________________
(જીવન-વિજ્ઞાન કાળ અબાધા કાળ કહેવાય છે; એટલે કે કર્મોનું બેલેન્સ હોવું તે. એક વાર કર્મનો બંધ પડી ગયા પછી, જીવના પુરુષાર્થનું નિમિત્ત પામીને, તેમાં નીચેના ત્રણ પ્રકારના ફેરફારો થઈ શકે છે :
૧. સંક્રમણ એટલે કર્મની પ્રકૃતિ બદલાઈ જાય છે; જેમ
કે પુણ્યપ્રકૃતિને પાપપ્રકૃતિમાં અને પાપપ્રકૃતિને
પુણ્યપ્રકૃતિમાં બદલાવી શકાય છે. ૨. ઉત્કર્ષણ એટલે કર્મોની સ્થિતિ અને અનુભાગ વધી જવાં
૩. અપકર્ષણ એટલે કર્મોની સ્થિતિ અથવા અનુભાગ ઘટી
જવાં તે.
• જ્યાં સુધી કર્મો સત્તામાં હોય અને ઉદયમાં આવ્યાં ન હોય
ત્યાં સુધી, ઘણુંખરું, તે કર્મોનો ક્ષય જ્ઞાન અને તપ દ્વારા
કરી શકાય છે. • જે જ્ઞાની જ્ઞાનવૈરાગ્યસંપન્ન બનીને, મદરહિતપણે, બાર
પ્રકારના તપોને આચરે છે તેને પુષ્કળ પ્રમાણમાં કર્મોની નિર્જરા થાય છે. સમ્યગદૃષ્ટિ જીવ, જે કર્મો ઉદયમાં આવવાનાં હોય અર્થાત્ સત્તામાં હોય તેમનો સંપૂર્ણ ક્ષય કરી શકે છે; જ્યારે મુમુક્ષુ
i J. ૧૦૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
