________________
૪.
૬.
સંસ્કાર
સંતોની સેવા એ વિનયગુણનો વિકાસ કરવાનાં શ્રેષ્ઠ સાધનો છે, એવો જ્ઞાનીઓનો અનુભવ છે.
વિનય એ આત્માનો પાયારૂપ અને મૂળભૂત ગુણ છે. આત્માના મુખ્ય-મુખ્ય ગુણો મધ્યે તે એક ખૂબ જ અગત્યનો ગુણ છે. તે વિનયગુણ આઠ પ્રકારના મદથી નાશ પામે છે; માટે જ્ઞાન, પૂજા, કુળ, જાતિ, બળ, રિદ્ધિ, તપ અને શરીરનો મદ નહિ કરવાનો આપણે સંકલ્પ કરવો.
ભગવાન મહાવીરની અંતિમ દેશના ઉત્તરાધ્યયન-સૂત્રમાં સંકલિત થયેલી છે. તેનાં ૩૬ અધ્યયનોમાં પહેલું અધ્યયન ‘વિનય’ અધ્યયન છે; જેથી તેની અગત્ય સમજી શકાય છે.
જેમ આંબા પર કેરી લાગે ત્યારે તે વધારે ઝૂકે છે, જેમ વાદળામાં પાણી ભરાય એટલે તે નીચે આવી વરસે છે, તેમ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા પછી મહાપુરુષો વધુ નમ્ર અને વિનયી બને છે.
જીવનમાં બળની અગત્ય :
વ્યાવહારિક જીવનમાં કે આધ્યાત્મિક જીવનમાં, કોઈ પણ ઉત્તમ કોટિનું કાર્ય કરવા માટે બળની જરૂર પડે છે; માટે દરેક મનુષ્ય જીવનમાં નીચેનાં પાંચ બળ પ્રાપ્ત થાય તેવો ઉદ્યમ કરવો જોઈએ ઃ
૧. શરીરનું બળ ઃ તંદુરસ્ત શરીર એ મનુષ્યના જીવનની પ્રાથમિક જરૂરિયાત છે; માટે આરોગ્ય જાળવવા યોગ્ય આહાર, યોગ્ય પરિશ્રમ, યોગ્ય વિશ્રામ અને યોગ્ય નિદ્રાનો ખપ કરવો.
Jain Education International
"S-૬૯
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
