________________
સર્વાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ વિચાર કર્યો ન હોય ત્યાંસુધી જ રમણીય લાગે છે જે મનુષ્યો સ્ત્રી કે બીજા પદાર્થ વિષે સાચું સ્વરૂપ સમજતા નથી, તેમને જ તે પદાર્થો ભેગવવા લાયક લાગે છે, પરંતુ તેમના સ્વરૂપને સમજનારાએને તો તે તે પદાર્થો ભોગવવા જેવા જણાતા જ નથી. ૪૨ गतेऽपि तोये सुषिरं कुलीरो हातुं ह्यशक्तो म्रियते विमोहात् । यथा तथा गेहसुखानुषक्तो विनाशमायाति नरो भ्रमेण ॥४३॥
કઈ પાણું ભરેલું પોલાણ હોય તેમાંથી પાણી સુકાઈ ગયું હોય છતાં તેના ઉપરના અતિશય મેહને લીધે કરચલ (નામે જળજીવ) તેને છોડી દેવા અશક્ત બની (છેવટે) જેમ મરણ પામે છે, તેમ શ્રમને લીધે ઘરના સુખમાં વળગી રહેલ મનુષ્ય છેવટે નાશ પામે છે. ૪૩ कोशक्रिमिस्तंतुभिरात्मदेहमावेष्टय चावेष्टय च गुप्तिमिच्छन् । खयं विनिर्गन्तुमशक्त एव संस्ततस्तदंते म्रियते च लग्नः॥४४॥ यथा तथा पुत्रकलत्रमित्रस्नेहानुबंधैर्ग्रथितो गृहस्थः॥ कदापि वा तान्परिमुच्य गेहाद्दगन्तुं न शक्को म्रियते मुधैव ॥४५॥
જેમ રેશમન કીડે પોતાની લાળના તાંતણાથી પિતાને વીંટી વીંટીને પિતાનું રક્ષણ ઇરછે છે, પરંતુ છેવટે તે એ તાંતણુઓમાંથી બહાર નીકળી શકતો જ નથી અને તેમાં વળગી રહી મરણ પામે છે; તેમ પુત્ર, સ્ત્રી, મિત્ર વગેરેના નેહપાશથી બંધાયેલ ગૃહસ્થ કેઈ કાળે તેમાંથી છૂટી શકતો નથી અને છેવટે ઘરમાંથી નીકળી જવા અશક્ત બની વ્યર્થ તેમાં જ મરણ પામે છે ૪૪,૪૫ कारागृहस्यास्य च का विशेषः प्ररश्यते साधु विचार्यमाणे। मुक्तः प्रतीपत्वमिहापि पुंसः कांतासुखाभ्युत्थितमोहपाशैः ॥ ४६॥ गृहस्पृहा पादनिबद्धटंखला कांतासुताशा पटुकंठपाशः। शीर्षे पतद्भूयशनिर्हि साक्षात्प्राणान्तहेतुः प्रवला धनाशा ॥४७॥ माशापाशशतेन पाशितपदो नोत्थातुमेव क्षमः । कामक्रोधमदादिभिः प्रतिभटैः संरक्ष्यमाणोऽनिशम्।
