________________
{ જીવત-વિજ્ઞાન ) જૈન દર્શનમાં યોગ અને ઉપયોગ યોગ : વાયવર્ટ્સન: કર્મ યોr: - (શ્રી તત્ત્વાર્થસૂત્ર અધ્યાય - ૬/૧) આત્મ પ્રદેશોના પરિસ્પંદનથી થતી શરીર-વાણીમનની પ્રવૃત્તિ. આ યોગો આપણી સાથે એકક્ષેત્રાવગાહ સંબંધવાળા છે; પણ તે બધાય સ્વભાવે જોતાં જડ છે, તેથી “પર” છે, એમ નિશ્ચયથી
જાણી તેમનું અહ-મમત્વ ત્યાગવું. ઉપયોગ : ૩પયોગ સૂક્ષણમ્ (શ્રી તત્ત્વાર્થસૂત્ર - ૨/૮) ઉપયોગ એટલે ૧. વિચારધારા
૨. જ્ઞાન-દર્શનગુણની મુખ્યતાથી આત્માનો
પર્યાય. ૩. યોગની નજીક હોય છે, એટલે કે
જ્ઞાનસ્વરૂપી આપણા આત્માની અવસ્થા ઉપયોગની વિભિન્ન અવસ્થાઓ : અશુભ ઉપયોગ = પાપ લાવે તેવા વિચારો શુભ ઉપયોગ = પુણ્ય લાવે તેવા વિચારો શુદ્ધ ઉપયોગ = સવિકલ્પક | ભાવનાત્મક
નિર્વિકલ્પ | અનુભવાત્મક ૭ વ્યસનોનો ત્યાગ, ૮ મૂળગુણોનું પાલન તથા ૫ અણુવ્રત, ૩ દિવ્રત, ૪ શિક્ષાવ્રત – એમ ૧૨ પ્રકારનાં વ્રતોને રૂડી
J-૯૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
