________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ खालोक्यसामीप्यसरूपतादिभेदस्तु सत्कर्मविशेषसिद्धः। न कर्मसिखस्य तु नित्यतेति विचार्य को वा विरतिं न याति ॥ ३८ ॥
સાલય, સામીપ્ય અને સારૂપ્ય આદિને મુક્તિના ભેદે કહેવામાં આવે છે, પણ તે બધા અમુક અમુક સત્કર્મોથી સિદ્ધ થાય છે, અને જે વસ્તુ કોઈ કર્મથી સિદ્ધ થઈ હોય તે નિત્ય હતી જ નથી એ વિચાર કરી જે મનુષ્ય વૈરાગ્ય ન પામે? ૩૮ यत्रास्ति लोके गतितारतम्यं उच्चावचत्वान्वितमत्र तत्कृतम् । यथेह तद्वत्खलु दुःखमस्तीत्यालोच्य को वा विरतिं न याति ॥ ३९ ॥
લોકમાં જ્યાં ઉત્તમ-અધમ ગતિ છે; ત્યાં તેને લીધે જેમ ઊંચ-નીચપણું હોય છે, તેમ જ દુઃખ પણ હોય જ છે; આવે વિચાર કરીને કયો મનુષ્ય વૈરાગ્ય ન પામે? ૩૯ को नाम लोके पुरुषा विवेकी विनश्वरे तुच्छसुखे गृहादौ । कुर्यादति नित्यमवेक्षमाणो वृथैव मोहान्त्रियमाणजंतून ॥४०॥
ઘર વગેરેનાં તુચ્છ સુખ અવશ્ય નાશવંત છે, એમ સમજનારો કયે વિવેકી પુરુષ તેના પર પ્રેમ કરે? વળી વ્યર્થ મોહથી મરણ પામતાં પ્રાણીઓને પિતે નિત્ય જોઈ રહ્યો છે તેથી તેને તેના પર પ્રેમ થાય જ કેમ? ૪૦ सुखं किमस्त्यत्र विचार्यमाणे गृहेऽपि वा योषिति वा पदार्थ । मायातमोऽधीकृतचक्षुषो ये त एव मुह्यन्ति विवेकशून्याः ॥४१॥
જો વિચારવામાં આવે તો ઘરમાં, સ્ત્રીમાં કે બીજા કઈ પદાર્થમાં શું સુખ છે? જેઓની દષ્ટિ માયારૂપ અંધકારથી અંધ બની હોય અને જેઓ વિવેકશૂન્ય હોય, તેઓ જ મોહ પામે છે. ૪૧ मविचारितरमणीयं सर्वमुदुंबरफलोपमं भोग्यम् । मज्ञानामुपभोग्यं न तु तज्ज्ञानां योषिति वा पदार्थे ॥४२॥
સર્વ ભાગ્ય પદાર્થો ઉંબરાના ફળ જેવા છે તે સંબંધી
