________________
અધ્યાત્મ
આત્મદર્શન - સમ્યગ્દર્શન - આત્મજ્ઞાન - આત્મસમાધિ
* આત્મજ્ઞાન-પ્રાપ્તિ : સિદ્ધાંત અને પ્રયોગ
આત્મજ્ઞાન મેળવવા શું કરવું?
પ્રથમ, સદ્ગુરુ દ્વારા અથવા સત્શાસ્ત્રાદિથી તત્ત્વ વિષેની સાચી સમજણ પ્રાપ્ત કરવી. તે માટે શાંત-સ્વભાવી બનવું, વિનયી બનવું અને જેવી સમજણ પ્રાપ્ત કરી તેવી શ્રદ્ધા કરવી; તેવી પ્રતીતિ કરવી અને પછી પ્રયોગ કરવો. પ્રયોગમાં સ્થિરતાની મુખ્યતા છે તે દૃષ્ટાંતથી સમજીએ :
કેળાનો સ્વાદ લેવો હોય તો પહેલાં છાલ કાઢીએ છીએ અને પછી અંદરના ગર્ભને મોઢામાં મૂકી સ્થિરતાપૂર્વક તેનો સ્વાદ લઈએ છીએ. તે રીતે આત્માનો સ્વાદ લેવો હોય તો પહેલાં તેને ચિંતન
મનન દરમ્યાન દ્રવ્યકર્મ, નોકર્મ અને ભાવકર્મરૂપી નિઃસત્ત્વથી જુદો પાડવો જોઈએ - ભાવવો જોઈએ. આને ભેદજ્ઞાનનો અભ્યાસ કહે છે. આ અભ્યાસની સમીચીન પરિપક્વતા થતાં, અભેદરૂપ આત્મામાં સ્થિર થઈએ ત્યારે અતીન્દ્રિય આનંદનો સ્વાદ આવે છે.
* આત્મજ્ઞાનપ્રાપ્તિનો ક્રમ
આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ ક્રમે કરીને થાય છે એમ જાણીએ છીએ. ચાંપ દબાવવાથી જેમ વિદ્યુતનો પ્રકાશ થાય એ પ્રમાણે (આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ) થતી નથી. આત્મજ્ઞાન તે સવારના આઠેક વાગ્યે થયેલા
Jain Education International
_A-3 -
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
