________________
સર્વ વેદાંત સિદ્ધાંત–સારસ ગ્રહ
સ્વમમાં ત્રણ અવસ્થાએ
मूलाज्ञानविनाशेन कारणाभावचेष्टितैः ।
बंधो न मेऽतिस्वल्पोऽपि स्वप्नजाग्रदितीर्यते ॥ ९५२ ॥ મારા મૂળ અજ્ઞાનનેા નાશ થયેા છે, તેથી કારણાભાસની ચેષ્ટાઓથી મને અતિ અલ્પ પણુ અ`ધન નથી, આવા અનુભવને ૮ સ્વમાંગત અવસ્થા કહે છે. ૯૫૨
,
૦૬
कारणाज्ञाननाशाद्यद्रष्टुदर्शन दृश्यतां ।
न कार्यमस्ति तज्ज्ञानं स्वप्नस्वनः समीर्यते ॥ ९५३ ॥
અજ્ઞાનરૂપ કારણના નાશ થવાથી દ્રષ્ટા, દર્શન અને દૃશ્યરૂપ કાઈ કાર્ય જ રહ્યું નથી; આવું જે જ્ઞાન, તેને સ્વસ્વમ અવસ્થા કહે છે. ૯૫૩
अतिसूक्ष्मविमर्शेन स्वधीवृत्तिर चंचला ।
विलीयते यदा बोघे स्वप्न सुप्तिरितीर्यते ॥ ९५४ ॥ અતિ સૂક્ષ્મ વિચારને લીધે પેાતાની બુદ્ધિની વૃત્તિ અચંચલ અનીને જ્યારે જ્ઞાનમાં વિલય પામે છે, ત્યારે તે અવસ્થાને ‘સ્વ×સુષુપ્તિ' કહે છે. ૯૫૪
સુષુપ્તિની ત્રણ અવસ્થા चिन्मयाकारमतयो धीवृत्तिप्रसरैर्गतः ।
आनंदानुभवो विद्वन् सुप्तिजाप्रदितीयते ॥ ९५५ ॥ હું વિદ્વાન ! ચૈતન્યમય આકારવાળી બુદ્ધિ, તે બુદ્ધિની વૃત્તિના પ્રસાશ સાથે કેવળ આનંદના અનુભવરૂપે જ પરિણમે, તેને ‘સુષુપ્તિજાગ્રત ’ અવસ્થા કહે છે. ૯૫૫
वृतौ चिरानुभूतांतरानंदानुभवस्थितौ ।
समात्मतां यो यात्येष सुप्तिस्वप्न इतीर्यते ॥ ९५६ ॥ લાંબા કાળથી અનુભવેલા અંતરના આનંદાનુભવવાળી સ્થિતિ જેમાં હાય છે, તેવી વૃત્તિ જે એકાત્મતાને પામે, તે ‘સુષુપ્તિસ્વમ' અવસ્થા કહેવાય છે. ૯૫૬
