________________
ન જીવત-વિજ્ઞાન ) અભેદ નિર્વિકલ્પ આત્મઅનુભવની પ્રાપ્તિ માટે ધ્યાનદશામાં એવું ભાવભાસન કરવું કે : "I am this pure knowledge only." (હું માત્ર નિર્મળ જ્ઞાયક છું.) જાપના મુખ્ય ચાર પ્રકાર છે : (૧) ભાષ્યજાપ, (૨) ઉપાંશુજાપ, (૩) માનસજાપ અને (૪) અજપાજાપ; જેની વિશેષ સમજણ આ પ્રમાણે છે – ૧. ભાષ્યજાપમાં સ્પષ્ટ ઉચ્ચારણ કરવું જોઈએ, કારણ કે
તે વાણીની સાધના છે. ૨. ઉપાંશુજાપ કરતાં કરતાં જાપનો અવાજ મંદ થતો જાય
છે. હોઠ ફફડતા હોય અને જાપનો અવાજ આવે નહીં,
છતાં જાપ ચાલુ રહે. ૩. માનસજાપમાં હોઠ, જીભ વગેરે કોઈ પણ ચાલતા નથી,
માત્ર મનથી જાપ ચાલે છે. ૪. અજપાજાપ એ વાણી અને મનથી પાર છે. તે ખરેખર સિદ્ધ
યોગીને જ હોય છે; કારણ કે તેમાં બુદ્ધિપૂર્વકના પ્રયત્ન વિના પરમાત્મતત્ત્વનું કે શુદ્ધાત્મતત્ત્વનું અનુસંધાન સ્વયં
થયા કરે છે. તે સાધના નથી, સિદ્ધિનું સહજ ફળ છે. શબ્દો બોલતાં બોલતાં, ઘણુંખરું ચિંતન ઓછું થાય છે; જ્યારે મૌન અને જાગૃત ભાવથી ચિંતન વધુ થઈ શકે છે. માટે
પોતાની યોગ્યતા પ્રમાણે જેમ લાભ થાય તેમ કરવું. • ધ્યાનાભ્યાસ કરનાર સાધકે ખ્યાલમાં રાખવું કે જ્યાં સુધી
પોતે મૈત્રી આદિ કે અનિત્ય આદિ ભાવનાઓના વિચારમાં
|
J-
૬
.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
