________________
અધ્યાત્મ
પોતાના જીવનની શુદ્ધિ માટે, દંભરહિત થઈને નિઃસ્પૃહપણે કરીએ તો ઉપકારી છે. આગળની દશામાં તે દ્વારા સાચા ધ્યાન અને સમાધિની પ્રાપ્તિ થાય તે અર્થે કરવાનાં છે. તપ પોતાની શક્તિ પ્રમાણે અને શક્તિ છુપાવ્યા વગર આચરવાનાં છે. ત્યાગ અને દાનમાં ફરક એ છે કે ત્યાગ નિવૃત્તિરૂપ છે, જ્યારે દાન પ્રવૃત્તિરૂપ છે. આ જીવને સ્પર્શેન્દ્રિયનો પરિચય અનંત કાળથી છે; કારણ કે પૂર્વના અનંત જન્મોમાં પણ આ ઇન્દ્રિય તો જીવની સાથે હતી જ. વળી, તેની વિશેષતા એ છે કે આખા આત્માને તે ઘેરી વળેલી છે. તેણે આત્માના બધા પ્રદેશો ઢાંકી દીધા છે. માટે પાંચે વ્રતોમાં સ્પર્શેન્દ્રિયનો વિજય (બ્રહ્મચર્ય) અતિ કઠિન છે અને તે મુખ્ય વ્રત કહેવાય છે. આપણે સૌ શાશ્વત સુખની પ્રપ્તિના માર્ગના યાત્રિક છીએ. સુખ' નામનો ગુણ ખરેખર એકમાત્ર આત્મતત્ત્વમાં જ છે. માટે તેની પ્રાપ્તિ અર્થે આત્મજ્ઞાનાદિનો પુરુષાર્થ મુખ્ય કર્તવ્ય છે. સત્સંગમાં જતા પહેલાં પોતાની સ્લેટ કોરી કરી નાખવી જોઈએ. આમ કરવા માટે આપણે (૧) મિથ્યા-આગ્રહ, (૨) સ્વચ્છંદ, (૩) પ્રમાદ અને (૪) વિષયલોલુપતા – આ ચારને કાઢીને, સંતના શરણમાં સાચી જિજ્ઞાસાવૃત્તિ સહિત જવું જોઈએ. વર્તમાનકાળના એક બહુશ્રુત જૈન વિદ્વાને નીચે પ્રમાણે અગિયાર “સમયસારની પરિકલ્પના કરી છે; જે સર્વ
A- ૩૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
