanacaryAnuM avalokana karavAthI maLe che. mATe temanA bodha karatAM temanA sAnnidhyano vadhu khapa karavo. - 19. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna jJAnI puruSanAM vyaktitvanA aneka sudaDha pAsA che; chatAM temanuM sauthI baLavAna pAsu che temano akhaMDa samatAbhAva, samatAmAM rahevAno temano AzcaryakAraka satata udyama. jJAnIo duniyAnI vaibhavazALI vastuonI jhAkamajhoLathI prabhAvita thatA nathI. bhagavAnanI nAnI kopI - nAnuM svarUpa - te saMta ane sadguru che. temane bhagavAnanA laghunaMdana - miniature copy - kahe che. yugapradhAna AcAryo, sadguruo ane tevA mahApuruSonuM vyaktitva bahumukhI hoya che; arthAt teo jJAnI che, bhakta che, yogI che, vidvAna che, kavi che ane samAja para atyaMta prabhAva pADanArA paNa che. guNagaNanA bhaMDAra che. saMtonuM jIvana sahaja, saraLa ane sAduM hoya che. temanA puNyaprabhAvathI je kAMI dAnAdi Ave che, te samAjanA ane dharmanA utthAna mATe ja vaparAya che. mATe saMto, vizeSa prayatna karyA vagara paNa uttama ane paropakAranA kAryonuM sahajapaNe nimitta bane che; kAraNa ke temanA jIvanamAM svArthano abhAva hoya che ane satyanuM ja anusaraNa hoya che. - AtmasAdhanA satsaMganI upAsanA ane bhakti - A bannene AtmakalyANanA zreSTha sAdhano gaNI zakAya ema bhAratIya sAMskRtika sAhityanA avalokanathI nakkI thaI zake che. "kariSya vacanaM tava" e pramANe Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna arjunanI mAphaka 'tamArAM kahyA mujaba ja huM mAruM jIvana have jIvIza' ema jo sAdhaka karI zake to ja tenuM kharuM kalyANa thaI zake. jema jema supAtra ziSya sadgurunA tattva bodharUpI bANothI vIMdhAto rahI tene AtmasAt karato jAya che, kusaMskArono nAza karIne susaMskArone saMsthApita karato jAya che ane temanA divya sAnnidhyathI prabhAvita thato jAya che tema tema tenA moharUpI baMdhano tUTatA jAya che, svamatikalpanAno vinAza thaI jAya che, apUrva AjJAdhInapaNuM pragaTe che ane koI eka divya paLe temanI pUrNa kRpAnuM avataraNa thatAM tenI mohagraMthino vyuccheda thaI jAya che ane te dhanya dhanya banI jAya che. alabatta, A lAMbA samaya daramyAna tenA satyaniSThA, zraddhA, dhIraja, viveka, ekAgratA ane AjJApAlananI aneka kasoTIo thAya che. AvI aneka pratikULatAone pAra karIne A badhA guNo 'vardhamAna' thaI tene uttama phaLa Ape che. guru-ziSyanA adbhuta, alaukika ane pavitra saMbaMdhanI jo yathAyogya upAsanA karavAmAM Ave to te ziSyane alpakALamAM unnata padanI prApti thaI zake che. thoDAM paurANika ane aitihAsika dRSTAMtonuM saMsmaraNa karavAthI A vAta pAkI thaI jaze. rAma. arjuna zabarI ane hanumAna ..... vyAsa J-21. vasiSTha zrIkRSNa zrIrAma nArada Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna janaka ................ .............. aSTAvaka parIkSita ........................................... zukadeva gautama svAmI............................ mahAvIra bhagavAna mahAdeva desAI... ................... mahAtmA gAMdhIjI chatrapati zivAjI............................. samartha svAmI rAmadAsa mahArAjA kumArapALa ...................... AcArya hemacaMdrAcArya vivekAnaMda ...........zrI rAmakRSNa paramahaMsa laghurAjasvAmI...................... zrImad rAjacaMdra svAmI cidAnaMda .................. svAmI zivAnaMda - - - - - - - - - - - 1 J- Res Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -na jIvata-vijJAna ke tIrthayAtrA : eka AdhyAtmika mArgadarzana bhUmikA : tIrtha ane tIrthayAtrAnuM mahattva jagatanI badhI sAMskRtika paraMparAomAM jovA maLe che, paraMtu bhAratIya paraMparAomAM tenuM vizeSa mAhAbhya che. ApaNA dezanA dareke dareka khUNAmAM patharAyelAM maMdiro, masjido, gurudvArAo ane prAcIna, uttega pratimAo A vAtanI pratyakSa sAkSI pUre che. tIrtha zabdanI utpatti tU dhAtu uparathI thayelI che ane jenA vaDe saMsArasAgara tarIe tenuM nAma tIrtha ema vyutpattithI artha thAya che; yathA - tIrcata mana vA. joke saMsArasAgara taravAnuM nizcayasAdhana to AtmajJAna ane AtmasaMyamanI sAdhanA ja che; to paNa AvA zuddha bhAva utpanna thavA mATe jJAnI puruSoe yogya dravya - kSetra - kALa ane bhAvanI sAmagrIne mAtra sahakArI ja nahIM paNa preraka ane pratyakSapaNe upakArI mAnI che. A siddhAMtane dhyAnamAM laIne pUrve thayelA dRSTivAna AcAryoe tIrthakSetronA nirmANa ane suvyavasthA dvArA sAmAnya sAdhakane paNa navInatA, zAMti, prAkRtika sauMdarya ane pavitratAne pamADavAmAM madada karI che. tIrthono mahimA : AdipurANa, nirvANabhakti, jJAnArNava, gomaTTasAra, kalpasUtra, Avazyaka niryukti vagere aneka prAcIna zAstromAM vividha rIte tIrthakSetrono mahimA batAvyo che. joke koI bhUmi pote to pavitra hotI nathI, paraMtu jyAM jyAM tIrthakaro, RSi-munio, nigraMtha Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna AcAryo ane tapasvI puruSoe janma dhAraNa karyo, dIkSA lIdhI, jJAna - dhyAna - tapa - samAdhi - yogAdi vaDe potAnA AtmAne parama pavitra banAvyo, te te sarva sthAno temanA saMsargathI pavitra thayelAM hoya che. AvAM punita sthAnomAM javAthI ane sAdhanA karavAthI tyAMnA pavitra paramANuonI ApaNA upara asara thayA vinA rahetI nathI. jevI rIte hoTala-sinemA-nATaka vagere sthAnomAM javAthI raMga-rAgakhAna-pAnanA vicAro Ave che tema daSTivAna vivekI puruSone AvAM tIrthomAM javAthI tyAM jemaNe sAdhanA karI che tevA pavitra puruSonAM pAvana caritronuM smaraNa thAya che ane temanI jJAna-dhyAnanI daDhatAnuM, temanI sahanazIlatAnuM, temanA parama samAdhibhAvanuM ane alaukika AtmaparAkramanuM mAhAbhya dRSTimAM AvatAM temanA pratye parama ullAsabhAva Ave che. Ama, purANapuruSonA pAvana pAdAraviMdamAM sAcI bhakti pragaTa thavAthI sAttvika guNo AvirbhAva pAme che ane viziSTa puNyasaMcaya svayaM thAya che. tIrthayAtrA karavAnI yathArtha dRSTi ane vidhi : joke dareka Astika jijJAsu vyaktine tIrthayAtrA karavAno ekasarakho adhikAra che chatAM jenAmAM paramAtmA pratye viziSTa bhakti hoya ane spaSTapaNe potAnA AtmakalyANanI viziSTa dRSTi hoya tevA puruSone tIrthayAtrAthI ghaNo ja lAbha thAya che. sarakhA vicAranI 30-40 vyaktio, moTara-basa dvArA nakkI karelA krame, koI vizeSa saMta-bhaktanA samAgamamAM yAtrA kare to temAM pavitra bhAvono savizeSa anubhava thAya che. ocho sAmAna, sAduM bhojana, vastu vinA calAvI levAnI taiyArI, A badhuM saphaLa 1 4- 24 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ) yAtrA pravAsa mATe Avazyaka che. beTarI, loTa, cappa, dorI tathA taiyAra sUko nAsto sAthe rAkhavAthI samayano bacAva thAya che, cokhkhAI jaLavAya che ane rAtri-bhojanatyAgano krama sacavAya che. ApaNAM tIrtho svaccha rAkhavA mATe ApaNe avazya prayatna karavo joIe. gaMdakI na thAya enI khAsa kALajI rAkhavI joIe. tIrthanA vyavasthApako ane karmacArIgaNa sAthe AtmIya, udAra ane vinayavivekapUrvakanuM vartana rAkhavAthI sarvatra zAMti, saMpa ane premamaya vAtAvaraNa sarjAya che ane sAdhanAmAM gati maLe che. dainika ArAdhanAkramamAM dareke moDAmAM moDuM pa-30 vAgye prAtaHprArthanAmAM joDAvuM joIe. nitya darzana-pUjana-satsaMga savAre niyamita karavA ane bapore svAdhyAya tathA sAMje sAyaMkALa - vandanamAM hAjara thaI javuM. A uparAMta, cAlatI base bhajana - dhUna - pArAyaNa vagerenuM evI rIte Ayojana karavuM ke ArAmanA amuka samaya sivAya moTA bhAgano samaya ArAdhanAmAM vIte. ardho ke eka kalAka sAmUhika mauna ane dhArmika padonI aMtakaDInuM Ayojana karavAthI samayano suMdara rIte sadupayoga karI zakAya che. je tIrthomAM bhagavAnanAM aneka darzana karavAnAM hoya tyAM darzana mATe eka ke be samUhamAM (GroupmAM) javuM, jethI koI agatyanA darzana chUTI na jAya. tIrtha viSe pahelethI sAMskRtika ke aitihAsika mAhitI meLavelI hoya to saune darzana karatI vakhate te mAhitI ApatA javuM jethI te te mahAtmAo, munIzvaro ke tIrthakaronA cAritranuM smaraNa thavAthI ane mAhAtya samajAvAthI bhAvo ullalIta pariNAmavALA thAya. J - 25 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ) ghaNAM tIrthonI yAtrA jaladI karI levI evuM dhyeya rAkhavAnI jarUra nathI. bhale thoDAM tIrthonI yAtrA thAya paNa zAMti ane bhAvavizuddhi jaLavAya e hetu lakSyamAM rAkhavo. laukika dRSTie yAtrAnuM kada ane siMkhyA agatyanAM che, tAttvika dRSTie sarvatomukhI AtmakalyANa sadhAya e dhyeyanI mukhyatA che. vizuddha ane ananya bhAvo sahita prabhunI bhakti karavAthI, vivekI puruSone Atmavizuddhino amUlya avasara AvI yAtrAomAM avazya maLe che. tethI Aloka-paralokanI icchAothI rahita thaIne maraNastavanano abhyAsa mumukSuo yAtrA daramiyAna vAraMvAra kare che. udezya ane phaLazruti H . zuddharatnatrayarUpa tIrthane prApta karavuM e tIrthayAtrAno udezya che. dhAMdhaliyA ane vyasta zaherI jIvanamAM rahIne zAMtabhAva prApta karavo vikaTa che. tethI vivekI sAdhako zAMtinI prApti mATe avAranavAra tIrthayAtrA yoje che ane nIcenA mudAone dhyAnamAM rAkhyA kare che : 1. vyasta vyAvahArika jIvanakramathI dUra thavuM. 2. dhanano lobha ghaTADavo. 3. dAnadharmamAM pravartavuM. 4. saMta-mahAtmAono paricaya prApta karIne temanA jIvanamAMthI divya jIvana jIvavA mATe preraNA meLavavI. 5. zArIrika agavaDa veThavAno abhyAsa karavo. 6. ghaniSTha dharmamaya jIvana jIvavA mATenI pUrvataiyArI karavI. 7. ekAMta zAMta vAtAvaraNamAM bhakti-ciMtana-manana bhAvanA karavAM. i J26 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ) 8. maitrI vagere bhAvanAnuM poSaNa rAkhavuM ane niMdA IrSAne tilAMjali ApavI. 9. khoTI Tevo choDIne upayogI niyamo grahaNa karavA, jethI jIvana vyavasthita ane niyamita bane. Ama, jyAre ApaNe tIrthayAtrAmAM joDAIe tyAre AvAM tIrthabhramaNathI bhavabhramaNa maTe che, tIrthanI rajathI karmanI raja UDI jAya che, tIrthamAM saMpatti vAparavAthI AtmAnI akhUTa saMpatti utpanna thAya che ane prabhunA paganI sAcI pUjAthI jagatanA jIvo vaDe pUjya banI javAya che, ema pUrvAcAryoe kahyuM che. zuM ApaNe AvuM uttama phaLa nathI icchatA? arthAt AvuM phaLa jo iSTa che to avazya tIrthayAtrA vivekapUrvaka karavAno niyama laIe. OM zAMtiH J- 20 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna - prakIrNa bodha * dharmaArAdhanAnI bhAvanA (hAthanoMdhanA AdhAre-svagata) 1. AtmajJAnI mahAtmAonA satsaMgane icchuM chuM, evuM chuM. chApAthI ke maMdiramAMthI ke patrikA dvArA, sapuruSanA AgamananI jANakArI meLavI temanAM pravacana-svAdhyAya bhaktino lAbha levA mATe nokarI-dhaMdhA, abhyAsa Adi kAryonA samayane paNa anukULa banAvuM chuM; eTale ke I Adjust Myself to Their Timings. 2. svAdhyAyano niyama rAkhuM chuM - ochAmAM ochI 15 miniTano. 3. bane tyAM sudhI bhagavAnanA darzanano lAbha laI manane temanA guNonA smaraNathI pavitra banAvuM chuM. 4. avakAzanA samaye pustakAlayamAM vAMcuM chuM. 5. ravivArano (rajAno) savArano 11-00 vAgyA sudhIno ane 2-00thI 4-00 sudhInA baporanA samayano jIvanadhyeyanI siddhi arthe avazya upayoga karuM. 6. ravivAre moDo UThuM nahIM. 7. huM dehathI yuvAna chuM tema jIvanadhyeyanI sAdhanAmAM paNa yuvAna chuM. ArAma ke ALasane AdhIna thaI mArA puruSArthamAM maMdatA ANuM nahIM. 8. jIvanamAM sarvatra sAdagI apanAvuM chuM - AhAramAM, vastramAM, kolejamAM, dukAnamAM, pagarakhAmAM, vALa oLavAmAM. bhapakAdAra kharcALa zrImaMta mitrothI aMjAI jAuM nahIM. ativAcALa, .- 28 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ) vilAsapriya ane baNagA phUMkanAranI mitratAne AdarUM nahi. teno saMbaMdha dhIme dhIme ocho karI nAkhuM. gAMdhIjI, zrImad rAjacaMdra ane ravizaMkara mahArAjanI sAdagIne svIkAruM chuM. 9. badhAya samayano sadupayoga karuM. vekezananA divasono upayoga kevI rIte karavo tenuM kramabaddha TAIma-Tebala banAvuM. je vaDe mArAmAM sadAcAra, vinaya, paropakAra, dayA, dharya, zista, tattvajJAna ane sahanazIlatAno udaya thAya te prakAre mArA phAjala samayano upayoga karuM. 10. basamAM, rIkSAmAM, relagADImAM, basasTopa upara, maLavA janAranA veiTIMga rUmamAM, jyAre ekalo pharavA jauM tyAre, rastAmAM cAlatI veLAe, sAMjanA vakhate, loko poLa ke zerInA nAke gAmanA gapATA mAratA hoya tyAre, ema bane teTalA badhA samayano saddhapayoga karuM. 11. sAmAjika kAraNa ke evA khAsa prasaMga vinA sinemA-nATaka jouM nahIM. 12. jIvana-ghaDataranI, jIvana nirmANanI ane ucca Adarza pramANe jIvavAnI preraNA maLe tevA prasaMgomAM - satsaMga - pravacana - bhajana - saMkIrtana - bhAvanA - pUjA vageremAM vakhatovakhata jAuM. jyAM AtmakalyANano spaSTa mArga batAvavAmAM Ave ane mana nirmaLa thaI prabhupremamAM drave, athupAta thAya, svara avarodha thaI jAya, romAMca thAya - AvI jagyAoe ane prasaMgoe niyamita hAjarI ApI te bhakti-svAdhyAyamAM avazya manane joDuM. AvuM sthAnaka dUra hoya ane basanA paisAnI ke sAyakalanI i J. 29 : Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna sagavaDa nA hoya to ardho kalAka vahelo nIkaLIne cAlato jAuM. vAraMvAra jIvanadhyeyane najara samakSa lAvuM chuM; jethI jIvananI caryA te dhyeyane anurUpa banI rahe. * vaividhyapUrNa svataMtra muddAo jagatanA manuSyone duHkha ane durgatimAM paDatA bacAvIne, sukhazAMti ane sugatimAM laI jAya tenuM nAma dharma che. mAtAnI jema te haMmezAM ApaNuM rakSaNa kare che. bAkI bIjA badhA mAtra bAhya lakSaNothI oLakhAtA - hiMdu, musalamAna, khristI, jaina, pArasI, zIkha Adi - to saMpradAya che. sAmAjika saMgaThana, suvyavasthA ane naitika mUlyonI jALavaNI mATe te badhA upayogI banI zake; paNa tyAre ja ke jyAre temano svIkAra udAratAthI ane anAgrahapaNe karavAmAM Ave tyAre. jo temanuM grahaNa durAgrahapaNe ane jhanUna sahita saMkIrNatAthI thAya to, teo sAcI AdhyAtmika unnati karavAmAM upayogI thaI zakatA nathI; babbe vyaktigata ane sAmUhika stare vera-jhera ane arAjakatAnuM kAraNa bane che. cAturmAsa daramyAna, sAdhu-saMto sthiravAsa kare che. teo eka ja sthaLe rahe to temanA satsaMgano satata lAbha sthAnika lokone maLI zake che. A kAraNathI cAturmAsa daramyAna temaja anya samaye parvonuM Ayojana karIne satsaMga, vAMcana, bhakti-pUjA, niyama-vratonuM grahaNa karIne bhAvapUrvakanI upAsanA dvArA mAnavabhavanI sAcI saphaLatAno vizeSa puruSArtha karavo joIe. - 30 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta * dareka AtmArthI jIvane guNo pratye bahumAna hovuM jarUrI che. anya satpuruSonA pragaTa thayelA guNo pratye pramoda ane bahumAnanI bhAvanA jene pragaTa thatI nathI, te kharekhara guNono cAhaka che ke nahi tema teNe pote ja potAnA AtmAne pUchavuM. vinayavAna thaI guNI satpuruSono saMga karavo yogya che. jethI krame karIne potAne paNa tevA guNa pragaTe. yathA mokSamArgasya netAraM bhettAraM karmabhUbhRtAm / jJAtAraM vizvatattvAnAM vande tadguNalabdhaye // sarva jJAnI puruSono kahevAno abhiprAya eka che ane sarva ajJAnI puruSono kahevAno abhiprAya bhinna bhinna che; kAraNa ke pahelAne vastunA nirNaya sahita svAtmAnubhUti che, jyAre bIjAne te baMneno abhAva che. - paramaprajJAvaMta, mahAmahimAvaMna AcAryoe jyAM ema upadezyuM ke jJAnamAtrathI ja baMdhano nirodha siddha thAya che tyAM, te jJAnathI abhiprAya che ke je jJAna karmabaMdhanAM kAraNone apavitra, AtmasvabhAvathI viparIta ane duHkhanAM kAraNorUpa jANI tenAthI nivarte che. AthI ema siddha thayuM ke 'jJAnakriyAnmyAM mokSaH' e zAstravacanane ja atre AsravothI nivartavAne samartha evA jJAnanuM svarUpa batAvyuM. je jJAna AsravothI nivartatuM nathI te jJAnane satpuruSoe paramArtha jJAna kahyuM nathI ema jANIe chIe. satpuruSanI oLakhANa na thavAmAM nIcenAM kAraNo mukhyapaNe gaNI zakAya : ---31 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna 1. sAdhakamAM hajI tIvra mumukSutA utpanna thaI nathI. 2. mohanIya karmanI bahulatAne lIdhe susaMskAronI ane satpAtratAnI ochapa che. 3. pAMca indriyonA viSayomAM ghaNI Asakti che ane tevI AsaktivALuM jIvana jIvI rahyo che. prazna : satpuruSanI oLakhANa thaye, temanI AjJAnuM pAlana kema nahIM thaI zakatuM hoya? uttara H AnA kAraNo sAmAnyapaNe nIce prakAre samajI zakAya che H 1. pramAdane AdhIna thaI jaIne UMgha, ALasa, dharma pratye anAdarabuddhi seve che ane duniyAnA kAmo ghaTADato nathI. rAbetA mujabanA jIvananI TevomAM DhasaDAto rahe che. 2. pAMca indriyonA viSayanI lolupatAmAM rahyA kare che ane vairAgyabhAva keLavato nathI. 3. potAnA doSone niSpakSapaNe tapAsato nathI, kabUlato nathI ane kADhato nathI to sudhAraNA kevI rIte thAya? 4. draDha manobaLa keLavyuM nathI ane parAkramamAM pravartato nathI, jethI apUrva ane amUlya puNyayoga vItI rahyo che tenuM bhAna paNa rahetuM nathI. 5. potAnI samuccaya yogyatAnI nyUnatA; je saiddhAMtika satyo temaja gurugama dvArA samajavA yogya che. .J-32 - Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ) AtmA eTale divya jJAna, zAzvata AnaMda Adi aneka guNonA samUharUpa eka cetanamaya arUpI padArtha. bahuAraMbha (azubha) ane parigrahavALI pravRtti je kare che te niyamathI narakamAM jAya che. je jIva dharmAtmAnA doSo jagatamAM jAherapaNe pragaTa kare che te samyagadaSTi hoto nathI. jJAnI bhagavaMtonI anubhavavANI A jagatamAM zreya karanAra eka uttama vastu che, ema ame jANIe chIe. je jIva vAraMvAra huM "huM karato hoya te jIva ghaNuMkharuM ajJAnI hoya che. gRhasthanI sAdhaka avasthAne kathaMcit parAdhIna gaNavAmAM AvI rAme samyak prakAre anyAyano pratikAra karyo che, rAvaNane mAryo nathI.' - ema tattvadRSTithI jANo. jemAM ruci rahetI nathI temAM ghaNuM karIne lAMbo samaya pravRtti ke sthiti TakI zakatI nathI. * vedAMta AtmAne nitya mAne che. bauddhadarzana AtmAne kSaNika mAne che. vItarAga athavA nigraMthadarzana AtmAne nityAnitya mAne che. A duniyAmAM eka ja zeTha (prabhu) evA che ke jenA zaraNe jatA jIvone teo potAnA jevA ja banAve che. J- 33 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAta amuka hada sudhI dareka dharmamAM satyAMzo kahyAM che, paraMtu AgaLa jatAM aneka prakAranAM dArzanika matabhedo mAlUma paDe che. adhyAtmazailI ane siddhAMtazailI ekabIjAnI pUraka che; tethI temane e rIte ja samajavI joIe. jagatanA jIvone A zarIra potAnuM lAge che, kAraNa ke anAdi kALanA tevA viparIta saMskAra che ane satsaMga, sabodha tema ja tattvadaSTino abhAva che. vItarAgatA' e niSedhAtmaka zabda che; "samatA' te enuM vidheyAtmaka svarUpa che. AtmAne oLakhavAnI je bAhya nizAnI che tenuM nAma indriya kahevAya che. (AtmA = Indra) vyavahArathI jinezvara deva che ane nizcayathI nijezvara (potAno zuddha AtmA) deva che. jene vyavahAra-viveka pragaTyo nathI tene nizcaya viveka pragaTato nathI. je haThAgrahI hoya te jJAnI hotI nathIkAraNa ke haThAgraha karavAmAM kaSAya tIvra karavA paDe che, jyAre jJAnIne evA tIvra kaSAyano sadbhAva hoto nathI. ApaNe buddhipUrvaka dhana Adi jaDa padArtho sAthe atisaMbaMdha rAkhyo che ane tethI jaDa jevA thaI gayA chIe! * "samatA' zabdane ulaTAvIe to "tAmasa thAya. mATe tAmasane choDIe to samatAnI bhUmikA prApta thAya. i J. 34 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAna rAga-dveSa ane mohane ekabIjA sAthe gADha saMbaMdha che, teo paraspara ekabIjA u52 Azrita che. moha ghaTe to rAgadveSa DhIlA thAya ane rAga-dveSa ghaTADIe to mohanuM jora ochuM thaI jAya. 5ramArthathI vicAratAM, je kALamAM mumukSuo atyaMta ochA hoya ane satpuruSono duSkALa hoya te kALane kaliyuga kahyo che. * jo jIvanamAM du:kha, azAMti, bhaya, zoka A badhAMno gaNanApAtra anubhava thato hoya to jANavuM ke haju ApaNA jIvanamAM sAco dharma pragaTyo nathI. * duniyAnA manuSyo bahAranI sRSTi badalavA upara bahu ja bhAra mUke che; jyAre jJAnIpuruSa mukhyapaNe aMtaranI dRSTi badalavAnuM kahe che, je siddha thatAM krame krame sRSTi tene anurUpa thaI jAya che. * jeTalo utsAha ane taiyArI vyAvahArika maMgaLa-prasaMgomAM hoya che teTalo utsAha ane taiyArI mRtyu veLA rAkhI zake che, tevA jJAnIne mRtyu-mahotsava / samAdhi-maraNanI prApti thaI zake che. * jema ghuvaDonI sabhAmAM sUrya dekhanAra koI hotuM nathI, tema tathAkathita satsaMgamAM paNa sAcA bhAvarUpI netronA abhAvane lIdhe, yathArtha phaLanI prApti vaktAne ke zrotAne - koIne paNa thatI nathI. - kAMcana ane kAminI choDanAra mahApuruSa che; paNa kIrtino moha choDavo e tenAthI paNa vadhAre vikaTa che; kAraNa ke J-35 - Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna - te to AMkhothI dekhI zakAtI paNa nathI. tenI jALamAM bhalabhalA phasAI jAya che. ene jItavA mATeno saraLa upAya sagurunA caraNa samIpa rahIne sAdhanA karavI te che; jethI vinayopAsanA saheje saheje siddha thAya che ane lokeSaNA pharakI paNa zakatI nathI, ema jJAnIo kahe che. saMtoe ane bhagavAne manuSyanI jAti janmathI nahIM paNa karmathI nakkI thAya che, ema kahyuM che. nIcA kuLamAM janmelo manuSya paNa uttama kAryo karavAthI pUjya padane pAmI zake che. Ama, janmathI nahIM paNa karmathI jAti nakkI karavI. jema koI pacAsa lAkhano hIro bhIlanA hAthamAM AvatAM, te kAgaDAne uDADavAmAM tene pheMkI de che; paNa tethI karIne te hIrAnI kiMmata kaMI ochI thaI jatI nathI. te ja hIro koI jhaverInA hAthamAM AvavAthI tenI yathArtha kiMmata aMkAya che. A ja prakAre jagatanA sAmAnya manuSyo bhagavAnanA dharmane oLakhatA nathI, topaNa tenI zreSThatA to banI ja rahe che. bhagavAnanI ane saMtonI kahelI sarva vAto satya ane parama upakArI che, ema AstikyavAna ane vicAraka puruSo daDhapaNe mAne che. Ama karavAthI temane aneka kalyANaparaMparAonI prApti thAya che. syAdvAda vidyA (anekAnta - pAramezvarI vidyA, sApekSavAda) vaicArika udAratAnI dyotaka che. tethI tene kharekhara dhAraNa karanAra manuSyo paNa vizALa ane udAra vicAradhArAvALA hovA joIe. Ama hoya to ja temane sAcA syAdvAdI n 4 - 36 1 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta gaNI zakAya. udAramatavAdIpaNuM, e anekAMtavAdI hovAnI anivArya pUrvazarata che. sAcI anekAMtadRSTivALo manuSya kevo hoya? teno javAba ema che ke, potAnA duzmananA vicArone paNa samatApUrvaka ane dhIrajathI sAMbhaLIne temAM raheluM satya aMgIkAra karavAnI jenAmAM kSamatA hoya tene sAco anekAMtano upAsaka gaNI zakAya. samajyA vagarano dharma kare to alpa sAmAnya puNya baMdhAya, paraMtu dharmane nAme adharma kare to ghaNuM pApa lAge che (mAyAcAra, lobha ane ayogya-aziSTa vartanane lIdhe). jeo AtmadRSTivALA che teo prabuddha ane prajJAvAna che ane jeo dehAtmabuddhivALA che teo mUDha ane ajJAnI che. viSaya, kaSAya ane AhAra A traNanA tyAgane pAramArthika upavAsa kahevAya che. dharma ane mokSanI siddhi mATe puruSArtha mukhya che tathA artha ane kAmanI siddhi mATe prArabdhanI mukhyatA che. vivekI gRhastha cAreyane aviruddhapaNe sAdhIne zreyamArge AgaLa vadhe che. sauthI saraLa vastu bIjAne salAha ApavI te che; ane sauthI agharI vastu potAnA doSone nikhAlasatAthI kabUla ka2Ine dUra karavA te che. cAra vastuono niraMtara khyAla rAkhavo H Arogya, pharaja, mahattA ane pavitratA. (zrImad rAjacaMdra-praNIta - puSpamALA) . J-3 - Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna maraNanA prakAro jagatanA jIvone bAla-maraNa hoya che. munine paMDita-maraNa hoya che. bhagavAnane paMDita paMDita maraNa kahevAya che. hakIkatamAM bhagavAnane nirvANagamana hoya che. bhagavAnanI vANI kharekhara samajavA mATe vizeSa dRSTi ane sUkSma prajJA joIe. A banne prApta karavA mATe satsaMganI samIcIna upAsanA dvArA pAyArUpa sadguNo ane gurugamanI AvazyaktA che. 'upacAra' - e dvArA thatuM kathana mukhyapaNe, lokapraNAlikAne anusarIne karavAmAM Ave che. zuSkajJAnI, korA pothIpaMDita (nizcayAbhAsI) kevA hoya che? 1. potAnA AtmAne sarvathA siddha samAna mAne che. 2. kevaLajJAna Adino potAnAmAM, vartamAnamAM sadbhAva mAne che! 3. rAgAdinI utpattimAM paradravyanuM sarvathA aMkicitka25NuM mAne che. 4. karmono baMdha-saMbaMdha (kartRtva, kAraNapaNuM) hovA chatAM AtmAne nibaMdha mAne che. 5. potAnA abhiprAyathI, nizcayanayanI mukhyatAthI je kathana karyuM hoya tene ja mAtra grahaNa karIne, paramArthapreraka # J-36# Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ) sarvyavahArane svIkAratA nathI. dravyAnuyoga sivAyanA anya anuyogo (zAstro)nI aruci hovAthI teone sAcI AdhyAtmiktAnI prApti thatI nathI. * jIvanA vikAsamAM indriono krama nIce pramANe hoya che : prathama sparzendriya, pachI rasanendriya, ghrANendriya, cakSu-indriya ane karmendriya. rAga-dveSa rahita pariNatinuM nAma bhAva-adhyAtma che. teno mahimA ane prAptino krama jemAM che tevAM zAstrone AdhyAtmika zAstro kahe che. temAM jene sAcI ruci hoya te kharA jijJAsu che. ziSyanI buddhinI zreNIo traNa kahI che : (1) kuzAgra, (2) madhyama ane (3) hIna. tene anurUpa te tattvane samajIne, potAnI yogyatA mujaba grahaNa karI zake che. mithyAtva(ajJAna)ne moLuM pADavA mATe "jagatanA koI padArthano huM mAlika nathIema bhAvavuM ane tene anurUpa vartana karavuM. nayanuM sAcuM jJAna jene prApta thAya che tene virodha Avato nathI. je phakta zabdane ja pakaDIne cAle che tenuM jJAna samyaku thatuM nathI. * koI krodha kare tyAre tenAM pariNAma kharAba thayAM, te karmane tAbe thaI gayo, temAM ApaNuM zuM bagaDyuM? - ema vicArI kSobhita na thavuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna mohamAMthI svArtha kADhI nAkhIe eTale je rahe te prema. prabhuguruno prema to sAdhunA jIvanamAM paNa Avazyaka gaNyo che; tenA vinA guru ane vaDIla guru-bhAIonI sevA-zuzrUSA spaSTa rIte thaI zake nahIM. jene jagatanI koI paNa tIvra lAlasA hoya tene dharma pariNAma pAmato nathI. sAcA jJAna ane bhAna vinA jIvanamAM kharekhara sukhI thaI zakAya nahIM. dharmanAM daza lakSaNo (kSamA, vinaya, saraLatA, satya, saMtoSa, saMyama, tapa, tyAga, Arkicanya ane brahmacarya) jIvanamAM kharekhara pragaTa karIe to tvarAthI AdhyAtmika vikAsa thAya che. ApaNane koI bahAranI vastu bAMdhatI nathI; paraMtu ApaNe ApaNA ajJAna ane vikArathI baMdhAIe chIe ema paramArthathI jANo. je vastu zraddhAmAM ke smaraNamAM na AvI hoya te anubhavamAM AvI zake nahIM. jevI rIte eka ja puruSamAM pitRtva, putratva, kAkApaNuM, mAmApaNuM vagere aneka dharmo bhinnabhinna apekSAe rahe che tathA apekSAkRta hovAthI temanAmAM paraspara koI prakArano virodha paNa Avato nathI; tevI rIte padArthamAM aneka dharmo rahI zake che ema mAnavuM te anekAMtadRSTi che. -J-40 ma Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jIvata-vijJAna ) vizvamAM eka ja dravyamAM AnaMda nAmano guNa che ane te che "jIva' dravya; je ApaNe pote ja chIe. tene AtmA paNa kahe che. bhagavAne manuSyanA zarIranA eka romamAM poNA be roga potAnA jJAnamAM joyA che; eTale ApaNA zarIramAM kula 5,68,99,584 roga sattArUpe hoya che ema zAstranI AjJAthI jANavA yogya che. sAdhanA karavA mATe ane nirvikalpa thavA mATe adhyAtmazailInuM anusaraNa mukhya che; jyAre vastunuM sarvAga vAstavika jJAna karavA mATe ane tenA bheda-prabhedo samajavA mATe siddhAMtazailI mukhyapaNe upakArI che. Ama chatAM potapotAnA saMskAra, guruparaMparA, kSamatA, ruci ane paripakvatA pramANe, baMne zailIono samanvaya karIne, jema potAnuM ane potAnA paricitonuM sarvAga hita sadhAya tema karavuM, e vivekI manuSyanuM kartavya che. samuccaya yogyatAnI ane vartamAna sanduruSArthanI nyUnatA - A banne kAraNothI sAdhanAmAM gati, phurti ane prasannatA AvatAM nathI. jevI rIte zarAbI potAne duniyAno rAjA mAne che, tema moharUpI madirA pIne jagatanA manuSyo paNa sAdhAraNa zakti, suyaza, saMpatti, sagavaDa ane sAdhanonI vipulatA maLavAthI potAne sarvocca mAne che!! sAco AdhyAtmika sAdhaka hoya te jAtino, liMgano ke zAstrano 1 4-41 : Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAna Agraha kare nahIM. rogI manuSyane suMdara, sAttvika ane pauSTika bhojana paNa kaDavuM lAge che tema bhagavAna ane saMtonI uttamottama anubhavavANI paNa, ajJAnI ane bhaTakI gayelA manuSyone arucikara ane asatya lAge che!! duniyAmAM eka ja zeTha (paramAtmA) evA che ke jemane ghera nokarI karanAra, zeTha jeTalo ja saMpattivAna thaI jAya!! bIjA koI paNa zeTha ATalA badhA udAra che nahIM. AtmAnI pravRttine kathaMcit traNa zreNiomAM vaheMcI zakAya. (1) abhiprAya, je zraddhAsUcaka che. (2) vicAradhArA, je jJAnasUcaka che. (3) tanmayatA, je cAritrasUcaka che. saMtonI kRpA thavI e vAta kAMI kAlpanika nathI. saMtanI kRpA e koI pakSApakSInI ke vyaktigata vAta nathI. koI uttama supAtra jIva para saMta-puruSanI kRpA Utare che; tenuM AkhuM vijJAna che, jene AbhAmaMDaLa athavA AURA kahe che. "zaktipAtanI vAta sAcI che, paNa te rahasyamaya che; gurugama dvArA krame krame potAnI pAtratA pramANe samajI zakAya che. jenA hRdayamAM prema, maitrI ane vAtsalyabhAva nathI tene Atmadarzana thatuM nathI. * dharmI jIvane to dharmI jIvo sAthe vadhAre prema saMbaMdha hoya. jene duniyAnA padArtho, sagAvahAlAM sAthe bahu mohAsakti hoya, te prabhunA mArge jaldIthI AgaLa vadhI zake nahIM. 1 4-42 | Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna jagatanA jaDa padArthonI herapheramAM ja jo jIvanano moTo bhAga vItI gayo, to huM manuSyabhava hArI gayo chuM ema nakkI karavuM. kalyANanI prApti thavI te atyaMta durlabha thaI gaI che kAraNa ke manuSyo kusaMskAra, ajJAna, asatprasaMga ane jaDa padArthothI gherAI paNa gayA che ane temAM mUMjhAI paNa gayA che. mokSamArgamAM traNa moTI rukAvaTa che : vera, pApa ane abhimAna. sAmAnyapaNe, deva-zAsra-gurunI pUjArUpa dharma-pravRtti vaDe puNyanuM upArjana thAya che. jenI vaicArika udAratA jeTalI vizALa, teTalI ucca kakSA tenA jJAnanI samajavI. cittamAM svataMtrapaNe ciMtana karavAnI zakti nathI. A cittane ciMtana karavAnI zakti je pradAna kare che te alaukika caitanyazaktivALuM, anupama, jJAnAnaMdamaya je tattva, te ja ApaNuM sAcuM svarUpa che. lobhane ghaTADavAnA be upAya cheH (a) dhana AdinA tyAga rUpa upAya. (ba) A vizvano koI padArtha kharekhara mAro che ja nahIM evI bhAvanA karavArUpa Arkicanyadharma. OM mahApuruSono vividha kakSAno bodha : mokSamArganI prAptimAM lAgelA mahApuruSono bodha nIce prakAranI temanI bhinna bhinna ane uttarottara vadhatI jJAnadazAmAMthI pravahe che : .43. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna che 1. potAnI sAdhanA zrIsarunI AjJA pramANe vadhAratA jAya che, paraMtu haju mohagraMthino bheda thayo nathI. AvI sthitimAM svadazAnI vRddhi mATe ane jagatanA jIvonI sAmAjika, naitika ane bhakti-vairAgya viSayaka dazAnI vRddhi thAya te arthe temanI sAdhanA hoya che. mohagraMthino bheda thatAM potAne prApta thayela aparokSa anubhUtinA AnaMdanI sahaja abhivyaktirUpa, jemAM divya jJAna-AnaMdanI vRddhinI mukhyatA hoya che. 3. mohagraMthinA bheda pachI paNa AgaLanI UMDI ciMtanadazA - savikalpa samAdhimAMthI udbhavelo hoya che. A bodha ghaNuMkharuM madhyama ke vistRta hoya che ane mokSamArganA vividha sAdhano, dazAo, anuSThAna, vidhio ke saguNasaMpannatAnI vyAvahArika zreNio upara prakAza pADe che. sAtizaya, nirvikalpa, AtmAnubhUtimAMthI bahAra AvIne AlekhAyelo hoya tevo. Avo bodha jJAna-dhyAna-saMyamasamAdhinI sAdhanA vadhAravA mATe atyaMta prabaLa ane vIrSollAsapUrvakano hoya che; je uttama mumukSuo ke jJAnIjanonA hadaya para abhUtapUrva asara karIne temanI sUkSma ane rahasyamaya mokSasAdhanAne AtyaMtika baLa pUruM pADIne, jANe ke temane nirvikalpa-samAdhi-prAptinI dizAmAM joradAra dhakko mAranAro nIvaDe che. 5. chello bodha te kevalyanI pUrNa dazA prApta thayA pachI, vinA icchA ke prayatna, uttama bhavya sAdhakonA parama kalyANa arthe J- 4 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jIvata-vijJAta ane temanA puNyodayathI sahajapaNe pravahe che. te pUrNa paramAtmAno bodha sahaja che, sUkSma che, saMpUrNa che, sarvajIvahitakArI che. teno pratyakSa yoga A kALe, ahIM ApaNane prApta nathI. te bodha avarNanIya, samasta lokAlokano prakAzaka, sUkSma, saMpUrNa vaijJAnika ane sarvottama che. - sahajavANI [hAthanoMdhanA AdhAre) sapuruSo pAsethI maLelI nIce pramANenI prasAdIne A dehadhArI jIve upakAravaza thaI vinayasahita svIkArI : 1. tattvadRSTi 2. madhyasthatA-niSpakSatA 3. sApekSa samajaNa dRSTi 4. svAdhyAyamAM niSThA 5. bhaktivAnapaNuM ane tenuM phaLa evo parama vinaya 6. guNagrAhIpaNuM 7. pUrNapadano lakSa. tattvadRSTi tattvadRSTi eTale sUkSma dRSTi, satyadRSTi, pAramArthika dRSTi. je dRSTine kharekhara prApta thavAthI jIva anaMta zAzvata sukhane avazyapaNe pAme tene tattvadaSTi kahe che. tattvadaSTi jene thAya tene zuddha evuM je Atmapada te - upAdeya rUpe nakkI thAya. tene AtmAnI vikArI avasthA ane tenA kAraNo heyarUpe nakkI thAya ane bAkInA samasta vizvanA padArtho mAtra zeyarUpe nakkI thAya. J-45 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna madhyasthatA H "sAcuM te mAruM' evI je dRSTi sAdhaka jIvane prApta thavI ane te hitarUpa satya, koInI paNa pAsethI aMgIkAra karatAM AtmAmAM rAga ke dveSane vaza thavAne lIdhe saMkoca bhAva na rAkhavo ane te hitarUpa satyane aMgIkAra karavuM te madhyasthatA. sApekSa samajaNadRSTi : vaktAno kahevAno Azaya te rUpe ja samajI te rUpe tene aMgIkAra karavAnI vicakSaNatA. je apekSAthI je kahevAya te apekSAthI te samajavuM ane durAgraha choDI devo te sApekSadaSTi. uparyukta guNonA aMgIkArapaNA vinA A guNa saMprApta thavo kaThaNa che. svAdhyAyaniSThA pUrve thayelA mahAtmAonA dharma-mokSa nirdezaka vacanone potAnA AtmAnI zuddhi sAdhavA mATe ekAgra cittathI niyamitapaNe upAsavA te svAdhyAyaniSThA. A kArya sAmAnyapaNe AtmAnubhavI gurunA sAnnidhyamAM saraLatAthI ane tvarAthI banI zake che. sva + api + Aya + niSThA. AmAM niSThA zabda niyamitapaNe svAdhyAyarUpI tapamAM ArUDhapaNuM sUcave che. bhakitavAnapaNuM : pUrvokta guNonA ArAdhaka jIva viziSTa mahattAne pAme che ravAbhAvika che. te mahattA pAmatAM pote abhimAnI ke unmata na thAya te arthe pUrve thayelAM atyaMta sAmarthyavAna ane pUrNa padane pAmelA paramAtmAo pratye navadhA prakAre bhokta upajAvavI jarUrI che, jethI jIvamAM parama vinaya upaje ane mAna-pUjA-satkArathI parAjita thayA vinA te ArAdhaka jIva zuddha Atmapadane sAdhe. guNagrAhIpaNuM : A guNanA ArAdhana vinA mumukSupaNuM hotuM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna - nathI. jyAM jyAM mokSamArgamAM AMtarbAhya rIte upayogI evA saguNo varte tyAM tyAM te te guNone aMgIkAra karavAthI potAno AtmA, guNa prakarSatAne pAme. anya mahAtmAonA guNo joI pramoda na pAmavuM ane teno yathAyogyapaNe svIkAra na karavo, te sAdhakanI saMniSThAmAM zaMkApadane upajAvanAra che. pUrNapadano lakSa : vartamAnamAM A kSetre, mahAjJAnIono prAya: abhAva che. AvA vakhate potAnA AtmAne vize viziSTa guNonuM prakRSTapaNe prakAzavuM thAya to paNa pote temAM saMtuSTa na thaI jaI, pUrNa evuM je siddhapada tene viSe ja saMniSThApUrvaka ArAdhakapaNe vartavuM e sAdhaka jIvane A loka ane paralokamAM abhyadayanuM kAraNa thAya che. * dharmane dhAraNa kara.... (hAthanoMdhanA AdhAre) zAstragamya, jJAnIvacanagamya ane anubhavagamya evuM kALanuM duSamapaNe vartI rahyuM che. Ama hovA chatAM paNa, avaLA vaheNa sAme jevI rIte kuzaLa taravaiyo baLa vaDe ke kaLA vaDe yathAzakti tare tevI rIte ugrapuruSArthI mumukSuo A kALane viSe paNa yathAzakti mokSamArgamAM pravartana karI ochevatte aMze nijazakti anusAra Atmavaibhavane pragaTa karI atIndriya AnaMdane anubhave che." anya jIvo pratye dRSTi karatA, jJAnIne paNa karUNA sahita kiMcit duHkhano anubhava thAya tevuM che. dharma jeno prANa che evI A bhUmi paNa AMgladezonA aMdha anukaraNa vaDe dorAtI thakI potAnA mULa nidhAnone visarI rahI che. tattvanuM zravaNa durlabha che. samartha guruonuM lagabhaga avidyamAnapaNuM che. pavitra ane utkRSTa evo je dharma tenuM zravaNa karavAne paNa J-4s Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna ) alpapuNyavAna jIvo cAhatA nathI. kiMcit pUrvapuNyopArjita A kSaNabhaMgura dhanavaibhavane pAmI indriyasukhamAM lubdha thayelA teo potAne tenAthI dhanya mAne che. paraMtu te badhuM azaraNamaya che. kALano hAtha lAgatA vA puNyano udaya pharatAM cAlyuM javA yogya che, ema he jIva! tuM nirdhAra karaje. sadAya tArI sAthe rahenAra evo tAro eka mitra to dharma ja che. sarva upAye tene dhAravAmAM ja tAruM kalyANa che ema samajI avilaMbapUrvaka teno ugra Azraya kara. - paramArthapreraka vyavahAradharmano bodha (hAthanoMdhanA AdhAre, svagata saMvAdarUpa) tamo dharmarUpa thaI rahyA cho te jANI ane AnaMda pAmIe chIe. te tamone kevI rIte khabara paDI? kema vaLI? tamo maMdire jAo cho, upavAsAdimAM pravarte , sAdhu saMto pAse jAo cho ane dAnAdimAM pravarte cho, eTale ame jANIe chIe ke tamo dharmarUpa thayA cho. ATalAthI ja amo dharmarUpa thaI rahyA chIe tema tamo mAno cho ke tethI kAMI vizeSa? ' tethI vizeSa vaLI bIjuM zuM? eTalAthI ja. to tamArI dRSTi yathArtha nathI. ame to tethI AgaLanI ane tenA sahakArIpaNAthI prApta thavA yogya AtmasvarUpanI zraddhA - tenuM ja smaraNa, teno ja lakSa, temAM ja rUci, temAM ja tanmayatA, temAM ja ekAgratA, temAM ja cittavRttinA joDANano prayatna, temAM ja niSThA, temAM je paramaprema, temAM ja ananya bhakti-ne dharmanuM J-48 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna sAcuM svarUpa mAnIe chIe ane te sAdhya karavAmAM ja amAro puruSArtha vartI rahyo che. dharmarUpa thavAno mArga mukhyapaNe aMtarano che ane te AtmAnA pariNAmanI zuddhatA upara nirbhara che, tethI ema tAtparya jANo ke upara kahyAM te athavA bIjA vividha upAyo jayAM sudhI AtmAnI zuddhimAM sahAyabhUta thAya tyAM sudhI to te vakhate te sarva kAryakArI che paraMtu Atmazuddhi sAdhyA vinA athavA AtmalakSa vinA te te sAdhano kharekhara mokSane sAdhavAmAM saphaLa thaI zake nahIM. aho! aMtaramAM vicAratAM tamoe kaheluM, sarva zAstrasaMmata ane pUrvApara virodha rahitapaNe AtmAnuM sAcuM hita karanAruM amone lAge che, tethI have amo te sarva anuSThAna aMtaradaSTisahita mAtra nijahitArthe karIzuM. tamoe amone ApelI dRSTi, niraMtara amArA upayogamAM rahe ane sarva dharmasAdhanone ame Atmazuddhi arthe aMgikAra karIe evI ame jAgRti rAkhIzuM ane tamoe karelA upakAra badala vAraMvAra ApanA guNAnuvAda karIzuM. * sAmyabhAvarUpa dharmano jaya ho! (hAthanoMdhanA AdhAre) asahiSNu jIva dharmI nathI. anyanA dRSTikoNane sAMbhaLavAne athavA vicAravAne paNa je cAhato nathI tema ja vaLI svapratipAdita siddhAMtane ja sarva jIvo sarvathA anusaro evo jeno haThAgraha che tenAmAM mAdhyasthatA, samabhAva, vairya, udAratA ityAdi guNono sadbhAva nathI. je je apekSAe je vastunuM kathana karavAmAM Ave te te apekSAe te te vastune sApekSapaNe samajatAM sarva vastu avirodha bhAse che ane sarva apekSAone laIne je jJAna thayuM te jJAnane pramANajJAna kahevAmAM Ave che. J-49, Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvana-vijJAta) jJAnIo haThAgrahI hotA nathI, paraMtu dRDha nizcayI jarUra hoya che. AtmajJAna ane AtmasaMyamanI avirata ane vikaTa sAdhanA vaDe krama karIne prApta thavA yogya AtmAnI atizaya zuddha AhvAdamaya samAdhidazAne je sAdhe nahIM tene jJAnIo kevI rIte mAnya kare? bAhya veza ane kriyAdine gauNa karI te prakAra bhajavA yogya che je vaDe duSTa mohagraMthino cheda thaI samyagudharmamAM pravartana thAya. * araha-dharma 1. A dharma vartamAnakALamAM jaina dharma tarIke oLakhAya che. 2. A dharmanA vartamAnakALanA pravartaka bhagavAna mahAvIra athavA vardhamAna svAmI che; jeone nirvANa padhAryAne 2527 varSa thayAM. 3. A dharma atyaMta sUkSma, vaijJAnika, adbhuta ane sarvajana hitakArI che. 4. tattvane sarvAga samajAvavAnI sApekSa draSTi ApanArI anekAMta | vidyA te A dharmanI mAnavasamAjane sauthI moTI, virala ane ananya dena che. pa. A dharmanI atyaMta sUkSmatA ane alaukikatAnA dyotaka tenA ahiMsAnA, karmasiddhAMtanA, kSamApanAnA ane prAyazcitanA siddhAMto che; jyAre bIjI bAju nAta, jAta, deza, veza, bhASA ke anya bAhyasaMyogothI nirapekSapaNe mAnavamAtra (jIvamAtra) teno sAco Azraya laIne potAnuM ane anyanuM bahumukhI kalyANa karI zake che. 6. paramArthadaSTie vicAratA ane parIkSA karatAM, A dharma - jJAnamUlaka arthAt vivekamUlaka (zraddhAjJAnapradhAna) che. : J-50 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna 7. A duniyAmAM potAne jainadharmAvalaMbI kahenAra manuSyonI saMkhyA hAlamAM lagabhaga eka karoDanI che. 8. A samAjanA manuSyo moTe bhAge vyApArI varganA che ane tethI temanI jIvanadRSTi mukhyapaNe arthapradhAna ane kauTuMbikasAmAjika jovAmAM Ave che. 9. A dharmanA vartamAna agresaro, tene tapa-tyAgapradhAna mAne che ane manAve che; je mAtra AMzika satya che. 10. tenuM A mULa-asalI pAramArthika svarUpa tenA sAmAnya ArAdhakomAM to nathI; paNa tenA dharmanetAo, upadezako ane samAjamAnya agresaromAM paNa te luptaprAyaH thayeluM jovAmAM Ave che. 11. AvI uparokta duHkhada, zocanIya ane dizAzUnya avasthA thaI javAnA mukhya kAraNo nIce pramANe samajI zakAya che H (a) pUrvabhavonI ArAdhanAnI nyUnatA (ba) brAhmaNa ane kSatriya jJAtionA manuSyonuM te dharmamAM jUjapaNuM thaI gayuM hovAne lIdhe, tene sAcA svarUpane samajavA mATe jarUrI evuM vidyAvyAsaMgIpaNuM, saMtoSIsvabhAva ane uccakakSAnA sAhasa-zaurya-parAkramanI atyaMta ochapa. (ka) zrAvako ane sAdhuomAM nAnI nAnI bAbatomAM matabhedo. (Da) tattvajJAnanI nyUnatAne lIdhe zarIra, vANI ane upakaraNone potAnA mAnIne temAM ja paramArtha che tema mAnavArUpa moTI bhUla. (kriyAjaDatva) J-51 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAna (i) buddhinA prabhAva vaDe bhASAjJAna, zAstrajJAna, jyotiSajJAna, maMtrataMtrajJAna, zilpazAstrajJAna, nyAyazAstra-vyAkaraNazAstra, cikitsAzAstra-vaktRtvakaLA ke arvAcIna vidyAonA jJAnane mukhya jJAna mAnI, te badhA prakAranA jANakArone sAcA jJAnI mAnI levArUpa moTI bhUla (zabdajJAnamUDhatA). (I) tathArUpa sAcA jJAnI dharmAtmAo ane mahAna upadezakonI nyUnatA tathA je koI virala hoya tene oLakhavAnI yogyatAnI nyUnatA. (u) A darzana pote ja sUkSma ane vaijJAnika hovAthI tene kharekhara samajavA ane pacAvavA mATe jarUrI utkRSTatattvajijJAsA, mahAjJAnI-niHspRhI sadgurunA samAgamasevA-bodha ane anugraha, vizALa-madhyastha anekAMtaguNagrAhaka dRSTi, niraMtara udyamazIlatA, aMtaraMga vairAgya, zAMta-pavitra dharmasthAnakomAM viveka-jAgRti-khaMtapUrvakanI sAdhanA - A badhA upayogI, upakAraka ane anivArya sAdhanonI atyaMta durlabhatA. (U) 52mArthadharmane pAmavAnI samuccaya yogyatAnI (bodhidurlabhapaNAne lIdhe) nyUnatA. (e) paMcamakALa ke kaLikALanA prabhAvamAM taNAI javuM. ---para Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna jJAnanI keDIe * sAcuM jJAna (hAthanoMdhanA AdhAre-svagata) je jJAnano potAnA jIvana sAthe sAkSAt ke paraMparArUpapaNe sIdho saMbaMdha nathI ane je jJAna mAtra AjIvikAnuM athavA lokapradarzananuM ja sAdhana che, te jJAnane mahAtmAoe niSphaLa kahyuM che. tevA jJAnano vivekI puruSa Adara karatA nathI. paraMtu je vaDe viveka-vairAgyanI vRddhi thAya, vRtti Atmasanmukha thAya ane samatAbhAvanI siddhi thAya te jJAnane mahAtmAoe prazaMsyu che ane tenI prApti mATe sarva prakAranI agavaDa veThIne paNa mahAna udyama karavo evI preraNA karI che. tethI ame paNa jJAnanI ArAdhanAmAM lAgIe chIe ane jema te jJAnanuM AtmAmAM prabaLapaNe pratiSThApana thAya tevA prayatnamAM rahyAM thakAM te mahAjJAnIone vaMdana karIe chIe; kAraNa ke amArA samAdhisukhanuM sAdhana paNa tevuM jayavaMta satya jJAna ja che. * mumukSuno viveka mumukSunuM dhyeya AtmAnI prasiddhi sivAya bIjuM kazuM paNa nathI, ema jJAnIoe kahyuM che. Ama hovAthI AtmajJAna ane AtmasaMyama vaDe krame karIne prApta thavA yogya evI AtmAnI AnaMdasvarUpa samAdhidazA je sAdhana dvArA sAkSAt vA paraMparAthI prApta na thAya tene mumukSu mAnya na ja kare. have A prakAranI sAdhanAmAM potAnA jIvanane kevI rIte joDavuM te paNa vicAravA yogya che. upara kahyo tevo sarvotkRSTa puruSArtha thAya te to parama prazaMsanIya ja che; paraMtu te dazAne na pahoMcI -J-53. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAta zakAya tyAre deva-guru-dharma ane satzAstronI prabhAvanAmAM jo mumukSu pravarte to, tenI pravRtti joke sAkSAt AtmadharmamAM praveza karAvanAra nathI to paNa koI apekSAe yogya che. tethI e ja vijJapti ke jyAM jyAM je je yogya lAge tyAM tyAM te te prakAra bhaja'; krame karIne AraMbha parigrahane saMkSepato thako AtmabhAnapUrvaka, tIvra puruSArthathI AtmAmAM vizeSa vizeSa vizrAMti pAma; kAraNa te ja eka zAzvata sukhano upAya che, anya koI upAya jJAnIoe kahyo nathI. * AdhyAtmika vacanonuM mAhAbhyA AtmAnaMdamAM magna rahetA jJAnIonI karuNAmAMthI udbhavelA, tuccha viSayAnaMdI jIvonI mohajanita duHkhamaya avasthAne dUra karavAmAM paramanimittabhUta A satya vacano jayavaMta vartA! jene punaH punaH vAMcatA, jene punaH punaH vicAratA ane jenuM UMDuM manana karatAM, anAdithI utpanna thayelI jIvanI mohadazA krame karIne kSINa thaI jJAnadazA utpanna thavA yogya che ane je jJAnano AnaMda sAthe avinAbhAvI saMbaMdha hovAthI, je vaDe jIvanI AnaMdadazA pragaTa thavA yogya che te jJAnInA vacanonuM mAhAsya vANIthI vyakta karavAne koNa samartha che? anirvacanIya nityAnaMdanA dAtA te te satvacano kharekhara anirvacanIya mAhAbhyavALA ja jANIe chIe. kaka anubhavajJAnano mahimA (hAthanoMdhanA AdhAre-svagata) 1. AtmAnA jANavA mAtrathI saMtuSTa na thAo. 2. AtmA mAtra svAnubhavagamya che. tethI tenI prasiddhi arthe mumukSue aMtarmukha thaI AtmAnuM, AtmAnA guNonuM ciMtavana i J-54 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAna karavuM joIe. 3. vANIvilAsathI virAma pAma. 4. aticaryAthI basa thAo. 5. saMyama pratye dveSabhAva na ANa. 6. malina AtmAmAM paramAtmatattvanuM pratibiMba paDatuM nathI. 7. paramAtmadarzananI vidhi sarvendriyANi saMyamya stimitenaantraatmnaa| yatkSaNaM pazyato bhAti tattattvaM prmaatmnH|| - zrI samAdhizataka / 30 8. AtmA sAthe dRDha prIti karyA vinA bIjethI prIti tUTaze nahIM. anAdithI abhyAsa nahIM karelo hovAthI AtmAmAM prIti karavI durlabha lAge topaNa sarva upAye te ja kartavya che ane tenI prApti AtmabhAvanA ane AtmasmaraNa vaDe thAya che; jema laukikamAM jenI sAthe prIti kare tenuM smaraNa satata kare che tema. - vidvAna ane sAcA dharmAtmA sAmAnya rIte jene loko paMDita athavA vidvAna kahe che te vyaktitva ane sAcA saMtanuM vyaktitva - A be judA judA che. graMtho ane zAstronA vAMcanathI, vizeSa buddhimattAthI ane niyamita, paddhatisaranA saMsthAkIya abhyAsakrama dvArA paMDitAI prApta thaI zake che; je koI apekSAe sAttvika pravRtti hovAthI kathaMcit prazaMsanIya che. * jyAre mAtra bauddhika stare prApta karela vistRta ane vipula jJAna, ke je kharekhara to mAhitIrUpa che tene ja AtmajJAna 1 4 -pa5 , Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ke paramArthajJAna mAnI levAnI bhUla karavAmAM Ave che tyAre khoTI mAnyatAnI sthApanA, pracAra ane prasAra thAya che. * AtmajJAnanI prApti mATe mukhya jarUriyAta paramArtha-satsaMganI yathAyogya upAsanA temaja potAnA nirmaLa, niSkapaTa ane niHspRha jijJAsu-hRdayanI che. AvI upAsanA dvArA krame krame sAdhakano moha naSTa thAya che ane A kSaNomAM AtyaMtika AnaMdAnubhUtino AvirbhAva thAya che. A badhAnA phaLarUpe te dharmAtmAnA jIvanamAM vizvamaitrI, niHzaMkatA, nirbhayatA ane AtmaniSThA sahitanuM nirmaLa, divya, atindriya, sahaja jJAna udaya pAme che. Ama, AtmajJAnanI prApti tIvra sapuruSArtha, saddhodhanuM sAtatya ane saMtakRpAnA triveNIsaMgama dvArA ja zakya bane che. vartamAnakALamAM tIvrajijJAsA, sAcA satsaMga ane sambodhano yoga, zraddhA-sabUrI, jJAnagarbhita vairAgyanI durlabhatA, pUrvaArAdhanAnI ane parAkrama karavAnI nyUnatA ane paramArthasAdhanAne poSaNa ApanAra paribaLonI ochapane lIdhe mohagraMthinA bheda sahitano zuddhAtmajJAnaprakAza A duniyAmAM koIka ja jagyAe dRSTigocara thAya che. Ama chatAM vizvanI e sarvotkRSTa siddhi hovAthI sAcA ane parama jijJAsue tene prApta karIne ja jaMpavAnI pratijJA karavI yogya che. te prApta karavAmAM je koI viparIta paribaLo, ke bAhyAMtara pariSaho (vikno) AvI paDe te sarvane samatApUrvaka sahana karavA yogya che ane to ja niHsaMdehapaNe tevI uttama AhvAdamaya bodhi-samAdhinI dazA pragaTa karI zakAya che te eka anubhavasiddha hakIkata che. i .56 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvata-vijJAna * jJAnalakSI vividha pAtheya : 0 AtmA e mukhyapaNe anubhavagamya tattva che. satata ApaNA khyAlamAM rahevuM joIe ke "huM upayogasvarUpa chuM." A jAgRti rahevA mATe mAthe saguru hoya to A kArya saraLatAthI thaI zake. AtmajJAnanI prApti mATe nIcenI traNa kakSAno kramika abhyAsa kartavya che : 1. puruSanA vacananI yathArtha zraddhA. 2. svacchedanirodhapaNe temanI AjJAnuM pAlana ane te dvArA satpAtratAnI prApti. 3. niyamita tattvavicAranA abhyAsanA paripAkarUpe AtmAno anubhava. jenAthI ApaNo vairAgya vadhe ane jemAM divya puruSonAM caritronuM preraka Alekhana hoya tevAM zAstro vAMcavAM. A maDaduM jenI vidyamAnatAthI jIvatuM-jAgatuM rahe che te caitanyatattva ApaNe chIe. jema talano sAra tela che ane dUdhano sAra mAvo che, tema jIvananA sArarUpa A caitanyane gurugama ane satpAtratAthI oLakhIe ane ArAdhIe to mAnavabhava kharekhara saphaLa thAya. deha na jANe tehane, jANe na IdrIya prANa; AtmAnI sattA vaDe, teha pravarte jANa." (zrI Atmasiddhi, gAthA-pa3) i J-pa0 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna * AtmA ane anAtmAnuM yathArtha jJAna thayA vinA sAcI aMtarmukhatA AvatI nathI; mATe potAnI pAtratA pramANe sapuruSoe kahelA bodhane gurugamathI samajIne yathAyogyapaNe aMgIkAra karavo. pravacanamAM vakatA bodhe te zrotAoe ekAgratAthI sAMbhaLavAnuM hoya che; jyAre dharmavArtAmAM paraspara dhArmika vicAra-vinimaya karavAno hoya che. AvI vyavasthAne abhyAsa-vartuLa paNa kahe che; je jJAnArjanano eka zreSTha upAya che. - jJAnanI sAdhanA savikalpaka tathA nirvikalpaka - ema baMne prakAre hoya che; pahelA prakAramAM svAdhyAyanI ane bIjA prakAramAM dhyAnanI mukhyatA hoya che, ema sApekSapaNe kathana karI zakAya che. je mAhitI jJAnarUpe pariName che te UMDI UtaratAM (pAkI thatAM), tenA saMskAro anya bhavamAM paNa sAthe letI jAya che. AtmAne kharekhara AtmArUpe jANe, mAne ane te rIte yathAzakti varte tenuM nAma satyanuM parijJAna thayuM kahevAya. paramArthadRSTie jotAM baMdha ane mokSa, rAga ane dveSa, karma ane AtmA tathA zubha ane azubha - A jAtanA vikalpo dvatanA Azraye thAya che; je saMsAranuM kAraNa kahyuM che. rAga-dveSAdi bhAvo jenAthI zithila thAya ane cittavRtti Atmasanmukha thAya tevI dazAne sAcI adhyAtmadazA kahI che. A krama siddha thavA mATe mahAjJAnI puruSoe adhyAtmazAstrono upadeza karyo che. uttama supAtra manuSyoe AvAM zAstro i J.58 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAta gurugamathI samajIne, temAM kahelA bhAvone daDhatAthI anusaravuM; to AtmajJAna-AtmasamAdhi prApta thAya, je vizvanI sarvottama siddhi che. ahiMsA ane karmasiddhAMta viSe jeTaluM UMDuM, sUkSma, vaijJAnika ane sarvAgI ciMtana bhagavAna mahAvIranA bodhamAM daSTigocara thAya che, teTaluM anyatra dRSTigocara thatuM nathI. A vAtano niSpakSapaNe abhyAsa karIne vidvAnoe nirNaya karavo joIe. AcAryo ane jJAnIoe purANonI racanA karIne temAM tIrthakara ke anya mahApuruSonA caritronuM varNana rasamaya zailImAM karyuM che te sAmAnya manuSyone bahu upayogI che. pApa ane puNya tattvonI zraddhA daDha thavAmAM tevA graMthonuM vAcana upakArI che. je jJAna ApaNane zAMtino anubhava na karAve, ApaNA durguNono nAza karI kSamA Adi guNo na pragaTAve, je jJAna dvArA abhimAna naSTa na thAya ane sahaja AnaMda na maLe tene bhagavAna sAcuM jJAna kahetA nathI. je buddhi satsaMga dvArA, svAdhyAya dvArA, sadguNasaMpannatA dvArA pavitratAne pAmelI che, tAttvikatAne pAmelI che, nirmaLa thayelI che, zAMta thayelI che, niHspRha banI che te prajJA banI jAya che. Avo prajJAvALo puruSa te ja sAco jJAnI che. jenI pAse je vastuo hoya tenI pAsethI te vastuo prApta thaI zake che ema kahevuM te yuktiyukta che. mATe jJAnanI prApti mATe jJAnInI samIpa rahIne upAsanA karavI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna ) upayogI vyAkhyAo * apariNAmika deha-mamatA eTale vivekapUrvakanI dehasaMbhALa jemAM mohAsakti nathI; kAraNa ke te zarIra pachI dharma karavA mATe vAparavuM che. AtmAnA lakSe ke AtmajJAna sahita je zubha AtmaciMtana ke anuprekSA karavAmAM Ave, tene dharmadhyAna kahevAmAM Ave che ema pAtrabhede yathApadavI samajavuM. Avezane zamAvavo tene upazama kahevAya che. saMyama = san + ma = samyak prakAre mana ane indriyono nirodha karI AtmA pratye vaLavuM, te sAco saMyama che. yama eTale AkhA jIvananA mATe grahaNa karelAM vrato. niyama eTale parimita kALa mATe grahaNa karelAM vrato. je vAMcavAthI, samajavAthI, vicAravAthI ane anusaravAthI ApaNA jIvanamAM kSamA, vinaya, saMtoSa, maitrI, prasannatA vagere saguNo pragaTe te dharmano eka rUDo prakAra che. sahajAtmasvarUpa paramaguru' maMtrano sAmAnya artha : sahaja-AtmasvarUpa parama-guru * paramaguru zrI tIrthakara bhagavAna mATe vaparAya che. guruonA guru e paramaguru kahevAya che. paramaguru e koI paNa pratibhAzALI, yugapradhAna mahApuruSa mATe paNa vAparavAmAM Ave che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna ; paramaguru evA tIrthaMkara bhagavAna e sahaja AtmasvarUpane pAmelA che - ema sAdhanAnI apekSAe artha samajavo. mAruM mULa svarUpa, zakti apekSAe, paramagurunA jevuM ja che - ema nizcayathI artha samajavo. saMpUrNa rAgadveSarahita thavuM eTale pUrNa vItarAgatA. * dayA = jemanI sAthe svArthasaMbaMdha nathI temanA pratye paNa sarva prakAre kUNuM vartana rAkhavuM. mohadayA = je dayAmAM mohanA aMzo bhaLelA hoya che. sAmAnya rIte A prakAranA bhAvo najIkanA sagA pratyenA AsaktipUrNa vyavahAra mATe vaparAya che. jJAnIne ja mukhyapaNe sAcI dayA hoya che kAraNa ke temane mohAsakti hotI nathI; jyAre anyane tevI dayA mAtra sAmAnyapaNe hoya che. atyaMta jJAnazALI ane aizvaryavALI vyaktine parama bhaTTAraka kahevAya che. A zabda moTA bhAge tIrthakara bhagavAnane mATe vaparAya che. sAdhakanI guNapramodanI bhAvanA :guNagrahaNakA bhAva rahe nita, dRSTi na doSo para jAve. sAco svAdhyAya tene kahevAya - 1. jemAM paranI niMdA na hoya, 2. jemAM mULabhUta tattvono nirNaya thaI zake, 3. jemAM mananA saMkalpa-vikalpo ochA thaI jAya, ane J-61 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna 4. je karatAM karatAM citta dhyAnadazA tarapha vaLI jAya. * potAnA svarUpamAM AcaraNa karavuM tene svarUpAcaraNa cAritra kahevAya che. potAnA brahmasvarUpI AtmAmAM lIna thaI javuM tenuM nAma nizcaya brahmacarya che. saraMbha, samAraMbha ane AraMbha - A traNanuM svarUpa zAstramAM nIce pramANe kahyuM che : 1. saraMbha : manamAM koI prakArano saMkalpa karavo te. 2. samAraMbha : saMkalpane sAkAra karavA mATe sAmagrI bhegI karavI te. 3. AraMbha : karelA nirNayane amalamAM mUkavo te. sAmAyikano paramArtha dRSTithI artha samatAbhAvamAM rahevAno abhyAsa karavo te che. bhakti eTale paramAtmA, sadguru ane satzAstranI sAcI oLakhANa karavI ane temano nizcaya-Azraya karIne, navadhA bhakti (zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vaMdana, sevana, dhyAna, laghutA, samatA ane ekatA) dvArA potAnA ahaMbhAvano nAza karI, paramavinayane prApta thavuM te. vairAgya eTale jagatanA sarva padArthomAM anAsaktino bhAva. vivekajJAna eTale jaDa-cetana, deha-AtmA, pApa-puNya, AzravasaMvara, baMdha-nirjarA Adi prayojanabhUta tattvone gurugama dvArA jevAM che tevAM jANavA, samajavAM, vicAravAM ane abhyAsavAM. J-62, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta bhAratIya paraMparAmAM AtmAne paramAtmAnI sAthe joDe tevI badhI sAdhanAne yogasAdhanA kahevAmAM Ave che. deha ane AtmAnI bhinnatAno prayoga karavo tenuM nAma sAco kAyotsarga che. zuddhopayoga te sAdhana che, svabhAva nathI. anAdi kALathI mohanIyakarmane vaza thayelo dareka jIva potAne zarIra mAne che, tene agRhItamithyAtva kahe che. zAstro vAMcavAM te vyavahAra svAdhyAya che. sva-adhyayana (AtmalakSI anuprekSA) te nizcaya svAdhyAya che. paramArthadharma zarIrathI nathI thato, paraMtu AtmAnA bhAva dvArA thAya che. zarIra to dharma karavAnuM eka upayogI bAhya sAdhana che; tethI tenuM teTaluM mahattva svIkAravuM joIe. koI apekSAe mumukSune mahAtmA kahI zakAya che ane samyagdarzana (AtmajJAna) prApta thayA pachI tene dharmAtmA kahI zakAya che. 'guru' zabdano zabdArtha moTA, vajanadAra, bhAre, prabhAvazALI evo che. bIjI rIte vicArIe to, gu = aMdhAruM, ru = prakAza. ajJAnarUpI aMdhakAramAMthI sajJAna rUpI prakAzamAM laI jAya tevA mahApuruSane sadguru kahevAmAM Ave che. -3-63. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna dhyAna yoganI sAdhanAH (ekAgratAnuM vijJAna ane prayoga) * dhyAnanI sAdhanAmAM upayogI sUcano mokSaprAptinA upAyomAM dhyAnanI agatya sarva darzanomAM svIkAravAmAM AvI che. ArAdhanAnAM sAdhanomAM tenuM sthAna prathama paMktimAM Ave che. yoganiSTha AcAryoe tenuM savistara varNana kareluM che. tethI vizeSa jijJAsue, vibhAgane aMte ApelI saMdarbhasUcinA graMthonuM avalokana karavuM. vartamAnakALamAM dhyAnanI prayogAtmaka sAdhanAmAM upayogI keTaluMka pAtheya atre svalpa-svAnubhavane anusarIne rajU karela che, je sAdhakone upayogI thaze evI AzA che. hetu : je dhyAnane icche che te Atmazuddhi, sAcI zAMti, atIndriya AnaMda ane uttama gatine icche che. dhyAnanA sAdhakane prApta thato viziSTa puNyasaMcaya prAsaMgika (Incidental) che. dhyAnanI yogyatA H svaccha niyamita jIvana (jemAM rojabarojanA jIvanamAMthI eka be kalAka zAMtithI kADhI zakAya) ane Atmatattva tathA paramAtmatattvanuM yathArtha jJAna - ATaluM to ochAmAM ochuM dhyAnanI sAdhanA mATe Avazyaka che. vairAgya, mitAhAra, mauna, adhyayana, satsaMga vagere sAdhakanA jIvanamAM jeTalA vizeSa pramANamAM upalabdha haze teTalA pramANamAM dhyAnanI yogyatA vRddhigata thaze. sthAna : jyAM ghoMghATa ane macchara-mAkhI vagereno upadrava na hoya te sthAna dhyAna mATe yogya che. gharamAM pUjAno oraDo alaga hoya to uttama; nahi to maMdiramAM, bagIcAmAM ke dharmasthAnakamAM dhyAna karI zakAya. ---64 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jIvata-vijJAna ) Asana : caTAI, zetaraMjI ke pATa upara potAne anukULa Ave evuM koI paNa eka Asana svIkAravuM. vizeSa sAdhako mATe padmAsana uttama che. AsananI siddhi vinA dhyAnamAM gaNanApAtra vikAsa thaI zakato nathI, mATe Asanajaya (poNo kalAkathI traNa kalAka sudhInI samayamaryAdAmAM koI paNa samaya)no abhyAsa upakArI che. AhAra : peTano ane magajanA jJAnataMtuono ghaniSTha saMbaMdha che. peTa bhojanathI bhareluM hoya to dhyAnamAM citta lAge nahi, akaLAmaNa thAya, ALasa-UMgha-pramAda Upaje; mATe mitAhAra uttama che. sAMjano AhAra alpAhAra hoya to rAtrinA ane vahelI savAranA dhyAnamAM ghaNI anukULatA raheze. binazAkAhArI ane tAmasika AhAra dhyAnanA sAdhako mATe avarodhaka che. tattvajJAnano abhyAsa : dhyAna dvArA ApaNe Atmatatvano sAkSAtkAra karavo che. te AtmatattvanI yathArtha samajaNa anubhavI sagaru pAsethI meLavavI Avazyaka che. je AtmAmAM - AtmabhAvamAM - tanmaya thavuM che tenuM svarUpa jANyA vinA tenuM ciMtana karavuM ke tenA ciMtanane cAlu rAkhavuM anuciMtana karavuM) banI zakatuM nathI. A kAraNathI zuddha caitanyapadArtha evA AtmAnuM svarUpa tathA paramAtmAnuM svarUpa jANavuM, jethI dhyAnamAM vaijJAnika ane kramika vikAsa sAdhI zakAya. dhyAna ane anya sAdhanA : dhyAna te samasta sAdhanAno sAra che. jema chAzamAMthI ja mAkhaNa nIkaLe, pANImAMthI na ja nIkaLe, tema je yathArthadaSTi sahita sAdhanA karato hoya tene ja sAcA dhyAnanI J-65 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna siddhi yathApadavI thaI zake, paNa je bIjI koI sAdhanA na karato hoya tene sAruM dhyAna prApta thAya nahi. A kAraNathI ja yogAcAryoe aSTAMga yogamAM dhyAnane sAtamA aMga tarIke ane sthira nirmaLa dhyAna (samAdhi)ne AThamA aMga tarIke gayuM che. tapamAM paNa dhyAnane aMtaratapanA vividha prakAromAM uttama tapa kahyuM che. AthI e niSkarSa nIkaLe che ke anya sAdhanothI nirapekSapaNe dhyAnanI siddhi nathI; paNa te te sAdhano dvArA yathArtha dRSTivAna sAdhakane krame karIne dhyAnamAM saphaLatA prApta thAya che. * dhyAnanAM mukhya sahakArI sAdhano : bhakti, jJAnAbhyAsa, jApa ane maunane jIvanamAM apanAvavAthI dhyAnamAM jaladI saphaLatA maLI zake che. - bhakti : saguru, paramAtmA tathA anya vizeSa guNIjanAdine oLakhIne koI paNa prakAranI AkAMkSA rAkhyA vinA, temanA pratye prazasta prema karavo tene bhakti kahevAmAM Ave che. sAcA bhaktanA jIvanamAM bhagavAnanA jevA guNo, krame karIne pragaTe che; paraMtu ahIM to prakaraNavazAt dhyAnanI sAdhanAnA saMdarbhamAM bhakti vaDe je prakAre mukhyapaNe sAdhakane lAbha thAya che te A pramANe : prathama to, atyaMta premane lIdhe prabhunuM vAraMvAra smaraNa thAya che ane tethI dhyAna saheje saheje siddha thAya che. bIjuM, sAdhakanA abhimAnano nAza thaI uttama evo vinayaguNa pragaTe che. Ama, sahaja-smaraNa ane mAnazatruno nAza thavArUpa bevaDo lAbha sAdhakane bhakti vaDe prApta thAya che. jJAnAbhyAsa : AtmA-anAtmAno viveka jJAna vaDe siddha thAya che. A AtmabhAva che ane A anAtmabhAva che evuM yathArtha Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna che parijJAna thatAM, vRtti AtmabhAvane grahaNa karIne dhArI rAkhe che ane anAtmabhAvane bAdhaka jANIne choDI de che. vaLI, vairAgya vinA Avo viveka jAgI zakato nathI ane te vairAgya paNa jJAnI guruonA bodha dvArA ane zAstrAbhyAsa dvArA prApta thAya che. Ama vairAgya ane vivekanI siddhi karAvanAra jJAnAbhyAsa kahyo, ane tenI prAptinuM sarvottama bAhya kAraNa satsaMga batAvyuM. jApa : sthiratAnI sAdhanAmAM jApa jevuM bIjuM sAdhana jaNAtuM nathI. koI paNa paramAtmapadano vAcaka evo maMtra levo. te maMtrano zabdArtha ane bhAvArtha saddaguruthI sArI rIte samajavo. jApanI sAdhanA dhyAna daramiyAna karI zakAya che. "amuka cokkasa saMkhyAmAM huM avazya A maMtrano jApa karIza" evo niyama laIne besavAthI daDhatA rahe che. amuka layathI svarabaddha rIte bAhya jApa karavAthI dhIme dhIme aMtarajApa sahaja thAya che ane AgaLanI sAdhaka avasthAmAM (AtmajJAnaprApti bAda) ajapAjApanI paNa siddhi thAya che. maMtranA vizuddha uccAraNathI AjubAjunA vAtAvaraNamAM paNa pavitratAnA viziSTa paramANuo phelAvAthI AkhuM vAtAvaraNa AdhyAtmiktAthI gUMjI UThe che. mauna : samasta bAhya jagata sAthenA vacana-vyavahArathI virAma pAmI AtmAbhimukha thavAnA prayatnavALA sAdhakane mauna khUba upakArI che. AtmAnI je zakti vacanapravRttithI bahAramAM vaparAI jAya che te zaktine AtmajAgRtipUrvaka aMtara tarapha vALatAM bAhya mauna to siddha thAya ja che paNa paramArthamauna paNa siddha thaI zake che; jemAM kevaLa svarUpa avalokana ja rahI jAya che ane svarUpamAM : i J-60 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAta tanmayatA thatAM svasaMvedana jJAna Upaje che - dhyAnanuM phaLa anubhavAya che. sUryAsta pachI maunano prayoga vizeSapaNe karavA yogya che. upasaMhAra ane viziSTa sUcano : A pramANe dhyAnamAM mukhyapaNe upakArI evA A cAra mudAonI vicAraNA pUrI thaI. A sivAya dhyAnanI prAyogika aMtaravidhi potapotAnA guru pAsethI jANavI, paraMtu sAmAnya dainika jIvanamAM dhyAnanA abhyAsIe paMdaravIsa miniTa bhaktinAM pada bolavAM athavA uttama maMtro athavA gAthAono svAdhyAya karIne pachI ja dhyAnano prayoga cAlu karavo. sadgurunI athavA paramAtmAnI mudrAnuM ciMtana uttama avalaMbanarUpa che. tyAra pachI AtmajyotinuM dhyAna ke maMtrAkSaronuM dhyAna paNa abhyAsI zakAya che athavA sUkSma tattvaciMtana (karmasiddhAMtanuM, lokanA svarUpanuM athavA bAra bhAvanAonuM)thI paNa saMkalpa-vikalpone upazamAvI svarUpa-sAnnidhyano abhyAsa karI zakAya che. chelle, sAdhaka-mitrone A vastuo pratye jAgrata rahevA bhalAmaNaH sAdhanAnuM sAtatya : dhyAnanI kharI siddhi manano jaya karavAthI thAya che ane manano jaya karavo e kAMI sahelI vAta nathI. dIrdhakALa sudhI jJAna, vairAgya ane abhyAsathI te krame karIne jitAya che; mATe jyAre jyAre abhyAsa karatAM nirAzA Upaje, thAka lAge, kaMTALo Ave tyAre hatAza na thatAM yathAzakti jAgRtipUrvaka abhyAsa jArI rAkhavAthI lakSyanI siddhi thAya che. sAdhanA vacce vacce tUTI na jAya teno lakSa rAkhavAno che. satsaMganuM avalaMbana : moTA bhAge A jamAnAmAM sAdhaka 5-68 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna che cAre bAju nIce pADanArAM baLothI ja gherAyelo che. badho saMgaprasaMga prAye asatsaMga jevo che. cAlavA mATe, nAnA bALakane jema cAlaNagADI ke hAthanA TekAnI jarUra che, tema sAdhakane sAcA AtmArthI - mumukSu ke satpaSanA TekAnI jarUra che. joke sAco satsaMga atyaMta durlabha che topaNa yathAzakti jeTalo maLe teTalo satsaMga karI laI, AtmabaLa vadhAratA rahI, abhyAsa karavo. samayano sadupayoga : dhyAna samaye ja dhyAna karavA besIe to dhyAna siddha thAya nahi, paNa AtmasvarUpano (potAnA mULa svabhAvano) divasa-rAta daramiyAna vAraMvAra lakSa rahe to dhyAnamAM ekAgratA jaladIthI Ave. A mATe yathArthadaSTi ane gurunuM sAnnidhya parama upakArI che jenA yoge svarUpavicAra, svarUpasmaraNa, svarUpadhyAna, svarUpa anubhava A krama dhIre dhIre siddha thAya che. Avo abhyAsa siddha thavA mATe nIcenA prayogo khUba ja upakArI che. 1. dararoja ochAmAM ochuM dasa vakhata bhagavAnanuM smaraNa karavuM. dA.ta., (1) UThIne turata, (2) dAMta sApha karatAM, (3) dADhI karatAM, (4) nAhatAM, (5) kapaDAM paheratAM, (6) vALa oLatAM, (7) dUdha-cA pItAM, (8) nokarIe - dukAne jatAM, (9) bhojana letAM, (10) sUtA pahelAM. 2. AMgaLI ke kAMDA para rabaranI ke sUtaranI ityAdi dorI bAMdhI rAkhavI jethI bhagavasmaraNanI yAdI thaI Ave - Reminder tarIke. 3. pAkITamAM sadguru ke bhagavAnano phoTo rAkhavo. 4. hatheLImAM ke kAMDA upara bhagavAnanuM nAma ke maMtra lakhI rAkhavo. 4- 69 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ) AvA vividha prayogothI AtmAnI jAgRti vadhatI raheze ane vAraMvAra smaraNano abhyAsa siddha thaze, je siddha thatAM dhyAna paNa krama karIne sahaja banavA lAgaze. prayatnavizeSe karIne dhyAnano abhyAsa karavAno ApaNe sau prayatna karIe ane tenA phaLarUpe uttama AtmajJAna ane sahaja samAdhine pAmIe e bhAvanA sahita. saMdarbha sUci tattvAnuzAsana : 41-45/72/75-81 bhAvapAhuDa : 115/124 mokSapAhuDa : 63-6482 yogazAstra TIkA 433 : svAmIkArtikeya - anuprekSA : 482 yogasAdhanA : prakaraNa 6/2-4 ane 5, prakaraNa 7. jJAnArNava : 3/12-15, 18, 22-24 46, 15, 28, 34, 43 pa3, 28 18/30-33 19/pa. 42/1-1, 3, 10, 17, 19, 26.... Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna bhagavati-ArAdhanA : 1704-1705, 1868, 1890-1896. dharmavilAsa/sukhabattIsI/31-32. zrImad bhagavadgItA 6/10-12, 14, 16-17, 24-28, 35-36. aSTAMgayoga : 1/12, 13, 33, 37, 51. 2/30-32 yogAmRta : 5-8, 30, 60, 62, 89, 95-99. dhyAnazataka : 28-43. dhyAnastava : 26-36 niyamasAra : 97, 102, 104. dhyAnadIpikA : 47 * dhyAna saMbaMdhI vividha upayogI pAtheya ? * jeTalA kAma-krodhAdi vikAra maMda thAya ane jeTaluM tattvanuM avalaMbana yathArthapaNe laI zakAya teTalA pramANamAM sAdhakane dharmadhyAnanI prApti thAya che. darzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, vIryAcAra - A pAMca AcAromAM vIryAcAranI nyUnatA hoya to anya cAra AcAromAM yathAyogyapaNe pravartana thaI zakatuM nathI. tattva rUDI rIte vicAre te savikalpa samAdhi ane tattva pAme te sAkSAt nirvikalpa samAdhi kahevAya che. atIndriya sukhano anubhava, ahIM nirvikalpa samAdhimAM, aparokSapaNe thAya che. aSTAMgayogamAM dhyAna ane samAdhi te paramayoga che (sAtamuM ane AThamuM aMga che). J-01 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna 2. jyAre jIva kharekhara samyagRSTi thAya tyAre tene AtmAnuM vedana (svasaMvedana) thAya che; eTale ke tene aMge aparokSa anubhUti thAya che. AtmAno lakSa kema karavo? - A praznano javAba be rIte jANo : 1. nAstithI = huM A zarIra nathI, vANI nathI ane kathaMcit vikalpa paNa nathI evI bhAvanA bhAvavI; jethI karIne AtmAnI zakti build up thAya che. astithI = huM zuddha, buddha, caiitanyaghana - jANanAramAtra jJAyaka-AtmA chuM evI bhAvanAno vAraMvAra abhyAsa karavo. lAMbA kALa sudhI jJAna, vairAgya ane satsaMganI sAdhanA karavAthI aMtarmukha thavAnI sAcI kaLA siddha thAya che. manovRtti viSayane badalatI rahe tene "vicAra" kahevAmAM Ave che. viSayone pakaDI rAkhe tene "ciMtana' kahevAmAM Ave che. viSayonI vicAradhArA, ciMtanadhArA chUTI jAya ane cittavRtti svarUpamAM lIna thaI jAya tene nirvikalpa dhyAna kahevAya che; je pote ja samAdhirUpa che. sarva prakAranA rUDA udyame karIne, vikalponI jALane ochI karavI joIe. AtmAnuM sva-saMvedana thavuM tene aparokSAnubhUti kahe che. i J- 02 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna sAdhakane tattvathI ane arthathI AtmAno yathArtha bodha thayo hoya tene ja samAdhi pamADanAruM sAcuM dhyAna lAge che. AtmajJAnanI prApti mATe AtmA phakta khyAlamAM ja nathI levAno, paNa mohagraMthine bhedavA mATe puruSArthapUrvaka satpAtratA prApta karIne AtmAmAM sthira-ekAgra thavAno vAraMvAra abhyAsa karavAno che. je vyakti ke vastunuM buddhipUrvaka vAraMvAra dhyAna kare che tene te vastu dhyeyarUpa banI jaI temAM ja tanmayatA thaI jAya che, ema vartamAna manovijJAne paNa svIkAryuM che. tethI ja kahyuM che ke : "jemAM matinI magnatA, tenI ja thAya pratIta; thAya pratIti jehanI, tyAM ja thAya mana lIna. jyAM nahi matinI magnatA, tenI na hoya pratIta; jenI na hoya pratIta tyAM, kema thAya mana lIna?" (zrI samAdhizataka - 95/96) abhISNajJAnopayoga e jJAnamArganI paribhASA che ane ajapAjApa te yogamArganI paribhASA che. AvI uttama siddhi mahAjJAnIone hoya che, je zuddhAtmatattva sAthenuM pragADha anusaMdhAna sUcave che. jenAmAM aMtaraMga vairAgya pragaTyo hoya, jene paramAtmA ane sadguru pratye aMtaraMga ahobhAva hoya ane jeNe sadgurunuM zaraNa ane bodha svIkAryA hoya tevo sAdhaka uttama dhyAnano adhikArI gaNI zakAya. . 403 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAna dhyAnane yogasAdhanAnuM mukhya ane aMtima caraNa gaNI zakAya; kAraNa ke aSTAMgayogamAM maharSi pataMjalie tene yoga-sAdhanAnuM sAtamuM aMga kahyuM che, je dvArA samAdhinI prApti thAya che. uttama kakSAnA dhyAnane mokSanuM sAkSAt kAraNa kahyuM che; kAraNa ke te dvArA sAdhakanAM badhAMya karmo baLIne bhasma thaI jAya che. dhyAna samaye dhyAna kare tene thoDuM dhyAna lAge che; paNa je sarva kAryo karatAM karatAM paNa dhyAnano lakSa rAkhe che, khAtAMpItAM, UThatAM-besatAM paNa satata AtmajAgRtino abhyAsa kare che, tene sAcI dhyAnadazAnI prAptithI alpa kALamAM samAdhinI siddhi thaI jAya che. sAco vairAgya, sadbodhanI prApti, satata AtmajAgRti, tattvaciMtana ane tattva-anusaMdhAnanI utsukatA jene hoya tene dhyAnadazA sahaja lAge che. dhyAna kiyA bhI jAtA hai, aura dhyAna hotA bhI hai' A rahasyano anubhava jJAnIo kare che. cittanI ekAgratA, cittanI nirmaLatA ane tattvaniSThA - e traNanI ekatA jyAre abhyAsa dvArA siddha thAya che tyAre ucca kakSAnA dhyAnanI kharekharI siddhi thAya che. aMtarajApa upayogI che, paNa te vakhate cittavRtti kevI rahe che te bAbatanI jAgRti rahevI joIe. uttama sAdhakane aMtarmukhatA vizeSa thAya tyAre badhuM halanacalana baMdha thaI jAya che; tema ja sAthe sAthe AsananI dRDhatA, dehathI a Jod - Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna che bhinna svasattAno bhAsa ane sAtvika AnaMdanA taraMgonI utpatti cAlu thaI jAya che. dhIme dhIme manovyApAra ane zvAsocchavAsanI gati maMda thaI jAya che. jo A dazA daramiyAna jJAtAbhAvamAM vizeSa sthiratA thaI jAya to nijAnaMdano pAtALakUvo phUTe che ane sAdhaka te atIndriya AnaMdamAM DUbI jAya che. nizcayathI, ucca kakSAnA sAdhaka AtmAne koInA avalaMbananI jarUra rahetI nathI. AtmA potAnA svarUpamAM pote ja samAI jAya che, parama tRptino anubhava kare che. yathA - Atmani eva AtmanA tuSTaH sthitaprajJaH tadA uccate." - zrImadbhagavadgItA (sthitaprajJalakSaNa) paramAtmA ke sarunuM dhyAna karatAM karatAM emanuM pratibiMba jenAmAM paDe che te huM chuM evo bhAva lAvavo. A badhuM jo ke buddhipUrvaka thAya che to paNa, nirvikalpatAnI nikaTa che ema kahI zakAya. Avo abhyAsa vAraMvAra karatAM vicAradhArA maMda thaIne ciMtaka (vicAraka) AtmAmAM vilIna thaI jAya che. A ja anubhavadazA che. UMcI kakSAnA sAdhakone dhyAnamAM AtmabhAvanAmAM ati upayogI zloko zrIsamayasArakaLazanA 181 ane 185 che; je vizeSapaNe gurugamathI samajIne vAraMvAra ciMtavavA - abhyAsavA. WWW.jainelibrary.org Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ) abheda nirvikalpa AtmaanubhavanI prApti mATe dhyAnadazAmAM evuM bhAvabhAsana karavuM ke : "I am this pure knowledge only." (huM mAtra nirmaLa jJAyaka chuM.) jApanA mukhya cAra prakAra che : (1) bhASyajApa, (2) upAMzujApa, (3) mAnasajApa ane (4) ajapAjApa; jenI vizeSa samajaNa A pramANe che - 1. bhASyajApamAM spaSTa uccAraNa karavuM joIe, kAraNa ke te vANInI sAdhanA che. 2. upAMzujApa karatAM karatAM jApano avAja maMda thato jAya che. hoTha phaphaDatA hoya ane jApano avAja Ave nahIM, chatAM jApa cAlu rahe. 3. mAnasajApamAM hoTha, jIbha vagere koI paNa cAlatA nathI, mAtra manathI jApa cAle che. 4. ajapAjApa e vANI ane manathI pAra che. te kharekhara siddha yogIne ja hoya che; kAraNa ke temAM buddhipUrvakanA prayatna vinA paramAtmatattvanuM ke zuddhAtmatattvanuM anusaMdhAna svayaM thayA kare che. te sAdhanA nathI, siddhinuM sahaja phaLa che. zabdo bolatAM bolatAM, ghaNuMkharuM ciMtana ochuM thAya che; jyAre mauna ane jAgRta bhAvathI ciMtana vadhu thaI zake che. mATe potAnI yogyatA pramANe jema lAbha thAya tema karavuM. * dhyAnAbhyAsa karanAra sAdhake khyAlamAM rAkhavuM ke jyAM sudhI pote maitrI Adi ke anitya Adi bhAvanAonA vicAramAM | J- 6 . Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna che che tyAM sudhI sAkSAt Atmopalabdhi karI nathI. jyAre evI vicAradhArA vicArakamAM samAIne zAMta thaI jAya che, tyAre ja nirvikalpa samAdhi pragaTatAM atIndriya AnaMdano anubhava thAya che. bhagavAnanuM dhyAna karuM chuM te huM nathI, paNa bhagavAnanuM dhyAna jemAM jhaLake che te sattA huM chuM - ema paramArtha avadhAravo; to tvarAthI nirvikalpatA Ave. prazna : dhyAna kevI rIte karavuM? uttara : tenI aneka rIto che. eka rIta A che : dhyAnamAM prathama 4 bhAvanA, pachI 12 bhAvanA, tyArabAda paMcaparameSTInuM dhyAna tema ja sadganuM dhyAna ane pachI kramazaH AtmAnA guNonA dhyAnamAM jaI zakAya che. - A dhyAnano eka sAmAnya krama che; vizeSa pratyakSa gurunA sAnnidhyamAM rahIne temanI AjJAnusAra ArAdhavo. jagatanA padArtho pratye anAsaktabhAva upajAvIne, cittavRttine AtmA tarapha laI jAya (aMtarmukha banAve) te paramArthathI sAcI jJAnavairAgya dazA kahevAya. sarva jIvomAM jene maitrIbhAva che tene ja sAcuM dhyAna (sAmAyika) lAgI zake che. zraddhA eTale dRSTi; je ApaNane dhyAnanA abhyAsa daramiyAna, abhedadazA tarapha laI javAmAM upakArI thAya che. * punaH punaH eka ja suvicAranuM ciMtana karavuM sAdhakanA jIvananuM i J-oo Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna dUSaNa nahIM paNa eka moTuM bhUSaNa che. cittavRtti avalaMbana vinA TakI zakatI nathI. prAraMbhika ane madhyama bhUmikAnA sarva sAdhakone cittavRttine koI pavitra, preraka, puSTikAraka ane sabaLa avalaMbananI jarUra paDe ja che. tevuM avalaMbana sadguru hoya, salphAstra hoya, prabhujInI mUrti hoya ke maMtra Adi hoya. potAnI tAsIra, ruci ke saMskAra pramANe tevA zuddha avalaMbanano sahAro laIne krame krame nirAlaMbana evA potAnA zuddhAtmA tarapha vaLI zakAya che. n J-98 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna zAstra AdhArita preraNAnAM pIyUSa A pAtheyanA haMgAmI dhoraNe traNa vibhAga karI zakAya : upadeza bodha koI paNa manuSyane zubhopayoga vinA zuddhopayoganI prApti thatI nathI evo mokSamArganI siddhino krama che. AlocanA e sAmAyikanuM eka aMga che. manuSyamAM mAnanI, nArakImAM krodhanI, pazumAM mAyAnI ane devomAM lobhanI mukhyatA hoya che, ema sAmAnyapaNe jANo. satatapaNe mahApuruSonI sevAmAM jAgratapaNe rahevuM e vinayaguNanI prAptino mukhya upAya che." - A jJAnIonuM anubhavavacana che. vyavahAra ane nizcaya vacce kAraNa-kArya, nimitta-naimittika ane samavAya saMbaMdha gaNI zakAya che. A gahana viSaya supAtra jijJAsune sadgurunA bodha ane samAgamathI krame krame samajAya che. bhagavAnane, gurune ane dharmane jevA che tevA jANavA, oLakhavA, zraddhA ane gurugama dvArA temanI sAcI zraddhA karavI tene vyavahAra-samakti kahevAya che. * tattvadRSTie jotAM jagatanA loko mUrkha che; kAraNa ke jyAM sukha nathI tyAM loko sukha zodhe che !!. * bhedanI apekSAe kathana karIe to - 3-09 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - laina { jIvata-vijJAna pApa kAryomAM zraddhA karIe chIe te darzanaguNano azubha paryAya che. pApa kAryonuM smaraNa karIe chIe te jJAnaguNano azubha paryAya che. - pApa kAryomAM pravRtti (tanmayatA) karIe chIe te cAritraguNano azubha paryAya che. jJAnIoe adhyAtmazAstromAM zarIra grahaNane ja saMsAra kahyo che; kAraNa ke deha mRtyu sudhI AtmAnI sAthe ekakSetrAvagAha saMbaMdha rahe che. paramArthathI dehamamatva e ja mukhya saMsAra che. jene bhoga ruce te niyamathI mithyAdaSTi hoya che. ApaNI jAti strI ke puruSanI nathI; te to zarIranI jAti che. ApaNI jAti manuSyanI nathI; te to zarIranI jAti che - ema nizcayanayathI jANIe ane mAnIe to tevA abhyAsathI dehAtmabuddhi ghaTe che. nimittathI kArya thatuM nathI ane nimitta vagara paNa kArya thatuM nathI, ema syAdvAdathI bhagavAne tattvanuM nirUpaNa karyuM che. A vAta supAtra jIvane, gurugamathI, krame krame samajAya che. jyAM ekano ja haThAgraha che tyAM kAryasiddhi thatI nathI. yathA - upAdAnanuM nAma laI, e je taje nimitta; pAme nahi siddhatvane, rahe bhrAMtimAM sthita." (zrIAtmasiddhizAstra - gAthA 136) Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAta dravyArthikanaya AtmAnA abheda svarUpanuM jJAna karAve che ane paryAyArthikanaya AtmAnA bheda-prabhedonuM jJAna karAve che. mohanIya karma be kAma kare che : 1. UMdhI mAnyatA karAve che, jene darzanamohanIya kahe che. 2. UMdhuM AcaraNa karAve che, jene cAritramohanIya kahe che. ApaNe badhA (AtmAo), eka nitya-zAzvata, jANanAra tattva chIe. kALa ApaNane mArI zakato nathI. AyuSya pUruM thatAM ApaNe eka zarIra choDI bIjA zarIramAM javuM paDe che; jene loko maraNa kahe che. bhagavAna mahAvIre kAyAne kacaDavAnuM nathI kahyuM, paNa kAyAne keLavavAnuM kahyuM che. bahu AraMbha ane bahu parigraha e narkamAM javAno mArga che. (zrI tattvArthasUtra) kAmI, krodhI, lAlacI, Inase bhakti na hoya; bhakti kare koI sUramA, jAti varaNa kula khoya. (mahAtmA kabIradAsajI) dharmAM jIvo pratye sAco ane sahaja prema na pragaTe to samyagdarzana kevI rIte pragaTe? mATe ja kahyuM che : 'na dharmo dhArmika vinA / ' (zrI ratnakadaMDa zrAvakAcAra, gAthA - 26) [dhArmika manuSyo vinA dharma bIje kyAMya raheto nathI.] bhagavAna mahAvIre dharma pAmavA mATe nIcenI vastuono yoga -J-81. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna ke maLavo ghaNo durlabha kahyo che : (1) manuSyapaNuM, (2) sanduruSanAM vacanonuM zravaNa, (3) te vacanonI pratIti ane (4) zraddhA thaI te pramANe AcaraNa karavuM. bhagavAnanI vANI mATe pAMca - pAMca vizeSaNono nIcenA mahApuruSoe prayoga karelo che; je eka yogAnuyoga che : 1. zrIkuMdakuMdAcArya : darzanapAhuDa - gAthA 17 2. zrI zubhacandrAcArya : jJAnArNava - zloka 5 3. zrImad rAjacaMdra : mokSamALA - pATha 108 zrIkuMdakuMdAcArya bhAvapAhuDamAM AtmAnuM nityatva prasthApita karatAM 18mI gAthAmAM kahe che : "he jIva! anaMta janmo dhAraNa karI bhinna-bhinna mAtAonAM stanonuM eTaluM paya teM pIdhuM che ane tuM garbhanI bahAra nIkaLyA pachI mRtyu pAmyo tyAre bhinnabhinna janmonI aneka mAtAoe eTaluM rudana karyuM che ke temanAM AMsuone ekaThAM karAya to samudranA jaLathI paNa adhika thAya." adhyAtma * nizcayanaya sva-Azrita hoya che ane vyavahAranaya para-Azrita che, ema sAmAnyapaNe kahI zakAya. vrato ane pratimAo : aNuvrata = nAnuM vrata - suzrAvakane hoya che. mahAvrata = mahAna vrata - sAcA munijanone hoya che. . .- 82 . Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ) * zrAvakanI pratimAo jainadarzananI sAdhanApaddhatimAM, samyaggadarzana prApta karIne ane aNuvratomAM sthira thaIne, munipadanA abhyAsa mATe je naiSThika zrAvakanI carcAne grahaNa kare che tenI uttarottara caDhiyAtI 11 zreNio che, jene pratimA kahevAmAM Ave che. AvA zrAvakanI 11 pratimAomAM : 1 thI 6, te jaghanya zrAvakanI kahevAya che; 7 thI 9, te madhyama zrAvakanI kahevAya che; tathA 10 ane 11 te uttama zrAvakanI kahevAya che. * vartamAnamAM ApaNo AtmA sarvathA zuddha nathI; paNa paramArtha dRSTie jotAM, te zuddha che. anekAntavAda, syAdvAda, sApekSavAda e badhA ekAryavAcaka zabdo che. zuddhabhAva e zabda caraNAnuyogamAM ane zuddha-upayoga e zabda ghaNuM kharuM dravyAnuyogamAM vadhAre vaparAya che. Ama to banne ekAryavAcaka gaNI zakAya, paraMtu taratamatAno bheda mukhya che. sarvasaMgaparityAgI zuddhopayogI munirAja ja kharekhara sarva prakAranAM sthaLa ane sUkSma pApothI rahita hoya che. jema garama pANIthI agnino saMyoga dUra karavAmAM Ave to dhIre dhIre te zItaLa thaI jAya che. temAM barapha nAkhavo paDato nathI; kAraNa ke pANIno svabhAva zItaLatA che. tema ajJAnAdi vibhAvarUpI agnine dUra karavAthI, AtmAno zuddha-zAzvatajJAnAnaMdarUpa svabhAva AvirbhAva pAme che ane sAdhakanA jIvanamAM zAMti ane prasannatAnI lahera vyApI jAya che. | - 83 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvana-vijJAna paramArthathI jotAM dareka dravya potAnI pariNati svataMtrapaNe kare che; mATe nizcayanayathI AtmA paNa potAnI pariNati pote ja kare che. tethI pAMca samavAya kAraNomAM mAtra puruSArtha ja jIvanA hAthamAM che; kAraNa ke te puruSArtharUpa bhAva tenA potAnA ja dravyanI (AtmAnI) pariNati che. tapa be prakAranAM che : (1) bAhya ane (2) aMtaraMga. zArIrika kriyAnuM jemAM prAdhAnya hoya tene bAhya tapa kahevAya che ane aMtaraMga kriyAnuM jemAM prAdhAnya hoya tene aMtaraMga tapa kahevAya che. pahelA prakAranA tapane loko paNa joI zake che; jyAre bIjA prakAranA tapane mukhyatve pote ja jANe che. bAhya tapa be prakAre madada kare che : (1) te pote ja nirjarA'nuM kAraNa che ane (2) aMtaraMga tapamAM te madada kare che. adhyAtma-paribhASAmAM vyavahAranayane paryAyArthikanaya ane nizcayanayane dravyArthikanaya kahe che. tattvanuM nirUpaNa karanArAM zAstro dravyAnuyogamAM samAya che. badhA anuyogomAM dravyAnuyoga sUkSma che ane temAM paNa sAcuM adhyAtma to ati sUkSma che. supAtra jIvane, gurugamathI, tenAM gahana rahasyo krame krame ekaniSTha abhyAsa dvArA samajAya che. caraNa : tenA mukhya cAra artha karI zakAya. (i) caraNa = cAritra (ii) caraNa = pAda, paga (i) caraNa = pada (vAkyano ke chaMdano eka bhAga) (iv) caraNa = gurunI AjJA. | J- 84 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna sadguru pAsethI AtmAnuM svarUpa jANo. dareka padArtha tenA lakSaNa dvArA oLakhI zakAya che. AtmAnuM mukhya lakSaNa jJAna che ane tethI te jJAna dvArA oLakhAya che. avyApti, ativyApti ane asaMbhava e traNeya doSothI rahita evuM AtmAnuM asAdhAraNa lakSaNa e jJAna che. je AtmajJAnAdine pAmyo nathI tene hajI paramArthathI anekAnta pAramezvarI vidyAnuM sAcuM phaLa maLyuM nathI. AtmAnI mukhya 47 zaktionuM varNana zrI samayasAra - TIkAnA pariziSTamAM batAvela che. (zrI amRtacaMdrAcAryanI TIkA - AtmakhyAtimAM) zrIkArtikeyAnuprekSA(gAthA 478)mAM cAra prakAre dharmanuM svarUpa kahyuM che : 1. vastuno svabhAva pragaTe tenuM nAma dharma 2. kSamA, vinaya, saMtoSa Adi dasa guNo pragaTe te dharma. 3. sAcI zraddhA, sAcuM jJAna ane sAcuM cAritra - e rUpa ratnatraya pragaTe te dharma. 4. sarva jIvo pratye dayAno bhAva hoya te dharma. yathA - dharmaH vastu svabhAvaH kSamAdibhAvaH ca dazavidhaH dhrmH| ratnatrayaM ca dharmaH jIvAnAM rakSaNo dhrmH|| ni:zalyo vatI' eTale sAcA vratInA jIvanamAM khoTI mAnyatA, mAyAcAra ane niyANuM, A traNa hotAM nathI. (zrI tattvArthasUtra-7/18) !- 85 | Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna 'eva' zabdano prayoga zrI samayasAranI AtmakhyAti nAmanI TIkAmAM 700thI vadhu vakhata karelo che, evI gaNatarI eka prasiddha vidvAne karI che. zrI AtmasiddhimAM 15 vakhata 'vicAra' zabda vaparAyo che. * dAbhimAne nite vijJAte paramAtmaniA yatra yatra mano yAti tatra tatra samAdhayaH // (mahAna advaitAcArya zrImad zaMkarAcAryajI) "sarvakSetramAM rahIe topaNa AtmabhAna nava visarIe." (munizrI saMtabAlajI) bodhi, samAdhi, pariNAmazuddhi, svAtmopalabdhi, zivasaukhyasiddhi A pAMca mATe AcArya zrI amitagatie prabhune prArthanA karelI che. (zrI sAmAyika pATha-gAthA naM. 11) ratnatrayanI ArAdhanAthI potAnA svarUpanI prabhAvanA e samyagdaSTinuM nizcaya prabhAvanA aMga che ane jagatanA lokonI cittavRtti dharmamAM vALavA mATe dAna, zIla, tapa, vidyA, atizaya AdimAM pravartavuM e vyavahAra prabhAvanA aMga che. (zrI puruSArthasiddhi-upAyanA AdhAre) 'dharma: vastusvabhAvaH / ' agnino dharma e ga2mI che, caMdrano dharma e zItaLatA che, tema AtmAno dharma (svabhAva) e zAzvata AnaMda, pUrNa jJAna Adi aneka guNovALo che. jIva judA che ane pudgala (jaDa) judA che J-06 -- e ja sarva Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ) zAstrono sAra che. A satya samajAvavA mATe ja aneka prakAre zAstromAM vistArathI kathana karela che. (zrI Ibdopadeza - gAthA 50) - siddhAMta nizcaya sAdhanA ekarUpa che, temAM pheraphAra nathI. prANa : prANone dhAraNa kare tene prANI kahe che. manuSya ane moTA prANIonA dasa prANa A pramANe che : 5 indriyo 3 baLa : mana, vacana ane zarIra 1 AyuSya 1 zvAsocchavAsa dravyaprANa dhAraNa karavAnI kriyAne janma kahe che ane te choDavAnI kriyAne maraNa kahe che. ' samayanuM mApa - zAstrokata ane arvAcIna asaMkhyAta samaya = 1 Avali ane asaMkhyAta Avali = 1 sekanDa. jyAM Atmapradezo sivAya kAMI che ja nahIM ane anaMta jJAnaAnaMda Adi anaMta catuSTayano bhogavaTo che te siddhapada kahevAya che. * vItarAgadarzana mujaba mAnavajIvanamAM samyagudarzana prApta thavAnI yogyatA 8 varSanI uMmara pachI pragaTe che. * gAravanA traNa prakAra che : zAtA, rasa ane Rddhi - 4 - 80 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta mAnavabhavamAM ja karmone saMpUrNapaNe khapAvI zakAya che. nokaSAyanA nava prakAra che : hAsya, rati, ati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda. hAsya, rati ane veda A traNa rAgabhAvanA peTAvibhAga tarIke ane bAkInAM dveSabhAvanA peTAvibhAga tarIke gaNI zakAya. saMsArI jIvonA be bheda zAstramAM kahyA che : sthAvara ane trasa. pRthvIkAya, apakAya, vAyukAya, tejakAya ane vanaspatikAya e sthAvara kahevAya che; jyAre svataMtrapaNe eka jagyAethI bIjI jagyAe jaI zake te trasa kahevAya che. indriyonI apekSAe jIvonA pAMca bhedo che : ekendriyathI laIne paMcendriya sudhI. audArika zarIra H manuSyanuM ane prANIonuM sthULa zarIra audArika kahevAya che. te sAta dhAtunuM baneluM hoya che. vaikriyika zarIra H vi-kriyA karavAvALuM; eTale ke nAnAMmoTAM rUpone dhAraNa karI zake che, tethI tene vaikriyika zarIra kahevAya che. AvuM zarIra sAmAnyapaNe nArakI ane devo bannene hoya che. taijasa zarIra H jenAthI zarIra kAMtimaya bhAse che ane jenAthI bhojananuM pAcana thAya che te taijasa vargaNAthI baneluM taijasa zarIra che. kAryaNa zarIra : ApaNA bAMdhelA dravya karmonuM baneluM che, bhavAMtaramAM paNa te sAthe ja Ave che. =J-88 - Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAta taijasa ane kArmaNa zarIrone game te utpattisthAne jatAM pratibaMdha thato nathI. jIvane A zarIro anAdikALathI lAgelAM che. jyAM jJAna ane AnaMda pragaTyo nathI tyAM haju nizcaya mokSamArganI siddhi thaI nathI, ema jANavuM. jyAM sudhI AtmajJAnAdi na pragaTe tyAM sudhI ajJAna tathA kAmakrodhAdi bhAvo cittamAM kSaNe kSaNe navA navA UpajyA ja kare che. sAmAnya sAdhakane teno khyAla paNa AvI zakato nathI. Ama, saMtatinI apekSAe AvA bhAvo jIva sAthe anAdikALathI saMbaMdhita che. jJAnIne pragaTa thayelI zuddhatAnI be zreNio che : eka ladhyAtmaka, je kAyama rahe che; ane bIjI upayogAtmaka, je mAtra svAnubhavakALa daramiyAna ja hoya che. khoTI mAnyatAnA (mithyAtvanA) pAMca prakAro zAstramAM kahyA che : 1. viparIta mithyAtva : jevuM nathI tevuM mAnavuM. ekAMta mithyAtva : vastune eka ja paDakhethI samajavI. vinaya mithyAtva : badhA dharmone ane guruone ekasarakhA mahAna mAnavA te. saMzaya mithyAtva : guru ke bhagavAnanI vANImAM saMzaya karavo te. 5. ajJAna mithyAtva : kaMI ja sAcI vastune na jANanArUpa mUDha bhAva. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna traNe lokamAM indronI saMkhyA 100 athavA matAMtare 64 mAnavAmAM AvI che. A vizvamAM aneka vastuo che, temAM sauthI zreSTha vastu bhagavAne je pUrNapaNe pragaTa karI le che. tene jIva' athavA "AtmA' paNa kahe che. temano AtmA pUrNa zuddha thayo ane teo AtmAmAMthI paramAtmA (bhagavAna) thayA. siddha bhagavAno jyAM rahe che tene siddhazilA athavA siddhaloka kahevAmAM Ave che. * jIva potAnA zarIra pramANe AkAra dhAraNa kare che, kAraNa ke tenAmAM agurulaghu nAmano guNa che; je tene saMkocavistAranI zakti pradAna kare che. kIDInA zarIramAM te kIDInA AkArano ane hAthInA zarIramAM te hAthInA AkArano banI zake che. - jJAna che te traNa kALanuM thaI zake che jyAre anubhava mAtra vartamAnano ja thaI zake che. jJAna "sva" ane "para" baMnenuM thaI zake che; jyAre anubhava sva"no ja thaI zake che. jIvanI be avasthAo che : eka svAbhAvika ane bIjI vaibhAvika (vibhAvavALI). pahelI avasthAne mukta avasthA ane bIjIne saMsAra-avasthA kahe che. AtmA dravya, guNo ane paryAyano banelo che; te traNeyano ekarUpa samUha che, ema jainadarzananI mAnyatA che. 5 - 90 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAta) tripadInuM sAmAnya svarUpa : dravya - abheda akhaMDa che. guNa - anaMta che; dareka guNa bhinnabhinna kArya kare che. paryAya - kSaNika che; niraMtara badalAyA kare che. kAraNa-kArya saMbaMdhane tAdAbhya saMbaMdha kahevAya che, te mAtra eka dravyamAM ja hoya che, ema nizcayanayathI jANo. koI paNa naya hoya, te eka dRSTikoNathI padArthanuM jJAna karAve che; mATe te AMzika jJAnarUpa che. * koI paNa vikAramAM evI zakti nathI ke te AtmAnA svabhAvano saMpUrNa nAza karI zake ke badalI nAkhe. AtmA ane zarIrano ekakSetrAvagAha saMbaMdha dUdha ane pANI jevo gaNI zakAya. paramazuddhanizcayanayathI sarva jIva siddha che, tyAM baMdha mokSanI vyavasthA nathI. ApaNA jIvanamAM dareka samaye be kriyAo thatI hoya che : yoganI tathA upayoganI. upayoga zuddha athavA azuddha hoI zake che. nimitta-naimittika saMbaMdha 1. jenI sahAya vaDe kArya thAya tenuM nAma nimitta. jemAM kArya thAya tenuM nAma naimittika (upAdAna). J91 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ) 2. nimitta-naimittika saMbaMdha be dravyo vacce ja athavA bethI vadhu dravyo vacce ja hoya che. eka ja dravyamAM na hoI zake. 3. nimitta-naimittika saMbaMdha be prakArano hoya che : 1. sthaLa : bAhya nimitta-naimitika saMbaMdha - jema ke kuMbhAre ghaDo banAvyo. 2. sUma: aMtaraMga nimitta-naimittika saMbaMdha - A saMbaMdha kathaMcit avinAbhAvipaNe hoya che; arthAt karmodaya na hoya to vikAra thaI zake nahIM jemake siddhomAM. vizvanA jIvo traNa prakAre che : - 1. bahirAtmA : ajJAnI, dehAtmabuddhivALo, mUDha, mithyASTivALo, AtmabhrAMtivALo. 2. aMtarAtmA : jJAnI-sAdhaka (1) jaghanya, (2) madhyama, (3) utkRSTa. 3. paramAtmA : sarvajJa-sarvadarzI, 18 doSothI rahita. (1) sakala - dehadhArI arihaMta, tIrthaMkara (2) vikala - siddha, azarIrI zAstramAM zuddhopayogane amRta samAna, zubhopayogane dUdha samAna ane azubhopayogane viSa samAna kahyAM che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvata-vijJAna ) jaina darzanamAM yoga ane upayoga yoga : vAyavarTsana: karma yor: - (zrI tattvArthasUtra adhyAya - 6/1) Atma pradezonA parispaMdanathI thatI zarIra-vANImananI pravRtti. A yogo ApaNI sAthe ekakSetrAvagAha saMbaMdhavALA che; paNa te badhAya svabhAve jotAM jaDa che, tethI "para" che, ema nizcayathI jANI temanuM aha-mamatva tyAgavuM. upayoga : 3payoga sUkSaNam (zrI tattvArthasUtra - 2/8) upayoga eTale 1. vicAradhArA 2. jJAna-darzanaguNanI mukhyatAthI AtmAno paryAya. 3. yoganI najIka hoya che, eTale ke jJAnasvarUpI ApaNA AtmAnI avasthA upayoganI vibhinna avasthAo : azubha upayoga = pApa lAve tevA vicAro zubha upayoga = puNya lAve tevA vicAro zuddha upayoga = savikalpaka | bhAvanAtmaka nirvikalpa | anubhavAtmaka 7 vyasanono tyAga, 8 mULaguNonuM pAlana tathA 5 aNuvrata, 3 divrata, 4 zikSAvrata - ema 12 prakAranAM vratone rUDI J-93 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ) rIte grahaNa kare tyAre pahelI pratimAmAM sAco zrAvaka Ave che. tyArabAda kramazaH 10 pratimAo eTale ke kula 11 pratimAo, kramazaH jyAre sadguru samIpe dhAraNa karavAmAM Ave che ane temano abhyAsa pAko thAya che tyAre sAcI bhAvaliMgI munidIkSA levAnI pAramArthika kSamatA pragaTe che. nizcayanayathI vicArIe to, mokSanI icchA te paNa sAkSAt mokSamArgamAM bAdhaka che. mohI muni karatAM nirmohI gRhastha zreSTha che. (zrIratnakaraMDa zrAvakAcAra - gAthA 33) svAdhyAya daramiyAna mAtra zabdomAM rokAI javuM nahIM, paNa teno sAco bhAva samajavo, kAraNa ke : zabdajAlaM mahAraNya, cittbhrmnnkaarnnm| jIvanI utpattinA traNa prakAra jaina zAstromAM kahyA che : (1) saMmUrNima, (2) garbhaja ane (3) upapAta. jenA janmamAM strI-puruSanI saMsArI kriyA kAraNa bane tenuM nAma garbhaja che; jemAM A kriyA na hoya tene saMmUrNima kahevAya che; jene utpanna thavAnuM sthAna niyata hoya tene upapAta kahevAya che (dA.ta., devo, nArakI). devo zayyAmAM ane nArakIo bilamAM utpanna thAya che. sauthI moTo avaguNa kRtajJatA che. upakArInA upakArane J-94 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -| jIvata-vijJAna - oLave tene koI divasa sAco dharma pariName nahIM. tethI ja merI bhAvanA'mAM kahyuM che ke : houM nahIM kataba kabhI meM, droha na mere ura Ave; guNagrahaNa kA bhAva rahe nita, dRSTi na doSo para jAve." tattvArthazraddhAna, AgamajJAna, AtmajJAna ane saMyama - A cAranA yugapatupaNAthI mokSa pragaTe che; paraMtu temAM AtmajJAnane sAdhakatama kahyuM che. zrI pravacanasAra - 238 | tAtparyavRtti TIkA) paMcAdhyAyI nAmanA graMthamAM kahyuM che ke samyagRdRSTi jIvane ladhyAtmaka anubhUti niraMtara rahe che ane tethI guNazreNi nirjarA paNa thatI ja rahe che (anaMtAnubaMdhI-catuSkano abhAva thavAne lIdhe). J- 95 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna zrImad rAjacaMdra AdhArita bodha dIrghakALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodhabIjanI prApti hoya che; ane e bodhabIja te prAye nizcaya samyakatva hoya che. (zrImad rAjacaMdra patrAMka - 330) je manuSya sapuruSonAM caritra rahasyane pAme che te manuSya paramezvara thAya che. (mokSamALA - pATha 101) mokSamArgamAM pravRtti benI ghaTe che; eka AtmajJAnInI ane eka AtmajJAnInA AzrayavAnanI, ema zrI jine kahyuM che. (zrImad rAjacaMdra patrAMka - pa51) jema kamaLa eka che, paNa tenI pAMkhaDIo aneka che tema eka akhaMDa-abheda AtmA anubhavamAM AvatAM tenA sarva guNonA aMzo eka-sAthe pragaTe che. tethI ja kahyuM che ke, sarvaguNAMza te samyakatva.' (zrImad rAjacaMdrajI patrAMka-95) ApaNI buddhi quantitatively to ThIka che, paNa qualitatively barAbara nathI; arthAt kalaMkita che, ghaNI ja nimnastaravALI - vikArothI kharaDAyelI che. A kAraNathI aneka bAhya upacAro/sAdhano karavA chatAM paNa ApaNo AtmavikAsa nahIMvat ja che. yathA - - - 4-96 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---jIvana-vijJAna - viSaya vikAra sahita je, rahyA matinA yoga; pariNAmanI viSamatA, tene yoga ayoga." (zrImad rAjacaMdra - aMtima saMdeza) jJAnanI vyAkhyA : (zrImad rAjacaMdra - zrI upadeza chAyA - mudA 12 nA AdhAre) jJAna to te ke jenAthI - 1. vRtti bAhyamAM jatI rokAya; 2. saMsAra parathI kharekhara prIti ghaTe; 3. sAcAne sAcuM jANe; ane 4. jenAthI AtmAmAM guNa pragaTe te jJAna. koI paNa oraDo 100 varSathI baMdha hoya paNa jyAre tene kholIne dIvo karavAmAM Ave tyAre prakAza thatAM bIjAM 50 varSa lAgato nathI, paNa jevo te dIvo thAya te ja samaye aMdhakArane nAza thaI prakAza thAya che; tema jyAre paNa jIvamAM yathArtha jJAna pragaTe che tyAre ajJAnano te ja kSaNe nAza thAya che. yathA - "koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM samAya; tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya." (zrIAtmasiddhi, gAthA - 114) darzanamohanIyane toDavAnA (AtmajJAnaprAptinA) traNa upAyo che : J - 90 . Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna 1. niraMtara satsaMganI upAsanA 2. svAdhyAyarUpI tapanI sAdhanA 3. guNajijJAsA, arthAt navA navA saguNo prApta karavAno puruSArtha (zrImad rAjacaMdra - patrAMka 860) * jijJAsAbaLa, vairAgyabaLa, vicArabaLa, jJAnabaLa ane dhyAnabaLa vadhAravA mATe sAcI jijJAsAvRtti sahita, puruSano samAgama vizeSapaNe upAsavA yogya che. sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che. (zrImad rAjacaMdra - patrAMka pa69) jeTaluM AtmajJAna thAya teTalI AtmasamAdhi pragaTe. (zrImad rAjacaMdra patrAMka - pa69) J-98 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta karma siddhAMta vItarAgadarzanamAM karmasiddhAMtanuM vizada, vaijJAnika ane ati sUkSma varNana karyuM che; jemAMnA thoDAnuM avalokana karIe : AtmA zubha ke azubha bhAva kare te vakhate AtmA tarapha AvatA pudgalone kArmaNa vargaNA kahe che; je baMdhAyA pachIthI karma kahevAya che. AtmA ane kAryaNa vargaNAno karmarUpa saMyoga thAya tene karmabaMdhana kahe che. saMsArI jIva je je padArtho sAthe baMdhAyelo che temanA mukhya cAra vibhAgo zrI samayasAra (gAthA 19 thI 23)mAM kahyAM che : 1. abaddha nokarma : bAhya parigraha, je AtmA ke zarIra sAthe coMTIne baMdhAyeluM nathI. 2. baddha nokarma : AtmA sAthe coMTeluM che (ekakSetrAvagAha) (dA.ta., zarIra, indriyo, aMga-upAMga, zvAsocchavAsa, vANI vagere A AtmA sAthe saMzleSa-saMbaMdhathI baMdhAyela che.) 3. dravyakarma : AtmA sAthe baMdhAyelA sUkSma karma-paramANuono samUha, je kevaLIgamya che. tenA anaMta prakAromAM mohanIya, jJAnAvaraNIya Adi mukhya che. J-99 ma Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvana-vijJAna 4. bhAvakarma : ApaNo AtmA (ApaNe) Akho divasa manamAM je zekhacallInA sArAnarasA vicAro kare che athavA thAya che te. ajJAnabhAva ane rAgadveSanA bhAvo tenAM udAharaNo che. bhAvakarmanA nimittathI dravyakarma baMdhAya che ane dravyakarmanA nimittathI bhAvakarma baMdhAya che. Ama bhAvakarma ane dravyakarmano saMbaMdha anAdino svIkAravo joIe. jema "paheluM IMDuM ke pahelI maraghI?" teno javAba nathI, tema dravyakarma-bhAvakarma viSe paNa samajavuM. karma anaMta prakAranAM che. temAM ApaNe 148 prakAranAM karmone zAstro dvArA jANI zakIe chIe. temAM mukhyatve ATha che : yathA - karma anaMta prakAranAM temAM mukhya ATha, temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha.' (zrIAtmasiddhizAstra, gAthA-102) upara kahyAM te ATha karmonA mukhya be bhAga che - ghAtI ane aghAtI. 1. AtmAnA mukhya ane mULa guNono ghAta kare tenuM nAma ghAtI karma. te cAra che : (1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya (3) mohanIya ane (4) aMtarAya. 2. AtmAno zarIra Adi padArtho sAthe saMyoga, viyoga karAve, zarIranI zAtA - azAtA upajAvavAM AdimAM 1 /- 100 , Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvana-vijJAna ) nimitta bane tevA karmone aghAtI karma kahevAya che. te cAra prakAranAM che : (1) vedanIya, (2) nAma, (3) gotra ane (4) AyuSya. ghAtI karmonI badhI (47) peTAprakRtio pApaprakRtio che; mATe jo pApa ghaTADIe to temanuM jora ochuM thAya ane AtmAnA jJAnAdi guNo Avirbhata thaI zake. puNyaprakRtio aghAtI karmonI ja peTAprakRtio hovAthI, temanA dvArA AtmAnA mULa (anujIvI) guNono ghAta thato nathI. Ama hovAthI, puNyathI anucitapaNe DaravuM yogya nathI. * vIAMtarAyano udaya zaktihInatAnuM nimitta che. * AtmAne mukhya AvaraNa karanAra mohanIya karma che. mohanIya karmanA be mukhya bheda che : (i) darzanamohanIya : A karmanA udayanI sAthe uMdhI mAnyatA ane ajJAnadazA hoya che. (i) cAritramohanIya : A karmanA udayanI sAthe vividha prakAranA rAga ane dveSanA bhAvo hoya che. ApaNI mAnyatA ane vicArane avaLe mArge caDAve tene darzanamohanIya karma kahevAya che ane ApaNA AcArane avaLe mArge caDAve tenuM nAma cAritramohanIya karma kahevAya che. 4-101 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vijJAna mithyAtva (ajJAna) darzanamohanIya karmanA nimittathI upaje che. rAga ane dveSa cAritramohanIyanA nimittathI upaje che. cAritramohanIyanA udaya vakhate "AtmA jeTalo asAvadhAna hoya teTalo' navo karmabaMdha paDe che. jema jema mohanIyane toDato jAya tema tema amuka aMze jJAnAvaraNIya paNa tUTatuM jAya che ane aMtarAyAdi paNa tUTatAM jAya che; kAraNa te badhAMya eka ja jAtanAM eTale ke ghAtI karmo che. te badhAya pApakarmo eka ja jAtinAM hovAne lIdhe ekabIjA sAthe vadhAre gADha rIte saMkaLAyelAM che. Azrava | baMdha = jIvanA vibhAva pariNAmanuM nimitta pAmI karmavargaNAonuM baMdhanI sanmukha thavuM tene Azrava kahe che ane baMdhAI javuM tene baMdha kahe che. saMvara = AtmA potAnA zuddha pariNAma vaDe karmone AvatAM roke tene saMvara kahe che. (kANAMvALI nAvamAM AvatAM pANIne rokIe te draSTAMte) nirjarA = sattAgata karmonuM kharI javuM tene nirjarA kahe che. * mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga - A pAMca Azrava ane baMdhanA kAraNo che. 1. mithyAtva eTale UMdhI, khoTI, viparIta mAnyatA. 2. avirati eTale asaMyama arthAt indriyo ane manane maryAdAmAM na rAkhavAM te. 12 prakAranA saMyama dvArA 4. 102 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna - asayaMmano control muni mahArAja karI zake che. ApaNe aNuvratonA pAlanathI, gRhasthAzramamAM AMzika saMyama pALI zakIe. 3. pramAda : svarga ane mokSanI prAptino puruSArtha ApaNe utsAhathI na karIe ane UMgha, ALasa ane dharmaanAdara karIe e pramAda che. enA paMdara prakAra zAstramAM kahyA che. pramAdano tyAga karavAnI preraNA nIcenA padamAM ApI che : () "avasara pAmI ALasa karaze te mUrakhamAM pahelojI; bhUkhyAne jema ghebara detAM, hAtha na mAMDe ghelojI." - sevo bhaviyAM vimala jinezvara... (zrIyazovijayajI - vimala jinastavana) (ii) svAdhyAya pravacanAbhyAM na pramaditavyam (taittirIya - upaniSad zikSAvallI) 4. kaSAya eTale krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa vibhAvabhAva. (ane bIjA paNa 9 prakAranA nokaSAya) 5. yoga eTale mana, vacana, kAyAnI zubhAzubha pravRttithI AtmAnA pradezonuM kaMpana thAya te. karmabaMdhananA cAra prakAra : prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza. - 103 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { jIvana-vijJAna : 1. prakRti : je te karma, phaLa ApatI vakhate kyA prakAranuM kArya karaze te karmanI "prakRti vaDe nakkI thAya che. jema ke, jJAnAvaraNIya e karma prakRti che, jenA vaDe AtmAnI jJAnazakti Avarita thAya che. 2. sthiti : AtmA sAthe lAgeluM karma keTalA samaya sudhI AtmA sAthe saMbaMdhita raheze, tene sthiti' kahevAya che. 3. anubhAga : phaLa ApavAnI zaktinI taratamatAne anubhAga kahevAya che. 4. pradeza : keTalA paramANu AtmAne coMTyA, te karmanA jaththAne pradeza kahevAya che. sthiti ane anubhAgabaMdha kaSAyAdithI thAya che; jyAre prakRti ane pradezabaMdha yogathI thAya che. vargaNA eTale dravyakarmo banavAnuM raw material. tenA ATha prakAra che : (1) audArika, (2) vaikriyaka, (3) AhAraka, (4) taijasa, (5) bhASA, (6) zvAsocchavAsa, (7) manovargaNA, (8) kAmaNavargaNA. A badhI vargaNAomAM ekabIjAthI uttarottara anaMta gaNA paramANuo hoya che ane vadhAre vadhAre sUkSma hoya che. * karmonuM sattAmAM hovuM eTale phaLa ApavAnuM zarU kare te pahelAMno 4 - 104n Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna kALa abAdhA kALa kahevAya che; eTale ke karmonuM belensa hovuM te. eka vAra karmano baMdha paDI gayA pachI, jIvanA puruSArthanuM nimitta pAmIne, temAM nIcenA traNa prakAranA pheraphAro thaI zake che : 1. saMkramaNa eTale karmanI prakRti badalAI jAya che; jema ke puNyaprakRtine pApaprakRtimAM ane pApaprakRtine puNyaprakRtimAM badalAvI zakAya che. 2. utkarSaNa eTale karmonI sthiti ane anubhAga vadhI javAM 3. apakarSaNa eTale karmonI sthiti athavA anubhAga ghaTI javAM te. * jyAM sudhI karmo sattAmAM hoya ane udayamAM AvyAM na hoya tyAM sudhI, ghaNuMkharuM, te karmono kSaya jJAna ane tapa dvArA karI zakAya che. * je jJAnI jJAnavairAgyasaMpanna banIne, madarahitapaNe, bAra prakAranA tapone Acare che tene puSkaLa pramANamAM karmonI nirjarA thAya che. samyagadRSTi jIva, je karmo udayamAM AvavAnAM hoya arthAt sattAmAM hoya temano saMpUrNa kSaya karI zake che; jyAre mumukSu i J. 105 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta - jijJAsu jIva, te karmonI sthiti ane anubhAgane ja ghaTADI zake che. pahelIne sakAma nirjarA ane bIjIne akAma nirjarA kahe che. jJAnI puruSo karmonA udayanI rAha jotA nathI, paNa udIraNA kare che; arthAt jJAna, dhyAna ane bAhyAvyaMtara tapa dvArA sattAmAM rahelAM karmone udayamAM lAvIne bALI nAkhe che. udaya, udIraNA ane sattva A badho nizcayathI karmano vistAra che; paraMtu jJAnarUpa je AtmAnuM teja che, te badhAMthI bhinna, eka ane utkRSTa che. - jeTalA kaSAya maMda teTalI karmonI nirjarA vadhAre che jo tattvajJAnasahita hoya to; nahitara akAma nirjarArUpe, vadhatuM vadhatuM puNya baMdhAya. samyagdarzana pahelAM akAma nirjarA hoya che, sakAma nirjarA hotI nathI; kAraNa ke hajI mohagraMthino bheda thayo nathI. * AyuSyamAM ATha apakarSa (eight occasions) Ave che. AyuSyakarmano baMdha jIvana daramiyAna eka ja vakhata paDe che. te samaya sAmAnya rIte vartamAna jIvanano 2/3 bhAga pUro thaye Ave che. tyAre na baMdhAya to bAkInA jIvananA 2/3 bhAge. e rIte vadhumAM vadhu ATha vakhata bane. tyAM sudhImAM AyubaMdha na paDe to maraNakALe chellA aMtarmuhUrtamAM avazya baMdhAya che. mATe ja AyuSyano bharoso na hovAthI zubhati - J-106. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAta baMdhAya te mATe ApaNe niraMtara jAgRti sahita sArA bhAva rAkhavAM. sopakrama AyuSya= zithila AyuSya, jemAM bAhya nimittothI pheraphAra thaI zake tevuM. uparyukta sopakarma AyuSya mukhyapaNe 7 kAraNothI tUTI zake che : (1) pANIthI, (2) agnithI, (3) viSathI, (4) zastrathI, (5) atiharSathI, (6) zokathI ane (7) bhayathI. nirupakrama AyuSya = nikAcita AyuSya. deva, nAraka, jugaliyAM, 63 zalAkA puruSo Adine hoya che. te bAhya nimittothI tUTatuM nathI. naraka gatinA jIvo jyAre AyuSya pUrNa kare che tyAre temanAM zarIra havAmAM ja vilIna thaI jAya che. temanI koI aMtima kriyA karavI paDatI nathI. * nArakI ane cauindriyanA jIvo badhA napuMsaka ja hoya che. devomAM napuMsaka veda hoto nathI. tiryaMca ane manuSyamAM traNeya veda hoya che H strI, puruSa ane napuMsaka. devalokamAM saMyamamArganI prApti karI zakAtI nathI. samyakdaSTa devone 4thA guNasthAnathI uparanuM guNasthAna hotuM nathI. sarva devone gati-anuyAyI avadhijJAna hoya che. =J-10 - Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna - sarvArthasiddhimAM nivAsa karatA devo niyamathI ekAvatArI hoya jemanA rahevAnA gharano AkAra vimAna jevo hoya che te devone vaimAnika devI tarIke oLakhavAmAM Ave che. bhautika vastuonI prApti e to karmakRta avasthA che; te parAdhIna hovAthI zAzvata nathI. tethI vivekI manuSyo temAM harSa-zoka karatA nathI. saMsAradazA phakta AtmAthI ja ke phakta karmothI ja nathI, paNa AtmA ane karmonA saMyogathI ja che. dareka saMsArIne koI paNa samaye karmano udaya cAlu ja hoya mohanIya karmanI vistRta samajaNa : darzanamohanIyane dabAvavAthI je dazA utpanna thAya tene upazama-samyakta kahe che. * nizcaya samyakatvanuM svarUpa saMpUrNapaNe vANI dvArA kahI zakAtuM nathI, kAraNa ke te mukhyapaNe anubhavano viSaya che. nizcaya samyakatva sUkSmapaNe vicAratAM karaNalabdhinA puruSArthathI pragaTe che. te pahelAM cAra labdhi prApta karavI paDe che; (1) kSayopazama labdhi, (2) vizuddhi labdhi, (3) dezanA labdhi, (4) prAyogya labdhi. dhyAnAvasthA daramyAna adhaHpravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa - A traNa prakAranAM pariNAmonI prAptine 4- 108 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna karaNalabdhi kahevAya che; jenA aMtamAM mohagraMthino bheda karIne uttama mumukSu nizcaya-samyakatvanI prApti kare che. je samaye samyagudarzana thAya te ja samaye 41 karmaprakRtiono baMdha aTakI jAya che. darzanamohanIyano abhAva thayo hovAthI jJAnIne nidrAmAM paNa amuka (guNazreNi) nirjarA hoya che. jyAM sudhI koI paNa jIvane mithyAtvamohanIyano udaya cAlu hoya tyAM sudhI koI kALamAM, tene nizcaya samyakatva prApta thaI zakatuM nathI. mohanIya karmamAM je darzanamoha che teno abhAva thatAM ja nizcaya samyakatva pragaTe che ane tyArabAda saMyama vadhatAM, kramazaH sAdhaka AgaLa vadhe che ane pUrNadazArUpa kevaLajJAnane prApta kare che. *. je jIvo mana sahita paMcendriyavALA che temane saMjJIpaMcendriya kahevAya che ane samyagdarzana temane ja prApta thaI zake che. AvA ja nimitta-naimittika saMbaMdhanI vyavasthA bhagavAne kahI che. AtmAno anubhava karavo e cAritraguNanA paryAyanuM kArya che; tethI 4thA guNasthAne te gauNapaNe hoya che [adhyAtma kathanazailIthI anaMtAnubaMdhInA abhAva jeTalo] cothA, pAMcamA ane chaThThA guNasthAnavartI dharmAtmAone je zuddhi pragaTI che tene sAmAnyapaNe zuddhabhAva kahevAya che; jyAre i J. 109 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna ) sAtamA guNasthAnavALAne je zuddhi pragaTe tene zuddhopayoga kahevAya che. A kathanapaddhati caraNAnuyoganI mukhyatAthI jANavI.] karaNAnuyoganA zAstromAM, zuddhopayoga mAtra zreNimAM kahyo che ane te A kALamAM, A kSetramAM prApta karI zakAto nathI. * sAtamA guNasthAnamAM buddhipUrvakanA sarva prakAranA rAgano abhAva thaI jAya che, tethI tene apramatta guNasthAna kahyuM che [eTale ke pramAdabhAvarahitapaNuM. 7mA guNasthAnamAM upadeza levAto nathI ane upadeza devAto paNa nathI; kAraNa ke tyAM saMkalpa-vikalpo saMpUrNapaNe zAMta thaI jAya che, kevaLa svarUpavizrAMta dazA prApta thayelI hoya che ane atIndriya AhalAdano Atizaya anubhava thAya che. Agama anusAra A kSetramAM, A kALe, koI virala manuSya paramArtha nigraMthapaNuM prApta karI zake che, eTale ke 6ThuM ane 7muM guNasthAna prApta karI zake che, paNa zreNi mAMDavAno puruSArtha karI zakato nathI. 7mA guNasthAnanA sAmAnya svarUpanI jANavA yogya keTalIka rasaprada mAhitI : 1. te nirvikalpa samAdhi kahevAya. 2. tene zuddhopayoga kahevAya. 3. te vartamAnakAlIna sapuruSArthanI caramasImA che. 4. 110 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna 4. A kALe, A kSetre te saMpUrNapaNe prApta nathI thatuM. svasthAna apramatta prApta thaI zake che, sAtizaya apramatta prApta thaI zakatuM nathI. 5. AtyaMtika atIndriya AnaMdano anubhava hoya che. 6. munipadanI paramArthaprAptinA samaye, caDhatI vakhate A paheluM prApta thAya che. tyArabAda pramAdane laIne, tyAMthI nIce, 6ThThA guNasthAnamAM AvavuM paDe che / Ave che. chabastha jIvane satatapaNe 47 miniTathI vadhAre nirvikalpa Atmaanubhava TakI zakato nathI ane tethI A kALamAM pUrNa mokSa thavA mATe ochAmAM ocho vacce eka janma levo paDe che, ema jinAgamamAM kahyuM che. zreNi mAMDavI eTale sAtamA guNasthAnathI AgaLa vadhavuM; nirvikalpa samAdhimAMthI nirbeja samAdhimAM javuM te. * navA karmabaMdhano saMpUrNa abhAva 12mA guNasthAne thAya che. AtmAnA lakSAdhipati te samyagUdaSTi, AtmAnA karoDapati te sAcA zrAvaka, AtmAnA abajopati te sAcA munIzvara ane AtmAnA anaMtapati te arihaMta bhagavAna che!! zailezI avasthA = aDola avasthA. manoyoga, vacanayoga, kAyayoga ane zvAsocchavAsa rUMdhI te AtmA sarvathA niSkapa bane che. jaina darzanamAM kahyuM che ke AvI sthiti zukaladhyAnanA J. 111 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvana-vijJAna trIjA ane cothA caraNa sanmukha evA kevaLIne siddhadazA prApta karatA pahelAM hoya che. pakhaMDAgama, dhavalA-jayadhavalA, labdhisAra, kSapaNAsAra, trilokasAra, gommasAra, karmagraMtha vagere aneka karaNAnuyoganA graMtho prAkRtamAM, saMskRtamAM ane lokabhASAmAM upalabdha che. karaNAnuyogamAM mukhyapaNe Agama-pramANa che, yukti-pramANa nathI. jainadarzana kahe che ke bhagavAna jagatane batAvanArA che, banAvanArA nathI. jeno dveSa gayo hoya teno rAga jAya ke na paNa jAya, paraMtu jeno rAga gayo hoya teno dveSa avazya jAya ja; ema vItarAga bhagavAne kahyuM che. kaSAyathI anuraMjita mana, vacana, kAyAnA yogonI pravRttine lezyA kahe che. tenA cha prakAra che : (1) kRSNa, (2) nIla, (3) kApota, (4) pIta, (5) padya, (6) zukla. pahelI traNa uttarottara ghaTatI azubha lekSAo che ane pAchaLanI traNa uttarottara vadhatI zubha lezyAo che. chaThThA devalokathI upara phakta zukla lezyA hoya che. atyAre nikRSTa kALa cAlI rahyo che. tenAM bIjA nAma kaLikALa, duSamakALa, viSamakALa, paMcamakALa, akALa vagere che. i J. 112 ) Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jIvata-vijJAna ekendriya Adi jIvanI hiMsA karatAM paMcendriya jIvanI hiMsAmAM vadhAre kaSAya ane pravRttio karavAM paDe che, mATe tenAthI baMdha paNa vadhAre paDe che. huM boluM chuM' e vANI tattvadRSTie bhASAvargaNAnA paramANuo che; "huM dhAruM te bolI zakuM chuM e ahaMkArapUrNa vikalpa che; ane huM sAruM ane karNapriya bolI zakuM chuM' e susvaranAmakarmano udaya che - ema pAMce indriyonA viSayo saMbaMdhe yathApadavI samajavuM. A kriyAo paramArthathI AtmAnI nathI, mATe evo aham karavo nahi; kAraNa ke e badho puNyodayano prakAra che. Ama vANIthI, vikalpothI ane pApa-puNyanA udayathI potAne judo - mAtra jANavAnA svabhAvavALo bhAvavAnA abhyAsathI - bhedajJAnanI siddhi thatAM rAgadveSa ghaTe che ane samatA vadhe che. * guNasthAna anusAra zuddhinI vRddhi cothA, pAMcamA, chaThThA ane sAtamA guNasthAnamAM vartatI zuddhi upara atre thoDo vicAra karavAmAM Ave che. cothuM guNasthAna avirata samyagRSTinuM, paMcama guNasthAna dezavirata zrAvakanuM (jaghanya, madhyama, utkRSTa) ane chaThTha-sAtamu guNasthAna muni mahArAjanuM che. cothA guNasthAnethI ja amuka zuddhinI zarUAta thaI jAya che ane krame karIne te vadhatI jAya che. ahIM mithyAtva sahita Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvata-vijJAna anaMtAnubaMdhI kaSAyano nAza thAya che. paMcama guNasthAnamAM te uparAMta apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyano ane chaThThA-sAtamA guNasthAnamAM te uparAMta pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyano nAza thAya che. cothA, pAMcamA ane chaThThAmAM apramattavRtti nahIM hovAthI koIka jIvo sthULapaNe nahIM paNa sUkSmapaNe ema mAnavA lAge che ke te guNasthAnomAM to mAtra zubhavRtti ja hoya che. Ama mAnatA teo kadAcit traNe guNasthAnavatttane eka kakSAnA zubhavRttivaLA mAnavAnI mahAna bhUla kare che ane apramatta munine ja zuddhavRttivALA mAne che. have e to satya ja che ke apramattaguNasthAnavartI mahAsamartha munibhagavaMta zreNi mAMDIne kevaLajJAna levAnI taiyArIvALA hovAthI sarvotkRSTa ja che, paraMtu caturthaguNasthAnathI jema jema AgaLa vadhIe tema tema zuddhinI, AtmasthiratAnI, vratapariNAmonI ane AtmasukhanI vRddhi thatI jAya che. tethI avirata samyagdaSTi karatA jaghanya zrAvakane, te karatA madhyama zrAvakane, te karatA uttama zrAvakane ane te karatA pramattaguNasthAnava munimahArAjane vizeSa Atmasukha ane AtmasthiratA hoya che ane tethI teo badhA uttarottara vizeSa vizeSa pUjanIya che. teomAM nijazuddhi anusAra mahAna taphAvata che; uttarottara kaSAyano abhAva vizeSa che ane AtmapuruSArthanI tIvratA paNa vizeSa che ema zraddhA karavA yogya che. i-114 . Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uccastarIya sAdhako, jJAnIo ane prajJAvAna mahApuruSonA cittanI prasannatAnI vRddhi arthe A- 1 sAdhaka jIvananuM jJAnAmRta Atmadarzana-samyagadarzana AtmajJAna-AtmasamAdhi 3. "Age baDho'no utsAhapreraka zaMkhanAda A- 39 A- pa1 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma sAdhaka jIvananuM jJAnAmRta * satsaMga he mumukSu! AtmakalyANanA badhAya sAdhanomAM satsaMga jevuM saraLa, phaLadAyaka ane uttama sAdhana eka paNa nathI. jo ke kaLiyugamAM rUDo satsaMga maLavo durlabha che, to paNa tenI zodha karavI ane te satsaMgane sAcA bhAvapUrvaka, zraddhApUrvaka ane samajaNapUrvaka upAsavo. Ama karavAthI aneka prakAre ane tvarAthI tane lAbha thaze. A vAta ame tane amArA jIvananA anubhavathI kahIe chIe, bAkI saMtonI vANImAM to teno apUrva ane alaukika lAbha upadezyo ja che. mATe uTha, jAga ane niyamita satsaMganI upAsanA karavAnI pratijJA kara. satsaMgathI lAbhAnvita thavAnA upAyo satsaMgano zreSTha lAbha levA mATe ane satsaMga niSphaLa na jAya te mATe satsaMga karatAM sAdhaka jIve nIcenI bAbato upara khAsa lakSa ApavuM jarUrI che : 1. potAnI mAnyatAne sAthe laIne sAdhake satsaMgamAM javuM joIe nahIM. mAtra satyano svIkAra karavAno Agraha rAkhavo. kuLadharmane satsaMgamAM vacce lAvavo nahIM. 2. 'huM jANuM chuM' e abhimAnane tilAMjalI ApI 'huM kaMIka meLavavA mATe jAuM chuM,' evo namrabhAva rAkhavo. 3. saMta puruSanI hAjarI hoya to temanA pratye ahobhAva lAvI, parama vinayavaMtapaNe vartavuM. A-1 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 4. koI prakAranI laukika icchA sthApita karI tyAM javuM nahIM. 5. lokone dekhADavA mATe, dharmI kahe te mATe satsaMga karavAno nathI, paraMtu AtmakalyANa mATe satsaMga che e vAta upara barAbara dhyAna ApavuM. 6. "kevo satsaMga karuM chuM,' e pramANenuM abhimAna paNa utpanna na thAya te tarapha khAsa lakSa rAkhavuM. 7. satsaMga daramyAna, dhanAdikathI huM moTo chuM evo bhAva rAkhI javuM nahIM; nahIM to e moTApaNAnuM abhimAna nahIM poSAtAM sAdhaka tyAMthI pAcho vaLI jAya che ane game tevo uttama satsaMga paNa niSphaLa jatAM vAra lAgatI nathI. 8. sAmAnyapaNe mumukSuo sarva sarakhA che evo bhAva aMtaramAM rAkhavAthI satsaMga ghaNo lAbhadAyaka thaze. jo yathArtha rIte satsaMganI ArAdhanA karavAmAM Ave to tenuM phaLa "sat'no sAkSAtkAra che. vivekI sAdhakane to avazya satsaMgathI lAbha thAya ja che ane ghaNuM karIne je mahAtmAnA sAnidhyamAM teNe satsaMganI sAdhanA karI che te mahAtmAnA AtmajJAnaAtmasamAdhi ane tene sahAyaka-pUraka-preraka evA bIjA aneka saguNo tenA jIvanamAM thoDA kALamAM ja vikasita thayelAM joI zakAya che. AtmasAkSAtkAra prApta thAya te mATe saMto tene dhyAnAbhyAsa ane anya sAdhanA bAbata khAsa khAsa kUMcIo ApatA rahe che; jene barAbara vAparatAM, anAdithI baMdha rahelo evo svadhanathI bharapUra A- 2 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma potAno AtmArUpI kabATa ughaDI jAya che. Ama thatAM jIvanamAM jJAnAnaMdanI eka evI to lahera UThe che je kadApi jhAMkhI paDyA vinA dina-pratidina vadhatI jatI pUrNapadanI prApti karAve che. saMtanA aMtaramAM rahelI AvI kUMcIono lAbha temanA pratyakSa samAgamamAM ja prApta thaI zake che. saMto pote prabuddha che tethI sAdhakane paNa koI paNa dharmAnuSThAna AdaratI vakhate AtmalakSa rahyA kare tenuM punaH punaH smaraNa karAve che. kAMIka nIcenI kakSAnA sAdhakane sadguru vA ISTanI mUrtinuM smaraNa rAkhavA AjJA Ape che. dehAbhimAna, kartutvabuddhi, mAyAcAra, krodhAdi bhAvo sAdhanAnA kALa daramyAna na thAya tenI niraMtara sAvacetI rakhAve che. - anAsakti manuSyane jagatanA padArtho pratye mohane lIdhe je potApaNAnI buddhi ane rAgAMzo hoya che tene Asakti kahevAmAM Ave che. jeTalA pramANamAM Avo rAga tAttvika rIte ghaTyo hoya teTalA pramANamAM te manuSya kharekhara anAsakta thayo kahevAya. jagatamAM je anaMta padArtho che te pratye sAmAnya manuSyane to atyaMta Asakti jovAmAM Ave che ane AvA padArthomAM kAyA, kIrti, kAMcana, kAminI ane kuTuMba A mukhya che. sAmAnyapaNe to satsaMga, sadvAMcana AdithI Avo AsaktibhAva ghaTADI zakAya che. paraMtu jyAM sudhI AtmajJAna na thAya tyAM sudhI Asakti ghaTe, paNa nirmULa thaI zake nahi. AvuM vastunuM svarUpa hovAne lIdhe A- 3 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma vivekI puruSo kharekharI anAsakti prApta karavA mATe satpAtratA, sadbodha (jemAM satsaMga, sadguru, satzAstra badhAya samAveza pAme che) ane sadAcArarUpI traNa uttama ratnone potAnA jIvanamAM AtmasAt kare che. jyAre Ama karavAmAM Ave tyAre te puruSanA jIvanamAM nirmaLa AtmajJAnanI jhaLahaLa jyoti udayamAna thAya che ane sarva prakAranI AsaktinA mULamAM evo to sajjaDa ghA paDe che ke te kharekhara anAsakta buddhivALo thAya che. Ama thayA pachI enA jIvanamAM te je je kAMI kArya kare che temAM ahaMtA-mamatAno, svAmIpaNAno ane kartAbuddhino abhAva hoya che ane tene ja sAcA arthamAM niSkAma karmayogI kahI zakAya che. Avo sAco anAsakta thayelo puruSa pachI jJAnamArga, bhaktimArga ke yogamArga - game tenuM anusaraNa kare to paNa tene tIvra baMdhana thatuM nathI, Asakti ghaTatI jAya che, sarva jIva pratye sAco maitrIbhAva jAge che, aneka sadguNo tenA jIvanamAM AvirbhAva pAme che, ane uttama evA sanmArgane ArAdhato thako alpakALamAM te pUrNa nirbaMdhadazAne prApta thaI jAya che; jene mokSa, nirvANa ke paramAtmadazA kahevAmAM Ave che. ' mATe je anAsakta thavA icchato hoya teNe buddhipUrvaka niHsvArthabhAvathI jIvana vitAvavAnA prayatnanI sAthe sAthe sAcA tattvajJAnanI prAptino khapa paNa rAkhavo. to tenuM jIvana tvarAthI unnatinA zikhare pahoMcI jaze. -A-4 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma ka vacana mauktiko 1. jene sAcuM jJAna thAya tenuM jIvana dayAmaya banyA vinA rahetuM nathI. 2. khoTI ane nakAmI vAtomAM rasa levAthI samayanI barabAdI thAya che ane AtmAnI ArAdhanAmAM bhaMga paDe che, mATe te choDavI yogya ja che. 3. jeTalo vivekano vikAsa teTalI jIvanamAM udAratA. 4. ahiMsA vrata pragaTe to bIjA vrato kramazaH pragaTe. 5. cAritranI ArAdhanA vinA nirbhayatA pragaTatI nathI. 6. jagatane sudhAravAnI dRSTi rAkhyA karatAM je potAne sudhAravAnI draSTine mukhya kare ane tene anusarIne puruSArtha kare te kharekhara mahAna bane che. 7. potAnI pratyakSa dazA vaDe ja je bodha kare che tenI asara zrotAjano upara vadhAre gADha paDe che. jAta sudharaze to jagata sudharaze evuM jeNe daDhapaNe mAnyuM te mahApuruSo ja yugapravartaka tarIke itihAsamAM prasiddha thayA che; pachI te AdhyAtmika kSetre ho ke anya kSetre. 8. utkRSTa dAna kayuM? mRtyuthI bhayabhIta evA jagatanA jIvone sarva prakAre bhayathI mukta karavArUpa je abhayadAna te sarva dAnomAM zreSTha che. sAcI samajaNa ane niraMtara AtmajAgRti vinA abhayadAna banI zakatuM nathI, mATe te baMnene aMgIkAra karo. A-5 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 9. satsaMgano mahimA haju sAdhakane Avyo nathI, kAraNa ke teno sAcI rIte jIvanamAM prayoga karyo nathI. game tevuM moTuM nukasAna veThavuM paDe to paNa jIvanavikAsa mATe huM avazya satsaMga karIza ja evo dRDha nizcaya thaye jIvane satsaMganiSThA prApta thAya che ane te thaye ghaNAM doSonuM jIvanamAMthI nirAkaraNa thaI jAya che. 10. ciMtA te eka prakAranuM khoTuM dhyAna che. ciMtAthI zarIra bagaDe che, mAnasika AkuLatA vadhe che, kAryazakti ghaTe che ane AtmA baMdhanane pAme che. 11. sAdhake ghasAro veThatAM zIkhavuM joIe. pAkITa para ghasAro paDe te dAna. zarIra para ghasAro paDe te tapa. mana para ghasAro paDe te saMyama. kuvicAro para ghasAro paDe te dhyAna. 12. sAmAnya jIvana jIvI rahelA mANasanA mana upara niraMtara aneka prakAranA khoTA saMskAranI chApa paDyA kare che. teno pratikAra karavA vAraMvAra athavA niraMtara prabhusmaraNanI Teva pADavI joIe. je potAnA mana upara satata pahero bhare che tene krame karIne A sAdhanAnI siddhi thAya che; satsaMga ane zAstrAdhyayana A be temAM mahAna upakArI che. 13. bIjAnA anubhavathI zIkhIne sudhare te uttama. potAnA anubhavathI zIkhIne sudhare te madhyama, je kadI na sudhare ke na to kadI sudharavAno prayatna paNa kare te adhama. -A-6. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 14. je sAcA bhAvathI prAyazcitta kare che tene te prAyazcittanuM phaLa avazya maLe che. alpa ke madhyama saMkalpa baLavALA manuSyone, joke te doSanI punarukti koIkavAra prAyazcitta karavA chatAM paNa thaI jAya che to paNa dRDha nirdhAra ane vAraMvAranA sAcA hRdayanA zuddhikaraNathI game tevo mahAna doSa paNa kSINa thaI aMte nAza pAme che. mokSamArgamAM sAco puruSArtha ja siddhinuM niyAmaka kAraNa che, tethI AcAryoe satpuruSArthanI preraNA karI che. * vibhinna zreNinA sAdhako mATenI niyamanirdezikA uddeza H jJAna / vairAgya / bhakti | sevAbhAva - A cAreyano samanvayAtmaka vikAsa tvarAthI karavo e ApaNI sAdhanAnuM dhyeya che; mATe koI eka sAdhana bhale ApaNI tAsIra ane saMskArane vadhAre mAphaka Ave to paNa, thoDo thoDo anyano paNa abhyAsa karavo joIe; tathA svIkAra to aMtaramAM samasta sAdhanono karavo joIe. A cArano yathAyogya samanvaya sAdhavA arthe vibhinna kakSAnA sAdhako mATe upayogI thAya tevI niyamAvalI nIce Apela che. sAmAnya sAdhako mATe : 1. dararoja ardho kalabhAvapUrvaka bhakti-prArthanA karIza. 2. koIpaNa bAbatamAM koIno paNa vizvAsaghAta nahi karuM. 3. prANIo ke nokaro pAse veTha karAvIza nahi. temane yogya hakko avazya ApIza. 4. bahena, dIkarI, karmacArI, nirAdhAra, nirbaLa, nAnA-moTAbhAI, A-cha Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma che anya sagA ke koInuM aNahakkanuM jhUMTavIza nahi. 5. mArA jIvananA samasta kAryakalApamAM huM vaDIlonuM, vidvAnonuM ane guNiyalajanonuM sanmAna karIza. 6. jamatAM pahelAM ane pachI iSTadevanuM avazya smaraNa karIza. 7. moDAmAM moDuM sUryodaya pahelAM ardhA kalAke to UThI ja jaIza. 8. svacchedI, dharmarahita, vyasanavALI vyaktionI maitrI karIza nahi. 9. dararoja ochAmAM ochI pAMca vAra (five times) prabhunuM, gurunuM smaraNa karIza. 10. dararoja 10 miniTa lekhita svAdhyAya - maMtrajApa karIza. 11. svArthatyAgane svecchAe svIkAruM chuM. sAruM bhojana, sArAM vastro, sArI pathArI, sArI rUma, kImatI vastuo, mArA mATe badhuM ja zreSTha hovuM joIe, AvI vRttio tyAguM chuM; arthAt svArthavRtti ane mojazokhanuM poSaNa karato nathI. madhyama sAdhako mATe : uparanA niyamo pALIza, samaya vadhArIza ane nIcenA vadhArAnA niyamo lauM chuM. 1. dararoja eka kalAka sadvAMcana karIza. 2. dararoja eka kalAka bhAvapUrvaka bhakti-prArthanA karIza. 3. aThavADiyAmAM be kalAka yathAzakti vAraMvAra satsaMga avazya karIza. A- 8 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na adhyAtma 4. sAta vyasanono tyAga karuM chuM : dArU, jugAra (loTarI), mAMsAhAra (iDAsahita), kuzIla, moTA jIvane jANIbUjIne mAravo, corI, vezyAgamana. 5. azlIla vArtAo, naoNvelo, kAvyo vAMcIza nahIM. ochI jarUriyAtavALuM jIvana svIkAruM chuM. 6. koInI niMdA karIza nahIM. 7. sthULa krodha karIza nahIM. 8. saMta, sadgano viziSTa vinaya ane satkAra tathA paramAtmAnI bhAvapUrvaka bhakti karIza. 9. vRttine uttejaka evA DuMgaLI-lasaNa Adi kaMdamULano AhAramAM upayoga nahIM karuM. 10. dararoja ochAmAM ochI 11 vAra (eleven times) prabhunuM, gurunuM smaraNa karIza. 11. mahinAmAM be divasoe upavAsa ekAsaNuM besaNuM karIza. 12. zarIra svastha rahetAM sudhI dara varSe eka vakhata tIrthayAtrA karIza; jyAM koI AdhyAtmika saMta hoya tyAM javAno vizeSa puruSArtha karIza, bane tyAM sudhI mumukSu sAdhako ke saMtanI sAthe. 13. dararoja ardhA kalAka lekhita svAdhyAya-maMtrajApa karIza. 14. binajarUrI vAtothI nivat chuM. 15. dararoja eka mALAno iSTamaMtrano jApa karIza. A-GO Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 16. mahinAmAM 22 divasa saMpUrNa brahmacaryanuM pAlana karIza. 17. sUtI vakhate 11 vakhata iSTamaMtrano jApa karIza. 18. AvakanA 1 TakAthI vadhAre satkAryamAM dAna arthe judA karIza daIza. 19. varSamAM ochAmAM ochA 4 navA AdhyAtmika pado kaMThastha karIza. ucca sAdhako mATe : uparanA niyamo pALIza, samaya vadhArIza ane nIcenA vadhArAnA niyamo lauM chuM. 1. dararoja doDha kalAka sAMcana karIza. 2. dararoja doDha kalAka bhAvapUrvaka bhakti-prArthanA karIza. 3. dararoja eka kalAka satsaMga karIza. 4. dharmopayogI ane jJAnavardhaka samAcAra sivAya TI.vI. reDiyAno upayoga nahIM karuM. 5. cAmaDAnI hiMsaka vastuo, sauMdarya-prasAdhano, sAcuM rezama, hoTela, Pesticide Adi hiMsAnA sAdhano banAvanAra kaMpanIonA zaeNro nahi lauM. saMpatti vadhArIne tRSNA nahi vadhAratA saMtoSa dhAraNa karuM chuM. 6. svecchAe korTamAM jaIza nahi. 7. sthULa hiMmAyukta auSadha nahi vAparuM. 8. dararoja ochAmAM ochI 31 vakhata prabhunuM, gurunuM smaraNa karIza. A-10. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 9. mahinAmAM cAra divasoe upavAsa | ekAsaNuM | besaNuM karIza. 10. svecchAe sinemA joIza nahi. 11. varSamAM ochAmAM ochA 15 divasa nivRttikSetromAM satsaMga adhyayanAdi sAdhanA AtmakalyANa arthe karIza. 12. zarIra svastha rahetAM sudhI dara varSe eka vakhata jyAM koI AdhyAtmika saMta hoya tyAM rahevA javAno vizeSa puruSArtha karIza. bane tyAM sudhI mumukSu sAdhako ke saMtanI sAthe tIrthayAtrA karIza. 13. AhAramAM sAdAI rAkhIza. UNodarIno Adara karIne rasAsvAdano tyAga karuM chuM. 14. dararoja ardho kalAka lekhita svAdhyAya-maMtrajApa karIza." 15. mArA vastro sAdAM ane ochI kImatanA raheze, kAraNa ke sva paranuM saumyapaNuM icchuM . 16. dararoja prAyazcitta-kSamApanA karIne pachI ja sUvA jaIza. 17. aThavADiyAmAM cAra kalAka mauna pALIza. 18. dararoja traNa mALAno iSTamaMtrano jApa karIza. 19. mahinAmAM 28 divasa athavA saMpUrNapaNe brahmacaryanuM pAlana karIza. 20. sUtI vakhate 31 vakhata ISTamaMtrano jApa karIza. 21. varSamAM ochAmAM ochA 6 navA AdhyAtmika pado kaMThastha karIza. 22. AvakanA 2 TakAthI vadhAre satkAryamAM dAna arthe judA karI daIza. - - - - DA- Gu Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAtma * zibira daramyAna dhyAnapUrvaka zIkhavAnA mukhya muddAoH 1. AhAra, vihAra ane nihAranI (maLa-mUtranI hAjata) niyamitatA ane parimitatA. 2. satata AtmajAgRti dvArA ALasano tyAga. 3. sahanazIlatAno abhyAsa. 4. tattvajJAnano abhyAsa, zAstrajJAna prApta karavuM ane vadhAravuM. 5. prArthanA bhaktinI beThakomAM utsAhapUrvaka ane niyamitatAthI bhAga levo. 6. "mauna' - aMgata ciMtananI puSTi mATe khapa pUratuM ja bolavuM. 7. sau sAthe dharmavAtsalyapUrvaka vartI sAco prema keLavavo. 8. abhyAsela kramane potAnA jIvanamAM ochAvattA aMze kAyamI sthAna ApIne jIvanamAM eka ucca dhyeya prApta karavAno saMkalpa karavo. * "sukhanI zodha [svAtmaciMtanarUpe lakhela hAthanoMdhanA AdhAre) 1. dharmavimukha ane bahirmukha dRSTivALA jIvo sukha bahAramAM zodhe che. 2. teo dayAne pAtra che. 3. sukha zuM che te vicAratA nathI. 4. sukhanuM lakSaNa nakkI karatA nathI. i A- 12 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 5. sukhanuM astitva kyAM che te nakkI karatA nathI. 6. sukhanuM sAdhana zuM che teno nirdhAra karatA nathI. 7. sukhanI zodhamAM che ja, kAraNa sukha icche che ane duHkhathI bacavA prayatna kare che. 8. sukhanuM astitva bahAramAM mAnyuM che tethI tenI zodha paNa bahAra ja karyA kare che. 9. sukha AtmAno guNa che. 10. sukhasvarUpa ja AtmA che kAraNa ke guNa-guNI kaMcit abheda che. 11. jyAM cetanA nathI tyAM sukha nathI, tethI acetana padArthomAM sukhanI saMbhAvanA thaI zakatI nathI. 12. dareka cetanAdhArI cetanatva ane sukha alaga alaga svAdhIna che ane te pote ja tene pAmI zake che. 13. jo sukha svAdhIna na hoya to parAdhIna hoya ane parAdhIna vastu sarvotkRSTa kevI rIte hoI zake? vaLI parAdhIna kahetAM jIvanuM sukha koI harI zake tema nakkI thayuM ane ema nakkI thatAM jagatamAM sukhanI prAptinI asaMbhAvanA thaI, kAraNa ke jIva pote potAnuM sukha pragaTa karI zakyo nahIM, vA pragaTa karIne sAcavI zakyo nahIM. AvI jagata-vyavasthAne jJAnIoe svIkArI nathI ke jemAM svAdhIna sukhanI prAptinI asaMbhavitatA hoya. 14. AthI ema nakkI thayuM ke sukha parAdhIna nathI ja kAraNa ke - A - 13 - Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma svAdhIna sukha jJAnIoe pUrve pragaTa karyuM che, atyAre kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. 15. teoe vastunA sAcA zraddhAnathI, sAcA jJAnathI ane sAcA AcaraNathI A sukha pragaTa karyuM che. 16. vastunuM sAcuM zraddhAna thatAM, anubhavasahita AtmAnuM zraddhAna thayuM athavA AtmajJAna thayuM. 17. sAcuM AtmajJAna thatAM, krame karIne AcaraNanI zuddhi thatI gaI ane sAmyabhAvanI prApti thaI. 18. jeTalo jeTalo sAmyabhAva pragaTyo teTalo teTalo mamatAbhAva nAza pAmyo; ane teTalA teTalA pramANamAM svabhAvasukhano svAdhIna sukhano anubhava thayo. 19. sAmyabhAva pUrNa thatAM pUrNa sukha pragaTa thayuM. 20. Ama pUrNa sukha pragaTa thatAM jIva kRtakRtya thayo. mokSamArganI siddhi [hAthanoMdhanA AdhAre] dRDha nizcayI sarva satpuruSone namaskAra ho! 1. A AtmA mahAna puruSonA jIvanamAMthI preraNA meLavo. 2. mahAkAryanI siddhi mahApuruSArtha vinA saMbhavatI nathI. 3. mahApuruSArtha mahAna tyAganI ane balidAnanI apekSA rAkhe che. 4. viziSTa hiMmata, viziSTa zraddhA, pratijJAnuM niraticA2paNe pAlana - A- 14 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma ane avirata AtmajAgRti vinA mahAkAryanI siddhi kevI rIte Icche che? 5. AtmAnA zuddha bhAvonuM pragaTa thavuM tene puruSoe mahAkArya kahyuM che. 6. zuddha bhAvonI pragaTatA thayA pachI paNa te zuddhi jaLavAI rahe te arthe tema ja te zuddhinI vizeSa vizeSa vRddhi thAya te mATe satata puruSArthanI AvazyakatA che. potAnA pariNAmonuM sUkSma avalokana karavuM joIe ane je kAMI doSa thAya tene nivAravo joIe. satata aMtarmukha dRSTi sahita AtmabhAvanA vaDe sAmyabhAva kartavya che. 7. sAmyabhAvanI prApti durlabha che, paraMtu tIvra vairAgyabhAva sahita jema jema vRtti AtmAmAM vahyA kare tema tema vizeSa sAmyabhAvanI prApti hoya che. AtmavicArano dIrdha abhyAsa, ekAMtavAsa vA satsaMga, sallAstronuM parizilana, alpAhAra, utsAha ane dharma vaDe te kramanI siddhi thAya che. 8. sAmyabhAva che tyAM saMtoSa che, zAMti che, nirAkuLatA che, svasthatA che, upazAMtatA che, udAsInatA che; prAyaH maunabhAva varte che. 9. svAnubhavanI mukhyatAthI kathana karIe to kahI zakAya ke Avo sAmyabhAva AtmajJAnIne AtmAnubhavanA samaye viziSTapaNe hoya che, jyAM AtmAnA atIndriya sukhano svAda cAkhavArUpa kartavya ja mAtra hoya che. AtmAno anubhava na hoya tyAre Avo vizeSa AnaMda hoto nathI. tyAM yathAsaMbhava, jeTalA A- 15 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma pramANamAM rAgadveSa pariNati na hoya teTalA pramANamAM samabhAva hoya che. * jIvonA viSama pariNAma pratye satpaSono samabhAva vyavahAra jIvanamAM ema jovAmAM Ave che ke vAhanavyavahAranA, AvakaverAnA, sAmAjika nyAyanA ane evA bIjA je kAyadAo che teno, moTA bhAganA loko bhaMga kare che ane temane samajAvavA chatAM paNa samajatA nathI ane uddhatAIthI nyAyaviruddha javAba ApI ema vartavAmAM baDAI anubhave che. paramArtha jIvanamAM paNa jJAnI puruSonI saddharmapreraka AtmakalyANakArI vANI sAMbhaLyA chatAM loko tene AvakAratA nathI. madhyastha bhAvathI tenA sArAsArapaNAno viveka karatA nathI ane satyamAM (satyasvarUpa jJAnInI vANImAM) paNa lokalAjathI, rUDhidharmathI, kuyuktithI, vyaktirAgathI athavA ajJAnathI doSAropaNa kare che ane satyane mAtra avagaNatA ja nathI paNa teno virodha suddhAM kare che. to ahIM ema samajavuM ke jema laukika anyAya sahana karavo vAjabI mAnIe chIe tema bhaviSyamAM "sa'nuM prakAzana karatI vakhate tethI ghaNo vizeSa anyAya sahana karavA mATe taiyAra rahevuM temAM ja kharI mahattA che ane potAnAM pariNAmone mAdhyasthabhAvamAM rAkhI nija jJAnanI ArAdhanAmAM pravartavuM zreyaskara mAnIe chIe. zAstranI AjJA ane jJAnI puruSonI bhAvanA paNa tema ja karavAnI che. yathA - 'mAdhyasthabhAvaM viparItavRttI, sadA mamAtmA vidadhAtu dev|' (zrI amitagati sAmAyika) A - 16 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma * sudhArasa : sudhArasanA be prakAra che: dravyasudhArasa : jyAre dhyAna karavA besIe ane amuka kakSAnI ekAgratA thAya tyAre eka khAsa prakArano rasa mukhamAM pedA thAya tene dravyasudhArasa kahevAya. A dravyasudhArasano anubhava sAdhakane thAya ja evo koI niyama nathI. bhAvasudhArasa : jema jema sAcI sAdhanAmAM AgaLa vadhe, kAmakrodhAdi bhAvonuM baLa ghaTatuM jAya, Atmatattvano lakSa baMdhAto jAya ane gurugama dvArA prApta thayelo je zuddha bodha "huM akhaMDa nirmaLa jJAnamAtra chuM' tenI pakaDa niyamita abhyAsa dvArA ciMtanadazAmAM pAkI thatI jAya tyAre koI mahApavitra paLe, citta sarvathA zAMta thaI jatAM, je atIndriya AnaMdanI anubhUti pragaTe che tene bhAvasudhArasa gaNavo. tenuM vizeSa svarUpa pratyakSa jJAnInA sAnnidhyamAM vadhAre spaSTa thaI zake. - samAdhi-maraNa ApaNe je kAMI sAdhanA karIe chIe te sAdhanAnuM phaLa A jIvanamAM ApaNane sukha-zAMti maLe, jIvanane aMte samAdhi-maraNa prApta thAya ane paraMparAe mokSa maLe e ja che. mATe sAdhanA karatI vakhate viparita zArIrika saMjogomAM paNa samabhAva rahe tevo prayatna ane abhyAsa karatA rahevA joIe. jo thoDAka tAvathI, udharasathI, dukhAvAthI ke kabajiyAtathI ApaNe gabharAI jaIe ke AkuLavyAkuLa thaI jaIe to mRtyu samaye atyaMta zArIrika vedanA thatAM ApaNe paramArthano lakSa kevI rIte rAkhI zakIzuM? kevI rIte A-17 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma zAMtipUrvaka dehatyAga karI zakIzuM? e pramANe vicArI sAdhanAnuM Ayojana kartavya che. samAdhi-maraNa viSe pUrvAcAryo ane mahAjJAnI puruSoe Apelo amRtarUpa upadeza ane mArgadarzana, tenuM saMkSepamAM atre avataraNa karIe chIe : 1. jeno pratikAra na thaI zake tevA upasarga, duSkALa, roga ke ghaDapaNano yoga thatAM, dharmanI rakSA mATe zarIrano tyAga karavo tene puruSoe sallekhanA athavA samAdhi-maraNa kahyuM che. 2. je tapanuM phaLa aMtamAM samAdhi-maraNa che te tapane sarvajJa bhagavAne prazaMsuM che. mATe svazakti pramANa samAdhi-maraNa mATe prayatna karavo joIe. snehano, verano, saMgano ane parigrahano tyAga karIne, zuddha mana ane priya vacano vaDe svajano ane snehI-mitronI pAse kSamAyAcanA karavI. vaLI A avasaramAM, zoka, bhaya, sneha, mananI malinatA, aratibhAva, kAyaratA vagere dUra karIne zAsrarUpI amRta vaDe potAnA AtmabaLano prakAza karI manane prasanna karavuM. 4. saMsAramAM Asakta puruSone ja mRtyuno bhaya hoya che. jeonuM mana jJAna-vairAgyathI sIMcAyeluM che temane to mRtyu harSarUpa hovAthI mahotsavarUpa ja che. 5. dhIme dhIme AhAra-pAnano tyAga karIne zarIrane kRza kare che ane paMcaparamagurunuM zaraNa ane yathAzakti AtmAnuM smaraNa karIne krodhAdi kaSAyane paNa kRza kare che. | A-18 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | adhyAtma ) 6. vadhAre jIvavAnI AzA rAkhavI, jaladI maravAnI vAMchA karavI, maraNanA duHkhathI bhayabhIta thavuM, svajana-mitratAdinuM smaraNa karavuM ane AgAmI bhogonI IcchA karavI - A pAMca aticArone choDIne samAdhi-maraNanI ArAdhanA karavI. 7. parama sukhasvarUpa, paramotkRSTa, zAMta zuddha caitanyasvarUpa samAdhine sarva kALane mATe pAmyA te bhagavaMtane namaskAra. te padamAM niraMtara lakSarUpa pravAha che jeno te puruSone namaskAra. 8. jJAnInA mArgano vicAra karatAM jaNAya che ke koI paNa prakAre mUchapAtra A deha nathI, tene duHkhe, zocavA yogya A AtmA nathI. AtmAne Atma-ajJAne zocavuM e sivAya bIjo zoca tene ghaTato nathI. pragaTa evA yamane samIpa dekhatAM chatAM jene dehane viSe mUcha nathI vartatI te puruSane namaskAra che. e ja vAta ciMtavI rAkhavI, amane tamane pratyekane ghaTe (zrImad rAjacaMdra) 9. teno tuM bodha pAma ke jenAthI samAdhimaraNanI prApti thAya. eka vAra jo samAdhi-maraNa thayuM to sarva kALanAM asamAdhimaraNa TaLaze. (zrImad rAjacaMdra) - sAdhaka mATe vINelA motI * tapa : 1. AtmA sAthe je karmo - AvaraNo lAgelAM che temane AtmAthI pRthak karavA mATe tapa karavuM jarUrI che. tapa eTale potAnA samagra vyaktitvane tapAvavuM - karavuM ane te dvArA sahanazIlatA keLavavI. mATe ja kahyuM che : che. A - 19 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma varnakSayAI tathati rUti tapadA' (zrIsarvArthasiddhi) 2. tattvadaSTie rUchanirotha tapa: - eTale ke bhinnabhinna icchAono virodha karavo e tapa che. 3. sAcA jJAnanI prApti vagara je tapa karavAmAM Ave che tene bALatA kahyuM che. tenAthI puNya upArjana thAya che, paraMtu karmo baLI zakatAM nathI. 4. "tiH tA:, jIita: tyA?' ema zakti anusAra paNa zakti chupAvyA vinA tapa karavuM joIe, ema zAstramAM kahyuM che. 5. tapanA bAra prakAra che : cha bAhya ane cha aMtaraMga. bAhya tapanA cha prakAra 1. anazana : eka, be ke traNa Adi divaso mATe AhAra na levo tene anazana kahe che. 2. uNodarI : potAnI bhUkhathI thoDuM ochuM khAvuM tene uNodarI kahe che. 3. vRttiparisaMkhyAna : amuka ja dravya ke rasa grahaNa karavo tene vRttiparisaMkhyAna kahe che. 4. rasaparityAga : khAro, tIkho ke gaLyo evo koI paNa rasa choDI devo tene rasaparityAga kahe che. 5. viviktazayyAsana : ekalA sUvAnI ke rahevAnI Teva pADavI te. A- 20 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 6. kAyakleza : zArIrika kaSTa sahana karavAnI Teva pADavI tathA khAsa karIne dhyAna avasthAmAM sukhaduHkhanAM kAraNone samabhAvathI sahana karI kAyA pratyenI mAyA ghaTADavI tene kharekhara kAyakaleza nAmanuM tapa kahe che. aMtaraMga tapanA cha prakAra : 1. prAyazcitta : potAnA doSonuM saddaguru athavA paramAtmAnI sAkSIe kabUla karavuM ane tevA doSo pharIthI na thAya tevo udyama karavo tene prAyazcita kahe che. 2. vinaya : pUjya vyaktio ane pUjya vastuo pratyeno aMtarano AdarabhAva-bhaktibhAva te vinaya. 3. vaiyAvRtya : zArIrika asvasthatAvALA zrI sAdhu mahArAja ke bIjA mahAtmA ane dharmaniSTha puruSonI sevA-suzruSA karavI te vaiyAvRtya. 4. svAdhyAya : uttama mahAtmAonAM dharma-mokSa nirdezaka vacanonuM vAMcavuM, vicAravuM, lakhavuM, pUchavuM, raTaNa karavuM ke upadezavuM te svAdhyAya. dhyAna H cittane paramAtmAnA ke puruSonA guNomAM ke cAritryamAM tanmaya karavuM te dhyAna. tathArUpa viziSTa abhyAsathI cittavRtti zuddhAtmAmAM sthira thaI jAya ane atIndriya AnaMda pragaTe te uttama dhyAna - nirvikalpa samAdhi. 6. vyutsargaH zarIra,svajana-kuTuMbAdi, dhanadhAnya, baMgalA, moTara vagere bAhya padArtho tathA kAma-krodha-lobha-ajJAna Adi A. 21 : Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma " aMtaraMga bhAvomAM aha-mamatvano tyAga karavo te vyutsarga. kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe mokSamArgamAM cAra pratibaMdha kahyAM che : loka pratibaMdha, svajana pratibaMdha, dehAdi pratibaMdha ane saMkalpa- vikalpa pratibaMdha. deva, zAstra, guru e traNa tattvonuM samIcIna avalaMbana levAthI sAcI zraddhA, sAcuM jJAna ane sAcuM cAritrya e traNa guNo pragaTa thAya che ane vadhatA jAya che. sAcI zraddhA, jJAna ane AcaraNane anusarIe tenuM nAma mokSamArga che. te pAmavA mATe be prakAranI sAdhanA-paddhati che : 1. adhyAtma-paddhati : ahIM AtmajJAna prApta karavAnI vAta AgaLa hoya (mukhya hoya) che ane vratAdinA grahaNanI vAta pachI hoya che. 2. siddhAMta-paddhatiH ahIM pahelAM japa, tapa, vrata, niyama vagere grahaNa karAvavAmAM Ave che ane pachI AtmajJAnanI prApti mATenA puruSArthanuM sUcana ane anusaraNa hoya che. prAyaH banne paddhationo jJAnIne svIkAra che. * sAco satsaMga ane sAcI bhaktinI upAsanA barAbara karyA | vinA satpAtratA pragaTatI nathI. * AtmAnAM mukhya lakSamAdi) dasa lakSaNo che, jenA pragaTavAthI sAmAnyapaNe ema jANI zakAya ke sAdhakano AtmA keTalo zuddha thayo che. mokSamArganAM bAhya sAdhanomAM dezakALa pramANe pheraphAra thaI zake che, paNa nizcayathI to mokSamArganuM svarUpa badalAtuM nathI. A* 22 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma } te to eka cittazuddhirUpa (AtmazuddhirU5) ja che. samyagdarzanajJAnacAritrANi mokssmaargH| tene ulaTAvIe to mithyAdarzanajJAnacAritrANi mohmaargH| evo artha thAya che, mATe sarva udyamathI moha ghaTADavAno prayatna karavo. ghAtI karmanI badhI ja prakRtio pApaprakRti che. A ghAtI karmono nAza karavAnA sAmAnya upAyo nIce mujaba gaNAvI zakAya : 1. satsaMga ane sabodha AdithI mohanIya ghaTe che. 2. bhagavaMta jJAnI puruSonI sevA vagere karavAthI jJAnAvaraNIya ghaTe che. 3. pramAda, ALasano tyAga karavAthI darzanAvaraNIya tUTe che. 4. koI paNa jIvonI karuNA karavAthI ane khoTAM kAmonuM anumodana nahi karavAthI aMtarAyakarma tUTe che. potapotAnA saMskAra ane ruci pramANe jJAnayoga, dhyAnayoga, bhaktiyoga ke anAsakta karmayoga ke teonA samanvayAtmaka abhyAsa dvArA mokSamArgamAM AgaLa vadhI zakAya che. mokSamArgamAM jJAna ane kriyA e bannenA samanvayanI jarUra che. sAmAnyapaNe upayogano saMbaMdha jJAna sAthe ane yogano saMbaMdha kriyA sAthe che ema kahI zakAya. * bhAvanA e mokSamArganuM eka anivArya ane sauthI agatyanuM A- 23 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma aMga che. bhAvanA pramANe bhavana thavA mATe follow up - rUpa sapuruSArthanI jarUra che. bhAvanA ane kartavyaniSThA'nA samanvayathI jIvanamAM siddhi thAya che. je jijJAsu sapuruSano samAgama rUDI rIte kare, temano bodha dhyAnapUrvaka sAMbhaLe, guNa para prazastabhAva rAkhe ane puruSanI AjJA pALe, tene AtmajJAna pragaTe che. zIro banAvavA mATe loTa, pANI, goLa, ghI vagere badhuMya joIe; e badhAnuM vivekapUrvaka mizraNa karatAM zIro bane che AvI ja rIte paramArthamAM zraddhA, jJAna, AcaraNa Adino paraspara vivekapUrvaka khapa karavAthI AtmakalyANano mArga siddha thAya che. mokSamArga sAva sahelo che; kAraNa ke ApaNA potAnA ja svarUpanI zraddhA, lakSa ane anubhava karavAnAM che. chatAM apekSAe te sauthI agharo che; kAraNa ke anAdithI tevo abhyAsa sAcI rIte sAdhake karyo nathI, jethI aneka prakAranA viparIta saMskAro sAme satata jhajhUmavAnuM che. * vyAvahArika jIvanamAM finished products mATe jema raw materials bhegAM karIne temanuM yogya kramathI processing karavuM paDe che tevI ja rIte mokSamArgamAM nirmaLa citta karIne, paramAtmA - sadgurunI AjJA pramANe sAdhanA karIne, jIvanamAM sAcI pavitratA ane ekAgratA siddha karavAM paDe che. * lagabhaga 2,000 varSa pahelA Alekhita thayeluM "zrI samayasAra' nAmanuM eka uttama adhikRta AdhyAtmika zAstra che. temAM A- 24 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma nizcayanayanI mukhyatAthI, jIvAdi tattvonuM varNana kareluM che; je parama satya hovAthI atyaMta adhikRta che ja. Ama chatAM, vartamAna deza-kALanI samagra paristhitine lakSamAM laIne, chellA 200-300 varSomAM, anubhavI dharmAtmAo dvArA lakhAyela rUDA ane adhikRta zAstro, ApaNe vadhAre saraLatAthI samajaNamAM ane prayogamAM lAvI zakIe chIe. mATe prAcIna ane arvAcIna banneno yathAyogya samanvaya gurugama dvArA AtmasAt karIne, jema svapara hita sadhAya ane ApaNuM jIvana pavitra, prabuddha, prazAMta, vizALadRSTisaMpanna ane sadguNI bane tema karavuM. mata ane haThAgraha gauNa thAya ane samatva vadhe to ja sAcI AdhyAtmiktA siddha thAya che, je paramAnaMdane ApavAvALI che. uttama sAdhake, avazya A paddhatine anusarIne, koI paNa upAye tenI prApti karavI. vaktRtva ane saMtatva e banne mukhyapaNe judAM che; A vAta koI sUkSma dRSTivAna mumukSu ja jANI zake che. nIce jaNAvela 'cAra prakAranI upAsanAthI AtmAno atyaMta vaibhava amane pragaTa thayo che', ema zrI samayasAranI pAMcamI gAthAnI TIkAmAM AcAryazrIe udghoSaNA karI che : 1. A vizvamAM pragaTa evA cetana-acetana padArthone batAvanAra syAdvAdazailIvALI bhagavAnanI vANInI upAsanA. 2. samasta ekAMtavAdI vicAradhArAonuM nirAkaraNa karavAmAM A- 25 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - adhyAtma samartha evI suyukti; nyAyAnusAraNI nirmaLa buddhi. 3. atyaMta nirmaLa jJAnanA dhAraNa karavAvALA parama guruono anugrahapUrvakano divya upadeza. 4. niraMtara anubhavamAM AvatuM, zuddhAtmAnA anubhavarUpa pracura svasaMvedana. gurunA upadezathI "sat' pratyenI je dRSTi thaI te sAcI che; chatAM te paramArtha dRSTi nathI. paramArtha dRSTi to potAnA AtmasvarUpanA abhyAsanI paripakvatAthI prApta thatA anubhavajJAna dvArA pragaTe che. te parama satya che. tene nizcaya mokSamArga paNa kahevAya che. jyAre sAcI dharmadazA pragaTe tyAre jIvananAM badhAM ja kSetromAM tenI divyatA vyApelI jovAmAM Ave che. yathA - "mere mana meM rAma, tana meM rAma, roma roma meM rAma re; rAma sumira le, dhyAna lagA le, gauNa jagatake kAma re." * sAcA jJAnIonuM jIvana khullI kitAba jevuM hoya che. temane koIthI kAMI chupAvavAno bhAva hoto nathI. sAcI mumukSatA pragaTa karIne, koI paNa jijJAsu, temanI kaDaka parIkSA kare to te temane mAnya ja hoya che. * saMpradAya aniSTarUpa nathI, paNa sAMpradAyikatA aniSTarUpa che; kAraNa ke jyAM haThAgraha hoya, ekAMtanI pakaDa hoya tyAM ja sAMpradAyika saMkIrNatA UbhI thAya che. Ama thavAthI udAratA A- 26 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma che; ane guNagrAhaka dRSTino nAza thAya che; guNapramoda Adi rahetAM nathI ane madhyasthatA cAlI javAthI rAga-dveSAdinI vRddhi thAya che; je dharmamArganI siddhine pratikULa che. Ama hovAthI, je satyadharmane icche che te bhale koI saMpradAyamAM hoya, paNa jo tenA upara sAMpradAyikatAnuM aniSTa (bhUta) savAra thaI jAya to tenAmAMthI sAco dharma paNa cAlyo jAya che. jJAnInI samIpe vinayAnvita banIne rahevAthI athavA satsaMgamAM rahIne bodhanI upAsanA karavAthI jo potAnA sAcA svarUpanA saMskAra dRDha thAya to, te dvArA krame krame "huM dehathI bhinna jJAnAnaMdasvarUpI AtmA chuM" evI jAgRti rAkhavAnI kSamatA prApta karI zakAya; je parama kalyANanuM kAraNa che. bhAvasabhara sAdhanAnI mukhyatA thAya to tenAthI ApaNA jIvananI tvarAthI unnati thAya che; kAraNa ke AdhyAtmika unnatimAM, bIjA badhA karatAM, sAcA bhAvo ja mukhya niyAmaka kAraNo che. jJAnano ahaMkAra !! sAcuM jJAna prApta thavAthI to abhimAnano nAza thAya che. jo tene badale ApaNane "jJAna'prAptithI abhimAna thAya to ApaNe kharekhara avivekI ane ajJAnI ja karIe chIe. jIvanamAM kalyANa mArganI prApti mATe, sAmAnyapaNe, cAra prakAranA puruSArthanI preraNA jJAnI puruSIe karI che : (1) sAcI zraddhA, (2) sAcuM jJAna, (3) sAcuM AcaraNa ane (4) sAcuM tapa. A- 20 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma adhyAtmapaddhatithI kathana karIe tyAre puNyane zraddhAmAM upAdeya na mAnavuM joIe, kAraNa ke te Asava tattva che. joke sAmAnyapaNe UMcI sAdhanadazA prApta thatAM sudhI tenI mAtrA jIvanamAM uttarottara vadhatI ja rahe che ane vadhAryA ja karavAnI che. Ama chatAM A vAta jJAnI guru pAsethI vizeSapaNe samajavA yogya che. vivekajJAna ane vairAgyanI bhAvanAo saMskAra jamAvavA/daDha karavA mATe upayogI che, paNa lakSa abhedano karavo joIe; nahIM to te bhAvanAo mokSanuM kAraNa banI zakatI nathI; kAraNa ke nirvikalpa anubhavadazA abhedanA lakSa ane temAM sthiratA thayA vinA pragaTatI nathI. paramArthanA lakSa vagarano vyavahAra mokSa sAdhaka nathI, paNa nizcayanI sAthe sAthe cAle ane temAM preraka hoya te vyavahAra mokSa sAdhaka bane che; arthAt mokSamArganI siddhi mATe nizcayanaya ane vyavahAranaya ekabIjAnI apekSA rAkhe che. Hurry = utAvaLa Worry = Fiat Curry = tIkhA tamatamatA khAdya padArthono upayoga - A badhAM mokSamArgamAM sAdhakane avarodha kare che. ' dravyamAM jeTalI prabhutA che teTalI ja paryAyamAM pAmaratA che, ema jyAre baMneno sAco khyAla Ave tyAre ja sAco mokSano puruSArtha UpaDI zake che. Ama banavAthI, avasthAmAM je avidyA-kAma-krodha-lobha-niMdA-IrSyA vagere vikArI bhAvo che A- 28 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( adhyAtma temano kramazaH nAza thaI zuddha AtmadazArUpa mokSa pragaTe che. AtmajAgRtipUrvaka je puruSArtha karIe tene bhAvanA kahevAya che; tevI bhAvanA baMdha-mokSa mATe mukhyapaNe javAbadAra che. AtmAnI zraddhA (pratIti), parijJAna (bodha, lakSa, vAraMvAra smaraNa) ane anubhava - e traNanI ekatAthI sAcI Atmasiddhi thAya che. * jagatanA padArthomAM cittavRtti rokAI javAthI ApaNane potAnA sAcA svarUpanI vismRti thaI jAya che. paramArthamArgamAM ApaNo puruSArtha vadhe tyAre vidheyAtmaka paddhatithI sAdhanA karavI ane paramArthamArgamAM puruSArtha ghaTe, puruSArthamAM oTa Ave, tyAre niSedhAtmaka paddhatithI sAdhanA karavI - A sarvamAnya sAdhanA-paddhati che. adhyAtmapaddhatimAM, vidheyAtmaka sAdhanAnI mukhyatA ane niSedhAtmaka sAdhanAnI gauNatA hoya che. mAtra sAmAnya vicAraNA karavI te bhedajJAna nathI, paNa jyAre te vicAra cokkasa bhAvarUpa bane che tyAre kharA bhedajJAnanI zarUAta thAya che ane abhyAsa dvArA paripakva thatAM tenI siddhi thAya che. pAramArthika bhedajJAna karavAnI zakti sAmAnya mumukSumAM hotI nathI. jo te satsaMga, gurugama ane saguNaprApti dvArA uttama mumukSu bane to tevI zakti tenAmAM pragaTe che. nizcaya mokSamArga bhAvAtmaka che, paNa teno samasta jIvana A- 29 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma vyavahAra sAthe nikaTano ane nimitta-naimittika saMbaMdha che. mokSamArgamAM rUDI rIte pravartIe tyAre AgaLa vadhatAM vadhatAM saMpUrNa mokSa thAya che. mokSanI icchA pote ja icchArUpa hovAthI te paramArtha dRSTie joke mokSane bAdhaka che; paraMtu prAraMbhamAM mAtra mokSa abhilASa" e krama anusAra vartavuM Avazyaka che - anivArya che. sAmAnya rIte, sAdhaka potAnA jIvanamAM evI nIti rAkhIne cAle che ke mAre zuddha bhAvano lakSa rAkhavo, zubha bhAvamAM vartavuM ane azubha bhAvano aparicaya karavo. AcaraNanI apekSAe saMyama, tyAga, tapa, Arkicanya - A badhA guNo niSedhAtmaka zailIthI mokSamArganuM nirUpaNa kare che. zuddhanizcayanayanA samyak anusaraNathI sAdhaka krame karIne ratnatrayanI prApti kare che ane chevaTe kevaLajJAna pragaTa karIne arihaMta avasthAne prApta thAya che, paramAtmA bane che. sAkSAt mokSamArga tene prApta thAya che ke jeNe paraMparA mokSamArga (savikalpa)nA saMskAro daDhapaNe potAnA jIvanamAM pAkA karyA hoya. zubha bhAva jo AtmAnA lakSa hoya to te paraMparAe mokSamArga che. caraNAnuyoganI apekSAe, nIcenI dazAmAM je upAdeya hoya che te uparanI dazAmAM heya banI jAya che. jema ke gRhasthadazAmAM dAna ApavuM joIe, paNa munidazAmAM evuM dAna na apAya, A- 3 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma kAraNa ke te dazAmAM dhanAdi rAkhI zakAya nahIM. 'kalpanA' e mokSamArganuM kAraNa nathI, paraMtu sAcI bhAvanA karIe to mokSamArganuM kAraNa (sAdhana) bane che. mATe sAcI bhAvanA e bhavana (kAryAnvita) thavA mATeno tAttvika puruSArtha che; je rUDA abhyAsathI ane gurugamathI kramazaH AtmasAt karI zakAya che. nIrogI zarIra e dharmamAM upayogI bAhya sAdhana che, paNa e sAdhya nathI; mATe sAdhake tenI yogya saMbhALa levI joIe, paNa tenI khoTI ALapaMpALa na karAya. zAstrajJAna ApavAthI vadhe che; jyAre paramArthajJAna samatAnI sAdhanAthI vadhe che. * dUdha ane pANI eka tapelImAM hoya to tene dUdhanI tapelI kahevAya che, chatAM tapelI ane dUdha alaga che; tema zarIra ane AtmA viSe paNa jANavuM. A dehAtmabuddhinuM vivekajJAna te ja AdhyAtmika jIvanano sAra che. sAcuM jJAna to aMtaranI nirmaLatAthI, jJAnInI upAsanA karavAthI ane satata jJAnAbhyAsathI ja prApta thAya che. te mATe zraddhA, samarpaNa ane sAdhanAnuM sAtatya jarUrI che. * zAstronA zabdone ja mAtra pakaDIne cAlavAnuM nathI. teno sAmAnya artha ane vizeSa artha samajavo, prApta karelI samajaNano kevI rIte prayoga karavo e paNa gurugama dvArA EA - 31 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na adhyAtma - samajI teno niSThApUrvaka ane dhIrajathI abhyAsa karavo. AvA kramathI jo jijJAsu-sAdhaka zAstrajJAna, tattvajJAna ane tattvAbhyAsano krama ArAdhe to anubhavajJAnanI prApti karIne siddha-puruSa (sAco saMta - AtmajJAnI) banI zake che. mATe ja jJAnIo kahe che ke AtmAne zabdathI, arthathI ane vedanathI jANe te yathArtha jJAnI bane che. AtmA je samyagUjJAna dvArA pragaTe che te samyagUjJAnane svasaMvedana kahevAya che; kAraNa ke te ciMtanathI paNa para che. jenA pratApe karI cittamAM ciMtananI kSamatA pragaTe che tevo sahajasvarUpI AtmA, te ja ApaNuM mULa svarUpa che. jJAnanI je sAdhanA karIe tenI ekathI eka caDhiyAtI kakSAone nIce pramANe rajU karI zakAya ? mAhitI = Information = Knowledge = Wisdom. 241641741&LLCS12 = Self-Realisation "mAro AtmA te to bolavAnI paddhati che; paNa "huM AtmA chuM' evo bhAva lakSamAM levo. * apazabda nAmano koI zabda nathI; te to mAtra bhASAvargaNAnA paramANuo che, zaiya-rUpa viSaya che - ema vicArIne samabhAva rAkhavAno abhyAsa karavAno che. badhAya prakAranAM tapa jo samajIne, abhimAnarahitapaNe, jJAna prajJA A- 32 . Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma potAnA jIvananI zuddhi mATe, daMbharahita thaIne niHspRhapaNe karIe to upakArI che. AgaLanI dazAmAM te dvArA sAcA dhyAna ane samAdhinI prApti thAya te arthe karavAnAM che. tapa potAnI zakti pramANe ane zakti chupAvyA vagara AcaravAnAM che. tyAga ane dAnamAM pharaka e che ke tyAga nivRttirUpa che, jyAre dAna pravRttirUpa che. A jIvane sparzendriyano paricaya anaMta kALathI che; kAraNa ke pUrvanA anaMta janmomAM paNa A indriya to jIvanI sAthe hatI ja. vaLI, tenI vizeSatA e che ke AkhA AtmAne te gherI vaLelI che. teNe AtmAnA badhA pradezo DhAMkI dIdhA che. mATe pAMce vratomAM sparzendriyano vijaya (brahmacarya) ati kaThina che ane te mukhya vrata kahevAya che. ApaNe sau zAzvata sukhanI praptinA mArganA yAtrika chIe. sukha' nAmano guNa kharekhara ekamAtra AtmatattvamAM ja che. mATe tenI prApti arthe AtmajJAnAdino puruSArtha mukhya kartavya che. satsaMgamAM jatA pahelAM potAnI sleTa korI karI nAkhavI joIe. Ama karavA mATe ApaNe (1) mithyA-Agraha, (2) svacchaMda, (3) pramAda ane (4) viSayalolupatA - A cArane kADhIne, saMtanA zaraNamAM sAcI jijJAsAvRtti sahita javuM joIe. vartamAnakALanA eka bahuzruta jaina vidvAne nIce pramANe agiyAra "samayasAranI parikalpanA karI che; je sarva A- 33 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma adhyAtmasAdhako mATe upayogI ane upakArI hovAthI anuzIlana karavA yogya che. 1. AcArya zrI kuMdakuMdasvAmI viracita prAkRta bhASAno 'samayapAhuDa' nAmano prasiddha graMtha che. saMskRtamAM tene 'samayaprAkRta' kahe che ane hindImAM tene 'samayasAra' kahe che. 2. AcArya zrI amRtacaMdrAcArya - viracita 'AtmakhyAti' nAmanI samayasAranI TIkA. 3. zrI jayasenAcArya - viracita 'tAtparyavRtti' bAlAvabodharUpa saMskRtaTIkA. 4. adhyAtma-kavivara zrI banArasIdAse samayasAra uparathI 'samayasAra nATaka' nAmanI karelI hiMdI padyaracanA. 5. vidvarya zrI daulatarAmakRta 'cha DhALA.' 6. zrI daulatarAmajI-viracita 'darzanastuti' jJAyaka tadapi, nijAnaMdarasalIna...' 7. vidvarya zrI yugalakizorajI mukhtAra kRta 'merI bhAvanA.' 8. zrI sahajAnaMda vargIkRta - 'huM svataMtra nizcala niSkAma jJAtAdRSTA AtamarAma.' 'sahajAnaMdI zuddha svarUpI avinAzI maiM AtmasvarUpa' e dhUna. 10. tattvajJAnataraMgiNI nAmanA zAstramAM Avato cha akSarano - A- 34 - 'sakala zeya Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtra - 'zuddhacidrapo'ham.' 11. sarvamAnya maMtra adhyAtma 'soDahaM.' A 11thI AgaLano je samayasAra che te, zabdabrahma dvArA nirdiSTa kAraNa-samayasAranI ArAdhanAthI pragaTato kAryasamayasArarUpa hovAthI, mAtra anubhavano eTale ke svasaMvedanano viSaya che. tenA dvArA tatkALa atIndriya AnaMdanuM prAgaTya thAya che ane alpa kALamAM pUrNa mokSapadanI prApti thAya che. mAtra bahAramAM carcA karatA rahIe ane aMtaramAM tenI asarathI ApaNI jIvanacaryAmAM kAMI sudhAraNA na thAya, to ApaNane kalyANano mArga kevI rIte prApta thaI zake? mATe carcA ane carcAmAM samarasatA banI rahe tevo puruSArtha ApaNe karavo joIe. vANI ane vartanano sumeLa e sAcA sAdhakanI oLakhANa che. * adhyAtma-upadezamAM, niSedhAtmaka karatAM vidheyAtmaka sAdhanA dinapratidina vadhAratA rahevAnI mukhyatA hoya che. potAnI jiMdagI janamanaraMjana nahIM paNa bhavabhayabhaMjana karanArI thAya tyAre sanmArganI prApti thaI che ema nakkI karavuM. sAdhanAmArgathI dUra karanAra-padabhraSTa karanAra-ghaNAM che. dhIraja baMdhAvI, satyane raste preraNA ane avalaMbana ApanAra viralA ja che. A-35 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma potAnA doSonI pramANikapaNe niMdA ane bIjAnA guNonI hRdayapUrvaka prazaMsA karavAthI sAdhakanI tvarAthI unnati thAya che. mamatAthI baMdhana, paribhramaNa ane duHkha tathA samatAthI svAdhInatA, sthiratA ane sahajAnaMdano anubhava thAya che; mATe viveka ane parAkrama dvArA samatAnI prAptino avazya udyama karavo. jema koI moTI vyakti, rAjA, nagarazeTha Adi AvavAnA hoya to te pahelA tenA eMdhANarUpe dUta, polIsano kAphalo, eskorTa-kAra, aMgarakSako ke aMgata sacIvo vagerenuM Agamana thAya che tema adhyAtma jIvanamAM zuddhAtmajJAnaprakAza ke nirvikalpa paramArtha-anubhava pahelAnA divaso ke mahinAomAM sAdhakane ghaNuMkharuM sAttvika-AnaMdanI laherIo, romAMca, sukhada jhaNajhaNATIo ke divya saMgItanA nAda athavA zubha svaprAo vagerenI prApti thAya che. jenA jIvanamAM icchAo, indriyo ane karmonuM Adhipatya hoya tene sAcA AnaMdanI prApti thAya nahIM, kAraNa ke tenuM jIvana paramArthathI parAdhIna che. jo jIvanamAM AtmAnuM zAsana Ave to svAdhIna ane zAzvata sukha prApta thAya. dhanAdinI vRddhi tvarAthI thavA mAMDe tevA saMjogomAM, vivekI manuSya paNa jaldI jaldI satkAryomAM teno sadupayoga karavA mAMDavo. jo saMpatti bahu vadhI jAya to pachI tenA saMrakSaNa ane vRddhimAM manuSya ekadama UMcAI jAya che ane lobhamAM - A- 36 - Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma lubdha thaI jaI, dAnAdi satkAryo karI zakato nathI ane ciMtAmAM ja mRtyu pAmIne A bhava-parabhava banne hArI jaI durgatinA duHkhanuM bhAjana bane che. mokSamArganI sAdhanAnI zarUAtamAM ghaNI muzkelIo Ave che. te samaye zAMti ane dhIraja rAkhavAM joIe. AdhyAtmiktA ApaNA jIvanamAM tANAvANAnI jema vaNAI jAya to jANavuM ke ApaNA para paramAtmAno anugraha thayo che. * jema jema manuSyano AtmavikAsa thAya tema tema te, bIjA mATe komaLa ane potAne mATe kaDaka ane sabhAna thato jAya che. satyane pAmavuM hoya to zAMta thatAM zIkho. svacchede vartavuM ane AtmakalyANa thavuM te asaMbhavita che. saMtonI sevA karavI, koInI niMdA na karavI, AhArazuddhi rAkhavI, pApakAryo TALavA ane sarvajIvo sAthe premathI vartavuM - A paramAtmadarzananI mukhya cAvIo che. satyane pAmavA mATe pAtratA pragaTa karavI joIe. te mATe ghaNI zraddhA, dhIraja, samarpaNabhAva, sAcI samajaNa ane sAhasa joIe. mokSamArganI prAptimAM AtmajJAnanI prApti e mukhya che, prathama A - 30 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + adhyAtma - che ane tethI tene arthe prAraMbhika bhUmikAmAM vadhAre puruSArtha karavo joIe. paraMtu tema thavA mATe, tenI sAthe sAthe ja jJAna nirmaLa thAya ane jIvanamAM saguNo sahita sadAcAra pragaTe evo prayatna paNa Avazyaka che kAraNa ke tevA supAtra manuSyamAM ja AtmajJAna udaya pAme che. ApaNe jyAre buddhipUrvaka koI paNa padArthane vAparIe ane chatAM te padArthathI ApaNe saMpUrNapaNe anAsakta chIe ema kahIe, to te vAtano vItarAgadarzana sAmAnyapaNe svIkAra karatuM nathI. A- 38 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma Atmadarzana - samyagdarzana - AtmajJAna - AtmasamAdhi * AtmajJAna-prApti : siddhAMta ane prayoga AtmajJAna meLavavA zuM karavuM? prathama, sadguru dvArA athavA satzAstrAdithI tattva viSenI sAcI samajaNa prApta karavI. te mATe zAMta-svabhAvI banavuM, vinayI banavuM ane jevI samajaNa prApta karI tevI zraddhA karavI; tevI pratIti karavI ane pachI prayoga karavo. prayogamAM sthiratAnI mukhyatA che te dRSTAMtathI samajIe : keLAno svAda levo hoya to pahelAM chAla kADhIe chIe ane pachI aMdaranA garbhane moDhAmAM mUkI sthiratApUrvaka teno svAda laIe chIe. te rIte AtmAno svAda levo hoya to pahelAM tene ciMtana manana daramyAna dravyakarma, nokarma ane bhAvakarmarUpI niHsattvathI judo pADavo joIe - bhAvavo joIe. Ane bhedajJAnano abhyAsa kahe che. A abhyAsanI samIcIna paripakvatA thatAM, abhedarUpa AtmAmAM sthira thaIe tyAre atIndriya AnaMdano svAda Ave che. * AtmajJAnaprAptino krama AtmajJAnanI prApti krame karIne thAya che ema jANIe chIe. cAMpa dabAvavAthI jema vidyutano prakAza thAya e pramANe (AtmajJAnanI prApti) thatI nathI. AtmajJAna te savAranA ATheka vAgye thayelA _A-3 - Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma sUryanA prakAza samAna che. jemAM sarva vastuo niHzaMkatAthI spaSTapaNe dekhI-samajI zakAya che. jema jema AtmArthI potAnI pAtratAne vadhArato jAya, jema jema upAdeya, heya ane zeya tattvone yathArthapaNe avadhArato jAya, jema jema svAdhyAya - satsaMganA baLathI AtmavicAranI zaktine vadhArato jAya ane niraMtara svazaktine gopavyA vinA nijasvarUpane viSe dRSTi rAkhato jAya, tema tema ajJAnarUpa madhyarAtrino ghora aMdhakAra vilIna thato jAya. maLaskAnA samayanI peThe ho (prAtaHkALa) phATato dekhAto jAya ane te ja sadbhavRttinuM dRDha avalaMbana letAM spaSTapaNe jemAM sarva vastu dekhAya che tevA savAranA prakAzanI mAphaka spaSTa vastusvarUpane svasaMvedanasahita prakAzanuM AtmajJAna nirmaLapaNe udaya thAya. mATe AtmArthIe ekAeka AtmAne pakaDI levAnI - samajI levAnI - lAyopathamika jJAnathI (buddhithI) pAmI javAnI icchA rAkhavI te nahIM banavA yogya che. jevo krama jJAnIoe kahyo che ane parama puruSArthathI upAmyo che tevo krama upAsavA niraMtara udyamavaMta thavuM e ja zreyane prApta karavAno mArga jANIe chIe. * niSkAma sevAnA bhAvo ane sAcI AdhyAtmikatA sevA-suzruSA eTale anyane tana-mana-dhana AdithI sahAyaka thavuM; tene sagavaDatA rahe, duHkha dUra thAya, zAtA Upaje, pIDA maTe, rogAdithI UpajelI vedanA ghaTe - e Adi prakAre pravartavuM - A badhAno sevAmAM samAveza thAya che. ApaNA mA-bApa, dIkarA-dIkarI, pati-patnI ke anya svajano A-40 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na adhyAtma ane mitronI je sevA karavAmAM Ave, athavA to dhana-kIrti AdinA lAbha mATe je karavAmAM Ave te to pharaja gaNI zakAya, sAmAjika javAbadArI gaNI zakAya. kauTuMbika ane sAmAjika dRSTie tene prazaMsApAtra, icchanIya ane kathaMcit abhinaMdanIya gaNavAmAM Ave to te ThIka che, paraMtu jeTalA jeTalA svArthanA aMzonI apekSA ochI, teTalA teTalA pramANamAM te sevAnI zreNi UMcI. jemAM koI paNa dunyavI badalAnI apekSA rAkhavAmAM AvatI nathI ane anyane upajatA sukhane mATe ja ane tenI vRddhi thAya te mATe ja potAnA svArtha ke lAbhanI paravA karyA vinA je karavAmAM Ave te sAcI sevA che. AvI sevA te karUNA, maitrI ane vAtsalyanuM dyotaka che. tevI sevAnuM svarUpa samajavuM ke jIvanamAM utAravuM kharekhara vikaTa che, tethI zAstro tenA mahimAnA yazogAna karatA kahe che "sevAdharmo parama gahano yogiinaampygmym|' vartamAna prakaraNamAM mukhyapaNe bIjA prakAranI sevAne lIdhI che. A prakAranI sevA karanArano AtmA aneka guNothI vibhUSita banato jAya che jemAMnA mukhya che niHsvArthatA, sahanazIlatA ane saunA sukhamAM mAruM sukha' evI bhAvanAnI abhivyakti. A guNa pote ja "sarva jIvomAM AtmabhAvano ghAtaka hovAthI dayA, karUNA, komaLatA Adi guNorUpI puSpono guccha che; jenI kharekhara prApti mAtra uttama kakSAnA sAdhako kare che. A jamAnomAM AdhyAtmikatAno bhISaNa duSkALa che. vaLI koIka jagyAe jene AdhyAtmikatA kahevAmAM Ave che te sAcI nathI. kAM to te banAvaTI eTale ke chaLakapaTarUpa, DhoMgarUpa ke ThagAIrUpa A-41 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ adhyAtma ) che athavA nijakalpanArUpa hovAthI asatyArtha che athavA avivekI hovAthI bhUlabharelI che. AvA badhA AdhyAtmika AbhAso thavAnuM mukhya kAraNa e che ke potAnI satpAtratA - yogyatA - na hovA chatAM manuSyo adhyAtmazAstronuM zravaNa kare che athavA potAnI jAte ja tenuM vAMcana karI buddhibaLa vAparIne sAcI AdhyAtmikatA prApta karavAno mithyA prayatna kare che! paraMtu jemanI buddhimAM svacchaMda, abhimAna, uddhatAI, vividha prakAranI dunyavI icchAo ane Asaktio ke irSA-niMdAdinA bhAvo hoya, tevA manuSyonI cittavRtti malina hovAthI temane paramArthano lAbha thaI zakato nathI. je zravaNa kare che teno sAmAnya artha samajIne tene mAhitIrUpe magajamAM to rAkhe che paNa teno prayoga jIvanamAM karatA nathI, kAraNa ke aMtaraMga zraddhAno ane yathArtha abhyAsano abhAva che. have jo koI sAdhaka apUrva jAgRti lAve, prANImAtramAM potAnA jevo ja AtmA che ema sagurunA bodhe mAnIne temanI sevA kare to tenAmAM eka saMvedanazIlatA/ArkitA/sahRdayatAno guNa kramazaH pragaTe che; ane satsaMga-sadgurunA viziSTa ane ghaniSTa samAgama potAnI cittavRttine dhIme dhIme vadhAre pavitra banAvato jAya che. kALAMtare tenuM te pavitra ane komaLa citta sadgurunA bodhane, buddhinA starethI bhAvanAnA stare ane bhAvanAnA starethI abhyAsa ane anubhUtinA stare laI jaI zake tevuM sakSama bane che. jyAre Ama thAya tyAre svasaMvedana dvArA caitanyatattvano je sAkSAtkAra thAya che temAM atyaMtapaNe AtmAnA atIndriya AnaMdano anubhava hoya che. Avo banAva jJAnInA jIvanamAM bane athavA parAbhakti dvArA Avjara Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ adhyAtma ) bhaktanA jIvanamAM bane athavA yogInA jIvanamAM nirvikalpa samAdhi dvArA paNa bane. Ama thavAthI te vyaktinA jIvanamAM je eka adbhuta ane apUrva parivartana Ave che tene ja AtmajJAna | Atmadarzana | paramAtmadarzana | samAdhinI prApti | mohagraMthino bheda | AtmabhrAMtino nAza | ke IzvaranI ke sadgurunI kRpA kahevAmAM Ave che. AvI dazAne prApta karavA mumukSue avazya prayatna kartavya che. * tasvanirNaya [hAthanoMdhanA AdhAre) A amArA AtmAno anubhava ema sAkSI pUre che ke je koI jIva paramArtha sukhanI spRhAvALo che te jo potAnA sarvasvanA samarpaNapUrvaka tIvra mumukSatA keLave to avazya tene sadeva - satvaguru - satzAstranI upalabdhi thaze ane mArgAnusArIpaNAne pAmelo tevo te bhavya jIva bhedajJAnano abhyAsa niyamitapaNe jArI rAkhatAM nijAtmAnI anubhUtine pAmaze. vaLI AtmAnubhUtithI vibhUSita evo te jIva tIvra mumukSutAne dhArI raheto thako krame karIne vizeSa darzanavizuddhi pAmIne yathAzakti yama-niyama-saMyamane aMgIkAra karIne ekadezavratadhArI athavA sakaLa saMyamadhArI thayo thako punaH punaH samAdhisukhane anubhavaze; je sukha vANIthI na varNavI zakAya tevuM hovAthI ane jagatanA koI sukhane tenI upamA na ApI zakAya tevuM hovAthI temAM ja nimagna thayelo te mahAmumukSu tene ja maunapaNe bhaje che - pAme che - anubhave che - AsvAde che - vede che. A- 3 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma ) samyagadraSTinAM ATha aMgo : 1luM niHzaMkitva : Atmatattva ane deva-guru-dharmamAM zaMkA na karavI. rajuM niHkAMkSitra : koI paNa laukika | sAMsArika sukhanI apekSA vinA dharmakArya karavuM. 3juM nirvicikitsA : koI paNa vastu ke vyakti pratye aNagamAno bhAva na karavo. 4thuM amUDhadRSTi : sAcAne ja sAcuM jANavuM. paNuM upagRhanatva : anya dharmAtmAnA doSa jovA nahIM dekhAI jAya to pragaTa karavA nahIM. 6ThuM sthitikaraNa : mumukSu jIvane du:khanA prasaMgomAM dharmamAMthI zraddhA DagI jAya to tene dharmamAM aneka upAyothI sthira karavo, tathA potAnA AtmAne mokSamArgamAM sthira karavo. 7muM vAtsalya : gAyane vAcharaDA pratye hoya che tevo sAco, nirbhuja prema dharmI jIvo pratye karavo tenuM nAma vAtsalya, tathA potAnA AtmA pratye prIti karavI. 8muM prabhAvanA : ratnatrayanI vRddhi karavI e nizcaya-prabhAvanA ane dAna, zIla, tapa, vidyA, atizaya Adi dvArA lokone dharma karavAmAM preraNA ApavI te vyavahAraprabhAvanA. A - 44 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma * AtmajJAna thayAnI kasoTIo samyagdarzana AtmajJAna prApta thayAnI kasoTIo nIce pramANe potAnA vyaktitvane lAgu pADavI : 1. thoDI thoDI vAre, vinA prayatne, prabhu-guru-AtmasattAno bhAva bhAsyamAna thayA kare che? 2. vikAra thAya, tene tarata vikArarUpe jANI le che? rucipUrvaka temAM rasa to leto nathI ne? tallIna to thato nathI ne? 3. jJAna-bhakti-vairAgyanI vRddhinI bhAvanA rahe che? 4. samyagdaSTinAM ATha aMgo pragaTyAM che? ane temanI vRddhi arthe prayatna cAlu rahe che? 5. sarvamAM prabhu dekhI, maitrIthI pravarte che? niMdA-IrSyAthI vegaLo rahe che? 6. heyano aparicaya ane upAdeyano svIkAra - A kramane pUrI zakti lagAvIne seve che? 7. zama-saMvega-nirveda-AsthA-anukaMpA vadhAravAmAM udyama kare che? 8. vRtti vAraMvAra aMtara bhaNI vaLatI rahe che? 'aMtarmukhatA' arthe udyama cAle che? 9. duniyA potAne nATaka jevI lAge che? OM A viSayanA vividha pAsAonI samajaNa je jIvane samyaktva pragaTa thAya che te jIva pachInA bhavamAM - Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma naraka, tiryaMca, napuMsaka, strI paryAya, vikalAMga, garIba, nIcagotra ane alpa-AyuSyavAna-A ATha vastuone pAmato nathI. (samyakatva pahelAM gati - AyuSya baMdhAyAM hoya te apavAdane bAda karatAM). ekavAra jene nizcaya samyagdarzana thAya che te avazya mokSa jAya che. samyakatva, samyagadarzana, sAcI zraddhA, samakita, Atmavinizcaya, tattvArthazraddhA - A badhAM ekAryavAcaka zabdo che. samyagdaSTi jIva 8 doSa + 8 mada + 6 anAyatana + 3 mUDhatA ema 25 doSothI rahita hoya che; ane te A pacIsa doSothI bacavA satata prayatnazIla hoya che. niHzaMkatAdi ATha aMgo mArAmAM pragaTyAM che? pAMca bAhya lakSaNo mArAmAM pragaTyAM che? 25 doSathI rahita huM thayo chuM? - ema potAnuM niSpakSa ane sUkSma avalokana vAraMvAra kare to potAne samyak draSTi prApta thaI che ke kema te sAmAnyapaNe jANI zakAya che. jene kharekhara samyagudarzana thAya tenI sAdhanA sAmAnyapaNe dareka paLe vadhatI ja jAya che; kAraNa ke tene jagatanA sarva padArthothI sAcI udAsInatA thaI che ane temAM sukha nathI evo anubhavathI nizcaya thayo che. samakita zabda jaina paribhASAno khAsa zabda che. teno sAmAnya - A-46 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAtma artha thAya che - rUDI zraddhA, sAcI zraddhA, yathArtha zraddhA. (Enlightened Vision) "samakita'nAM, bhAratIya paribhASAmAM aneka nAmo che; jema ke Atmadarzana, paramAtmadarzana, AtmajJAna, AtmapratIti, AtmasAkSAtkAra, prabhudarzana, bhagavadarzana, Atmasiddhi, bodhisamAdhi, aMtaradRSTi, divyadRSTi ItyAdi. mokSamAM javA mATenI pahelI nIsaraNI e samyagdarzananI prApti karavI te che. * samyatvaprApti mATenI sAcI bhedarUpa sAdhanAne vyavahAra samyakta gaNI zakAya. dIrghakALanA abhyAsathI te badhA bhedo maTIne nirvikalpa avasthA thatAM nizcaya samyaktva pragaTe che. jene vyavahAra samakita na thayuM hoya tene nizcaya samakita thAya nahIM. nizcaya samati thAya tyAre zuM thAya? samasta aMtaraMga vyaktitva divyatAne varI jAya ane tenuM pratibiMba potAnA bAhya jIvanamAM paNa paDyA vagara rahe nahIM. yathA - "tenAM neNa ne veNa badalAya, hari rasa pIjie." sarAga samyakattva - 4thA, pamA ane 6ThThA guNasthAnake hoya che. vItarAga samyakatva - 7mA guNasthAnake ane tenAthI HA-40 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - adhyAtma - AgaLa hoya che. banne samyakatva nizcaya samyakatva che; paNa cAritranI taratamatA uparanAM guNasthAnakomAM vizeSa hovAthI Avo bheda kahyo che. vItarAga samyakta zuddhopayogI munirAjane ja hoya che. vastunuM svarUpa jevuM che tevuM jANavuM ane zraddhavuM tenuM nAma samyagadarzana che. paramArthadharmano prAraMbha nizcaya samyakatvathI ja thAya che. samyakatva prApta karavA mATe, nizcayanayanI apekSAe be prakAranA puruSArtha sAthe karavo paDe che : 1. mAre badhAya prakAranA kaSAya sarva rIte ghaTADavA che evo abhiprAya ane udyama. 2. "huM jJAnasvarUpI AtmA chuM' ane "jagatanA koI padArthono huM svAmI nathI" evo bodha, jAgRti ane zraddhA. koI paNa jIvane paramArthadharma pragaTe tene bhAratIya saMskRtimAM paramAtmadarzana athavA Atma-sAkSAtkAra kahe che. vItarAga darzanamAM tene nizcaya-samyakatva kahe che. * svasattA vaDe upayoga najarAya tenuM nAma AtmalakSa. paramArthathI jotAM te dazA jJAnIne ja pragaTe che; anyane te sAmAnya abhyAsarUpe hoya che. A-48 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma * Atmadarzana-AtmajJAna-samyaga darzana-AtmasAkSAtkAra paramAtmadarzana-jIvanamukti-nI, vividha anuyogo dvArA saMkSipta samajaNa : 1. dravyAnuyogathI - tattvArtha zraddhAna te samyagadarzana. - sva-parabhedajJAna jaDa-cetana viveka - AtmAnI spaSTa anubhavAze pratIti. 2. caraNAnuyogathI - zrI deva-zAstra-guru-dharmanI prabuddha ane pAkI zraddhA. 3. karaNAnuyogathI - mithyAtvamohanIyanI sAta prakRtiono upazama-kSayopazama-kSaya (mohagraMthino bheda). 4. pramANa ane prayogathI - sarvaguNAMza te samyakatva. 5. prayogarUpe tALo meLavavA mATe : 1. vRttinI aMtarmukhatA 2. satyanuM parijJAna - 3. aMtaraMga sAco vairAgya 4. Atmika guNonuM prAgaTya - guNasthAna anusAra. * jo koI jIvane samyagudRSTi prApta thaI hoya to teNe cAre A- 49 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma anuyogothI potAnI kaDaka parIkSA karavI; jethI koI prakAranI kacAza svaparIkSaNamAM rahI jAya nahIM. samyagadarzananI vAta cAlatI hoya tyAre darzana zabdano artha AtmAnI pratIti (zraddhA) ema karavo. paramArthathI samyagadarzana samyagUjJAnanI sAthe ja hoya che ane te zuddhAtmasvarUpa hovAthI "syAt kathaMcit avaktavya - koI apekSAe, vANIthI agocara che. je jJAnI hoya te duniyAnA padArthonA saMyoga-viyogamAM vizeSa harSa-zoka karatA nathI. AtmAno nizcaya thavo ane aMtaramAM anubhavAze pratIti thavI te sAcuM samyakatva che. bhadrapariNAmI jIva hoya paNa samyagadaSTi na hovAthI tenI nirjarAne gajajJAnavat kahelI che; arthAt tene akAma nirjarA kahI che. anya dharmAtmAnI jAheramAM niMdA karIe to samyagadarzananA traNa aMgo eka sAthe tUTI jAya (1) upagUhanatva (2) vAtsalya ane (3) prabhAvanA. . dAna = = = = A- 50 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma "Age baDho''no utsAhapreraka zaMkhanAda * sAcI AdhyAtmika jIvanadizA : sAmAnya manuSyanuM jIvana gatAnugatika pravRttimAM ja veDaphAI jAya che. Avo uttama manuSyabhava pAmI, mAnava na banI zakAya, vicAra-vivekapUrvaka jIvana na javAya, to ApaNe pazu ja kahevAIe. he mumukSu! tane to manuSyanI jiMdagI, indriyonI pUrNatA, ThIkaThIka moTuM AyuSya, AjIvikAnI tema ja kuTuMbanI anukULatA ane kaMIka satya pAmavA mATe satsaMga-sadvAMcanano suyoga maLyo che. mATe have kamara kasIne paNa jIvananI pratyeka miniTano sadupayoga potAne ane bIjAne zAMti maLe ane jIvanamAM kaMIka nakkara dhyeyane pAmavA mATe pratijJAbaddha thaI zakAya te rIte karavo joIe. jIvananI sAmAnya javAbadArI pUrI thaI hoya teNe to ALasa choDIne avazya AtmazAMtinA ane lokopakAranA mArge tvarAthI lAgI javuM joIe. potAnI dainikacaryAmAM prArthanA, bhakti, sadvAMcana, sAmUhika satsaMga-svAdhyAya, dharmakathAzravaNa AdimAM pravRtta thavuM joIe ane ekAda kalAka vRddhonI sevA, dardIonI sevA, saMtonI sevA, anAthadIna-du:khIonI sevAmAM gALavo joIe. bIjAone niHspRhapaNe madadarUpa thavAthI ApaNAmAM karUNA, komaLatA, prasannatA ane saumAM prabhune jovAnI bhAvanA keLavAya che; jethI AdhyAtmika satyone samajavAnI pAtratA Ave che. kramazaH saguruno bodha prApta thatAM A- 51 , Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma ane tenuM ciMtana-manana karatAM, paramatattva pratyenI zraddhA vadhAre thAya che. kuTuMbanI thoDI-ghaNI javAbadArI pUrI thaI hoya teNe to avAranavAra satsaMga-bhaktivALA AzramamAM, nivRttikSetramAM, sAdhanA kendramAM ke tIrthakSetramAM rahIne ghaniSTa sAdhanA karavAnuM rAkhavuM; jethI vizeSa abhyAsa ane vairAgyAdi utpanna thatAM citta zuddha thAya che ane saguru-paramAtmA pratye apUrva prema pragaTe che. kramazaH potAnA doSo dUra karIne aMtarmukha banavAnI kaLA hastagata thatAM, AtmavicAranI zreNie caDhIne AtmasAkSAtkAra sudhI pahoMcI zakAya che. eka ja jiMdagImAM ATalI badhI pragati kare te to kharekhara dhanya che, paNa tenA saMskAra paNa dRDha thaI jAya to bhavAMtaramAM paNa susaMskArone sAthe laI jaI zake ane kramazaH abhyudaya ane mokSamArgane pAmIne paramapadanI prApti karI zake. cAlo tyAre, 'jAgyA tyArathI savAra' evo moTA puruSono bodha grahaNa karIne Aje ja dRDha saMkalpa karIe ke have to dhyeyalakSI, divya, sugaMdhita ane sva-parakalyANa karanAruM jIvana jIvIza ane te mATe niyamita satsaMga-sadguru-satzAstra vagerene sevIza. * dhyeyalakSI jJAnanI vRddhi karo sAcA sAdhakane je be moTI bhUlothI bacIne AtmasamAdhino mArga siddha karavAno che te A pramANe che: (a) zAstronuM jANapaNuM ghaNuM, paNa dainikacaryAmAM jIvanazuddhinI siddhi mATe dharmasiddhAMtonI prayogazIlatAno abhAva. AvA sAdhakane 'pothIpaMDita', zuSkajJAnI, zabdajJAnI, kevaLa nizcayavAdI, jJAnadagdha # A-42 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma athavA 'totApaMDita' kahe che. (ba) jene rUDI rIte jANyAM ane zraddhayA vinA zuddhabhAva pragaTI zakato nathI evA caitanyatattvanA lakSa vagara, mAtra zarIranI kriyAthI ja dharma thayo mAne ane cittanA vicAro keTalA zuddha che tenuM dhyAna na rAkhe te kriyAjaDa, mAtra kriyAvAdI, vyavahAramUDha, bAhyatyAgI, jaDamUrti, kevaLa kriyAkAMDI vagere nAmothI oLakhAya che. anubhavajJAnI mahAtmAoe zuSkajJAnIne nIce pramANe AjJA karI che, je jANI sAdhake potAmAM jo tevI khAmI hoya to tatkALa dUra karavA prayatna karavA yogya che : 1. kAma krodha, mada lobhanI, jyAM sudhI manamAM khANa; tyAM sudhI paMDita, mUrakho, baMne eka samAna. 2. lakhavuM, vAMcavuM, upadeza karavo, vivAda karavo vagere to sahelAM che paNa aMtaranI icchAono tyAga karIne manane prabhunA dhyAnamAM lagAvavuM te parvata upara caDavA jevuM kaThaNa che. 3. mAtra sUkSma jJAnacarcA ja karyA karavI te sAcA jJAnanI nizAnI nathI. ArAdhanAnA mArgamAM lAgavA mATe niyamapUrvakanI carcA pALIne mumukSunA guNo pragaTa karavA joIe. 4. jJAna to tene kahIe jenAthI vRtti bAhyamAM jatI rokAya, saMsAra parathI kharekhara prIti ghaTe, sAcAne sAcuM jANe. jenA vaDe AtmAmAM guNa pragaTe tenuM nAma jJAna. (zrImad rAjacaMdra) - A- 53 . Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 5. je pramANe vyApAranuM prayojana napho che, te pramANe svAdhyAyanuM prayojana AtmazAMtinI prApti che. buddhibaLa ane hRdayabaLa baMneno sAthe vikAsa karavAno che. jo mAtra buddhibaLa ja vadhArIzuM to haThAgraha, kutarka, vitaMDAvAda, khaMDanamaMDana ane mAruM te ja sAcuM" vagere khAmIo jIvanamAM AvyA vagara raheze nahIM. hRdayabaLa eTale ke AtmabaLa vadhAravA tarapha khAsa lakSa ApavuM paDaze. A mATe mananI khoTI vRttione rokavI paDaze ane saguNasaMpannatAnA niyata kAryakramane anusaravAnI sAthe ciMtana-manana ane ekAgratAno abhyAsa karavo paDaze. sadguru ke zAstrajJAnathI prApta thayelA upadezane pacAvavA mATe upazamavairAgya sahita AtmasmaraNa ane AtmasthiratAno abhyAsakrama ArAdhavo paDaze. 8. jyAre A pramANenA abhyAsamAM susthitapaNuM ane kuzaLatA prApta thaze tyAre ja AtmAnubhUtino apUrva AphlAda pragaTaze ane maitrI, madhyasthatA, samatA, kSamA Adi aneka uttamottama guNothI jIvana kRtakRtya thaze. 9. vicAra ane AcAra ema jIvananA be pakSa che. baMne pakSono samAMtara vikAsa sAdhavAno che, to ja jIvanamAM sAcI pragatizIlatAthI prasannatAno anubhava thaI zakaze. 10. mAtra zAstrano nahIM paNa tattvano abhyAsa paNa sAthe sAthe - 54 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma karavo ja joIe. tattvanA abhyAsamAM-vivekanI ArAdhanAmAM jAgRtapaNe lAgavuM ane te dvArA samatAbhAvane prApta thavuM te ja zAstrajJAnanuM sAcuM phaLa che. Ama karavA mATe he sAdhaka! satyanA aMzo jyAM jyAM jovA maLe tyAMthI jIvanamAM grahaNa karI jo guNagrAhaka banIza to Atmadeva pratyeno sAco prema vardhamAna thaze ane te AtmadevanI bhAvapUjAnA cittaprasannatArUpI phaLathI tAruM jIvana AnaMdamayaAhlAdamaya-saMtoSamaya banI jaze. * sAcA adhyAtmano prayoga ane phaLazruti AjakAla 'ame AdhyAtmika chIe' evuM manAvavAnI eka jAtanI phaeNzana che. samAjano eka nAno varga, jemAM dhArmika saMskAronuM siMcana kaMIka aMze paNa thayeluM che tevA lokomAM A phaeNzana vizeSapaNe jovAmAM Ave che. jo AvI phaeNzana kharekhara jIvanamAM Ave to to samAjamAM sAdAI, saMtoSa, nItimattA, paropakAra, dAnazIlatA, satsaMga, vAtsalya ane sAcA tattvajJAnapUrvakanI dRSTi pedA thAya ane mahAna kalyANakAraka parivartana Ave. paNa Ama banatuM jovAmAM nathI AvatuM; je ema sUcave che ke A AdhyAtmikatA korI, bAhya, zuSka, vAcALa, dekhAvarUpa, DhoMgI ane jUThI che ane tethI ja zAMti ane prasannatA ApI zakatI nathI. jeTalA aMze AdhyAtmikatA sAcI hoya teTalA aMze sukhazAMti pragaTe. A mATe sAcA tattvajJAnanI prApti ane teno prayoga thavo ghaTe. jo dehathI bhinna caitanyasvarUpa avinAzI jJAtA-dRSTA -A-5 Ta Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma mAruM mULa svarUpa che' ema kharekhara jANe to chetarapiMDI, apamAna, ApavaDAI, laDAI-jhaghaDA vagere avazya ochAM thaI jAya. dharmasthAnakomAM sAMbhaLeluM ke vAMceluM jIvanamAM prayogarUpa bane, e jovAnI jarUra che. jyAM sudhI 'AtmajAgRti' ke 'smaraNa' dvArA dainika jIvanamAM AdhyAtmika jJAnano prayoga na thAya tyAM sudhI jIvanamAM satyano prakAza camakaze nahIM ane ajJAna-aMdhakAra jaze paNa nahIM. pravRtti daramyAna AtmajAgRti, eTale ke paMdara-vIsa miniTane aMtare prabhusmaraNa-AtmasmaraNano prayoga karavAnI Teva pADavAnI che. zarUAtamAM A Teva ghaNI agharI, zuSka ane kaMTALArUpa lAgaze paNa be-traNa varSamAM abhyAsa thatAM te sahaja ane zAMtidAyaka lAgaze. pUrvAcAryonI AjJA che ke : AtmajJAnAt paraM kAryaM na buddhau dhArayeta ciram / kuryAt arthavazAt kiMcit vAkkAyAbhyAm atattparaH // zrIsamAdhizataka / 50 arthAt AtmajJAnamAM sahAyaka na hoya tevuM koI paNa kArya potAnI buddhimAM lAMbo samaya dhAraNa karavuM nahIM; prayojanavaza karavuM paDe to zarIra ane vANIthI karavuM tanmaya thaIne nahIM. je koI mahAna sAdhaka, satsaMga ke sadgurunA yoga dvArA, AtmAvalokananI, prabhu-smaraNanI, svarUpajAgRtinI, nija upayogaparicayanI kaLAno sAcA arthamAM abhyAsa karIne tene siddha karaze tene A jagatanuM sarvottama pada-paramAtmapada-paramAnaMdapada - -A-56 - Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma avazyapaNe prApta thaI jaze. tevA puruSane ja mahAjJAnI, mahAna bhakta ke mahAna yogInuM pada svayaM prApta thaI jaze. AvI . AtmasAdhanAnI dazA prApta karavA mATe satsaMga, sadbodha, sazraddhA, dhIraja, AtmasamarpaNa ane mahAna parAkramanI jarUra che. tenA abhyAsathI dhyAnanI krame karIne siddhi thAya che ane pachI 'sahajadhyAnanI avasthA prApta thAya che. tenuM vizeSa vizleSaNa anya yogya samaye thavuM saMbhave che. OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH * ghaniSTha sAdhakadazAnI bhAvanA (hAthanoMdhamAMthI nija vicAraNArUpe) have pachInI AgaLanI sAdhakadazA kaparI lAge che. kevI rIte? kAraNa ke je prakAre ane je gatithI sAdhanAno AnaMda Avavo joIe tevo Avato nathI. juo bhAI, jevI rIte dUranA gAma sudhI relave dvArA musApharI karIne javuM hoya tyAM vacce moTAM jaMkazana paNa Ave che ke jyAM ardho kalAka ke kalAka jeTaluM paNa thobhavuM paDe che. te samaya daramiyAna mArga kapAto nathI to paNa tyAM eMjinane kolaso, pANI vagere maLavA dvArA ane DrAIvara vagerene AhAra, cApANI maLavA dvArA aMtima je lakSyasthAna tyAM javA mATenI taiyArI ja cAlI rahI che tema jANo. AvI rIte paramArthamAM paNa lAgu paDe che. viziSTa - A- 57 m Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma - adhyAtma - sAdhakadazAne saMprApta thavA mATe anekavidha taiyArIo karavI paDe che, temAMnI nIce kahI te vizeSapaNe ArAdhavI rahI : 1. AhAramAM loluparahitapaNuM, 2. zArIrika vizeSa parizramano (thAkano) abhAva, 3. svAdhyAyaparAyaNatA, 4. divasanI pravRtti daramiyAna vAraMvAra AtmasmaraNano abhyAsa ane niyata samaye dhyAnano abhyAsa, 5. dhIraja ane khaMta. AvI sAdhanasAmagrI agrima sAdhakane ja prApta thaI zake tema jANo. te sAdhaka tyAga-sanmukha jIvanavALo hoya athavA tyAgI hoya. sAmAnya gRhavAsamAM rahelo sAdhaka saphaLatApUrvaka uparyukta sAdhanAsAmagrIne AtmasAt karI zakato nathI. . to have amAre AgaLa vadhavA mATe zuM karavuM? teno mukhya upAya to parama satsaMga che; eTale ke AtmadazA jemane varte che tevA mahApuruSono gurukuLa vA sAdhanAlayamAM saMga che. tathArUpa saMga atyaMta virala jANIe chIe, tema vaLI uparyukta kahI tevI viziSTa sAdhakadazA paNa virala ja mAnIe chIe. jyAM anya upAya prApta nathI tyAM pUrve thayelA jJAnI-dhyAna-tapasvIsamAdhistha mahApuruSonA cAritranuM vAraMvAra smaraNa karI, temanA pratye laghutvabhAva dhAraNa karIne temanI stuti karI, temAMthI preraNA A-58 : Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - adhyAtma | meLavIne AgaLanI sAdhakadazAmAM baLa karIne AgekUca karavI. A prakAra bhajatAM tvarAthI AgaLanI dazA kadAca na pragaTe topaNa krame krame te pragaTaze. te dizAmAM satata ane ghaniSTha prayatna sivAya bIjo koI mArga che nahIM. jayavaMta varte tamArI sAdhanA! niSkaTaka ho tamAro sAdhanApaMtha! sadeva ho satapuruSonA AzIrvAda tama upara! jIvamAtranuM lakSa zAzvata sukha che. te sukhanI prApti mokSa. vinA koIne thatI nathI. paramArthathI jotAM te mokSamArganuM prathama sopAna AtmajJAna che. dvitIya sopAna eka-dezasaMyama, tRtIya sopAna sakaLa-saMyama ane chelluM sopAna saMpUrNa mokSanI prAptirUpa paramajJAnAnaMdamaya dazA che. have nizcayathI jotAM, sAkSAt mokSamArganI prApti to svAnubhUtithI thAya che, paraMtu te svAnubhavarUpa dazA prApta karavA AtmasAdhakane anekavidha sAdhana aMgIkAra karavAnA hoya che jevAM ke satsaMga, tattvAbhAsa, guNagrahaNatA, vividha prakAre tapa, prabhubhakti, indriya-nigraha, manojaya ityAdi. A kALe ama jevA mumukSuo mATe tattvAbhAsa (jene svAdhyAya paNa kahIe chIe) ane prabhubhakti e be aMgo AtmasAdhanamAM A-59 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma vizeSapaNe upayogI avadhArIe chIe. A sAdhanothI heya, zeya ane upAdeya bhAvonuM jANavuM thAya che ane upAdeya bhAvone prabhubhakti sahita aMgIkAra karatAM svacchaMda, ahaMkArAdi durguNono nAza thaI, pUrve thayelA mahAjJAnIo pratye bahumAna pragaTa thaI vRtti saheje aMtarmukha thAya che ane jIvanamAM zuSkatA ke nirasapaNu AvatA nathI. ema krame karIne Atma-pariNAmonI zuddhi sAdhatAM, tAttvika AnaMdanI vRddhi thAya che ane vIryollAsa sahita saMyamanI vRddhi karato thako, upara uparanI zreNine pAmIne mumukSu sarvathA mukta thAya che. tAttvika niHspRhatAnI kasoTIno kALa AvI rahyo che. pUrNa samaya sAdhakadazA (Fulltime Sadhana)no samaya have dUra na kahI zakAya; ane teno artha ema paNa thayo ke gRhavyavahAranI pharajothI, javAbadArIothI ane saMbaMdhothI lagabhaga saMpUrNa nivRtti. jemAM alpa ja AraMbha-parigraha hoya evI dazAnuM upajAvavuM, tema vaLI te dazAmAM rahIne svAdhyAya-dhyAna-mauna-anubhava-abhyAsa jemAM varte che tevI viziSTa paddhatinuM dIrgha kALa sudhI sevana, te lokottara AtmadazA pragaTa karavAnuM mukhya sAdhana jANIe chIe. have, tyAM vizeSa ema che ke A utsargamArgamAM aneka prakAranAM vijJo Ave e svAbhAvika che, jemAMnAM cAra mukhya pUrve jJAnI puruSoe nIce pramANe prakAzyAM che : lokapratibaMdha, svajanapratibaMdha, dehAdikapratibaMdha ane saMkalpavikalpa-pratibaMdha. bane teTalI zaktithI avazyapaNe A vighnone dhIrajathI jItavA yogya che. =A-60. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma temAM paNa chellAM be vaLI vadhAre baLavAna che. dehAdi para sUkSma rAga vartato hoya tenuM bhAna thavuM kaThina che. mATe banI zake tyAM sudhI mArgAnusArInI caryA pALavAthI dehAdhyAsa ghaTaze ane saMbhavataH svacchedavRttino paNa nirodha thaze. chellA pratibaMdha vize vicAra karatAM, aneka yuktipUrvaka vartAya to ja saphaLatA saMbhave che. baso-pAMcaso vakhata, dhyAna samaya daramiyAna asaphaLatA maLe topaNa nirAza thavA yogya nathI ke potAnI caryA DhIlI karavA yogya nathI. pharI pharI satparuSonAM caritronuM, guNonuM smaraNa karI vividha prakAranA tattvavicAra ane svAdhyAya-praNAlikAonuM AlaMbana laI vivekapUrvaka dRDhatAthI pravartatAM durjaya evo manojaya ghaNe aMze siddha thaI yathAyogya samAdhimAM AtmAnubhavanI vividha zreNionI siddhi arpaze. A prakAre te sAdhanAno utsargamArga jANavo. have AvIe apavAda mArga upara. te mArganI ArAdhanAmAM evI rIte vartavuM yogya che ke jethI AtmAnAM pariNAmo, pariNAme ujjavaLatAne pAme. jeo kathaMcit paramArthamArgamAM sahAyaka che evA tyAgI, jJAnI, tapasvI ke paramArtha-spRhAvALA AtmArthI-mumukSujJAnIjanono satsaMga, cAhe te dUrakSetravartI hoya to paNa sevavo. taduparAMta, je satuzrutasevA, pUjaya puruSonAM caritronuM zodhana, anusaMdhAna, vyavasthIkaraNa, temanA guNAnuvAda ane temanI cirakALa sudhI sAdhakajIvone smRti rahe te arthe emanA smAraka-nirmANa arthe gRhastha jIvone preraNA ane mArgadarzana ApavAM. | nivRttikSetramANe, jyAM lokonI avarajavara nahivat hoya, ane A- 1 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma jyAM devAlaya ke gurumaMdira hoya, tyAM prabhunI samakSa be-traNa kalAkano samaya prabhunI bhakti-stuti-vaMdanA-namaskAra-pUjA-arcanA vageremAM gALavo. A mATeno samaya savAranA 6-30 thI 8-30no lagabhaga gaNI zakAya. paNa bIjo suyogya samaya paNa cAle. Avo A uttama bodhi-samAdhino mArga sAdhavA mATe he jIva! have tAre kamara kasIne taiyAra rahevuM yogya che. ' AtmajJAna prApti mATe ullasita vIryavALA puruSArthanI AvazyaktA : 1. "samaratha rAma bhajyA vinA, samaratha hoya na koya; samaratha rAma sadA bhaje, haragIjha samaratha hoya." 2. bahirmukha vRtti thakI, skure sakala saMsAra; vRtti aMtaramukha thatAM, svarUpa sAkSAtkAra." 3. "chellA sAthI be kharA, hiMmata ne vizvAsa; e be vaNa bIjA badhA, thAya nakAmA khAsa." * parigraha : 1. pApanA saMcayanuM eka mukhya kAraNa parigrahanI lubdhatA che. tenAthI pApanA daravAjA khullA ja rahe che. 2. cAre bAjuthI AtmAne mahAsaktithI jakaDI le tene parigraha kahyo che, jenuM bIjuM nAma mUrchA paNa che. jagatanA jaDa ane cetana padArthono vAraMvAra buddhipUrvaka paricaya karavAthI A Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM Asakti vadhatI jAya che. jenI Asakti vizeSapaNe parigrahamAM hoya tene deva-zAsra-gurunI sAcI bhakti thavI asaMbhava che. mATe bhagavAna mahAvIre A parigrahanI bAbatamAM vadhAre jAgRti rAkhavAnuM kahyuM che. narakanuM te dvAra che ane AtmavismRtinuM mukhya kAraNa che; mATe jJAnIoe upadezyuM : adhyAtma "paravastumAM nahIM muMjhavo enI dayA mujane rahI." (mokSamALA, zikSApATha - 69) * madhyama kakSAnA mumukSune lakhelA patranA AdhAre : aMtamAM, amArA jIvanamAM je je sAdhano dvArA viziSTa vikAsa thaI zuddhAtmajJAnadazA pragaTI, teno nirdeza karuM chuM. temAMthI tamAre mATe hAla vizeSa upakArI che tenI AgaLa / nizAna karuM chuM; je AtmasAt karavAthI kalyANamArganI prApti zIvratAthI thaze. 1. AgalA bhavonuM moTuM bhAthuM, jethI nAnapaNamAM ja ekAMta/ciMtana/satsaMga/vAMcana/bhakti-bhajanAdimAM pravRtta thavAnuM banI zake che. / 3. 2. zAzvata AnaMda ja prApta karavo che tevI dhUna. jIvanadhyeyanI prAptimAM ja vadhu samaya vAparavo. bIjuM kAMI paNa mAtra khapa pUratuM ja karavuM. 4. ghaniSTa sAMcana, temAMnA agatyanA muddAonI noMdha ane saMtonI AjJAne jIvanamAM utAravAno yatna. -A- 63. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 5. avAranavAra ghaniSTa satsaMga arthe koI AtmajJasaMta athavA uccakoTinA sAdhaka-mahAtmAo pAse jaI temanA bodha-samAgama karavAM - Full time sadhana in secluded places. 4 6. maMtralekhana. 7. vAraMvAra prabhu-gurunA smaraNano abhyAsa. 8. atyaMta ArTa hRdayathI prabhune doSanAza/guNaprApti ane mArgadarzana mATe prArthanA. 9. niyamita, thoDI miniTo mATe paNa ciMtana anuprekSA/dhyAna. 10. jJAna-vairAgya vardhaka pado kaMThastha karIne gAvAM - ekalAM. 11. dharmavArtA - sAmUhika svAdhyAya. 12. pApanivRttinA niyamo saMtanI AjJAnusAra, hAla e ja, hitaciMtaka AtmAnaMda, * yA homa karIne paDo phateha che Age mumukSue virodhIo pratye tema ja viparIta saMyogomAM samabhAva rAkhavo, upset na thavuM. A abhyAsathI jJAna-vairAgyanI vRddhi thAya che, je parama zreyaskara che. * pUjA, AratI, darzana, japa, tapa Adi zarIranI dharmakriyAonI sAthe sAthe citta paNa temAM utsAhapUrvaka lagAvavuM joIe; A-64 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma nahIM to te dvArA jaDatA Ave che, ane citta prasannatA anubhavatuM nathI. bhAvAnusAra alpa puNyabaMdha thAya te vAta judI. doSadRSTi rAkhavA karatAM guNagrAhakadaSTi rAkhavI te ja yogya che. * AtmaguNo vikasAvavAnI ane te dvArA cittazuddhinI vRddhinI kaLA sAdhake hastagata karavI joIe. * mahAyogI zrIbhartRhari nItizatakamAM kahe che : bIjAnA rAI jeTalA guNane moTA parvata jevo karIne juo ane potAnA rAI jeTalA doSane moTA parvata jevo karIne juo. pramAdayukta kriyA (carcA) hoya to jIvanuM kalyANa tvarAthI thatuM nathI. jyAM sudhI uttama mumukSutA pragaTAvI nathI tyAM sudhI sadguruno bodha yathArthapaNe pariNamato nathI. kAma, krodha, lobha, moha ityAdi vikArI bhAvono tyAga e ja sAco tyAga che. paNa tenI siddhi mATe bAhya tyAga paNa upakArI che. potAnI bhaktinuM, potAnA dhyAnanuM ke potAnA jJAnanuM abhimAna karavuM yogya nathI; evuM abhimAna ajJAnadazAnuM sUcaka che. jevI rIte zarIra mATe jamavAnuM dararoja joIe che tema -A-65 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma AtmAne unnata banAvavA mATe satsaMga, sanzAstranuM vAcana ane sAcA hRdayanI prArthanA dararoja avazya karavAM joIe. - vastuno tyAga te tyAga che, jyAre tenA mamatvano tyAga te vairAgya che. viSa karatAM viSayavAsanAnuM viSa vadhAre kAtila che; kAraNa ke viSa mAtra eka vakhata jIvanano nAza kare che, jyAre viSayavAsanA anaMta janma-maraNa karAve che. * sAcI AdhyAtmikatAnI prApti korI buddhine AdhIna nathI, paNa hRdayanI sAcI nirmaLatAne AdhIna che. gaja, geMDA, kAyara puruSa, girakara nAhi uThaMta; zUra, vIra aura catura nara, girakara pheri uThata. jagatanA padArtho ane prasaMgothI aprabhAvita rahevAno abhyAsa karavo te jAgRti che; je samatAnI prAptimAM atyaMta upayogI che. strIno tyAga karyo hoya paNa jyAM sudhI strIne strInA rUpe jue tyAM sudhI sAco vairAgya na kahevAya; paNa tene AtmArUpe jue tyAre ja sAco vairAgya kahevAya. jyAM sudhI evI tattvadRSTi na Ave tyAM sudhI strImAtramAM "mAtA" jovAnI dRSTi keLavavI. rAgadveSa jo ochA thatA jatA hoya to samajavuM ke sAco vairAgya prabaLa thaI rahyo che. 1 A-66 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma ) vinaya, vidyA, viveka ane vairAgya e AdhyAtmika jIvananA mukhya cAra pAyA che. * je manuSyo saMyogonA gulAma banyA temane pharajiyAta raDavuM paDe che; jema ke paisA maLyA tyAre bahu rAjI thayo ane cAlyA gayA eTale duHkhI thayo. "saMsAra bahu duHkhadAyaka che ane mokSamAM ja zAzvata sukhanI prApti che" ema sarva jJAnIonI anubhavavANI-upadeza che. vAsanA e cAritraguNano vaibhAvika paryAya gaNI zakAya che; te saMskArarUpe tema ja pragaTarUpe ema banne prakAre jIvane adhyAtmapaMthe bAdhaka banavAnI kSamatA rAkhe che. ApaNI sAdhanA nizcita karelA samaya uparAMta paNa niraMtara cAlavI joIe. sahajasmaraNano abhyAsa karavAthI, nahAtI vakhate, jamatI vakhate ane AgaLa vadhatAM UMghamAM paNa "huM AtmA chuM' tenA bhAva cAlu raheze. kSaNe-kSaNe, kArya-kArya ane prasaMge-prasaMge jAgRti rAkhavI. duniyAnuM kAma cheTA-cheTA rahIne ane anAsaktabhAve (AtmajAgRtipUrvaka) karIe to vizeSa baMdha thato nathI. * satsaMga ane satpAtratAthI kramazaH divyadRSTino prAdurbhAva thAya che. * samaya, ruci ane zakti A badhuM jo mumukSu bhagavAnanI prApti mATe lagADe to avazya saphaLatA prApta thAya che. A - 60 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( adhyAtma che zAstrajJAna vAMcavAthI thaI zake, paNa tattvajJAna to gurugamathI ane potAnI satpAtratAthI krame krame abhyAsa ane vairAgya vadhAravAthI pragaTAvI zakAya che. zAstrajJAnamAM informationnI mukhyatA che, jyAre tattvajJAnamAM KnowledgenI mukhyatA che. A pramANe gurugamathI ane satpAtratAthI, mAhitI te jJAnamAM rUpAMtarita thAya che ane sAdhaka nakkarapaNe AtmasAkSAtkAra bhaNI AgaLa vadhe che. ( prazna : nizcayano lakSa karavAnI jenI yogyatA nathI teNe zuM karavuM? uttara : dhIme dhIme satpAtratA vadhe tevo sarvAga puruSArtha karavo. 0 jeTalA aMtaramAM prema hoya teTalo ja batAvavo. mATe kahyuM ke, "alpa AvakArI thavuM." * je manuSya apramattapaNe (sAvadhAnIthI) jIve che tenA jIvanamAM doSo ochA thAya che, sadgaNo vadhatA jAya che ane samatAnI siddhi thAya che. sarvamAM paramAtmA bhALavAnI Teva pADavI e anaMta sukhane prApta karavAno eka zreSTha upAya che. mATe ja kahyuM jaba se sAdhu saMgata pAI, bisara gaI saba Apa-parAI; nA koI bairI, nA begAnA, sakala saMgha hamarI bana AI." (guru nAnakadeva) A*68 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma jyAre ApaNAmAM vizALa buddhi, madhyasthatA, saraLatA ane jitendriyapaNuM Ave tyAre ja ApaNe najIkanA bhaviSyamAM sAkSAt mokSamArga prApta karavAne lAyaka banI zakIe chIe. koru zAstrajJAna je AtmajJAna na pamADe athavA te dizA tarapha na laI jAya, tenuM mokSamArgamAM koI prayojana nathI. tethI ja kahyuM che ke 1. jo hoya pUrva bhaNela nava paNa, jIvane jANyo nahIM, to sarva te ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM; e pUrva sarva kahyAM vizeSe, jIva karavA nirmaLo, jinavara kahe che jJAna tene, sarva bhavyo sAMbhaLo." (zrImad rAjacaMdra patrAMka 267) 2. pothI paDhi paDhi jaga muvA, paMDita bhayA na koya; DhAI akSara premake, paDhe so paMDita hoya.' (mahAna saMtazrI kabIradAsajI) hiMmate mardA to madade khudA' ema jANIne sAco dharma karavAmAM parAkrama dAkhavavuM joIe. - - bhAva bagaDyAM tenuM bhAvi bagaDyuM kAraNa ke jevA bhAva tevo bhava. susaMskArono pAyo dRDha karIne jo yathArtha bodhanI prApti karIe to tvarAthI adhyAtmamArganI siddhi thaI zake. ** A-69. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma AtmAne AgaLa rAkhIne sarva sAdhana karIe to alpa kALamAM uttama phaLanI prApti thAya. jaDa padArthono vAraMvAra ane buddhipUrvaka (intentionally, jANIbUjIne) paricaya karavAthI ApaNI buddhi paNa jaDa jevI, eTale ke saMvedanazIlatA vagaranI - niSphara thaI jAya che; mATe temano paricaya khapa pUrato ja karavo. AhAra, nidrA, Asana ane mana - A badhAno paraspara nikaTavartI saMbaMdha kahyo che; mATe A badhAMne jItavAno abhyAsa sAdhake potAnA jIvanamAM rUDI rIte karavo joIe. ApaNA jIvanano vikAsa karavo e ApaNuM dhyeya che. AtmAnI dRSTi keLavyA vagarano vikAsa e upalaka che. jIvananA sarvAgI vikAsa mATe cAra vastuone lakSamAM rAkhavI ke : (1) mAre jIvanane saphaLa karavuM che; (2) mAre jIvanane UrdhvagAmI banAvavuM che; (3) mAre jIvanane tension-free rAkhavuM che; ane (4) mAre jIvanane fearless rAkhavuM che. zarIra, mana ane vacananI pavitratAmAM mananI pavitratA e mukhya che, jenA traNa vibhAga karI zakAya ? 1. abhiprAyanI nirmaLatA - Purity of intention 2. vicAradhArAnI nirmaLatA - Purity of thoughts ane 3. saMkalpanI nirmaLatA - Firm and benevolent will power (daDha ane nirmaLa pratijJA). A-00 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { adhyAtma | dharmanA mArgamAM rahI, mokSano lakSa rAkhI, kAma ane arthano puruSArtha vivekapUrvaka karavo, e rUDA gRhasthanuM kartavya che. potAnA dIkarAomAM athavA saMsAranA je padArtho che temanAmAM jevI vahAlapa che, tevI vahAlapa guru pratye che? athavA bhagavAna pratye che? tevo vicAra karavo ane jo te na hoya to samajavuM ke A jIva haju AtmajJAnanI prAptithI sAro evo dUra che. AtmajJAnAdi prApta karavA yathAyogya parAkrama phoravavuM joIe; kAraNa ke aneka viparIta saMskArone eka bhavamAM badalavA che. AvuM mahAna kArya thavA mATe ApaNo puruSArtha prabuddha, prAmANika ane parAkramayukta hovo joIe, e kahevAnI bhAgye ja jarUra che. yathA - mAthA sATe moMghI vastu, sAMpaDavI nahIM sahela jone." AtmA sAthe karmarUpI mela lAgelo che tene kADhavAno che tathA sAthe sAthe bIjo mela na lAge te mATe sAvaceta rahevAnuM kAyA nahIM paNa kAyAnI mAyA choDavAnI vAta, mukhyapaNe, vItarAgadarzanamAM kahI che. 1. sAdhaka-mumukSue 40 varSa pachI koI navo dhaMdho cAlu karavo nahIM; kAraNa ke zarIranI badhI UrjA tene mATe vaparAI jAya che. A- 01 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma 2. tamArA kamAyA vagara gharanA mANasonuM kAmakAja cAle to tamAre kamAvAnuM baMdha karavuM nahIM to te ja divase Ayojana karavuM ke te kAmakAja huM kyAre baMdha karIza? paramAtmadarzananI prApti mATe ApaNe ApaNA jIvananI agrimatAo badalavI paDaze; jemAM bahu rasa laIe chIe te ocho karavo paDaze; tathA satsaMga-sadvAcanAdi je nathI karatA, temane prAthamika dhoraNe apanAvavAM paDaze ane te paNa samajaNapUrvaka ane ullAsabhAvathI. jyAM sudhI indriyomAM citta lAgeluM rahyA kare che tyAM sudhI AtmajJAna ane AtmasamAdhi prApta thavAM azakya che; kAraNa ke vRtti pavitra, aMtarmukha ane sthira thaI zakatI nathI. sarva prakAranA dharmomAM ahiMsAne sauthI moTo dharma kahyo che; kAraNa ke dareka jIva jIvavA icche che, koI maravA icchatuM nathI. parivAra-niyojana thaI zake che to parigraha-niyojana zA mATe na thaI zake? avazya thaI zake che. te sAcuM vrata bane te . mATe aMtaranI jijJAsA, yathArtha dRSTi ane yogya mArgadarzana meLavavAM joIe. jyAM suvicAra hoya tyAM viveka hoya che. jo kudhyAna vAraMvAra thAya to viveka hAni pAme che; mATe Atmahita thAya tevA rUDA vicAro karavA e vivekanA utpAda ane rakSaNa mATe jarUrI che. A- 02 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma - * bhAvone sArA rAkhavA mATe zarIra ane vacananI kriyAo paNa temane anurUpa hoya te jovuM jarUrI che. Avo yathArtha viveka mumukSue potAnA jIvanamAM avazya rAkhavo joIe. tethI ja jJAnIo kahe che ke tana pavitra rAkho, vANI pavitra rAkho, mana pavitra rAkho ane saMga paNa pavitra rAkho. * narakamAM ane pazugatimAM samyatva pragaTa karavAnAM sAdhanono yoga sAmAnyapaNe ocho hoya che; mATe A amUlya manuSyabhavane, te samyakatvanI prAptinA rUDA udyama dvArA sArthaka karI levo e dareka vicAravAna manuSyanuM mukhya kartavya che. AtmajAgRtinuM jatana sArI rIte karavuM e karmothI chUTavAno mukhya upAya che. * paramArthathI vicAratAM ApaNo saMsAra e A dekhAtI duniyA nathI, paNa jyAM ApaNuM mamatva che tyAM ApaNo saMsAra che. zabdathI kahevAmAM Ave che ke "huM zarIrathI judo chuM - paNa ATaluM pUratuM nathI, kAraNa ke zabda paNa AtmAthI judA che. mATe lakSaNathI ane bhAvanAthI vAraMvAra judApaNuM bhAvavuM joIe, to bhAvabhAsana thaI zake. gusso Ave tyAre potAnA kSamAsvarUpano vicAra karavo; adhIrA, Akulita ke kSobhita na thavuM. pAThazALA e svAdhyAyabhavana che, paraMtu temAM je zIkhyA tenI prayogazALA to kuTuMba, samAja ane saMsAra che; jyAM ApaNe A* 03 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma rojabarojanuM jIvana jIvavAnuM che. tRSNA, icchA Adi vibhAvabhAva hovAthI duHkharUpa ja che evo nizcaya thaI javo joIe. jo te icchAne rUDI rIte rokavAmAM na Ave to te tenA dRDha saMskAra mUkatI jAya che ane bhaviSyamAM te adhyAtmamArgamAM vizeSa muzkelIo sarje che. mATe ja kRpALudeva zrImad rAjacaMdra kahe che : he jIva! kayA icchata have? hai icchA duHkhamUla; jaba icchAkA nAza taba, miTe anAdi bhUla.' bhagavAna buddhe paNa icchAne ja sarva duHkhanuM mULa ane tenA nAzathI mokSanI prApti upadezI che. - hAthe te sAthe' - pote je dAnAdi karI zakAya te ja sAthe AvI zake che, mATe yogya avasare dAna devAnuM cUkavuM nahIM ane bhakti-satsaMga-svAdhyAyAdi dharmakriyA mATe avazya samaya phALavavo. ghaDapaNamAM dharma karIzuM e AzA ThagArI ane ahitakara che. sAdhanAnA mArge cAlatAM nirAzAnI paLo Ave tyAre mahApuruSonA caritronuM smaraNa karavuM; jethI ApaNAmAM hiMmata ane baLanI sphuraNA thAya ane ApaNe bhAMgI na paDIe. kaLiyuganI pakkaDa che ane bhautikavAdanuM sAmrAjya phelAtuM jAya che, tethI sAcA dharmanI samajaNa ane AcaraNa koIka ja jagyAe jovAmAM Ave che. paraMtu jo niSpakSatA, sUkSma-viveka _ A. 4 - Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma ane mahAna parAkramane vaLagI rahevAmAM Ave to Aje paNa koIka virala dharmAtmA nijAnaMdanI jhalakane pAmIne manuSyabhavanI sAcI sArthakatAne prApta karI zake che. jema sAkara sarvAge mIThI ja che tema anubhavI dharmAtmAono . bodha paNa jIvane sarva prakAre avazya sukhadAyI ja che. mAtra korI bhAvanAthI mokSa thato nathI. bhAvanA pramANe puruSArtha karIe to kramazaH vikAsa thAya. mumukSue dhIme dhIme dunyavI kAmanA kalAko ghaTADI satsaMga, svAdhyAya Adi sAdhanAnA kalAko avazya vadhAravAM joIe. uttama vastuno samAgama karavAnA udyamamAM vyAvahArika nukasAna ke bIjI agavaDa veThavI paDe to paNa pAchI pAnI karavI nahIM. mokSamArganI siddhi AtmAnI nirvikAra ane zuddha dazA pragaTa karavAthI thAya che. AvI dazAne bAdhaka mukhya kAraNa dehAtmabuddhirUpa ajJAna che. mATe satsaMga-sadguru-sadvAcananA yoge, "dehathI bhinna, teno jANanAra te ja huM chuM" ema pharI pharI jJAnabhAvanAnA saMskAra daDha karavA. "dunyavI koI padArthono huM paramArthathI mAlika nathI, paNa mAtra TrasTI chuM evI mAnyatA rAkhavI. - Ama chatAM jyAre cUkI javAya ane ahaM-mamatva ane rAgadveSanA bhAvo thaI jAya tyAre prabhune prArthanA karavI ke "he prabhu! mane samatA rAkhavAnI zakti Apo." moTI bhUla A- 05 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma thAya to prAyazcitta levuM. Avo abhyAsa satata karavAthI kAmakrodha, niMdA-IrSyA, mAruM-tAruM, mAna-apamAna vagere bhAvo krame krame DhIlA paDI jAya che ane AtmazAMti ane Atmazuddhino anubhava thAya che. satsaMga, vizvAsa, dhIraja ane satata jAgRtithI A sAdhanA karavI. vibhAvo (kAmakrodhAdi vikAro utpanna thavAnuM "upAdAna' kAraNa e potAnuM ajJAna tathA pramAdAdi che. A krodhAdi bhAvo AtmAnA pradezamAM (avasthAmAM) ja thAya che, mATe te AtmAnA kahevAya; ane te potAnA aparAdhathI thAya che, mATe potAnA puruSArthathI maTADI paNa zakAya che. * ucca sAdhakano puruSArtha 1. skUrti : jIvanane sarva prakAre cetanavaMtu banAvI sudraDha ane dhyeyaniSTha banAvavuM. 2. samajaNa : paramasatyanI svIkRti dvArA ciMtA ane taNAvathI rahita banavuM. 3. zaraNAgatiH aheno ane svacchaMdano vilaya karavA paramAtmA - sadgurunI upAsanA karavI. 4. samatA : uparokta tattvonA abhyAsanA paripAkarUpe satata jAgRtivALuM, sAvadhAna jIvana jIvavAnI kaLA hastagata karI sarvatra saMvAda, maitrI ane manojayathI parama zAMtino anubhava karavo. NA-06 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma OM amRtabiMdu 1. ciMtA ghaTADo ane ciMtana vadhAro. 2. saphaLatAnI prApti mATe baLa karatA kaLa vadhAre vAparo. 3. dhAMdhalane ghaTADo to vizrAMti maLe. 4. dhamakAvIne kAma levAya tenA karatA samajAvIne vadhAre sArI rIte kAma levAya. 5. saMpatti karatA saMskArane vadhAre mahattva . Apo. 6. saMskAra vagaranuM zikSaNa zAMti ApI zakatuM nathI. 7. bALakone prema Apazo to bhaviSyamAM anekagaNo te pAcho maLaze. 8. dhanasaMgraha karatAM dhana-vitaraNa ane dhananA sadupayoga pratye vadhAre dhyAna Apajo. 9. jeTalI vidyA bIjAne zIkhavADazo, teTalI vadhatI jaze; mATe vidyA-arjunano eka zreSTha upAya, bIjAne vidyA bhaNAvavI e che. 10. manane pavitra rAkhavA puruSArtha karo, puruSArtha karo. tananI sAmAnya saMbhALa rAkhazo to paNa cAlaze. 1 11. utAvaLa, adhIraja, Aveza, ati-utsukatA ane apekSA A badhA mananI zAMtino bhaMga kare che mATe mahAna sAdhake vizeSa prayatna karIne paNa temane vaza thavuM nahIM ane tevA mAva Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - adhyAtma ) samaye sAvadhAna thaI jaIne, cittanI svasthatA jALavavI ane to ja samAdhinI prApti thaze ema nizcaya karavo. - keTalAka upayogI zabdono TUMko artha * upayoga = jJAna-darzana guNanI mukhyatAthI AtmAnuM pariNamana. * bhAva = cAritraguNanI mukhyatAthI AtmAnuM pariNamana. kaSAya : kaSa = saMsAra; Aya = Avaka saMsArarUpI duHkhanuM upArjana kare tene kaSAya kahe che. * Arya = uttama, umadA. traNa ratna = sAcI zraddhA, sAcuM jJAna ane sAcuM AcaraNa A traNane ratna kahyAM che. * saMgha = cAra prakAre saMgha kahyo che; zrAvaka, zrAvikA, sAdhu ane sAdhvI. 0 pravacana = prakRSTa vacana. [mahAna dharmAtmAonA upadeza mATe vaparAya che.] svAdhyAya svanuM adhyayana; je uttama tapa kahyuM che; ane tene zrotA ane vaktA baMnee ArAdhavuM joIe. NA-08 : Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * caramazarIrI - adhyAtma = jenuM zarIra chelluM hoya, eTale ke te bhave ja nirvANa pAme te. = mAyAcAra ane asatyathI rahita prAmANika * avirati * zauca = asaMyama = saMtoSa 0 mArdava vrajyA pravrajyA sAtizaya * naisargika * vyAvRtti = mRdutA, namratA, vinaya = sadguru bhagavaMtanuM zaraNuM levuM te, ema vidheyAtmaka artha che. = duniyAnA padArthothI saMnyAsa (rUDo tyAga) levo te, ema niSedhAtmaka artha che. = sa + atizaya = AtyaMtika = kudaratI, prAkRtika = indriyo ane cittavRttithI pAchA pharavuM - aMtarmukha thavuM. = zrutapITha = badhA dRSTikoNano samanvaya karavAthI je Upaje tene pramANajJAna kahe che. = prAraMbhika kathana (Introductory re marks) * sApaDo pramANajJAna * utthAnikA IA-UE Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - adhyAtma= AtmA brahma parabrahma = zuddhAtmA nigraMtha muni = bAhya ane aMtara graMthiothI rahita sAdhu "jJAna' zabdano zAstrIya artha : pramIyata ane iti = jenA vaDe jANIe te jJAna (karaNa / sAdhana) pramINoti iti = je jANe te jJAna (kartA) prIti mAtra Iti = je mAtra jaNAya te jJAna (karma) bhAvakarma e ja nijakalpanA; ane je tene toDe te paramArtha jJAna. draSTi - zraddhAguNano paryAya che. vRtti - cAritraguNano paryAya che jJapti - jJAnaguNano paryAya che. * no = kiciMta; nokaSAya = kicit kaSAya (kaSAya jevAM). samaya = kALano sauthI nAno aMza tene samaya kahe che. A-8 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAya anubhAga sthiti ekadeza saMjJA abhISTa AvirbhAva tirobhAva vittigicchA udAsIna abhimukha adhigama avagata samIcIna prakAre paryupAsanA avagAhana karavuM nikSepa guNapramoda samuccaya yogyatA vyavaccheda upayogI zabdArtho ruci, mAnyatA phaLa, rasa - samaya, dazA AMzika = = = = - = = = = = = - = = = = = - adhyAtma = mULa saMskAra yogya, managamatuM pragaTa thavuM, prAdurbhAva DhaMkAI javuM jugupsA vairAgyasabhara madhyasthatA nI sanmukha thavuM nimitta jJAta, jANeluM yogya prakAre, prazaMsanIya rIte cAre bAjuthI ArAdhanA karavI. adhyayana karavuM, UMDo abhyAsa karavo. vastune samajAvavAnI rIta guNagrAhaka dRSTi badhAM paDakhAMnI yogyatA nAza, juduM pADavuM -A-81 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salila sthitibaMdha syApada pratipAdana karavuM siMmati anuparita Azrava prajJA saMkIrNa nayasujJa abhiniveza vivakSA vivaza zabdAtIta avidha aticAra anupama anurakta anurAga pariziSTa = = = = = - = = = = = vivekadRSTivAna haTha, Agraha ww = tAtparya, kahevAno dRSTikoNa parAdhIna, parataMtra, vyAkuLa zabdathI para, zabdathI anya sImA. maryAdA doSa = adhyAtma =. pANI karmanI kAlamaryAdA = kathaMcit, koI eka dRSTie nirUpaNa karavuM pramAdarahita vartana sarvottama, nirupama Asakta, atyaMta lIna prIti. Asakti = bAkI, vadhArAnuM lakhANa anubhavamAM AvavA yogya, vizeSa saMbaMdha sahita karmonuM AtmA tarapha kheMcAvuM prakRSTa jJAna sAMkaDuM -A-2 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA = na adhyAtma parimita = maryAdita = prAraMbhika kathana upakaraNa sAmagrI adhikaraNa AdhAra TippaNI vivecana, spaSTIkaraNa agocara indriya-manathI na pahoMcI vaLAya tevuM, upapatti siddha karavuM, sAbitInAM pramANo ane dAkhalA ApavAM ga sadguru samakSa potAnA sarva doSo rajU karavA pracayarUpa samUharUpa pUrvApara AgaLa pAchaLa atikrama = maryAdAnuM ullaMghana dezanA = upadeza prathama = kaSAyonuM maMdapaNuM sthitisthApakatA = kSamatA saMvRtta = DhAMkeluM vivRtta = ughADuM usUtrabhASaNa = zAstramAM nathI tevuM rahevuM. dizAmUDha = avivekI, svachaMdI utpAda = navI avasthAnuM utpanna thavuM vyaya = AgaLanI avasthAno nAza thavo A- 83 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtma dhruva mULa dravyanuM TakI rahevuM saMdigdha = anizcita, zaMkAyukta asaMdigdha nizcita, niHsaMzaya udyota = prabhAvanA marma = rahasya abhyarthanA = prArthanA navanIta = mAkhaNa, sAra nidAna = niyANuM adhyavasAya = bhrAMti karaNa pariNAma, vicAra, manaska manavALA amanaska = manavinAnA amanda = ugra nirAbAMdhapaNe = samatAbhAvapaNe, bAdhArahita mane prajJApanIyatA = sArI rIte tenI samajaNa prApta karavI bodha . = upadeza athavA zravaNa, manana, nididhyAsana karavuM anuSThAna kriyA abAdhAkALa = baMdhAyeluM karma udayamAM Ave tyAM sudhIno kALa , heya tajavA yogya jANavA yogya A- 84 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdeya prapaMca prAdurbhUta nirmaLa anuraMjita zalAkA puruSa nepathyamAMthI apakarSaNa utkarSaNa adhruvagrAhI dhruvagrAhI aMjana niraMjana abhaMga vibhaMga upazama kSayopazama kSAyika saMvara nirjarA = = = = =3 - - == = = = ---- = adhyAtma AdaravA yogya pAMca viSayomAM lubdha thavuM ughADa thayo moharUpI maLa jemAMthI nIkaLI gayela che te taraboLa prakhyAta puruSa aMtaramAMthI ghaTavuM te vadhavuM te sAMbhaLyA pachI thoDIvAre bhUlI jAya je sAMbhaLyA pachI yAda rAkhe. doSa, malinatA doSarahita, nirdoSa akhaMDa mithyAtva sahitanuM avadhijJAna karmane dabAvavuM karmane haLavuM karavuM karmano nAza karavo karmane aTakAvavAM lAgelA karmane khapAvavAM - 95. ', Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM 2 << huM , 21M no naDe che , sAdhanA kendra caMdra A3, dhyAna satsaMga svAdhyAya, bhaktio saMgIta prImad rAjacaM bA-382007. I ! 2007. sevA TE 2 zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra (zrI sadbhuta-sevA-sAdhanA kendra saMcAlita) | kobA-382 000. (ji. gAMdhInagara, gujarAta) phona : (079) 23276219, 23276483-84 pheksa : (079) 23276142 E-mail : srask@rediffmail.com www.shrimad-koba.org