Book Title: Sarvvedant Siddhant Sar Sangraha
Author(s): Girjashankar M Shastri
Publisher: Sastu Sahitya Vardhak Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005738/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zaMkarAcArya viracita jIvaTa ta-siddhAMta-sAsaMgraha bhikSu akhaMDAnaMdanI prasAdI dzAhitavardhaka kAryAlaya. The.bhade pAse, amadAvAda ane prinsesa sTrITa, muMbaI-2 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sa; sAhitya' eTale zarAmAM zu mAhitya - bhagavAna zaMkarAcArya viracita sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha gujarAtI sarala artha sahita anuvAdaka: ja sAcI girajAzakara mayAzakara . bhikSu akhaMDadanI prasAda zaradzAphivardhaka kAryAlaya he.pAse, amadAvAde ane prinsesa rITa, muMbaI-0 pacIsa rUpiyA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 2055 1500-1-'99 AvRtti 3jI AvRtti 1 lI 2 jI 3 ) sane 1946 1978 1999 (c) sastuM sAhitya mudraNAlaya TrasTa prakAzaka : AnaMdabhAI na. amIna muka : jitendra ThA. desAI navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda-14 I. sa. 1999 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivedana pUrAM ekavIsa varasa pachI A graMthanI trIjI AvRtti pragaTa karatAM sastuM sAhitya AnaMde anubhave che. aMhIM zrImad zaMkarAcArye guru tathA ziSyanA saMvAthI viveka, vairAgya, saMpatti, krama, titikSA, uparati tathA AtmA-anAtmA ityAdi aneka viSayo 1006 zlokomAM samajAvyA che. sajjanonA hRdayanI ajJAnarUpa graMthionA chedana mATe A graMthanI racanA thaI che evuM emaNe pote ja ahIM kahyuM paNa che. Adha zaMkarAcArya eka yugapuruSa, dharmazAsaka ane karmayogI hatA. batrIsa ja varasanI TUMkI jiMdagImAM samagra bhAratamAM sanAtana vaidika dharmanI punaH pratiSThAnuM emanuM bhagIratha kArya lakSamAM letAM emane bhagavAnanI vibhUti lekhe ke aMzAvatArarUpe jovAnuM valaNa samajI zakAya che. zrImad zaMkarAcArye vedavyAsanAM brahmasUtro upara, upaniSado upara ane bhagavadgItA upara advaita siddhAntanuM pratipAdana karanArAM bhASyo karyAM che, bhe prasthAnatrayI kahevAya che. temanAM A bhASyo jagatanA tattvaciMtakomAM Aje paNa emane eka apratima pratibhArUpe UpasAvI Avato vizvavAraso banI rahyAM che. prastuta graMtha temanI A nirUpaNAne padyAtmaka zlokomAM saraLa ne suMdara rIte mUkI Ape che. prasthAnatrayInAM bhASyo uparAMta zrImad zaMkarAcArye AtmavidyAnA pramANabhUta evA aneka graMtho racyA che. te paikI 'vivekacUDAmaNi', 'maNiratnamALA', 'zata zlokI', 'upadezasAhasrI', 'stotrasaMgraha' tathA temanAM bhASya sAthenAM Iza, kena, kaTha, prazna vagere pramukha agiyAra upaniSado mULa sAthe A saMsthA taraphathI prasiddha thayelA che. prastuta pustaka tema ja 'AtmA-anAtmAviveka' mATe gaMgAsvarUpa bhAnumatIbahena manasukhalAla dave (bhAvanagara) taraphathI maLela rUpiyA paMdara hajAranI vikAsa-sahAya badala saMsthA kRtajJa che. makarasaMkrAnti 2055 (tA. 14-1-1999) AnaMda na. amIna pramukha, sastuM sAhitya mudraNAlaya TrasTa Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanA mukhya viSayakrama viSaya 404 maMgalAcaraNu graMthapratinA cAra anubaMdhA--adhikArI ityAdi cAra sAdhanA-vivaika, vairAgya ityAdi zamAdi SaT-saMpatti gurunuM zaraNa, vakSaNa pratyAdi ... aAna ... ... 8.0 .. 004 900 samaSTi ajJAna: mAyA... mAyAyukta Izvara kAraNa zarIra... vyaSTi ajJAna e ja avidyA 40 ... Izvara ane prAza eka ja mAthu zuddha caitanya ... ... 800 ... ... ... ... : ... ... ... .. .. ... ... ... ... Izvara ja sRSTinuM kAraNa ane temanI saSTi ityAdi liMga zarI ... 9.0 ... .... : : ... ... ... AtmAnuM svarUpa jagatanI utpattinA prakAra cAra prakAranAM prANIo ane tenuM anna... la zarIra e ja annamaya phrAza ... ... : : ... ... 008 vijJAnamaya kAza manAmaya kAza pAMca krame driyA tathA pAMca vAyu ane tenI utpatti mANumAM kAza samaSTi liMga zarIra, hiraNyagarbha, sUtrAtmA athavA prANa vyaSTi liMga zarIra ane taijasa ... ... 0.0 ... ... ... ... sthUla prapa'ca... pacIkaraNa ane sthUla bhUtA jJAne kriyA tathA krame driyAnuM kAma ane temanA daivA... ... ... 100 ... ... ... ... ... ... ??? klAkAMka 1-3 ja 512 13-93 4-250 251298 229 300 308,309 310=312 313-315 316-322 323-327 322-330 331-338 333-349 350-354 355-374 35-380 381384 385-389 390-395 396,397 38-410 411-421 422-429 430,431 432 44ra 447-450 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizva ane vaizvAnara eka ja che AtmA ne anAtmAne viveka w ... 900 akhAsa prakaraNa adhyAsanuM kAraNa--avidyAnI be zakti jIvanI peThe paramAtmAne baMdhana kema nathI ? tyAdi ... jJAnathI ja ajJAna dUra thAya che AtmA ne anAtmA sabaMdhe vivAda jIvanmukta krANu ? videhamukti kyAre tyAdi ... AtmAnuM lakSaNa tathA AtmA sarva karatAM vadhAre priya 40 nityAnaMda mATe viSaya--sukha IcchavuM na joIe biMbarUpa AnaMda e ja AtmA ... ... sat, citta ne AnaMda paramAtmAnuM svarUpa ja che vivata ane apavAda ... 'tat svamU'pArtha zuM? vagere upAdhi dUra thatAM upAdhine virAdha che ja nahi ... brahmamAM traNe kALe bheda nathI eka ja advitIya brahma ityAdi mukhya te gauNu--e adhikArI vastunA jJAna mATe zravaNAdinI jarUra zravaNu--manana--dhyAnanuM svarUpa ityAdi samAdhinA be prakAra-tenuM svarUpa ityAdi AtmAmAM dRzyanA laya karavAnI rIta mukita chuM ane kyAre ? .. kalezA kayA?... jJAnaniSThAnI jarUra ityAdi ... nirvikalpa samAdhi kyAre thAya ityAdi ziSyanA svAnubhava ityAdi jJAnanI sAta bhUmikAe ityAdi ... ... ... ... ... 800 ... ... ... ... ... ... ... ** 451-455 46-4'5 463456 487501 502-509 510-519 520-622 }R3-648 49-654 655-672 673-}7 67-69 }}0~600 761-767 768,9{& 770-784 95-80 807=810 811818 12-834 835-843 844-45 849,850 851-872 873-25 926-937 938964 965-978 9-2006 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zaMkarAcArya viracita sarvavedAMta-siddhAMtasArasaMgraha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta sArasaMgraha maMgalAcaraNa makhaMDAnaMdasaMbodho vaMdanAghasya jAyate / . goviMdaM tamahaM vade cidAnaMdatanuM gurum // 1 // jemane vaMdana karavAthI akhaMDa AnaMdanuM uttama jJAna thAya che, te saccidAnaMdarUpa zarIravALA zrIgeviMda gurune huM vaMdana karuM chuM. 1 makhaMDa saccidAnaMdamavAsmanasagocaram / mAtmAnamakhilAghAramAzraye'bhISTasiddhaye // 2 // akhaMDa, sat-cit AnaMdamaya, vANI ane mananA aviSaya ane sarvanA AdhAra AtmasvarUpanuM ISTasiddhi mATe huM zaraNa lauM chuM. 2 . yadAlaMyo dara hanti satAM pratyUhasaMbhavam / tadAlaMye dayAlaMbaM laMbodarapadAdhujam // 3 // jemanuM zaraNa sajajanene vidathI thanAra bhayano nAza kare che, te dayAnA AdhAra zrI gaNapatinA caraNakamaLanuM huM zaraNa lauM chuM. 3 graMthapratijJA vedAntazAlasiddhAntasArasaMgraha ucyate / prekSAvatAM mumukSUNAM sukhabodhApapattaye // 4 // . vicArazIla mumukSuone anAyAse jJAnasiddhi thAya te mATe vedAMtazAsAnA siddhAMtane sArarUpa saMgraha huM kahuM chuM. 4 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha cAra anubaMdha asya zAstrAnusAritvAdanubaMdhacatuSTayam / yadeva mUlaM zAstrasya nirdiSTaM tadihocyate // 5 // A sArasaMgraha vedAMtazAstrane anusare che, tethI vedAMtazAstranA mULarUpa cAra anubaMdha je batAvyA che, te ja ahIM (prathama) kahevAya che. 5 adhikArI ja vivAra dhaMdhA ghaNAganA zAstrAraMbhaphalaM prAhuranubaMdhacatuSTayam // 6 // vidvAne kahe che, ke adhikArI,viSaya, saMbaMdha ane prayojana-A cAra anubaMdha (harakoI) zAstrane AraMbhanuM phaLa che. 6 adhikArI caturbhiH sAdhanaH samyaksaMpanno yuktidkssinnH| medhAvI puruSo vidvAnadhikAryatra saMmataH // 7 // je puruSa (nIce darzAvelAM) cAra sAghanethI sArI rIte yukta hoya, yukti karavA samartha, buddhizALI ane vidvAna hoya, tene A vedAMtazAstramAM adhikArI mAnya che. 7 viSaya viSayaH zukhacaitanya jIvabrahmaikyalakSaNam / yatraiva dRzyate sarvavedAntAnAM samanvayaH // 8 // jIva ane brahmanI ekatA jene lIdhe jaNAya che, te zuddha caitanya vedAMtazAstrano viSaya che; ane emAM ja sarva vedAMtene samanvaya jovAmAM Ave che. 8 saMbaMdha etadaikyaprameyasya pramANasyApi ca zruteH / / saMbaMdhaH kathyate sadbhiryodhyabodhakalakSaNaH // 9 // jIva-brahmanI ekatA e (anubhavajJAnathI jANavA yogya) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAta-siddhAMta-sArasa graha prameya che ane zruti (upaniSada)pramANa che (e ekatAne jaNAvanAra che) e bannenA saMbaMdhane sanduruSo bedhya-bodhaka (saMbaMdha) kahe che. 9 projana brahmAtmaikatvavijJAnaM santaH prAhuH prayojanam / yena niHzeSasaMsArabaMdhAtsadyaH pramucyate // 10 // brahma ane jIvAtmAnI ekatAnA anubhava-jJAnane sajajane (vedAMtazAstranuM) prajana kahe che, jenA vaDe saMsAranAM samagra baMdhanathI tarata ja chUTI javAya che. 10 prayojana saMpravRtteH kAraNaM phllkssnnm| prayojanamanuddizya ma maMdo'pi pravartate // 11 // A prayojana ja harakeI uttama pravRttinuM kAraNa che ane tene ja phaLa kahe che. projana vinA mUrkha mANasa paNa koI kArya karavA taiyAra thatuM nathI. 11 khAdhanacatuSTayasaMpattiryasyAsti dhImataH pukhaH / tasyaivaitatphalasiddhirnAnyasya kiMcidUnasya // 12 // je manuSya buddhimAna hoya ane jenAmAM cAra sAdhanarUpI saMpatti hoya tene ja A vedAMtazAstranA jJAnarUpa phaLanI siddhi thAya che, paraMtu bIjA e sAdhanasaMpattinI leza paNa nyUnatAvALAne e phaLasiddhi thatI nathI. 12 cAra sAdhane catvAri sAdhanAnyatra vadanti prmrssyH| muktiyeSAM nu sadbhAve nAbhAve sidhyati dhruvam // 13 // A vedAMtanA jJAnamAM maharSio cAra sAdhane kahe che, e sAdhane hoya te ja yukti thAya che nahi te cekakasa mukti thatI nathI. 13 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta sArasapraha bhAcaM nityAnityavastuvivekaH sAdhanaM matam / ihAmutrArthaphalabhogavirAgo dvitIyakam // 14 // zamAdiSaTkasaMpattistRtIyaM sAdhana matam / turIyaM tu mumukSutvaM sAdhanaM zAstrasaMmatam // 15 // nitya tathA anitya vastune viveka e paheluM sAdhana che; A loka tathA paralakanA viSayAga upara vairAgya e bIjuM sAdhana che; zama Adi chanI saMpatti e trIjuM sAdhana che ane mumukSatA e cothuM sAdhana che. A sAdhanene vedAMtazAstramAM atizaya mAnya gaNyAM che. 14,15 viveka ' brahmaiva nityamanyattu yanityamiti vedanam / so'yaM nityAnityavastuviveka iti kathyate // 16 // temAM "brahma ja nitya che, bIjuM anitya che" ema samajavuM e nitya-anitya vastune "viveka' kahevAya che. 16 mRdAdikAraNaM nityaM triSu kAleSu darzanAt / ghaTAyanityaM tatkAyeM yatastatrAza Ikyate // 17 // tayaivaitajagatsarvamanityaM brhmkaarytH| . tatkAraNaM paraM brahma bhavenityaM mRdAdivat // 18 // mATI vagere kAraNa traNe kALamAM dekhAya chetethI nitya che; ane e mATInAM kArya-ghaDA vagere anitya che, kAraNa ke tene nAza jevAmAM Ave che. te ja pramANe A sarva jagata anitya che, kAraNa ke te brahmanuM kArya che; paraMtu brahmajagatanuM kAraNa che, tethI mATI vagerenI peThe nitya che. 17,18 , sarga vaktyasya tasmAdvA etasmAdityapi atiH|| sakAzAbrahmaNastasmAdanityatve na saMzayaH // 19 // zruti paNa "mA parimAvAmana zAmara mUta"-"te Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAMta-siddhAMta-sArasaMgraha A AtmAthI AkAza utpanna thayuM" ItyAdi vA vaDe brahmathI jagatanI utpatti kahe che; (e uparathI jagata brahmanuM kArya kare che ane tethI tenA anityapaNAmAM saMzaya nathI. 19 sarvasyAnityatve sAvayavatvena sarvataHsiddhe / vaikuMThAdiSu nityatvamatibhrama eva mUDhabuddhInAm // 20 // je vastu avayavavALI hoya, te anitya hAya" ema sarva prakAre sarva kArya anitya kare che; chatAM vaikuMka Adi lekane nitya mAnavA, e mUDha buddhivALAone bhrama ja che. 20 anityatvaM ca nityatvamevaM yacchatiyuktibhiH / vivecanaM nityAnityaviveka iti kathyate // 21 // e rIte kRtio tathA yuktionA AdhAre anityapaNuM tathA nityapaNuM barAbara alaga alaga samajavuM, tene nityAnityaviveka' kahe che. 21 vairAgya aihikAmuSmikArtheSu hyanityatvena nizcayAt / naiHspRhAM tucchabuddhayA yattadvairAgyamitIryate // 22 // A lokanA tathA paralokanA viSayo anitya che e nizcaya thavAthI tenA para tuccha buddhi thAya ane tethI temanA uparanI spRhA nIkaLI jAya, tene "vairAgya' kahe che. 22 nityAnityapadArthavivekAtpuruSasya jAyate sadyaH / srakcaMdanavanitAdau sarvatrAnityavastuni viraktiH // 23 // nitya tathA anitya padArthanA vivekathI puruSane tarata ja puSpamALA, caMdana, strI Adi badhI anitya vastu upara vairAgya thAya che. 23 kAkasya viSThAvadasAghukhiogyeSu sA tIvraviraktiriSyate / pradRzyate vastuni yatra doSo na tatra puMso'sti punaH pravRttiH // 24 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha bhAgavavAnA sarva padArthA kAgaDAnI viSThA jevA asahya che ema samajAya, e 'tIvra vairAgya ' kahevAya che; ane jyAM vastumAM sArI rIte doSa dekhAya, tyAM te mATe puruSanI pharI pravRtti hotI nathI. viraktitIvratvanidAnamAhurbhAgyeSu doSekSaNameva santaH / antarmahArogavartI vijAnanko nAma vaizyAmapi rUpiNIM vrajet // 25 // 14 sajjanA kahe che, ke bhAgya padArthamAM dASA jovA e ja . tIvra vairAgyanuM prathama kAraNa che. vezyA rUpALI hoya paNa (tene) adaranA bhAgamAM moTA rAgavALI hovAnuM jANanAra kayA puruSa tenI pAse jaze ? 25 atrApi cAnyatra ca vidyamAnapadArtha saMmarzanameva kAryam / yathAprakArArthaguNAbhimarzana saMdarzayatyeva tadIyadoSam // 26 // A lAkamAM ane paraleAkamAM je je padArthA che, temaneA vicAra karavA ja joIe. paDhArthAnA guNAnA vicAra je prakAre temanA guNAne sArI rIte darzAve che, te ja pramANe temanA de!Sane vicAra doSAne batAve che. 26 kukSau svamAturmalamUtramadhye sthiti tadA vikimidaMzanaM ca / aatantradAhaM vicArya ko vA virati na yAti // 27 // ( garbhavAsamAM ) peAtAnI mAtAnA peTamAM maLa-mUtranI vacce rahevuM paDe te vakhate viSThAnA kIDA karaDe tema ja tyAMnA jaTharAgnithI dAha thAya che; tene vicAra karyA pachI kayA manuSya vairAgya na pAme svakIya viNmUtravisarjanaM taccottAnagatyA zayanaM tadA yat / bAlagrahAdyAhatibhAkca zaizavaM vicArya ko vA viti na yAti // 28 // ( janmyA pachI khALapaNamAM) peAtAnAM viSThA-mUtramAM paDI rahevAnuM hAya, cattA sUI rahevuM paDe temaja AgrahA vagerenI pIDA bhAgavavI paDe che; AvA bALapaNane vicAra karI ka manuSya vairAgya na pAme ? 28 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaha . svIyaiH paraistADanamazabhAvamatyaMtacApalyamasakiyAM c| kumArabhAve pratiSivRtti vicArya ko vA viratiM na yAti // 29 // * pachI kumArAvasthAmAM potAnAM ne pArakAM loko mAra mAre, ajJAnIpaNuM hoya, atyaMta capaLatA hoya tema ja anAdara tathA apamAnano anubhava thAya che; AvAM aniSTa vartanano vicAra karI kaye manuSya vairAgya na pAme? 29 madohati mAnyatirasvati ca kAmAturatvaM samayAtilaMghanam / to sAM yuvatyodita dRSTace vicArya ko vA viratiM na yAti // 30 // pachI yuvAvasthAmAM madane lIdhe uddhatAI, mAnya puruSanAM tiraskAra, kAmAtura paNuM vagere sthitimAM ghaNe samaya vitAvavo paDe ane te daramiyAna juvAna strIoe jaNAvelI dui ceSTAo sahana karavI paDe; ene vicAra karI ko manuSya verAgya na pAme ? 30 vijJAna nAyajJa sarvatra rilagq vRddhatvasaMbhAvitadurdazA to vicArya ko vA viratiM na yAti // 31 // (ghaDaNamAM) beDoLa dekhAva, sarve lekanAM apamAna, badhe dInatA ane pitAnI buddhimAM UNapa vagere vRddha avasthAnI durdazA vicArIne karyo manuSya vairAgya na pAme ? 31 pittajvarAzakSiyagulmalAleSmAdigoditatIvraduHkham / durgadhamasvAsthyamanUnacitAM vicArya ko vA viratiM na yAti // 32 // ( uparAMta) pittanA tAva, harasa, kSaya, goLa, zULa, sakhama vagere rogothI thayelAM tIvra duHkhane, dudha, asvastha sthitino tathA ghaNI jAtanI ciMtAono vicAra karI ke manuSya virAgya na pAme? 32 yamAvalokoditabhItikaMpamarmavyathocvAsagatIzca vedanAm / prANaprayANe paridRzyamAnAM vicArya ko vA viratiM na yAti // 33 // pachI prANa jatI veLA yamarAjanAM darzana, tethI utpanna thatAM Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sava vedAMta-siddhAMta-sAsa graha bhaya, ka'pArI, mamasthAnAmAM pIDA ane zvAsa thaI javA vagere dekhAtI cAtarapha vedanAnA vicAra karI kA manuSya vairAgyana pAme ? aMgAranadyAM tapane ca kuMbhIpAke'pi vIcyAmasipatrakAnane / dUtairyamasya kriyamANabAdhAM vicArya ko vA viratiM na yAti // 34 // (maryA pachI narakamAM) a'gArA jevI (caitaraNI) nadImAM, agnimAM, kAThIemAM raMdhAtI veLA, vIci nAmanA narakamAM ane taravAra jevAM pAMdaDAMvALAM-asipatra vanamAM yamarAjanA dUtA duHkha Dhe che, tenA vicAra karI karyA manuSya vairAgya na pAme ? 34 puNyakSaye puNyakRto nabhaH sthairnipAtyamAnAzithilIkRtAMgAn / nakSatrarUpeNa divazcyutAMstAnvicArya ko vA viraniM na yAti // 35 // ( maryA pachI svarga mAM jAya teA paNa ) puNya karanAranAM puNya khUTI jAya tyAre svarganA devA nIce dhakelI mUke che, agAne DhIlAM karI nAkhe che tema ja te veLA nakSatrarUpe svarga mAMthI teo kharI paDe che; tenA vicAra karIne kaceA manuSya vairAgya na pAme ? 35 ghAyvarkavIMdra mukhAnsureMdrAnIzoprabhItyA grathitAMtaraMgAn / vipakSalokaH paridrayamAnAnvicArya ko vA viratiM na yAti // 36 // vAyu, sUrya, agni ke iMdra vagere devAnA rAjAe che, teonAM hRdaya paNa IzvaranA ugra bhayathI gUMthAyelAM ja rahe che ane teo pazu zatrupakSathI duHkhane pAmyA ja kare che, tenA vicAra karI kace| manuSya vairAgya na pAme ? 36 tyA nirutaM sukhatAratamyaM brahmAMtamArabhya mahImahezam / aupAdhikaM tattu na vAstavaM cedAlocya ko vA viratiM na yAti // 37 // brahmAthI mAMDI pRthvInA rAjA sudhInAM sukhA ochAM-vadhatAM kevaLa upAdhiyukta ja che ane te paNa vAstavika nathI; Ama veda kahe che; teA tenA vicAra karI kaceA manuSya vairAgya na pAme ? 37 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha khAlokyasAmIpyasarUpatAdibhedastu stkrmvishesssiddhH| na karmasikhasya tu nityateti vicArya ko vA viratiM na yAti // 38 // sAlaya, sAmIpya ane sArUpya Adine muktinA bhede kahevAmAM Ave che, paNa te badhA amuka amuka satkarmothI siddha thAya che, ane je vastu koI karmathI siddha thaI hoya te nitya hatI ja nathI e vicAra karI je manuSya vairAgya na pAme? 38 yatrAsti loke gatitAratamyaM uccAvacatvAnvitamatra tatkRtam / yatheha tadvatkhalu duHkhamastItyAlocya ko vA viratiM na yAti // 39 // lokamAM jyAM uttama-adhama gati che; tyAM tene lIdhe jema UMca-nIcapaNuM hoya che, tema ja duHkha paNa hoya ja che; Ave vicAra karIne kayo manuSya vairAgya na pAme? 39 ko nAma loke puruSA vivekI vinazvare tucchasukhe gRhAdau / kuryAdati nityamavekSamANo vRthaiva mohAntriyamANajaMtUna // 40 // ghara vagerenAM tuccha sukha avazya nAzavaMta che, ema samajanAro kaye vivekI puruSa tenA para prema kare? vaLI vyartha mohathI maraNa pAmatAM prANIone pite nitya joI rahyo che tethI tene tenA para prema thAya ja kema? 40 sukhaM kimastyatra vicAryamANe gRhe'pi vA yoSiti vA padArtha / mAyAtamo'dhIkRtacakSuSo ye ta eva muhyanti vivekazUnyAH // 41 // jo vicAravAmAM Ave to gharamAM, strImAM ke bIjA kaI padArthamAM zuM sukha che? jeonI daSTi mAyArUpa aMdhakArathI aMdha banI hoya ane jeo vivekazUnya hoya, teo ja moha pAme che. 41 mavicAritaramaNIyaM sarvamuduMbaraphalopamaM bhogyam / majJAnAmupabhogyaM na tu tajjJAnAM yoSiti vA padArthe // 42 // sarva bhAgya padArtho uMbarAnA phaLa jevA che te saMbaMdhI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAMta-siddhAMta-sArasaMgraha vicAra karyo na hoya tyAMsudhI ja ramaNIya lAge che je manuSyo strI ke bIjA padArtha viSe sAcuM svarUpa samajatA nathI, temane ja te padArtho bhegavavA lAyaka lAge che, paraMtu temanA svarUpane samajanArAene to te te padArtho bhogavavA jevA jaNAtA ja nathI. 42 gate'pi toye suSiraM kulIro hAtuM hyazakto mriyate vimohAt / yathA tathA gehasukhAnuSakto vinAzamAyAti naro bhrameNa // 43 // kaI pANuM bhareluM polANa hoya temAMthI pANI sukAI gayuM hoya chatAM tenA uparanA atizaya mehane lIdhe karacala (nAme jaLajIva) tene choDI devA azakta banI (chevaTe) jema maraNa pAme che, tema zramane lIdhe gharanA sukhamAM vaLagI rahela manuSya chevaTe nAza pAme che. 43 kozakrimistaMtubhirAtmadehamAveSTaya cAveSTaya ca guptimicchan / khayaM vinirgantumazakta eva saMstatastadaMte mriyate ca lgnH||44|| yathA tathA putrakalatramitrasnehAnubaMdhairgrathito gRhsthH|| kadApi vA tAnparimucya gehAddagantuM na zakko mriyate mudhaiva // 45 // jema rezamana kIDe potAnI lALanA tAMtaNAthI pitAne vIMTI vIMTIne pitAnuM rakSaNa irache che, paraMtu chevaTe te e tAMtaNuomAMthI bahAra nIkaLI zakato ja nathI ane temAM vaLagI rahI maraNa pAme che; tema putra, strI, mitra vagerenA nehapAzathI baMdhAyela gRhastha keI kALe temAMthI chUTI zakato nathI ane chevaTe gharamAMthI nIkaLI javA azakta banI vyartha temAM ja maraNa pAme che 44,45 kArAgRhasyAsya ca kA vizeSaH prarazyate sAdhu vicaarymaanne| muktaH pratIpatvamihApi puMsaH kAMtAsukhAbhyutthitamohapAzaiH // 46 // gRhaspRhA pAdanibaddhaTaMkhalA kAMtAsutAzA pttukNtthpaashH| zIrSe patadbhUyazanirhi sAkSAtprANAntahetuH pravalA dhanAzA // 47 // mAzApAzazatena pAzitapado notthAtumeva kSamaH / kAmakrodhamadAdibhiH pratibhaTaiH sNrkssymaanno'nishm| Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha saMmohAvaraNena gopanavataH saMsArakArAgRhA nirgantuM trividheSaNAparavazaH kaH zaknuyAdrAgiSu // 48 // * jo sArI peThe vicAravAmAM Ave, to kedakhAnA ane saMsAra vacce koi pheraphAra dekhAya che?(keIpaNa nahi.)jema kedakhAnAmAMthI chUTavA mATe virodhI vastuo hayAta hoya che, tema A saMsAramAMthI chUTavA mATe paNa strI-sukhamAMthI janmelA mehapAze virodhI vastuo rUpe hAjara ja hoya che. jema kedakhAnAnA kedInA page beDIo hoya che, tema saMsArIne paNa ghara uparanI jhaMkhanA page bAMdhelI beDIo ja che, kedInA gALAmAM jema phase hoya che, tema saMsArIne paNa putra, strI AdinI AzA gaLe baMdhAyelo majabUta phase che ane dhana viSenI prabaLa AzA mAthA upara tUTI paDatI sAkSAt vIjaLI jevI prANanA nAzanuM kAraNa che. vaLI, saMsArI manuSya (kedInI peThe) seMkaDo AzAo rUpI pAzathI page baMdhAyelo ja hoya che tethI Ubho thavA azakta che. jema kedakhAnAnI cAre bAju sipAIe cekI karatA hoya che, tema A saMsAramAM paNa kAma, krodha, mada vagere cokiyAte niraMtara cokI karyA ja kare che; vaLI jema kedakhAnAnI cAre bAju majabUta dIvAla vIMTAIne rakSaNa kare che, tema saMsAranI cAre bAju moTA meharUpI dIvAlanuM rakSaNa raheluM ja che; eTale tenA upara rAgavALA manuSyomAM traNa jAtanI eSaNa( IcchA)one paravaza thayelo ke manuSya A saMsArarUpa kedakhAnAmAMthI bahAra nIkaLavA samartha thAya ? 46-48 kAmAMdhakAreNa niruddhrssttimaatystypyblaasvruupe|| na hyadhadRSTerasataH sato vA sukhatvaduHkhatvavicAraNAsti // 49 // . kAmarUpI aMdhakArathI gherAyelI daSTivALo manuSya strInA jUThA svarUpamAM moha pAme che, ane tethI AMdhaLI daSTivALA te durjanane ke sajajanane sukha athavA duHkhano vicAra ja hetuM nathI. 49 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sarva vedyAMta-siddhAMta-sAsa graha zleSmodvAri mukhaM stravanmalavatI nAsAdhumallocanaM svedASa mahAbhipUrNamabhito durgadhaduSTaM vapuH / manyadvaktumazakyameva manasA mantuM kvacinnArhati trarUpaM kathamIdRzaM sumanasAM pAtrIbhavennetrayoH // 50 // jenuM mADhuM. kane kADhavA kare che, nAkamAMthI lITa vahyA kare che, AMkhamAMthI AMsu jharyA kare che ane duga dhathI gaMdhAtuM zarIra parasevAthI vyAsa hAI cAre bAju melathI bharapUra heAya che; vaLI strInuM tA kahevAne paNu azakaya che--manathI vicAravAne paNa kadI ceAgya nathI evuM strInuM rUpa uttama manavALA puruSAnAM netrAnuM viSaya kema thAya ? arthAt satpuruSAe strInA e rUpane AMkhathI jovuM pazu ThIka nathI. 50 dUrAdavekSyAgnizikhAM pataMgo ramyatvabuddhayA vinipatya nazyati / yathA tathA naSTageSa sUkSmaM kathaM nirIkSeta vimuktimArgam // 51 // jema patagiyu* agninI jvALAne dUrathI joI suMdaratAnI buddhithI temAM paDIne nAza pAme che, tema strInA rUpane joIne nAza pAmelI dRSTivALA puruSa paNa nAza ja pAme che eTale sUkSma mAkSamArgane kevI rIte joI zake ? 51 kAmena kAntAM parigRhya tadvajjano'pyayaM nazyati naSTadRSTiH / mAMsAsthimajjA malamUtrapAtraM striyaM svayaM ramyatayaiva pazyati // 52 // kAmane lIdhe nA svIkAra karIne puruSa pataMgiyAnI peThe ja AMdhaLA thaI nAtha nAme che; kAraNa ke mAMsa, hADakAM, carakhI, viThThA ane mUtrathI bharelI strIne pAtAnI meLe ja e suMdara svarUpe jue che! para kAma eva yamaH sAkSAtkAntA vaitaraNI nadI / vivekinAM mumukSUNAM nilayastu yamAlayaH // 53 // vivekI mumukSuo mATe kAma e ja sAkSAMt yamarAja che, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavidAMta-siddhAMta-sArasaMgraha strI vaitaraNuM nadI che ane ghara yamarAjane rahevAnuM ja sthAna che. pa3 yamAlaye vApi gRhe'pi no nRNAM taaptrykleshnivRttirsti| kiMcitsamAlokya tu tadvirAmaM sukhAtmanA pazyati muuddhlokH||54|| yamane ghera athavA manuSyane ghera traNe tApa ane kalezo kadI aTatA ja nathI; temAM koI kALe kaMIka aMze virAma joI mUDha loka tene sukharUpe mAnI bese che. 54 yamasya kAmasya ca tAratamyaM vicAryamANe mahadasti loke| hitaM karotyasya yamo'priyaH sankAmastvanartha kurute priyaH san // 55 // je vicAravAmAM Ave te yamarAja ane kAmadevamAM moTuM aMtara che. yamarAja te apriya thaIne paNa manuSyanuM hita ja kare che, paraMtu kAmadeva te priya thaIne UlaTe anartha kare che. papa yamo'satAmeva karotyanartha satAM tu saukhyaM kurute hitaH sn|| kAmaH satAmeva gati nirudhankarotyanartha hAsatAM nu kA kathA // 56 // yamarAja dunane ja anartha kare che, sajajanone te hitakArI thaI sukha ja kare che; paNa kAmadeva te sajajanonI ja sadagatine aTakAvI daI anartha kare che, to durjananI to vAta ja zI? ( arthAt duSTone to te atizaya anarthakArI thAya che.) pada vizvasya vRddhi svayameva kAMkSanpravartakaM kAmijanaM ssrj| tenaiva lokaH parimuhyamAnaH pravardhate candramaseva caabdhiH||57 // kAmadeve pote ja jagatanI vRddhi IcchIne pravRttiparAyaNa kAmI lokone sarajyA che; kAraNa ke jema caMdrathI samudra vadhe che, tema e kAmadevane lIdhe ja atyaMta moha pAmIne leka vadhe che. pa0 kAmo nAma mahAJjagadbhamayitA sthitvAtaraMge svayaM strIpuMsAvitaretarAMgakaguNaisizca bhAvaiH sphuTam / anyonyaM parimohya naijatamasA premAnubaMdhena to SavA bhrAmayati prapaMcaracanAM saMvardhayanbrahmahA // 58 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 savavedAMta-siddhAMta-sArasa graha kharekhara ! kAmadeva mATe brahmahatyAre che. e pote ja prANImAtranA aMtaHkaraNamAM rahI jagatane bhamAve che. ekabIjAnA zarIranA guNe, hAsya tathA bhAvathI paraspara atyaMta moha pamADI strIne tathA puruSane potAnA ajJAnarUpa premapAzathI khullI rIte e bAMdhe che ane pachI bhamAve che. A rIte prapaMcanI racanAne te sArI rIte vadhArI rahyo che. 58 mato'taraMgasthitakAmavegAjhogye pravRttiH svata eva siddhaa| sarvasya jaMtodhuvamanyathA cedabodhitArtheSu kathaM prvRttiH||59|| - aMtaHkaraNamAM rahelA A kAmadevanA vegathI ja kharekhara sarva prANIne bhAgya padArthomAM pitAnI meLe ja pravRtti siddha thAya che, je ema na hoya, te ajANyA viSayomAM ema ne ema pravRtti thAya ja kema ? 59 . tenaiva sarvajaMtUnAM kAmanA blvttraa| jIryatyapi ca dehe'sminkAmanA naiSa jIryate // 6 // e kAmadevane lIdhe ja sarva prANuone atizaya baLavAna kAmanA rahyA kare che ane zarIra gharaDuM thAya che te paNa kAmanA gharaDI thatI nathI! 60 avekSya viSaye doSaM buddhiyukto vickssnnH|| kAmapAzena yo muktaH sa mukteH pathi gocrH|| 61 // je puruSa buddhimAna ane catura haya, te ja viSayabhAgamAM deSa joIne kAma pAzathI chUTe che ane mokSamArge jaI zake che.61 kAmasya vijayopAyaM sUkSmaM vakSyAmyahaM satAm / khaMkalpasya parityAga upAyaH sulabho mataH // 62 // ... kAmadevane jItavAne sUkSma upAya sajjanone huM batAvuM chuM. (te sAMbhaLoH ) cAre bAjuthI saMkalpane tyAga kare, e ja kAmadevane jItavAne sahelo upAya mAnya che. 62 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha zrute dRSTe'pi vA bhogye yasminkasmizca vastuni / samIcInatvadhItyAgAtkAmo nodeti kahicita // 13 // sAMbhaLelA ke joyelA harakoI bhAgya padArthamAM "A padArtha sAre che" evI buddhi tyajI devAthI kAmadeva kadI udaya ja pAmato nathI. 63 kAmasya bIjaM saMkalpaH saMkalpAdeva jAyate / bIje naSTe'kura iva tasminnaSTe vinazyati // 64 // kAmanuM bIja saMka9pa che; saMkalpathI ja kAma janme che. bI nAza pAmyuM hoya to jema aMkuro UgatA nathI, tema saMkalpa nAza pAmatAM kAma paNa nAza pAme che. 64 na ko'pi samyaktvadhiyA vinaiva bhogyaM naraH kAmayituM smrthH| yatastataH kAmajayeccharetAM samyaktvabuddhi viSaye nihanyAt // 35 // "A padAthe sAro che' evI buddhi thayA vinA koI paNa manuSya jogavavAnA padArthanI kAmanA karavAne samartha thatuM nathI; mATe kAmane jItavA IcchanAre harakoI viSaya uparanI "A viSaya sAre che e buddhino ja nAza kara. 6pa bhogye naraH kAmajayecchuretAM sukhatvabuddhiM viSaye nihanyAt / yAvatsukhatvabhramadhIH padArtha tAvanna jetuM prabhaveddhi kAmam // 6 // vaLI kAmane jItavA IcchanAre harakoI viSayamAM sukhabuddhino paNa nAza kare; kAraNa ke jyAM sudhI padArtha upara sukhanA jamavAnI buddhi hoya che, tyAM sudhI kAmane jItavA samartha thavAtuM ja nathI. 66 saMkalpAnudaye heturyathA bhUtArthadarzanam / manarthaciMtanaM cAbhyAM nAvakAzo'sya vidyate // 67 // je padArtha jevA rUpamAM hoya, tene tevA ja rUpe je ane "te padArthathI anarthane vicAra kare" A be vastu Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sarvAMta-siddhAMta-sArasa maha saMkalpa nahi thavA devAmAM kAraNa che; ane A ethI ja kAmane avakAza rahetA nathI. 67 ratne yadi zilAbuddhirjAyate vA bhayaM tataH / samIcInatvadhIta nopAdeyatvadhIrapi // 68 // ratna upara jo paththaranI buddhi thAya ane tenAthI ja bhaya thAya che ema jo samajAI jAya tA A ratna sAruM che ' evI buddhi ane tene grahaNu karavAnI buddhi kadI thAya ja nahi. 68 yathArthadarzanaM vastumyanarthasyApi ciMtanam / saMkalpasyApi kAmasya tadvadhopAya iSyate // 69 // dareka vastumAM tenA kharA svarUpane jovuM ane tethI thatA ana nA vicAra karavA, e ja sa`kalpanA tathA kAmanA nAza karavAnA upAya che. 69 dhanaM bhayanibaMdhanaM satata duHkhasaMvardhanaM / pracaMDatarakardanaM sphuTitabaMdhusaMvardhanam / viziSTaguNabAdhanaM kRpaNadhIsamArAdhanaM / na muktigatisAdhanaM bhavati nApi hRcchodhanam / 70 // e ja pramANe dhana bhayanuM kAraNa che, niraMtara duHkhane vadhAranAruM che, mahApraca'Da vinAzane karanAra che, phUTelAM kuTubIone vadhAranAra che, uttama guNAne aTakAvanAra che ane kRpaNu buddhine sArI rIte upajAvanAruM che; mATe te mAkSa meLavavAnu` sAdhana nathI ane hRdayane zuddha karanAra pazu nathI. 70 rAzo bhayaM corabhayaM pramAdAdbhayaM tathA zAtibhayaM ca vastutaH | dhanaM bhayagrastamanarthamUlaM yataH satAM naiva sukhAya kalpate // 71 // (dhanavAnane ) rAjAthI bhaya, cArathI bhaya, gaphalatathI bhaya ane sagAMsa`a`dhIethI paNa bhaya rahe che. Ama kharuM jotAM dhana kevaLa bhayathI ja gherAyeluM hAI anarthAnu mULa che ane tethI ja sajjanAne sukha ApavA samartha nathI. 71 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavekAMta-siddhAMta-sArasaMgraha marjane rakSaNe dAne dhyaye vApi ca vstutH| duHkhameva sadA nRNAM na dhanaM sukhasAdhanam // 72 // - dhana kamAvAmAM, sAcavavAmAM, ApavAmAM ane kharcavAmAM du:kha ja thAya che; eTale kharI rIte dhana e duHkha ja che-sukhanuM sAdhana che ja nahi. 72 satAmapi padArthasya lAbhAllobhaH prvrdhte| viveko lupyate lobhAttasmillupte vinazyati // 73 // sajajanone paNa kaI padArthane lAbha thavAthI lobha vadhe che, labha vadhavAthI viveka (kartavya-akartavyanuM jJAna) nAza pAme che ane te nAza pAmatAM manuSya pote ja nAza pAme che. 73 dahatyalAme niHsvatvaM lAme lobho dahatyamum / / tasmAtsaMtApakaM vittaM kasya saukhyaM prayacchati // 74 // - dhana maLe nahi te manuSyane nirdhanatA bALe che; ane maLe te lobha bALe che. mATe dhana saMtApa upajAvanAruM ja che; te kene sukha Ape che? (keIne nahi.) 74 bhogena mattatA jaMtonena punrudbhvH| vRthaivobhayathA vittaM nAstyeva gatiranyathA // 75 // dhana bhegavavAthI manuSya madenmatta bane che ane dAna karavAthI pharI saMsAramAM (sArA kuLamAM paNa) janma levo paDe che; ema dAna athavA bhoga-bane prakAre dhana nakAmuM ja che ane bIjI kaI te gati ja nathI. 75 dhanena madavRddhiH syAnmadena smRtinaashnm|| smRtinAzAvuddhinAzo dhuddhinAzAtpraNazyati // 76 // dhanathI abhimAna vadhe, abhimAna vadhavAthI ("huM keNa chuM ? ane zA mATe janme chuM ?" enuM) smaraNa nAza pAme tene nAza thatAM buddhi nAza pAme; ane buddhine nAza thavAthI manuSya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasaMta-siddhAta-sArasa graha pite ja nAza pAme che. (saMsAranA mArge ja ghasaDAI jAya che.) sukhayati dhanamevetyaMtarAzApizAcyA / dRDhataramupagUDho mUDhaloko jddaatmaa| nivasati tadupAnte saMtataM prekSamANo / vajati tadapi pazcAtprANametasya hRtvA // 77 // jaDa svabhAvanA mUDha lokone "dhana ja sukha Ape che" evI aMtaranI AzArUpI DAkaNa majabUta rIte vaLagI paDI che; tethI tevA loke niraMtara dhanane ja jotA tenI pAse ja rahe che; paraMtu pAchaLathI e dhana paNa tenA prANa harI laIne jatuM rahe che. 77 saMpannoM'dhavadeva kiMcidaparaM no vIkSate cakSuSA / sadbhirvajitamArga eva carati protsArito baalishH| tasminneva muhuH skhalanpratipadaM gatvAndhakUpe pata. tyasyAMdhatvanivartakauSadhamidaM dAridryameAjanam / / 78 // dhanavAna mANasa AMdhaLA je che-AMkhathI bIjuM kaMI dekhate ja nathI. sajajano to enA mArgane ja tyajI de che, paNa mUrkhAo tene deranArA hoya che tethI e mArge te jAya che, pagale pagale vAraMvAra temAM Thekaro khAya che ane chevaTe AMdhaLA kuvAmAM (narakamAM) jaI paDe che. AvA dhanavAna mANasane aMdhApe dUra karanAra eka dAridra e ja auSadharUpa aMjana che. (mATe ene ja eNe upayoga kare.) lobhaH krodha daMbhazca mado matsara eva ca / vardhate vittasaMprAptyA kathaM taJcittazodhanam // 79 // dhana AvavAthI lobha, krodha, daMbha, garva ane adekhAI ja vadhe che; te pachI te cittane zuddha kevI rIte kare ? 79 malAbhAdviguNaM duHkhaM vittasya vyayasaMbhave / / tato'pi triguNaM duHkhaM duryaye viduSAmapi // 8 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasa graha dhana maLe nahi te tethI be gaNuM duHkha thAya che--(maLyuM heya te) tene kharca thatAM tethI traNa gaNuM duHkha thAya che ane cheTI rIte kharcAya to vidvAnone paNa ghaNuM ja duHkha thAya che. 80 nityAhitena vittena bhycitaanpaayinaa| vittasvAsthyaM kuto jaMtohasthenAhinA yathA // 81 // sApa gharamAM raheto hoya to mANasanA cittane jema zAMti rahetI nathI, tema dhana gharamAM rAkhI mUkyuM hoya ane kharcAtuM na hoya chatAM bhaya ane ciMtA rahyA ja kare che; eTale dhanane lIdhe manuSyanA cittane zAMti kyAMthI hoya? 81 kAMtAre vijane vane janapade seto nirItau ca vaa| corairvApi tathetarairnaravarayukto viyukto'pi vA // niHsvaH svasthatayA sukhena vasati hyAdrIyamANo janaH / klinAtyeva dhanI sadAkulamatirbhAtazca putrAdapi // 82 // nirdhana manuSya jagalamAM, verAnamAM, vanamAM, dezamAM, upadravALA sthaLamAM ke-upadravarahita sthAnamAM, cAra sAthe, zAhukAre sAthe, rAjAo sAthe ke ekalo hoya te paNa svastha ane sukhapUrvaka rahI zake che. paraMtu dhanavAna mANasa lokathI Adara pAmate hoya te paNa sadA dukhI ja rahe che, tenI buddhi vyAkuLa rahe che ane putrathI paNa te bhayabhIta rahe che. 82 tasmAdanarthasya nidAnamarthaH pumarthasiddhirna bhavatyanena / tato vanAnte nivasanti santaH saMnyasya sarve pratikUlamartham // mATe anarthanuM mULa kAraNuM dhana che ane tenAthI kaMI puruSArthanI siddhi thatI nathI, tethI ja puruSa e pratikULa dhanane saMpUrNa tyAga karIne vanamAM (nirAMte) rahe che. 83 zraddhAbhaktimatI satI guNavatIM putrAnzrutAnsamatAmakSayyaM vasudhAnubhogavibhavaiH zrIsuMdaraM maMdiram / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sarva vedAMta siddhAMta-sArasaMgraha sarva nabhvaramityavetya kavayaH zrutyuktibhiryuktibhiH saMnyasyantyapare tu tatsukhamiti bhrAmyanti duHkhArNaye // 84 // zraddhA, bhakti ane guNAvALI satI strI, prakhyAta ane mAnya putro tema ja pRthvInA akhUTa bhAga -vaibhavothI zaiAbhAyamAna suMdara ghara-e badhuM nAzavaMta che, ema vedokta yuktiothI jANIne vidvAnA e badhAMnA tyAga karI sanyAsa le che; paNa khIjA-- ajJAnIe A badhuM sukha che' ema mAnI duHkhanA samudramAM bhamyA kare che. 84 6 sukhamiti malarAzau ye ramante'tra gehe krimaya iva kalatra kSetraputrAnupaMktyA / surapada iva teSAM naiva mokSaprasaMga svapi tu nirayagarbhAvAsaduHkhapravAhaH // 85 // ' A gharamAM sukha che,' ema mAnI strI, khetarA ane putrAnA samudAya sAthe je kIDAnI peThe melAnA e DhagalAmAM rame che, temane devAnA sthAna(sva)nI meAkSanA prasaMga ja maLatA nathI; paraMtu naraka ane garbhavAsanI peThe duHkhono pravAha ja prApta thAya che. 85 yeSAmAzA nirAzA syAhArApatyadhanAdiSu / teSAM sidhyati nAnyeSAM mokSAzAbhimukhI gatiH // 86 // jemanI strI, sa`tAna, dhana vagerenI AzA nirAzArUpa anI jAya che, temane ja mAkSanI AzA taraph javAnuM siddha thAya che, bIjAone nahi. 86 satkarmakSayapApmanAM dhatimatAM siddhAtmatAM dhImatAM nityAnityapadArthazodhanamidaM yuktyA muhuH kurvatAm / tasmAdutthamahAviraktyakhimatAM mokSaikakAMkSAvatAM dhanyAnAM sulabhaM striyAdiviSayeSvAzAlatAcchedanam // 87 // . sA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha jeo zAstronA abhyAsa karatA hoya, jemanAM pApa satkarmothI nAza pAmyAM hoya, jemano AtmA siddha thaye heya, jeo buddhimAna hoya ane yuktithI nitya-anitya padArthanI zodha vAraMvAra karyA karatA hoya, temane ja te dvArA utpanna thayela vairAgyarUpI talavAra prApta thAya che, ane pachI mekSanI AkAMkSAvALA e dhanya puruSa strI Adi viSaye saMbaMdhI AzArUpa velaDIne sahelAIthI kApI nAkhe che. 87 saMsAramRtyorSalinaH praveSTaM dvArANi tu trINi mahAnti loke / kAntA ca jihvA kanakaM ca tAni ruNaddhi yastasya bhayaM na mRtyoH // saMsAra e baLavAna mRtyu che; tene A lokamAM praveza karavAnA-strI, jIbha ane senuM-e traNa moTA daravAjA che. A traNa upara je kAbU meLave che, tene mRtyuno bhaya rahetuM nathI. 88 muktizrInagarasya durjayataraM dvAraM yadasyAdimaM tasya dve arare dhanaM ca yuvatI tAbhyAM pinaddhaM dRDham / kAmAkhyAgeladAruNA balavatA dvAraM tadetattrayaM dhIro yastu bhinatti so'hati sukhaM bhoktuM vimuktishriyH||89|| muktirUpI zobhAyamAna nagarane je prathama daravAje che, tene jIta ghaNe ja muzkelI che; kAraNa ke dhana ane strI-e be tenAM kamADa heI enA vaDe e majabUta rIte baMdha karelo che; ane temAM kAmadeva nAmane majabUta ne bhayaMkara AgaLiyo paNa che. je dhIra puruSa e traNene teDe che, te ja e daravAjAne khullo karI zake che ane mokSarUpI lakSmInuM sukha bhogavavA lAyaka bane che. ArUDhasya vivekAvaM tIvavairAgyakhaginaH / titikSAvarmayuktasya pratiyogI na razyate // 9 // je puruSa vivekarUpI ghoDA para savAra thayo hoya jeNe tIvra virAgyarUpI talavAra lIdhI hoya ane kSamArUpI bakhatara paheryuM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. sava vedAta-siddhAta-sArasaMgraha heya, tenI sAme yuddhamAM UtaranAra koI dekhAtuM ja nathI. 90 vivekajA tIvaviraktimena, muktenidAna nigadanti sntH| tasmAdvivekI viratiM mumukSuH saMpAdayettA prathamaM prayatnAt / / 9 / / sapuruSe kahe che, ke vivekathI thanAra tIvra vairAgya ja mokSanuM prathama kAraNa che mATe mumukSue vivekI banI kALajIthI prathama vairAgya meLavavo. 91 pumAnajAtanivedo dehabaMdhaM jihaasitm| na hi zaknoti nirvedo baMdhamedo mahAnasau // 92 // jene vairAgya na thayo hoya, te deharUpa baMdhanane toDavA samartha thato nathI; kAraNa ke e vairAgya ja baMdhanane toDavAnuM moTuM sAdhana che. 92 vairAgyarahitA eva yamAlaya ivaalye| klinanti vividhaistAparmohitA api paMDitAH // 13 // bhale paMDita heya, paNa je vairAgyathI rahita hoya te yamarAjanA ghara jevA gharanI aMdara mAhita thAya che ane traNe prakAranA tApathI piDAya che. 93 samAdi Sa-saMpatti zamo damastitikSoMparatiH zraddhA tataH param / samAdhAnamiti proktaM SaDevate kSamAdayaH // 94 // zama, dama, titikSA, uparati, zraddhA ane samAdhAna-A che samAdi SaTu saMpatti kahevAya che. 94 ekavRttyaiva manasaH svalakSye niytsthitiH| zama ityucyate sadbhiH zamalakSaNavedibhiH // 95 // jemAM mana, ekadhArI vRttithI potAnA lakSamAM niyamita sthiti kare, tene zamanuM lakSaNa jANanArA sajajane "zama" kahe che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta sArasaMgraha uttamo madhyamazcaiva jaghanya iti ca tridhaa| nirUpito vipazcidbhiH tattallakSaNavedibhiH // 96 // * e zama uttama, madhyama ane jaghanya ema traNa prakArane che, ema tenuM lakSaNa jANanArA vidvAne kahe che. 96 svavikAraM parityajyaM vastumAtratayA sthitiH| manasaH sottamA zAMtibrahmanirvANalakSaNA // 97 // temAM potAnA vikAre tyajIne mana, mAtra (AtmArUpa) vastusvarUpe ja sthiti kare, e mananI uttama zAMti che; ane tene ja "brahmanirvANa" kahe che. 97 pratyakpratyayasaMtAnapravAha karaNaM dhiyaH / yadevA madhyamA zAntiH zuddhasatvaikalakSaNA // 98 // buddhi, kevaLa AtmAnA anubhavanI paraMparAnA pravAha kare, e madhyama zAMti che; ane tene ja "zuddha sattva" kahe che. 98 viSayadhyApUrti tyaktvA shrvnnaikmnHsthitiH| manasacetarA zAntirmizrasatvaikalakSaNA // 99 // viSayanA vyApAra tyajI daIne mana kevaLa (vedAMtanuM) zravaNa karavAmAM ja sthira thAya, e mananI jaghanya zAMti che; ane tene mithasattva" kahe che. 9 ' prAcyodIcyAMgasadbhAve zamaH sidhyati nAnyathA / tIvA viraktiH prAcyAMgamudIcyAMgaM damAdayaH // 10 // pUrvanAM tathA uttaranAM aMge hoya, to ja A "zama" siddha thAya che. bIjI rIte siddha thato nathI, temAM tIvra vairAgya e pUrvanuM aMga che ane dama vagere uttaranAM aMga che. 100 'kAmaH koddhazca lobhazca mado mohaca mtsrH| na jitAH SaDime yena tasya zAntirna sidhyati // 101 // kAma, krodha, lobha, mada, meha ane matsara-A chane je Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savarAta-siddhAMta-sArasagraha chatyAM nathI, tene zAMti siddha thatI nathI. 101 zabdAdiviSayebhyo yo viSavana nivrtte| tIvramokSecchayA bhikSostasya zAntinaM sidhyati // 102 // mokSanI tIvra IcchA karIne je saMnyAsI zabdAdi viSayone jhera jevA mAnI tenAthI aTakato nathI, tene zAMti siddha thatI nathI. yena nArAdhito devo yasya no gurvnugrhH| na vazyaM hRdayaM yasya tasya zAntina sidhyati // 103 / / jeNe deva(paramAtmA)ne ArAdhyA nathI, jenA para gurunI kRpA nathI ane jenuM hRdaya vaza nathI, tene zAMti siddha thatI nathI. 103 - manaH prasAdasiyartha sAdhanaM zrUyatAM budhaiH| manaHprasAdo yatsatve yadabhAve na sidhyati // 104 // je sAdhanathI mana nirmaLa thAya che, evuM sAdhana che samaju manuSyo ! sAMbhaLe. te sAdhana hoya to mana nirmaLa thAya che ane na hoya te nirmaLa thatuM nathI. 104 brahmacaryamahisA ca dayA bhuutessvvkrtaa| viSayeSvativaitRSNyaM zaucaM daMbhavivarjanam // 105 // satyaM nirmamatA sthairyamabhimAnavisarjanam / IzvaradhyAnaparatA brahmavidbhiH sahasthitiH // 106 // zAnazAstrakaparatA samatA sukhduHkhyoH| mAnAnAsaktirekAMtazIlatA ca mumukSutA // 10 // yasyaitadvidyate sarva tasya cittaM prasIdati / na tvetaddhamazUnyasya prakArAMtarakoTibhiH // 108 // brahAcarya, ahiMsA, prANIo para dayA, saraLatA, viSayomAM atizaya tRSNArahitapaNuM, bahAranI ne aMdaranI zuddhi, daMbhane tyAga, satya, mamatArahitapaNuM, sthiratA, abhimAnano tyAga, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha 33 IzvaranA dhyAnamAM tatparatA, brahmajJAnIe sAthe sahevAsa, jJAna bharelAM zAstromAM parAyaNatA, sukha-duHkhamAM samAnatA, mAna upara anAsakti, ekAMte rahevAnA svabhAva ane meAkSanI icchA-e jenAmAM heAya tenuM citta nirmaLa thAya che; paNa A dharmothI je rahita hAya tenuM mana khIjA karAyA prakArAthI nirmaLa thatuM nathI. 105-108 smaraNaM darzanaM strINAM guNakarmAnukIrtanam / samastAsu prItiH saMbhASaNaM mithaH // 109 // sahavAsA saMsarge'STadhA maithunaM viduH / etadvilakSaNaM brahmacarye cittaprasAdakam // 110 // strIonuM smaraNa, darzana, teonA guNA tathA karmInuM vaNuna, tenA viSenI sArApaNAnI buddhi, tee upara prIta, ekAMtamAM vAtacIta, teonA sahavAsa ane sabadha--A ATha prakAranuM maithuna che; tenA tyAga e ' brahmacaya ' che ane cittanI zuddhinuM te sAdhana che. 109,110 ahiMsA vAGmanaHkAyaiH prANimAtrAprapIDanam / svAtmavatsarvabhUteSu kAyena managhAtti 5622 // vANI, mana ane zarIrathI kAIpaNa prANIne pIDA na upajAvavI ane mana vacana, kAyAthI sarva prANIo para peAtAnA jevI ja buddhi karavI te ' ahiMsA' che. 111 anukaMpA dayA saiva proktA vedAntavedibhiH / karaNatrita yeSvekarUpatAvakratA matA // 112 // sarva prANIo para anukapA ( kAIne duHkhI joI hRdaya ka'pI jAya) e ja dayA che, ema vedAMta jANanArA kahe che; ane mana, vacana, kAyA-e traNemAM kuTilatA na heAvI tene ' saraLatA ' kahI che. 112 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha brahmAdisthAvarAnteSu vairAgyaM viSayepvanu / . . yathaiva kAkaviSThAyo vairAgyaM taddhi nirmalam // 113 // .. jema kAgaDAnI vijhA tarapha (mANasane)aNagamo hoya che, te ja pramANe brahmAthI mAMDI sthAvara sudhInA viSaye tarapha aNagamo tha, e ja nirmaLa vairAgya (atizaya tRSNArahitapaNuM) che. 113 bAhyamAbhyaMtaraM ceti dvividhaM zaucamucyate / / mRjalAbhyAM kRtaM zaucaM bAhya zArIrakaM smRtam // 114 // mazAnadUrIkaraNaM mAnasaM zaucamAtaram / aMtaHzauce sthite samyagbAhyaM nAvazyakaM nRNAm // 115 // zauca be prakAranuM kahevAya che-bahAranuM ne aMdaranuM. temAM mATI ane jaLathI uparanI zuddhi karavI te bahAranuM "zArIrika zauca" kahevAya che, ane ajJAna dUra karavuM te aMdaranuM "mAnasazauca" che. A aMdaranuM zauca je barAbara hoya, te manuSyane bahAranA zaucanI jarUra nathI. 114,115 dhyAnapUjAdikaM loke draSTayaiva karoti yH| pAramArthikadhIhInaH sa daMbhAcAra ucyate // 116 // puMsastathAnAcaraNamadaMbhitvaM vidurbudhAH yatsvena raSTaM samyakca zrutaM tasyaiva bhASaNam // 117 // satyamityucyate brahma satyamityabhibhASaNam / dehAdiSu svakIyatvadRDhabuddhivisarjanam // 118 // nirmamatvaM smRtaM yena kaivalyaM labhate budhaH / guruvedAntavacanainizcitArthe dRDhasthitiH // 119 // tadekavRtyA tatsthairya naizcalyaM na tu varmaNaH / vidyaizvaryataporUpakulavarNAzramAdibhiH // 120 // saMjAtAhaMkRtityAgastvabhimAnavisarjanam / tribhidha karaNaiH samyagadhitvA vaiSayikI kiyAm // 121 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha svAtmakaciMtanaM yattadIzvaradhyAnamIritam / jAyeva sarvadA vAso brahmavidbhiH sahasthitiH // 122 // leke dekhatA hoya tyAre dhyAna-pUjA vagere kare paNa kharI rIte te karavAnI buddhi hoya ja nahi, te daMbhAcAra' kahevAya che. A daMbhAcAra na kare tene vidvAno daMbharahitapaNuM kahe che; tema ja pote jevuM joyuM hoya ke sAMbhaLyuM hoya, te ja barAbara kahevuM tene ja satya kahe che. "brahma satya che" ema kahevuM te "satya" che. deha Adi upara "A mAruM pitAnuM che" evI je daDhabuddhi hoya teno tyAga kare, tene "nimamatA" (mamatArahitapaNuM ) kahe che; AthI samaju mANasa mokSane pAme che. guru ane vedAMtanAM vacanAthI je arthano nizcaya thaye hoya, tene ekadhArI vRttithI majabUta rIte vaLagI rahevuM, te "sthiratA" kahevAya che, paNa zarIrane sthira karavuM, te sthiratA nathI. vidyA, ezvarya, tapa, rUpa, kuLa. varNa tathA Azrama vagerethI utpanna thayelA ahaMkArano tyAga kare, te ja abhimAnano tyAga che; tema ja mana, vacana ane kAyAthI viSayanI kriyAne sArI peThe tyA karI kevaLa pitAnA AtmAnuM ja ciMtana karavuM. tene "IzvaradhyAna kahe che; ane dehanI chAyAnI peThe sadA brahmajJAnIonI sAthe rahevuM tene brahmajJAnIo sAtheno sahavAsa kahe che. 116-122 jayadukta jJAnazAstre zravaNAdikameSu yH|| nirataH karmadhIhInaH jJAnaniSThaH sa eva hi // 123 // jJAnathI bharelAM e stromAM je je zravaNAdi kahyA che temAM ja Asakta rahe, ane karmo karavAnI buddhino tyAga kare, e ja jJAnaniSTha' , ' arthAt jJAnayukta zAstromAM parAyaNa che.) 123 sakatAjvarAdInAM prAptakAle sukhaadibhiH| vikArahInateva syAtsukha duHkhasamAnatA // 124 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - nA savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha dhana, strI, tAva (zArIrika pIDA) vagere je je vakhate Ave, te te veLA sukha-duHkha thavAthI vikAra na thAya--ene artha ja sukhaduHkhamAM "samAnatA" e thAya che. 124 zreSThaM pUjyaM viditvA mAM mAnayantu janA bhuvi / ityAsaktyA vihInatvaM mAnAnAsaktirucyate // 125 // mane zreSTha ane pUjya gaNI loko pRthvI para mAna Ape" evI Asaktine tyAga te mAna viSenI anAsakti kahevAya che. 125 saccintanasya saMbAdho vino'yaM nirjane ttH| stheyamityeka evAsti cetsavaikAntazIlatA // 126 // sat vastu-paramAtmAnA ciMtanamAM harakta thAya, mATe nirjana pradezamAM pote ekalA rahevuM, te ja "ekAMte rahevAne svabhAva che. saMsArabaMdhanirmuktiH kadA jhaTiti meM bhavet / iti yA sudRDhA buddhirIritA sA mumukSutA // 127 // "saMsArarUpa baMdhanamAMthI mAro jhaTa chuTakAro kayAre thAya?" AvI ati daDhabuddhi karavI, te "mumukSutA"(mokSanI IrachA) kahevAya che. 127 dama brahmacaryAdibhirdharbuddherdoSanivRttaye / daNDanaM dama ityAhumazabdArthakovidAH // 128 // tattavRttinirodhena baahyendriyvinigrhH| yogino dama ityAhurmanasaH zAMtisAdhanam // 129 // upara jaNAvelA brahmacarya Adi dharmo dvArA buddhinA deSa dUra karavA mATe je daMDa levo (zikSA sahana karavI), tene "dama" zabdano artha jANanArA "dama" kahe che. 128 te te vRttione rokIne bahAranI indriyone vaza karavI, tene gIo "dama" kahe che. A paNa mananI zAMtinuM sAdhana che. 129 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha indriyeSvindriyArtheSu pravRtteSu yadRcchayA / gudhavati tava manovAsumiyAne | | ndriyeSu niruddheSu tyaktvA vegaM manaH svayam / svabhAvamupAdatte prasAdastena jaayte| jarUra kSatti jitezva, muriA ziSyati nAthA | zarU I jyAre indriyo potAnA viSayo tarapha vaLe, tyAre mana (paNa) vAyu pAchaLa agninI peThe svecchAe tenI pAchaLa ja doDI jAya che; mATe je kriyAne kI hoya, te mana potAnI meLe ja vega tyajIne savaguNanA svabhAvane pAme che ane tethI nirmaLa bane cheH e rI mana nirmaLa thAya che, tyAre ja A jIvAtmAnI mukti thAya che. bIjA keI prakAre thatI nathI. 130,131 mana prasAdasya nidAnameva nirodhanaM yatsakalendriyANAm / hAhAMndraye sAdhu nirudhyamAne bAhyArthabhogo manaso viyujyate // 132 // badhI kriyAne vaza karavI, e ja mananI zuddhinuM prathama kAraNa che; kAraNa ke jyAre bahAranI iMdriyone sArI peThe vaza karavAmAM Ave che, tyAre bahAranA viSayono upabhoga (ApaApa 4 ) manathI chUTo paDI jAya che. 132 tega svadauSTra, parimucya cittaM zanaiH zanaiH zAntimupAdadAti / cittasya bAhyArthavimokSameva mokSaM vidurmokSaNalakSaNazAH // 133 // ane tethI citta, pitAnI duSTatA choDI daIne dhIme dhIme zAMtine svIkAre che, (A ja abhiprAyathI) mokSanuM lakSaNa jANunArAo kahe che, ke cittane bahAranA viSayathI chUTuM pADavuM e ja mokSa che. 133 damaM vinA sAdhu manaHprasAdahetu na vidmaH sukaraM mumkssoH| damena citaM nijadoSajAtaM visRjya zAnti samupaiti zIghram // 134 // uttama prakAranA dama vinA mumukSunA mananI zuddhi mATenuM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha saheluM sAdhana amArA jANavAmAM nathI; kAraNa ke damathI citta potAnA sarva doSone choDI daI jaladI zAMti pAme che. 134 prANAyAmAdbhavati manaso nizcalatvaM prasAdo... yasyApyasya pratiliyatadigdezakAlAdhavekSya / samyagraSTyA kacidapi tayA no do hanyate tat.. kuryAddhImAndamamanalasazcittazAntyai prayatnAt // 135 // prANAyAmathI paNa jenA mananI sthiratA ane zuddhi thatI hoya teNe paNa niyamapUrvaka nadizA, deza ane kALa vagere tarapha cokkasa daSTi rAkhI ja hoya che, kAraNa ke evI uttama daSTithI keI kALe damane nAza thato nathI. mATe buddhimAna manuSya ALasu nahi banI cittanI zAMti mATe kALajIthI (bahAranI ikiyene vaza karavArUpa) dama kare joIe. 135 sarvendriyANAM gatinigraheNa bhogyeSu doSAdhavamarzanena / IzaprasAdAca guroH.prasAdAcchAnti samAyAtyatireNa cittam // bhAgyapadArtho viSenA doSa vagerene vicAra karIne sarva iMdriyonI gatine rokavAthI thoDA ja samayamAM Izvara ane gurunI kRpAthI citta zAMtine pAme che. 136 titikSA mAyarimAri yA prApta thatA macintayA tatvahanaM titikSeti nigadyate // 137 // prArabdhanA vegathI AdhyAtmika Adi je duHkha prApta thayuM hoya, tene vicAra karyA vinA tene sahana karavuM, tene "titikSA kahe che. 137 rakSA titikSAsadRzI mumukSorna vidyate'sau pavinA na bhidyate / yAmeva dhIrAH kavacIva vighnAnsAstRNIkRtya jayanti mAyAma // 138 titikSA jevuM mumukSunuM kaI rakSaNa nathI; kAraNa ke e Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMtasArasaMgraha vajathI paNa tUTatI nathI. jema bakhataradhArI puruSa sarva prahArone rokI zake che, tema A titikSAno Azraya karIne ja dhIra puruSa mAyAne taNakhalAM jevI gaNuM jItI zake che. 138 kSamAvatAmeva hi yogasiddhiH svArAjyalakSmIsukhabhogasiddhiH / kSamAvihInA nipatanti vighnairvAtahatAH parNacayA iva drumAt // 139 // titikSAvALAone ja yogasiddhi athavA cakavatanI rAjyalakSmInAM sukhabhoganI siddhi prApta thAya che; paraMtu titikSA vinAnA puruSe jema pAMdaDAM vAyu sAthe athaDAIne jhADa uparathI kharI paDe che tema vighone lIdhe paDe che (yogabhraSTa thAya che). 139 titikSayA tapo dAnaM yazastIrtha vrataM zrutam / bhUtiH svargo'pavargazca prApyate tattadarthimiH // 140 // tapa, dAna, yajJa, tIrtha, vrata, zAstra, aizvarya, svarga ane makSa vagere je je IcchatA hoya, te te titikSAthI meLavAya che. brahmacaryamahiMsA ca sAdhUnAmapyagarhaNam / parAkSepAdisahanaM titikSoreva sidhyati // 141 // brahmacarya, ahiMsA, sajajanonI aniMdA ane bIjAonA tiraskAra vagere sahana karavA-e badhuM titikSAvALo ja karI zake che. sAdhaneSvapi sarveSu titikSottamasAdhanam / thaka virATa sTAre vivA1 kavi mauni ! 42 . sarva sAdhanomAM paNa titikSA uttama sAdhana che jemAM deva taraphanAM ke bIjAM prANIo taraphanAM vidane nAsI jAya che. 142 titikSoreva vighnebhystvnivrtitcetsH| sidhyanti siddhayaH sarvA aNimAdhAH samRDayaH // 143 // titikSAvALAnuM ja citta vidathI DagI jatuM nathI ane tene ja aNimA Adi ezvaryo ane (bIja) siddhio siddha thAya che. 143 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha tasmAnmumukSoradhikA titikSA saMpAdanIyepsitakAryasiddhayai / .. tIvA mumukSA ca mahatyupekSA come titikSAsahakAri kAraNam // 144 mATe mokSanI IcchAvALAe Icchita kAryanI siddhi mATe titikSA adhika meLavavI; ane mokSanI tIvra IcchA tema ja viSaye taraphanI moTI upekSA (bedarakArI)-A baMne sAthe rahI titikSAnAM kAraNa bane che (e paNa dhyAnamAM rAkhavuM). 144 tattatkAlasamAgatAmayatateH zAntyai pravRtto yadi syAttattatparihArakauSadharatastaccintane ttprH| tadbhikSuH zravaNAdidharmarahito bhUtvA mRtazcettataH kiM siddhaM phalamApnuyAdubhayathA bhraSTo bhavetsvArthataH // 145 // jema keI kALe uparAuparI rogo AvI paDatAM tenI zAMti mATe je lAgyo rahe, te ja te te rogone dUra karanArAM auSadha sevavAmAM tatpara bane ane tenI zAMtinA ja vicAro karyA kare; tema saMnyAsI titikSAmAM tatpara hoya paraMtu zravaNAdi dharmothI rahita hoya ane e ja sthitimAM je maraNa pAme, to tene kayuM phaLa siddha thAya che? (kaI paNa nahi. ) e te baMne prakAranA svArthathI bhraSTa thAya che. 145 yogamabhyasyato bhikssoryogaacclitcetsH| prApya puNyakRtAllokAnityAdi prAha kezavaH // 14 // saMnyAsI ane abhyAsa karatA hoya te samaya daramiyAna je yogathI calita (braNa) cittavALo thAya, te puNya karanArAonA lokane pAmI pAcho pavitra zrImaMtane ghera jame che" ema zrIkRSNa bhagavAna gItAjImAM kahe che. 146 na tu kRtvaiva saMnyAsaM tUSNImeva mRtasya hi / puNyalokagati brate bhagavAnyAsamAtrataH // 147 // na ca saMnyasanAdeva siddhiM smdhigcchti| . pratyayavaMtyAdithamavamuvAra 4 248 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 41 e uparathI bhagavAna kRSNa, "kevaLa saMnyAsa laIne cupacApa maraNa pAmelAne mAtra saMnyAsathI ja puNyakanI gati prApta thAya che ema kahetA nathI, paraMtu kevaLa saMnyAsathI siddhi maLatI ja nathI ema kahe che; ane jaNAve che, ke saMnyAsInAM kartavya zravaNadine tyAga karavAthI siddhi thatI ja nathI. 147, 148 TwittitikSA levA tattaDuagvjAtaY kuryAcchaktyanurUpeNa zravaNAdi zanaiH zanai // 149 // mATe AvelAM che te duHkha titikSAthI sahana karIne paNa zakti anusAra dhIme dhIme zravaNAdi avazya karavAM ja joIe. prayojanaM titikSAyAH sAdhitAyAH prayatnataH / prAptaduHkhAsahiSNutve na kiJcidapi dRzyate // 150 // kALajIthI siddha karelI titikSAnuM prajana, AvelAM duHkhosahana karavA sivAya bIjuM kaMI dekhAtuM ja nathI, (eTale titikSAnI sAthe zravaNAdi paNa hovAM ja joIe.) 150 uparAti sAdhanatvena raTAnAM sarveSAmapi karmaNAm / vidhinA yaH parityAgaH sa saMnyAsaH satAM mataH // 151 // uparamayati karmANItyuparatizabdena kathyate nyaasH| myAsena hi sarveSAM zrutyA prokto vikarmaNAM tyAgaH // 152 // sAdhanarUpe dekhAtAM sarva (nitya naimittikAdi) karmone vidhipUrvaka saMpUrNa tyAga kare, tene sajajanee saMnyAsa mAnyo che; A saMnyAsa ja "jaLa (mata rUti ' karmone baMdha karAve che, mATe "uparati" kahevAya che. veda paNa kahe che, ke "sarva viruddha karmone tyAga te ja saMnyAsa che. " 151,152 karmaNA sAdhyamAnasyAnityatvaM zrUyate yataH / karmaNAnena kiM nityaphalepsoH paramArthinaH // 153 // vedamAM kahevAya che, ke karmathI siddha thatA sarva padArtha Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAta-siddhAMta-sArasagraha anitya che te nitya phaLane IcchatA ane paramArtha sAthe ja saMbaMdhavALA puruSane evAM karmanI zI jarUra che? 153 utpAdyamApyaM saMskArya vikArya prignnyte| caturvidhaM karmasAdhyaM phalaM nAnyaditaH param // 154 // utpAdya, Apya, saMskArya ane vikAryaka-ema cAra prakAranAM karma vaDe siddha thatAM phaLa gaNAya che te sivAya bIjuM koI karmanuM phaLa che ja nahi. 154 vaitarata rahyA hatA. avinumati svataHsiddhaM sarvadAptaM zuddhaM nirmalamakriyam // 155 // brahmA te svataH siddha, sarvakALe prApta thayela, zuddha, nirmaLa ane niSkriya che; tethI upara darzAvelAM cAra karmaphaLa mAMhenA eke rUpa hevA te yogya nathI. 155 na cAsya kadhijanitetyAgamena niSidhyate / kAraNaM brahma tattasmAdbrahma notpAdyamiSyate // 156 // kArya krazcikavitA-A brahmane utpanna karanAra koI nathI, ema veda nA pADe che tethI brahma sarvanuM kAraNa kare che; mATe upara darzAvelA "utpAdya" karmaphaLarUpa e nathI. 156 mAptrApyayostu medazcedAtrA caapymvaapyte| AvRkvapamevaitaprahma nAthe karAra | 217 | meLavanAra ane meLavavA gya-e bheda hoya to ja meLavanAra meLavavA yogya vastune meLave che paNa brahma to meLavanAra svarUpa ja che, tethI e meLavavA gya-ANya phaLarUpe kadI hoI zake nahi. 157 1 utpanna thanAra-utpattine yogya-te utpAdaphaLa 2 prApta thanAra-pAmavA gya-meLavavA lAyaka-ApyaphaLa 3 saMskAra pAmanAra-saMsakArane yogya-saMskAryaphaLa 4 vikAra pAmanAra-vikArane megya-te vikAryaphaLa Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha malinasyaiva saMskAro darpaNAderiheSyate / dhyomavannityazuddhasya brahmaNo naiva saMskriyA // 158 / / kena duaina yujyeta vastu nirmalamakriyam / sadyogAdAgataM doSaM saMskAro vinivartayet // 159 // nirguNamya guNAdhAnamapi naivopapadyate / kevalo nirgaNazceti nairguNyaM zrUyate yataH // 16 // darpaNa vagere melI vastu hoya tene ja saMskAra (saphAI vagere) karavo paDe che; paraMtu brahma te AkAzanI peThe nitya zuddha ja che, tethI tene saMrakAra hoya ja nahi. je vastu nirmaLa ane niSkiya che, te kaI duSTa vastu sAthe saMbaMdha pAme, ke jenA saMbaMdhathI prApta thayelA deSane saMskAra dUra kare ? (duSTa vastunA saMbaMdhathI lAgelA deza dura karavA mATe ja saMskAranI jarUra rahe che; brahmAne te kaI vastune sabaMdha ja nathI. tethI tene vaLI saMskAra kevo? vaLI je vastu nirguNa che, temAM guNonuM sthApana paNa dhaTatuM nathI; kAraNa ke zrati kahe che, ke "jevo niyama paramAtmA eka ja ane nirguNa che" ema brahmane nirguNa kahela che. (A kAraNathI brahma sarakArya karmaphaLarUpa hoI zake nahi.) 158-160 sAvaravasya kSIrAdevastunaH pariNAminaH / yena kena vikAritvaM syAno niSkarmavastunaH // 16 // niSkalaM niSkriya zAntaM niravadyaM niraMjanam / ityeva vastunastatvaM zrutiyuktivyavasthitam // 162 !! tema ja dUdha vagere je vastu avayavALI ane pariNAma dharmavALI che, te ja bIjI kaI vastuthI vikAra pAmanArI thaI zake; paNa brahma te niSkarma vastu-kriyAzUnya che, tethI tenAmAM vikArIpaNuM heI zake nahi. veda paNa kahe che-ni nikri zanAvadya niraMganamU-brahma avayave rahita, kriyAzUnya, zAMta, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa hu nirdoSa ane nile pa che. '(tethI e vikArya karma phaLarUpa paNa na ja hAya.) A rIte brahmarUpa vastunu yathArtha svarUpa zruti ane yuktithI cAkkasa thayelu che. 161,162 tasmAna karmasAdhyatvaM brahmaNo'sti kutazcana / karmasAdhyaM tvanityaM hi brahma nityaM sanAtanam // 163 // mATe brahma kAI paNa rIte ka sAdhya(phaLa)rUpa nathI; vaLI je kramasAdhya hAya, te tA anitya hAya che, ane brahma tA nitya ane sanAtana che. 163 dehAdiH kSIyate loko yathaivaM karmaNA citaH / tathaivAmuSmiko loko saMcitaH puNyakarmaNA // 164 // kRtakatvamanityatve heturjAgarti sarvadA / tasmAdanitye svargA paMDitaH ko nu muhyati // 165 // vaLI karmathI meLavelA A dehAdi lAka jema nAza pAme che, tema puNyaka thI meLavelA svargADhi paraleAka paNa nAza ja pAme che, vaLI anityapaNAmAM sarvakALe kRtrimatA kAraNarUpa hoya che; tethI svargAdi anitya karma kuLamAM kayA buddhimAna puruSa mAha pAme ? 164,165 jagaddhetostu nityatvaM sarveSAmapi saMgatam / jagaddhetutvamasyaiva vAvadIti zrutirmuhuH // 166 // jagatanuM kAraNa (brahma) tA nitya che, ema sa matavAdIAe mAnyu che; ane jagatanuM kAraNu kevaLa brahma ja che, ema vAravAra zruti kahe che. 166 aitadAtmyamidaM sarve tatvatyamiti ca zrutiH / asyaiva nityatAM brUte jagaddhetoH sataH sphuTam // 167 // 'aitadAtmyam idaM sarvam- -A sarva jagata brahmarUpa che. ' 'tat satyam e brahma satya che '-ema zruti brahmane ja nitya, jagatanuM kAraNa ane satya spaSTa kahe che. 167 sa. sA. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 5 meM karmaNA na prajayA dhaneneti svayaM shrutiH| parmaNo mokSahetutvaM sAkSAdeva niSedhati // 168 // vaLI "Aujna prakathA -karmathI, prajAthI ke dhanathI mikSa maLatuM nathI" ema veda pote karmane mekSanA kAraNa tarIke sApha nA pADe che. 168 gamhmavattApUrvamumaLo tAjodharfjA kaivalyaM puruSasya sidhyati parabrahmAtmatAlakSaNam / meM snAnarapi kIrtanairapi japanoM kRcchrcaaNdraaynnai| noM vApyadhvarayakSadAnanigamainoM maMtrataMtrairapi // 169 // jIva ane brahmanA vicArapUrvaka e bannenI ekatAnuM jJAna thayA vinA puruSane mokSa thato ja nathI; kema ke mokSanuM lakSaNa ja e che, ke kevaLa parabrahma svarUpa ja mA che, ema samajavuM. Ave mokSa Ana, kIrtana, japakRSkR-cAMdrAyaNa Adi vrata vAva-kUvo baMdhAvavA, yajJa-yAga karavA, dAna devAM, zAstra bhaNavA ke maMtra taMtra sAdhavA vagerethI kadI paNa thatuM nathI, 1999 zAnAdeva tu kaivalyamiti zrutyA nigadyate / zAnasya muktihetutvamanyayAvRttipUrvakam / / 170 // veda paNa "nava tu pai30-~-jJAnathI ja mikSa 13 che" ema jJAnane ja muktinuM kAraNa kahe che, ane te sivAyanA bIjA sAdhanAnI nA pADe che. 170 vikino viraktasya brahmanityatvavedinaH / tandrAvecchoranitthArthe tatsAmanye kuto'ratiH // 171 // pradhAne nitya jANanAro vivekI, vairAgyavAna ane brahmabhAvane ja je ira blo hoya tevo puru, (svargAdi anadya padArthamAM ane tenI sAmagrIomAM kema AnaMda pAme ? (na ja pAme. 171 tamAnitya dvAra dharalena rohita | nityaM naimittikaM vApi sarve karma sasAdhanam // 172 / / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha mumukSuNA parityAjyaM brahmabhAvamabhIpsunA / mumukSorapi karmAstu zravaNaM cApi sAdhanam // 173 // hastavavayametasya svakArya sAdhayiSyati / yathA viz2ubhate dIpo RjUkaraNakarmaNA // 174 // tathA zravaNajo bodhaH puMso vihitkrmnnaa| ataH sApekSitaM jJAnamathavApi samuzcayam // 175 // mokSasya sAdhanamiti vadanti brhmvaadinH| mumukSoyujyate tyAgaH kathaM vihitakarmaNaH // 176 // iti zaMkA na kartavyA mUDhavatpaNDitottamaiH / karmaNaH phalamanyattu zravaNasya phalaM pRthak // 177 // bailakSaNyaM ca sAmagyozcobhayatrAdhikAriNoH / kAmI karmaNyadhikRto niSkAmI zravaNe .mataH // 178 // mATe mokSa ane brahmabhAvane IcchatA puruSe svargAdi anitya padArthonAM sAdhanarUpe kahelAM nityanaimittika Adi sarva karmone teonAM sAdhana sAthe tyAga ja kare. mAtra zravaNarUpa karma ane tenuM sAdhana mumukSune upayogI che, mATe te bhale rahe; kAraNa ke be hAthanI peThe te mumukSune potAnuM kArya siddha karI Apaze. jema dI (tene) sIdhe karavArUpa karmathI vadhAre prakAze che. tema zravaNathI utpanna thatuM puruSanuM jJAna, (zravaNarUpa) vedokta kamathI vadhAre prakAze che. A kAraNathI ja brahmavAdIo kahe che, ke jJAna e sApekSita che; (eTale zravaNAdi karmonI jarUra rAkhe ja che) athavA jJAna ane zravaNAdi karma-e bannene samuccaya (sAthe hovuM) mokSanuM sAdhana che. ahIM uttama paMDiteo mUDha lokonI peThe AvI zaMkA na karavI, ke vedokta nitya-naimittikAdi karmone mumukSue tyAga kara kema ghaTe ? (A zaMkAnuM samAdhAna A pramANe che, ke) nityanaimittikAdi karmonuM phaLa judu che ane zravaNanuM phaLa juduM che. e bannenI sAmagrI judI che ane adhi Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha kArI paNa judA che. kAmanAvALo puruSa-nitya naimittikAdi karmone adhikArI che ane niSkAma puruSa zravaNadine adhikArI che. 172-178 arthI samartha ityAdi lakSaNaM karmiNo matam / parIkSya lokAnityAdi lakSaNaM mokSakArikSaNaH // 179 // atha sarya -nitya-naimittikAdi kAmya karmone adhikArI, te te karmonI IrachAvALo ane samartha he jaIe" ema vedamAM sakAma karmaniSanuM lakSaNa kahyuM che; ane "pI hovAnuM - lekenI parIkSA karIne zravaNadi karanAre" ema mekSane IcchanAra niSkAmanuM lakSaNa kahyuM che. 179 mokSAdhikArI saMnyAsI gRhasthaH kila karmaNi / karmaNaH sAdhana bhAryAtruknuvAdiparigrahaH // 180 // naivAnyasAdhanApekSA zuzrUSostu guruM vinaa| uparyuparyahaMkAro vardhate karmaNA bhRzam // 181 // mahaMkArasya vicchittiH zravaNena pratikSaNam / pravartaka karmazAstraM hAnazAstraM nivartakam // 182 // vaLI mokSane adhikArI saMnyAsI che ane karmane adhikArI gRhastha ja che; tema ja karmanuM sAghana strI, su, sarca vagere jarUrI che; paraMtu zravaNa karavA irachatA mumukSune te guru vinA bIjA koI sAdhananI jarUra nathI; karmathI te ahaMkAra uparAuparI ghaNe ja vadhye jAya che ane zravaNathI te pratikSaNa ahaMkArane nAza thato jAya che; karma darzAvanAruM zAstra pravRtti mArge laI jAya che ane jJAnazAstra te nivRttimArge dore che. 180-182 ityAdivaparItyaM tatvAdhane cAdhikAriNoH / - dAvo: grugvekSA viSayane tArA II 28rU II khaamgryoshcoNbhyostdubhytraadhikaarinnoH| aba nayati vijJAnamadhaH prAyayati kriyA // 184 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha kathamanyonyasApekSA kathaM vApi smuccyH| yathAgnestRNakUTasya tejasastimirasya ca // 185 // .. sahayogo na ghaTate tathaiva zAnakarmaNoH / kimupakuryAjJAnasya karma svapratiyoginaH // yasya saMnidhimAtreNa svayaM na sphUrtimRcchati // 18 // karmanAM sAdhanAmAM tathA jJAnanAM sAdhanomAM tema ja karmanA adhikArImAM tathA jJAnanA adhikArImAM viparItatA rahelI che; ane e bannenI sAmagrIne tathA adhikArIone keI kALe ekabIjAnI jarUra paDatI nathI; vaLI uttama prakAranuM jJAna sarvotkRSTa brAne pamADe che ane karma enAthI nIcenI gatiomAM laI jAya che, tethI e banene ekabIjAnI jarUra kevI rIte hoya? athavA jema agni ane ghAsanI gaMjI sAthe rahI zake nahi ane teja tathA aMdhakArane sahaga kadI hoya ja nahi, tema jJAna ane karmane paNa sahayoga athavA ekaThA rahevuM kadI heya ja nahi. karma jJAnanuM virodhI che, tethI e karma, jJAnane upakAra zuM kare ? (na ja kare,) je karmanA mAtra samIpapaNAthI paNa pate jJAna vikAsa pAmatuM nathI. 183-186 koTIMdhanAdrijvalito'pi vahnirarkasya nArItyupakartumISat / yathA tathA karmasahasrakoTinisya kiM nu svayameva lIyate // 187 // karoDe lAkaDAnA moTA DhagalAthI agni saLagAvyo hoya, tepaNa e sUryane upakAra karavA lagAre yogya nathI; te ja pramANe hajAra ke kareDe prakAranuM karma, jJAnane upakAra karavA lagAra paNa yogya nathI; UlaTuM jJAnanI AgaLa karma pate ja nAza pAme che. 187 ekakazriyau hastau karmaNyadhikRtAvubhau / sahayogastayoryukto na tathA jJAnakarmaNoH // 188 / / be hAtha eka ja kartAnA AzrayavALA che, chatAM jema judAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savatAMta-siddhAMta-sAsaMgraha judAM karmanA adhikArI che, te ja pramANe jJAna ane karmane saharoga kadI yogya nathI. 188 kA kartumakartuM vApyanyathA karma zakyata / na tathA vastuno jJAnaM kartRtaMtraM kadAcana // 189 // kamane te tene karanAre karavAne, nahi karavAne ke viparIta karavAne samartha che; paraMtu e pramANe kaI vastunuM jJAna kartAne adhIna kadI hetuM nathI. (arthAta karma kartAne adhIna che, tyAre jJAna kartAne adhIna nathI.) 189 yathA vastu tathA sAnaM pramANena vijaayte| nApekSate ca yatkiMcitkarma vA yuktikauzalam // 190 // je vastu jevA svarUpamAM che tevA svarUpamAM tenuM jJAna, (vedarUpa) pramANa dvArA thaI zake che, eTale jJAnane kaI karmanI ke yuktinI kuzaLatAnI lezamAtra jarUra nathI. 190 zAnasya vastutaMtratve saMzayAdhudayaH katham / mato na vAstavaM zAnamiti no zaMkyatAM budhaiH // 191 // pramANAsoSThavavRtaM saMzayAdi na vAstavam / zrutipramANasuSThutke zAnaM bhavati vAstavam // 192 // jJAna je vastune ja adhIna hoya, te (e vastunA saMbaMdhamAM jJAna karanAra kartAne) saMzaya vagere kema thAya che? mATe jJAna vastune adhIna nathI. (paNa karmanI peThe kartAne ja adhIna che.)" AvI zaMkA vidvAnee na karavI. kAraNa ke pramANanI uttamatA na hoya to ja tene lIdhe saMzaya vagere thAya che; eTale saMzaya vagerene tathA vastune kaMI saMbaMdha ja nathI. vedarUpI uttama pramANa je hayAta che, te vastunuM jJAna thAya ja che. (mATe jJAna vastune adhIna che, kartAne adhIna nathI.) 191, 1992 vastu tAvatparaM brahma nityaM satye dhruvaM vibhu| zrutipramANe tajjJAnaM syAdeva nirapekSakam / / 193 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha vastu paNa (bIjI kaI samajavAnI nathI, paraMtu) nitya, satya, avikArI, avinAzI ane vyApaka parabrahma ja samajavI; ane vedarUpa pramANa hayAta ja che, tethI koInI paNa jarUra vinA tenuM jJAna thaI zake che. 193 rUpajJAnaM yathA samyagdRSTau satyAM bhavettathA / * zrutipramANe satyeva zAnaM bhavati vAstavam / / 194 // jema AMkha sArI hoya te ja rUpanuM jJAna thaI zake che, tema vedarUpa (uttama) pramANa hoya te ja (brahmarUpa) vastunuM jJAna thaI zake che. 194 na karma yatkiAcadapekSate hi rUpopalaMgyau puruSasya ckssuH| zAnaM tathaiva zravaNAdijanya vastuprakAze nirapekSameva // 195 // jema manuSyanI AMkhane rUpa jANavAmAM (khAsa kaMI karma ke kriyAnI jarUra rahetI nathI, tema zravaNAdithI utpanna thayelA jJAnane brahmarUpa varatunA prakAzamAM koI paNa kamanI jarUra che ja nahi. kartRtaMtraM bhavetkarma karmataMtraM shubhaashubhm| pramANataMtra vijJAnaM mAyAtaMtramidaM jagat // 196 // kama kartAne adhIna che, zubha-azubha phaLa karmane adhIna che, uttama anubhavajJAna (vedarU5) pramANane adhIna che ane A jagata mAyAne adhIna che. 196 vidyAM cAvidyAM ceti sahoktiriyamupakRtA sdbhiH| satkarmopAsanayorna tvAtmajJAnakarmaNoH kApi / / 197 // "vighAM jAviyAM ra" (e IzopaniSadanA AdhAre) sat - puruSa vidyA tathA avidyAne ekIsAthe upAsavAnuM kahI paraspara upakAraka athavA sahAyaka jaNAve che; paraMtu tyAM "avidyA" zabdathI satkarma ane "vidyA" zabdathI upAsanA samajavAnI che, paNa "vivA" eTale AtmajJAna ane "avidyA" eTale karma ema Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R sarvavidAMta-siddhAMta-sArasaMgraha samajI AtmajJAna tathA karmane paraspara upakAraka athavA sahAyaka kadI mAnavAmAM nathI. 197 nityAnityapadArthabodharahito yacobhayatra nagAdharthAnAmanubhUtilamahadayo nivinnnndhuddhirjnH|| tasyaivAsya jaDasya karma vihitaM zrutyA virajyAbhito mokSecchorna vidhIyate tu paramAnaMdArthino dhImataH // 198 // je manuSyanI buddhi AtmajJAnathI kaMTALI hoya, jene nitya ke anitya padArthanuM jJAna na hoya ane A leka tathA paraloka baMnenA puSpamALA Adi legya padArthone anubhava karavA jenuM hadaya lAgyuM rahetuM hoya, tevA jaDa( ajJAnI. )ne mATe ja vede (yajJayAgAdi ane nityanamittikAdi) karmo karavAnI AjJA karelI che; paraMtu je puruSa cAre bAjuthI vairAgya pAmI kevaLa mokSane ja IcchatA hoya ane paramAnaMdane ja athI heya, tevA buddhimAna puruSa mATe vede karmo karavAnI AjJA karI nathI. 198 momecchayA yadahareva virajyate'sau nyAkhastadaiva vihito viduSo mumukssoH|| zrutyA tayaiva parayA ca tataH sudhIbhiH prAmANiko'yamiti cetasi nidhitvyH||199|| vidvAna mumukSu, mekSanI IrachAthI je divase vairAgya pAme, te ja divase teNe saMnyAsa laI levo, ema veda AjJA kare che; ane e ja uttama vedavacananA AdhAre mahAbuddhimAna puruSo A saMnyAsane ja prAmANika tarIke manamAM cokakasa mAna. khAparokSasya vedAdeH sAdhanatvaM niSedhati / .nAhaM vedairna tapasetyAdinA bhagavAnapi // 200 : 'yavAva vinA tava ghanata-je diva> divase saMnyAsa le" A vedavAkaya upara ahIM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sAsa graha bhagavAna zrIkRSNe paNa ( bhagavadgItAmAM ) ' nAduM veTarna sapanA huM vedo ke tapa vagerethI prApta thatA nathI' ema kahIne AtmAnA aparAkSa anubhavamAM veda Adine sAdhana tarIke gaNavAnI nA pADe che. ( arthAt AtmAnA pratyakSa anubhava karavAne jJAna ja sAdhana che, veDhAkta karma vagere sAdhana nathI.) 200 pravRttikA nivRttizca dve ete zrutigocare / pravRttyA badhyate jaMturnivRttyA tu vimucyate // 201 // vedamAM e mArga che: (1) pravRtti ane(2)nivRtti. temAM pravRttithI manuSya adhAya che ane nivRttithI mukti pAme che. 201 yatra svabaMdho'bhimato mUDhasyApi kacittataH / nivRtti rmasaMnyAsaH poo mokSajAiimaH // 202 // mUDha hoya tene paNa pAte kyAMya baMdhAya, e gamatuM nathI; mATe mAkSanI IcchA rAkhanAre kamanA tyAga karavArUpa nivRtti ja svIkAravI joIe. 202 na zAmakarmaNoryasmAtsahayogastu yujyate / tasmAttyAjyaM prayatnena karma jJAnecchunA dhruvam // 203 // jJAna ane kramanA sahayAga ghaTatA ja nathI, mATe jJAnanI IcchA rAkhanAre prayatnapUrvaka kamanA avazya tyAga karavA. 203 iSTasAdhanatAbuddhayA gRhItasthApi vastunaH / vijJAya phalgutAM pazcAtkaH punastatpratIkSate // 204 // DhAI vastune peAtAnuM icchita sAdhavA sAdhana tarIke svIkArI paraMtu pAchaLathI e vastu sAra vinAnI jaNAya, tA enI N kare ? ( eTale jJAna mATe krama upayeAgI nathI, ema `DavuM joIe.)204 * paramaNaM pUrvadRSTavRttibhyaH / preti ca vRttyA dvirUpatAM dhatte // 205 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasa graha uparati" zabdano artha e che, ke pUrva anubhavelI viSayAkAra vRttiothI aTakavuM-pAchA pharavuM. A artha e vRttine lIdhe ja mukhya ane gauNu-evA be prakAra che. 205 vRttedRzyaparityAgo mukhyArtha iti kthyte| gauNArthaH karmasaMnyAsaH zruteraMgatayA mataH // 206 // mAnasika vRtti dazya padArthone tyAga karI de, e "uparatine mukhya artha che; ane karmono tyAga karI de, te gauNa artha che. A karmatyAgamAM zravaNane tenA aMga tarIke mAnyuM che. (arthAta badhAM karmo tyajavA lAyaka che, paraMtu zravaNarUpa karma kadI tajavA gya nathI. 206 puMsaH pradhAnasiddhyarthamaMgasyAzrayaNaM dhruvam / kartavyamaMgahInaM cetpradhAnaM naiva sidhyati // 207 // harakoI puruSe, mukhya vastu siddha karavA mATe tenA aMgane Azraya te karavo ja joIe; aMga vinA mukhya sAdhya siddha thatuM ja nathI. 207 saMnyasetsuviraktaH 'sannidhAmutrArthataH sukhAt / aviraktasya saMnyAso niSphalo'yAjyayAgavat // 208 // sArI rIte vairAgya pAmelAM puruSe, A loka ne paralokanA viSayanuM sukha tyajI devuM. (AnuM nAma ja sAce saMnyAsa che.) paraMtu jene vairAgya tha na hoya ane(upalaka) saMnyAsa lIdhe heya te te (kevaLa) niSphaLa che-jema yajJanA adhikArI pAse yajJa karAvyuM hoya te te niSphaLa ja che. 208 saMnyakhya tu yatiH kuryAna pUrvaviSayasmRtim / to tAM tatsamaraNe tasya jugupsA jAyate ytH||209|| saMnyAsa lIdhA pachI saMnyAsIe pUrvanA te te (anubhavela) viSayAnuM smaraNa (paNa) karavuM na joIe; kema ke enuM je maraNa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sarva vedAMta-siddhAMta sArasa braha kare, tA (sanyAsathI bhraSTa thAya che ane leAkAmAM) tenI paNa nidA thAya che. 209 zraddhA guruvedAntavAkyeSu buddhiryA nizcaya / tmikA / satyamityeva sA zraddhA nidAnaM muktisiddhaye // 210 // guru ane vedAMtanAM vAmyA upara A satya ja che' AvI nizcayavALI buddhi, e zraddhA kahevAya che. A zraddhA muktinI siddhimAM prathama kAraNa che. 210 zraddhAvatAmeva satAM pumarthaH samIritaH sidhyati netareSAm / uktaM susUkSmaM paramArthatattvaM zraddhatsva somyeti ca vakti vedaH // 211 // zraddhAvALA satpuruSAnA ja harakeAI puruSArtha siddha thAya che, ema kahevAya che; khIjA(zraddhA rahita )nA koI puruSArtha siddha thatA nathI. A abhiprAyathI veda paNa kahe che, ke ' huM saumya ! tane upadezelA ati sUkSma paramAtattva upara tuM zraddhA rAkha. " 211 ( zraddhAvihInasya tu na pravRttiH pravRttizUnyasya na sAdhyasiddhiH / azraddhayaivAbhihatAzca sarve majjanti saMtA mahAlamudre // 222 // zraddhA vinAnA mANasa pravRtti karatA nathI ane pravRtti nahi karanAranAM kAI sAdhyanI siddhi thatI nathI; azraddhAne lIdhe ja badhA nAza pAme che ane sa`sArarUpa mATA samudramAM DUbe che. 212 deve ca vede ca gurau ca maMtre tIrthe mahAtmanyapi bheSaje ca / zraddhA bhavatyasya yathA yathAntastathA tathA siddhirudeti puMsAm // 293 // deva, veda, guru, maMtra, tI, keAI mahAtmA ane davA upara manamAM jevI jenI zraddhA haiAya che, te pramANe ja manuSyone phaLasiddhi prakaTe che. (arthAt jevI zraddhA tevA ja lAbha.) 213 mastItyevopalabdhavyaM vastusadbhAvanizcayAt / sadbhAvanizvayastatra zraddhayA zAstrasiddhayA // 214 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha (paramAtmArUpa) vastu che ja, A sadabhAvayukta nizcaya je hoya che, to ja e vastu maLI zake che ane zAstro dvArA siddha thayelI zraddhAne lIdhe ja e sabhAvayukta nizcaya thAya che. 214 tasmAcchraddhA susaMpAdyA guruvedAntavAkyayoH! mumukSoH zradhAnasya phalaM sidhyati nAnyathA // 215 // mATe guru ane vedAMtanAM vAkaya upara sArI rIte zraddhA meLavavI joIe; kema ke mumukSu je zraddhALu hoya che, te ja phaLa siddha thAya che; nahi te phaLa siddha thatuM nathI. 215 yathArthavAditA puMsAM zraddhAjananakAraNam / vedasyezvaravAzyatvAdyathArthatve na sNshyH||216|| jevuM hoya tevuM satya bolavuM, e manuSyane zraddhA thavAmAM kAraNa bane che. veda IzvaranAM vacana che, tethI e satya hoya emAM saMzaya nathI. 216 muktasyezvararUpatvAdgurorvAgapi taadRshii| tasmAttadvAkyayoH zraddhA satAM sidhyati dhImatAm // 217 // mukta puruSa IzvarasvarUpa che, tethI evA gurunI vANI paNa evI ja satya hoya che; AthI buddhimAna sajajanene veda ane gurunAM vacana upara zraddhA thAya che. 217 samAdhAna zrutyuktArthAvagAhAya viduSA jJeyavastuni / cittasya samyagAdhAnaM samAdhAnamitIryate // 218 // vedamAM kahelA arthane jANavA mATe vidvAna puruSa zeya varatumAM citta sArI peThe sthApe, e "samAdhAna" kahevAya che. 218 cittasya khAdhyakaparatvameva pumarthasiddheniyamena kAraNam / naivAnyathA sidhyati sAdhyamISanmanApramAde viphalaH prayatnaH // 219 // citta kevaLa sAdhyamAM ja tatpara bane, e ja harakoI puruSArtha Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha siddha thavAmAM ekkasa kAraNa che; bIjA prakAre sAdhya siddha thatuM. nathI; eTale manane je jarA paNa pramAda thAya, te prayatna niSphaLa thAya che. 219 cittaM ca dRSTiM karaNaM tathAnyadekatra babhrAti hi lakSyamettA / kicitpramAde sati lakSyametturbANaprayogo viphalo yathA tathA // 220 // siddhezcittasamAdhAnamasAdhAraNakAraNam / yatastato mumukSaNAM bhavitavyaM sadAmunA // 221 // nizAna bhedanAro puruSa citta, daSTi, idriya ane tenA vyApArane je eka ja nizAnamAM ekAgra kare, te ja nizAna bhedI zake che; paraMtu e nizAnabAjane thaDe paNa pramAda thaI jAya te tenA bANane prayoga jema niSphaLa thAya che, te ja pramANe cittanuM samAdhAna (ekAgrapaNuM) sAdhyanI siddhimAM asAdhAraNa (mukhya) kAraNa che. mATe mumukSuomAM A "samAdhAna sadAkALa hevuM joIe. 220,221 matyaMtatIvavairAgyaM phalalipsA mhttraa| tadetadubhayaM vidyAtsamAdhAnasya kAraNam // 222 // atyaMta tIvra vairAgya ane phaLa meLavavAnI moTAmAM moTI IcchA-A bannene (paNa) samAdhAnanAM kAraNa jANavAM. 222 bahiraMgaM zrutiH prAha brahmacaryAdimuktaye / mASimeravaMtA vidhAra mA rararU aMtaraMgaM hi blvdvhirNgaadhtsttH| zamAdiSaTakaM jijJAsoravazyaM bhAvyamAMtaram // 224 // zrati kahe che, ke mukti mATe brahmacarya vagere bahAranAM aMge che ane (upara kahelA) zama Adi cha aMdaranAM aMgo che. paMDita paNa kahe che, ke bahiraMga (bahAranAM aMge) karatAM aMtaraMga (aMdaranAM aMge) ja vadhAre baLavAna che, mATe jijJAsumAM zama Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha Adi cha aMdaranAM aMge avazya hovAM joIe. 223,224 aMtaraMgavihInasya kRtshrvnnkottyH| na phalanti yathA yoddhrdhiirsyaastrsNpdH||225|| yuddha karanAra laDavaiye je dhIrajavinAne heya, te tenI pAse hathiyAre ghaNAM hovA chatAM nakAmAM ja che; tema mumukSu, karoDo prakAranAM zravaNAdi karyA kare; paraMtu tenAmAM upara jaNAvelAM aMdaranAM aMge na hoya, te e zravaNAdi saphaLa thatAM nathI. 225 mumukSutA brahmAtmaikatvavijJAnAdhadvidvAnmoktumicchati / saMsArapAzabaMdhaM tanmumukSutvaM nigadyate // 226 // vidvAna puruSa "brahma ane AtmA eka che" evA anubhavajJAnathI saMsArarUpa pAzanuM baMdhana choDI nAkhavA Iche, e mumukSutva" kahevAya che. 226 sAdhanAnAM tu sarveSAM mumukSA mUlakAraNam / anicchorapravRttasya ka zrutiH ka nu tatphalam // 227 // A mumukSA sarva, sAdhanAnuM mULa kAraNa che; kAraNa ke mokSa mATe jene IcchA ja na hoya ane te dvArA je pravRtti ja na kare, tene mATe zruti-zravaNa kayAM che? ane tenuM phaLa paNa kyAM che? 227 tiivmdhymmNdaatimNdmedaashcturvidhaa| mumukSA tatprakAro'pi kIrtyate zrUyatAM budhaiH // 228 // tIvra, madhyama, maMda ane atimaMda-Ama cAra prakAranI mumukSA che, e prakAre paNa kahIe chIe; vidvAne! sAMbhaLaje 228 tApaisibhinityamanekarUpaiH, saMtapyamAnaH kssubhitaaNtraatmaa| parigrahaM sarvamanarthabuddhayA, jahAti sA tIvratarA mumukSA // 229 // aneka svarUpavALA traNa tApathI nitya saMtApa pAmate ane Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta- siddhAMta-sArasa graha tethI jeno aMtarAtmA gabharAI gayo hoya e manuSya, sarva parigrahane anarthabuddhithI tyAga karI de, e tenI ati tIvra mumukSA che. 229 tApatrayaM tIvramavekSya vastu dRSTvA kalatraM tanayAnvihAtum / madhye duyorDolanamAtmano yatsaiSA matA mAdhyamikI mumukSA // 230 // * traNa tApane tIvra joIne strI, putra Adi vastu tyajI devA mATe e bannenI vacce AtmAe je DolyA karavuM, te madhyama mumukSA mAnI che. 230 * mokSasya kAlo'sti kimadya me tvarA bhuktvaiva bhogaankRtsrvkaaryH| muktyai yatiSye'hamatheti buddhireSaiva maMdA kathitA mumukSA // 231 // mokSa mATe hajI vAra che; hamaNAM mAre utAvaLa zI che? bhAga bhogavI badhAM kAryo karyA pachI mukti mATe huM yatna karIza" evI je buddhi te maMda mumukSA kahevAya che. 231 mArge prayAturmaNilAbhavanme lameta mokSo yadi tahi dhnyH| ityAzayA mUDhadhiyAM matiryA saiSAtimandAbhimatA mumukSA // 232 // mAge janArane jema maNi maLI Ave, tema mane mokSa maLe te kevuM sAruM!" evI AzAmAM mUDhamati lokonI buddhi je bhamyA karatI hoya, te "atimaMda mumukSA' gaNAya che. 232 janmAnekasahasreSu tapasA''rAdhitezvaraH / tena niHzeSaniqhtahRdayasthitakalmaSaH // 233 // zAstravidvaNadoSako bhogyamAne viniHspRhH| nityAnityapadArthako muktikAmo dRddhvrtH||234|| . niSTatamagninA pAtramudvAsya tvarayA yathA / jahAti gehaM tadvacca tIvramokSecchayA dvija // 235 // aneka hajAre jamomAM tapa karIne jeNe Izvarane ArAdhyA hAya, te dvArA hRdayamAM rahelAM badhAM pApe jenAM bevAI gayAM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - savavedAMta-siddhAMtasArasaMgraha hAya, zAstra jANato hoya, guNadeSa samajate hoya, dareka bhogya padArtho para jene spRhA rahI na hoya, nitya-anitya padArtha samajato haya, mukti IcchatA hoya, ane tratAmAM daDha hAya e brAhmaNa, kSatriya ke vaizya agnithI atyaMta tapelA vAsaNane jeTalI jhaDapathI tyajI de, eTalI ja tIvra mumukSutAthI gharane choDI de che. 233-235 sa eva sadhastarati saMsRtiM gurvanugrahAt / yastu tIvamumukSuH syAtsa jIvanneva mucyate // 236 // janmAntare madhyamastu tadanyastu yugaantre| caturthaH kalpakoTyAM vA naiva baMdhAdvimucyate // 237 // e puruSa ja gurunI kRpAthI tatkALa saMsAra tare che; ane je e tIvra mumukSu hoya che, te jIvatAM ja mukta thAya che; paraMtu madhyama mumukSAvALo kaI bIjA janmamAM ane maMda mumukSAvALA bIjA koI yugamAM mukta thAya che; paNa cotho atimaMda mumukSAvALe te karoDo kamAM ya saMsArarU5 baMdhanathI chUTato nathI. 236,237 nRjanma jaMtoratidurlabhaM vidustato'pi puMstvaM ca tato vivekaH / lamvA tadetattritayaM mahAtmA yateta muktyai sahasA viraktaH // 238 // vidvAne kahe che ke, "manuSya janma ati durlabha che, temAM paNa puruSa thavuM durlabha che, ane temAM paNa viveka thavo atizaya durlabha che. jeNe A traNe vastu meLavI hoya te mahAna AtmA che; ane teNe tarata ja vairAgya pAmI mukti mATe prayatna karavo joIe. 238 mitravipurNa zani kariA martyatvaM puruSatvaM ca vivekazva na labhyate // 239 // putra, mitra, strI, AdinuM sukha te dareka janmamAM maLe che; paraMtu manuSyapaNuM, puruSapaNuM ane viveka (manuSyajanma sivAya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavidAMta-siddhAMta-sArasaMgraha bIjA keI janmamAM) maLatAM nathI. 239 labdhvA sudurlabhataraM narajanma jaMtu- .. ttatrA kAma karavAnA saMprApya caihikasukhAbhirato yadi syAd dhiktasya janma kumateH puruSAdhamasya // 240 // ati durlabha karatAM paNa atizaya durlabha manuSya janma maLyo hoya, temAM paNa vaLI puruSapaNuM prApta thayuM hoya, ane temAM paNa sArA-narasApaNAne viveka maLyo hoya, chatAM A lokanAM ja sukhamAM je racyopacyo rahe che, te kumati adhama puruSanA janmane dhikkAra he ! 240 khAdate modate nityaM zunakaH sUkaraH khrH| teSAmeSAM vizeSaH ko vRttiryeSAM tu teH samA // 241 // kUtarAM, bhUMDa ane gadheDAM paNa hamezAM khAya che ane AnaMt pAme che, mATe jemanI vRtti temanA jevI hoya, temanAmAM ane manuSyamAM pharaka zuM? 241 yAvannAzrayate rogo yAvannAkramate jraa| yAvanna dhIviparyeti yAvanmRtyuM na pazyati // 242 // tAvadeva naraH svasthaH saargrhnnttprH| . vivekI prayatetAzu bhavabaMdhavimuktaye // 243 // jyAM sudhI kaI roga na thAya, ghaDapaNa dabAvI na de, buddhi bagaDe nahi ane mRtyune jue nahi, tyAM sudhI ja manuSya svastha ane sAra grahaNa karavAmAM tatpara rahe che. mATe vivekIe tarata ja saMsArabaMdhanathI chUTI javA prayatna kara. 242,243 devarSipitRmartyarNabaMdhamuktAstu kottishH| .. bhavabaMdhavimuktastu yaH kazcidrahmavittamaH // 244 // deva, RSio, pitRo ane manuSyanAM RNa(karaja)rUpI sI, Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMta-siddhAMta-sArasaMgraha baMdhanathI mukta thayelA to karoDo maLe che, paraMtu saMsArarUpa baMdhanathI mukta thayelo to kaIka ja uttama brahmavettA puruSa bhAgya maLe che. 244 caMtana javA phri varSiya tadaMtavaidhamuktyarthe kriyatAM kRtibhiH kRtiH // 24 // manuSya (kAma-krodhAdi) aMdaranAM baMdhanathI baMdhAyelo che; tenAM bahAranAM baMdhane (kadAca) chUTI jAya, te tethI zuM phaLa che? (kaMI ja nahi.) mATe vidvAnoe aMdaranAM baMdhanethI chUTI javA prayatna karavo joIe. 245 kRtiparyavasAnaiva matA tiivrmumukssutaa| anyA tu raMjanAmAtrA patra no dRzyate kRtiH / / 246 / / tIvra mumukSutA, kriyAmAM pariNamelI ja mAnI che. (sakriya ane AcaraNamAM UtarelI ja hovI joIe.) bAkInI te kevaLa (pitAne athavA bIjAone) khuzI karavA pUratI ja hoya che, jemAM kriyA eTale ke tene anusaratuM AcaraNa dekhAtuM nathI. 246 gehAdisarvamapahAya laghutvabuddhayA saukhyecchayA svapatinAnalamAvivikSoH / kAntAjanasya niyatA suraDhA tvarA yA saiSA phalAntagamane karaNaM mumukSoH // 247 // ghara vagere sarva padArtho (pitAnA pati vinAnA) tuccha che, AvI buddhithI pitAnA (marelA) patinI sAthe, sukhanI IcchAthI agnimAM praveza karavA Icchato (satI) strInI jevI sudaDha ane cokkasAIvALI tAlAvelI ane kriyA, mumukSune (mekSarUpa) phaLanI prApti sudhI pahoMcI javA mATe sAdhana che. 247 nityAnityavivekazca dehakSaNikatAmatiH / - mRtyo vizca tApApa mumukSAvRddhikAraNam / / 248 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-sidvAMtasArasa graha nitya ane anitya padArthone viveka, deha kSaNika che evI buddhi, mRtyune bhaya ane (saMsArano tApa-A badhAM mumukSatA vadhavAnAM kAraNe che. 248 ziro vivekastvatyaMtaM vairAgyaM vpurucyte| zamAdayaH SaDaMgAni mokSecchA prANa iSyate // 249 / / IrazAMgasamAyuko jijJAsuryuktikovidaH / zUro mRtyu nihantyeva samyagjJAnAsinA dhruvam // 250 // (upara kahelAM cAra sAdhano paikI) "nityAnityaviveka nAmanuM paheluM sAdhana (mumukSunuM) mastaka gaNAya che; vairAgya zarIra kahevAya che; samAdi (SaTsapati) cha aMgo che, ane mokSanI IcchArUpa mumukSutA prANa kahevAya che. AvAM aMgovALe jijJAsu (mumukSu), je yuktikuzaLa ane zUre hoya, te uttama jJAnarUpI taravArathI cokkasa mRtyune nAza kare ja che. (eTale mokSane pAme ja che). 249,250 gurunuM zaraNa uktasAdhanasaMpannA jijJAsuryatirAtmanaH / jijJAsAyai guruM gacchetsamitpANinayojjvalaH // 251 // upara kahelAM sAdhavALA jijJAsue, niyamaniSTha banI AtmatattavanI jijJAsA mATe nItithI ujajavaLa banavuM ane pachI hAthamAM samidha laI gurune zaraNe javuM. 251 gurunAM lakSaNe jori iniNo thA gutta ramavA nirmamo nirahaMkAro nidvo niSparigrahaH // 252 // . manapekSaH zucirdakSaH krunnaamRtsaagrH| evaMlakSaNasaMpannaH sa gurugraamvittmH| upAsAcA prayatnena jijJAsoH svArthasiddhaye // 253 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha je zrotriya, brahmaniSTha, atizaya zAMta, samadaSTivALA, mamatA rahita, ahaMkAra vinAnA, sukha-duHkha, rAga-dveSa vagere jeDakAM vinAnA; parigraharahita, keInI darakAra vinAnA, pavitra, catura ane dayArUpa amRtanA sAgara hoya, te ja guru tarIke yogya che. mATe evAM lakSaNavALA ane brahmavettAomAM zreSTha gurunuM jijJAsue svArthanI siddhi mATe kALajIthI zaraNa levuM.252,253 janmAnekazataiH sadA''darayujA bhaktyA samArAdhito bhaktavaidikalakSaNena vidhinA saMtuSTa IzaH khayam / sAkSAcchrIgururUpametya kRpayA dRggocaraH sanprabhuH tatvaM sAdhu vibodhya tArayati tAnsaMsAraduHkhArNavAt / / 254 // vedamAM kahelAM lakSaNavALI ane sadA Adarayukta bhaktithI, bhaktoe aneka seMkaDo janmathI Izvarane barAbara ArAdhyA hoya, te e pote ja saMtuSTa thaI zrIgurunA svarUpe sAkSAt padhArI kRpAthI pratyakSa darzana de che; ane pachI e prabhu sArI rIte taravavastu samajAvI saMsAranAM duHkharUpa samudrathI bhaktone tAre che.254 bhavidyAhRdayagraMthivimozo'pi bhvedytH| tameva gururityAhurguruzabdArthavedinaH // 255 // "guNa" zabdanA arthane jANanArA vidvAne, ene ja "guru" kahe che, ke jenAthI avidyArUpa hadayanI gAMTha chUTI jAya. 255 ziva eva guruH sAkSAt gurureva zivaH svayam / ubhayoraMtaraM kiMcinna draSTavyaM mumukSubhiH // 256 // ziva ja guru che athavA guru pote ja sAkSAt ziva che. mumukSuoe ziva ane guru-e baMnemAM jarA paNa bheda na je. paMdhamuktaM brahmaniSThaM kRtakRtyaM bhjedgrum| yasya prasAdAtsaMsArasAgaro goSpadAyate // 257 // pite baMdhanathI chUTyA hoya ane brahmaniSTha hoya evA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 sarvAMta-siddhAMta -sArasa a kutA gurunI sevA karavI, ke jemanI kRpAthI sa MsArasAgara gAyanAM pagalAM jevA ( taravA sahelA) mane che. 257 zuzrUSayA sadA bhaktyA praNAmairvinayoktibhiH / prasannaM gurumAzvAdya prapuvyaM jJeyamAtmanaH // 258 // nityanI sevA, bhakti, praNAme ane vinayayukta vacanArthI ( prathama tA) gurune prasanna karavA; ane pachI temane zaraNe jaI peAtAne je jANavuM hoya, te A pramANe pRthva` :- 258 bhagavankaruNAsiMdho bhavasiMdhorbhavAMstariH 1 yamAzrityAzrameNaiva paraM pAraM gatA budhAH // 259 // janmAMtara kRtAnaMta puNya karmaphalodayaH / adya saMnihito yasmAttvatkRpApAtramasmyaham // 260 // saMprItimakSNorvadanaprasAdamAnaMdamaMtaHkaraNasya sdyaH / vilokanaM brahmavidaM tanoti chinatti mohaM sugatiM vyanakti // 269 // hutAzanAnAM zazinAminAnAmapyarbudaM vApi na yannihaMtum / zaknoti taduddhvAntamanaMtarmAtaraM hantyAtmavettA sakRdIkSaNena // 262 // duSpAre bhavasAgare janimRtidhyAdhyAdiduHkhotkaTe ghore putrakalatramitrabahulagrAhAkare bhIkare / kamoMttuMgataraMgabhaMganikarairAkRSyamANo muhuH yAtAyAtagatibhrameNa zaraNaM kiMcinna pazyAmyaham // 263 // kena vA puNyazeSeNa tava pAdAMbujadvayam / dRSTavAnasmi mAmArta mRtyostrAhi dayAdRzA // 264 // he bhagavan ! he kalyANasAgara ! Apa sa`sArasamudramAM naukA samAna che, ApanA Azraya karI vidvAne, anAyAse ( sasArasamudranA ) sa!bhe pAra paDathI gayA che. meM jIna bhaamAM anaMta puNyakamemAM karyo haze; tenA phaLanA udaya Aje sArI rIte prakaTyo che, jethI huM ApanI kRpAnuM pAtra banyo chuM. Apa jevA brahmajJAnInuM darzana ane netrone atyaMta prIti upajAve che, mukhane Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAMta-siddhAMta-sArasaMgraha prasanna kare che, aMtaHkaraNane tarata ja AnaMdI banAve che, mohane nAza kare che ane sadagati prakaTa kare che. abajo agni, caMdro ke sUryo jene nAza karavA samartha nathI, te (amArA) aMtaranA anaMta (ajJAnarU5) aMdhakArane Apa jevA AtmavettA puruSa mAtra eka ja vAranAM darzanathI nAza kare che. A saMsArarUpa samudrane pAra pAma muzkela che, kAraNa ke janma, maraNa, rega vagerenAM duHkhothI te ugra ane bhayaMkara che temAM putro, strI, mitro vagere aneka jhUDe bharacaka bharyA che, tethI e bhaya upajAve che. vaLI karmorUpI UMcA taraMgo temAM uparAuparI UchaLI rahyA che, tethI huM vAraMvAra kheMcAI jAuM chuM ane Ama tema avara-javara karI aneka gatiomAM bhaTakayA karuM chuM, emAMthI bacavA mATe huM kaI paNa zaraNa jete na hatuM, paraMtu keI puNya karma bAkI rahyuM haze tethI ApanAM banne caraNakamaLanAM mane darzana thayAM che. huM mRtyuthI pIDAu chuM. Apa dayAdaSTi karI mArI rakSA kare. 259-264 - zrI gurunAM abhayavacana vadantamevaM taM ziSyaM dRSTayaiva dayayA guruH| dadyAdabhayametasmai mA bhaiSTeti muhurmuhuH // 265 // vidvAmRtyubhayaM jahIhi bhavato nAstyeva mRtyuH kvaci nityasya dvayavarjitasya paramAnaMdAtmano brahmaNaH / bhrAMtyA kiMcidavekSya bhItamanasA mithyA tvayA kathyate / mAM trAhIti hi suptavatpralapanaM zUnyAtmakaM te mRSA // 266 / / nidrAgADhatamovRtaH kila janaH svapne bhujaMgAdinA / prastaM svaM samavekSya yatpralapati trAsAcato'smAtyalam / mAptena pratibodhitaH karatalenAtADya pRSTaH svayaM / kiMcinneti padatyamuSya vacanaM syAttakimartha vad // 267 // rajostu tattvamanaveSa gRhItasarpamAvA pumAnayamahirvasatIti mohAt / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - savadata-siddhAMta-sAsaMgraha mAkrozati prativimeti ca kaMpate tana nizcaya tAtra mujamoti vidyArthamALe radaTA , tasvayApyAtmana uktametajanmApyayadhyAdhijarAdi duHkham / mRSaiva sarva bhramakalpitaM te samyagvicAryAtmani muMca bhItim // 269 // bhavAnanAtmano dharmAnAtmanyAropya shocti|| tadajJAnakRtaM sarva bhayaM tvaktvA sukhI bhava // 270 // ziSya ema kahe che tyAre tenA upara dayAdaSTi karI guru, tene A pramANe vAraMvAra abhaya dAna de che: "tuM Dara mA; he. vidvAna ! mRtyune bhaya te tyajI de; tAruM maraNa kadI che ja nahi. tu te nitya, tirahita, parama AnaMdamaya AtmArUpa brahma che. tAruM mana bhramaNane lIdhe bhaya pAmyuM che, tethI tuM kaMIka jue che ane AvAM mithyA vacana bole che, ke "tame mArI rakSA kare." A tAre beTo bakavAda che ane te UMghatA mANasanA je zunya ane jUThe che. keI mANasa gADha nidrArUpa aMdhakArathI gherAya hAya, tyAre tene koI svapna Ave; temAM potAne sarSa vagerethI gaLAyelA joI trAsathI ekadama bakI UThe, ke "hAya ! huM marI gayo ! te vakhate tenI pAse rahela tene kaI hiteccha manuSya hatheLI pachADI tene jagADe ane pUche, tyAre e pote ja kahe che, ke "kaMI nathI." te svamamAM eNe trAsathI baneluM peluM vacana kaMI arthavALuM che? kahe ! (e ja pramANe A tArAM vacane artha vagaranAM che)-jema aMdhArAmAM) deraDIne derI tarIke na to koI mANasa sApa mAnI le ane ajJAnathI cIsa pADe ke "ahI sApa paDyo che, vaLI ghaNe bhaya pAme ane pUjavA lAge che te kevaLa jUThuM ja che; (kAraNa ke vicAravAmAM Ave te tyAM sApa hete ja nathI.) te ja pramANe, te AtmAne janma, mRtyu, roga, ghaDapaNa vagerenuM dukha je kahyuM che te badhuM khoTuM ja che--mAtra bhramaNAthI ja te e kalpI lIdhuM che. tuM tArA manamAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha A 67 A badhuM vicArIne bhayano tyAga kara. tuM AtmA che. chatAM jaDa zarIramAM dharmone AtmAmAM AropI (vyartha) zoka kare che; mATe ajJAnathI thayela badhe bhaya cheDI daI sukhI thA. 265-270 ziSya - zrImadviruktaM sakalaM mRSeti dRSTAnta eva hyupapadyate tat / dArzatike naiva bhavAdiduHkhaM pratyakSataH sarvajanaprasiddham / / 271 // te sAMbhaLI ziSya kahe cheH "Ape kahyuM, ke badhuM huM che, paraMtu e daSTAMtamAM ja ghaTe che, jenA upara daSTAMta ApA cho temAM ghaTatuM ja nathI; kAraNa ke saMsAra vagerenAM dukhe sarva lekamAM prasiddha che." 271 pratyakSeNAnubhUtArthaH kathaM mithyAtvamarhati / cakSuSo viSayaM kuMbhaM kathaM mithyA karomyaham // 272 // je vastu pratyakSa anubhavAtI hoya te khoTI che, ema kema kahevAya? huM mArI najare ghaDo jeuM chuM, tene beTe kevI rIte kahuM? 272 vidyamAnasya mithyAtvaM kathaM nu ghaTate prbho| pratyakSaM khalu sarveSAM pramANaM prasphuTArthakam / / 273 // he prabhu! je vastu hayAta hoya tenuM mithyApaNuM kema ghaTe? pratyakSa pramANa atizaya phuTa arthavALuM che, ema badhA mAne che. 273 martyasya mama janmAdiduHkhabhAjo'lpajIvinaH / brahmatvamapi nityatvaM paramAnaMdatA katham // 274 // huM marya-maraNadhama chuM, janma vagerenAM duHkha pAmI rahyo chuM ane alpa jIvanavALo chuM; te mAruM brahmApaNuM, nityapaNuM ane paramAnaMdapaNuM kevI rIte heI zake ? 274 ka AtmA kastvanAtmA ca kimu lkssnnmetyoH| mAtmanyanAtmadharmANAmAropaH kriyate katham // 275 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sAsa graha AtmA kANu che? ane anAtmA kANu che? e enu lakSaNa zuM che? AtmAmAM anAtmAnA dharmAMnA ArApa kevI rIte karAya che? 275 kimajJAnaM tadutpannabhayatyAgo'pi vA katham / jimmu jJAnaM tahupatranumAniya yA tham // 276 II ajJAna zuM che? ane e ajJAnathI utpanna thayelA bhayanA tyAga paNu kevI rIte thAya ? jJAna zuM che? ane e jJAnathI utpanna thatA sukhanI prApti kevI rIte thAya che? 276 de sarvametadyathApUrva karAmalakavatsphuTam / pratipAdaya me svAmin zrIguro karuNAnidhe // 277 // hai svAmin ! he dayAnA bhaMDAra zrI gurudeva! e badhu je pramANe prathamathI hAMya, te ja pramANe spaSTa hatheLImAM rahelAM AMkhaLAM jevuM mane samajAvA. 277 zrIguraH-- 208 dhanyaH kRtArthastvamaho vivekaH zivaprasAdastava vidyate mahAn / visRjya tu prAkRtalokamArga brahmAvagantuM yatase yatastvam // 278 // ahA! tu dhanya che, dhRtA che; tArA viveka adbhuta che. kharekhara! tArA para zaMkaranI mATI kRpA thaI che; kAraNa ke prAkRta lAkamAnA tyAga karI tuM brahma jANavAnA yatna kare che. zivaprasAdena vinA na siddhi: zivaprasAdena vinA na buddhiH / zivaprasAdena vinA na yuktiH zivaprasAdena vinA na muktiH // 279 // zaMkaranI kRpA vinA siddhi nathI; za'karanI kRpA vinA buddhi (ke jJAna thatAM ) nathI; zaMkaranI kRpA vinA yukti ( sUjhatI) nathI ane za MkaranI kRpA vinA mukti ( paNa maLatI ) nathI. 279 yasya prasAdena vimuktakhaGgAH zukAdayaH saMsRtibaMdhamuktAH / tasya prasAdo bahujanmalabhyo bhaktyaikagamyo bhavamuktihetuH // 280 // jemanI kRpAthI zukadevajI Adi (munie) saMga rahita thayA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha ane saMsArarUpa baMdhanathI chUTI gayA, te(zrI zaMkara)nI kRpA aneka jame maLe che. kevaLa bhaktithI ja e prApta thaI zake che ane saMsArathI chUTavAmAM e ja kAraNa che. 280 viveko jaMtUnAM prabhavati janiSveva bahuSu / prasAdAdezAdvahusukRtapAkodayavazAt / yatastasmAdeva tvamapi paramArthAvagamane / - kRtAraMbhaH puMsAmidamiha vivekasya tu phalam // 281 // aneka puNyano paripAka udaya pAme che, te ja tene lIdhe paramezvaranI kRpA thAya che ane te dvArA prANIone aneka jame viveka (kartavya-akartavyanuM bhAna) prakaTe che; kAraNa ke e prabhukRpAthI ja tuM paNa (Aje) paramArtha jANavA taiyAra thayo che; ane A lekamAM puruSonA vivekanuM phaLa A ja hevuM joIe. 281 mayatvasiddharapi paMstvasiddhevipratvasiddhezca viveksiddheH|| vadanti mukhyaM phalameva mokSaM vyartha samastaM yadi cenna mokSaH // 282 // vidvAno kahe che, ke manuSyapaNuM maLyuM hoya, temAM paNa puruSapaNuM prApta thayuM hoya, temAM paNa brAhmaNapaNuM ane vivekanI prApti je thaI hoya to tenuM mukhya phaLa mokSa ja che; e badhuM maLavA chatAM je mokSa na sadhAya, to e samagra vyartha che. 282 praznaH samIcInatarastavAyaM yadAtmatatvAvagame prvRttiH| tatastavaitsakalaM samUlaM nivedayiSyAmi mudA zRNuSva // 283 // A tAre prazna atizaya uttama che; kAraNa ke Atmatattava jANavA, mATe tenI pravRtti che, mATe e badhuM mUla sAthe huM tane samajAvuM chuM, AnaMdathI tuM sAMbhaLa. 283 mayatvaM tvayi kalpitaM bhramavazAttenaiva janmAdayaH tatsaMbhAvitameva duHkhamapi te no vstutstnmRssaa| nidrAmohavazAdupAgatasukha duHkhaM ca kiM nu tvayA satyatvena vilokitaM kvacidapi brUhi prabodhAgame // 28 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha 284 te brAMtine vaza thaIne ja peAtAmAM maradharmI pazu kalpI lIdhu' che ane tethI ja janma vagere tathA tenAM duHkhA paNa te kevaLa mAnI ja lIdhAM che. kharI rIte tane emAMnuM kaMI paNa nathI. e vastu ja khATI che. nidrArUpa meAhane lIdhe tane sukha ane duHkha pAsa thAya che; tene jAgyA pachI tuM kadI sAcAM jue che?te kahe. nAzeSalokairanubhUyamAnaH pratyakSato'yaM sakalaprapaMcaH / kathaM mRSA syAditi zaMkanIyaM vicArazUnyena vimuhyatA tvayA // 285 // A pratyakSa dekhAtA badhA prapaMca (saMsAra ) badhA leAkA anubhavI rahyA che; te jUThA kema hAya !' ema vicArazUnya thaI tuM mAha pAme che; paNa tAre e zaMkA karavA jevI nathI. 285 divadharaSTastu divAMdhakAraH pratyakSa siddho'pi sa kiM yathArthaH / tadvaddhameNAvagataH padArtho bhrAntasya satyaH sumatemRSaiva // 286 // < 190 divase AMdhaLAM ghuvaDa vagerene divase pratyakSa a'dhAruM' jaNAya che, chatAM te zu' sAcuM che kharuM? (nathI ja.) te ja pramANe, bhrAMtithI jaNAtA ( A badhA ) padArtha, bhrAMti pAmelAne sAcA lAge che, uttama buddhivALAnI dRSTie te te jUThA ja che. 286 ghaTosyamityatra ghaTAbhidhAnaH pratyakSataH kazcidudeti dRSTeH / vicAryamANe sa tu nAsti tatra mRdasti tadbhAvavilakSaNA sA // 287 // 'A ghaDI che' ema kahetAM 'ghaDA' evA nAmavALA kAI padmA STi AgaLa pratyakSa prakaTe che; paraMtu vicAra karavAmAM Ave tA e ghaDA che ja nahi; e tA ghaDAnA rUpe judI jaNAtI mATI ja che. 287 prAdezamAtraH paridRzyate'rkaH zAstreNa saMdarzitalakSayojanaH / mAnAMtareNa kacideti bAghAM pratyakSamapyatra hi na vyavasthA ||288 || sUrya agUThA jevaDA dekhAya che; paraMtu zAstra tA ene eka lAkha ceAjananA pramANanA batAve che; eTale pratyakSa pramANu krAI pheMkANe khIjA pramANathI bAdhita thAya che, tethI e pratyakSamAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa maha K paNa cAkkasa vyavasthA nathI. (kAI khAkhatamAM pratyakSa paNa khATu paDe che. ) 288 tasmAttvayIdaM bhramataH pratItaM mRSaiva no satyamavehi sAkSAt / brahma tvamevAsi sukhasvarUpaM tvatto na bhinnaM vicinuSva buddhau // 289 // mATe tArAmAM A badhu' (janmamaraNa vagere) kevaLa bhramathI ja jaNAyuM che; kharI rIte e khATTu ja che. tene tuM sAcuM na mAna, tuM sAkSAt brahma ja che tArAthI juduM tArI buddhimAM zeAdhIza mA. 289 lokAntare vAtra guhAntare vA tIrthAntare karmaparaMparAntare / zAstrAntare nAstyanupazyatAmiha svayaM paraM brahma vicAryamANe // 290 // bIjA leAkamAM ke bIjI (hRdayarUpa) guphAmAM, khIjA' tItha mAM ke bIjI kamyUnI paraMparAmAM athavA bIjAM keAI zAstramAM je tapAsa karI rahyA che, teone emAM kaI dekhAtuM nathI; eTale jo vicAravAmAM Ave tA pAte ja parabrahma che. 290 rahelA tattvamAtmasthamajJAtvA mUDhaH zAstreSu pazyati / gopaH kakSagataM chAgaM yathA kUpeSu durmatiH // 291 // jema mUDhabuddhi gAvALiyA pAtAnI magalamAM ja bakarAne kUvAomAM zeAdhavA nIkaLe che, tema mUDha manuSya peAtAnA AtmAmAM ja raheluM tattva nahi samajI zAstromAM joyA kare che ! 291 svamAtmAnaM paraM matvA paramAtmAnamanyathA / vimRgyate punaH svAtmA bahiH kozeSu paMDitaiH // 292 // vaLI ( keTalAka ) pa MDito peAtAnA AtmAne (paramAtmAthI) judA mAnI bIjA paramAtmAne zeAdhyA kare che ane peAtAnA AtmAne bahAra ( annamaya Adi) kezAmAM zeAdhe che! ( e paNa Azcarya che!) 292 vismRtya vastunastattvamadhyAropya ca vastuni / avastutAM ca taddharmAnmudhA zocati nAnyathA // 293 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha vastunuM tattva bhUlI jaI vastumAM avastune tathA tenA dharmone Arepa karavAmAM Ave che, ane pachI manuSya vyartha zoka kare chebIjuM kaMI ja nathI. ra93 mAtmAnAtmavivekaM te vakSyAmi zRNu sAdaram / yasya zravaNamAtreNa mucyate'nAtmabaMdhanAt // 294 // AtmA ane anAtmAne viveka (juduM juduM jJAna) huM tane samajAvuM chuM, dhyAnathI sAMbhaLa. ne mAtra sAMbhaLavAthI anAtmArUpa baMdhanathI chUTI javAya che. 294 ityuktvAbhimukhIkRtya ziSyaM karuNayA guruH| adhyAropApavAdAbhyAM niSprapaMcaM prapaMcayan // 295 // samyakprAbodhayattatvaM zAstradRSTena varmanA / sarveSAmupakArAya tatprakAro'tra darzyate // 296 // vastunyavastvAropo yaH so'dhyAropa itIryate / asarpabhUte rajjvAdau sarpatvAropaNaM 'yathA // 297 // ema kahI gurue dayAne lIdhe ziSyane tattva samajavA tatpara banAve; ane pachI prapaMca vinA tavavastune "adhyApa tathA "apavAdathI vistArapUrvaka zAstramAM kahelA mArge sArI rIte samajAvI. e ja rIte ahIM sarvanA upakAra mATe kahevAmAM Ave che. vastumAM avastune Aropa kare, tene "adhyApa" kahevAya che jema deraDI sApa nathI, chatAM temAM (brAMtithI) sApane Aropa (aMdhArAmAM keI veLA) karAya che. 25-297 vastu tAvatparaM brahma satyajJAnAdilakSaNam / idamAropitaM yatra bhAti khe nilatAdivat // 298 // satya, jJAna Adi lakSaNavALuM parabrahma e ja vastu che temAM jema AkAzamAM vAdaLI raMgane Arepa karAya che, tema A jagata Aropa kareluM heI jaNAya che. 298 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAna savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 5 - asAna tatkAraNaM yadazAnaM sakArya sadvilakSaNam / bhavastvityucyate sadbhiryasya bAdhA pradRzyate // 299 // tenuM kAraNa ajJAna ane tenuM kArya che te ja, sat vastu(brahma)thI vilakSaNa avastu kahevAya che. A avastune sajajane, bAdha (eTale nAza) jeI zake che. 299 avastu tatpramANairyadvAbhyate zuktiraupyavat / na bAdhyate yattadvastu triSu kAleSu zuktivat // 30 // chIpamAM (bhramaNAthI) jaNAtA rUpAnI peThe jene pramANe dvArA bAdha thaI zake te avastu che; paraMtu jema keI paNa kALe chIpane bAdha thaI zakato nathI, tethI e vastu che, te ja pramANe jene traNe kALe bAdha thaI zakatuM nathI te (parabrahma) vastu che. zukterbAdhA na khalvasti. rajatasya yathA tathA / avastusaMzitaM yattajagadadhyAsakAraNam // 301 // sadasanyAmanirvAcyamajJAnaM triguNAtmakam / vastutattvAvabodhaikabAdhyaM tadbhAvalakSaNam // 302 // mithyAsaMbaMdhatastatra brahmaNyAzritya tiSThati / maNau zaktiryathA tadvannatadAzrayadRSakam / / 303 // sadbhAve liMgametasya kAryametaJcarAcaram / mAnaM zrutiH smRtizcAzo'hamityanubhavo'pi ca // 304 // bhrAMtithI jaNAtA rUpAne (brAMti dUra thatAM) jevI rIte bAdha thAya che, tevI rIte chIpane bAdha thato ja nathI; e ja rIte ajJAnathI jaNAtAM jagatane jevI rIte bAdha thAya che, tevI rIte brahAne bAdha thato nathI; mATe jagata e ja avastu che ema samajavuM. brahmamAM jagatane Arepa thAya che, tenuM kAraNa ajJAna che, tene sata ke asatarUpe kahI zakAtuM nathI; te traNa guNamaya che; kevaLa vastu(brA)nuM yathArtha jJAna thatAM e ajJAna dUra thaI zake che, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAta-siddhAMta-sArasa graha e ja ( ajJAna brahmamAM) padArthone jaNAvanAruM che ane kevaLa mithyA saMbaMdhathI brahma viSe temane Azraya karIne rahe che; jema (spaza) kAMtAmaNimAM zakti rahe che tema; chatAM potAnA AzrayarUpa brAne te dUSaNa lagADI zakatuM nathI. A sthAvara-jaMgama jagata e ajJAnanuM kArya che ane e ja tenI hayAtImAM cihanarUpa che; vaLI kRti ane smRti paNa tenA havAmAM pramANa che ane "huM ajJAnI chuM' evo anubhava paNa ajJAnano purAvo che. 301-30 majJAnaM prakRtiH zaktiravidyeti nigadyate / tadetatsanna bhavati nAsadvA zukiraupyavat // 305 // e ajJAna ja prakRti, zakti athavA avidyA kahevAya che. chIpamAM jaNAtA rUpAnI peThe te sat nathI athavA asat paNa nathI. 305 sato bhinnamabhinnaM vA na dIpasya prabhA ythaa| na khAvayavamanyadvA bIjasthAMkuravatvacit // 30 // jema dIvAnI kAMti dIvAthI bhinna-judI athavA abhinnanahi judI nathI, tema e ajJAna brahmathI bhinna-juduM athavA abhinna-nahi juduM nathI, bIjanA aMkuranI peThe te avayavavALuM athavA avayavarahita kyAM je nathI. 306. mata etadanirvAcyamityeva kavayo viduH| samaSTivyaSTirUpeNa dvighAzAnaM nigadyate // 307 // mATe ja e ajJAnane vidvAne anirvAcya (amuka svarUpe kahevuM azakya) kahe che. te ajJAna samaSTirUpe ane vyaSTirUpe be prakAranuM kahevAya che. 307 samaSTi ajJAna : mAyA nAnAtvena prtiitaanaamjnyaanaanaammedtH| ekatvena samaSTiH syAdbharahANAM vanaM yathA // 308 // jema judAM judAM vRkSonuM abheda daSTie ekapaNuM gaNavAthI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa vedAMtasiddhAMta sArasa graha 75 ' vana ' kahevAya che, tema judAM judAM jaNAtAM ajJAnAnu abheda STie eka pazu gaNAtAM 'samaSTi ajJAna ' kahevAya che. 308 ityaM samaSTirutkRSTA khatvazotkarSataH purA / mAyeti kathyate tajjJaH zuddhasattvaikalakSaNA // 309 // A samaSTi ajJAna utkRSTa che; eTale mATAmAM mADha che. temAM prathama sattvaguNunA aMzeA vadhAremAM vadhAre hAya che, tethI tenuM svarUpa jANunArA tene * mAyA' kahe che, zuddha sattvaguNu e ja tenuM lakSaNa che. 309 mAyAyukata Izvara mAyopahitacaitanyaM khAbhAsaM satvahitam / sarvazatvAdiguNakaM sRSTisthityaMtakAraNam // 310 // avyAkRtaM tadavyakamIza ityapi gIyate / sarvazaktiguNopetaH sarvajJAnAvamAlajaH // rU12 // svataMtraH satyasaMkalpaH satyakAmaH sa IzvaraH / tasyaitasya mahAviSNormahAzaktermahIyasaH // 312 // A mAyArUpa upAdhivALu caitanya brahmanA AbhAsavALu, sattvaguNunI adhikatAvALuM ane sattatva Adi guNeAvALuM hAI jagatanI utpatti, sthiti ane nAzanu kAraNa che. e ja avyAkRta, avyakta ane Izvara paNa kahevAya che. e sava zaktie ane guNAthI yukta, sarva jJAnanA prakAzaka, svataMtra, satya sakalpAvALA, satya kAmanAvALA ane Izvara ( sarvanA niyatA) che. vaLI A mahAviSNu mahAzaktimAna ane atizaya mATA che. 310-312 kAraNa zarIra sarvazatvezvaratvAdikAraNatvAnmanISiNaH / kAraNaM vapurityAhuH samaSTi sattvavRMhitam // 393 // tema ja sarvajJapaNuM tathA IzvarapaNuM Adi dharmonuM kAraNa che, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha tethI mahAbuddhimAna A IzvaranA zarIrane kAraNe zarIra kahe che, je satvaguNathI vRddhi pAmeluM samaSTi ajJAna ja che. 313 mAnaMdapracuratvena sAdhakatvena kozavat / saiSAnaMdamayaH koza itIzasya nigadyate // 314 // sarvoparamahetusvAtsuSuptisthAnamiSyate / prAkRtaH pralayo yatra zrAdhyate zrutibhirmuhuH // 315 // AmAM AnaMda puSkaLa che ane keza(khajAnA)nI peThe te AnaMdane siddha karanAra che, tethI tene Izvarane "AnaMdamaya kAza" paNa kahe che. vaLI, te sarva jInA uparAmanuM kAraNa che tethI tene sarvanuM suSuptisthAna kahe che, jemAM prAkRta pralaya thAya che, ema zrutio vAraMvAra saMbhaLAve che. 314,315 vyaSTi arAna e ja avidyA ane tethI yukta e ja jIvAtmA athavA prAsa mahAnaM vyaSTayabhiprAyAdanekatvena bhidyate / majJAnavRttayo nAnA tatsadguNavilakSaNAH // 316 // vanasya vyaSTayabhiprAyAbhRrahA itynektaa| yathA tathaivAzAnasya vyaSTitaH syAdanekatA // 317 // dhyaSTirmalinasatvaiSA rajasA tamasA yutaa| tato nikRSTA bhavati yopAdhiH pratyagAtmanaH // 318 // caitanyaM vyaSTayavacchinnaM pratyagAtmeti gIyate / khAbhAsaM vyaSTyupahitaM sattAdAtmyena tadguNaiH // 319 // abhibhUtaH sa evAtmA jIva ityabhidhIyate / kiMcizatvAnIzvaratvasaMsAritvAdidharmavAn // 320 // . asya yaSTirahaMkArakAraNatvena kAraNam! papustazabhimAnyAtmA prAkSa ityucyate budhaiH // 321 // vyaSTinA abhiprAyathI ajJAna anekarUpe bheda pAme che. ane te te guNathI vilakSaNa aneka jAtanI ajJAnanI vRttio sa.sA. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savadata-zikAta-sArasaMgraha te vyaSTi ajJAna che. jema judAM judAM vRkSe, vananI vyaSTinA abhiprAyathI aneka che ane e rIte teonuM anekapaNuM gaNAya che, tema vyaSTinA abhiprAyathI ajJAnanuM anekapaNuM manAya che. A vyaSTi-ajJAna rajoguNa tathA tamoguNathI (vadhAre)mizra che, temAM sattvaguNanA aMza malina (tathA eAchA) hoya che, tethI e nikuTa eTale halakAmAM halakuM athavA ghaNuM ja adhama che; ane pratyaMgAtmAne upAdhirUpa che. A vyaSTi-ajJAnathI yukta citanya pratyaMgAtmA kahevAya che. e brahAnA AbhAsavALuM ane vyaSTi ajJAnathI DhaMkAyeluM hoya che; vaLI ajJAnanA guNe sAthe ekatA pApIne parAbhava pAme che, tethI "jIvAtmA kahevAya che. alapapaNuM, anIzvarapaNuM ane saMsArIpaNuM Adi enA dharmo che; vyaSTi-ajJAna tenA ahaMkAranuM kAraNa che, tethI te ja tenuM zarIra che, temAM abhimAnavALA e AtmAne vidvAne "prAjJa" paNa kahe che. 316-321 prAzatvamasyaikAzAnabhAsakatvena saMmatam / vyaSTenikRSTatvenAsya nAnekAzAnabhAsakam // 322 // A kevaLa ajJAnane ja prakAzaka che, tethI Ane "prAjJa? mAnya che; vyaSTinI nyUnatA hovAthI A aneka ajJAnane prakAzaka nathI. 322 Izvara ane prAsa eka ja svruupaacchaadktvenaapyaanNdprcurtvtH| vajunivamA jou pharyo AnuM kAraNa zarIra "AnaMdamaya keza" kahevAya che. joke te svarUpane DhAMkI denAra che, te paNa tenAmAM AnaMda puSkaLa che. (tethI ja te AnaMdamaya che.) 323 masyAvasthA suSuptiH syAdyatrAnaMdaH prakRSyate / eSo'haM sukhamasvApsa na tu kiMcidraveviSam // 324 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta sArasaMgraha ityAnaMdasamutkarSaH prabukheSu prarazyate / hamAre tha yorvanara rara1, , mameda eva no medo jAtyekatvena vstutH|| mameda eva jJAtavyastathezaprAjJayorapi // 326 / / AnI avasthA suSupti che, jemAM ghaNo ja AnaMda hoya che. "huM sukhe sUte hate, meM kaMI joyuM nathI" Ama sUIne UThelAM manuSyomAM e AnaMdathI adhikatA dekhAya che. jema vana ane vRkSa samaSTirUpe tathA vyaSTirUpe judAM che, paraMtu teonI jAta eka ja hovAthI kharI rIte te eka ja che. te ja pramANe Izvara ane prAjJane paNa abheda ja samaja; teomAM kharI rIte bheda ja nathI. 324-326 khatyupAdhyorabhinnatve va medstdvishissttyoH| ekIbhAve taraMgAyoH ko medaH pratibiMvayoH // 327 // e banI upAdhi paNa eka ja che, tethI teo banne upAdhithI yukta chatAM temAM bheda kayAMthI hoya? jema taraMga ane samudra e banne eka ja che, te teomAM judAM judAM dekhAtAM pratibiMbamAM bheda kevI rIte hoya? 327 cothuM zuddha caitanya mahAnatadavacchinnAbhAsayorubhayorapi / mAdhAraM zuddhacaitanyaM yattatturyamitIryate // 328 // ajJAna ane tethI yukta cidAbhAsa-e banuM paNa AdhAra je zuddha caitanya che, te turIya (AthuM) kahevAya che. 328 patadevAvivikta sadupAdhibhyAM ca tadguNaiH / mahAvAkyasya vAcyArtho viviktaM lakSya issyte|| 329 // . A ja zuddha caitanya upAdhi-mAyA ane ajJAnathI tema ja tenA guNAthI alaga na hoya, tyAre te "tatvamasi" e mahAvAkyane vAgyAthe (Izvara ane jIva) kahevAya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savatAMta-siddhAMta-sArasaMpraha paNa e ja banne upAdhiothI jyAre alaga thAya che, tyAre mahAvAkyane lakSyArtha (zuddha citanya) kahevAya che. 329 manaMtazakisapano mAyopAdhika iishvrH| IkSAmAtraNa sRjati vizvametazcarAcaram // 330 // mAyArUpa upAdhivALA Izvara anaMta zaktiothI yukta che. te kevaLa jevA mAtrathI ja A sthAvara-jaMgama jagatane utpanna kare che, 330 Izvara ja sRSTinuM kAraNa madvitIyasvamAtro'sau nirupAdAna IzvaraH / svayameva kathaM sarve sRjatIti na zakyatAm // 331 // nimittamapyapAdAnaM svayameva bhvprbhuH| gharAcarAtmakaM vizva sRjatyavati lupati // 332 // e Izvara kevaLa advitIya AtmasvarUpa ja che. temanuM koI upAdAna kAraNa nathI athavA jagata racanAmAM temanI pAse kaI upAdAna kAraNa nathI, chatAM te pite ja sarva jagatane kevI rIte saraje che? evI zaMkA karavI nahi; kema ke e prabhu pote ja nimitta kAraNa ane ukAdAne kAraNe thaI sthAvara-jaMgama jagatane saraje che, rakSe che ane saMhAre che. 331,332 svaprAdhAnyena jagato nimittamapi kAraNam / upAdAna tathopAdhiprAdhAnyena bhavatyayam // 333 // yathA latA nimittaM ca svapradhAnatayA bhavet / sthatapradhAnanA sathezva: || rUrUcho pitAnI mukhyatAe Izvara jagatanuM nimitta kAraNa che ane upAdhinI mukhyatAe upAdAne kAraNa paNa che. jema karoLiye pitAnI mukhyatAe jALAMnuM nimitta kAraNa che ane pitAnA zarIranI mukhyatAe upAdAna kAraNa paNa che, tema Izvara (jarvokta rItie jagatanuM) nimitta tathA upAdAna kAraNa che. 333,334 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAMta-siddhAMta-sArasa maha IzvaranI sRSTi-sUkSmapraca tamaH pradhAnaprakRtiviziSTAtparamAtmanaH / abhUtsakAzAdAkAzamAkAzAdvAyurucyate // 335 // vAyoragnistathaivAgnerApo'dbhayaH pRthivI kramAt / zaktestamaHpradhAnatvaM tatkArye jADyadarzanAt // 336 // mAraMbhante kAryaguNAnye kAraNaguNA hi te / etAni sUkSmabhUtAni bhUtamAtrA api kramAt // 337 // tameAguNanI mukhyatAvALI prakRtithI yukta thayelA paramAtmA(Izvara)thI AkAza thayuM, AkAzathI vAyu thayeleA kahevAya che ane vAyuthI agni, agnithI jaLa ane jaLathI pRthvI e krame (bhUtAnI) utpatti thaI che. AnuM kAraNa (IzvaranI) zakti (prakRti), tamAguNanI mukhyatAvALI che; kAraNa ke tenA kAryamAM jaDatA dekhAya che. (AvA nyAya che, ke) jeo kAryanA guNA Ara le che, te kAraNanA ja guNeA hoya che. (upara darzAvelAM) A bhUtA anukrame sUkSma bhUta athavA bhUtAnI tanmAtrAe paNa kahevAya che. 335-337 etebhyaH sUkSmabhUtebhyaH sUkSmadehA bhavantyapi / sthUlAnyapi ca bhUtAni cAnyonyAMzavimelanAt // 338 // A sUkSma bhUtAthI sUkSma deheA utpanna thAya che; tema ja e sUkSmabhUtAnA ja azA ekabIjA sAthe maLavAthI sthUla bhUtA ( ane sthUla zarIrA ) paNa utpanna thAya che. 338 liMgazarIra cIkRta bhUtebhyo jAta saptadazAMgakam / saMkhArakAraNaM liMgamAtmano bhogasAdhanam // 339 // eka bIjA sAthe nahi maLelAM-apa cIkRta bhUtAthI sattara aMgA vALu li'gazarIra utpanna thAya che. e saMsAranuM kAraNa ane AtmAne bhAgA lAgavavAnu sAdhana che. 339 zrotrAdipaMcakaM caiva vAgAdInAM ca paMcakam / praNAdipaMcakaM buddhimanasI liMgamucyate // 340 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha zrotra Adi pAMca (jJAneMdri), vANu vagere pAMca karme. ndriya), prANa Adi pAMca vAyuo ane buddhi tathA mana-A (sattarane samudAya) liMgazarIra kahevAya che. 340 zrotratvakva jihAghrANAni paMca jAtAni / AkAzAdInAM sattvAMzebhyo dhIMdriyANyanukramataH // 341 // zrotra, tvacA, cakSu, jihuvA, ghANa -(kAna, cAmaDI, AMkha, jIbha ane nAka)- A pAMca anukrame AkAza vagere bhUtanA sAtvika aMzamAMthI utpanna thayAM che ane te jJAnendriya kahevAya che. 341 A pavitA: ghAriyaair: grum. militvaivAnta karaNamabhavatsarvakAraNam // 342 // AkAza vageremAM rahelA pAMca sAtvika aMze ekabIjA sAthe jyAre maLe che, tyAre temAMthI aMtaHkaraNa thAya che. te sarvanuM kAraNa che. 342 prakAzakatvAdeteSAM sAttvikAMzatvamiSyate / prakAzakatvaM sattvasya svacchatvena yatastataH // 343 // je aMzamAMthI aMtaHkaraNa thayuM che, te aMze prakAzaka che, tethI teone sAtvika aMze kahe che, kAraNa ke satvaguNa prakAzaka ane svaccha che. 343 , tadaMtaHkaraNaM vRttibhedena syAzcaturvidham / / manodhirahaMkAracittaM ceti taducyate // 344 // e aMtaHkaraNa judI judI vRttione lIdhe cAra prakAranuM che, mana, buddhi, ahaMkAra ane citta-e nAme te kahevAya che. 344 saMkalpAnmana ityAhuSuddhirarthasya nizcayAt / abhimAnAdahaMkAradhittamarthasya citanAt // 345 // saMkalpa kare che tethI "mana", padArthano nizcaya kare che tethI buddhi, abhimAna kare che tethI ahaMkAra," ane padArthane vicAra kare che tethI "citta" kahevAya che. 345 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sAraNa graha manasthapi ca buddhau ca vittAhaMkArayoH kramAt / aMtarbhAvaist boddhavyo liMgalakSaNasiddhaye // 346 // (upara sattaranA samudAyarUpa) li'gazarIranuM lakSaNa kahyuM che, tene samajavA mATe ahI mana ane buddhimAM anukrame cittanA tathA ahaMkAranA samAveza samajavA. 346 1 citanaM ca manodharmaH saMkalpAdiryathA tathA / aMtarbhAva manasyaiva samyacittasya sidhyati // 347 // vicAravuM e mananA dhama che; te ja pramANe sakalpa vikalpa karavA--e paNa mananA ja dhama che, mATe cittanA manamAM ja samAveza sArI rIte thaI zake che. 347 dehAdAvahamityeva bhAvo dRDhataro ghiyaH / dRzyate'haM kRtestasmAdaMtarbhAvo'tra yujyate 348 // buddhinA ja deha Adi upara deDha ahu bhAva dekhAya che, tethI buddhimAM ahaMkAranA samAveza karavA e ceAgya ja che. 348 tasmAdeva tu buddheH kartRtvaM taditarasya karaNatvam / sidhyatyAtmana ubhayAdvidyAtsaMsArakAraNaM mohAt // 349 // A kAraNe ja buddhi kartA che ane bIjA karaNa che, ema siddha thAya che; vaLI A baMne ja AtmAne mAhanu' kAraNa thaI sa'sAranu' kAraNe thAya che ema samajavuM. 349 vijJAnamaya kAza vijJAnamayakozaH syAdabuddhirjJAnendriyaiH saha / vijJAnapracuratvenApyAcchAdakatayAtmanaH // 350 // vijJAnamaya kozo'yamiti vidvadbhirucyate / e buddhi, jJAne kriyAnI sAthe maLI vijJAnamaya koza ane che. emAM vijJAna puSkaLa che tethI tene vidvAnA 'vijJAnamaya' kahe che; ane AtmAne te DhAMkI de che tethI tene * kAza ' kahe che. 350 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMha ayaM mhaanhNkaarvRttimaakrtRlkssnnH| sarvasaMsAranirvoDhA vijJAnamayazabdabhAk // 351 // vijJAnamaya' zabdathI kahevAto A keza mahAna che. ahaMkAranI vRttivALo che, kartArUpa lakSaNavALo che ane saghaLA saMsArane calAvI rahyo che. 351 mahaM mametyeva sadAbhimAnaM dehendriyAdau kurute gRhAdau / jIvAbhimAnaH puruSo'yameva kartA ca bhoktA ca sukhI ca duHkhI // 352 // | (caitanyanA pratibiMbavALo) A ja (vijJAnamaya koza) chavapaNAnA abhimAnavALo puruSa badhI deha-Idriyo vagere upara ane ghara vagere upara "huM-mAruM" evuM sadA abhimAna kare che ane e ja kartA, bhaktA, sukhI ane duHkhI thAya che. 35ra svavAsanAprerita eva nityaM karoti karmobhayalakSaNaM c| bhuMkte tadutpatraphalaM viziSTaM sukhaM ca duHkha ca paratra cotra // 33 // pitAnI vAsanAthI prerAyele A ja nitya sArAM-narasAM- baMne jAtanAM karmo kare che ane tethI UpajelAM baMne jAtanAM phaLarUpa-sukha-duHkhane A lokamAM ne paralokamAM bhogave che. 353 nAnA yonisahasreSu jAyamAno muhurmuhuH / mriyamANo bhramatyeSa jIvaH saMsAramaMDale // 354 // A jIva aneka hajAro nimAM vAraMvAra jame che, mare che ne saMsAracakamAM bhame che. 354 manamaya keza mano manAmayaH kozo bhavejjJAnendriyaiH saha / prAcurya manaso yatra dRzyate'sau manomayaH // 355 // mana, jJAnendriyo sAthe maLI manamaya koza" bane che. emAM mananI mukhyatA dekhAya che tethI e manomaya che. 355 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMha ciMtAviSAdaharSAdyAH kAmAdyA asya vRttyH| . manute manasaivaiSa phalaM kAmayate bhiH| thatI su tamane rAjI rUpA ciMtA, kheda, harSa vagere ane IcchA-kAmanA vagere A manamayanI vRttio che. A mana vaDe ja vicAra kare che athavA saMkalpa-vika9pa kare che; ane pachI bahAra (tenuM) phaLa Irache che. Ama mana ja yatna kare che, karma kare che ane tenAM phaLa bhegave che, tethI sarvanuM kAraNa e ja che. 356. mano hyamuSya praNavasya heturaMtarbahizvArthamanena vetti / praNoti jighratyamunaiva cekSate vakti spRzatyattiM karoti sarvam // 357 // - mana ja A jIvane aMdara ne bahAra derI jAya che ane mana vaDe ja sarva padArthone te jANe che. vaLI A manathI ja jIva sAMbhaLe che, sUMghe che, jue che, bele che, aDake che, khAya che ane badhuM kare che. 357 paMdhava mokSo manasaiva puMsAmartho'pyanartho'pyamunaiva sidhyati / zukhena mokSo malinena baMdho vivekato'thA'pyavivekato'nyaH // 358 // manane lIdhe ja manuSyone baMdhana ane mokSa thAya che, tema ja e manathI ja artha ane anartha prApta thAya che, zuddha manathI viveka thatAM mokSa thAya che ane malina manathI aviveka thatAM baMdhana thAya che. 358 rajastamobhyAM malinaM tvazuddhamajJAnajaM satvaguNena riktam / mnstmodosssmnvittvaajddnvmohaalstaaprmaadH| tiraskRtaM sanna tu vetti vAstavaM padArthatatvaM chupalabhyamAnam // 359 // rajodoSairyuktaM yadi bhavati vikSepakaguNaiH pratIpaiH kAmAcairanizamabhibhUtaM vythyti| .. kathaMcitsUkSmArthAvagatimadapi bhrAmyati bhRzaM movIne yadakimatA vartamarimA / rU . Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha A mana sattvaguNathI rahita thaI kevaLa rajoguNa ane tame guNathI yukta bane che, tyAre malina ane azuddha thaI kevaLa ajJAnathI ja-meluM ja banI jAya che. vaLI, tamoguNanA dethI cakta thavAne lIdhe mana jaDatA, meha, ALasa ane pramAdayo tiraskAra pAmI sat vastune jANatuM nathI ane padAranuM vAstavika tattva maLatuM hoya chatAM samajatuM nathI. e rIte phivaLa rajoguNanA doSothI yukta thAya che, te (sanmArgathI) viruddha ane ADA-avaLA kheMcI jatA -vikSepaka guNe-kAma vagere parAbhava pAmIne mana jIvane herAna kare che. e veLA te manarUpa dave sUma padArthonuM jJAna karAvanAre che chatAM atizaya mavA lAge che ane kaI prakAre teno mahimA nAza pAme che; jema prabaLa vAyuthI dI DolavA lAge che ane teno mahi nAza pAme che, 359-360 taso mumukSurbhaubaMdhamuktyai rajastamobhyAM ca tadIyakAryaH / viyojya cittaM parizuddhatvaM priyaM prayatnena sadaiva kuryAt / / 361 // mATe mumukSue saMsArarUpa baMdhanathI chUTI javA sAru manane rajoguNa, tamoguNa ane te baMnenAM kAryothI sadAkALa huM khaDI kALajIpUrvaka zuddha te satvaguNamaya ane upara ja prIti zuM karavuM joIe. 361 garbhAvAsajanipraNAzanajarAdhyAdhyAdiSu prANinAM evaM paridRzyate ca narake tazcitayitvA muhuH / doSAneva vilokya sarvaviSayepvAzAM vimucyaabhitbipivimoranAtha humataH karavuM mAruM tAm rUdara . sArI buddhivALA manuSya garbhAvAsa, janma, mRtyu, ghaDa5NuM, roga vagereno ane narakamAM prANIone je duHkha dekhAya che, tene vAraMvAra vicAra karo; sarva viSaya tarapha deze ja jovA; ane sarva prakAranI AzAne saMpUrNa tyAga kare. ATaluM karyA pachI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha cittarUpI gAMThane cheADI nAkhavA sattvaguNane Azraya levA.362 yameSu nirato yastu niyameSu ca yatnataH / vivekinastasya cittaM prasAdamadhigacchati // 363 // je vivekI yamA tathA niyamAmAM kALajIthI tatpara rahe che, tenu citta prasannatA( eTale nirmaLatA)ne pAme che. 363 AsurIM saMpadaM tyaktvA bhajedyo daivasaMpadam / mokSekakAMkSayA nityaM tasya cittaM prasIdati // 364 // je manuSya AsurI sa`pattinA tyAga karI kevaLa mAkSanI IcchAthI daivI sa`pattine seve che, tenuM citta nitya prasanna (nirmaLa) rahe che. 364 paradravyaparadrohaparaniMdAparastriyaH / nAlaMbate mano yasya tasya vittaM prasIdati // 365 // pArakuM dravya, pArakA drohuM, pArakI niMdA ane pArakI strIo tarapha jenuM mana jatuM nathI, tenu" citta niLa thAya che. AtmavatsarvabhUteSu yaH samatvena pazyati / sukhaM duHkhaM vivekena tasya cittaM prasIdati // 366 // 6 je manuSya pAtAnI peThe ja sarva prANIone sukha-duHkha sarakhAM thAya che' ema vivekathI jue che, tenu citta nimaLa thAya che. 366 matyaMta zraddhA bhaktyA gurumIzvaramAtmani / yo bhajatyanizaM kSAMtastasya cittaM prasIdati // 367 // je manuSya atyaMta zraddhA ane bhaktithI gurunuM tathA Izvaranu... AtmasvarUpe, nira'tara bhajana kare che ane nitya kSamAguNavALA hAya che, tenu citta nimaLa thAya che. 367 ziSTAnnamIzAnamAryasevAM tIrthATanaM svAzramadharmaniSThAm / yamAnuSaki niyamAnuvRttiM cittaprasAdAya vadanti tajjAH // 368 // sajjana leAkeAnu' anna, IzvaranuM pUjana, Aya ( zreSTha ) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha puruSanI sevA, tIrthATana, pitAnA AzramadharmamAM nikA, yamamAM Asakti ane niyamanuM anusaraNa-ATalAM cittane nirmaLa karanAruM che, ema tenA anubhavI-vidvAne kahe che. 368 kaTvAlalavaNAtyuSNatIkSNarunavidAhinAm / pUtiparyuSitAdInAM tyAgaH sattvAya kalpate // 369 // kaDavA, khATA, khArA, ati garama, tIkhA, lUkhA, atyaMta dAha karanArA, durgadhI ane vAsI padArthone tyAga savaguNane utpanna karavA samartha thAya che. 369 bhatyA sattvapurANAno sevayA sttvvstunH| manuvRtyA ca sAdhUnAM satvavRttiH prajAyate // 370 // sAtvika purANe sAMbhaLavAthI, sAttvika vastu sevavAthI ane sajajanene anusaravAthI, satvaguNavALI vRtti Upaje che. 370 yasya cittaM nirviSayaM hRdayaM yasya zItalam / / tasya mitraM jagatsarve tasya muktiH karasthitA // 371 // jenuM citta viSayerahita hoya ane jenuM hRdaya zItalazAMta haya, tenuM sarva jagata mitra bane che; ane mukti tenI hatheLImAM ja rahe che. 371 hitaparimitabhojI nityamekAntasevI sakaducitahitokaH svlpnidraavihaarH| manuniyamanazIlo yo bhajatyuktakAle 3 mata ( zIvra sApu zirapAva ( rU72 je manuSya hitakAraka pramANasara bhejana kare, nitya ekAMta seve, eka ja vAra egya hita vacana bole, ati alpa nidrA ane vihAra kare, dareka niyamo barAbara pALe ane je kALe je karavAnuM kahyuM che te barAbara kare, te A lokamAM jaladI uttama 1-2 yamanA tathA niyamanA svarUpa mATe "aparokSAnubhUti thanA 104 ane 105 mA blekamAM jevuM. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha prakAranI cittanI nirmaLatAne pAme che. 372 vittaprasAdena vinAvagantuM baMdhaM na zaknoti parAtmatattvam / .. tatvAvagatyA tu vinA vimuktirna siSyati brahmasahasrakoTiSu // 373 // cittanI nirmaLatA vinA baMdhanane ke paramAtmArUpa tattvane manuSya jANI zakatuM nathI, ane e tattvanA jJAna vinA brAhaNa tarIkenA hajAre ke karaDe jame paNa mukti maLatI nathI. manaHprasAdaH puruSasya baMdho manaHprasAdo bhvbndhmuktiH|| manaHprasAdAdhigamAya tasmAnmanonirAsaM vidadhIta vidvAn // 374 // mananI prasannatA (eTale viSayo uparanI prIti) e manuSyane baMdhanarUpa che; ane mananI prasannatA (eTale viSaya uparanA vairAgyavALI nirguNa sthiti) e saMsArarUpa baMdhanathI choDAvanAra-mukti che, mATe evI mAnasika prasannatA meLavavAne vidvAna manuSya (viSayavAsanAthI yukta) manano tyAga karavo joIe. 374 pAMca karmendriye ane tenI utpatti paMcAnAmeva bhUnAnAM rajoMzebhyo'bhavankramAt / vAkpANipAdapAyapasthAni karmendriyANyanu // 375 // pAMca bhUtenA ja rajoguNanA aMzothI anukrame vANI, hAtha, paga, gudA ane upastha-guoNkriya-A pAMca karmendri utpanna thaI che. 375 pAMca--vAyu ane tenI utpatti samastebhyo rajozebhyo vyomAdInAM kriyaatmkaaH| prANAdayaH samutpanAH paMcApyAMtaravAyavaH // 376 // AkAza vagere bhUtanA samasta rajoguNanA aMzothI kiyAsvarUpa prANa vagere (vAyuo) utpanna thayA che. e pAMce (zarIranI) aMdaranA vAyuo che. 376 . prANaH prAggamanena syAdapAno'vAggamanena ca / dhyAnaratu vizvaggamanAdutkrAntyodAna iSyate // 3 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha mazitAnarasAdInAM smiikrnndhrmtH| ramAra mita vAghuryakaroDu uttama che rU78 . . (zarIramAM) pUrva tarapha jAya che, te prANa che, dakSiNa tarapha jAya che, apAna che; cAre bAju jAya che, te vyAna che; UMce jAya che, te udAna che ane khAdhelA annanA rasa vagerene ekasarakhA karanAre che, tene samAna vAyu kahyo che, A te vAyuomAM pAMcamo che. 377,378 kriyaiva dizyate prAyaH prANakarmendriyevalam / / tatasteSAM rajoMzebhyo janiraMgIkRtA budhaiH // 379 // A prANAdi vAyuomAM tathA karmendriyAmAM vadhAre pramANamAM lagabhaga kriyA ja dekhAya che, vidvAnoe teonI utpatti rajoguNanA aMzathI svIkArI che. 379 rAjA tu kriyAzaktiM tamaHzaktiM jaDAtmikAm / prakAzarUpiNIM sattvazaktiM prAhumaharSayaH / / 380 // maharSio kahe che, ke kriyAzakti rajoguNa hoya che, tamoguNanI zakti jaDarUpa hoya che ane savaguNanI zakti prakAzarUpa hoya che. 380 prANamaya keza ete prANAdayaH paMca paMcakarmendriyaiH saha / bhavetprANamayaH kozaH sthUlo yenaiva ceSTate // 381 // A prANa vagere pAMca, pAMca karmendrio sAthe maLI prANu maya koza bane che. e sthUla che, jene lIdhe ja prANI ceSTA kare che. 381 yadyaniSpAdyate karma puNyaM vA pApameva vaa| thAmA vapuSA salAmathakam / rU82 . vANa vagerethI ane zarIrathI je je puNya ke pApakarma karavAmAM Ave che, temAM "prANamaya keza" kartA che. 382 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha vAyunocAlito vRkSo nAnArUpeNa cessttte| . tasminvinidhale so'pi nizcalaH syAdhathA tathA // 383 / / prANakarmendriyairdehaH preryamANaH prvrtte| .. nAnAkriyAsu sarvatra vihitAvihitAdiSu // 384 // jema vAyue DolAveluM jhADa aneka bAju Dele che, paNa e vAya je sthira hoya che te jhADa paNa sthira ja hoya che, tema prANa ane kameMdriya preraNuM kare tyAre ja zarIra, zAstra kahelI ane nahi kahelI aneka jAtanI sarva kriyAomAM pravRtti kare che. 383,384 samaSTi liMgazarIra hiraNyagarbha, sUtrAtmA athavA prANa kozatrayaM militvaitavapuH syAtsUkSmamAtmanaH / matisUkSmatayA lInasthAtmano gamakatvataH // 385 // liMgamityucyate sthUlApekSayA suukssmmissyte| sarva liMgavaputimekadhIviSayatvataH / / 386 // samaSTiH syAttarugaNaH sAmAnyena vanaM ythaa| etatsamaSTayupahitaM caitanyaM saphalaM jaguH // 387 / / hiraNyagarbhaH sUtrAtmA prANa ityapi pnndditaaH| mi vime zaand cuthavA rU8. hiraNyagarbha ityasya vyapadezastato mtH| samastaliMgadeheSu sUtravanmaNipaMktiSu / vyApya sthitatvAtsUtrAtmA prANanAtprANa ucyate // 389 // (upara jaNAvelA) traNa koza maLIne sUkama zarIra bane che te atisUkSamarUpe rahelA AtmAne jaNAvanAra che tethI "baliMga" zarIra paNa kahevAya che, ane skUlazarIra karatAM sUma gaNAya che. jema sarva vRkSone samudAya sAmAnya rUpe "vana" kahevAya che, tema sarva liMgazarIrane samudAya sAmAnyarUpe eka ja jJAnane Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha viSaya thatAM "samaSTi liMgazarIra" kahevAya che; e samaSTi liMgazarIrarUpa upAdhivALuM je caitanya che, tene "saphala" kahe che ane ene ja paDite "hiraNyagarbha, sUtrAtmA tathA prANa paNa kahe che. prakAzamaya buddhinA madhya bhAgamAM hiraNya(suvarNa)nI peThe e prakAze che, mATe ene "hiraNyagarbha" kahe che tema ja maNakAnI paMktimAM (sUtra) derAnI peThe samasta liMgazarIramAM vyApIne te rahela che, tethI ene "sUtrAtmA " kahe che ane sarvane jIvADe che tethI e "prANa" kahevAya che. 385-389 vyaSTi liMgazarIra ane tejasa naikadhIviSayatvena liMga vyaSTirbhavatyathaM / yadetadvayaSTayugahitaM cidAbhAsasamanvitam // 390 // caitanya taijasa iti nigadanti manISiNaH / tejomayAntaHkaraNopAdhitvenaiSa taijasaH // 391 // chUTAM chUTAM aneka jJAnanuM viSaya thatAM e ja liMgazarIra vyaSTi rUpe thAya che. e "vyaSTi" liMgazarIrarUpa upAdhivALAM ane caitanyanA AbhAsathI yukta citanyane vidvAne "tejasa e nAme kahe che. e tejomaya-alaMkaraNarUpa upAdhithI yukta che, tethI ja ene "tejasa" kahe che, 390,391 sthUlAtsUkSmatayA vyaSTirasya sUkSbhavapumatam / bhasya jAgarasaMskAramayatvAdvapurucyate // 392 // A tejasatuM zarIra skUla zarIra karatAM atyaMta sUkSama hoya che; enA e zarIrane ja "vyaSTi" sUkama zarIra mAnyuM che, ane tejasa, jAgrata avasthAnA saMskAramaya hoya che tethI ja enuM e zarIra kahevAya che. 392 svapne jAgarakAlInavAsanAparikalpitAn / saijaso viSayAn ke sUkSmArthAnsUkSmavRttibhiH // 393 // vaLI e tejasa, svamamAM jAgrata avasthAnI vAsanAone Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savahAMta-siddhAMta-sArasaMgraha kalpI kATelA sUkSama padArthopI viSane ( aMtaHkaraNanI) sUkSama vRttio dvArA bhegave che. 393 khamaSTerapi ca vyaSTeH sAmAnyenaiva pUrvavat / ameda eva jJAtavyo jAtyaikatve kuto bhidA // 394 // (upara darzAvelAM) samaSTi tathA vyaSTi liMgazarIro samAna ja che, tethI pUrvanI peThe teone abheda ja samaje; kAraNa ke jenI jAta eka ja hoya temAM bheda kyAMthI hoya? 34 prayorupAdhyorekatve tayorapyabhimAninoH / sUtrAtmanastajasasyApyamedaH pUrvavanmataH // 395 // ema e samaSTi tathA vyaSTi-liMgazarIrarUpa banne upAdhi eka ja che, tethI e baniA abhimAnI sUtrAtmA tathA tejasane paNa pUrvanI peThe eka ja mAnyA che. 395 sthUla prapaMca evaM sUkSmaprapaMcasya prakAraH zAstrasaMmataH / matha sthUlaprapaMcasya prakAraH kathyate zRNu // 39 // e rIte zAstrothI saMmata sUkSmaprapaMcane prakAra kaho; have sthUla prapaMcane prakAra kahevAya che, te sAMbhaLa. 396 tAgyeva sUkSmabhUnAni vyomAdIni parasparam / paMcIkRtAni sthUlAni bhavanti zRNu tatkramam // 397 // e ja AkAzAdi sUma bhUte paraspara (maLI) pacIta skUla bhUta bane che, tene krama tuM sAMbhaLa. 397 paMcIkaraNa ane sthUlabhUta khAdInAM bhUtamekaikaM samameva dvidhA vidhaa| vibhajya bhAgaM tatrAdhaM tyaktvA bhAga dvitIyakam // 398 // caturdhA suvibhajyAtha tamekaikaM vinikSipet / caturNA prathame bhAge krameNa svArdhamaMtarA // 399 // tato vyomAdibhUtAnAM bhAgAH paMca bhavanti te| svasvArdhabhAgenAnyebhyaH prAptaM bhAgacatuSTayam // 400 // sa, sI, Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAMta-siddhAMta-sArasaMgraha saMyojya sthUlatAM yAnti vyomAdIni yathAkramam / mamukhya paMcIkaraNasyAprAmANyaM na zaMkyatAm // 401 // upalakSaNamasyApi tttrivRtkrnnshrutiH| AkAza vagere bhUtemAMnA pratyeka bhUtane sarakhA be be bhAge karavuM; pachI tenA prathama ardha bhAgane choDI daI bIjA ardhabhAganA cAra cAra bhAga karavA; te cAra cAra bhAgamAMthI eka eka bhAgane potapotAnA ardhA bhAga sivAyanA prathama judA rAkhI mUkelA eka eka ardhA bhAgamAM anukrame umeravA. Ama karavAthI AkAzAdi pAMce bhUtanA te pAMca pAMca bhAge bane che; ane pitapotAnA ardhA bhAga sivAyanA bIjA (cAra bhUtanA) cAra bhAge pitAne je maLyA hoya che, teo sAthe joDAIne anukrame te AkAzAdi bhUta zUlapaNAne pAme che (AnuM nAma paMcIkaraNa kahevAya che.) A paMcIkaraNa prAmANika nathI ema zaMkA na karavI; kAraNa ke trivRtkaraNanI prasiddha zruti A paMcIkaraNane ja jaNAve che. 398-401 paMcAnAmapi bhUtAnAM zrUyate'nyatra saMbhavaH // 402 // tataH prAmANikaM paMcIkaraNaM manyatAM dhudhaiH / pratyakSAdivirodhaH syAdanyathA kriyate yadi // 403 // vaLI (A rIte paMcIkRta banelAM) pAMce bhUtanI utpatti bIjI kSatiomAM paNa saMbhaLAya che, tethI vidvAnee A paMcIkaraNane prAmANika ja mAnavuM; ane A je bIjI rIte karavAmAM Ave, te pratyakSa Adi pramANa sAthe paNa virodha Ave, 402,403 mAkAzavAyvodharmastu vahnayAdAvupalabhyate / thai tathA vAcArma phire cha chA taDakAmAgiti radirila liMcatA khAMzaSyAptikSa khavyAptirvidyate pAvakAdiSu // 405 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta siddhAMta-sAsa graha tenopalabhyate zabdaH kAraNasyAstirekataH / tathA nabhasvato dharmo'pyagnyAdAvupalabhyate // 406 // na tathA vidyate vyAptirvahUnyAdeH khanabhasvatoH / sUkSmatvAdaMzakavyApterataddharmo nopalabhyate // 407 // kAraNa ke AkAza ane vAyunA dhama agni vageremAM jevA jaNAya che, tevA AkAzamAM ne vAyumAM agni vagerenA dhama dekhAtA nathI; mATe A paMcIkaraNa aprAmANika che' ema lagAre vicAra karavA nahi. vaLI agni, vageremAM AkAzanA aAAnu vyApavuM che, tethI ja teemAM AkAza( peAlANu )nu vyApavuM jaNAya che; tema ja kAraNa(AkAza)nI adhikatA heAvAthI teomAM zabda paNa jaNAya che. e ja pramANe vAyunA dharmAM pazu agni vageremAM jaNAya che; paraMtu AkAza ane vAyumAM agni vagerenu vyApavuM teTalA pramANamAM jaNAtuM nathI; te paNa sUkSmarUpe aMzeAnI vyAdhi hovAthI ten| dharma nathI to me bhaya nathI. 404-407 kAraNasyAnurUpeNa kArye sarvatra dRzyate / tasmAtprAmANyameSTavyaM budhaiH paMcIkRterapi // 408 // 4 vaLI adhe ThekANe kAraNane anusarIne kAya jovAmAM Ave che; mATe vidvAnAe paMcIkaraNane paNa pramANu ja mAnavuM. 408 manobhUtaguNakaM bhUtaM vakSye'vadhAraya / zabdekaguNamAkAzaM zabdasparzaguNo'nilaH // 409 // tejaH zabdasparzarUpairguNavatkAraNaM kramAt / ApazcaturguNaH zabdasparzarUparasaiH kramAt // 410 // etaizcatubhigaMdhena saha paMcaguNA mahI / AkAzAMzatayA zrotraM zabdaM gRhNAti tadguNam // 411 // tvamArutAMzakatayA sparze gRhNAti tadguNam / tejazakatayA cakSU rUpaM gRhNAti tadguNam // 412 // abaMdhakatayA jivA rakhaM gRhNAti tadguNam / bhUmyaMzakatayA prANaM gaMdhaM gRhNAti tadguNam // 413 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta--sArasa graha 95 A paMcIkaraNane anusarIne ja dareka bhUtAmAM guNA utpanna thayA che te huM kahuM chuM, sAMbhaLa. AkAzamAM ekaleA zabda guNu che; vAyumAM zabda ne sparza e guNu che; temAM zabda, spa ane rUpa traNa guNA che; e guNeAvALu kAraNa anukrame temAM che; jaLamAM zabda, sparza, rUpa ane rasa e cAra guNA anukrame (te te kAraNeAnA ) rahelA che ane pRthvImAM zabda, sparza, rUpa, rasa ane gaMdha -e pAMce guNeA che. jJAne kriyA ane teonuM kAma zrotraiMdriya AkAzanA aMza che tethI tenA guNu zabdane grahaNa kare che; tvacAiMdriya vAyunA aMza che tethI tenA guNa sparzane grahaNa kare che; cakSuiMdriya tejaneA aMza che tethI tenA guNu rUpane grahaNa kare che; jihavAidriya jaLanA aMza che tethI tenA guNa rasane grahaNa kare che ane prANaiMdriya pRthvInA aMza che tethI tenA guNa gaMdhane grahaNa kare che. 409-413 kame driyA ane tenuM kAma karoti khAMzakatayA vAkzabdoccAraNakriyAm / vAkatayA pAdau gamanAdi kriyAparau // 414 // tejozakatayA pANI vanayAvanatatparau / jalazakitayopastho vA mUtravisargakRt // 415 // bhUmyazakatayA pAyuH kaThinaM malamutsRjet / zrotrasya daivataM divasyAttvaco vAyurdRzo raviH // 416 // jihvAyA varuNo devaM ghrANasya tvazvinAbhau / vAco'gnirhastayoriMdraH pAdayostu trivikramaH // 417 // pAyormRtyurupasthasya tvadhidaivaM prajApatiH / manaso vaivata caMdro daivaM bRhaspatiH // 418 // rudrastvahaM kRte devaM kSetrazazcittadaivatam / digAdyA devatAH sarvAH khAdisatvAMzasaMbhavAH // 419 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha e ja pramANe vANI AkAzane aMza che tethI zabdanA ucArarUpa kriyAne kare che; banne paga vAyunA aMza che tethI javuM-AvavuM-kriyA kare che, banne hAtha tejanA aMza che tethI agni vagerenI pUjAmAM tatpara bane che; guhya iMdriya jaLane aMza che tethI vIrya ane mUtrane bahAra kADhe che; ane gudA pRthvIne aMza che tethI kaThaNa maLane bahAra kADhe che. IdrinA deva zrotredriyano deva dizA che; tvacAIdriyane deva vAyu che cakSuIdriyane deva sUrya che; jihavAIdriyane deva varuNa che; prAdriyanA deva be azvinIkumAro che; vANIno deva agni che; hAthane deva iMdra che; paganA deva viSNu che; gudAne deva mRtyu che; guhyAdriyanA deva prajApati che; manane deva caMdra che; buddhine deva bRhaspati che; ahaMkArane deva rudra che ane cittane deva kSetrajJa (jIva) che; A badhA dizA vagere devo AkAza vagerenA satvaguNanA aMzamAMthI utpanna thAya che. 414-419 saMmitA iMdriyasthAnezvinvindriyANAM samatataH / nigRhanyanugRhanti prANikarmAnurUpataH // 420 // A IdrinA deva IdriyonAM sthAnomAM te te indriyanI sAthe rahe che ane prANIonAM karmo pramANe indriyano niyata kare che ane anugraha kare che. (arthAt viSayomAMthI prakriyAne vALe che ane te tarapha prere che.) 420 for mnsila paMcate hetavaH prokA niSpattau sarvakarmaNAm // 421 // zarIra, iMdriya, viSa, prANayukta ahaMkAra ane teonA -A pAMcane sarva karmonI siddhimAM kAraNa kahyAM che. 421 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMha - AtmAnuM svarUpa karmAnurUpeNa guNodayo bhavedguNAnurUpeNa mnHprvRttiH| - manonuvRtairubhayAtmakendriyainivaryate puNyamapuNyamatra // 422 // karmone anusarIne guNene udaya thAya che, guNone anusarIne mananI pravRtti thAya che; ane manane anusarIne baMne prakAranI indriyo A lekamAM puNya tathA pApa kare che. 422 karoti vijJAnamayo'bhimAnaM kartAhameveti tadAtmanA sthitaH / mAtmA tu sAkSI na karoti kiMci = thayela tathacvA che jararU II vijJAnamaya koza "huM kartA chuM" evuM abhimAna kare che ane te rUpe rahyo che. AtmA to sAkSI ja che. e kaMI karato nathI ane karAvate paNa nathI. e te sadA taTastha je che. 423 draSTA zrotA dhaktA karmA bhokA bhvtyhNkaarH| svayametadvikRtInAM sAkSI nirlepa evAtmA // 424 // jenAra, sAMbhaLanAra, bolanAra, karanAra ane bhagavanAra ahaMkAra ja che. AtmA pote to A vikArene sAkSI ane nilepa ja che. 424 mAtmanaH sAkSimAtratvaM na kartRtva na bhoktaa| ravivatprANimiloMke kriyamANeSu karmasu // 425 // na harkaH kurute karma na kArayati jaMtavaH / / rAmAvAnudghena ane svastha vAku aa irA AtmA mAtra sAkSI ja che; te kartA nathI ke bhoktA paNa nathI; jema lokamAM prANIo karmo kare che, temAM sUrya kevaLa sAkSI ja che; te kaMI karato nathI ane bhagavate paNa nathI. pitapotAnA svabhAvane anusarIne prANIo pitapotAnAM karmomAM lAgyA kare che; temAM sUrya kaMI karatuM nathI ke karAvato paNa nathI. 425,4ra6 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha tathaiva pratyagAtmApi ravivaniSkriyAtmanA / udAsInatayaivAste dehAdInAM pravRttiSu // 427 // e ja rIte pratyagAmA paNa deha AdinI pravRttimAM sUryanI peThe niSkriya svarUpe ane udAsIna bhAve ja rahe che. 427 ajJAtvaivaM paraM tattvaM maayaamohitcetsH|| svAtmanyAropayantyetatkartRtvAdhanyagocaram // 428 // Ama parama tattavane na samajIne mAyAthI hita manavALA loko, pitAnA AtmAmAM ja A kartApaNuM vagere mAnI bese che. kharI rIte e (deha Adi) bIjAmAM ja raheluM che. mAtmasvarUpamavicArya vimuuddhbuddhiraaropytykhilmetdnaatmkaarym| svAtmanyasaMgacitiniSkriya eva cadre dUrasthameghakRtadhAvanavadbhameNa // jema caMdrathI dUra rahelAM vAdaLAM ja (pavanane lIdhe) ke che, chatAM mUDhabuddhi manuSya, brAMtine lIdhe vAdaLAMnuM devuM caMdra viSe mAnI bese che ( caMdra ja daDe che ema mAnI le che), tema pitAne AtmA saMgarahita, cetanarUpa ane kricArahita ja che chatAM e AtmasvarUpano vicAra nahi karIne mUDhabuddhi manuSya e AtmAmAM anAtmA-dehAdinAM A badhAM kArya mAnI bese che. (AtmA ja badhuM kare che, ema mithyA mAnI le che.) 429 jagatanI utpattine prakAra AtmAnAtmaviveka sphuTataramane nivedyissyaamH| imamAkarNaya vidvajjagadutpattiprakAramAvRttyA // 430 // he vidvAna ! AtmA ane anAtmAne viveka AgaLa jatAM ati spaSTa jaNAvavAmAM Avaze; paNa hajI A jagatanI utpattine prakAra tuM pharI sAMbhaLa. 430 paMcIkRtebhyaH khAdibhyo bhuutebhystviikssyeshituH| samutpannamidaM sthUlaM brahmAMDaM sacarAcaram // 431 // IzvaranA jevAthI (huM sRSTi racuM evA vicArathI) ANA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava veAMta-siddhAMta-sArasa'graha 99 zAdi (sUkSma) bhUte (utpanna thaI pUrvokta rItie anyonya sAthe maLIne ) pacIkRta khanyAM che; teomAMthI sthAvara-jaMgama sahita A sthUla brahmAMDa utpanna thayuM che. 431 cAra prakAranAM mANIe ane tenuM anna zrAdyoSadhayaH sarvA vAyuneSu bhUmayaH / sarveSAmapyabhUdannaM caturvidhazarIriNAm // 432 // DAMgara vagere sarva auSadhi vAyu, teja, pANI ane pRthvIrUpaja che. te cAra prakAranAM sarva prANIonu anna che. 432 kecinmArutabhojanAH khalu pare caMdrArka tejozanAH kecittoyakaNAzino'parimitAH kecittu mRdbhakSakAH / bitparNazilAtRNAdanaparAH kecittu mAMsAzinaH / kecidrIhiyavAnna bhojanaparA jIvantyamI jaMtavaH // 433 // keTalAMka prANIe varghAyunA AhAra karI jIve che; bIjA keTalAMka caMdra tathA sUryanA tejanA AhAra karI jIve che; keTalAMka pANInA kaNA khAI jIve che; keTalAMka asa`khya prANIo te mATI baI ne ja jIve che; keTalAMka pAMdaDAM, paththara ane ghAsa khAvAmAM tatpara rahI jIve che; keTalAMka tA mAMsa khAI jIve che; ane keTalAMka DAMgara, java Adi anna khAvAmAM tatpara rahI jIvI rahyAM che, 433 jarAyujAMDajasvedajodbhijjAdyAzcaturvidhAH / svasvakarmAnurUpeNa jAtAstiSThanti aMtaghaH // 434 // jarAyuja, aMDaja, svedaja ane udbhija--ema cAra prakAranAM prANIo che. teo pAtapeAtAnAM karmone anusarIne janmI rahyAM che. 434 yatra jAtA jarAyubhyaste narAdyA jarAyujAH / aNDajAste hayuraNDebhyo jAtA ye vihagAdayaH // 435 // svedAjAtAH svedajAste yUkA lUkSAdayo'pi ca / bhUmimudriya ye jAtA udbhijAste drumAdayaH || 436 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta-siddhAMta-sArasaMgraha temAM jeo jarAyu(oLa)thI jame che, te manuSya vagere jarAyuja' che, jeo IMDAMmAMthI jamyAM che, te pakSIo vagere "aMDaja che; jeo parasevAmAMthI janme che, te ja, tIkha vagere daja" che; ane jeo jamIna phADIne jame che, te vRkSo vagere "uddasijaja" che. 435436 idaM sthUlavapurjAtaM bhautikaM ca caturvidham / sAmAnyena samaSTiH syAdekadhI viSayatvataH // 437 // bhUtemAMthI utpanna thayela A cAre prakAranAM sthala zarIra sAmAnya rIte eka ja che. Ama ekapaNunA jJAnano viSaya thavAthI "samaSTi" kahevAya che. 437 etatsamadhyavacchinnaM caitanyaM phalasaMyatama / prAdurvaizvAnara iti virADiti ca vaidikAH // 438 // A samaSTi zarIrarUpa upAdhivALuM citanya phaLavALuM che; ene veda jANanArAo "vaizvAnara athavA 'virATa' kahe che. vaizvAnaro vishvnressvaatmtvenaabhimaantH| virASTrasyAdvividhatvena svayameva virAjanAt // 439 // samagra prANIomAM "AtmApaNAnuM e abhimAna kare che tethI "vaizvAnara" kahevAya che, ane e pote ja vividha svarUpe virAje che, tethI "virATa " kahevAya che. 439 caturvighaM bhUtajAtaM tttjaativishesstH| naikadhIviSayatvena pUrvavadvayaSTiriSyate // 440 // upara kahelAM cAre prakAranAM prANIo te te judI judI jAtirUpe aneka che, Ama aneka prakAranAM jJAnane viSaya thavAthI pUrvanI peThe (e pratyekanA hisAbe) "vyaSTi' kahevAya che. 440 sAbhAsaM vyaGyupahitaM tttaadaatmymupaagtm| caitanyaM vizva ityAhurvedAntanayakovidAH // 41 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha vizvo'sminsthUladehe'tra svAbhimAnena tiSThati / yatastato vizva iti nAnA sArthoM bhavatyayam // 442 // A vyaSTi" zarIrarUpa upAdhivALuM ane kevaLa (catanyanA) AbhAsavALuM je citanya che, te e vyaSTizarIra sAthe tadrupa banI gayuM che, ane tene ja vedAMtazAstra jANanArA "vizva" ema kahe che. A pUladehamAM e vizvAtmA pitAnA tarIkenuM abhimAna karIne rahyo che tethI ja "vizva' evA sArthaka nAmavALe che. 441, 442 sthUla zarIra e ja annamaya koza vyaSTireSAsya vizvasya bhavati sthuulvigrhH| ucyate'nnavikAritvAtkozo'namaya ityayam // 443 // skUla zarIra e ja A vizvAtmAnI vyaSTi che ane e annane vikAra hevAthI "annamaya keza" kahevAya che. 443 deho'yaM pitRbhuktAnavikArAcchukazoNitAt / jAtaH pravardhate'nena tadabhAve vinazyati // 444 // pitAe tathA mAtAe khAdhelA ane vikAra vIrya tathA rudhira (strIraja) bane che ane temAMthI ja A sthUla zarIra janma che. pachI te anna vaDe ja vadhe che, paNa tene je anna na maLe, to nAza pAme che. 444 tasmAdannavikAritvenAyamanamayo mataH / mAcchAdakatvAdetasyApyaseH kozavadAtmanaH // 445 // mATe ja te annane vikAra hAI "annamaya"manAya che; ane jema taravArane myAna DhAMke che. tema AtmAne te DhAMkI de che tethI "koza" (myAna jeva) kahevAya che. 445 mAtmanaH sthUlabhogAnAmetadAyatanaM viduH| zabdAdiviSayAnbhuMkta sthUlAnsthUlAtmani sthitaH // 446 // ramA tataH zUTamojAvetararA indriyairupanItAnAM zabdAdInAmayaM svayam / dehendriyamanoyukto bhoktetyAhurmanISiNaH // 447 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sAsa graha vidvAnA kahe che, ke A sthUla zarIra, AtmAne sthUla bhAge bhAgavavAnu sthAna che. AmAM rahIne AtmA, zabda Adi bahAranA sthUla viSaye bhAgave che tethI ja sthUla bhegA bheAgavavAnuM te sthAna kahevAya che. vaLI, A AtmA ( jIva ) deha, iMdriyA tathA mana sAthe joDAIne iMdriyAe lAvI ApelA zabdAdi viSayeAne bhAgave che. mATe ja tene vidvAnA (bheAktA ) kahe 102 * 446,447 ekAdazadvAravatIha dehe saudhe mahArAja ivAkSavagaiH / saMsevyamAno viSayopabhogAnupAdhisaMstho bubhuje'yamAtmA // 448 // jema koI mahArAjA agiyAra daravAjAvALA mahelamAM rahe tema A jIvAtmA agiyAra dvAravALA dehamAM rahe che. tyAM iMdriyAneA samudAya tenI sevAmAM hAjara rahe che, ane e deharUpa upAdhimAM rahIne te viSayaleAgAne bhAgave che. 448 zAneMdriyANi nijadevata coditAni karmeMdriyANyapi tathA manaAdikAni / svasvaprayojanavidhau niyatAni santi yantena kiMkarajanA iva taM bhajante // 449 // pAtapAtAnA devAe preraNA karelI mana Adi jJAnendriyA tathA krame driyA pAtapeAtAnuM kAma karavAmAM niyamita rahe che; ane jema nAkarI peAtAnA svAmIne seve tema A jIvAtmAne kALajIthI seve che. 449 yatropabhukte viSayAnsthUlAneSa mahAmatiH / ahaM mameti saiSAsyAvasthA jAgraditIryate // 450 // mahAbuddhimAna A jIvAtmA jemAM rahIne sthUla viSayAne bhAgave che ane 'huM-mAruM' evuM abhimAna kare che, te enI 'jAgRta' avasthA kahevAya che. 450 6 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha ~ ~ vizva ne vizvAnara eka ja che ettsmssttivyssttyodhobhyorpybhimaaninoH| tadvizvavaizvAnarayoramedaH pUrvavanmataH // 451 // samaSTine abhimAnI vaizvAnara, ane vyaSTine abhimAnI vizva-e bannene pUrvanI peThe eka ja mAnyA che. 451 sthUlasUkSmakAraNAkhyAH prapaMcA ye niruupitaaH| te sarve'pi militvaikaH prapaMco'ti mahAnbhavet // 452 / / mahAprapaMcAvacchinnaM vishvpraashaadilkssnnm| virADAdIzaparyate caitanyaM caikameva tat // 453 / skUla, sUkSama ane kAraNa nAmanA prapaMce je prathama kahyA che, te badhA maLIne eka meTa (samaSTi) prapaMca thAya che, e mahAprapaMcathI yukta je citanya che, tema ja vizva-prAjJa Adi lakSaNovALAM virATathI Izvara sudhInAM je je cata (judAM judAM nAme kahyAM) che, te badhAM kharI rIte eka ja che. 452,453 yadanAdyaMtamadhyaktaM caitanyamajamazaram / / mahAprapaMcena sahAviviktaM sadayo'gnivat // 454 // tatsarva khalvidaM brahmetyasya vAkyasya pNdditH| vAcyArtha iti nirNIta viviktaM lakSya ityapi / / 455 // eTale ekaMdara Adi-aMtarahita, avyakta, ajanmA ane avinAzI je (eka ja) citanya che, te ja loDhAnI sAthe maLelA agninI peThe mahAprapaMcanI sAthe jyAre maLeluM hoya che, tyAre vidvAne tene "sarva rivahuM kahuM A badhuM brahma che" e vAkayane vAcyArthI kahe che, ane e citanya mahAprapaMca sAthe maLeluM hetuM nathI, tyAre ene pUrva vAkyane ja ladyArthI kahe che. 454,455 AtmA ne anAtmAne viveka sthUlAdhavAnaparyaMta kAryakAraNalakSaNam / izyaM sarvamanAtmeti vijAnIhi vicakSaNa // 456 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04. savavekAMta-siddhAMta-sArasaMgraha he vidvAn ! skUla zarIrathI mAMDI ajJAna sudhInA kArya tathA kAraNarUpa lakSaNavALuM A sarva dazya jagata "anAtmA" che ema tAre jANavuM. 456 aMtaHkaraNatavRttiSTra nityamavikriyam / caitanyaM yatsadAtmeti buddhayA budhyasva sUkSmayA // 457 // ane aMtaHkaraNa tathA tenI vRttione (kevaLa sAkSIrUpe) jenAra, nitya tathA vikAra vinAnuM je (zuddha) cetanya che, te ja "AtmA" che ema sUma buddhithI tuM samajI le. 457 eSa pratyaksvaprakAzo niraMzo'saMgaH zukhaH srvdaiksvbhaavH| nisyAkhaDAnaMdarUpo nirIhaH sAkSI cetA kevalo nirguNadha // 458 // A pratyagAtmA svayaMprakAza, avayavarahita, saMgarahita, zuddha, sarvadA eka svabhAvane, nitya, akhaMDa, AnaMdarUpa, ceSTArahita, sAkSI, cetana, kevaLa ane nirguNa che. 458 naiva pratyagjAyate vadhate no kicinnApakSIyaMte naiva naashm| mA nityaH zAzvatoDavaM tALo nA umomiut | ka2I vaLI A pratyagAtmA janmate nathI, vadhatuM nathI, ghaTato nathI ane nAzane paNa pAmato ja nathI. e te nitya, sanAtana ane purANe-jUnAmAM jUna-anAdikALane che. zarIra nAza pAme che paNa ene nAza thato nathI. 45 janmAstitvavivRddhayaH pariNaticApakSati zana / dRzyasyaiva bhavanti Sar3iva kRtayo nAnAvidhA vyaadhyH| sthUlatvAdi ca nIlatAdhapi mitirvarNAzramAdiprathA razyante vapuSo na cAtmana ime tbikriyaasaakssinnH|| janmavuM, hevuM, vadhavuM, pariNAma pAmavuM, ghaTavuM ene nAza pAmavuM-A cha vikAre dazya jagatanA ja thAya che tema ja aneka jAtanA roge, sthUlatA-kRzatA vagere, kALAza-dhoLAza vagere, parimANamApa ane varNa tathA Azrama AdinI prasiddhi-e Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha 105 badhuM A pUla zarIramAM ja dekhAya che; AtmA to te te vikArono kevaLa sAkSI ja che, tethI tene temAMnuM kaMI paNa nathI. 460 asminnAtmanyanAtmatvamanAtmanyAtmataH punaH / viparItatayAdhyasya saMsaranti vimohatAH // 461 // A AtmAmAM anAtmApaNuM ane anAtmA(dehAdi)mAM A mApaNuM ati mahane lIdhe viparIta bhAve mAnI laIne ja manuSyo saMsAra pAmyA kare che. 461 bhrAMtyA manuSyo'hamahaM dvijo'haM tajjJo'hamazo'hamatIva paapii| bhraSTo'smi ziSTo'smi sukhI ca duHkhI tyevaM vimuhyAtmani kalpayAnta // 462 // tema ja "huM manuSya chuM, huM brAhmaNa-kSatriya ke vaizya chuM, huM te jANanAro chuM, huM ajJAnI chuM, huM atyaMta pApI chuM, huM bhraSTa chuM, huM sajajana chuM, huM sukhI chuM ane huM dukhI chuM"Ama brAMtithI atizaya moha pAmIne loko AtmAmAM kalpI le che. 462 adhyAsa prakaraNa manAtmano janmajarAmRtikSudhAtRSNAsukhaklezabhayAdidharmAn / viparyayeNa hyatathAvidhe'sminnAropayantyAtmani buddhidoSAt // 463 // janma, ghaDapaNa, maraNa, bhUkha, tarasa, sukha, duHkha ane bhaya Adi dharmo anAtmA-dehAdina che; AtmA te e dhImethI rahita ja che chatAM loko buddhinA doSathI UlaTuM samajIne A AtmAmAM te te dharmono Aropa kare che. 463 bhrAMtyA yatra yadadhyAsastatkRtena guNena vaa| doSaNApyaNumAtreNa sa na saMbadhyate kvacit // 464 // je (kaI mULa) vastumAM brAMtine lIdhe je(keI kalpita vastu)ne Aropa thAya che, temAM te Aropita vastue karelo guNa ke deva lezamAtra paNa koI kALe saMbaMdha pAmatuM nathI. 464 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha kiM masanmRgatRSNAMbupUreNAItvamRcchati / raSTisaMsthitapItena zaMkhaH pItAyate kimu // 465 // . . vAyu jhAMjhavAnA jaLathI zuM bhIne thAya che? AMkhamAM (kamaLAnA regathI) rahelI pILAzathI zuM zaMkha pILo bane che? ziSyane prazna pratyagAtmanyaviSaye'nAtmAbhyAsaH kathaM prabho // 466 // puro dRSTe hi viSaye'dhyasyanti viSayAntaram // tadRSTaM zuktirajyAdau sAdRzyAdyanubaMdhataH / / 467 // paratra pUrvadRSTasyAvabhAsaH smRtilkssnnH| madhyAsaH sa kathaM svAmin bhavedAtmanyagobare // 4 // 8 // he prabhu! pratyagAtmA te (ikiyAdine) viSaya che ja ! nahi chatAM temAM (brAMtithI) anAtmA-dehAdine Aropa kevI rIte thAya che? je vastu najara AgaLa dekhAyelI hoya che, temAM ja (brAMtithI) keI bIjI vastune loke A5 kare che. chIpa-deraDI vageremAM ApaNe joIe chIe, ke temAM rUpuMsApa vagerenI samAnatA rahelI che tenA kAraNe prathama joyeluM rUpuM ke sApa tene jotAM yAda Ave che tethI e chIpamAM ke deraDImAM rUpAne ke sApane AbhAsa thaI jAya che. A adhyAsa (Arepa athavA bramaNA), he svAmin, iMdriyAdine aviSaya (eTale pUrve kadI nahi joyelA ke anubhavelA) AtmAmAM kevI rIte thAya che? 466-468 nAnubhUtaH kadApyAtmAnanubhUtasya vstunH| sAdRzyaM sidhyati kathamanAtmani vilakSaNe // 19 // . AtmAne keIe kadI paNa anubhavyo nathI, te enahi anubhavelI vastunI samAnatA enAthI vilakSaNa anAtmA(dehAdi)mAM kevI rIte siddha thAya? 469 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 107 jAnyaramatAsthAvara jai Hir! nivRttiH kathametasya kenopAyena sidhyati // 7 // chatAM anAtmAmAM AtmAyaNane A adhyAsa kevI rIte AvyuM che? ane enI nivRtti kayA upAyathI thaI zake che ? 470 upAdhiyoga ubhayoH sama eveshjiivyo| jIvasyaiva kathaM baMdho nezvarasyAsti tatkatham // 471 / / vaLI, Izvara ane jIva-ane upAdhina saMbaMdha te eka sarakhe ja che; chatAM jIvane ja baMdhana kema thAya che ane Izvarane baMdha kema nathI ? 471 patatsarva dayAraSTayA karAmalaNavatsphuTam / / pratipAdaya sarvajJa zrIguro karUNAnidhe // 472 // he dayAnA bhaMDAra ! he sarvajJa zrI gurudeva! A badhuM Apa dayAdaSTithI hAthamAM rahelAM AmaLAMnI peThe spaSTa samajAvo. 472 zrI guruno uttara sAvayava ekasya nAtmA viSaya issyte| asyAsmatpratyayAtvAdaparokSAca sarvazaH // 473 // prasiddhirAtmano'strodha na kasyApi ca dRzyate // pratyayo nAmasmIti na hasti pratyagAtmAna // 474 / / AtmA avayavavALA nathI ane keIne (ikriyAdine ) viSaya paNa nathI; chatAM e AtmA "huM" evA jJAnano viSaya che ane pakSa nathI, paNa pratyakSa ja che, tethI sarvamAM ane sarva sthaLe enI siddhi te avazya che ja; paraMtu te koInA jovAmAM Avato nathI. "huM chuM" evuM pratyagAtmA viSenuM jJAna nathI ema to nathI ja (paraMtu che ja). 473, 474 kasyApi svasadAve prmaannmbhikaadhyte| pramANAnAM ca prAmANyaM yanmUlaM kiM tu bodhayet // 475 // koI paNa manuSya potAnI hayAtImAM pramANa ichate ja Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savatAMta-siddhAMta-sAragraha nathI, UlaTuM pratyakSAdi pramANenuM pramANa e AtmAne lIdhe ja che (arthAt AtmA ja sarva pramANenI hayAtImAM pramANabhUta che); paraMtu e samajAvavuM joIe. 475 mAyAkAryastirobhUto naiSa AtmAnubhUyate / meghavRMdairyathA bhAnustathAyamahamAdibhiH // 476 // jema sUrya meghamaMDaLathI DhaMkAI jAya che tyAre anubhavAte nathI, tema A AtmA mAyAnAM kAryarUpa ahaMkAra vagerethI DhaMkAI gaye che tethI anubhavAto nathI. 476 purastha eva viSaye vastuMnyadhyasyatAmiti / niyamo na kRtaH sadbhirdhAntirevAtra kAraNam // 477 // je vastu sanmukha-pratyakSa viSayarUpe hoya, temAM ja (koI bIjI vastuno) adhyAsa (Apa) thaI zake che e sapuruSoe kaMI niyama karyo nathI; abbAsa thavAmAM te kevaLa brAMti ja kAraNa che. 477 - rogvAre ri nIti yathargar madhyasyanti tathaivAsminAtmanyapi matibhramAt // 4 // jema ke daSTi vagerene viSaya AkAza nathI chatAM temAM ajJAnIo vAdaLI raMga vagerene adhyAsa (Ara5) kare ja che e ja rIte A AtmA paNa daSTi Adino viSaya nathI, topaNa tene viSe buddhinA zramathI ajJAnIo (dehAdino) adhyAsa kare che. manAtmanyAtmatAdhyAse na khaarshympeksste| pIto'yaM zaMkha ityAdau sAdRzyaM kimapekSitam // 479 // anAtma vastumAM AtmApaNAne adhyAta thavAmAM koInI samAnatAnI jarUra rahetI nathI. (zaMkha dhoLo ja hoya che chatAM) A zaMkha pILe che" ItyAdi adhyAsa thavAmAM (AMkhanA roga vinA) kaI samAnatAnI jarUra rahe che? (keInI paNa nahi.) 479 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa'graha nirupAdhibhrameSvasminaivApekSA padRzyate / sopAdhiSveva taddRSTaM rajjusarpabhramAdiSu // 480 // AvAM upAdhirati bhrama thavAmAM koI paNa samAnatAnI jarUra dekhAtI ja nathI; deraDImAM sApane bhrama vagere upAdhiyukta bhramamAM ja samAnatAnI jarUra dekhAya che. 480 tathApi kiMcidrakSyAmi sAdRzyaM zRNu tatparaH / atyaMtanirmalaH sUkSma AtmAyamatibhAsvaraH // 481 // buddhistathaiva sattvAtmA sAbhAsA bhAsvarA'malA / sAMnidhyAdAtmavadbhAti sUryavatsphaTiko yathA // 482 // (joke ema ja che, teApaNu anAtmAmAM AtmAnA adhyAsa thavAmAM) kaMIka samAnatA huM kahuM chuM, te kharAkhara sAvadhAna thaI ne sAMbhaLa. A AtmA jevA atyaMta nirmaLa, sUkSma ane atizaya prakAzamAna che, tevI ja buddhi paNa sattvaguNumaya, AbhAsavALI, prakAzamAna ane ni*La che; tene lIdhe ja (e samAnatA DhAvAthI ja ) jema sUryanA samIpapaNAthI sphaTikamaNi sUrya jevA dekhAya che, tema AtmAnA samIpapaNAthI buddhi paNa AtmA jevI dekhAya che. 481,482 109 AtmAbhAsaM tato buddhirbuddhayAbhAsaM tato manaH / akSANi manamAbhAsAnyakSAbhAsamidaM vapuH // 483 // ( e rIte buddhi anAtmA che chatAM temAM AtmAnA adhyAsa thAya che tethI) buddhi AtmAnA AbhAsavALI jaNAya che ane tethI ja mana buddhinA AbhAsavALuM jaNAya che; iMdriyA mananA AbhAsavALI jaNAya che ane A zarIra iMdriyAnA AbhAsavALuM jAya che. 483 ata evAtmabuddhihAkSAdAvanAtmani / mUDhAnAM pratibiMbAdau bAlAnAmiva dRzyate / sAtattva vidyate yuvAvAtmano dhvAraDhALam // 284 // ' Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11e sarvavedAMta-siddhAMtasArasaMgraha A kAraNathI ja deha-iMdriya Adi anAtmAomAM ajJAnIene AtmAnI buddhi thAya che-jema mUrkhAone potAnA pratibiMba vageremAM potApaNAnI buddhi jovAmAM Ave che. Ama buddhimAM AtmAne adhyAsa thavAnuM kAraNa (temAM jaNAtI saheja) samAnatA che. 484 manAtmanyahamityeva yo'yamadhyAsa iiritH| syAduttarottarAdhyAse pUrvapUrvastu kAraNam // 485 // suptimUrcIsthiteSveva dRSTaH saMsAralakSaNaH / anAgividyAtA reDa = tArA a81 | e rIte anAtmAmAM "huM" e je adhyAsa thAya che, te ko; ane e ja pUrva pUrva adhyAsa pachI pachInA adhyAsanuM kAraNa bane che-jema sUIne UThe che tyAre pAcho A saMsAra jaNAya che, ane mUchamAMthI UThe che tyAre paNa pAcho A saMsAra jaNAya che. A avidyA anAdikALanI che, tethI tene saMskAra paNa te ja anAdikALano che. 485486 adhyAsanuM kAraNa-avidyAnI be zakti nayAsabAdhAgamanasya kAraNaM zRNu pravakSyAmi smaahitaatmaa| yasmAdidaM prAptamanarthajAtaM janmApyayadhyAghijarAdiduHkham // 487 // jene lIdhe A badhA anartho ane janma, nAza, roga tathA ghaDapaNa vagere duHkha prApta thAya che, te adhyAsarUpa bAdhA zAthI Ave che enuM kAraNa huM kahuM chuM; manane ekAgra karIne te tuM sAMbhaLa. mAtmopAgheravidyAyA asti zaktidvayaM mht| vize mAhiti myo saMsAra mA II i88 1 avidyA ja AtmAne upAdhirUpa che; e avidyAnI be moTI zaktio che -(1) vikSepa" ane (2) AvaraNa". A be zaktiene lIdhe AtmAne saMsAra lAgu thayA che. 488 mAvRtistamasaH zaktistaddhayAvaraNakAraNam / mUlAvidheti vA prokA yayA saMmohitaM jagat // 489 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha 111 ' AvaraNa 'e tamAguNanI zakti che; e ja AvaraNanuM ( eTale AtmAne DhAMkI devAnuM ) kAraNa che. ene ja mULa avidyA kahI che, jene lIdhe jagata atyaMta mAhita banyu che. 489 vivekavAnapyatiyauktiko'pi zrutAtmatattro'pi ca paMDito'pi / zaktyA yathA saMvRtabodhadRSTirAtmAnamAtmasthamimaM na veda || 490 // manuSya vivekavALA hAya, atyata yuktikuzaLa heAya, Atmatattvane sAMbhaLI cUkayA hAya ane paMDita hAya, tApaNa A ' AvaraNu 'zaktithI tenI jJAnadRSTi evI 'kAI jAya che, ke jethI peAtAnA hRdayamAM ja rahelA AtmAne te jANI zakatA nathI, 490 vikSepanAmnI rajasastu zaktiH pravRttihetuH puruSasya nityam / sthUlAdiliMgAntamazeSametadyayA sadAtmanyasadeva sUyate // 491 // 'vikSepa 'e rajoguNanI zakti che, e ja puruSane nitya pravRtti karavAmAM kAraNarUpa ane che. A 'vikSepa' zakti ja sthUlazarIrathI mAMDIne liMgazarIra sudhInA kevaLa khATA sa padArthAne satyasvarUpamAM AtmAmAM utpanna kare che. 491 nidrA yathA puruSamapramattaM samAvRNotIyamapi pratIcam / tathA vRNotyAvRtizaktiraMtakSepazarvikti parijRMbhayantI // 492 // jema pramAda vinAnA puruSaneM nidrA DhAMkI (dakhAvI) de che, tema A zakti paNa pratyagAtmAne DhAMkI de che; tema ja 'AvaraNu" zakti jyAre aMdara phelAya che, te 'vikSepa' zaktine DhAMkI de che. zaktyA mahatyAvaraNAbhidhAnayA samAvRte satyamalasvarUpe / pumAnanAtmanyahameSa evetyAtmatvabuddhiM vidadhAti mohAt // 493 // AvaraNa' nAmanI e mATI zakti che; tene lIdhe manuSya nirmaLa svarUpa DhaMkAI jAya che, eTale mAhane lIdhe puruSa anAtma -buddhi Adi padArthA para ' A ja huM chuM' evI Atmabuddhi kare che. 493 6 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 savavedAMta-siddhAMtasArasaMgraha yathA prasuptipratibhAsadehe svAtmatvadhIreSa tathA ghanAtmanaH / janmApyayakSudbhayatRchramAdInAropayatyAtmani tasya dharmAn // 494 // jema svamamAM dekhAtA zarIramAM "A huM chuM" ema potAnA AtmApaNAnI buddhi kare che, tema A manuSya (jAgrata avasthAmAM paNa) janma, nAza, bhUkha, tarasa, bhaya, zrama vagere anAtmAnA dharmone AtmAmAM Arope che. 494 vikSepazaktyA paricodhamAnaH karoti krmaannyubhyaatmkaani| bhuMjAna etatphalamapyupAttaM paribhramatyeva bhavAdhurAzau // 495 // .. manuSya "vikSepa" zaktithI preraNA pAme che, tyAre zubha-azubha ane prakAranAM karmo kare che ane te dvArA grahaNa karelAM tenAM phaLane bhagavyA kare che. ema saMsArasamudramAM bhaTakayA ja kare che. 45 madhyAsadoSAtsamupAgato'yaM saMsArabaMdhaH pravala prtiicH| yadyogataH klizyati garbhavAsajanmApyayaklezamayairajanam // 496 // A adhyAsanA deSathI ja pratyagAtmAne A saMsArarUpa prabaLa baMdhana AvyuM che, jene lIdhe garbhavAsa, janma, maraNa vagere kalezanA bhayathI e niraMtara piDAya che. 496 madhyAso nAma khalveSa vastuno yo'nyathAprahaH / svAbhAvikabhrAntimUlaM saMsRterAdikAraNam // 497 // adhyAsa" eTale je vastu je svarUpamAM hoya tene tethI judA (viparIta) svarUpe grahaNa karavI. A adhyAsa svAbhAvika bhrAMtinuM mULa che ane saMsAranuM prathama kAraNa che. 47 sarvAnarthasya tadvIjaM yo'nyathAgraha AtmanaH / tataH saMsArasaMpAttaH saMtataklezalakSaNaH // 498 // AtmArUpa (satya) vastune tethI judA (asat ) svarUpe grahaNa karavI e adhyAsa to sarva anarthonuM bIja che tethI ja kalezonI paraMparArUpalakSaNavALA A saMsAramAM paDavAnuM thAya che.498 madhyAkhAdeva saMsAro naSTe'bhyAse na dRshyte|| tadetadubhayaM spaSTaM pakSya tvaM pavamuktayoH // 499 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta siddhAMta-sArasaMgraha 113 adhyAsathI ja saMsAra dekhAya che; paNa adhyAsa nAza pAmatAM te dekhAtuM ja nathI. A banne vAtane saMsAramAM baMdhAyelA puruSamAM ane saMsArathI chUTelA puruSomAM te spaSTa joI zakaze. 49 baddhaM pravRttito viddhi muktaM viddhi nivRttitH| pravRttireva saMsAro nivRttirmuktiriSyate // 500 // puruSane pravRttithI (saMsAramAM) baMdhAyela tAre samajI le ane nivRttithI mukta samajo. pravRtti e ja saMsAra che ane nivRtti e ja mokSa che. 500 mAtmanaH so'yamadhyAso mithyaajnyaanpurHsrH| asatkalpo'pi saMsAraM tanute rajjusarpavat // 501 // AtmAne A adhyAsa mithyA ajJAnane ja AgaLa karIne thayela hoya che. te lagabhaga jUTho che, te paNa doraDImAM dekhAtA sarpanI peThe saMsArane vistAre che. 501 jIvanI peThe paramAtmAne baMdhana kema nathI ? upAdhiyogasAmye'pi jIvavatparamAtmanaH / upAdhimedAno baMdhastatkAryamapi kiMcana // 502 // jIvanI peThe paramAtmAne upAdhine saMbaMdha te sarakhe ja che, tepaNuM e bannenI upAdhimAMthI paramAtmAnI upAdhimAM ghaNo ja taphAvata che; tethI ja paramAtmAne baMdhana nathI ane tenuM kAMI kArya paNa nathI. 502 masyopAdhiH zuddhasattvapradhAnA mAyA yatra tvasya nAstyalpabhAvaH / sattvasyaivotkRSTatA tena baMdho no vikSepastatkRto leshmaatrH||503|| zuddha savaguNa jemAM mukhya che evI mAyA A paramAtmAnI upAdhi che; jemAM emane alpatA detI nathI; sattvaguNanI ja utkRSTatA rahe che tethI baMdhana nathI ane e mAyAe karelo leza mAtra paNa vikSepa (AkarSaNa) nathI. 503 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 savavedAMta-siddhAMta-sArasagraha. sarvajJo'pratibaddhabodhavibhavastenaiva devaH svayaM / mAyAM svAmavalabya nizcalana ga svacchaMdavRttiH prbhuH| sRSTisthitpadanapravezayamanadhyApAramAtrachayA. kurvankrIDati tadajastama ume saMstabhya zaktyA svayA / 504 // deva-paramAtmA sarvajJa che ane temano jJAnavaibhava kyAM ya aTakelo nathI; tethI ja e prabhu pite (potAnA svabhAvathI) nizcaLa rahI, pitAnI mAyAne Azraya karIne svataMtra vRttie pitAnI IcchAthI jagatanI utpatti, pAlana, saMhAra, harakoImAM praveza ane sarvane vaza rAkhavAM vagere harakeI vyApAra kare che; ane pitAnI zaktithI rajoguNa tathA tamoguNa-banene (pitAmAM pravezatA) aTakAvIne ja kIDA kare che. 504 tasmAdAvRtivikSepau kiMcitkartuM na zaknutaH / svayameva svataMtro'sau tatpravRttinirodhayoH // 505 // tethI e rajoguNa ane tame guNa e paramezvarane AvaraNa ke vikSepa karI zakatA nathI; (UlaTA) e paramAtmA ja te (rajeguNa tathA tame guNa)nI pravRttimAM ane nivRttimAM svataMtra rahe che. (potAnI IcchAnusAra e guNone bave joDe che ne roke che. 505 tameva sA ghIkarmeti zrutirvakti mheshituH|| nigrahAnugrahe zaktirAvRtikSepayoryataH // 506 // . ene ja kRti "dhI kama" ema kahe che (arthAt rajoguNane tathA tame guNane pitAnI IcchAnusAra joDavA athavA zekavA e paramezvaranuM jJAnapUrvakanuM karma che, ema veda kahe che ); kAraNa ke keIne nigraha (zikSA) ke anugraha(kRpA) kare che athavA jeguNathI keInuM AvaraNa karavuM te ane tamaguNathI vikSepa kare te paramezvaranI zakti che. 506 jIvane baMdhananuM kAraNa ajJAna rajasastamasazcaiva prAbalyaM sattvahAnataH / jIvopAdhau tathA jIve tatkArya balavattaram // 507 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha 115 harakoI manuSyamAM savaguNa ocho thavAthI rajoguNanI tathA tame guNanI prabaLatA thAya che. jIvanI upAdhimAM tathA jIvamAM e rajoguNanuM tathA tamoguNanuM kArya vadhAre baLavAna hoya che. 507 tena baMdho'sya jIvasya saMsAro'pi ca ttkRtH| saMprAptaH sarvadA yatra duHkhaM bhUyaH sa IkSate // 508 // ene lIdhe ja A jIvane baMdhana che ane A saMsAra paNa teNe ja karelA prApta thayA che, jemAM e jIva hamezAM vAraMvAra duHkhane jue che. 508 etasya sNsRterheturdhyaaso'rthvipryyH| athANamUDhamatimAkunAvRtiphaLama / 102 II A saMsAranuM kAraNa adhyAsa che; (brahmarUpa) vastumAM viparItatA jevI e adhyAsanuM svarUpa che; ane AvaraNarUpa lakSaNavALA ajJAnane e adhyAsanuM mULa kahe che. 509 jJAnathI ja ajJAna dUra thAya che. majJAnasya nivRttistu zAnenaiva na karmaNA / avirodhitayA karma naivAjJAnasya bAdhakam // 510 // jJAnathI ja ajJAna dUra thAya che, karmathI dUra thatuM nathI; kema ke karma ajJAnanuM virodhI nahi hevAthI ajJAnane dUra karI zake nahi. 510 karmaNA jAyate jaMtuH karmaNaiva pralIyate / karmaNaH kAryamevaiSA janmamRtyuparaMparA // 511 // karmathI prANI janme che ane karmathI ja nAza pAme che. A janma-mRtyunI paraMparA e karmanuM ja kArya che. 511 tasmAtkarmaNaH kAryamanyadasti vilakSaNam / / ajJAnakArye tatkarma yato'jhAnena vardhate // 512 // AthI juduM ane judA lakSaNavALuM karmanuM koI kArya ja . nathI. karma ajJAnanuM kArya che; kAraNa ke ajJAnathI te vadhe che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMtasiddhAMta-sAsa graha yadyena vardhate tena nAzastasya na sidhyati / yena yasya sahAvasthA nirodhAya na kalpate // 513 // je vastu jenAthI vadhatI hAya, tenAthI tenA nAza thaI zake nahi; ane jenI sAthe je rahetu. hAya, te tene aTakAvavA samartha thAya nahi. ( ajJAnathI karyAM vadhe che ane te mane sadA sAthe ja rahe che; tethI karma ajJAnane dUra karI zake nahi. ) nAzakatvaM tadubhayoH ko nu kalpayituM kSamaH / sarve karmAvirodhyeva sadA'jJAnasya sarvadA // 514 // e baMnemAM kANu kAnA nAza karavA samartha thAya ? kema ke harakeAI ka sa kALe ajJAnanu viASI hAtu ja nathI. 514 tato'jJAnasya vicchittiH karmaNA naiva sidhyati / yasya pradhvastajanako yatsaMyogo'sti tatkSaNe // 515 // tayoreva virodhitvaM yuktaM bhinnasvabhAvayoH / tamaHprakAzayoryadvatparasparavirodhitA // 516 // majJAnajJAnayostadvadubhayoreva dRzyate / na jJAnena vinA nAzastasya kenApi sidhyati // 517 // ethI kama vaDe ajJAnanA nAza thaI zakatA ja nathI; para tu jenA sacAga je kSaNe jenA nAza karanAra thAya che, te ja vastu te kSaNe hAvI joIe; ane je e vastu ekabIjAthI judA svabhAvavALI hAya che, teenuM ja paraspara virAdhIpaNuM ghaTe che. jema aMdhAru' ne prakAza ekamInathI judA svabhAvavALAM che tethI e baMne ekabIjAnAM varAdhI che, te ja pramANe ajJAna ane jJAna e baMnenuM ja virAdhIpaNuM dekhAya che; ( kema ke e baMnenA svabhAva ekabIjAthI judA che) tethI jJAna vinA ajJAnanA nAza bIjA kAIthI paNa siddha thatA nathI. 515-517 tasmAdazAnavicchisyai jJAnaM saMpAdayetsudhIH / mAtmAnAtmavivekena jJAnaM sidhyati nAnyathA // 598 // 116 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 117 mATe uttama buddhivALA manuSya ajJAnane nAza karavA sAru jJAna meLavavuM joIe. e jJAna AtmAne tathA anAtmAne judA judA samajyA vinA bIjA koI prakAre siddha thatuM nathI. pa18 yustyA''tmA nAtmanostasmAtkaraNIya vivecanam / / anAtmanyAtmatAbuddhigraMthiryana vidIryate : 219 // AthI yuktivaDe AtmAnuM tathA anAtmAnuM pRthakkaraNa karavuM joIe, jethI anAtmAmAM thayelI AmApaNAnI buddhirUpI gAMTha chUTI jAya che. 19 AtmAne anAtmA saMbaMdhe vivAda AtmAnAmavidhekArtha vivAdo'yaM niruupyte| yenAtyAnAtmanostattvaM viviktaM prasphuTAyate // 520 // 3 AtmA tathA anAtmA mATeno A vivAda jaNAvavAmAM Ave che, jethI AtmA tathA anAtmAnuM tatva juduM juduM ati spaSTa thAya che. paraMtu mUDhA azrutavedAntAH svayaM pNdditmaaninH| zAraddhitA samudogharmuilA / karI II vidanti prakAraM taM zRMNu vakSyAmi saadrm| jeoe vedAMta sAMbhaLyuM nathI, ane jeo pite pitAne paMDita mAnI beThA che evA mUDha loke IzvaranI kRpA vinAnA ane sahuthI paNa vimukha hoya che. teo je prakAre vivAda calAve che, te huM AdarapUrvaka kahuM chuM te tuM sAMbhaLa. para1 kAI kahe che, ke "putra AmA che " atyaMtapAmaraH kazcitputra Atmeti manyate // 522 // AtmanIva svaputre'pi prabalaprItidarzanAt / putre tu puSTe puSTo'haM naSTe naSTo'hamityataH // 523 // anubhUtiSalAccApi yuktito'pi zruterapi / AtmA vai putranAmAsItyevaM ca vadAte zrutiH // 524 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha sIdI thA tapaH 4H ! piturguNAnAM tanaye bIjAMkuravadIkSaNAt // 525 // aso'yaM putra Atmeti manyate bhraaNtimttmH| . tamataM dUSaNasthA : ane mAM sthiti : 26 . keI atyaMta pAmara-vAdI "putra AtmA che" ema mAne che; kAraNa ke AtmAnI peThe pitAnA putra upara paNa prabaLa prIti dekhAya che. vaLI, "putra puSTa thavAthI huM puSTa thayo" ane "putra nAza pAmavAthI huM nAza pAmyo' e anubhavanA baLathI, yuktithI ane zratinA AdhAre puSTa te putrane AtmA kahe che; kAraNa ke "AtmA hai putranAmasi-putranA nAme tuM AtmA ja che" ema zrati kahe che. vaLI, jema eka dIvAmAMthI bIje dIve prakaTe che, tema pitAthI putra utpanna thAya che, ane bIjamAMthI thayelA aMkuranI peThe pitAthI thayelA, putramAM paNa pitAnA jevA ja guNe dekhAya che, tethI paNa atizaya bhrAMti pAmelo e "putra AtmA che ema mAne che. tenA e matane bIje vAdI (cArvAka) A pramANe phaSita karAve che: "putra AtmA kema hoI zake?" parara-para6. putra nahi, paNa "deha AtmA che' prItimAtrAtkathaM putra AtmA bhavitumarhati anyatrApIkSyate prItiH kSetrapAtradhanAdiSu // 527 // putrAdviziSTA dehe'sminprANinAM priitirissyte| pradIpte bhavane putraM tyaktvA jaMtuH palAyate // 528 // taM vikrINAti dehAtha pratikUlaM nihanti ca / tasmAdAtmA tu tanayo na bhavecca kadAcana // 529 // mAtra prIti uparathI putra AtmA hoya te yogya nathI. prIti to khetara, vAsaNe, dhana vagere bIjA padArtho upara paNa dekhAya che tethI e badhAM AtmA hoI zake nahi). prANImAtrane Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta sArasaMgraha 119 putra karatAM to zarIra upara prIti vadhAre hoya che; jyAre ghara saLagyuM hoya che. tyAre putrane tyajIne paNa prANa nAsI jAya che, pitAnA deha mATe kaI veLA putrane vecI nAkhe che ane putra je pratikULa hoya to tene mArI paNa nAkhe che, tethI putra AtmA kadI heya ja nahi. para7-para guNarUpAdisAdRzya dIpavana sute pituH / apaMgAjAyate dhyaMgaH saguNAdapi durguNaH // 530 // rAmApaNAtrA 11: aa gujasqjA sA putram pitRvadagehe sarvakAryeSu vastuSu // 531 // arattarAimabrAMaajparathane ! zra-yA tu mukhyayA vRttyA putra Atmeti nocyate // 532 // aupacArikamAtmatvaM putre tasmAna mukhytH| ahaM padapratyayArthI deha para na cetaraH // 533 / / pratyakSaH sarvajaMtUnAM deho'hamiti nizcayaH / / ga qvazvAsamA ja ra chAtaH | 24 puruSatvaM vadatyasya svAtmA hi purusssttH| mAtmAyaM deha eveti cArvAkeNa vinizcitam / / 535 // vaLI, dIvAnI peThe pitAnA guNa-35 vagerenI samAnatA putramAM hotI nathI pitA khoDa-khAMpaNa vinAne heya che, chatAM e pitAthI khaDa-khAMpaNavALe putra (keI veLA janme che; ane pitA guNavAna hoya che, chatAM putra durgaNI janme che; mATe "putra AmA che ema mAnavAmAM je yuktio ane vacano upara pramANarUpa kahyAM che, te badhAM mAtra AbhAsarUpa ja che; (kharI rIte e yuktio ane vacano sAcAM nathI;) tema ja "putra nAme te AtmA ja che" ema vedamAM je kahyuM che, te te gharanAM badhAM kAryomAM tathA vastuo para pitAnI peThe putranI mAlikI hoya che, ema jaNAvavA mATe e putra upara AtmApaNAno Aropa ja karyo che. mukhya Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 savavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha vRttie "putra AtmA che" ema veda kaheto ja nathImATe putra uparanuM AtmApaNuM kevaLa Arepita ja che, mukhya nathI. (tethI putra nahi paNa deha AtmA che; kAraNa ke "huM" e padanA jJAnano viSaya deha ja che, bIjo nathI; kema ke sarva prANIone deha eja huM chuM" e pratyakSa nizcaya thAya che; vaLI zruti paNa "gu puruSoDa jharamara-A puruSa annanA rasamaya che" ema kahIne potAno deha e ja AtmA che" ema dehane AtmArUpe jaNAve che; mATe A deha ja AtmA che A cArvAke nizcaya karyo che. pa30-535 tanmataM dUSayatyanyo'sahamAnaH pRthagjanaH / deha AtmA kathaM nu syAtparataMtro hyacetanaH // 536 // indriyaizcAlyamAno'yaM ceSTate na svataH kvacit / AzrayazcakSurAdInAM gRhavadgRhamedhinAm // 537 // vAcanAtAvarathavALujarAta ramavA ataH kadApi dehasya nAmitvamupapadyate // 538 // paNa enA e matane bIjA sAmAnya loko sahana karatA nathI ane tene AvI rIte dUSita TharAve che. deha AtmA kema heya? e to parataMtra ane acetana ja che, iMdriye tene calAve che, tyAre to e cAle che; pitAnI meLe e kaI vakhate paNa ceSTA karI zakatuM nathI. e te jema ghara gRhasthane AzrayarUpa che, tema cakSu Adi iMdriAne rahevA mATe mAtra) AzrayarUpa ja che. vaLI, bALapaNa vagere aneka jAtanI tenI avasthAo che ane vIrya tathA lehamAMthI tene utpatti thAya che, tethI dehanuM AtmApaNuM kadI paNa ghaTatuM nathI. pa36-538 ikiye AtmA che badhiro'haM ca kANo'haM mUka itynubhuutitH| indriyANi bhavantyAtmA yeSAmastyarthavedanam / / 539 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasapraha rA indriyANAM cetanatvaM dehe prANAH prajApatim / etametyetyUcuriti atyaiva pratipAdyate // 540 // yatastasmAdindriyANAM yuktmaatmtvmitymum| nizcayaM dUSayatyanyo'sahamAnaH pRthagjanaH // 541 // (paraMtu) "bahere chuM, kANuM chuM, mUMgo chuM" AvA anubhavathI "idri AtmA che." vaLI teone viSayanuM jJAna che ane cetApaNuM che, ema A zrutie paNa jaNAvyuM che "re paNa prajJAta ghavamenTeTU dehamAM rahelI indriyoeAe prajApati pAse jaIne ema kahyuM. A uparathI paNa iMdriyone AtmApaNuM mAnavuM e egya che. temanA AvA nizcayane bIjA sAmAnya leke sahana karatA nathI. teo e matane A rIte dUSita karAve che. pa39-541 prANa AtmA che indriyANi kathaM tvAtmA karaNAni kuThAravat / karaNasya kuThArAvazcetanatvaM na hIcazte / / 542 // zrutyAdhidevatAmeva indriyessuupcryte| na tu sAkSAdindriyANAM cetanatvamudIryate / / 543 // acetanasya dIpAderarthAbhAsakatA' yathA / tathaiva cakSurAdInAM jaDAnAmapi sidhyati // 544 // idri AtmA kema hoya? e to kuhADA jevAM mAtra sAdhane ja che. kuhADe vagere sAdhanomAM cetanapaNuM dekhAtuM ja nathI. (uparanI) zrutie paNa idri para teone devano ja Aropa karyo che, paraMtu iMdriyone sAkSAt cetana kahI ja nathI. jema dI vagere acetana che chatAM padArthonA prakAzaka thaI zake che, tema cakSu Adi iMdriyo paNa jaDa che chatAM padArthonI prakAzaka thaI zake che. mATe indriya nahi paNa prANa AtmA che.) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha indriyANAM ceSTayitA prANo'yaM paMcavRttikaH / sarvAvasthAsvavasthAvAnso'yamAtmatvamarhati ! .. mahaM kSudhAvastRiSNAvAnityAdyanubhavAdapi // 545 // zrutyAnyoM'tara mAtmA prANamaya itIryate yasmAt / tasmAtprANasyAtmatvaM yuktaM no kara gasaMjJAnAM kvApi // 546 // iMdriyone ceSTA ApanAro A prANa ja che. te ja (prANa apAna samAna vyAna udAna-evI) pAMca vRttie vALo hoI sarva avasthAomAM (eka ja)sthitivALo rahe che, mATe te Atma DAvAne yogya che.. vaNI, I bhUjyeo chu, ta2tyo chu' mAra anuma thAya cha bhane 6 55 anyo'nara AtmA prANamayaH / A prANamaya aMtarAtmA (badhAthI) judo che. Ama kahI prANane ja AtmA kahe che; mATe prANane AtmA mAnava te ja yogya cha, 5 'karaNa'-sAdhana' nAmane dhA265 42nArI driye| 44 AtmA hoI zake nahi. 545,546 'prAya nali, 595 mana mAtmA che. iti nizcayametasya dUSayatyaparo jaDaH / bhavatyAtmA kathaM prANo vAyurevaiSa AMtaraH // 547 // bahiryAtyantarAyAti bhastrikAvAyuvaH muhuH / na hitaM vAhitaM vA svamanyadvA veda kiMcana / / 548 / / jaDasvabhAvazvapalaH karmayuktazca sarvadA / prANasya bhAnaM manasi sthite sute na razyate // 549 // manastu sarva jAnAti sarvavedanakAraNam / yattasmAnmana evAtmA prANastu na kadAcana // 550 // saMkalpavAnahaM ciMtAvAnahaM ca vikalpavAn / ityAdhanubhavAdanyo'ntara AtmA manomayaH 551 // ityAdizrutisadbhAvAdyuktA manasa AtmanA / iti nizcayametasya dUSayatyaparo jaDaH // 552 / / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhata-sArasa graha 123 evo e matavAdIno nizcaya bIje jaDamatavAdI dUSita TharAve che, ke "A prANa AtmA kema hoya? e to aMdarane vAyu ja che. dhamaNanA vAyunI peThe vAraMvAra e bahAra jAya che, ne aMdara Ave che; vaLI te hita ke ahitane athavA pitAne ke bIjAne -evuM kaMI jANatA nathI, jaDa svabhAvane che; capaLa ane sarvadA karmathI yukta che; A prANanuM bhAna je mana hoya che te ja dekhAya che mana sUI gayuM hoya che tyAre dekhAtuM nathI; mana te sarva jANe che ane badhA anubhavamAM te ja kAraNa che; mATe mana ja AmA che, prANa kadI AtmA hoya ja nahi. vaLI, "huM saMkalpavALo chuM, vicAravALo chuM, vikalpavALo chuM A anubhava thAya che; ane "banyottara bAramA manomayaH | aMtarAtmA badhAthI jude ja hoI manomaya che." ItyAdi zrutio paNa manane AtmA mAnavAmAM pramANa che, mATe manane ja AtmA mAna yogya che. AvA A matane bIje jaDamatavAdI A rIte dUSita TharAve cheH 547-pepara "mana nahi paNa buddhi AtmA che' kathaM manasa AtmatvaM karaNasya gAdivat / kartRprayojyaM karaNaM na svayaM tu pravartate // 553 // karaNaprayoktA yaH kartA tasyaivAtmatvamahati / mAtmA svataMtraH puruSo na prayojyaH kadAcana // 554 // ahaM katAsmyahaM bhoktA sukhItyanubhavAdapi / / buddhirAtmA bhavatyeva buddhidharmo hAhaMkRtiH // 555 // anyo'tara AtmA vijJAnamaya iti vadati nigmH| manaso'pi ca bhinnaM vijJAnamayaM kartRrUpamAtmAnam // 556 // vijJAnaM yajJaM tanute karmANi tanute'pi ca / ityastha katatA zrutyA mukhataH pratipAdyate / tasmAdhukAtmatA buddhariti bauddhana nidhitam // 257 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 sarva vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha prAbhAkarastArkikazca tAvubhAvapyamarSayA / tannidhayaM dUSayato buddhirAtmA kathaM viti / / 558 // "mana AtmA kema hoya ? e to cakSu AdinI peThe karaNa (eka jAtanI Idriya) ja che. je karaNa hoya te te bIjA keI kartA vaDe ja preraNA pAmanAruM hoya che. te pote pitAnI meLe pravRtti karI zakatuM nathI; mATe karaNane preraNA ApanAre je kartA hoya te ja AtmA havAne cagya che. AtmA e svataMtra puruSa hoya; bIjAo dvArA e preraNA pAmavAne yogya kadI na hoya. vaLI "huM kartA chuM, bhoktA chuM, sukhI chuM" A anubhava paNa thAya che, mATe buddhi ja AtamA che; kema ke "huM" A je ahaMkAra kare e buddhino dharma che. veda paNa "mAMDatara mArA vijJAnamaH | aMtarAtmA badhAthI judA hoI vijJAnamaya (buddhirU5) che" ema buddhine AtmA kahe che. A vijJAnamaya AtmA manathI judo ane kartArUpa che tethI "vijJAnaM cahna tanu ni tanuDIparA vijJAna (buddhi) yajJa kare che ane karmo paNa te ja kare che." ema A kRti paNa svamukhe A buddhinuM kartApaNuM siddha kare che. mATe buddhine AtmA mAno e ja egya che, A bauddha mate nizcaya karyo che. paNa temanA e nizcayane prabhAkara ane tarkazAstrakAra-baMne sahana karatA nathI. teo "buddhi AtmA kema hoya?" ema kahIne e matane dUSita TharAve che. 553 -558 "buddhi nahi, paNa ajJAna AtmA che' yuddhazAnArthavAdanAzivapratikram buddhayAdInAM ca sarveSAmajhAne layadarzanAt // 559 // azo'hamityanubhavAdAstrIbAlAdigocarAt / bhavatyajJAnamevAtmA na tu buddhiH kadAcana // 560 // vijJAnamayAdanyaM tvAnaMdamayaM paraM tathAtmAnam / manyoM'tara AtmA''naMdamaya iti vadati vedo'pi // 561 // sa. sA. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava-vedAMtasiddhAMta-sAsaMgraha duHkhapratyayazUnyatvAdAnaMdamayatA mtaa| ajJAne sakalaM suptau buddhayAdi pravilIyate // 562 // duHkhino'pi suSuptau tvAnaMdamayatA tataH / suptau kicinna jAnAmItyanubhUtizca dRzyate // 563 // yata evamato yuktA hyajJAnasyAtmatA dhruvam / iti tanizcayaM bhaTTAM dUSayanti svayuktibhiH // 564 // buddhi to ajJAnanuM kArya che, kSaNe kSaNe nAza pAmanArI che; ane buddhi Adi sarvane ajJAnamAM laya thate dekhAya che. vaLI "huM ajJAnI chuM" A anubhava strI-bALaka vagerene paNa thAya che, mATe ajJAna ja AtmA che, paNa buddhi kadI AtmA nathI; veda paNa "mAMtara AtmA nAmaH | badhAMthI judo aMtarAtmA AnaMdamaya che" Ama buddhithI jude AnaMdamaya paramAtmA kahe che. A AtmAne du:khane anubhava che ja nahi; tethI tene AnaMdamaya mAnyo che; suSupti avasthAmAM buddhi Adi badhuM ajJAnamAM laya pAmI jAya che; duHkhI hoya tene paNa e suSuptimAM AnaMdamayapaNuM jaNAya che ane tene lIdhe ja "UMghamAM mane kaMI khabara rahI nahi" Avo anubhava dekhAya che, mATe ajJAnane ja AtmApaNuM yogya che." AvA teonA matane kumArila bhaTTanA anuyAyIo pitAnI yuktiothI dUSita Ama karAve che 55-564 ekaluM ajJAna nahi, paNa jJAna-ajJAna-baMne maLI AtmA che." kathamajJAnamevAtmA zAnaM caapyuplbhyte| zAnAbhAve kathaM vidyuro'hamiti cAzatAm / asvApsaM sukhamevAhaM na jAnAmyatra kiMcana // 565 // ityazAnamapi zAnaM prabuddheSu pradRzyate / prajJAnaghana evAnaMdamaya ityapi shrutiH||566 / prabravItyubhayAtmatvamAtmanaH svayameva saa| mAtmAtadhijaDatanuH khadyota iva sNmtH||567 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha ra jevA jJAno dhaTAriyana| iti nizcayameteSAM dUSayatyaparo jaDaH // 5 // 8 // "kevaLa ajJAna ja AtmA kema hoya! jJAna paNa anubhavAya che. jJAna na hoya te "huM ajJAnI chuM" ema pitAnA ajJAnIpaNAne leke kevI rIte jANe ? UMghIne jAgelA lokomAM "huM sukhapUrvaka ja sUI gayo hato. e veLA huM kaMI jANatuM na hata" AvuM ajJAnapUrvakanuM jJAna paNa jovAmAM Ave che. vaLI "prajJAnapara vAyaH | AnaMdamaya ane puSkaLa jJAnamaya ja AtmA che" ema zruti pote paNa AtmAne jJAna -ajJAna ane svarUpa ja kahe che. mATe pataMgiyAnI peThe jJAna-ajJAna ane svarUpavALA ja AtmA (ame) mAnya che -kevaLa ajJAnamaya ja nahi. kevaLa ajJAnamaya AtmA hoya, te ghaDo-bhIta vagerenI peThe kevaLa jaDa ja hoya." A e lokone nizcaya che, tene bIje jaDa matavAdI dUSita TharAve che. pa65-168 "jJAnaajJAnamaya nahi, paNa zUnya AtmA che." zAnAjJAnamayastvAtmA kathaM bhvitumrhti| parasparaviruddhatvAttejastimiravattayoH // 569 / / sAmAnadhArtha vA saMyojo vA nAtha ! tamaHprakAzavajJAnAjJAnayona hi sidhyati / 570 // ajJAnamapi vijJAnaM buddhirvApi ca tadguNAH / suSuptau nopalabhyante yatkiMcidapi vAparam // 571 // mAtrAdilakSaNaM ki nu zUnyamevopalabhyate / / suSuptau nAnyadastyeva nAhamapyAsamityanu // 572 // suptotthitajaneH sarvaiH zUnyamevAnusmayate / / yattataH zUnyamevAtmA na jJAnAzAnalakSaNaH // 573 / / denApyasadevedamagra AsIditi sphuTam / nirucyate yatastasmAcchanyasyaivAtmatA matA // 574 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 127 asanneva ghaTaH pUrva jAyamAnaH pradRzyate / na hi kuMbhaH puraivAMtaH sthitvodeti bahirmukhaH // 575 // yattasmAdasataH sarva sadidaM samajAyata / tataH sarvAtmanA zUnyasyaivAtmatvaM samahati // 576 // AtmA jJAna-ajJAnamaya kema hoI zake? e to prakAza ane aMdhakAranI peThe paraspara viruddha che; ane tethI ja e jJAna tathA ajJAnanuM prakAza ane aMdhakAranI peThe eka ja sthaLe rahevuM, athavA ekabIjA sAthe joDAvuM, athavA ekabIjAne ekabIjAne Azraya siddha thatA ja nathI. vaLI, ajJAna, vijJAna, buddhi ane tenA guNa athavA bIjuM je kaMI anubhavanAra vagere che te paNa suSuptimAM jaNAtuM ja nathI, paraMtu kevaLa zUnya ja jaNAya che. e suSuptimAM bIjuM kaMI paNa hotuM ja nathI; ane UMdhIne UThelA badhA loko "huM UMghI gayo tyAre huM paNa hatuM nahi" ema zUnyane ja pAchaLathI yAda kare che-anubhave che, mATe zunya ja AtmA che, jJAna-ajJAnarUpa lakSaNavALe AtmA che ja nahi. vaLI, veda paNa arama gAvIta ! A jagata pahelAM asat (zUnya) ja hatuM" ema spaSTa kahe che, tethI zUnyane ja (ame) AtmA mAnya che. vaLI ghaDe (utpatti) pahelAM asat (zUnyarUpa) ja hoya che ane pachIthI te utpanna thatAM dekhAya che; e ghaDo prathama potAmAM hato, ne pachIthI bahAra prakaTa thAya che, evuM te kaMI che ja nahi; mATe (mAnavuM paDe che, ke) sarva kaMI A satvarUpe je jaNAya che, te badhuM asata(zUnya)mAMthI ja utpanna thayuM che; Ama sarva rIte zUnyane ja AtmApaNuM ghaTe che." 569-576 siddhAMta-putrathI mAMDI zunya sudhInuM kaMI paNa AtmA nathI. ityevaM paMDitaMmanyaiH prsprvirodhibhiH|| tattanmatAnurUpAlpazrutiyuktyanubhUtibhiH // 577 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha nirNItamatajAtAni khaDitAnyeva paMDitaiH / bhRtibhizcApyanubhavairvAdhakaiH prativAdinAm / / 578 // tarata smAra putrA zArata virota susAdhitamanAtmatvaM zratiyukyanubhUtibhiH // 579 // ema potAne paMDita mAnatA te te matavAdIoe ekabIjAne virodha karIne te te pitapotAnA matane anukULa nAnI nAnI theDI zrutio, yuktie tathA anubhave jaNAvIne potapitAnA matanA nirNaya karyA che, paraMtu e sarva prativAdIoe svIkArelI kRti, yukti tathA anubhavane bAdha karanArI bIjI aneka kRtio, yuktio tathA anubhavono Azraya karIne paMDitee te sarva matAnuM khaMDana karyuM che, tema ja aneka aitio, yuktio ane anubhavo vaDe putrathI mAMDI zUnya sudhInuM e kaMI paNa AtmA nathI ema sArI rIte siddha karela che. pa77-179 na hi pramANAMtarabAdhitasya yAthArthya maMgIkiyate mahadbhiH / putrAdizUnyAntamanAtmatattvapityeva vispaSTamataH sujAtam // 580 // je vastunuM bIjA pramANathI khaMDana thayuM hoya, tene mahApuruSe sAcAM tarIke svIkAratA nathI; A uparathI putrathI mAMDI zUnya sudhInuM kevaLa anAma tava ja che ema sArI rIte spaSTa thayuM che. 580 ziSyanI zaMkA suSuptikAle sakale vilIne zUnya vinA nAnyadihopalabhyate / zunyaM tvanA na tataH paraH ko'pyaatmaabhidhaanstvnubhuuyte'rthH||581|| yadyasti cAtmA kimu nopalabhyate suptau yathA tiSThati kiM pramANam / kilakSaNo'sau sa kathaM na bAdhyate pravAdhyamAneSvahamAdiSu svayam // etatsaMzayajAtaM me hRdayagraMthilakSaNam ! . chiddhi yuktimahAkhaDgadhArayA kRpayA guro|| 583 // suSuptinA samaye badhuM vilaya pAmI jAya che, tyAre zUnya Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha vinA bIjuM kaMI A jagatamAM jaNAtuM nathI; ane zunya te AtmA hAya ja nahi; to pachI enAthI jude AtmA nAmane ka padArtha anubhavAya che? je AtmA che, to kema jaNAto nathI? suSuptimAM paNa e AtmA rahe che, emAM pramANa zuM che? enuM lakSaNa zuM che? ahaMkAra vagere sarva padArthone (suSuptimAM ) bAdha athavA laya thaI jAya che; chatAM e AmA pote kema bAdha (laya) pAmate nathI? he gurudeva! mArA A saMzono samudAya hRdayamAM eka jAtanI gAMTha jevA ja lakSaNavALe che; tene Apa yuktirUpI mATI taravAranI dhArAthI kRpA karIne kApI nAkhe. pa81-583 zrI gurunuM samAdhAna atisUkSmataraH praznastavAyaM sadRzo mataH / sUkSmArthadarzanaM sUkSmaMSuddhiSveva pradRzyate // 584 // A tAro prazna atizaya sUkSma karatAM paNa sUkSma che ane tene huM yogya mAnuM chuM; kAraNa ke sUthama padArthonuM darzana sUma buddhivALAomAM ja dekhAya che. 584 zRNu vakSyAbhi sakalaM yadyapRSTa tvyaadhunaa| rahasyaM paramaM sUkSmaM jJAtavyaM ca mumukSubhiH // 585 // teM je je pUchayuM, te badhuM have huM kahuM chuM, tuM sAMbhaLa. A parama sUkSma rahasya che ane mumukSuoe te jANavA jevuM che. 585 jagata anyarUpa thatuM ja nathI ghuyAdi sakalaM suptAvanulInaM svkaarnne| adhyakke vaTavadabIje tiSThatyavikRtAtmanA // 586 / / siva have jo tu rAvate kacidaMkurarUpeNa kaci dabIjAtmanA vttH| kAryakAraNarUpeNa yathA tiSThatyadastathA // 587 // adhyAkRtAtmanAvasthAM jagato vadati shrutiH| suSuptyAdiSu tadbhedaM tayadhyAkRtamityasau // 588 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasa graha imamarthamavijJAya nirNItaM zrutiyuktibhiH / jagato darzanaM zUnyamiti prAhuratadvidaH // 589 // . buddhi Adi badhA padArtho suSupta samaye potAnA kAraNa avyakta(mAyA)mAM je ke laya pAmI jAya che, to paNa jema vaDanA bImAM avikRta (aspaSTa) svarUpe A vaDa rahelo hoya che tema e buddhi Adi to (e mAyAmAM) avikRta (aspaSTa) svarUpe rahelAM ja hoya che. ema evA svarUpe A jagata raheluM ja hoya che, paNa zUnya jevuM thatuM nathI. jema vaDa koI veLA aMkurarUpe rahyo hoya che ane kaI vakhate bIrUpe rahelo hoya che, tema A jagata kArya-kAraNarUpe rahe ja che (tene samULago vilaya thato ja nathI) ane tene ja zruti jagatanI avyAkRta-avikRta-aspaSTa avasthA kahe che. suSupti Adi avasthAomAM A jagata e avyAkRta rUpe judA svarUpe rahyuM hoya che, chatAM kRtio ane yuktiothI nirNaya karelA e arthane samajyA vinA jagatanA e adarzanane e rahasya nahi jANanArAo "zUnya" ema kahe che. 586-589 zUnyamAMthI kaMI uddabhave ja nahi nAsataH sata utpattiH zrUyate na ca rshyte| . udeti narabhaMgArika khapuSpAtika bhaviSyati // 590 // asat (zUnya)mAMthI sat (pratyakSa dekhAtI kaI vastu)nI utpatti saMbhaLAtI nathI ke dekhAtI nathI. mANasanA zIMgaDAmAMthI zuM utpanna thAya che? AkAzanA pupamAMthI zuM thaze? ( arthAt manuSyanuM zIMgaDuM ane AkAzanuM puSpa mULamAMthI che ja nahiasat che, te temAMthI zuM thavAnuM che?) 590 prabhavati na hi kuMbho'vidyamAno mRdazce tprabhavatu sikatAyA vAthavA vAriNo vaa| na hi bhavati ca tAbhyo sarvathA kvApi tasmA dhata udayati yo'rtho'styatra tasya svabhAva // 591 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 131 je mATI na hoya to ghaDo utpanna thato ja nathI, ekalI retI ke ekalA pANImAMthI athavA te baMne bhegAM maLavAthI paNa (mATI vinA) keI paNa rIte ghaDe kadI thate ja nathI; mATe je vastu jemAMthI utpanna thAya che, temAM e vastune ja svabhAva hoya che. 591 anyathA viparItaM syAtkAryakAraNalakSaNam / niyataM sarvazAstreSu sarvalokeSu sarvataH // 592 // jo ema na hoya, te sarva zAstromAM ane sarva lokomAM kArya tathA kAraNanuM lakSaNa cakkasa viparIta ja thAya. 52 kathamasataH sajAyeteti zrutyA niSidhyate tasmAt / asataH sajananaM no ghaTate mithyaiva zUnyazabdArthaH // 593 // eTale asat mAMthI sat kevI rIte utpanna thAya? (na ja thAya.) AvA abhiprAyathI ja zrati (veda) paNa e vastune niSedha kare che, ke asat mAMthI satnI utpatti ghaTatI ja nathI, kema ke zUnya" zabdano artha "mithyA" ja che (arthAt je beTuM athavA hayAta ja na hoya te zUnya kahevAya che). 53 suSuptimAM zUnyane anubhave che e ja AtmA che. avyaktazabdite prAjJe satyAtmanyatra jAgrati / vAgha liti jouM tajI trAtijJoLe pa24 suSuptau zUnyameveti kena puMsA taveritam / hetunAnumitaM kena kathaM jJAtaM tvayocyatAm // 595 // iti pRSTo mUDhatamo vadiSyati kimuttrm| naivAnurUpakaM liMgaM vaktA vA nAsti kazcana / suSuptisthitazUnyasya boddhA ko nvAtmanaH paraH // 596 // A jagatamAM "avyakta (aspaSTa) " zabdathI kahevAte chatAM prANa (na+mA+jJa -sArI rIte cotarapha jANanAre) AtmA hayAta che; chatAM he bhramitanA ziromaNi! e AtmAnuM zunyapaNuM Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa maha ' 6 kevI rIte siddha thAya che ? vaLI suSuptimAM zUnya ja hoya che ema tane kayA puruSe kahyuM che ? kayA hetuthI teM enu anumAna karyuM che? ane e zUnyane teM jANyuM zAthI ?' Ama pUchavAmAM Avaze tyAre e zUnyavAdI ze! uttara Apaze ? * suSuptimAM zUnya ja hAya che' e vAtanI siddhine anusaratA keAI hetu nathI ane ema kahenArA paNa kAI hAtA nathI, teA pachI suSuptimAM rahelA e zUnyane jANanArA AtmA vinA khIje kANu hAI zake? 594-596 svenAnubhUtaM svayameva vakti svasuptikAle sthitazUnyabhAvam / tatra svattA manavekSya mUDhaH svasyApi zUnyatvamayaM bravIti // 527 // suSuptinA samaye je zUnyapaNuM raheluM heAya che, tene pAte ja anubhave che ane pAte ja kahe che, chatAM e mUDha (zUnyavAdI), te suSuptimAM peAtAnI hayAtIne na joIne peAtAnuM paNa zUnyapaNuM kahe che ! ! 597 bhavedyamAnaH svayamanyalokaiH saupuptikaM dharmamavaiti khAzAt / buddhayAdyabhAvasya ca yo'tra boddhA sa eSa AtmA khalu nirvikAraH // pote bIjA leAkeAthI nahi jaNAIne suSuptinA dhane sAkSAt (pratyakSa ) jANe che. ema e suSuptimAM buddhi vagerenA abhAvane je jANe che, te ja A nirvikAra AtmA che. 598 yasyedaM sakalaM vibhAti mahasA tasya svayaMjyotiSaH sUryasyeva kimasti bhAsakamiha prajJAdi sarve jaDam | nArkasya vibhAsakaM kSititale dReM tathaivAtmano nAnyaH ko'pyanubhAko'nubhavitA nAtaH paraH kazcanaH // 599 // jenA prakAzathI A badhu' prakAze che, te svayaM yAti sUrya jevA AtmAne prakAzita karanAra zuM che ? ( kaMI ja nathI. ) A zarIramAM buddhi vagere badhu' jaDa che. jema sUryane prakAzita karanAruM pRthvI para kaMI paNu dekhAtuM nathI, te ja pramANe AtmAne prakAzita Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha 133 karanAruM kAI paNa nathI; ane AtmA sivAya bIje kAI anubhava karanAra ke jANanAra paNa nathI. 599 cenAnubhUyate sarva jAgratsvapnasuSuptiSu / vijJAtAramimaM ko nu kathaM veditumarhati // 600 // jAgrata, svama ane suSuptimAM jene lIdhe badhu... anubhavAya che, te A saMpUrNa jANanArA aAtmAne kANu kevI rIte jANavAne ceAgya che ? 600 sarvasya dAhako vahnirvarnAnyo'sti dAhakaH / yathA tathAtmano zAturzAtA ko'pi na dRzyate // 601 // jema agni badhAMne khALanArA che, paNa e agnine khALa nArA bIjo keAI nathI; te ja pramANe AtmA badhAMne jANanArA che, paNa tene peAtAne jANanArA kAI paNu dekhAtA nathI. 601 upalabhyeta kenAyaM hyapalabdhA svayaM tataH / upalabdhyaMtarAbhAvAnnAyamAtmopalabhyate // 602 // A AtmA pote ja badhuM meLavanAra-jANanAra athavA anubhavanAra che, tethI e peAte kAnA vaDe meLavAya, jaNAya ke anubhavAya ? 602 buddhayAdivedyavilayAdayameka eva suptau na pazyati zRNoti na vetti kiMcit / aautikasya tamasaH svayameva sAkSI bhUtvA tiSThati sukhena ca nirvikalpaH // 603 // suSuptimAM buddhi vagere jANavAlAyaka sava padArthonA vilaya thaI jAya che, tethI A AtmA ekale ja rahe che ane tethI ja ka'I' jotA nathI, sAMbhaLatA nathI ane jANutA nathI; kevaLa suSuptinA aMdhakAranA mAtra pAte ja sAkSI thaI ne nirvikalpa (sa'kalpa-vikalpa vinAnI ) sthitivALA te sukhethI rahe che. 603 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa gra suSumAvAtmasadbhAve pramANaM paMDitottamAH / viduH svapratyabhijJAnamA bAlavRddhasaMmatam || 604 // pratyabhijJAyamAnatvAlliMgamAtrAnumApakam / smaryamANasya sadbhAvaH sukhamasvApyamityayam // 605 // purAnubhUto no cet smRteranudayo bhavet / ityAditarkayuktizca sadbhAve mAnamAtmanaH / / 606 // suSuptimAM AtmA hoya che te viSe uttama paDitA 'huM sukhethI sUtA hatA' AvA 'peAtAnA anubhavajJAnane ja pramANu tarIke jANe che; ane khALakathI mAMDI vRddha sudhInA sarvane te saMmata che; kema ke tenA sakAIne anubhava thAya che ane smaraNu karAtI vastunuM heAvu, e ja emAM mAtra hetu rUpe AIne tenuM anumAna paNa karAve che. vaLI jene pUrva anubhavI na hoya te vastunu smaraNa kadI thatuM ja nathI, ityAdi tarkanI yukti paNa AtmAnI (suSuptimAM) hayAtI viSe pramANabhUta che. 606 yatrAtmano'kAmayitRtvabuddhiH svapnAnapekSApi ca tatsuSuptam / ityAtmasadbhAva udIryate'tra zrutyApi tasmAcchratistra mAnam // 607 // jemAM AtmAne kAI paNa vastunI icchA karanAra tarIkenI buddhi hAtI nathI ane kAI svaptanI paNa jarUra hai,tI nathI, e suSupti kahevAya che; Ama kahIne zruti paNu AtmAnI hayAtI jaNAve che; tethI zruti paNa AmAM pramANuM che. 607 akAmayitRtA svapnAdarzana ghaTate katham / 66 ,, 134 avidyamAnasya tata AtmAstitvaM pratIyate // 608 // 6 mATe jo AtmA hoya ja nahi, tA nahi icchanArapaNu' ane svamathI darzana tene kema ghaTe? ( suSuptimAM paNa ) AtmAnu astitva jaNAya che. 608 etaiH pramANarastIti jJAtaH sAkSitayA budhaiH / AtmAyeM kevalaH zuddhaH saccidAnaMda lakSaNaH // 609 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa mahe 135 A pramANeA uparathI vidvAneAe 'suSuptimAM paNa AtmA sAkSIrUpe rahyo hoya che' ema jANela che. A AtmA kevaLa zuddha ane saccidAnaMda svarUpa lakSaNavALA che. 609 sacivAnaMdatAdilakSaNaM pratyagAtmanaH / hreadsterdhyatvaM satyaM nityasvarUpataH // 610 // pratyagAtmAnuM sat, cit, Ana Mda Adi satya lakSaNa traNe kALe amAdhita rahe che; kema ke te nitya svarUpa che. 610 zuddhacaitanyarUpatvaM cittvaM jJAnasvarUpataH / akhaMDa sukharUpatvAdAnaMdatvamitIryate // 611 // anusyUtAtmanaH sattA jAgratsvapnasuSuptiSu / ahamasmItyato nityo bhavatyAtmAyamatryayaH // 612 // sarvadAbhyAmityevAbhinnapratyaya IkSyate / kadApi nAkhamityasmAdAtmano nityatA matA // 613 // mAyAtAsu gatAsu zaizavamukhAvasthAsuM jAgranmukhAH svanyAsvapyakhilAsu vRttiSu dhiyo duSTAsvaduSTAsvapi / gaMgAbhaMgaparaMparAsu jalavatsattAnuvRttAtmanastiSThatyeva sadA sthirAhamahamityekAtmatA sAkSiNaH // 614 // AtmA jJAnasvarUpa che, tethI zuddha caitanyarUpa ' cita ' kahevAya che; ane akhaMDa sukharUpa hAvAthI ' jJAnaMva ' kahevAya che. jAgrata, svasa ane suSupti-e traNe avasthAemAM AtmA anusmRta (parAvAyelA ) che-tenI hayAtI hoya ja che ane ' azmihuM chuM ema anubhavAya che, tethI e nitya ane nirvikAra che. sarvajJavi Asam-huM sakALe hatA ' ema harakeAI samaye peAtAnA AtmasvarUpanuM abhedajJAna dekhAya che; paNa * kAI kALe huM na'hatA' ema jaNAtuM nathI, tethI AtmAne nitya mAnyA che. jema gaMgAnA taraMgAnI paraparAmAM jaLanI sattA-hayAtIrUpe anusaravuM hAya che, tema AvelI ne gayelI khAlya vagere avasthA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 sarva vedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha emAM, jAgrata Adi avasthAomAM ane duSTa ke adaSTa badhI buddhinI vRttiomAM AtmAnuM sattArUpe anusaraNa hoya ja che; kema ke te te sarva sthitimAM "huM, huM" evI anuvRtti sadA sthira hoya che, tethI sAkSInuM eka ja AtmasvarUpa che. 611-14 pratipadamahamAdayo vibhinnAH kSaNapariNAmitayA vikAriNaste / na pariNatiramuSya niSkalatvAdayamavikAryata eva nitya AtmA // 615 // vaLI ahaMkAra vagere to pagale pagale judA judA jaNAya che ane kSaNe kSaNe pariNAma pAmanArA che, tethI teo vikArI che; paraMtu AtmAnuM kaI pariNAma thatuM ja nathI; kema ke te niSkala che--avayava rahita che ane tethI ja A AtmA avikArI ane nitya ja che. 615 yaH svapnamadrAkSamahaM sukhaM yo'svApsaM sa evAsyatha jAgarUkaH / ityevamacchinnatayAnubhUyate sattAtmano nAsti hi saMzayo'tra // 616 // je huM svama jete hato, te huM ja chuM; je huM sukhethI UMghate hato te huM ja chuM ane jANuM chuM te paNa huM ja chuM." Ama avicichannapaNe--niraMtara anubhavAya che, tethI (sarvakALa) AtmAnI sattA (hayAtI) che, emAM saMzaya ja nathI. 616 zrutyuktAH SoDazakalAzcidAbhAsasya naatmnH|| niSkalatvAnnAsya layastasmAnityatvamAtmanaH // 617 // vedamAM seLa kaLAo kahI che, te cidAbhAsa (mAtra caitanyanA AbhAsarUpa jIva)nI samajavI, AtmAnI nahi; kema ke AtmA te niSkala che-avayava rahita che, tethI AtmAnI nityatA che. 617 nArAzaka: sUryaH paramaiya no garuDa buddhayAdibhAsakastasmAzcitsvarUpastathA mtH||618|| . jaDa vastuone prakAzaka sUrya prakAza svarUpa ja che, jaDa nathI; te ja pramANe buddhi Adino prakAzaka AtmA citanyasvarUpa ja che, jaDa nathI. 618 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 137 kuDyAdestu jaDasya naiva ghaTate bhAnaM svataH sarvadA sUryAdiprabhayA vinA kacidapi pratyakSametattathA / buddhadyAderapi na svato'styaNurapi sphUrtirvinevAtmanA choDavuM varamagadhrutimato mALethI : I dUra che bhIta vagere jaDa vastuonuM jJAna sUrya vagerenA prakAza vinA tethI pitAthI ja keI kALe ghaTatuM nathI, A vAta spaSTa che; te ja pramANe AtmA vinA buddhi Adi jaDa padArthonuM skuraNa temanAthI pitAthI lezamAtra paNa ghaTatuM nathI, mATe jema sUrya kAMtimaya che, tema A AtamA kevaLa catanya che ema kRtioe mAnyuM che. 619 mAlane vAyaparArthamANane nArka prazAMta svadhodhane vApyahamAdidhodhane tayaiva cidvAturayaM parAtmA // 620 // patAne athavA bIjA padArthone prakAzita karavAmAM sUrya bIjA prakAzane leza paNa Ichato nathI, tema cetanyarUpa dhAtuvALA A paramAtmA pitAne ke bIjA ahaMkAra vagerene jANavAmAM bIjA keInI jarUra jarA paNa Irachata nathI. dara anyaprakAzaM na kimapyapekSya yato'yamAbhAti nijAtmanaiva / tataH svayaMjyotirayaM cidAtmA na hyAtmabhAne paradIptyapekSA // 621 // A AtmA bIjAnA prakAzanI lagAra paNa darakAra karyA vinA pitAnI meLe ja cAre bAju prakAze che tethI svayaMti ane caitanyasvarUpa che. AvA AtmAne prakAzita thavAmAM bIjA prakAzana nI jarUra nathI. dara1 yaM na prakAzayati kiMcidino'pi caMdraH no vidyutaH kimuta vahnirayaM mitAbhaH / yaM bhAntametamanubhAti jagatsamastaM so'yaM svayaM sphurati sarvadazAsu cAtmA // 622 // jene sUrya, caMdra ane vIjaLIo prakAzita karI zakatAM nathI, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMha te amuka pramANanI ja kAMtivALo agni kevI rIte prakAzita karI zake? na ja karI zake.) je prakAze che, tenI pAchaLa A samagra jagata prakAze che, te A AtmA sarva dizAomAM potAnI meLe ja skure che. 622 AtmAnuM lakSaNa mAtmanaH sukharUpatvAdAnaMdatvaM svalakSaNam / / parapremAspadatvena sukharUpatvamAtmanaH / / 623 // AtmA sukharUpa che, tethI AnaMda e ja pitAnuM (AtmA) lakSaNa che A AtmA bIjAnA premanuM sthAna che tethI sukha rUpa che. 623 AtmA sarva karatAM vadhAre priya che sukhahetuSu sarveSAM prItiH sAvadhirIkSyate / kadApi nAvadhiH prIteH svAtmani prANinAM kvacit // 24 // sarva prANIone sukhanAM kAraNe upara je prema hoya che, te amuka avadhivALA dekhAya che; paraMtu potAnA AtmA upara je prema hoya che, tene te keI kALe avadhi ja hete nathI. 624 kSINeMdriyasya jIrNasya saMprAptotkramaNasya vaa| asti jIvitumevAzA svAtmA priyatamo yataH // 625 // jenI iMdri kSINa thaI hoya, je gharaDo thaI gayo hoya athavA jenuM maraNa AvI pahoMcyuM hoya, tene paNa jIvavAnI AzA hoya che kAraNa ke AtmA sauthI vadhAre vahAlo che. 625 AtmAtaH paramapremAspadaH sarvazarIriNAm / / yasya zeSatayA sarvamupAdeyatvamRcchati // 626 // AthI (jaNAya che, ke) sarva prANIone (pitA) AtmA ja parama premanuM sthAna che; ane AtmA sivAya badhI vastuo bAkI tarIke (eTale AtmA pahele ane te pachI bIjI badhI vastuo) svIkAravA yegya bane che. 626 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha eSa eva priyatamaH putrAdapi dhanAdapi / anyasmAdapi sarvasmAdAtmAyaM paramAntaraH // 627 // A AtmA ja putra karatAM ane dhana karatAM paNa vadhAre vahAle che. bIjI sarva vastuothI paNa A AtmA ja atizaya aMtara che. 6ra7 priyatvena mataM yattu tatsadA nApriyaM nRNAm / vipattAvapi sapatto yathAtmA na tathAparaH // 628 // vipattimAM ke saMpattimAM manuSyane je AtmA priya hoya che, te bIje kaI paNa padArtha priya hete nathI; bIjI je koI vastu priya tarIke manAI hoya che, te paNa (AtmAnI peThe) sadAkALa priya rahetI nathI. 6ra8 AtmA khalu priyatamo'subhRtAM yadarthA bhAryAtmajAptagRhavittamukhAH padArthAH / vANijyakarSaNagavAvanarAjasevA bhaiSajyakaprabhRtayo vividhAH kriyAzca // 629 // prANIone AtmA ja sau karatAM vadhAre priya hoya che; ane strI, putra, mitro, ghara, dhana vagere padArtho tema ja vepAra, khetI, gopAlana, rAjasevA ane vaiduM vagere jAtajAtanI kriyAo paNa AtmAne mATe ja upayogI che. dara pravRttizca nivRttizca yacca yAvazca ceSTitam / mAthemeva nAthe nAtara biyatamaH re | karU che vaLI pravRtti, nivRtti ane bIjI jeTalI ceSTAo karavAmAM Ave che, te paNa AtmAne mATe ja loko kare che, bIjAne mATe koI karatuM nathI; AthI (jaNAya che, ke) AtmAthI bIje kaI paNa vadhAre priya nathI. 630 tasmAdAtmA kevalAnaMdarUpo yaH sarvasmAdvastunaH preSTha uktH| yo vA asmAnmanyate'nyaM priyaM ya so'yaM tasmAtcchokamevAnubhuMkta // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha A kAraNathI ja AtmAne kevaLa AnadarUpa ane sarva vastuo karatAM vadhAre priya kahyo che. je manuSya AtmA sivAyanI bIjI vastune priya mAne che, te e ja vastuthI zeAka bhAgave che. 631 140 ziSyanI za kA aparaH kriyate prazno mayAyaM kSamyatAM prabho / azavAgaparAdhAya kalpate na mahAtmanAm // 632 // AtmAnyaH sukhamanyazca nAtmanaH sukharUpatA / AtmanaH sukhamAzAsyaM yatate sakalo janaH // 633 // AtmanaH sukharUpatve prayatnaH kimu dehinAm / Sa maiM saMdAyaH man jaiva nizrvatAm // 64 !! he prabhu ! kSamA karajo; huM A bIjo prazna karuM chuM. mahAtmAe ajJAnInI vANIne aparAdharUpe gaNutA nathI. ( mane lAge che, ke) AtmA judA che ane sukha enAthI nuThThuM che; mATe AtmA sukharUpa hoI zake nahi, AtmA teA sukhanI AzA rAkhe che ane tethI ja leAkeA AtmAnA sukha mATe yatna kare che. jo AtmA sukharUpa hAya, tA prANIe (sukha mATe) prayatna zA sAruM kare ? A mArA saMzaya che, tene he prabhu! kRpA karI Apa dUra karI. 632-634 zrI gurunuM samAdhAna AnaMdarUpamAtmAnamajJAtvaiva pRthagjanaH / bahiH sukhAya yatate na tu kazvidvidanbudhaH // 635 // sAmAnya lAka| AtmAne AnaMdarUpa nahi samajIne ja AtmAnI mahAra sukha mATe yatna kare che; paNa AtmAne ja sukharUpa samajatA keAI vidvAna AtmAnI bahAra sukha mATeyatna karatA nathI. azAtvaiva hi nikSepaM bhikSAmaTati durmatiH / svavezmani nidhiM jJAtvA ko nu bhikSAmaTetsudhIH / 636 // mu. sA. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 141 -~ ~~-~-~ potAnA gharamAM ja khajAne nahi jANIne durmati manuSya bhikSAne mATe bhaTake che, paraMtu pitAnA gharamAM ja rahelA khajAnAne jANyA pachI kaye sadabuddhivALo manuSya bhikSA mATe bhame ? (kaI ja nahi.) 636 sthUlaM ca sUkSmaM ca vapuH svabhAvato duHkhAtmakaM svAtmatayA gRhItvA / vismRtya ca svaM sukharUpamAtmanaH duHkhapradebhyaH sukhamane icchati / / 637 // skUla ane sUkSma zarIra svabhAvathI ja duHkharUpa che chatAM ajJAnI manuSya tene pitAnA AtmA tarIke svIkArI laI AtmAnuM sukhamaya svarUpa bhUlI jAya che ane tethI ja UlaTuM dukha denAra zarIra vagere padArtho dvArA sukhane icche che. 637 na hi duHkhapradaM vastu sukhaM dAtuM samahati / kiM viSaM piSato jaMtoramRtatvaM prayacchati / / 638 // je vastu du:khadAyI hoya, te sukha ApavAne samartha thatI ja nathI; je mANasa jhera pIe, tene e jhera zuM amarapaNuM Ape che? (nahi ja.) 638 . AtmAnyaH sukhamanyaccetyevaM nizcitya paamrH|| bahiHsukhAya yatate satyameva na saMzayaH // 639 // AtmA jude che ane sukha juduM che" A nizcaya karIne ja pAmara manuSya AtmAnI bahAra sukha mATe yatna kare che, A vAta satya ja che emAM saMzaya nathI. 639 iSTasya vastuno dhyAnadarzanAdyupabhuktiSu / pralIyate ya AnaMdaH sarveSAmiha dehinAm // 640 // sa vastudharmA no yasmAnmanasyevopalabhyate / . bastudharmasya manasi kathaM syAdupalaMbhanam // 641 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasa graha anyatra tvanyadharmANAmupAlaMbho na dRzyate / tamAtra vastupaDAmAratu rAvanA dara che , A lokamAM sarva prANIone koI ISTa vastunAM dhyAna, darzana ke upabhoga karatAM je AnaMda jaNAya che, te kaMI vastune dharma nathI; kema ke e manamAM jaNAya che. vastune dharma manamAM kevI rIte jaNAya? vaLI bIjAmAM rahelA dharmo kadI bIjAmAM nathI dekhAtA. mATe A AnaMda vastune dharma kadI hoya ja nahi. 640-642 - nApyeSa gho manaso'satyarthe tNddrshnaat| asati dhyaMjake vyaMgya nodetIti na manyatAm // 643 // satyarthe'pi ca nodetiM hyaanNdstuuktlkssnnH| satyapi vyaMjake vyaMgyAnudayo naiva saMmataH // 644 // duradRSTAdikaM nAtra pratibaMdhaH prakalpyatAm / priyasya vastuno lAme duradRSTaM na sidhyati // 645 / / tasmAnna mAnaso dharmoM nirguNatvAnna cAtmanaH / kiM tu puNyasya sAMnidhyAdiSTasyApi ca vstunH||146 // sattvapradhAne citte'smiratvAtmaiva prtibiNbti| mAnaMdalakSaNaH svacche payasIva sudhAkaraH // 647 // tema ja e AnaMda manano paNa dharma nathI; kema ke padArtha hete nathI to AnaMda dekhAto nathI. keI kadAca ema kahe, ke AnaMdane prakaTa karanAra padArtha jyAre hAya nahi tyAre prakaTa thanAre AnaMda utpanna thato nathI. ema mAne te e sAme kahevAnuM, ke kaI veLA padArtha hoya che te paNa AnaMda utpanna thato nathI tenuM kema? ane prakaTa karanAra padArtha hoya chatAM temAMthI prakaTa thanAruM utpanna thAya nahi, e to keIne paNa mAnya ja nathI. koI kadAca kahe, ke AnaMdane prakaTa karanAra vastu hoya chatAM temAMthI prakaTa thanAro AnaMda ja na jaNAya, te tene aTakAvanAra duSTa deva vagere kaI kAraNa haze; ema mAnI laIe te Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 143 tenA uttaramAM kahevAnuM, ke je priya vastuno ja lAbha thayo hoya che te duSTa deva siddha thatuM ja nathI (arthAt AnaMdane aTakAvanAra duSTa deva ja kAraNa hoya, to e priya vastunI prAptimAM ja prathamathI kAraNa thavuM joIe). mATe AnaMda e manane dharma nathI tema ja AtmA nirguNa che tethI AtmAne dhama paNa hoI zake nahi; paraMtu puNyanA sAMnidhyathI ane te dvArA ISTa vastu paNa samIpamAM prApta thavAthI sattvaguNa jemAM mukhya heya che evA cittamAM, jemAM svaccha pANImAM caMdranuM pratibiMba paDe che, tema AnaMdarUpa lakSaNavALo AmA ja pratibiMbarUpe paDe che. 643-647 so'yamAbhAsa AnaMdazcitte yaH prtibiNbitH|| puNyotkarSApakarSAbhyAM bhavatyuccAvacaH svayam // 648 // cittamAM je pratibiMbarUpe paDelo hoya che, e te AnaMda AbhAsarUpe ja hoya che. kema ke puNyanI vadhaghaTa thavAthI AnaMda pite paNa vadhe che ne ghaTe che. 648 - nityAnaMda mATe viSayasukha icchavuM na joIe sArvabhaumAdibrahmAntaM zrutyA yaH prtipaaditH| sa kSayiSNuH sAtizayaH prakSINe kAraNe layam // 649 // yAtyeSa viSayAnaMdo yastu pussyaiksaadhnH| ye tu vaiSayikAnaMdaM bhuMjate puNyakAriNaH // 650 // dukhaM ca bhogakAle'pi teSAmaMte mahattaram / sukhaM viSayasapakaM viSasaMpRktabhaktavat // 651 // bhogakAle'pi bhogAnte duHkhameva prayacchati / sukhamuzAvacatvena kSayiSNutvabhayena ca // 52 // bhogakAle bhavetRNAM brahmAdipadabhAjinAm / . rAjasthAnapraviSTAnAM tAratamyaM mataM yathA // 653 // tathaiva duHkhaM jaMtUnAM brahmAdipadabhAjinAm / na kAMkSaNIyaM viduSA tasmAdvaiSayikaM sukham // 654 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha cakravatIthI mAMDI brahmA sudhInA jIvane je AnaMda hoya che, tene zrutie nAzavaMta jaNavyo che, kema ke te uttarottara caDhiyAte heAya che te paNa pitAnA kAraNane nAza thatAM nAzane pAme che. e badhA viSayone AnaMda che. temAM sAdhanarUpe kevaLa puNya ja hoya che. je puNya karanArAo viSayono AnaMda bhagave che, teone e AnaMdanA bhAgakALe paNa (kaI veLA) duHkha jogavavuM paDe che ane puNyano nAza thayA pachI to chevaTe ghaNuM ja meTuM duHkha bhogavavuM paDe che, mATe viyenA saMbaMdhavALuM sukha te viSanA saMbaMdhavALA anna jevuM che. e sukha bhoganA samaye ane bheganA aMte du:kha ja Ape che, kema ke brahmA vagere padane pAmelA jIvone vadhAre ne e sukha hoya che; ane e nAzavaMta hoya che tethI bhegasamaye paNa bhaviSyamAM thanArA nAzane bhaya rahe che (tema ja bIjAnuM sukha vadhAre joI duHkha thAya che). jema A lokamAM rAjAnA sthAna sudhI pahoMcelA chane vadhatuMeAchuM sukha manAya che, te ja pramANe brahmA AdinA padane pAmelA chAne paNa vadhatuM-ochuM sukha mAneluM che. (darekane samAna sukha hatuM ja nathI. sthAna pramANe vadha-ghaTa hoya ja che. eTale bIjAnuM sukha vadhAre joI duHkha thAya che ane bhaviSyanA nAzane paNa bhaya rahe che). mATe vidvAna puruSe viSayonuM sukha IcchavAyogya nathI. 649-654 biMbarUpa AnaMda e ja AtmA yo bilabhUta mAnaMdaH sa AtmAnaMdalakSaNaH / zAzvano nirNaya pULa niha o inimavA e patha - je AnaMda biMbarUpa che, te ja AnaMdarUpa lakSaNavALe AtmA che. e zAzvata, advita, pUrNa ane nitya che. te eka ja che tepaNa nirbhaya che. 655 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha lakSyase pratibiMbenAmA sAnaMdena biMbavat / pratibiMba bilo vinA biMbaM na sidhyati // 656 // e bikharUpa Anada, tenA pratiSi'kharUpa ane AbhAsarUpa AnaMda uparathI jANI zakAya che. je pratiSikha hoya che, tenuM mULa bi ba ja hAya che. khiMkha vinA pratiSi kha kadI hAtuM nathI.656 yato viSa mAnaMda: pratibiMbena lakSyate / yuktyaiva paMDitajanairna kadApyanubhUyate // 657 // e rIte je khi'kharUpa AnaMda che, te enA pratiSi'barUpa AnaMda uparathI jaNAya che; ane e ja yuktithI paDita leAkA e khiMbAna Mdane jANe che, sivAya (pratyakSa ) kadI paNa anubhavatA nathI. avidyAkAryakaraNasaMghAteSu puroditaH / AtmA jAgratyapi svapne na bhavatyeSa gocaraH // 658 // sthUlasyApi ca sUkSmasya duHkharUpasya varSmaNaH / laye suSuptau sphurati pratyagAnaMdalakSaNaH // 659 // AvA pUrvokta lakSaNavALA AtmA avidyAnAM kArya, zarIra, iMdriya Adi samudAyamAM jAgrata tathA svapramAM paNa hAya ja che chatAM e pratyakSa jaNAtA nathI; paraMtu duHkharUpa sthUla tathA sUkSma zarIra jyAre laya pAme che tyAre suSuptimAM aMdaranA AnadarUpa lakSaNavALA e AtmA prakAze che. 658,659 145 natra viSayaH kazcinnApi buddhayAdi kiMcana / Atmaiva kevalAnaMdamAtra stiSThati nirdvayaH // 660 // e suSuptimAM kAI viSaya hAtA nathI tema ja buddhi vagere pazu ka'I hAtuM nathI; mAtra kevaLa AnadasvarUpa ane ekalA AtmA ja rahelA hAya che. 660 pratyabhijJAyate sarvaireSa suptotthitairjanaiH / sukhamAtratayA nAtra saMzayaM kartumarhasi // 661 // UMdhIne UThelA sarva leAkeA A AtmAne mAtra sukharUpe Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasa graha (huM sukhethI sUte hato evA anubhavarUpe) jaNAve ja che; mATe emAM saMzaya karavAne tuM yogya nathI. 661 svayApi pratyabhijJAtaM sukhamAtratvamAtmanaH / suSuptAdutthitavatA sukhamasvApsamityanu // 662 // UMghIne UThelA te pote paNa "huM sukhe UMghato hata" ema jAgyA pachI AtmAne mAtra sukhasvarUpe anubhavye ja che (ema sarvane AtmA pratyakSa thAya che). 662 duHkhAbhAvaH sukhamiti yaduktaM puurvvaadinaa| manAghrAtopaniSadA taMdasAraM mRSA vacaH // 663 // pUrvakALanA koI vAdIe "duHkhano abhAva e ja sukha che" (eTale sukharUpe AtmA na hoya) ema je kahyuM che, te vacana khoTuM ane asAra che. teNe upaniSadanI gaMdha paNa lIdhI nathI (upaniSadono abhyAsa ja karyo nathI, nahi to te ema na kahe).663 duHkhAbhAvastu loSThAdau vidyate nAnubhUyate / sukhalezo'pi sarveSAM pratyakSaM tadidaM khalu // 664 // duHkhane abhAva te mATInuM DhekuM vageremAM paNa che chatAM temAM sukhane leza paNa anubhavAta nathI; A vAta sarva kene pratyakSa ja che. 664 sadayaM hyeSa eveti prastutya vadati zrutiH / sadhano'yaM cidghano'yamAnaMdadhana ityapi // 665 // mAnaMdaghanatAmasya svarUpaM pratyagAtmanaH / kRti paNa "sa zuSa A AtmA satya svarUpa ja che Ama AraMbha karIne "saghanoDavam ripor AnaMdaparA A AtmA satyarUpe astitvamaya che ane kevaLa citanyamaya tathA AnaMdasvarUpa ja che," ema A pratyagAtmAnA kevaLa AnaMdamaya svarUpane paNa kahe che. 62 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha 17 dhanyai mahAtmabhirdhArai brahmavidbhiH saduttamaH // 666 // aparokSatayaivAtmA smaadhaavnubhuuyte| kevalAnaMdamAtratvenaivamatra na saMzayaH // 667 / / vaLI, sajajanemAM uttama, brahmane jANanArA ane dhanyavAdane pAtra evA dhIra mahAtmAo paNa samAdhimAM AtmAne kevaLa AnaMda svarUpe aparokSapaNe (pratyakSa anubhave che; ema A AmA viSe saMzaya ja nathI. 666,667 svasvopAdhyanurUpeNa brahmAdhAH sarvajaMtavaH / baira jAtrAmAnaMphari[ da68 !! brahRAAthI mAMDIne sarva prANIo, potapotAnI upAdhi pramANe ra AmAnA ja AnaMdarUpa eka aMzane anubhava karI rahyA che ? ane je kaMI AnaMdane anubhava thAya che, te AtmAne ja che tema samajavuM). 668 AsvAdyate yo bhakSyeSu sukhakRnmadhuro rsH| sa guDasyaiva no teSAM mAdhurya vidyate kvacit // 669 / / tadviSayasAMnidhyAdAnaMdo yaH pratIyate / vAnaromvisatvAhI nAmanAm II ha70 | khAvAnA padArthomAM sukhakAraka je madhura rasane svAda jaNAya che, te goLane ja rasa che-bIjA keMI paNa padArthanI e mIThAza nathI te ja pramANe, viSayonA sAmIpyathI je kaMI AnaMda jaNAya che, te biMbarUpa AnaMda(AtmA)nA aMzanuM ja pratibiMba athavA prakAza che-jaDa evA viSayeno e AnaMda nathI; 669, 670 yasya kasyApi yogena yatra kutrApi dRshyte|| mAnaMdaH sa parasyaiva brahmaNaH sphUrtilakSaNaH // 671 // eTaluM ja nahi, paNa je kaI padArthanA saMbaMdhathI je kaI sthaLe AnaMda dekhAya che, te parabrahmanI ja skUrti eTale pratibiMba athavA prakAza che. 671 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha yathA kuvalayollAsacaMdrasyaiva prsaadtH| . tathAnaMdodayo'pyeSAM sphuraNAdeva vastunaH // 672 // jema caMdravikAsI kamaLanuM khIlavuM caMdranA nirmaLa prakAzathI ja thAya che, tema A sarva prANIone je AnaMda prakaTe che te parabrahmarUpa vastunA prakAzathI ja prakaTe che. 672 sata, cita ne AnaMda paramAtmAnuM svarUpa ja che sattvaM citvaM tathAnaMdasvarUpaM prmaatmnH| nirguNasya guNAyogAdguNAstu na bhavanti te // 673 // vizeSaNaM tu vyAvRttyai bhayedravyAMtare sati / paramAtmAdvitIyo'yaM prapaMcasya mRSAtvataH // 674 // vastvaMtarasyAbhAvena na vyAvRttyaH kadAcana / jevo nikhAsi nityaM nidra 675 . " zrutyaiva na tatasteSAM guNatvamupapadyate / uSNatvaM ca prakAzaca yathA vastathAtmanaH // 676 // sattvacittvAnaMdatAdi svarUpamiti nizcitam / ata eva sjaatiiyvijaatiiyaadilkssnnH|677|| bhedo na vidyate vastunyadvitIye parAtmani / prapaMcasyApavAdena vijAtIyakRtA bhidA // 678 // neSyate tatprakAraM te vakSyAmi zRNu saadrm| sata, cit ane AnaMda-e paramAtmAnuM svarUpa che, paraMtu e temanA guNo nathI, kema ke paramAtmA nirguNa che, tethI temane guNone te saMbaMdha ja na hoya. vaLI, e sat, cit ane AnaMda paramAtmAnAM vizeSaNa paNa nathI; kema ke bIjuM dravya hoya che, te ja tethI alaga pADavA mATe vizeSaNa apAya che. paramAtmA to advitIya-eka eka ja che; ane A prapaMca to mithyA ja che eTale paramAtmA sivAyanI bIjI koI vastu ja nahi hevAthI temane vizeSa dvArA kadI alaga karavAnA che ja nahi. zruti paNa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sA sagrahuM 149 k jevo nirduLastra --paramAtmA eka ja ane nirguNu che' ema temane nijI kahe che; tethI e sat, cit ne AnaMda paramAtmAnA guNA hoya ema ghaTatuM ja nathI, mATe jema uSNutA ane prakAza, e AnuM ja svarUpa che, tema sat, cit ane AnaMda vagere paraJApAnuM ja svarUpa che, ema ( vedAe ) nizcaya karyAM che. A ja kAraNathI paramAtmArUpa advitIya vastumAM sajAtIya ke vijAtIya vagere lakSaNavALA kaI bheda nathI, prapa carUpa A saMsAranA tA avaka ja karelo che, tethI vijAtIya bhedya manAtA nathI. e daivI rIte ? te tenA prakAra huM kahuM chuM te AdarapUrvaka sAMbhaLa. 673-08 vitta ane makavAda vivartasya guNamAtrasya vastutaH // 679 // feederer jagataH sanmAtratvena darzanam / avart tta prAradvaita brahmadarzinaH // 680 // dArI te sApa nathI chatAM bhrAMtithI te sApa dekhAya, e rAImAM sApanA vizvata (bhrama ) che; kharI rIte e sApa nathI, mAtra derI ja che (Ama samajavuM te apavAda che ). te ja pramANe vivarta(bhrama )rUpa A jagatane mAtra sat(brahma )svarUpe jovu, tene pazu advaita brahmavettAe 'apavAda kahe che. 679, 680 erkameNa tadutpatterdraSTavyaM sUkSmabuddhibhiH / pratItasyAsya jagataH sanmAtratvaM suyuktibhiH // 681 // sUkSma buddhivALA puruSAe, ( bhrAMtithI ) jaNAyalA ( vivata - rUpa ) A jagatane tenI utpattinA UlaTA kramathI tapAsavuM ane uttama prakAranI yuktiethI mAtra sat( brahma ) svarUpe ja jovuM. 681 caturvidhaM sthUlazarIrajAtaM tadbhojyamannAdi tadAzrayAdi / brahmAMDametatsakalaM sthaviSThamIkSeta paMcIkRtabhUtamAtram // 682 // yatkAryarUpeNa yadIkSyate tattanmAtramevAtra vicAryamANe / kAryabhUtaM kalazAdi samyagvicAritaM sanna mRdo vibhidyate // 683 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha (jarAyuja, aMDaja, vedaja ane ubhi jaja ema) cAra prakAranAM sarve skUla zarIre, tenA kherAkarUpa anna vagere, tene Azraya vagere ane AkhuM ce A brahmAM. atizaya sthUla che ane paMcIkaraNa pAmelAM pAMca mahAbhUte ja mAtra che, ema jevuM. je vicAravAmAM Ave te A jagatamAM je je vastu kAryarUpe dekhAya che, te te badhI mAtra kAraNarUpa ja hoya che. je sArI peThe vicAryuM hoya, te ghaDo vagere padArtho mATInA kAryarUpe alaga dekhAya che chatAM mATIthI judA nathI ja. 682, 683 aMtarbahivApi mRdeva dRzyate mRdo na bhinnaM kalazAdi kiMcana // prIvAdimaghatkalazaM taditthaM na vAcyametazca mRdeva nAnyat // 684 // ghaDo vagere je kaMI dekhAya che te aMdara ne bahAra mATI ja che, mATIthI juduM che ja nahi. mATe "kAMThalA vagere AkAravALo ghaDe che" ema kahevuM ja na joIe, paNa "A mATI ja che, bIjuM kaMI nathI" ema kahevuM joIe. 684 svarUpatastatkalazAdinAmnA mRdeva mUDherabhidhIyate ttH| nAno hi medo na tu vastumedaH pradRzyate tatra vicaarymaanne|| 685 // ghaDa" vagere padArtho svarUpadaSTie kevaLa mATI ja che, chatAM mUDha loko tene "ghaDo" vagere nAmathI kahe che. te viSe vicAravAmAM Ave, te nAmano ja bheda dekhAya che-vastune bheda dekhAto nathI. 685 tasmAdi kArya na kadApi bhinna svakAraNAdasti yatastato'ga / yadrautikaM sarvamidaM tathaiva tadbhUtamAtraM na tato'pi bhitram / / 686 // kema ke he bhAI! harakoI kArya pitAnA kAraNathI juduM kadI hotuM ja nathI; tethI A jagatamAM je je bhautika padArtho che, te badhA ye mAtra bhUte ja che-teothI judA nathI. 686 tazcApi paMcIkRtabhUtajAtaM zabdAdibhiH svasyaguNazca sArdham / vapUMSi sukSmANi ca sarvametadbhavatyapaMcIkRtabhUtamAtram // 687 : Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha pa e ja pramANe paMcIkaraNa pAmelAM sarva bhUtA, temanA potapotAnA zabdAdi guNe ane sUkSma zarIre-A madhu` mAtra paMcIkaoNu nahi pAmelA pAMca mahAbhUtA ja che. 687 tadapyapaMjIkRtabhUtajAtaM rajastamaHsatvaguNaizca sArdham / atramAtra bhavati svarUpataH khAbhAsamadhya kamidaM svayaM ca // 688 // e ja pramANe te apaMcIkRta mahAbhUta paNa roguNu, tamAkuNuM ane sattvaguNanI sAthe mAtra avyakta ( pradhAna-prakRti ) ja che; ane te avyakta pote tathA A jagata paNa svarUpaSTie kuMvaLa AbhAsa ja che. 688 AdhArabhUtaM yadakhaMDamAdyaM zuddhaM paraM brahma sadaikarUpam | sanmAtramevAstyatha no vikalpaH sataH paraM kevalameva vastu // 689 // kharI rIte zuddha parabrahma ja sarvenA AdhArarUpa che, je sarvanA Adi, satyasvarUpa ane ekarUpa ja che, te ja mAtra sat vastu che. e satthI judA A vikalpa ( bheda ) che ja nahi. sa thI para kevaLa e ja vastu che. 689 ekatraH sadvitIyo yathA syAhaairdoSAdeva puMsastathaikam / brahmAstyetadbuddhidoSeNa nAnA doSa na bhAti vasvekameva // 690 // jema cadra eka ja che chatAM, manuSyanI dRSTinA doSathI ja e rUpe dekhAya che, tema brahma eka ja vastu che chatAM buddhinA deSathI te anekarUpe dekhAya che; para`tu e deSa nAza pAmatAM eka ja vastu( brahma ) prakAze che. 690 rajjoH svarUpAdhigame na sarpadhI rajjvAM vilInA tu yathA tathaiva / brahmAvagatyA tu jagatpratItistatraiva lInA tu saha bhrameNa // 699 // jema dAraDInA svarUpanuM jJAna thatAM e dAraDImAM (bhrAMtithI thayelI sarpanI buddhi vilIna thAya che, te ja pramANe brahmanuM jJAna thatAM ja ( ajJAnathI jaNAyalI) jagatanI pratIti bhramaNAnI sAthe nAza pAme che. 691 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa braha zratyodita dvaitamatiprazAMtyA sadaikamevAsti sadA'dvitIyam / tato vijAtIyakRto'tra medo na vidyate brahmaNi nirvikalpe // 692 // jagatarUpa dvaitabuddhi bhrAMtithI janmI che, paNa jayAre ( jJAnathI ) te bhrAMti sArI rIte zamI jAya che, tyAre sadA eka ja ane advitIya sata(brahma)rUpa ja vastu rahe che. A ja kAraNathI nivikalpa brahmAmAM vijAtIya( jagata )ne lIdhe thayelA bheda rahetA nathI. 692 yadAstyupAdhistadabhina AtmA tadA sajAtIya ivAvabhAti / svaprArthatastasya mRSAtmakatvAttadaMpratItau svayameSa AtmA / kyatAmeti pRthaG na bhAti tataH sajAtIyakRto na bhedaH // 1693 // te ja pramANe jo upAdhi hoya, tA ja e upAdhi sAthe ekarUpa thayelA AtmA bhAse che; ane tethI te sajAtIya bhedavALA hAya evA jAya che. paraMtu svamamAM joyelA padArthanI peThe e upAdhi mithyA ja che tethI te jyAre jaNAtI nathI, tyAre A AtmA pAte ja brahma sAthe ekatAne pAme che ane juda jaNAtA ja nathI; tethI brahma ane AtmA' evA sajAtIya bheda paNa ( brahma viSe) rahetA nathI. 693 ' ghaTAbhAve ghaTAkAzo mahAkAzo yathA tathA / upAdhyabhAve svAtmaiSa svayaM brahmaiva kevalam // 694 // pUrNa eva sadAkAzo ghaTe satyapyasatyapi / nityapUrNasya nabhaso vicchedaH kena sidhyati // 695 // acchinnazchinnabadbhAti pAmarANAM ghaTAdinA / grAmakSetrAdyavadhibhirbhinneva vasudhA yathA / / 696 // tathaiva paramaM brahma mahatAM ca mahattamam / paricchinnamivAbhAti bhrAMtyA kalpitavastunA // 697 // jema ghaDAnA nAza thatAM tenI aMdaranuM AkAza bahAranA mahAAkAza sAthe maLI jaI ekarUpe thaI jAya che, te ja pramANe Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMtasArasa rahe pUra vagere upAdhine nAza thatAM ma AtmA pote ja kevaLa brA khanI rahe che. paDe hoya che ke nathI hoto, tyAre paNa kA tA sA pUrNa che; nityapUrNa AkAzane kaI vastuthI viccheda ( vinAza ke vibhAga ) thaI zake tema che ? ( nathI ja dhatA. chatAM ghaDe padArthamAM raheluM AkAza, kharI rIte che ke vibhAgane pAmelu DAtuM ja nathI tepaNuM jANe te vibhAga pAmyuM hoya ema pAmara ajJAnIone jaNAya che! vaLI jema jamIna badhI eka ja che chatAM gAna, khetara vagere adhicceAthI te vibhAga pAmI hAya athavA judI judI thaI hAya tema lAge che. te ja pramANe mATI vastuo karatAM paNa atizaya mAMTA parabrahma bhrAMtithI kalpI kADhelI vastuene lIdhe jANe pariccheda vibhAga athavA judAM khudAM svarUpa)ne pAmyA hAya tevA jaNAya che ( kharI rIte pR parabrahma te eka ja che ). 694-297 tasmAdrahmAtmanorbhedaH kalpito na tu vAstavaH / gata patra puru; dhruvaa pratipALyo !! 628 ! mostavamamItyayatvopapattaye / pratyakSAdivirodhena vAcyayornopayujyate / aavaratri atyayoreva sidhyati // 699 // mATe brahma ane AtmAnA bheda kalpita ja che, vAstavika nathI. AvA abhiprAyathI ja zruti 'tattvamasi' ityAdi vAkyAthI vAravAra gruhma tathA AtmAnI ekatA pratipAdana kare che. A brahma tathA AtmAnI ekatAne siddha karavA mATe ' tama sa ' e vAkyanAM ' tat ' ane 'lam ' me 5dezanA vAcyA upayogI nathI; kema ke temAM pratyakSa Adi pramANanA virodha Ave che. paraMtu e anne padonA lakSyArtha ja upayegI che ane ema lakSyArtha rUpe ja jIva tathA brahmanI ekatA siddha thAya che. 698,699 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha riSyane prazna tatva rAma' padArtha zuM? syAttattvaMpadayoH svAminnarthaH katividho mataH / padayoH ko nu vAcyArtho lakSyArtha ubhayozca kaH / / 700 / / vAdhyaikatvavivakSAyAM virodhaH kaH pratIyate / lakSyArthayorabhinnatve va kathaM vinivartate // 701 // ekatvakathane kA vA lakSaNAtrorarIkRtA / etatsarve karuNayA samyaktvaM pratipAdaya // 702 / / he prabhu ! "tA" ane "sva" e padono artha keTalA prakAra mAnyo che? e bane padano vAcyArtha karyo? ane lakSyArtha karyo? vAcyArthIne eka gaNatAM karyo virodha Ave che? layArtha eka mAnatAM e virodha kevI rIte dUra thAya che? lakSayArthInI ekatA kahevAmAM kaI lakSaNa svIkArI che? A badhuM kRpA karIne sArI rIte samajAve. 700-702 zrI gurune pratyuttara-"tata" "va' padArthanirUpaNa zRNuSvAvahito vidvan adya te phalitaM tpH| vAkyArthazrutimAtreNa samyagjJAnaM bhaviSyati // 703 // he sujJa ziSya ! tuM sAvadhAna thaI sAMbhaLa. Aje tAruM tapa phaLyuM che. e vAkyane artha mAtra sAMbhaLavAthI ja tane uttama prakAranuM jJAna thaze. 703 yAvanna tatvapadayorarthaH samyagvicAryate / tAvadeva nRNAM baMdho mRtyusaMsAralakSaNaH // 704 // "tana" ane "Dha" ane padone artha jyAM sudhI sArI rIte vicArato nathI, tyAM sudhI ja manuSyone mRtyurUpa saMsAra jenuM lakSaNa che evuM baMdhana rahe che. 704 avasthA scidaanNdaakhNddaikrsruupinnii| moma thiti vAjatezAnatA thatA II Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAta-siddhAMta-sArasaMgraha 155 satU, yitU , mAna sane a5 me42sa nus135 cha, mevI avasthA ta bheAkSa cha; ane, 'tattvamasi' se vAyanA arthanuM aparokSa jJAna thavAthI sajajanone mokSa prApta thAya che. vAkyArtha eva zAtavyo mumukSorbhavamuktaye / / tasmAdavahito bhUtvA zRNu vakSye samAsataH // 706 // mumukSue saMsArathI chUTavA sAru e vAkyano artha ja jANa joIe; mATe tuM ekAgra thaIne sAMbhaLa, huM tane samaita chu. 706 arthA bahuvidhAH proktA vAkyAnAM paNDitottamaiH / vAcyalakSyAdimedena prastutaM zrUyatAM tvayA // 707 // uttama paMDitoe vAcya, lakSya Adi bhedethI rAjyanA aneka jAtanA artho kahyA che, temAMthI prasaMga pUratuM tuM sAMbhaLa. 707 vAkye tattvamasItyatra vidyate yatpadatrayam / tatrAdau vidyamAnasya tatpadasya nigadyate // 708 // 'tattvamasi' se uyamA tat ', ' tvam ' ' 'asi' mema traNa phe| che. tamA prathama 27 / 'tat' 54 artha vAya che. zAstrArthakovidairoM vAcyo lakSya iti vidhaa| vAcyArtha te pravakSyAmi paNDitaiya udIritaH // 709 // shaasn| artha naa2| parivAye / 'tat ' pahanA meM a 4aa cha :-(1) pA25 ane (2) sakSya. tebhaan| 12yArtha prathama I chu. 708 'tat ' mane "tvam ' pahana pAyA samaSTirUpamazAnaM sAbhAsaM sattvahitam / biyadAdivirADataM svakAryeNa samanvitam // 710 // caitanyaM tadavacchinnaM satyajJAnAdilakSaNam / sarvazatdhezvaratvAMtaryAmitvAdi guNairyutam // 711 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 sarvavedAMta-siddhAMtasArasaMgraha jagatsnaSThatvapAtRtvasaMhartRtvAdidharmakam / . sarvAtmanA bhAsamAnaM yadameyaM guNazca tat // 712 // / avyaktamaparaM brahma vAcyArtha iti kthyte| samaSTirUpa ajJAna AbhAsa sahita ane sarvaguNanI adhikatAvALuM hoya che, tyAre AkAzathI mAMDI virAra sudhI potAnA kAryathI yukta bane che. e samaSTi ajJAnathI sukta je citanya che, te satya, jJAna Adi lakSaNavALuM che; sarvapaNuM -IzvarapaNuM-aMtaryAmIpaNuM Adi guNothI yukta che, ane jagatanuM aSTApaNuM, rakSakapaNuM tathA saMhArakapaNuM vagere tenA dharmo che. vaLI, te caitanya sarvasvarUpe bhAse che, guNethI amApa che. avyAta (mapra) cha bhane 52 praha' upAya. mA yaitanya 'tat' 54nA ' yArtha' 4vAya . 710.-131 nIlamutpalamityatra yathA vAkyArthasaMgatiH // 713 // tathA tattvamasItyatra nAsti vAkyArthasaMgatiH / paTAdvayAvartate nIla utpalena vizeSitaH // 14 // zaukalyAvyAvartate nIlenotpalaM tu vizeSitam / itthamanyonyamedasya yAvartakatayA tayoH // 715 // vizeSaNAvazeSyatvasaMkhagesyetarasya vaa| vAkyArthatvaM pramANAMtaravirodho na vidyate // 716 // ataH saMgacchate samyagvAkyArthI baadhvrjitH| evaM tattvamasItyatra vAkyArtho na samaMjasaH // 717 // tadarthasya parokSatvAdiviziSTaciterapi ! tvamarthasyAparokSatvAdiviziSTAciterapi // 718 / / tathaivAnyonyamedasya dhyAvartakatayA syoH| vizeSaNavizeSyasya saMsargasyetarasya vA // 719 // vAkyArthatve virodho'sti prtykssaadikRtsttH| saMgacchate na vAkyArthastadvirodhaM ca vacmi te // 720 para turabha nIlama utpalam // 4 // ' me 11358i al. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa'graha ' judA AkhA vAkyanA artha jevA kha dhabesatA thAya che, tevA ' tattvamasi e vAkyamAM dhabesatA thatA nathI; kema ke nIja' zabdane utpa' zabda sAthe vizeSaNurUpe joDavAthI 'kALuM kamala ' ema 'kamaLa ' kALA kapaDAthI judu paDe che; ane '354' zabdane 'naha' zabda sAthe vizeSyarUpe joDavAthI kamaLa kALu -aALuM nahi ema 'kALA kamaLa' rUpe dheALA kamaLathI judu paDe che; ema e banne vizeSaNa -vizeSya eka khIjAthI judA paTTAne pADIne vizeSaNa -vizeSya sa'a'dhathI athavA khIjA (abheda) saMbadhathI paraspara joDAIne vAkyanA artha khaMdhabesatA kare che; ane temAM khIjA' kAI pramANunA virAdha nathI. AthI AkhA vAkyanA atha kAI jAtanI harakata vinA sArI rIte ghaTAvI zakAya che; e rIte 'tattvamasi' e vAkyamAM AkhA vAkyanA artha kharAkhara ghaTatA nathI; kema ke 'sat' padane mukhya vAcyA, 'parAkSapaNuM Adi dharmavALuM' caitanya evA thAya che; ane 'var'padmanA vAcyA 'aparAkSapaNuM Adi dharmavALuM caitanya ' evA thAya che. A bannenA vizeSaNa -vizeSya saba'dha athavA bIjo (abheda ) saMbaMdha laIne AkhA vAkyanA artha karavAmAM pratyakSa Adi pramANeAnA virAdha Ave che, tethI vAkyanA artha ghaTatA nathI. e virAdha kevI rIte che, te huM tane kahuM chuM. 713-720 sarvezatva svataMtratva sarvazatvAdibhirguNaiH / sarvottamaH satyakAmaH satyasaMkalpa IzvaraH // 721 // tatpadArthastvamarthastu kiMcijzo duHkhajIvanaH / saMsAryayaM tadvatiko jIvaH prAkRtalakSaNaH // 722 // kathamekatvamanayorghaTate viparItayoH 'pratyakSeNa virodho'yamubhayorupalabhyate // 723 // virudharmAkAMtatvAtparaspara vilakSaNau / jIvezau vahnituhinAviva zabdArthato'pi ca // 724 // 157 " Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sarvavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha pratyakSAdivirodhaH syAdityaikya tayoH pritykte| zrutivacanavirodho bhavati mahAsmRtivacanavirodhazca // 725 // sarvezvarapaNuM, svataMtrapaNuM sarvajJApaNuM Adi guNothI sarva karatAM uttama, satya kAmanAvALA ane satya saMkalpavALA je Izvara che, te "ta' padano vAcyArtha che; ane a9pajJAnavALe, du:khI jIvanavALo, prAkRta-lakSaNavALo tathA saMsAramAM gativALo je A saMsArI jIva che, te "a" padane vAcyArtha che. A baMnene paraspara viparIta guNavALA che chatAM temanI ekatA kevI rIte ghaTe che? e banemAM A virodha pratyakSa jaNAya che. jema agni ane hima eka bIjAthI viruddha dharmavALA tema ja paraspara viruddha lakSaNavALA hoI zabda tathA arthathI paNa judA judA che, tema jIva ane Izvara paNa eka bIjAthI viruddha dharmavALA hoI zabda tathA arthathI paNa paraspara vilakSaNa che, tethI e bannene eka mAnavAmAM pratyakSa Adi pramANono virodha ja Ave che; ane te banenI ekatA je tyajI devAya, to zutivacana tathA meTI smRtionAM vacana sAthe paNa virodha Ave che. 721-7ra zrutyApyekatvamanayostAtparyeNa nigadyate / muhurasvatIcaramArtha purvea || 7ra6 . e bannenI ekatA che, e tAtparyathI 'taravamasi" e vAkyane zruti vAraMvAra uccAre che; tethI e zrutivacana svIkAravuM ja joIe. 726 vAkyArthatve viziSTasya saMsargasya ca vA punaH / ayathArthatayA so'yaM vAkyArthI na mataH zruteH // 727 // . AkhA vAkyanA arthamAM vizeSaNa-vizeSya saMbaMdha athavA abheda saMbaMdha barAbara baMdhabesata thato nathI, mATe te A vAyAthe zrutine mAnya nathI. 727 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha 159 akhaMDekarasatvena vAkyArthaH shrutisNmtH| sthUlasUkSmaprapaMcasya sanmAtratvaM punaH punaH // 728 // darzayitvA suSuptau tdbrhmaabhinntvmaatmnH| upapAdya sadaikatvaM pradarzayitumIcchayA // 729 // aitadAtmyamidaM sarvamityuktyaiva sdaatmnoH| pravIti zrutirekatvaM brahmaNo'dvaitasiddhaye // 730 // paraMtu akhaMDa ekasapaNe Akhe ya vAkyartha kRtine mAnya che, ane te mATe ja zruti sthUla prapaMca ane sUkSama prapaMcane vAraMvAra mAtra sat(brahma)svarUpe darzAve che; suSuptimAM jIva tathA brahmanI ekatA siddha karI batAve che ane kevaLa eka sat vastu ja che, ema batAvavAnI IcchAthI "itAbhyamitraM sarvenA A sarva jagata kevaLa A AtmArUpa ja che" ema kahIne brahmAnI advaita siddhi mATe jIvAtmA tathA paramAtmAnI ekatAne kahe che.728-730 sati prapaMce jIve vA dvaitatvaM brahmaNaH kutH| atastayorakhaDatvamekatvaM zratisaMmatam // 731 // prapaMca-saMsAra athavA jIva je hoya, te brahmanuM atipaNuM kyAMthI siddha thAya? mATe jIva tathA brahmanuM ekapaNuM ja kRtine mAnya che. 731 tatu' ane "ma' padano lakSyArtha viruddhAMzaparityAgAtpratyakSAdina baadhte|| avirUddhAMzagrahaNAnna zrutyApi virudhyate // 732 // lakSaNA hyapagaMtavyA tato vaakyaarthsiddhye| vAcyArthAnupapatyaiva lakSaNAbhyupagamyate / 733 // saMbaMdhAnupapatyA ca lakSaNeti jagurbudhAH ! "taane "va" padanA vAgyAtha mAM che viruddha aMza che, tene tyAga karavAthI pratyakSa Adi pramANa sAthe virodha Ave nahi ane aviruddha aMza grahaNa karavAthI zuti sAthe paNa virodha Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasAgraha thAya nalita bhATe 'tattvamasi' meM vAyanA panI siddhi sAru lakSaNa svIkAravI joIe. jyAre kaI padane ke vAkyane vAcyArtha ghaTato na hoya, tyAre lakSaNAne svIkAra karAya che; tema ja padane saMbaMdha paNa ghaTate na hoya, tyAre lakSaNA svIkAravI ema paMDita kahe che. 732,733 gaMgAyAM ghoSa ityAdau yA jahallakSaNA matA // 734 // na sA tattvamasItyatra vAkya eSA prvrtte| gaMgAyA api ghoSasyAghorAdheyatvalakSaNam // 735 // sarvo viruddhavAkyArthastaMtra prtyksststtH| gaMgA saMbaMdhavattIre lakSaNA saMpravartate // 736 // tathA tasvamasItyatra caitnyaiktvlkssnne| . vivakSite tu vAkyAthai 'parokSatvAdilakSaNaH // 737 // virudhyate bhAgamAtro na tu sarvo virudhyate / tasmAjahallakSaNAyAH pravRttitri yujyate / / 738 // vAcyArthasya tu sarvasya tyAge na phalamIkSyate / nAlikeraphalasyeva kaThinatvadhiyA nRNAm // 739 // gaMgApadaM yathA svArtha tyaktvA lakSayate taTam / tatpadaM tvaMpadaM vApi tyaktvA svArtha yathAkhilam // 740 // tadartha vA tvamartha vA yadi lakSayati svayam / tadA jahallakSaNAyAH pravRttirupapadyata // 741 // ma 'gaMgAyAM ghossH| gAmA ghoSa' (bhAmA 2mArInA nesa) pAuyamA sakSa! mAnI cha, tama mA 'tattvamasi' vAkyamAM (lakSaNa svIkAravI paDe che, paraMtu) e jahallakSaNA ahIM ghaTatI nathI. uparanA daSTAMtamAM gaMgA e zeSanesa)no mAdhAra cha bhane 'Sa' mAdheya (mAdhA2 52 29nA2) cha; eTale e banne padane AdhAra-Adheya saMbaMdha che; paraMtu gaMgA padanA mULa vAcyArtha-jaLapravAhamAM e saMbaMdha ghaTate Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha nathI tethI Akhe ya vAkyartha pratyakSa pramANathI viruddha Thare che, (kema ke pANInA pravAhamAM nesaDe kadI hoI zake ja nahi) tethI e vAcyArthane saMpUrNa tyAga karIne gaMgAnA saMbaMdhavALA kAMThArUpa arthamAM jAhalakSaNA sArI rIte ghaTI zake che (ane tethI "gaMgAnA kAMThA para rabArIne nesa" e saMpUrNa vAyArtha baMdhabesata thAya che). e rIte "tatvamasi" vAkyamAM cetanyanI ekatArUpa artha jaNAvo ISTa che ane "tat tathA tava' padanA vAcyArthamAM parokSapaNuM ane aparokSapaNuM vagere amuka bhAga ja viruddha jaNAya che, saMpUrNa vAcyArthI viruddha nathI; mATe jahalakSaNA svIkArIne vAcyArthIno saMpUrNa tyAga kare ghaTato nathI; ane te saMpUrNa vAgyAthe tyajI devAmAM kaMI phaLa paNa dekhAtuM nathI. nALIeranuM phaLa kaThaNa hoya che tema chatAM loke tene saMpUrNa tyAga karatA nathI (paNa tenA kaThaNa bhAgane ja tyajI de che). uparanA daSTAMtamAM raheluM "gaMgA"pada potAnA saMpUrNa vAcyArtha tyAga karIne jahalakSaNAthI jema "kinAre" artha jaNAve che tema "tata" pada ane "tam" paNa potAnA mULa vAgyAthane saMpUrNa tyajI daIne bIjA lakSyArthIne jaNAve, te ja e jahalakSaNAnI pravRtti thaI ema kahevAya. (paNuM saMpUrNa vAcyArtha tyajI devAmAM ahIM kaMI phaLa nathI; mATe jahalakSaNA ahIM levAtI nathI.) 734-741 "tata van' ne layArthamAM jahallakSaNuM na ghaTe na zaMkanIyamityArzAtArthaM na hi lakSaNA / tatpadaM tvaMpadaM vApi zrUyate ca pratIyate // 742 / / tadarthe ca kathaM tatra saMpravarteta lakSaNA / ahIM sajajanee AvI zaMkA na karavI, ke jANItA arthamAM lakSaNa hotI ja nathI. "tatta' pada ane "rAma" pada zrutimAM saMbhaLAya che ane jaNAya paNa che; to tenA artha mATe temAM lakSaNA kevI rIte prarvate che? 742 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha * ajahalakSaNa paNa ghaTe nahi atra zoNo dhAvatIti vAkyavana pravartate / / 743 // . majahallakSaNA vApi sA jahalakSaNA yathA / guNasya gamanaM loke viruddhaM drdhymNtraa'|| 744 // matastamaparityajya tdgunnaashrylkssnnH|| lakSyAdilakSyate tatra lakSaNAsau pravartate / / 745 // vAkyaM tattvamasItyatra brhmaatmaiktvbodhke| parokSatvAparokSatvAdi viziSTacitordvayoH // 746 / / ekatyarUpavAkyArtho viruddhAMzAvivarjanAt / sthiti karatamAtrAgaTyakSapada mata [ 747 | tema ja A "tatvamasi" vAkayamAM "soLo dhAti-lAla De che" e vAkyanI peThe "ajahalakSaNuM" paNa ghaTatI nathI (kema ke e lakSaNa te vAcyArthIno tyAga karyA vinA bI je artha jaNAve che). je guNa hoya te dravyane tyAga karIne doDI jAya, e te lokamAM viruddha ja che tethI guNa pitAne tyAga karyA vinA ja rahe ane dravyane Azraya kare; ema 'lAla doDe che" e vAgyAthe "lAla ghoDo doDe che e lakSyAthe ja che, te ajahalakSaNAthI jaNAya che paraMtu A "tavamasi" vAkayA to brahma ane jIvAtmAnI ekatA jaNAvanAruM hoI parokSapaNuM ane aparokSapaNuM Adi guNovALAM be caitanyanI ekavArUpa arthane ja jaNAve che ane te vAgyArthInA viruddha bhAgane tyAga karyA vinA ghaTe tema nathI, mATe e ajahakalakSaNa ahIM mAnI nathI. bhAgAgalasaNanI AvazyakatA tatpadaM tvaMpadaM cApi lkiiyaarthvirodhinm| saMzaM samyakaparityajya svAviruddhAMzasaMyutam // 748 // tadartha vA tvamartha vA samyaglazayataH svayam / bhAgalakSaNayA sAdhyaM kimastIti na zakyatAm // 749 // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha aviruvaM padArthAntarAMzaM svAMzaM ca tatkatham / ekaM padaM lakSaNayA saMlayitumarhati // 750 // padAtareNa siddhAyAM padArthamitI svataH / tadarthapratyayApekSA punarlanaNayA kutaH // 751 // tasmAttattvamasIlapatra lakSaNA mAgalakSaNA / vAkyAsatvAkhaMDekarasatAsiddhaye matA // 752 // tata" pada ane "vamU" pada potAnA vAcyArthIno virodhI bhAga tyajI daI avirodhI bhAga sAthe ja bIjA "sanA arthane tathA "sva" nA arthane ahI jaNAve che (ane te bhAgatyAgalakSaNAthI ja banI zake che). A bhAgatyAgalakSaNathI kayuM sAdhya siddha thAya che ? AvI zaMkA na karavI; kema ke aviruddha bIjA padArthano aMza ane pitAno aMza-e bannene eka ja pada (upara daza velI ba) lakSaNAthI kevI rIte jaNAvI zake? eka padanA arthanuM jJAna jayAM bIjA padathI siddha thatuM hoya ane potAnI meLe ja e bIjA arthanuM jJAna jarUrI hoya, tyAM e (upara darzAvelI be ya) lakSaNAthI zuM thaI zake? mATe ja A "tatvamasi" vAkyamAM AkhA vAkyarthanuM satpaNuM ane akhaMDa ekarasapAsuM jANavA sAru "bhAgatyAgalakSaNa" mAnavAmAM AvI che. 748-752 bhAgatyAgalakSaNanuM svarUpa bhAgaM viruddhaM saMtyajyAvirodho lakSyate ydaa|| sA bhAgalajhaNenyAhurlakSaNazA vivakSaNAH // 753 // jene lIdhe viruddha bhAgane tyAga karI avirodha jaNAya, tene lakSaNavettA paMDito bhAgatyAgalakSaNa" kahe che. 753 so'dha devadatta iti vAkya vAkyArtha eva vA / devadataikyarUpasthavAkyArthAnavakSodhakam // 754 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 sarvavedAMta-siddhAMtasArasa graha dezakAlAdivaiziSTye viruvAMzaM nirasya ca / . maviruddhaM devadattadehamAnaM svalakSaNam // 755 // bhAgalakSaNayA samyaglakSayasyanayA ythaa| tathA tasvamasItyatra vAkyaM vAkyArtha eva vA // 5 // parokSatvAparokSatvAdiviziSTacitoIyoH / ekasvarUpavAkyArthavirudhAMzamupasthitam // 757 // parokSatvAparokSatvasarvazatvAdilakSaNam / puNyAdisthUlaparyaMtamAvidyakamanAtmakam // 758 // parityajya viruddhAzaM zuddhacaitanyalakSaNam / vastu kevalasanmAnaM nirvikalpaM niraMjanam // 759 // lakSayatyanayA samyagbhAgalakSaNayA ttH| sarvopAdhivinirmuktaM saccidAnaMdamadvayam // 70 // nirvizeSaM niraabhaakhmtaarshmniirshm| manirdezyamanAcaMtamanaMtaM zAMtamacyutam / maprataya'mavijJeyaM nirguNaM brahma ziSyate // 761 // jema soDya revattA te A devadatta" A vAkya athavA vAkyane artha devadatta nAme eka ja vyaktirUpa pitAnA vAkyarthane (kevaLa pitAnA vAcyArthI dvArA) samajAvI zakatuM nathI mATe deza, kALa AdinI vizeSatArUpaviruddha aMzano tyAga karIne, mAtra devadattanA zarIrarUpa aviruddha aMzane A lakSaNa dvArA ja te vAkaya barAbara jaNAvI zake che. te ja pramANe "satyamasi" e vAkaya athavA e vAkyano artha ja pakSapaNuM ane apakSapaNuM Adi guNavALAM be caitanyanI ekatArUpe vAyArthIne paNa A lakSaNAthI ja jaNAvI zake che, kema ke vAkyanA mULa arthamAM raheluM parokSapaNuM, aparokSapaNuM sarvajJapaNuM Adi paraspara viruddha aMzane tyAga karIne, tema ja buddhithI mAMDI skUla zarIra sudhInAM avidyAnAM kAryarUpa anAtmavastuerUpa viruddha aMzane Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta sArasaMgraha 165 tyAga karI zuddha citanya vastune jaNAve che; ane te vastu kevaLa satya mAtra, nirvikalpa ane niraMjana che, ema paNa A bhAvalakSaNAthI barAbara samajAve che. te pachI sarva upAdhi rahita, saccidAnaMdasvarUpa, ati, vizeSa rahita, AbhAsa vinAnuM, tevuM nahi, AvuM nahi, amuka svarUpe batAvavuM azakya, Adi-aMta rahita, anaMta, zAMta, maraNadharma rahita, tarkamAM AvavuM azakya ane jANavuM muzkela evuM nirguNa brahma ja bAkI rahe che. 754-761 upAdhi dUra thatAM upAdhine virodha che ja nahi upAdhivaiziSTayakRto virodho brhmaatmnorektyaadhigtyaa| upAdhivaiziSTya udasyamAne na kazcidapyasti virodha etayoH // 762 // tayorupAdhizca viziSTatA ca taddharmabhAktvaM ca vilakSaNatvam / bhrAtvA kRtaM sarvamidaM mRSaiva svapnArthavajAgrati naiva satyam / / 763 // cihAsUtazarIradharmasukhaduHkhAdiprapaMco'pi vA jIvezAdibhidApi vA na ca RtaM kartuM kvacicchakyate / mAyAkalpitadezakAlajagadIzAdibhramastArazaH ko medo'styanayoIyostu katamaH satyo'nyataH ko bhavet // 764 // ane jIvamAM je virodha jaNAya che, te upAdhinI vizeSatAne lIdhe ja karAyela cheparaMtu te bannenI ekatAnuM jJAna thatAM upAdhinI vizeSatA dUra thAya che, ane pachI e bannemAM koI jAtano virodha rahetuM ja nathI. jIva-ane brahma -e bane upAdhi, upAdhithI yuktapaNuM, e upAdhinA dharmo ane paraspara vilakSaNatA e badhuM brAMtine lIdhe karAyuM che; kharI rIte svapnAmAM joyelA padArtho jema jAgrata avasthAmAM sAcA nathI, te ja pramANe jIva-brahmane te upAdhi vagereno saMbaMdha jUTha ja che (ane te banne judA paNa nathI). jema nidrAmAM svama AvatAM tenI aMdara utpanna thayeluM zarIra-tenA dharma, sukha-duHkha vagere prapaMca-e badhuM jUThuM che, te ja pramANe jAgrata avasthAmAM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha paNa te te badhuM ane jIva-Izvara vagere bheda paNa jUThe che, tene koI kALe satya karI zakAto nathI. vaLI mAyAthI kapAyelA deza, kALa; jagata, Izvara vagereno bhrama paNa te ja mithyA che. A rIte jIva ane Izvara e bannemAM kayo bheda che? ane te bannenA bheda pikI kayo bheda sAco che? ane teo banemAMthI ko eka bIjAthI jude thaI zake tema che? (koI ja nahi. e banne eka ja vastu che) 762-764 svama ne jAgrata banne mithyA che. na svapnajAgaraNayorubhayoviMzeSaH ... . saMtazyate kvacidapi bhrmjaiviklpaiH| yadraSTadarzanamukhairata evaM mithyA svano yathA nanu tathaiva hi jAgaro'pi / 765 // dvaSTA, dazya ane darzana vagere bhedo kevaLa bhramathI ja utpanna thayelA che ane tene lIdhe svama ke jAgrata e banne avasthAemAM koI kALe kaI jAtanI paNa vizeSatA dekhAtI nathI; AthI jema svama mithyA che, te ja pramANe jAgrata avasthA paNa mithyA ja che. 765 viNA zAtatu jJAvi ramagAvai draSTradarzanazyAdikalpanobhayataH samA // 766 // svama tathA jAgrata e bane avidyAnAM kArya che ane tethI banne samAna ja che; kema ke draSTA, dazya ane darzananI kalpanA bajemAM sarakhI ja che. 766 mabhAva ubhayoH suptau sarverapyanubhUyate / na kazcidanayorbhedastasmAnmithyAtvamarhataH // 767 // suSuptimAM e banne avasthAo hotI nathI ema badhA loko anubhave che. mATe e bannemAM keI jAtane taphAvata nathI ane tethI ja te banne khoTI che. 767 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha * brahmamAM traNe kALe bheda nathI bhrAMnyA brahmaNi bhedo'yaM sjaatiiyaadilkssnnH| kAlatraye'pi he vidvan vastuto naiva kazcana // 768 // he vidvAna ziSya! sajAtIya Adi lakSaNavALA bheda brahma viSe bhrAMtithI ja karAya che; kharI rIte, traNe kALe paNa brahA kaI jAtano bheda nathI. 768 yatra nAnyatpazyatIti zrutidvaitaM nissedhti| kalpitasya bhramAdbhani mithyAtvAvagamAya tat // 769 // zruti paNe "yatra nAcana pati jJAnI puruSa brahma viSe bIjuM kaMI ja nathI" ema kahI ta vastune niSedha ja kare che; ane te eTalA ja mATe, ke parabrahmamAM bhramathI kapeluM badhuM mithyA ja che, ema samajAvavuM che 769 eka ja advitIya brahma yatastato brahma sadA'dvitIyaM vikalpazUnyaM nirupAdhi nirmalam / niraMtarAnaMdadhanaM nirIhaM nirAsdaM kevalamekameva / / 770 // brahma sadA advitIya che, tethI ja vikalpa ke bhedathI rahita, upAdhi rahita, nirmaLa, niraMtara, AnaMdathI vyAsa, nispRha, ceSTA rahita, koI paNa sthAnathI rahita ane kevaLa eka ja che. 770 naivAsti kAcana bhidA na guNapratIti . noM vAkpravRttirapi vA na mana pravRttiH yatkevalaM paramazAMtamanaMtamAdya mAnaMdamAtramavabhAti sadadvitIyam // 771 // temAM koI jAtano bheda nathI. guNo jaNAtA nathI, vANInI pravRtti nathI athavA mananI pravRtti nathI. je kevaLa, parama zAMta, anaMta, AdithI ja rahela, mAtra AnaMdasvarUpa ane advitIya heI sat (hayAtI) svarUpe ja prakAze che. 771 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha e ja tatva tuM che. ' yadidaM paramaM satyaM tattvaM saJcitsukhAtmakam / ajarAmaraNaM nityaM satyametadvaco mama // 772 // je A sat, cit ane sukhasvarUpa che, te ja parama satya tuM che. e jarA, janma ane maraNathI rahita hAI nitya che. A mAruM vacana satya che. 772 na hi tvaM deho'sAvasurapi ca vApyakSanikaro mano vA buddhirvA kvacidapi tathAhaMkRtirapi / na caiSAM saMghAtastvamuM bhavasi vichan zRNu paraM yadeteSAM sAkSI mphuraNamamalaM tattvamasi hi // 773 // tuM koI kALe A deha nathI, prANa paNa nathI, iMdriyone samudAya paNa nathI; mana nathI, buddhi nathI athavA ahaMkAra paNa nathI tema ja e badhAMne samudAya paNa tuM nathI. te vidvAna ziSya! tuM mAruM zreSTha vacana sAMbhaLa. e deha vagerene je sAkSI che ane nirmaLa tirUpa che, "tatvamasi" te ja tuM che." 773 yajAyate vastu tadeva vardhate tadeva mRtyuM samupaiti kAle / janmaiva te nAsti tathaiva mRtyu styeva nityasya vibhorajasya // 774 // je vastu jame che, te ja vadhe che; ane te ja samaya thatAM mRtyune pAme che. tuM te nitya, vyApaka ane ajanmA che; tethI tAro janma nathI ne mRtyu paNa nathI. 774 ya eSa deho janitaH sa eva sameghate nazyati krmyogaat| tvametadIyAsvakhilAsvavasthAsvavasthitaH sAkSyasi bodhamAtraH // 775 // A deha karmanA vegathI janme che; tethI te ja vadhe che ane nAza pAme che. te te e zarIranI badhI avasthAomAM sAkSI rUpe ane mAtra jJAnarUpe rahela che. 7Sma yApanahirAmaramANupure . rekAtmanAhamahamityavabhAti nityam / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa gra buddheH samastavikRte ravikAri boddha yadbrahma tatvamasi kevalabodhamAtram // 776 // je svayaMprakAza, sarvAMnA AtmArUpa (athavA sarvasvarUpa) ane suSupti avasthA sudhI 'huM huM' ema eka ja AtmArUpe nitya prakAze che, vaLI je pote vikArI nathI ane buddhinA samagra vikArAne jANe che tema ja kevaLa jJAnasvarUpa che, 'tattvamasi trA / te brahma tu che.' 776 svAtmanyanastamaya saMvidi kalpitasya vyomAdisarvajagataH pradadAti sattAm / sphUrti svakIyamahasA vitanoti sAkSA 169 brahma tattvamasi kevalabodhamAtram // 777 // jenuM jJAna kadI asta pAmatuM nathI evA peAtAnA svarUpamAM AkAza vagere je A sarva jagata kalpAyeluM che, tene je peAtAnA prakAzathI sattA Ape che temAM sphUrti vistAre che ane pAte kevaLa mAtra edharUpa che, 'tattvamati sAkSAt drA / te sAkSAt brahma tu che. ' 777 samyaksamAdhiniratairvimalAMta raMgaiH sAkSAda vekSya nijatatvamapArakhaukhyam / saMtuSyate paramahaMsakulairajasraM yadbrahma tattvamasi kevalabodhamAtram // 778 // uttama prakAranI samAdhimAM tatpara rahenArA ane nirmaLa aMtaHkaraNavALA paramahaMsAnA samUhA, apAra sukhamaya je Atmatattvane sAkSAta joI ne nira'tara sASa pAme che ane je kevaLa mAtra jJAnasvarUpa che, 'tattvamasi trA| te brahma tu che, ' 778 aMtarbahiH svayamakhaMDita mekarUpa mAropitArthavadudaM cati mUDhabuddheH / mRtsnAdivadvigatavikriyamAtmavedyaM yA tattvamasi kevalabodhamAtram // 779 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha je pote aMdara ne bahAra akhaDita ekarUpa ja che. chatAM mUDhabuddhi-ajJAnIne ArApita padArtha jevuM jaNAya che paNu kharI rIte je mATI vagere mULa padAtherDanI peThe vikriyA rahita chesvAnubhavathI ja jANuvA ceAgya che ane kevaLa mAtra jJAnasvarUpa che, 'tattvamasi mA / te brahma tu che. ' 779 zrutyuktamadhya yamanaMtamanAdimadhyamadhyatamakSaramanAzrayamaprameyam / AnaMdasadUdha namanAmayamadvitIyaM ? deafe kevalabodhamAtram // 780 // vedamAM jene nivikAra, anaMta, avinAzI, Adi ke madhya rahita, avyakta, akSara, Azraya rahita, aprameya, AnaMda tathA satyathI bhyAsa, rAga ke doSa rahita ane advitIya kahela che tema ja kevaLa mAtra jJAnasvarUpa che, 'tattvamasi mA / te brahma tu che,' 780 zarIra tadyo gatadIyadharmAdyAropaNaM bhrAntivazAstrayIdam / na vastutaH kiMcidatastvajastvaM mRtyorbhayaM kAsi tatrAkhi pUrNaH // 781 // tArAmAM A zarIra, teneA sabadha ane tenA dharmo vagerenA je ArApa thayA che, te bhrAMtine lIdhe ja che. kharI rIte e kaMI che ja nahi. AthI tuM ajanmA che; tane mRtyunA bhaya kyAM che? tuM teA pUrNa che. 781 yadyadraSTuM bhrAntimatyA svadRSTayA tattatsamyagvastudRSTyA tvameva / tvatto nAnyastu kiMcittu loke kasmAdbhItiste bhavedadvayasya // 782 // te' pAtAnI bhramita dRSTithI je je joyuM che, te te sArI rIte vastudRSTithI (jotAM) tu ja che. leAkamAM tArAthI judI kAI vastu ja nathI--tuM addheya ( khIjA padmA thI rahita ja ) che; Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 - savavadAMta-siddhAMta-navArasa graha tethI tene tenAthI bhaya hAya? 782 pazyatastvahamevedaM sarvamityAtmanAkhilam / bhayaM syAdviduSaH kasmAttvasmAnna bhayamiSyate // 783 // "A badhuM huM ja chuM" ema sarvane je AtmArUpe jue ane jANe, tene bhaya kenAthI thAya? pitAthI pitAne bhaya kadI hoya ja nahi. 783 tasmAtvamabhayaM nityaM kevalAnaMdalakSaNam / niSkalaM niSkriyaM zAMtaM brahmaivAsi sadA'dvayam // 784 // mATe tuM nirbhaya, nitya, kevaLa AnaMdarUpa lakSaNavALo, avayavarahita, kriyArahita, zAMta ane sadA adbhaya brA ja che. zAdRzAnazeyavihInaM jJAturabhinnaM zAnamakhaMDam / jJeyAjJeyatvAdivimuktaM zuddhaM buddhaM tatvamasi tvam // 785 // je jJAtA, jJAna ane ya--e bhedethI rahita che, je jJAtAthI judu nathI, akhaMDa jJAnarUpa che, ya-ayapaNuM Adi dharmothI rahita che, zuddha ane buddha che, te ja tattva tuM che. 785 aMtaHprazatvAdivikalpairaspRSTa yattadRzimAtram / / sattAmAtra samarasamekaM zuddha buddhaM tattvamasi tvam // 786 // je aMtaHprajJa Adi bhedethI rahita che, mAtra darzanarUpa ane sattAsvarUpa che, samAna-eka ja rasavALuM tathA eka ja che, te zuddha ane buddha tatva tuM che. 786 rakAra samakSarva sarvavidita satyaM zAzvatamekamanaMtaM zuddhaM ghuddhaM tattvamasi tvam // 787 // je sarva AkArarUpa, sarva svarUpa, sarvathI rahita, sarva niSedhanA avadhirUpa, satya, sanAtana, eka, anaMta, zuddha ane buddha tattva che, te tuM che. 787 nityAnaMdAkhaMDaikarasaM nissklmkriymstvikaarm| pratyagabhinnaM paramabhyataM zuddhaM ghuddhaM tasvamasi tvam // 788 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-saddhAMta-sArasa'graha nitya AnadarUpa, akhaMDa, ekarasavALuM, avayavarahita, kriyAzUnya, nirvikAra, pratyakarUpe juduM nahi, sazreSTha, avyakta, zuddha ane buddha evuM je tattva che, te tu che. 788 tvaM pratyastAzeSavizeSaM vyomevAMtarbahirapi pUrNam / brahmAnaMdaM paramadvaitaM zuddhaM buddhaM tattvamasi tvam // 789 // samagra vizeSa athavA vibhAge| jemAM dUra thayA che ane je AkAzanI peThe aMdara ne bahAra paNa pUrNu che, te advaita parama brahma tuM che; tuM ja eM zuddha ane yuddha tattva che. 789 brahmavAmahaM brahma nirguNaM nirvikalpakam / " 172 ityevAkhaMDayA vRttyA tiSTha brahmaNi niSkriye // 790 // 'huM ja brahma chuM; huM ja nivikalpa, eTale bhedarahita tathA sattvAdi guNeAthI rahita brahma chuM' ethI akhaMDa vRttie niSkriya brahmamAM tuM sthiti kara. 790 makhaMDAtAM, ghaTitaparamAnaMdalaharIM "paridhvastadvaitapramiti mamalAM vRttimanizam / mamucAnaH svAtmanyanupamasukhe brahmaNi pare ramasva prArabdhaM kSapaya sukhavRttyA tvamanayA // 791 // A ja akhaMDa vRtti paramAnaMdanI lahera sAthe joDanArI, dvaita jJAnanA vinAza karanArI ane nirmALa che. tene choDyA vinA anupama sukhasvarUpa ane parabrahma evA peAtAnA AtmAmAM tuM ramaNu kara; ane A sukhamaya vRttimAM rahI prArabdha karmane khapAvI nAkha. 791 brahmAnaMda rasAsvAdatatpareNaiva cetasA / * samAdhiniSThito bhUtvA tiSTha vidvansadA mune // 792 // he muni ! huM vidvAna ! brahmAnaMdanA rasanA svAda levAmAM ja tatpara evA cittathI tuM sadAkALa samAdhiniSTha rahe. 792 sa sA. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savedAMta-siddhAMta-sArasa graha ziSyanA prazna akhaMDAkhyA vRttireSA vAkyArtha zrutimAtrataH / - zrotuH saMjAyate kiM vA kriyAMtaramapekSate // 793 // samAdhiH kaH katividhastatsiddheH kimu sAdhanam / mAgheraMtarAyAH ke sarvametannirUpyatAm // 794 // , A akhaMDa vRtti tattvamatti Adi vAkhyAnA mAtra artha sAMbhaLavAthI ja thAya che, ke te sAMbhaLyA pachI sAMbhaLanArane khIjI kriyA karavAnI jarUra rahe che ? samAdhi e zuM ? te keTalA prakAranI che? tene siddha karavAnuM sAdhana kayuM ? ane e samAdhi siddha thatAM kayAM vidhro Ave che? A badhuM mane samajAvA. 793,794 193 zrI gurune pratyuttara : mukhya te gauNa--e adhikArI mukhyagauNAdibhedena vidyante'trAdhikAriNaH / teSAM prazAnusAreNAkhaMDA vRttirudeSyate // 795 // A tattvajJAnanA viSayamAM mukhya ne gauNu evA e adhikArI haiAya che. tene pAtapAtAnI buddhinA anusAre akhaMDa brahmAkAra vRtti janme che. 795 zraddhAbhaktipuraHkhareNa vihitenaivezvaraM karmaNA saMtoSyAjitatatprasAda mahimA janmatareSveva yaH / nityAnitya vivekatIvra viratinyAsAdibhiH sAdhanairyuktaH sa zravaNe satAmabhimato mukhyAdhikArI dvijaH // 796 // je puruSe janmAMtaramAM ja zraddhA ane bhaktipuraHsara nitya - naimittika karyAM karIne Izvarane saMAkhyA hoya, tene te dvArA temanI kRpAnA mahimA prApta thayeA heAya che; ane tethI tene (A janmamAM) niya--anitya vastunA viveka, tIvra vairAgya tathA sanyAsa Addhi sAdhanAnA coga thAya che. AvA sAdhanasa panna Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ava vedAMta-siddhAMta-sArasa gra dvijavaSNunA puruSane vedAMtazravaNumAM mukhya adhikArI tarIke sajjanAe mAnyA che. 796 madhyAropApavAdakramamanusaratA dezikenAtra vettrA vAkyArthe bodhyamAne sati sapadi sataH zuddhabuddheramuSya / nityAnaMdAdvitIyaM nirupamamalaM yatparaM tatvamekaM tadbrahmavAhamasmItyudayati paramAkhaMDatAkAravRttiH // 797 // evA sajjana zuddha buddhivALA manuSyane, A lAkamAM kAI jJAnI guru, adhyAropa tathA apavAdanA kramane anusarI (tattvamasi Adi) vAkyanA atha samajAvavA mAMDe, ke tarata ja te nitya, Ana dasvarUpa, advitIya, upamArahita, niLa ane sa zreSTha je eka ja tattva che. 'te ja huM brahma chuM' AvI parama akha'DAkAra vRtti te manuSyamAM prakaTe che. 797 akhaMDAkAravRttiH sA cidAbhAsasamanvitA / AtmAbhinaM paraM brahma viSayIkRtya kevalam // 798 // bAghate tadvatAzAnaM yadAvaraNalakSaNam / akhaMDAkArayA vRtyA tvajJAne bAdhite sati // 799 // tatkArya sakalaM tena samaM bhavati bAdhitam ! gaaviho yathA tathA // 800 ! tasya kAryatayA jIvavRttirbhavati bAdhitA / upaprabhA yathA sUrya prakAzayitumakSamA || 801 // tadvadeva cidAbhAsacaitanyaM vRttisaMsthitam / svaprakAzaM paraM brahma prakAzayitumakSamama // 802 // e akhaDAkAra vRtti ( prathama teA ) cidAbhAsathI yukta hoya che ane AtmAthI abhinna kevaLa paraprAne viSayarUpa karIne janmaDhI hAya che. pachI dhIme dhIme e vRtti AvaraNarUpa lajIvALA ane temAM rahelA ajJAnane dUra kare che. pachI e akhaMDAkAra vRttithI ajJAna jyAre phU thAya che, tyAre tenI sAthe Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMtasAra graha 17pa te ajJAnanuM kArya paNa dUra thaI jAya che. pachI jema tAMtaNA baLI jatAM tenuM kArya-kapaDuM paNa banI jAya che, tema e ajJAnano nAza thatAM tenA kAryarUpe rahelI jIvavRtti paNa nAza pAme che. jema sUryanuM pratibiMba sUryane pitAne prakAzita karavA samartha thatuM nathI, te ja pramANe citanyanA AbhAsarUpa (jIva) cetanya jyAM sudhI vRttirUpe raheluM hoya, tyAM sudhI te svayaMprakAza parabrahmane prakAzita karavA samartha thatuM nathI. 798-802 prcNddaatpmdhysthdiievssttdiidhitiH| tattejasAbhibhUtaM sallInopAdhitayA tataH // 803 // biMdabhUtaparabrahmamAtraM bhavati kevalam / yathApanIle tvAdaze pratidhizamukha svayam // 804 // mukhamAtraM bhavettadvadetazyopAdhisakSayAt / ghaTajJAne yathA butyA yAtayA bAdhite sati // 805 // idhirANajo virAmANaH vaselA !. na tathA svaprame brahmaNyAbhAsa upayujyate / / 106 // jema pracaMDa (sUryanA) tApanI vacce rahele dI tenA tejathI jhAMkho thaI nAza pAmelI kAMtavALe thAya che, te ja pramANe cidAbhAsa (jIva) citanya parabrahmabiMba)nA tejathI nisateja banI e sara (brahmarUpa biMba )mAM lIna banI jAya che; ane e rIte upAdhirahita thavAthI kevaLa mAtra biMbarUpa parabrahama ja te thaI rahe che. jema darpaNane khaseDI letAM temAM pratibiMbarUpe dekhAtuM mahuM pote upAdhano nAza thavAthI mAtra maDhArUpe ja bAkI rahe che, te ja pramANe pratibiMba-jIvanya paNa upAdhine nAza thatAM biMba-parabrahmarUpa ja thaI rahe che. jema ghaDAnuM ramajJAna temAM vyApelI aMtaHkaraNanI vRttithI jyAre dUra thAya che tyAre cidAbhAsa-vatanya pitAnA tejathI ghaDAne prakAzita kare che (eTale e rIte cidAmAsa bIjA padArthone prakAzita kare che), tema Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 sarvavidAMta-siddhAta-sArasaMgraha svayaMprakAzabAne prakAzita karavAmAM upayogI thato nathI.803-806 vastunA jJAna mATe zravaNadinI jarUra . ' mata eva mataM vRttivyApyatvaM vastunaH satAm / ma phalavyApyatA tena na virodhaH parasparam // 807 // zrutyoditastato brahma jJeyaM bukhyaiva suukssmyaa| prazAmAdhaM bhavedyeSAM teSAM na zrutimAtrataH // 808 / / syAdakhaMDAkAravRttivinA tu mananAdinA / bhavaNAnmananAkhayAnAttAtparyeNa niraMtaram // 809 // buddhaH sUkSmatvamAyAti tato vstuuplbhyte|| maMdaprakSAvatAM tasmAtkaraNIya punaH punaH / / 810 / / bhavaNaM mananaM dhyAnaM smygvstuuplbdhye| A kAraNathI ja puruSone Avo mata che, ke dareka vastu aMta:karaNanI vRttinI vyApya che-eTale dareka vastuo vRttimAM vyApta thavA yogya che, paNa vastuo phalavyApya nathI tethI zratimAM paraspara virodha jaNAtuM nathI, mATe brahma sUkSama buddhithI ja jANavA yogya che, paraMtu jemanI buddhimAM maMdatA hoya che, temane manana vagere vinA mAtra zrutinA AzrayathI ja akhaMDAkAra vRtti thatI nathI; eTalA mATe niraMtara tatpara thaI (prathama to) zravaNa, manana ane dhyAna (nididhyAsana) karavuM joIe, jethI buddhimAM sUkSamapaNuM prApta thAya che ane pachI temAM vastu jaNAya che. mATe jemanI buddhi maMda hoya, temaNe vastunuM uttama prakAre jJAna karavA sAru vAraMvAra zravaNa, manana ane dhyAna karavuM joIe. 807-810 zravaNa-manana-dhyAnanuM svarUpa sarvavedAntavAkyAnAM SabhiliMgaiH sadaddhaye / / 811 // pare brahmaNi tAtparyanidhaya zravaNa viduH| zrutasyaivAdvitIyasya vastunaH pratyagAtmanaH // 812 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saveDAMta-siddhAMta-sArasa graha vedAntavAkyAnuguNayuktibhistvanuciMtanam / mananaM tacchrutArthasya sAkSAtkaraNakAraNam // 813 // vijAtIyazarIrAdipratyayatyAgapUrvakam / khajAtIyAtmavRttInAM pravAhakaraNaM yathA // tailadhArAvadacchinnavRttyA tayAnamiSyate // 814 // vedAMtanAM sarva vAgye!nuM cha hetuo dvArA satya advaita parabrahmamAM ja tApa che, AvA nizcaya sAMbhaLavA, tene ' zravaNu ' kahe che. pachI sAMbhaLelI te advaita vastu pratyagAtmAnuM vedAMtanAM vAmyAne anusaratI yuktio vaDe ciMtana karavuM, tene 'manana' kahe che. AvuM manana, sAMbhaLelA anA sAkSAtkAra karavAmAM kAraNa che. pachI vijAtIya zarIra Adi padArthAnuM je jJAna hAya, tenA tyAgapUrNAMka sajAtIya AtmavRttionA telanI dhAra jevA avicchinna (akhaMDa) pravAha karavA, tene 'dhyAna'kahe che. 811-814 e zravaNAdi kayAM sudhI tAvatkAlaM prayatnena kartavyaM zravaNaM sadA / pramANasaMzaya yAvatsvabuddherna nivartate // 815 // prameyasaMzayo yAvattAvattu zrutiyuktibhiH / AtmayAthArthyanizvittyai kartavya mananaM muhuH // 816 // viparItAtmadhIryAvana vinazyati cetasi ! 177 tAvaniraMtaraM dhyAnaM kartavyaM mokSamicchatA // 817 // yAvana tarkeNa nirAkhito'pi dRzyaprapaMcastvaparokSabodhAt / vilIyate tAvadamuSya bhikSordhyAnAdi samyakkaraNIyameva // 868 // peAtAnI buddhimAM pramANA sa`khadhe je saMzaya hAya, te jyAM sudhI dUra na thAya, tyAM sudhI sadA prayatnapUrvaka zravaNu karavuM joIe; te ja pramANe pramANeAthI jANavA ceAgya -prameya--(brahma)- vastunA saMba'dhamAM jyAMsudhI sa'zaya hAya, tyAMsudhI AtmavastunI satyatAnA nizcaya karavA mATe zrutie ane yuktionA sAdhanathI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa praha vAraMvAra manana karavuM joIe ane te ja pramANe manamAM rahelI viparIta Atmabuddhi (eTale cittamAM raheluM vijAtIya zarIrAdinuM jJAna) nAza na pAme, tyAM sudhI mokSane IcchatA manuSya niraMtara dhyAna karavuM joIe. A dazya prapaMca, tarka dvArA jeke dUra thaI gayo hoya, te paNa aparokSa brahmajJAna dvArA tene jyAM sudhI vilaya na thAya, tyAM sudhI AvA (mumukSa) bhikSue dhyAna vagerene sArI rIte avazya karavAM ja joIe. 815-818 samAdhinA be prakAre savikalpa-nirvikalpaH temAMnI savikalpa samAdhinuM svarUpa savikalpo nirvikalpa iti dvadhA nigadyate / samAdhiH savikalpasya lakSaNaM vacmi tacchRNu // 819 // zAnAdhavilayenaiva jJeye brahmaNi kevle| tadAkArAkAritayA cittavRtteravasthitiH // 820 // sadbhiH sa eva vijJeyaH samAdhiH sviklpkH| mRda evAvabhAne'pi mRNmayadvipamAnavat // 821 // sanmAtravastumAne'pi tripuTI bhAti snmyii| samAdhirata evAyaM savikalpa itIryate // 822 // savikalpa ane nirvikalpa-ema be prakAranI samAdhi kahevAya che. temAMthI savikalpa samAdhinuM lakSaNa kahuM chuM, te sAMbhaLa. jJAna Adine nAza thayA vinA ja ya advaita brAmAM cittavRtti tadAkAra svarUpe je rahe, tene ja satparuSo "savikalpa" samAdhi kahe che. jema "mATIne hAthI mATI ja che" evuM jJAna hovA chatAM te jJAna sAthe mATIne hAthI paNa jaNAya, tema "jagatamAM dareka padArtho brahma ja che" evuM jJAna thayA chatAM te jJAna sAthe jJAtA, zeya ane jJAna-e tripuTI paNa brahmasvarUpe temAM jaNAya che, (paNa e tripuTIne brahmasvarUpe taddana vilaya thaI gayo che Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sAsa graha 199 nathI ) tethI ja AvI samAdhi ' savikalpa' kahevAya che. 819-822 nirvikalpa samAdhinuM svarUpa zAtrAdibhAvamutsRjya jJeyamAtra sthitirhaDhA | manasA nirvikalpaH syAtsamAdhiryogasaMzitaH // 823 // paraMtu jemAM jJAtA vagere bhAva khilakula chUTI jAya ane mAtra jJeyasvarUpe ja mananI dRDha sthiti thaI jAya, te 'nivikalpa ' samAdhi kahevAya che. Ane 'cega ' paNa kahe che. 823 jale nikSiptalavaNaM jalamAtratayA sthitam / pRthaka na mAtta tti haMma mevAyamArate // 824 yathA tathaiva sA vRttirbrahmamAtratayA sthitA / pRthaka na bhAti brahmavAdvitIyamavabhAsate / / 825 // jema pANImAM nAkheluM mIThuM' mAtra jaLarUpe ja raheluM thAya che, jIdu' jaNAtuM nathI ane ekaluM pANI ja bhAse che, te ja pramANe aMtaHkaraNanI vRtti mAtra brahmasvarUpe ja rahe che, judI jaNAtI ja nathI; ane kevaLa advaita brahma ja prakAze che, 824,25 mAtrAdikalpanAbhAvAnmato'yaM nirvikalpakaH vRtteH sadbhAvabAdhAbhyAmubhayorbheda iSyate || 826 // A samAdhimAM jJAtA AdinI kalpanA heAtI nathI; tethI Ane nirvikalpa mAnelI che. Ama jemAM aMtaHkaraNanI vRtti jJAtA Adi svarUpe hAya che, te savikalpa; ane jemAM te vRtti jJAtA Adi svarUpe rahetI ja nathI, te nivikalpa; AvA e khannemAM bheda mAnyA che. 826 samAdhi ane suSuptimAM taphAvata samAdhi suptyozAnaM cAjJAnaM supyAtra neSyate / vido niAvavaH kSamAdhi vimo daivi // 827 // mumukSoryatnataH kAryoM viparItanivRttaye / hase viparItAvA AvanAyA nivarNanam // 88 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha zAmasyAprativaddhatvaM sadAnaMdaca sidhyati / dRzyAnuviddhaH zabdAnuvidvadheti dvidhA mtH|| 829 // savikalpastayoryattalakSaNaM vacmi tacchRNu / kAmAdipratyayaidRzyaH saMsoM yatra dRzyate // 830 // so'yaM dRzyAnuvidhaH tyAtsamAdhiH savikalpakaH / mhNmmedmityaadikaamkrodhaadivRttyH||831|| dRzyante yena saMraSTA dRzyAH syurhmaadyH| kAmAdisarSavRttInAM draSTAramavikAriNam // 832 // sAkSiNaM svaM vijAnIyAdhastAH pazyati nisskriyH| kAmAdInAmahaM sAkSI dRzyante te mayA tataH // 833 // iti khAkSitayAtmAnaM jAnAtyAtmani sAkSiNam / dRzyaM kAmAdi sakalaM svAtmanyeva vilApayet // 834 // samAdhi ane suSuptimAM Ave taphAvata che, ke samAdhimAM na hoya che, jyAre suSuptimAM jJAna hetuM nathI, paraMtu ajJAna ja ya che. (mATe ja suSuptine samAdhi kahI zakAya nahi.) A savikalpa ane nirvikalpa banne samAdhi, hadayamAM rahelI viparIta bhAvanA dUra karavA mATe mumukSue yatnapUrvaka karavI joIe. A samAdhi karavAthI dehAdi uparanI viparIta AtmabhAvanA dUra thAya che, jJAna akhalita thAya che ane nityane AnaMda siddha thAya che. be prakAranI savikalpa samAdhi dezya padArthonA saMbaMdhavALI (dazyAnuviddha) ane zabdanA saMdhivALI (zabdAnuviddha) ema be prakAranI savikalpa samAdhi mAnI che. e bannenuM lakSaNa kahuM chuM, tene sAMbhaLa. jemAM kAma A dazya padArthonA jJAnane saMbaMdha dekhAya che, te "dakSAnuviddha" savikalpa samAdhi che. "huM, mAruM, A ItyAdi kAma-krodha vagerenI vRttio che. A ahaMkAra vagere vRttio tene lIdhe (draNA dvArA) dekhAya che, tethI e ahaMkAra vagere badhA dazya samAdhi Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 181 padArtho che; paNa AtmA te kAma Adi sarva vRttione draSTA che ane avikArI che. Ama je pitAne sAkSIrUpe jANe che, te niSkriya ja rahIne e vRttione (dazyarUpe) jue che. (jema ke) huM te kAmAdine sAkSI chuM (sAkSAt jenAro-draSTA chuM), tethI mAre lIdhe te kAmAdi dekhAya che (dazyarUpe prakaTe che), ema pitAne sAkSIrUpe jANe che. pachI e jJAnI puruSa, e sAkSIsvarUpane tathA kAmAdi badhA dazyane pitAnA zuddha AtmAmAM ja laya pamADI de che. 827-834 AtmAmAM dazyano laya karavAnI rIta nAhaM deho nApyasurnAkSavargoM nAhaMkAro no mano nApi buddhiH / aMtasteSAM cApi tadvikriyANAM . sAkSI nityaH pratyagevAhamasmi // 835 // huM deha nathI, prANa paNa nathI, Idriyone samudAya nathI, ahaMkAra nathI, mana nathI ane buddhi paNa nathI, paraMtu teonI tathA temanA vikAronI aMdara sAkSI tarIke rahenAro pratyegAtmA ja chuM. 835. vAcaH sAkSI prANavRttezca saakssii| cakSuHzrotrAdAndriyANAM ca sAkSI sAkSI nityaH pratyagevAhamasmi // 836 // huM vANIne sAkSI, prANanI vRttine sAkSI, buddhine sAkSI, buddhinI vRttine sAkSI ane cakSu Adi indriyone paNa sAkSI chuM, nitya chuM, pratyagAmA ja chuM. 836 nAhaM sthUlo nApi sUkSmo na dI! / nAhaM bAlo no yuvA nApi vRddhH| nAhaM kANo nApi muko na SaMDhaH sAkSI nityaH pratyagevAhamasmi // 837 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha huM skUla nathI, sUkSama nathI, lAMbo nathI, TUMke nathI, bALaka nathI, yuvAna nathI ane vRddha nathI; tema je huM kANe nathI, mU nathI ke napusaka nathI. huM te sAkSI, nitya ane pratyagAtmA ja chuM. 837 nAsmyAgaMtA nApi gaMtA na haMtA nAhaM kartA na prayoktA na vktaa| nAhaM bhoktA no sukhI naiva duHkhI - pANI niya: pravArika / 828 ! huM AvanAre nathI, janAra nathI, haNanAra nathI, karanAra nathI, prayoga karanAra athavA jeDanAra nathI, bolanAra nathI, bhogavanAra nathI, sukhI nathI ke duHkhI nathI. huM to sAkSI, nitya ane pratyagAtmA ja chuM. 838 nAhaM yogI no viyogI na rAgI nAhaM krodho naiva kAmI na lobhii| nAhaM baddho nApi yukto na muktaH sAkSI nityaH pratyagevAhamasmi // 839 // huM yegI nathI, viyegI nathI, rAgI nathI, krodhI nathI, kAmI nathI, lobhI nathI, baMdhAyelo nathI, koI sAthe joDAyela nathI ke keIthI chUTe thayela nathI. huM to sAkSI, nitya ane pratyaMgAtmA ja chuM. 839 nAMta-prazo no bahiHprazako vA naiva prazo nApi cAprajJa essH| nAhaM zrotA nApi saMtA na boddhA sAkSI nityaH pratyagevAhamasmi // 840 // huM aMdaranA jJAnavALo ke bahAranA jJAnavALo nathI; ghaNe ja jJAnI ke ghaNe ja ajJAnI paNa nathI, huM sAMbhaLanAro, manana karanAre ke bodha pAmanAra paNa nathI; huM to sAkSI, nitya ane pratyagAtmA ja chuM. 840 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha na me'sti deheMdriyadhuddhiyogo ___ na puNyalezo'pi na paapleshH| 'kSudhApipAsAdiSaDUmidUraH sadA vimukto'smi cideva kevalaH // 841 // mana deha, iMdriyo ke buddhi sAthe saMbaMdha nathI; mArAmAM puNyane leza nathI ke pApane paNa leza nathI. sudhA-tRSA Adi cha UrmiothI hu dUra chuM, sadA atizaya mukta chuM ane kevaLa citanya svarUpa ja chuM. 841 apANipAdo'hamavAgacakSuSI agro vAkyamAM ghaDiyA dhyomeva pUrNo'smi vinirmalo'smi roDama riva levA . 84ra II mane hAtha nathI, paga nathI, vANI nathI, cakSu nathI, prANa nathI, mana nathI ane buddhi paNa nathI, huM to AkAza jevo pUrNa chuM, atizaya nirmaLa chuM, sadA ekarUpa chuM ane kevaLa citanya svarUpa ja chuM. 842 iti svamAtmAnamavekSamANaH / pratItarazyaM prvilaapynvdaa| jahAti vidvAnviparItabhAva svAbhAvikaM bhrAMtivazAtpratIlam // 843 // ema pitAnA AtmAnAM darzana karato ane jaNAtA sarva dazya padArthone sadA laya pamADa jJAnI, (zarIrAdine AtmA mAnI levArUpa) viparIta bhAvanAne tyAga kare che; je bhAvanA svAbhAvika bhrAMtine lIdhe ja jaNAyelI hoya che. 843 - mukita zuM ? ane kyAre ? viparItAtmatAsphUtireva muktiritIryate / sadA samAhitasyaiva saiSA sidhyati nAnyathA // 844 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha (dehAdithI) viparIta AtmAnA svarUpane je prakAza ke e ja mukti kahevAya che. A mukti sadA samAdhimAM rahenAra manuSyane ja siddha thAya che, bIjI rIte siddha thatI nathI. 844 na veSabhASAbhiramuSya muktiryA kevalAkhaMDacidAtmanA sthitiH| tasikhaye svAtmani sarvadA sthito jahyAdahaMto mamatAmupAdhau // 845 // kevaLa akhaMDa cidAtmArUpe je sthiti, e ja mukti che AtmAnI e mukti judA judA veSa athavA bhASAothI thatI nathI. e muktinI siddhi mATe te potAnA AtmasvarUpamAM ja sadA sthiti karavI joIe; ane upAdhi viSenI ahaMtAne tathA mamatAne tyAga karavo joIe. 845 ? svAtmatattvaM samAlaMbya kuryAtprakRtinAzanam / tenaiva mukto bhavati nAnyathA karmakoTibhiH // 846 // pitAnA Atmatatvane Azraya karI prakRtino nAza kare; kema ke tethI ja manuSya mukta thaI zake che; bIjI rIte karoDo karmo karavAthI paNa mukta thatA nathI. 846 jJAtvA devaM sarvapAdhApahAniH kSINaiH klezairjanmamRtyuprahANiH / ityevaiSA vaidikI vAgbravIti klezakSatyAM janmamRtyuprANim // 847 // AtmArUpa devane jANyA pachI sarva baMdhanarUpa pAze chUTI jAya che; ane kalezono nAza thayA pachI janma tathA maraNathI paNa saMpUrNa chuTakAro thAya che. Ama A vedavANuM lezana nAza thatAM janma tathA mRtyuthI saMpUrNa chuTakAre kahe che. 847 bhUyo janmAdhaprasaktivimuktiH klezakSatyA bhAti jnmaaghbhaavH|| zakSatyA heturAtmaikaniSThA tasmAtkAryA hyAtmaniSThA mumukSoH // 848 // ( janma Adine pharI prasaMga na thavo, e ja saMpUrNa mukti che; klezane nAza thatAM pharI janma vagere thatAM ja nathI; ane kalezono nAza thavAnuM kAraNa kevaLa eka AtmaniSThA ja che; mATe mumukSue AtmaniSThA ja karavI joIe. 848 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava-vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 185 - ~ . kaleze kayA ? klezAH syurvAsanA eva jaMtorjanmAdikAraNam / jJAnaniSThAgninA dAhe tAsAM no janmahetutA // 849 // bIAnyagnipradagdhAni na rohanti yathA punH|| zAnadagdhaistathA klezai tmA saMpadyate punaH // 850 // vAsanAo ja pheze che; ane teo ja prANIne janmanuM kAraNa bane che; paNa jJAnaniSNArUpa agnithI e vAsanAo baLI jAya che, tyAre janmanuM kaI kAraNa rahetuM ja nathI. jema agnithI baLI gayelAM bIja pharI UgatAM nathI, tema jJAna vaDe kaleza baLI jAya che, tyAre AtmAne pharI janma levo paDato nathI. 84850 - jJAnaniSThAnI jarUra tasmAnmumukSoH kartadhyA jJAnaniSThA prayatnataH / niHzeSavAsanAkSatyai viparItanivRttaye / / 851 // mATe mumukSue, vAsanAone saMpUrNa nAza thAya te mATe ane dehAdi uparanI viparIta AtmabhAvanA dUra karavA sAru prayatnathI jJAnaniSThA karavI joIe. 851 jhAnaniSThAtatparasya naiva karmopayujyate / karmaNo jJAnaniSThAyA na sidhyati shsthitiH|| 852 // jJAnaniSThAmAM tatpara thayelAne karma upayogI ja nathI; ane karmanuM tathA jJAnanuM sAthe rahevuM banI zakatuM ja nathI. 85ra prsprviruddhtvaattyobhinnsvbhaavyoH| kartRtvabhAvanApUrva karma zAnaM vilakSaNam // 853 // kema ke jJAna ane karma baMne paraspara viruddha che; e baMnene svabhAva jude che; karma, kartApaNAnI bhAvanApUrvaka ja thAya che; tyAre jJAna ethI vilakSaNa che. (temAM to kartApaNAnI bhAvanA UlaTI tyajavAnI hoya che.) 853 dehAtmabuddhavicchityai zAnaM karma vivRddhye|| ajJAnamUlakaM karma zAnaM tUbhayanAzakam // 854 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savadata-siddhAMta-sArasaMgraha vaLI jJAna, deha uparanI Atmabuddhino nAza karavAne upacagI che, tyAre karma tene vadhAre karavAne upayogI che. kamanuM mULa ajJAna che; ane jJAna te ajJAnane tathA kamane-baMnene nAza karanAra che. 854 jJAnena karmaNo yogaH kathaM sidhyati vairinnaa| sahayogo na ghaTate yathA timiratejasoH // 855 // nimeSonmeSayo'pi tathaiva shaankrmnnoH| pratIcI pazyatAM pukhAM kutaH prAcIvilokanam / pratyakpravaNacittasya kutaH karmaNi yogyatA / / 856 // jJAna ane karma baMne ekabIjAnAM zatru che; tethI jJAna sAthe karmane vega kaI rIte siddha thAya ? (na ja thAya.) jema aMdhakAra ane prakAzanuM sAthe rahevuM ghaTe nahi; athavA AMkhanuM mIcAvuM ne UghaDavuM-baMne sAthe hoI zake ja nahi; te ja pramANe jJAna tathA karmanuM sAthe hovuM saMbhave ja nahi; je loko pazcima dizA tarapha joI rahyA hoya, teone pUrva dizA kakyAMthI dekhAya? (na ja dekhAya.) e ja rIte jenuM citta pratyagAtmAmAM tatpara banyuM hoya, tenI karmamAM gyatA kevI rIte thAya? (na ja thAya. ) 855,856 jJAnaniSTane karmanI jarUra ja nathI zAnaikaniSThAniratasya bhikSo vAvakAzo'sti hi krmtNtre| tadeva karmAsya tadeva saMdhyA tadeva sarve na tato'nyadasti // 857 // kevaLa jJAnaniSThAmAM ja tatpara rahetA bhikSu (athavA mumukSu) mATe karmanAM taMtrane avakAza ja nathI. enA mATe te e jJAna ja karma che; e ja saMdhyA che e ja badhuM ya che. enAthI bIjuM ene kaMI karavAnuM ja nathI. 857 buddhikalpitamAlinyakSAlana snaanmaatmnH|| tenaiva zuddhiretasya na mRdA na jalena ca // 858 // . Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha 187 buddhie kalpI kADhelI malinatA dhAI nAkhavI, e ja AtmAnu stAna che. e dvArA ja AtmAnI zuddhi thAya che; sATIthI ke jaLathI AtmAnI zuddhi thatI nathI. 858 svasvarUpe manaH sthAnamanuSThAnaM tadiSyate / karaNatrayasAdhyaM yattanmRSA tadakhatyataH // 859 // AtmasvarUpamAM ja mana sthiti kare, e ja mumukSunuM anumAna eTale kartavyakama ) che. bAkInAM mana, vacana ane kAyAthI thatAM aMdhAM kama jUThAM heAvAthI nakAmAM che. 859 viniSidhyAkhilaM dRzyaM svasvarUpeNa yA sthitiH / khA saMdhyA tadanuSThAnaM taddAnaM taddhi bhojanam // 860 // badhA dRzya padArthAne sa pUrNa niSedha karI AtmasvarUpe sthiti karavI, e ja saMdhyA che, e ja anuSThAna che, e ja dAna che mane e ja bhAjana che. 860 vijJAtaparamArthAnAM zuddhasattvAtmanAM khatAm / yatInAM kimanuSThAnaM svAnusaMdhi vinA param // 861 // jeNe e paramAtha vastu jANI hAya ane jeonA aMtaHkaraNu ne AtmA zuddha hAya, tevA uttama yatie mATe AtmAnusaMdhAna vinA khIjuM karyu. anuSThAna che ? huM kAMI ja nathI. teo mATe kaMI paNa karavAnuM rahetuM ja nathI.) 861 tasmAtkiyAntaraM tyaktvA jJAnaniSThAparo yatiH / sarAhmaniSThayA tinnimbrajanaIALa ! 86 mATe yatie bIjI kriyAe tyajIne jJAnaniSThAmAM ja tatpara thavuM; uttama AtmaniAmAM ja nizcaLa rahevuM ane tenA ja parama Aya karavA. 862 kartavyaM svacitaM karma yogamArodumicchatA / 11 mArohaNaM kurvatastu karma nArohaNaM matam // 863 // jene (tattvajJAnarUpa) ceAga upara ArUDha thavAnI IcchA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 savavedAMta-siddhAMta-sArasapraha hoya, teNe pitAne gya (zravaNa-mananAdi) karma karavAM joIe; paNa e yoga upara caDhI rahyo hoya, tene mATe yajJa-yAgAdi karmo, e vega upara caDhAvanArAM mAnyAM nathI. 863 yogaM samArohati yo mumukSuH kriyAntaraM tasya na yuktamISat / kriyAntarAsakamanAH patatyasau tAladrumArohaNakartRvadhruvam // 864 / / je mumukSu ga upara caDhI rahyo hoya, teNe bIjI koI paNa kriyA karavI, te lagAre yogya nathI, kema ke e manuSya, bIjI kriyAomAM Asakta manavALe thAya, eTale tADanA jhADa upara caDhavA janAra manuSyanI peThe avazya paDe ja che. 864 yogArUDhasya siddhasya kRtakRtyasya dhiimtH|| nAstyeva hi bahidRSTiH kA kathA tatra karmaNAm / dRzyAnuviddhaH kathitaH samAdhiH savikalpakaH // 865 // te pachI je buddhimAna puruSa, gArUDha banI siddha ane kRtakRtya thaI cUkyo hoya ane jenI daSTi (AtmA sivAya) bahAra hotI nathI, tene mATe to karmo karavAnI vAta ja kyAM rahe che? e rIte dazyayukta savikalpa samAdhi kahI. 865 zabdAnuviddha samAdhi zuddho'haM buddho'haM pratyagrUpeNa nityasiddho'ham / zAMto'hamanaMto'haM satataparAnaMda siMdhureSAham // 866 // huM zuddha chuM, huM buddha chuM, pratyagAtmA svarUpe huM nitya siddha chuM, huM zAMta chuM, huM anaMta chuM ane sArI rIte vyApelA paramAnaMdane samudra huM ja chuM. 866 nAdyo'hamanAdho'haM vADAnasA saadhyvstumaatro'hm|| nigamavacovedyo'hamanavadyAkhaMDabodharUpo'ham // 867 // viditAviditAnyo'haM mAyAvatkAryalezazunyo'ham / kevalagAtmako'haM saMvinmAtraH sadvibhAto'ham // 868 // huM AdimAM henAra chuM, anAdi kALano chuM, huM vANI sa. sI. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sarva vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha ane manathI sadhAtI harakoI vasturUpa chuM, vedanAM vacanathI jANavAyegya huM chuM ane nirdoSa akhaMDa jJAnarUpa huM chuM. huM jANeluM ane nahi jANeluM-e baMnethI juduM chuM; mAyA ane tenA kAryonA lezathI paNa huM rahita chuM, kevaLa draSTArUpa chuM, huM jJAnasvarUpa chuM ane huM kevaLa eka ja vAra prakAze chuM. 867,868 aparo'hamanaparo'haM bahiraMtazcApi pUrNa evAham / / ajaro'hamakSaro'haM nityAnaMdo'hamadvitIyo'ham // 869 // huM apara (sarvathI de) chuM ane anapara (sarvathI judo nahi evI paNa chuM; huM bahAra ane aMdara pUrNa ja chuM. huM ajara (ghaDapaNa vinAne) chuM. huM akSara (avinAzI) chuM. huM nitya AnaMdarUpa chuM ane huM advitIya-eka ja chuM. 869 pratyagabhinnamakhaMDa satyajJAnAdilakSaNaM shuddhm| zratyavagamyaM tathyaM brahmaivAhaM paraM jyotiH // 870 // je pratyeka (darekamAM vyApelA)tatvathI juduM nathI, akhaMDa che, satya-jJAna Adi lakSaNavALuM che, zuddha che, kRti dvArA jANuMzakAya che ane satya che, te parama ti "brahma" huM ja chuM. 870 evaM sanmAtragAhinyA vRtyA tanmAtragAhakaiH / / zabdaiH samarpitaM vastu bhAvayenizcalo yatiH // 871 // ema mAtra sat vastumAM pravezelI vRtti vaDe mAtra e sata vastune zahaNa karAvanArA zabdo dvArA yatie uttama prakAre prApta thayelI vastunuM nizcaLa thaIne dhyAna karavuM. 871 kAmAdidRzyapravilApapUrvaka shuddho'hmityaadikshbdmitrH| deva nig7 i gSa mAvaH zAnuvaDhaH citaH rAziH 87 kAmAdi dazya bhAvone laya karavApUrvaka "huM zuddha chuM" ityAdi pUrvokta zabda sAthe draSTA -AtmAmAM ja sthitivALA puruSano e bhAva, tene "zyAnuviddha" samAdhi kahela che. 872 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha nirvikalpa samAdhi kyAre thAya? uzyasyApi ca sAkSitvAtsamullekhanamAtmani / . nivartakamanovasthA nirvikalpa itIryate // 873 / / AtmA dazya padArthone paNa sAkSI che, evA bhAvapUrvaka e dazyane AtmAmAM ja laya karI daI te taraphathI aTakAvanArI mananI je avasthA, te nirvikalpa samAdhi kahevAya che. 873 savikalpasamAdhi yo dIrghakAlaM nirNtrm| . saMskArapUrvakaM kuryAnirvikalpo'sya sidhyati / / 874 // je manuSya lAMbAkALa sudhI saMskArapUrvaka niraMtara savikalpa samAdhine abhyAsa kare che, tene nirvikalpa samAdhi siddha thAya che. 874 nirvikalpakasamAdhiniSThayA tiSThato bhavati nityatA dhruvam / udbhavAdyapagatinirargalA nityanizcalaniraMtanivRtiH // 875 // je manuSya nirvikalpa samAdhimAM niSThApUrvaka rahe che, tenI avazya nityatA thAya che, tenAM janma vagere jatAM rahe che ane tene akhalita, nitya, nicaLa tathA anaMta zAMti prApta thAya che. 875 vijJAnanimiti vA iiAnaverA svAnaMdAmRtasiMdhunimagrastUSNImAste kazcidatanyaH // 876 // (e samAdhimAM ArUDha thayelAne) "huM vidvAna chuM, athavA A jagatarUpa chuM" e kaMI paNa bahAra ke aMdarane anubhava raheto nathI. e kaIka ja puruSa AtmAnA AnaMdarUpa amRtanA sAgaramAM magna thaI ananya (kevaLa AtmasvarUpe) zAta-mUMge besI rahe che. 876 nirvikalpaM paraM brahma yattasminneva niSThitAH / / ete dhanyA eva muktA jIvanto'pi bahirdazAm / / 877 // jeo nirvikalpa parabrAmAM ja sthitivALA hAI nirvikalpa samAdhimAM ArUDha thayA hoya che, teo kharekhara dhanyavAdane pa. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 19ii che. teo bAhyadaSTivALAonI najare jIvatA hoya che chatAM bhuta / che. 877 * AMtarasamAdhinI peThe bAghasamAdhinI paNa jarUra che yathA samAdhitritayaM yatnena kriyate hadi / tathaiva bAhyadeze'pi kArya dvaitanivRttaye // 878 // jema pUrvokta traNa samAdhi yatnapUrvaka hadayamAM karAya che, te ja prakAre hadayathI bahAranA pradezamAM paNa dvitabhAva dUra karavA mATe samAdhi karavI joIe. 878 tatprakAraM pravakSyAmi nizAmaya samAkhataH / adhiSThAnaM paraM brahma saccidAnaMdalakSaNam / / 879 // tatrAdhyastamidaM bhAti nAmarUpAtmakaM jagat / / sara visvaM tathAnaMdarUpaM yadbahmaNatrayam // 880 // madhyastajagato rUpaM nAmarUpamidaM vyam / patAni saccidAnaMdanAmarUpANi paMca ca // 881 // ekIkRsyocyate mUrkharidaM vizvamiti bhramAt / zaityaM zvetaM rasaM drAvyaM taraMga iti nAma ca // 882 // ekIkRtya taraMgo'yamiti nirdizyate yathA / mAropite nAmarUpe upekSya brahmaNaH sataH // 883 // svarUpamAtragrahaNaM samAdhirvAhya aadimH| saccidAnaMdarUpasya sakAzAdabrahmaNo yatiH // 884 // nAmarUpe pRthakkRtvA brahmaNyeva vilApayan / adhiSThAnaM paraM brahma saccidAnaMdamadvayam / yattadevAhamityeva nizcitAtmA avedhruvam // 885 // have tene prakAra saMkSepamAM kahuM chuM, te sAMbhaLa. saccidAnaMdarUpa lakSaNavALuM parabrahma adhikAna (sarvane mULa Azraya) che. temAM nAmarUpAtmaka A jagata adhyAsa pAmeluM (kevaLa ajJAna. thI 4 56pI Dhaj 4) mAse che. sat, yit ane mAna Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 savakrAMta-siddhAMta-sArasa graha e traNa brahmanAM svarUpa che; ane nAma tathA rUpa-e e adhyAsa pAmelAM jagatanAM svarUpa che. A sat cit, AnaMda, nAma ane rUpa-pAMcene bhramathI ekarUpa karI mUrkhAe; 'A jagata che' ema kahe che. jema zItaLatA, dheALAza, rasa, pravAhIpaNuM ane taraMga evuM nAma-e pAMcane eka karI 'A taraMga che' ema kahevAya che. ( kharI rIte taraMga e kaI vastu ja nathI. mULa teA jaLa ja che; te ja pramANe jagata e keAI vastu ja nathI, mULa tA brahma ja che..) brahma e ja sat vastu che; temAM jagata e nAma tathA rUpanA kevaLa ArApa ja karAyA che. tene tyAga karI mAtra svarUpa(brahma)nuM ja grahaNa karavuM-A pahelI bAhya samAdhi che. yati (mumukSu ) sat, cit, ane AnaMdasvarUpa brahmamAMthI nAma tathA rUpane alaga karIne teonA e brahmamAM ja laya karI de che; ane pachI saccidAnaMdna ane sanA mULa adhiSThAna (AzrayasthAnarUpa) je advaita parabrahma (bAkI rahe) che, te ja huM chuM *' evA nizcita svarUpavALA thAya che. (eTale 'huM ja brahma chuM ' evA pote nizcaya kare che). 879-885 iyaM bhUrna khannApi toyaM na tejo 6 na vAyurna khaM nApi tatkAryajAtam / yadeSAmadhiSThAnabhUtaM vizuddhaM ileruM vAM sattACiII 886 // A pRthvI sat (brahma ) nathI, pANI sat nathI, teja sat nathI, vAyu sat nathI, AkAza sat nathI ane e pAMce bhUtAnAM ae kAryo che, te paNa sat nathI; paraMtu e sanuM je adhiSThAnadbhUta atizaya zuddha tattva che, te ja eka sat ane sathI para che. e ja sat huM chuM. 886 na zabdo na rUpaM na ca sparzako vA tathA no rakho nApi gaMdho na cAnyaH / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha yadeSAmadhiSThAnabhUtaM vizuddhaM khadekaM paraM sattadevAhamasmi // 887 // zabda sat nathI, rUpa sat nathI, sparza sat nathI, rasa sat nathI, gaMdha saMta nathI ane bIje paNa kaI padArtha sat nathI; paNa e sarvanuM je adhiSThAnabhUta ati zuddha tatva che, te ja eka sat ane sarvathI para che. e ja sat huM chuM. 887 na sadvyajAtaM guNA na kriyA vA / na jAtivizeSo na cAnyaH kadApi / yadeSAmadhiSThAnabhUtaM vizuddhaM a v sattavAmi ! 888 | dravyone samudAya sata nathI, guNe sata nathI, kriyAo sata nathI, jAti sata nathI, vizeSa (bheda athavA avayavo paNa sata nathI ane te sivAya bIje kaI paNa padArtha sata nathI; paraMtu e sarvanuM je adhikAnabhUta ati zuddha tatva che, te ja sata ane sarvathI para che. e ja sata huM chuM. 888 na deho na cAkSANi na prANavAyurmano nApi buddhirna cittaM hyahaMdhIH / yadeSAmadhiSThAnabhUtaM vizuddha sadekaM paraM sattadevAhamasmi // 889 // deha sata nathI, Idriyo sata nathI, prANavAyu sata nathI, mana sata nathI, buddhi sata nathI, citta sata nathI ane ahIMbuddhi paNa sata nathI, paraMtu A sarvanuM adhikAnabhUta je ati zuddha tatva che, te ja eka sata ane sarvathI para che. e ja sata huM chuM. 889 na dezo na kAlona digvApi khatsyAnna vastvaMtaraM sthUlasUkSmAdirUpam / yadeSAmadhiSThAnabhUtaM vizuddhaM sadekaM paraM sattadevAhamasmi // 890 / / - deza sata nathI, kALa sata nathI, dizAo sata nathI athavA bIjA keI paNa skUla ke sUkSama rUpa paNa sata nathI, paraMtu A sarvanuM adhiSThAnabhUta je ati zuddha tatva che, te ja eka sata Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha ane sarvathI para che; ane e ja sat huM chuM. 890 patadRzyaM nAmarUpAtmakaM yo'dhiSThAna tadbrahma satya khadeti / pachastiSThamyA zayAno'pi nityaM kuryAdvidvAnvAyarazyAnuvidham // nAmarUpAtmaka A dazya jagata e adhikAna brA che ane e ja sadA satya che; ema jatAM, UbhA rahetAM ane sUtAM paNa vidvAna puruSe nitya bAhya "dazyAnuviddha" nAmanI A samAdhi karyA karavI. 891 madhyastanAmarUpAdipravilApena nirmalam / madvaitaM paramAnaMda prIvAsmIti bhAvayet // 892 // tema ja Aropita nAma tathA rUpa vagerene brahmamAM laya karI daI "huM ja nimaLa, advaita ane parama AnaMdarUpa brahma chuM" Ama vicAryA karavuM. 892 , nirvikAraM nirAkAraM nirNjnmnaamym| mAdhaMtarahitaM pUrNa brahmaivAhaM na saMzayaH // 893 // vikAra rahita, AkAra vinAnuM, nirlepa, nirdoSa ane AdiaMta rahita pUrNa brahma huM ja chuM, emAM saMzaya nathI. (ema vicAryA karavuM) 83 niSkalaMka nirAtaMka trividhacchedavajitam / mAnaMdamakSaraM muktaM brahmaivAsmIti bhAvayet // 894 // kalaMka rahita, roga ane bhaya rahita, traNe prakAranA cheda vinAnuM, AnaMdasvarUpa, avinAzI ane mukta brahma huM ja chuM, ema ciMtavyA karavuM. 894 nirvizeSa nirAbhAsaM nityamuktamavikriyam / prazAnakarasaM satyaM brahmaivAsmIti bhAvayet // 895 // vizeSa-avaya ke bheda vinAnuM, mithyA AbhAsa vinAnuM, nityamukta, vikAra rahita ane utkRSTa jJAnarUpa eka rasavALuM satya braNa huM ja chuM, ema vicAryA karavuM. 895 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa maha zuddhaM buddhaM tattvasiddhaM paraM pratyagakhaMDitam / svaprakAzaM parAkAzaM brahmaivAsmIti bhAvayet // 896 // zuddha, buddha, tattvarUpe siddha, sazreSTha, darekamAM vyApI rahela, akhaDa, svayaMprakAza ane paramAkAza brahma huM ja chuM, Ama ci'tavyA karavuM. 896 195 susUkSmamastitAmAtraM nirvikalpaM mahattamam / kevalaM paramAdvaitaM brahmaivAsmIti bhAvayet // 897 // atizaya sUkSma, mAtra astitvarUpa, vikalpA rahita, atizaya mahAna, kevaLa ane parama advaita brahma huM ja chuM, AvI bhAvanA karyo karavI. 897 ityeva nirvikArAdizabdamAtrasamarpitam / sthAvata eva vastu hakSma citta pratiSThati // 88 // ema nivikAra'Adi zabda mAtrathI samarpaNa thayela kevaLa brahmatattvanuM dhyAna karatA manuSyanuM citta, (e brahmarUpa ja) lakSyamAM sthira thAya che. 898 brahmAnaMdarasAvezAdekIbhUya tadAtmanA / vRtteryA nizcalAvasthA sa samAdhirakalpakaH // 899 // e rIte brahmAnaMdanA rasanA AvezathI kevaLa brahmasvarUpe ja eka thaI jaI vRttinI je nizcaLa avasthA thAya che, tene 'akalpaka' samAdhi kahe che (kema ke temAM kAI jAtanA bheda ke sakalpa-vikalpa hAtA ja nathI). 899 utthAne vApyanutthAne'pyapramatto jiteMdriyaH / samAdhiSaTkaM kurvIta sarvadA prayato yatiH // 900 // niyamazIla mumukSue samAdhimAMthI UThIne ke samAdhimAM rahIne paNa pramAdI nahi khanI jitendriya thavuM; ane sa kALe sAvadhAna rahI ( upara darzAvelI ) cha ce samAdhie karyAM karavI, 900 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha viparItArthadhIryAvana niHzeSa nivrtte| . svarUpasphuraNaM yAvanna prasidhyatyanirgalam / tAvatsamAdhiSaTkena nayetkAlaM niraMtaram // 901 // na pramAdo'tra kartavyo viduSA mokssmicchtaa| pramAde z2ubhate mAyA sUryApAye tamo yathA // 902 // viparIta vastubuddhi, jyAM sudhI saMpUrNa dUra na thAya ane akhalita svarUpanI sphati athavA AtmasAkSAtkAra barAbara siddha na thAya, tyAM sudhI mokSane IcchatA vidvAna manuSya cha ye samAdhimAM niraMtara kALa gALavo; emAM pramAda na kare; kAraNa ke je pramAda karAya che to sUrya AthamatAM jema aMdhAruM prakaTa thAya che, tema mAyA prakaTI nIkaLe che. 901,902 svAnubhUti parityajya na tiSThanti kSagaM budhaaH| svAnubhUtau pramAdo yaH sa mRtyuna yamaH satAm // 903 / / mATe vidvAne, svAnubhava (AmAnusaMdhAna) vinA eka kSaNa paNa rahetA nathI; kema ke svAnubhavamAM je pramAda che, e ja sapuruSo mATe mRtyurUpa che, bIjo koI yama nathI. 903 samAdhinuM phaLa asminsamAdhau kurute prayAsa yastasya naivAsti punarvikalpaH / saMrvAtmabhAvo'pyamuneva sidhyetsarvAtmabhAvaH khalu kevalatvam // 904 // je manuSya A samAdhimAM prayAsa kare che, tene vikalpa (eTale koI jAtanA saMkalpa-vikalpa ke bhedadaSTi) pharI thAya ja nahi; "A sarva kevaLa AtmA ja che" e sarvAtmAbhAva paNa A samAdhithI ja siddha thAya che; ane sarvAtmabhAva e ja kevalapaNuM (eTale kevalyasthiti) che. 904 sarvAtmapAvo viduSo brahmavidyAphalaM viduH| . jIvanmuktasya tasyaiva svAnaMdAnubhavaH phalam / 905 // sarvAtmabhAva e ja jJAnInI brahmavidyAnuM phaLa che; ane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 197 AtmasvarUpanA AnaMdane anubhava e ja te jIvanmuktanuM phaLa che, ema anubhavIo kahe che. 905 yo'haMmametyAdyasadAramagAhako graMthirlaya yAti sa vaasnaamyH| samAdhinA nazyati karmabaMdho brahmAtmabodho'pratibaMdha iSyate // 906 // mithyA vastuo para "huM ane mAruM" ItyAdi AtmabhAvanAne je grahaNa karAve che, e ja vAsanAmaya graMthi (gAMTha) che; te ane karmabaMdha baMne samAdhithI nAza pAme che; tema ja brA e AtmA che ane AtmA e ja brahma che" AvuM akhalita jJAna samAdhithI ja thAya che. 906 eSa niSkaMTakaH paMthA muktebrahmAtmanA sthiteH| zuddhAtmanAM mumukSUNAM yatsadekatvadarzanam // 907 // zuddha aMta:karaNavALA mumukSu manuSyae eka sat vastunuM ja (badhe) darzana karavuM, e ja muktino tathA brahmasvarUpa sthitine niSkaTaka mArga che. 907 tasmAttvaM cApyapramattaH samAdhIkRtvA graMthi sAdhu nirdahya yuktH| nityaM brahmAnaMdapIyUSasiMdhau majankrIDanmodamAno ramasva // 908 // mATe he ziSya! tuM paNa apramAdI thaI (upara darzAvelI) samAdhio kara ane vAsanAmaya gAMTha bALI nAkhI brahmasvarUpamAM joDAI jA. pachI brahmAnaMdarUpa amRtanA samudramAM magna thaI nitya krIDA karato AnaMdI thaI ramyA kara. 908 nirvikalpa samAdhi e ja yoga nirvikalpasamAdhiryo vRttinaizvalpalakSaNA / tameva yoga ityAhuryogazAstrAthakovidAH // 909 // (AtmasvarUpamAM) nizcaLatArUpa lakSaNavALI je vRtti, e "nirvikalpa" samAdhi che ane ene ja yogazAstrane artha jANanArA vidvAno "yoga" kahe che. 909 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sarvavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha maSTAvaMgAni yogasya yamo niyama mAsanam / . prANAyAmastathA pratyAhArazcApi ca dhAraNA // 910 // dhyAnaM samAdhirityeva nigadanti mniissinnH| sarva brahmeti vijJAnAdidriyagrAmasaMyamaH // 911 // yamo'yamiti saMprokto'bhyasanIyo muhurmuhuH / sajAtIyapravAhazya, vijAtIyatiraskRtiH // 912 // niyamo hi paramAnaMdo niyamAkriyate budhaiH / sukhanaiva bhavedyasminnajasraM * brahmaciMtanam / / 913 // mAkhanaM tadvijAnIyAditaratsukhanAzanam / cittAdikharvabhAveSu brahmatvenaiva bhAvanAt // 914 // nirodhaH sarvavRttinAM prANAyAmaH sa ucyate / niSedhanaM prapaMcasya recakAkhyaH samIraNaH // 915 // brahmevAsmIti yA vRttiH pUrako vAyurIritaH / tatastadattinaizcalyaM kuMbhakaH prANasaMyamaH // 916 // ayaM cApi prabuddhAnAmazAnAM prANapIDanam / viSayeSvAtmatAM tyaktvA manasadhiti majanam // 917 // pratyAhAraH sa vijJeyo'bhyasanIyo gumukSubhiH / yatra yatra mano yAti brahmaNastatra darzanAt // 918 // manaso dhAraNaM caiva dhAraNA sA parA mtaa| brahmaivAsmIti sadvRttyA nirAlaMbatayA sthitiH // 919 // dhyAnazabdena vikhyAtA paramAnaMdadAyinI / nirvikAratayA vRttyA brahmAkAratayA punaH // 920 // vRttivismaraNaM samyaksamAdhiAnasaMkSikaH / samAdhau kriyamANe tu vinA hyAyAnti vai balAt // 921 // manusaMdhAnarAhityamAlasyaM bhogalAlasam / bhayaM tamadha vikSepastejaHspaMdadha zUnyatA // 922 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava vedAMta-siddhAMta-sArasa graha evaM dvibAhulyaM tyAjyaM tadbrahmavijjanaiH / binAnetAnparityaktvA pramAdarahito vazI / samAdhiniSThayA brahma sAkSAdbhavitumarhasi // 923 // yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi-ra -A AThane ja vidvAneA cAganAM aMga kahe che. temAM sarva zrA--khadhu brahma che' AvuM jJAna thavAthI iMdriyAneA saMdhama thAya che; eTale e ja 'yama'kahevAya che; mATe tenA vAravAra abhyAsa karavA. sajAtIya(Atmaci'tana )nA pravAha cAlu rAkhavA; ane vijAtIya-dehAdinA tiraskAra karavA (eTale AtmasvarUpamAM laya karI devA), A ja paramAna darUpa niyama che. tene paNa jJAnIoe avazya karavA joIe. tema ja je sthitimAM niraMtara sukhapUrvaka brahmaciMtana thaI zake, ene ja ' Asana'samajavuM. khAkInuM tA sukhanA nAza karanAruM ja che. citta Adi sarva padArthaOmAM brahmapaNAnI bhAvanA karavAthI sarva vRttiene nirodha ( kAbU ) thaI jAya che; eTale e ja ' prANAyAma ' kahevAya che. temAM prapaMcanA brahAsvarUpamAMthI niSedha karavA, te recaka nAmanA prANAyAma che; 6 huM brahma ja chuM" AvI je vRtti te pUraka prANAyAma mane e vRttinI nizcaLatA thavI te kuMbhaka prANAyAma che; khAkI vAsAvAsane pUravA, rokavA ne kADhavA-e teA ajJAnIonA prANAyAma che. viSayeA uparanI AtmabhAvanA tyajIne manane caitanya-AtmasvarUpamAM magna karavu, ene pratyAhAra' samajavA. mumukSuoe Ane paNa vAravAra abhyAsa karavA joIe. mana jyAM jyAM jatuM rahe tyAM tyAM kevaLa brahmanuM ja darzana karavAthI tene vaza karI zakAya che; ane te ja uttama prakAranI 'dhAraNA' che. 'mahAvAskri! huM. brahma ja chuM." AvI savRttithI nirAla kha ( eTale keAI paNa vastunA Azraya vinA) sthiti karavI, tene mana' kahevAmAM Ave che; ane e ja paramAna'4 ApanAra che; . 192 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 vedAMta siddhAMta sAphsa graha ema nirvikAra ane brahmAkAra vRtti thayA pachI e vRttine paNa bhUlI javI, e ja uttama samAdhi' che ane ene ja dhyAna'kahe che. A samAdhi karavAmAM Ave che, tyAre vizno paNa khaLathI jarUra Ave ja che-jevAM ke kharAkhara ekAgratA na thAya, ALasa thAya, bhAgAnI lAlasA thAya, bhaya thAya; ajJAna aMdhakAra ke tameAguNu phelAya; vyagratA athavA vyAkuLatA thAya; mana ADu avaLu jatuM rahe; tejanA jhabakArA jaNAya ane zUnya jevI sthiti paNa thAya. AvAM ghaNI jAtanAM vizno Ave, paNa brahmane jANunArA manuSyAe teone tajI devAM; ane e vijJonA saMpUrNa tyAga karI pramAda rahita thavuM ane manane vaza karavuM. ema samAdhiniSTha thaI sAkSAt brahma thavAne tu yAgya che. 910-923 iti guruvacanAcchratipramANA sparamavagamya svatattvamAtmayuktyA / prazamitakaraNaH samAhitAtmA viddhahAhatiAmaniSThitopUrve // 224 || bahukAlaM samAdhAya svasvarUpe tu mAnasam / utthAya paramAnaMdAdgurumetya punarmudA // praNAmapUrvakaM dhImAnsa gadgadamuvAca ha // 925 // e pramANe gurunAM vacanathI tathA zrutinAM pramANathI e ziSye parama Atmatattva jANyuM; ane pachI AtmA sAthe joDAIne tenI iMdriyA zAMta khanI, mana ekAgra thayuM ane kAI sthaLe paryaMta jevA sthira sthitie AtmaniSTha banI te rahevA lAgyA. tyAM ghaNuA kALa sudhI teNe AtmasvarUpamAM manane ekAgra karI, samAdhi karI; ane pachI samAdhidazAmAMthI UThI parama AnaMdapUrNAMka pharI guru pAse AvIne te buddhimAn ziSya harSathI gaLagaLA thaI praNAmapUrvaka kahevA lAgyA :--924,925 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa'graha ziSyanA svAnubhava namo namaste gurave nityAnaMdasvarUpiNe / mukta saMgAya zAMtAya tyaktAhaMtAya te namaH || 926 // nitya AnaMdasvarUpa Apa gurudevane mArA vAraMvAra namaskAra hA. saMganA tyAga karanAra, zAMta ane ahaMbhAvanA tyAgI Apane mArAM vadana hA. 926 dayAdhAne namo bhUne mahimnaH pAramasya te / naivAsti yatkaTAkSeNa brahmaivAbhavamadvayam // 927 // 201 dayAnA dhAma ane sarvAMthI zreSTha Apane mArA praNAma hA. kharekhara, ApanA A mahimAnA pAra ja nathI; kema ke ApanA kRpAkaTAkSathI huM advaita-brahma ja thayA. chuM. 927 kiM karomi ka gacchAmi kiM gRhNAmi tyajAmi kim / yamanA pUliM vizcaM mAMthunA yathA|28|| huM zuM karuM ? kayAM jAuM ? zuM lauM ? ane zuM tyanuM ? kAraNa ke jema pralayakALathI Akhu vizva jaLathI bharAI jAya che, tema mArAthI ja samagra jagata bharAI gayuM che-hu` ja badhe chuM. 928 mayi sukhabodhavayodhI mahati brahmAMDabubudasahasram / mAyAmayena marutA bhUtvA bhUtvA punastirodhatte // 929 // sukha ane jJAnanA mahAsAgara mArAmAM hajArA brahmAMDArUpI parapATA, mAyAmaya pavanane lIdhe utpanna thaI thaIne krI adRzya thAya che. 929 nityAnaMda svarUpo'hamAtmAhaM tvadanugrahAt / pUrNo'hamanavadyo'haM kevalo'haM ca sadguro // 930 // he sadguru ! ApanI kRpAthI huM avinAzI AnaMdasvarUpa, huM ja AtmA, huM pUrNa, huM nirdoSa ane huM kevaLa advaita thayA chuM. 930 'akartAhamabhokAddamavikAro'hamakriyaH / AnaMdaghana evAhamasaMgo'haM sadAzivaH / / 931 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra savilaMta-siddhAMta-sAsagraha huM akartA chuM; huM abhoktA chuM; huM vikAra rahita chuM; huM riyA rahita chuM; kevaLa AnaMdathI ja vyApta chuM; saMga rahita chuM ane huM sadAziva chuM-sarvakALe maMgala ke kalyANusvarUpa chuM. 971 svatkaTAkSavarAMcaMdrikApAtadhUtabhavatApanaH bhamaH / prAptavAnahamakhaMDavaibhavAnaMdamAtmapadamakSayaM kSaNAt // 932 // ApanA kRpAkaTAharUpI zreSTha caMdranI cAMdanI mArA para paDI tethI saMsAranA tApathI thayele mAro zrama dUra thayo che; ane kSaNavAramAM akhaMDa vaibhava tathA AnaMdamaya avinAzI Atmapadane huM pAmyo che. 932 chAyayA smRSmuSNaM vA zItaM vA duSTu suSTu vaa| na spayatyeva yatkicitpuruSaM tadvilakSaNam // 932 // nA sAmiNaM sAkSyadharmA maspRzanti vilakSaNam / adhikAramudAsInaM gRhadharmAH pradIpabat // 937 // jema manuSyanI chAyAne garamIne, ThaMDIne, sArI vastune ke kharAba vastune sparza thAya, tepaNa manuSyane pitAne temAMnuM kaMI paNa sparza karatuM nathI, kema ke manuSya potAnI chAyAthI vilakSaNa che, judo ja che; te ja pramANe sAkSI AtmAne dazyakoI paNa padArthanA dharmo spazI zakatA nathI, kema ke AtmA pate ethI vilakSaNa-jude ja che. vaLI jema gharanA dharmo dIvA sAthe saMbaMdha pAmatA nathI. tema dazya (koI paNa vastunA dharma) AtmA sAthe saMbaMdha pAmatA nathI, kema ke AtmAvikAra rahita ane udAsIna che. (taTastha ja rahenAra che.) 933,934 raveryathA pharmaNi sAkSimASo vaheryathA pAyakhi dAhakatvam / rajoryacAropitavastusaMgastayeva kaTasyacidAtmano me // 935 // harakoI karmamAM sUryanuM jevuM sAkSIpaNuM che, teDhAmAM agninuM jevuM bALavApaNuM che ane deraDImAM zAMtithI kalpI kADhelI kaI vastune jevo saMga che, te ja pramANe phaTastha ane Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMta-siddhAMta-sArasa graha citanya-AtmasvarUpa mAruM badhe sAkSIpaNuM, prakAzakapaNuM ane niHsaMgapaNuM che. 935 ziSyanA chelA prazno ityuktvA sa guruM stutvA prazrayeNa kRtaantiH| mumukSorupakArAya praSTavyAMzamapRcchata // 936 // jIvanmuktasya bhagavatranubhUtezca lakSaNam / videhamuktasya ca me kRpayA bahi tatvataH // 937 // ema kahI te ziSya gurunI stuti karI, vinayathI praNAma karyA ane pachI mumukSu para upakAra karavA mATe pUchavAnA prazno A pramANe pUchavA -he bhagavan! jIvanmuktanuM, AtmAnA anubhavanuM tathA videhamuktanuM lakSaNa zuM? te kRpA karI yathArtha mane kahe. 936,37 zrI gurune uttara-jJAnanI 7 bhUmikAo vakSye tubhyaM jJAnabhUmikAyA lakSaNamAditaH / hAte yasmistvayA sarva zAtaM syAtpRSTamaya yat // 938 // zAnabhUmiH zubhecchA syAtpathamA samudIritA / vicAraNA dvitIyA tu tRtIyA tanumAnasA // 939 // satvApatticaturthI syAttato'saMsaktinAmikA / padArthAbhAvanA SaSThI saptamI turyagA smRtA // 940 // prathama to jJAnanI bhUmikAonuM lakSaNa huM tane kahuM chuM; kAraNa ke te hamaNAM je pUchayuM, te badhuM enuM jJAna thatAM jaNAI jAya che. zubhecchA pahelI jJAnabhUmi che; vicAraNA bIjI che; tanamAnasI trIjI che; savApatti thI cheasaMsakti pAMcamI che; padArthabhAvanA chaThThI che; ane tugA sAtamI che. 938-940 sthita i gvAbhi s vairAgyapUrvamiccheti zubhecchA bocyate pudhaiH // 941 // "huM mUDha ja kema rahyo chuM? zAstro ane sajajane mArI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 sa vedAMta-siddhAMta-sArasa graha sAme joI rahyA che!!" AvI vairAgyapUrvaka icchA thAya, tene vidvAnA 'zubhecchA' kahe che. 941 zAstrasajanasaMparkavairAgyAbhyAsapUrvakam / sadAcArapravRttiryA procyate sA vicAraNA // 942 zAstro ane sajjanAnA saMbadha karavAthI vairAgya thAya; ane pachI abhyAsapUrvaka sadAcAramAM je pravRtti thAya tene 'vicAraNA' kahe che. 942 vicAraNAzubhecchAbhyAmidriyArtheSvarakatA / yatra sA tanutAmeti procyate tanumAnasI // 943 // upara kahelI vicAraNA ane zubhecchAnA cegathI indriyAnA viSayA upara rAga na rahe; ane mananI sthiti ( e viSayA upara) jyAre pAtaLI paDI jAya, tyAre e 'tanumAnasI' kahevAya che. 943 bhUmikA tritayAbhyAsAzcitte 'rthaviratervazAt / sattvaguNasvarUpe te svAtmani sthite zuddhe satvApattirudAhRtA // 944 // uparanI traNe bhUmikAenA abhyAsathI cittamAM padArtho uparanA vairAgya thAya; ane tene lIdhe zuddha banI rahe, te 'sattvApatti' kahevAya che. 944 tathAcatuSTayAbhyAsAdasaMkhargaphalA tu yA / rUDhavattvacamatkArA prIkA saMsatinAmikA // 945 // uparanI cAra prakAranI bhUminA abhyAsathI jemAM asaMgatArUpI phaLa thAya che; ane sattvaguNunA camatkAra khUba jAme che, te 'sa'sakti" nAme jJAnabhUmi che. 945 bhUmikApaMcakAbhyAsAtsvAtmArAmatayA bhRzam / AbhyaMtarANAM bAhyAnAM padArthAnAmabhAvanAt / / 945 // paraprayuktena ciraprayatnenAvabodhanam / padArthAbhAvatA nAma SaSThI bhavati bhUmikA // 947 // sa. sA. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa graha 205 e pAMca bhUmikAonA abhyAsathI peAtAnA AtmAmAM ja atizaya ramaNutA thAya che; bahAranA ke aMdaranA padArtho jaNAtA ja nathI; ane khIjA kAI manuScA jyAre ghaNA ja prayatna kare, tyAre ja bahAranA ke aMdaranA padArtho ( mAMDamAMDa) jaNAya; A 'padArthabhAvanA' nAmanI chaThThI bhUmikA che. 946,947 SaDbhUmikAcirAbhyAsAdbhedasyAnupalaMbhanAt / yasvabhAva kaniSThatvaM sA jJeyA turyagA gatiH // 948 // , A cha bhUmikAonA lAMbe vakhata abhyAsa karavAthI kAI jAtanA bheda jaNAtA nathI; ane tethI kevaLa AtmArUpe ja ekaniSThA prApta thAya che. A 'tugA bhUmi jANavI. 948 jAgratamAM traNa avasthAe idaM mameti sarveSu dRzyabhAveSvabhAvanA / jAjjAditi prAhurmahAnto brahmavittamAH // 949 // dekhAtA sarva padArthomAM 'A mAruM che ' evI bhAvanA ja na rahe, te jAgratamAM paNa jAgrata avasthA che, ema brahmavettAAmAM zreSTha mahApuruSA kahe che. 949 viditvA saccidAnaMde mayi dRzyaparaMparAm / nAmarUpaparityAgo jAgratsvapnaH samIryate // 950 // dekhAtA padArthonI para parA saccidAnaMda mArAmAM rahelI 6 - , ema jANIne nAma tathA rUpanA tyAga thaI jAya, te jAgratamAM svAvasthA kahevAya che. 950 paripUrNacidAkAze mayi bodhAtmatAM vinA / na kiMcidanyadastIti jAgratsuptiH samIryate // 951 // paripUrNa, caitanyathI ja cAre bAjI prakAzatA cidAkAza mArAmAM kevaLa jJAnasvarUpa vinA khIjuM kaMI nathI, evA anubhavane jAgratamAM suSupti kahe che. 951 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta siddhAMta-sArasa graha svamamAM traNa avasthAe mUlAjJAnavinAzena kAraNAbhAvaceSTitaiH / baMdho na me'tisvalpo'pi svapnajAgraditIryate // 952 // mArA mULa ajJAnaneA nAza thayeA che, tethI kAraNAbhAsanI ceSTAothI mane ati alpa paNu a`dhana nathI, AvA anubhavane 8 svamAMgata avasthA kahe che. 952 , 06 kAraNAjJAnanAzAdyadraSTudarzana dRzyatAM / na kAryamasti tajjJAnaM svapnasvanaH samIryate // 953 // ajJAnarUpa kAraNanA nAza thavAthI draSTA, darzana ane dRzyarUpa kAI kArya ja rahyuM nathI; AvuM je jJAna, tene svasvama avasthA kahe che. 953 atisUkSmavimarzena svadhIvRttira caMcalA / vilIyate yadA boghe svapna suptiritIryate // 954 // ati sUkSma vicArane lIdhe peAtAnI buddhinI vRtti acaMcala anIne jyAre jJAnamAM vilaya pAme che, tyAre te avasthAne 'svaxsuSupti' kahe che. 954 suSuptinI traNa avasthA cinmayAkAramatayo dhIvRttiprasarairgataH / AnaMdAnubhavo vidvan suptijApraditIyate // 955 // huM vidvAna ! caitanyamaya AkAravALI buddhi, te buddhinI vRttinA prasAza sAthe kevaLa AnaMdanA anubhavarUpe ja pariName, tene 'suSuptijAgrata ' avasthA kahe che. 955 vRtau cirAnubhUtAMtarAnaMdAnubhavasthitau / samAtmatAM yo yAtyeSa suptisvapna itIryate // 956 // lAMbA kALathI anubhavelA aMtaranA AnaMdAnubhavavALI sthiti jemAM hAya che, tevI vRtti je ekAtmatAne pAme, te 'suSuptisvama' avasthA kahevAya che. 956 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta siddhAMta-sArasagraha etratvRttiretasya kevalI bhAvabhAvanA / paraM bodhakatAvAptiH supti suptiritIryate / / 957 // A AtmAnI, dRzya viSenI buddhinI vRtti, kevalIpaNAnI bhAvanArUpa ane, ane kevaLa eka jJAnanI ja prApti thAya, te 'suSuptisuSupti' 'DevAya che. 8-57 ,, 207 turIyA avasthA parabrahmavAbhAti nirvikAraikarUpiNI / sarvAvasthAsu dhAraikA turyAkhyA parikIrtitA / / 958 // sarva avasthAmAM kevaLa nirvikAra svarUpa eka ja dhArA, parabrahma jevI ja prakAze, te 'turIyA' nAmanI avasthA kahevAya che. pUrvati jJAnabhU ma para ArUDha thayelA yogInI sthiti ityavasthAsamullAsaM vimRzanmucyate sukhI / zubhecchAditrayaM bhUmibhedAbhedayutaM smRtam // 959 // yathAvadbhedabuddhayedaM jagajAryAdatIryate / advaite sthairyamAyAte dvaite ca prazamaM gate // 960 // pazyanti svatralokaM turyabhUmisuyogataH / paMcamIM bhUmimAruhya suSuptipadanAmikAm // 969 // zAMtA zeSa vizeSAMza stiSThedadvaitamAtrake / aMtarmukhatayA nityaM SaSThIM bhUmimupAzritaH // 962 // parizrAMtatayA gADhanidrAluvi lakSyate / kurvannabhyAsametasyAM bhUmyAM samyagvivAsanaH // 963 // turyAvasthAM saptabhUmiM kramAtprApnoti yogirATra / videhamuktirevAtra turyAtItadazocyate // 964 // upara jaNAvelI avasthAenA svarUpane kharAkhara vicAratA manuSya sukhI thaIne mukta thAya che. zubhecchA Adi prathamanI traNa jJAnabhUmione bhedAbhedavALI kahI che; temAM kharAkhara bhedabuddhi jyAre hAya che, tyAre tene lIdhe A jagata jAgrata avasthArUpa kahevAya che; paraMtu jyAre ceAthI bhUmikAnA uttama ceAga thAya che ane Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 sarvavarAta-siddhAMta-sArasaMgraha tene lIdhe advaita sthira thAya che ne kreta zamI jAya che, tyAre te bhUmi para ArUDha thayelA yogIo jagatane svama jevuM jue che. pachI "suSuptipada" evuM jenuM (bIju) nAma che, evI pAMcamI bhUmi para ArUDha thaIne yogI puruSa samagra vizeSa azone zAMta thayelA anubhave che ane kevaLa advaita svarUpamAM sthiti kare che. pachI chaThThI bhUmikA para ArUDha thayele gI nitya aMtarmukha ja rahe che, tethI jANe atyaMta thAkIne gADha nidrAmAM paDyo hoya te jaNAya che. e chaThThI bhUmimAM rahIne abhyAsa karato yogIzvara, sArI rIte vAsanArahita thAya che; ane pachI anukrame turIyAvasthArUpa sAtamI bhUmi para AvI pahoMce che. emAM je videha mukti thAya che, tene ja "turiyAtIta dazA" kahe che. 59 964 jIvanmukta koNa ? yatra nAsanna saJcApi nAhaM naapynhNkRtiH| kevalaM kSINamanana Aste'dvate'tinirbhayaH // 965 // aMtaHzUnyo bahiHzUnyaH zUnyakuMbha ivaaNbre| saMtapUnt afpU pUmi pravAse dA yathAsthitamidaM sarva vyavahAravato'pi c| mastaM gataM sthitaM vyoma sa jIvanmukta ucyate // 967 // jyAre asata na jaNAya ane sat paNa na jaNAya, ahaM. bhAva na rahe ane anahaMbhAva paNa na rahe, manana nAza pAmatAM kevaLa ati svarUpamAM rahe, atyaMta nirbhaya thAya, AkAzamAM rahelA zUnya ghaDAnI peThe aMdara zUnya ne bahAra paNa zUnya bane, samudramAM rahelA pUrNa kaLazanI peThe aMdara pUrNa ne bahAra paNa pUrNa thAya, A badhuM jagata jema che tema ja raheluM hoI temAM badho vyavahAra kare, chatAM jenI daSTie badhuM asta pAmyuM hoya ane kevaLa AkAza ja rahyuM hoya, te jIvanmukta kahevAya che. 965-967 nodeti nAstamAyAti sukhaduHkhe mnHprbhaa| yathAprAptasthitiryasya sa jIvanmukta ucyate // 968 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - savadata-siddhAMta-sArasaMgraha 209 jenA mananI lAgaNuM sukhamAM udaya pAmatI nathI ane duHkhamAM asta thatI nathI, paNa je kaMI prApta thayuM hoya temAM jenI eka ja sthiti hoya, te jIvanmukta kahevAya che. 68 yo jAgarti suSuptistho yasya jAgrantra vidyte|| yasya nirvAsano bodhaH sa jIvanmukta ucyate // 969 // je suSuptimAM rahyo hoya chatAM jAge che, jene jAgrata avasthA hotI nathI ane jenuM jJAna vAsanArahita hoya, te jIvanmukta kahevAya che. 969 rAgadveSabhayAdInAmanurUpaM crnnpi| . yo'tomavadatyacchaH sa jIvanmukta ucyate // 970 // rAga, dveSa, bhaya vagerene anusarIne je vartate heya, chatAM aMtaHkaraNamAM AkAza je atyaMta svaccha hoya, te jIvanmukta kahevAya che. 970 yasya nAhaMkRto bhAvo buddhiryasya na lipyate / kurvato'kurvato vApi sa jIvanmukta ucyate // 971 // jeno bhAva ahaMkAravALo na hoya ane kaMI kare ke na kare, chatAM jenI buddhi lepAtI nathI, te jIvanmukta kahevAya che. 971 __ yaH samatArthajAleSu vyavahAryapi shiitlH| parArtheSviva pUrNAtmA sa jIvanmukta ucyate // 972 // je samagra padArthomAM vyavahAra karatA hoya, chatAM zItala svabhAvane rahe ane sarva padArtho jANe pArakA ja che, ema teo viSe daSTi karI pUrNAtmA bane, te jIvanmukta kahevAya che. 972 dvaitavajitacinmAtre pade paramapAvane / makSubdhacittavizrAntaH sa jIvanmukta ucyate // 973 // jenuM citta, keI paNa viSayamAM vyAkuLa thayA vinA kevaLa tarahita ane parama pavitra mAtra citanyarUpa padamAM ja vizrAMti pAmyuM hoya, te jIvanmukta kahevAya che. 973 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. sarvavedAMta-siddhAMta-sAsaMgraha idaM jagadayaM so'yaM dRzyajAtamavAstavam / .. yasya citte na sphurati sa jIvanmukta ucyate // 174 // jenA cittamAM A jagata, A padArtha ke pele padArtha, athavA avAstavika samagra dezya vastuo kadI kuratI nathI, te jIvanmukta kahevAya che. 974 . cidAtmAhaM parAtmAhaM nirguNo'haM parAtparaH / mAtmamAtreNa yastiSThensa jIvanmukta ucyate // 975 // huM citanyarU5 AtmA chuM, huM paramAtmA chuM, huM nirguNa chuM ane parathI paNa para chuM" ema mAtra AtmArUpe je sthiti kare, te jIvanamukta kahevAya che. 975 - dehatrayAtirikto'haM zuddhacaitanyamasmyaham / . brahmAhamiti yasyAntaH sa jIvanmukta ucyate // 976 // huM traNe dehathI judo chuM, huM zuddha caitanya ja chuM ane huM brahma ja chuM" ema jenA aMtaramAM rahyA kare, te jIvanmukta kahevAya che. 976 yasya dehAdikaM nAsti yasya brahmeti nidhayaH / paramAnaMdapoM yaH sa jIvanmukta ucyate // 977 // jenI daSTie deha vagere kaMI che ja nahi, paNa badhuM brahma ja che" evo jene nizcaya thayo hoya tema ja paramAnaMdathI je pUrNa banyuM hoya, te jIvanmukta kahevAya che. 977 kahuM kahyAE rakSA zakti niyA: cidahaM cidahaM ceti sa jIvanmukta ucyate // 978 // "huM brahma chuM, huM brahma chuM; huM brahma chuM ane huM caitanya chuM, huM caitanya ja chuM" A jene nizcaya thayo hoya, te jIvamukta kahevAya che. 978 - videhamukti kyAre ? jIvanmuktipaI tyaktvA svadehe kaalkhaakRte|| vizatyadehamuktitvaM pavano'spaMdatAmiva // 979 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savavedAMta-siddhAMta-sArasaMgraha 211 pitAnuM zarIra jyAre mRtyune adhIna karAya, tyAre jIva--ktinuM sthAna choDIne jJAnI puruSa, nizcaLa bhAvane pAmelA pavananI peThe videhamuktipaNe pAme che 979 tatastatsaMbabhUvAsau yadvirAmapyagocaram / yacchranyavAdinAM zUnyaM brahma brahmavidAM ca yat // 980 // vijJAnaM vijJAnavidAM malAnAM ca malAtmakam / puruSaH sAMkhyadRSTInAmIzvaro yogavAdinAm / / 981 / / zivaH zaivAgamasthAnAM kAlaH kAlaikavAdinAm / pachI e, te ja vasturUpa banyo hoya che, ke je vANIne paNa aviSaya che, zUnyavAdIonuM zUnya che, brahmavettAonuM brahma che, vijJAnavettAonuM vijJAna che. malinanA malarUpa che, sAMkhyadraSTAono puruSa che, yogavAdIone Izvara che, zaivazAstra mAnanArAono ziva che ane kevaLa kALane mAnanArAone kALa che. 980,981 yatsarvazAstra siddhAntaM yatsarvahRdayAnugam / yatsarve sarvagaM vastu. tattattvaM tadasau sthitaH // 982 // je vastu sarva zAstronA siddhAMtarUpa che, sarvanA hRdayamAM rahela che. sarva svarUpa che ane sarvavyApI che, e ja tattvasvarUpe e videhamukta rahelo hoya che. 982 videhamukta karuM ? brahmaivAhaM cidevAhamevaM vApi na ciMtyate / cinmAtreva yastiSThedvideho mukta eva sH||983 / " huM brahma ja chuM, huM caitanya ja chuM' ema paNa je na ciMtave, paraMtu mAtra cetanyanA aMza jevo ja rahe, te videhamukta ja che. 983 yasya prapaMcabhAnaM na brahmAkAramapIha na / matItAtItabhAvo yo videho mukta eva saH // 984 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vehAMta-siddhAMta-sArasa aha jene prapaMcanuM bhAna na heAya ane brahmAkAra paNa na heAya; paraMtu bhUtakALanA bhAvA jenA jatA rahyA heAya, te videha mukta ja che. 984 cittavRtteratIto yacittavRttyAvabhAsakaH / cittavRttivihIno yo videho mukta eva saH // 985 // je cittavRttithI para thayeA hAya, cittavRtti dvArA (bIjAneA) prakAzaka khanyA hAya ane ( pAte ) citavRttithI rahita hAya, te videhamukta ja che. 985 jIvAtmeti parAtmeti sarvaciMtAvivarjitaH / sarvasaMkalpahInAtmA videho mukta eva saH // 986 // je jIvAtmA ane paramAtmA evA prakAranA, athavA sa prakAranA ciMtanathI rahita thayeA haiAya ane jenuM svarUpa sa sakAthI tAyu' hAya, te videhamukta ja che. 986 omkAravAcyahInAtmA sarvavAcya vivarjitaH / ya avasthAtrayahInAtmA videho mukta eva saH // 987 // / jenu svarUpa kArathI kahevAtI vastuthI rahita hoya athavA sava kahevAtI vastuethI judu' hAya; ane jeneA AtmA traNe avasthAethI rahita thayeA hAya, te videhamukta ja che, 987 ahiniyanI sarpAnarmoko jIvavarjitaH / valmIke patitastiSThettaM sarpo nAbhimanyate // 988 // evaM sthUlaM ca sUkSmaM ca zarIraM nAbhimanyate / pratyagjJAna zikhidhvaste mithyAjJAne sahetuke // 989 // neti netItyarUpatvAdazarIro bhavatyayam / vizvazca taijasazcaiva prAzazceti ca te trayam // 990 // virAD hiraNyagarbhazvezvaroti ca te trayam / brahmAMDaM caiva piMDAMDaM lokA bhUrAdayaH kramAt // 991 // svopAdhilayAdeva lIyante pratyagAtmani / tUSNImeva tatastUSNIM tUSNIM satyaM na kiMcana // 992 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sAsa graha 213 jema sarpanI kAMcaLI sarpathI chUTI thaIne jIva vinAnI rADA upara paDI hAya tyAre sarpa tene peAtAnI mAnatA nathI; te ja pramANe jJAnI puruSa sthUlane tathA sUkSma zarIrane peAtAnu mAnatA ja nathI; kAraNa ke pratyagAtmAnA jJAnarUpa agnithI tenu' mithyA jJAna kAraNu sAthe nAza pAmyu. heAya che, vaLI te 'neti naiti' evA arUpavAdamaya ja bane che, tethI zarIrarahita thAya che. vizvataijasa ane prAjJa--e traNa; virATa, hiraNyagarbha ane Izvarae traNa; tema ja brahmAMDa, piDAMDa ane bhrUr Adi badhA leAkA pAtapAtAnI upAdhinA vilaya thatAM ja pratyagAtmAmAM laya pAme che; eTale pachI zAMta, zAMta ane zAMta satya ja khAkI che, khIjuM kAMI paNa heAtuM nathI. 988-992 kAlamevaM vastumedaM dezamedaM svamedakam / kiMcidbhedaM na tasyAsti kiMcidvApi na vidyate / / 993 / / kALanA bheda, vastunA bheda ane dezanA bheda-e badhA svarUpanA ja bhedu che, AtmasvarUpane kAI bheda ja nathI; athavA bheda jevI kAI vastu ja nathI. 993 jIvezvareti vAkye ca vedazAstreSvahaMtviti / idaM caitanyamevetyahaM caitanyamityapi / / 994 // iti nizvayazUnyo yo videho mukta eva saH / brahmaiva vidyate sAkSAdvastuto'vastuto'pi ca / / 995 // tadvidyAviSayaM brahma satyajJAnasukhAtmakam / zAntaM ca tadatItaM ca paraM brahma taducyate // 996 // 66 jIva ane Izvara AvAM vAkaca veda ane zAstromAM che, paNa temAM 'huM" evuM caitanya ja che; A badhuM caitanya ja che; "2 ane 'huM" e paN caitanya ja che. zUnya thayA. hAya, te videhamukta che. AvA nizcayathI pazu je vasturUpe ane avasturUpe paNa sAkSAt brahma ja che; e brahma Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sAta-siddhAMta sArasa graha. vidyAno viSaya che; satya, jJAna ane sukharUpa che; vaLI e parabrahma, zAMta ane sarvathI para kahevAya che. 94-96 , " vinAttANAmaurrot va ga divA nAvidyAstIha no mAyA zAMta brahmava tadvinA // 997 // sarva vastuone apahunala (eTale dezyamAtrane mithyA svarUpe dUra karI devuM) e adhyAtma zAstrone siddhAMta che. AmAM avidyA nathI ane mAyA paNa nathI; e (avidyA tathA mAyA) vinAnuM zAMta brahma ja che. 997 priyeSu sveSu sukanamapriyeSu ca dusskRtm| visRjya dhyAnayogena brahmApyeti sanAtanam // 998 // pitAne priya hoya teomAM puNyane tathA potAne je apriya hoya teomAM pApano tyAga karI jJAnI puruSa, dhyAnayoga vaDe sanAtana brahmane ja pAme che. 998 yAvadyAvaJca sadbuddhe svayaM styjyte'khilm| tAvattAvatparAnaMdaH paramAtmaiva ziSyate // 999 // he sadabuddhivALA ziSya ! jeTaluM jeTaluM tuM potAnI meLe sArI rIte tyajavA lAge, teTaluM teTaluM badhuM paramAnaMda-paramAtmArUpe ja bAkI rahe che. 999 yatra yatra mRto jJAnI prmaakssrvitsdaa| pare brahmaNi lIyeta na tasyotakAMtiriSyate // 1000 // parama akSara -avinAzI svarUpa jANanAre jJAnI jyAM jyAM maraNa pAmyuM hoya, tyAM sadA parabrahmamAM ja laya pAme che, tene pharI saMsAramAM AvavAnuM rahetuM nathI. 1000 yadyatsvAbhimataM vastu tttyjnmokssmshnute| masaMkalpena zatreNa chinnaM cittamidaM yadA // 1001 // sarva sarvagataM zatiM brahma saMpadyate tdaa| iti zrutvA gurorvAkyaM ziSyastu chinasaMzayaH // 1002 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva vedAMta-siddhAMta-sArasa maha zAtajJeyaH saMpraNamya sadgurozvaraNAMbujam / saM tena samanujJAto yayau nirmuktabaMdhanaH // 1003 // je je peAtAnI managamatI vastu hoya, tenA tenA tyAga karatA jJAnI, mAkSane pAme che. asa'kalparUpa zastrathI A citta jyAre kapAI jAya che, tyAre sarva kaI sarvavyApI zAMta brahma anI rahe che. "" 15 gurunAM e vAkaca sAMbhaLI ziSyanA sazayeA chedAI gayA ane jJeya vastu tene jaNAI gaI. pachI sadgurunA caraNakamaLamAM teNe sArI rIte praNAma karyAM, eTale temaNe tene rajA ApI. pachI te dhana rahita thaIne jatA rahyo. 1001-1003 gurureSa sadAnaMdasiMdhau nirmagnamAnasaH / pAvayanvasudhAM sa vicacAra niruttaraH / / 1004 // guru puNu AnaMdasamudramAM sadA magna manavALA rahI kAIne kaI uttara ApyA vinA AkhI pRthvIne pavitra karatA vicaravA lAgyA. 1004 nirUpitaM mumukSUNAM ityAcAryasya ziSyasya saMvAdenAtmalakSaNam / sukhabodhopapattaye || 1005 // e pramANe mumukSuone sukhethI bedha thAya, te mATe guru tathA ziSyanA saMvAdathI AtmAnuM lakSaNa jaNAvyu che. 1005 sarva vedAMtasiddhAMta sArasaMgraha nAmakaH / graMtho'yaM hRdayagraMthivicchityai racitaH satAm // 1006 // sava vedAMta-siddhAMta-sArasa`graha ' nAmanA A graMtha sajjanAnA hRdayanI ( ajJAnarUpa) gAMThane kApavA mATe ramyA che. iti zrImatparamahaMsaparivrAjakAcAryasya zrIgoviMda bhagavatpUjyapAdaziSyasya zrImacchakara bhagavataH kRtau sarvavedAntasiddhAntasArasaMgrahaH saMpUrNaH // iti zrI zaMkarAcArya kRta ' savedAMta-siddhAMta sArasaMgraha ' samAsa . Page #217 -------------------------------------------------------------------------- Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha jIbalsa e) (c)(c)(c)(c)e. naDAne Sea629 laMdanI, 831 namadAvAda ,