________________
સંસ્કાર
તેવી શરીરની ક્રિયાઓ, હિત-મિત-પ્રિયવાણી, દર્શનશાસ્ત્રોનો અને ઉત્તમ સાત્ત્વિક ગ્રંથોનો અભ્યાસ, માતાપિતા-વડીલો-ગુરુઓનો વિનય, જીવનમાં વિલાસિતાની જગ્યાએ ‘સાદુ જીવન અને ઉચ્ચ વિચાર' એ સૂત્રની પ્રતિષ્ઠા, સમસ્ત જીવનમાં સૌની સાથે પ્રેમકરૂણામય વર્તન, સહનશીલ સ્વભાવ આદિ આપણી સંસ્કારપરંપરાને અનુરૂપ વિવિધ પાસાઓ સ્પષ્ટપણે આજે પણ અનેક જગ્યાએ દૃષ્ટિગોચર થાય છે.
આ વાત કાંઈ માત્ર પૌરાણિક કે ઐતિહાસિક જ નથી, પણ વર્તમાન યુગમાં પણ મહાત્મા ગાંધીજી, સી. રાજગોપાલાચારી (રાજાજી), જયપ્રકાશ નારાયણ, સંત વિનોબાજી, કાકા કાલેલકર, રવિન્દ્રનાથ ટાગોર, સ્વામી આનંદ, સ્વામી રામતીર્થ, શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ, લાલબહાદુર શાસ્ત્રી, ઍની બેસન્ટ, મોરારજી દેસાઈ, એસ. રાધાકૃષ્ણન આદિ અનેક જાહેર જીવનની વ્યક્તિઓએ આવી જીવનશૈલીને ચરિતાર્થ કરેલી જ છે. આ ઉપરાંત બીજા અનેક સંત-મહાત્મા-વિદ્વાનો અને ધર્માત્માઓએ આ શૈલીને પોતાના જીવનમાં ચરિતાર્થ કરેલી જ હોય એ કહેવાની તો જરૂર જ નથી; કારણ કે આપણી સંસ્કાર પરંપરાને અને સર્વોચ્ચ એવી અધ્યાત્મવિદ્યાને જીવંત રાખવામાં ભારતીય સંતોનો ફાળો અમૂલ્ય, અનુપમ અને અત્યંત મહત્ત્વનો રહ્યો છે. તેમનું ઉચ્ચ કોટિનું ગદ્યપદ્યમય સાહિત્ય, તેમના ચિત્રપટો અને તેમના જીવનપ્રસંગો આજે પણ ઘેર ઘેર સમસ્ત ભારતીય સમાજમાં ખૂબ સન્માનપૂર્વક પૂજાય છે ગવાય છે વંચાય છે.
આવો, હે ભારતવાસીઓ! આપણી ઉદાત્ત સભ્યતા, તેમજ
Jain Education International
as Ea
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
