________________
.
સંસ્કાર ૨. મનનું બળ : સાચા, ઉમદા અને સૌનું હિત થાય તેવા
વિચારો તે મનનું સાચું બળ છે. આવા વિચારો જીવનમાં પ્રાપ્ત કરવા માટે સદ્વાંચન, સત્સંગ અને સદાચારને નિયમિત સેવવા જરૂરી છે. વચનનું બળ : હિતકારી, ખપ પુરતી, મધુરી અને શાંતિ ઉપજાવનારી વાણી એ પણ જીવનનું એક મહાન બળ છે. તેની ઉપાસના કરવી. ધનનું બળ : જીવનવ્યવહાર ચલાવવા માટે સર્વ ક્ષેત્રોમાં ધનની જરૂર પડે છે; માટે યોગ્ય નોકરી, ધંધો, વ્યવસાય, ખેતી, ઉદ્યોગાદિ દ્વારા નીતિન્યાયપૂર્વકની કમાણી કરવાની દરેક ગૃહસ્થની ફરજ છે. આપણા મહર્ષિઓએ તેને અર્થોપાર્જનનો પુરુષાર્થ કહ્યો છે. મનુષ્યની બોતેર કળામાંની મુખ્ય બે કળાઓમાં તેની ગણતરી કરી છે :
કલા બહાર પુરુષક, તામે દો સરદાર;
એક જીવ કી જીવિકા, એક જીવ-ઉદ્ધાર. ૫. આત્માનું બળ ઃ આ આપણું મુખ્ય બળ છે. તે પ્રાપ્ત
કરવા માટે સાચી જિજ્ઞાસા, સાચી શ્રદ્ધા, વૈરાગ્ય, વિવેકજ્ઞાન (સમ્બોધ) સંકલ્પબળ (wil power) અને એકાગ્રતાનો અભ્યાસ જરૂરી છે. આ બધા પ્રકારો પ્રાપ્ત કરવા માટે શ્રેષ્ઠ સાધનો તે પોતાની સત્પાત્રતા, અંતરનો ભક્તિભાવ અને સદ્ગુરુને બોધ અને સાન્નિધ્ય છે; જે પ્રાપ્ત કરવા વિચારક મનુષ્ય નિરંતર ઉદ્યમ કરવો.
a S - ૧૦
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
