________________
સવવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ તેથી મહાબુદ્ધિમાન આ ઈશ્વરના શરીરને કારણે શરીર કહે છે, જે સત્વગુણથી વૃદ્ધિ પામેલું સમષ્ટિ અજ્ઞાન જ છે. ૩૧૩
मानंदप्रचुरत्वेन साधकत्वेन कोशवत् । सैषानंदमयः कोश इतीशस्य निगद्यते ॥३१४॥ सर्वोपरमहेतुस्वात्सुषुप्तिस्थानमिष्यते । प्राकृतः प्रलयो यत्र श्राध्यते श्रुतिभिर्मुहुः ॥ ३१५ ॥
આમાં આનંદ પુષ્કળ છે અને કેશ(ખજાના)ની પેઠે તે આનંદને સિદ્ધ કરનાર છે, તેથી તેને ઈશ્વરને “આનંદમય કાશ” પણ કહે છે. વળી, તે સર્વ જીના ઉપરામનું કારણ છે તેથી તેને સર્વનું સુષુપ્તિસ્થાન કહે છે, જેમાં પ્રાકૃત પ્રલય થાય છે, એમ શ્રુતિઓ વારંવાર સંભળાવે છે. ૩૧૪,૩૧૫
વ્યષ્ટિ અરાન એ જ અવિદ્યા અને તેથી યુક્ત એ જ જીવાત્મા અથવા પ્રાસ महानं व्यष्टयभिप्रायादनेकत्वेन भिद्यते । मज्ञानवृत्तयो नाना तत्सद्गुणविलक्षणाः ॥३१६ ॥ वनस्य व्यष्टयभिप्रायाभृरहा इत्यनेकता। यथा तथैवाशानस्य व्यष्टितः स्यादनेकता ॥३१७॥ ध्यष्टिर्मलिनसत्वैषा रजसा तमसा युता। ततो निकृष्टा भवति योपाधिः प्रत्यगात्मनः ॥ ३१८ ॥ चैतन्यं व्यष्टयवच्छिन्नं प्रत्यगात्मेति गीयते । खाभासं व्यष्ट्युपहितं सत्तादात्म्येन तद्गुणैः ॥ ३१९ ॥ अभिभूतः स एवात्मा जीव इत्यभिधीयते । किंचिशत्वानीश्वरत्वसंसारित्वादिधर्मवान् ॥ ३२०॥ . अस्य यष्टिरहंकारकारणत्वेन कारणम्! पपुस्तशभिमान्यात्मा प्राक्ष इत्युच्यते बुधैः ॥३२१॥
વ્યષ્ટિના અભિપ્રાયથી અજ્ઞાન અનેકરૂપે ભેદ પામે છે. અને તે તે ગુણથી વિલક્ષણ અનેક જાતની અજ્ઞાનની વૃત્તિઓ
स.सा.
