________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ ગ્રહ
२०५
એ પાંચ ભૂમિકાઓના અભ્યાસથી પેાતાના આત્મામાં જ અતિશય રમણુતા થાય છે; બહારના કે અંદરના પદાર્થો જણાતા જ નથી; અને ખીજા કાઈ મનુષ્ચા જ્યારે ઘણા જ પ્રયત્ન કરે, ત્યારે જ બહારના કે અંદરના પદાર્થો ( માંડમાંડ) જણાય; આ ‘પદાર્થભાવના’ નામની છઠ્ઠી ભૂમિકા છે. ૯૪૬,૯૪૭ षड्भूमिकाचिराभ्यासाद्भेदस्यानुपलंभनात् । यस्वभाव कनिष्ठत्वं सा ज्ञेया तुर्यगा गतिः ॥ ९४८ ॥
,
આ છ ભૂમિકાઓના લાંબે વખત અભ્યાસ કરવાથી કાઈ જાતના ભેદ જણાતા નથી; અને તેથી કેવળ આત્મારૂપે જ એકનિષ્ઠા પ્રાપ્ત થાય છે. આ ‘તુગા ભૂમિ જાણવી. ૯૪૮ જાગ્રતમાં ત્રણ અવસ્થાએ इदं ममेति सर्वेषु दृश्यभावेष्वभावना । जाज्जादिति प्राहुर्महान्तो ब्रह्मवित्तमाः ॥ ९४९ ॥
દેખાતા સર્વ પદાર્થોમાં ‘આ મારું છે ’ એવી ભાવના જ ન રહે, તે જાગ્રતમાં પણ જાગ્રત અવસ્થા છે, એમ બ્રહ્મવેત્તાઆમાં શ્રેષ્ઠ મહાપુરુષા કહે છે. ૯૪૯
विदित्वा सच्चिदानंदे मयि दृश्यपरंपराम् । नामरूपपरित्यागो जाग्रत्स्वप्नः समीर्यते ॥ ९५० ॥
દેખાતા પદાર્થોની પર પરા સચ્ચિદાનંદ મારામાં રહેલી
6
-
,
એમ જાણીને નામ તથા રૂપના ત્યાગ થઈ જાય, તે જાગ્રતમાં સ્વાવસ્થા કહેવાય છે. ૯૫૦
परिपूर्णचिदाकाशे मयि बोधात्मतां विना ।
न किंचिदन्यदस्तीति जाग्रत्सुप्तिः समीर्यते ॥ ९५१ ॥ પરિપૂર્ણ, ચૈતન્યથી જ ચારે બાજી પ્રકાશતા ચિદાકાશ મારામાં કેવળ જ્ઞાનસ્વરૂપ વિના ખીજું કંઈ નથી, એવા અનુભવને જાગ્રતમાં સુષુપ્તિ કહે છે. ૯૫૧
