________________
ન જીવત-વિજ્ઞાત) ત્રિપદીનું સામાન્ય સ્વરૂપ : દ્રવ્ય – અભેદ અખંડ છે. ગુણ – અનંત છે; દરેક ગુણ ભિન્નભિન્ન કાર્ય કરે છે. પર્યાય – ક્ષણિક છે; નિરંતર બદલાયા કરે છે. કારણ-કાર્ય સંબંધને તાદાભ્ય સંબંધ કહેવાય છે, તે માત્ર એક દ્રવ્યમાં જ હોય છે, એમ નિશ્ચયનયથી જાણો. કોઈ પણ નય હોય, તે એક દૃષ્ટિકોણથી પદાર્થનું જ્ઞાન કરાવે
છે; માટે તે આંશિક જ્ઞાનરૂપ છે. • કોઈ પણ વિકારમાં એવી શક્તિ નથી કે તે આત્માના
સ્વભાવનો સંપૂર્ણ નાશ કરી શકે કે બદલી નાખે. આત્મા અને શરીરનો એકક્ષેત્રાવગાહ સંબંધ દૂધ અને પાણી જેવો ગણી શકાય. પરમશુદ્ધનિશ્ચયનયથી સર્વ જીવ સિદ્ધ છે, ત્યાં બંધ મોક્ષની વ્યવસ્થા નથી. આપણા જીવનમાં દરેક સમયે બે ક્રિયાઓ થતી હોય છે : યોગની તથા ઉપયોગની. ઉપયોગ શુદ્ધ અથવા અશુદ્ધ હોઈ શકે છે. નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ ૧. જેની સહાય વડે કાર્ય થાય તેનું નામ નિમિત્ત. જેમાં
કાર્ય થાય તેનું નામ નૈમિત્તિક (ઉપાદાન).
J૯૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
