________________
અધ્યાત્મ
અથવા ‘તોતાપંડિત' કહે છે.
(બ) જેને રૂડી રીતે જાણ્યાં અને શ્રદ્ધયા વિના શુદ્ધભાવ પ્રગટી શકતો નથી એવા ચૈતન્યતત્ત્વના લક્ષ વગર, માત્ર શરીરની ક્રિયાથી જ ધર્મ થયો માને અને ચિત્તના વિચારો કેટલા શુદ્ધ છે તેનું ધ્યાન ન રાખે તે ક્રિયાજડ, માત્ર ક્રિયાવાદી, વ્યવહારમૂઢ, બાહ્યત્યાગી, જડમૂર્તિ, કેવળ ક્રિયાકાંડી વગેરે નામોથી ઓળખાય છે.
અનુભવજ્ઞાની મહાત્માઓએ શુષ્કજ્ઞાનીને નીચે પ્રમાણે આજ્ઞા કરી છે, જે જાણી સાધકે પોતામાં જો તેવી ખામી હોય તો તત્કાળ દૂર કરવા પ્રયત્ન કરવા યોગ્ય છે :
૧. કામ ક્રોધ, મદ લોભની, જ્યાં સુધી મનમાં ખાણ; ત્યાં સુધી પંડિત, મૂરખો, બંને એક સમાન.
૨. લખવું, વાંચવું, ઉપદેશ કરવો, વિવાદ કરવો વગેરે તો સહેલાં છે પણ અંતરની ઇચ્છાઓનો ત્યાગ કરીને મનને પ્રભુના ધ્યાનમાં લગાવવું તે પર્વત ઉપર ચડવા જેવું કઠણ છે.
૩. માત્ર સૂક્ષ્મ જ્ઞાનચર્ચા જ કર્યા કરવી તે સાચા જ્ઞાનની નિશાની નથી. આરાધનાના માર્ગમાં લાગવા માટે નિયમપૂર્વકની ચર્ચા પાળીને મુમુક્ષુના ગુણો પ્રગટ કરવા જોઈએ.
૪. જ્ઞાન તો તેને કહીએ જેનાથી વૃત્તિ બાહ્યમાં જતી રોકાય, સંસાર પરથી ખરેખર પ્રીતિ ઘટે, સાચાને સાચું જાણે. જેના વડે આત્મામાં ગુણ પ્રગટે તેનું નામ જ્ઞાન. (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર)
Jain Education International
- A- ૫૩ .
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
