________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ ગ્ર
सुषुमावात्मसद्भावे प्रमाणं पंडितोत्तमाः । विदुः स्वप्रत्यभिज्ञानमा बालवृद्धसंमतम् || ६०४ ॥ प्रत्यभिज्ञायमानत्वाल्लिंगमात्रानुमापकम् । स्मर्यमाणस्य सद्भावः सुखमस्वाप्यमित्ययम् ॥ ६०५ ॥ पुरानुभूतो नो चेत् स्मृतेरनुदयो भवेत् । इत्यादितर्कयुक्तिश्च सद्भावे मानमात्मनः ।। ६०६ ॥ સુષુપ્તિમાં આત્મા હોય છે તે વિષે ઉત્તમ પડિતા ‘હું સુખેથી સૂતા હતા' આવા ‘પેાતાના અનુભવજ્ઞાનને જ પ્રમાણુ તરીકે જાણે છે; અને ખાળકથી માંડી વૃદ્ધ સુધીના સર્વને તે સંમત છે; કેમ કે તેના સકાઈને અનુભવ થાય છે અને સ્મરણુ કરાતી વસ્તુનું હેાવુ, એ જ એમાં માત્ર હેતુ રૂપે ાઈને તેનું અનુમાન પણ કરાવે છે. વળી જેને પૂર્વ અનુભવી ન હોય તે વસ્તુનુ સ્મરણ કદી થતું જ નથી, ઇત્યાદિ તર્કની યુક્તિ પણ આત્માની (સુષુપ્તિમાં) હયાતી વિષે પ્રમાણભૂત છે. ૬૦૬ यत्रात्मनोऽकामयितृत्वबुद्धिः स्वप्नानपेक्षापि च तत्सुषुप्तम् । इत्यात्मसद्भाव उदीर्यतेऽत्र श्रुत्यापि तस्माच्छ्रतिस्त्र मानम् ॥ ६०७ ॥ જેમાં આત્માને કાઈ પણ વસ્તુની ઇચ્છા કરનાર તરીકેની બુદ્ધિ હાતી નથી અને કાઈ સ્વપ્તની પણ જરૂર હૈ,તી નથી, એ સુષુપ્તિ કહેવાય છે; આમ કહીને શ્રુતિ પણુ આત્માની હયાતી જણાવે છે; તેથી શ્રુતિ પણ આમાં પ્રમાણું છે. ૬૦૭ अकामयितृता स्वप्नादर्शन घटते कथम् ।
66
,,
૧૩૪
अविद्यमानस्य तत आत्मास्तित्वं प्रतीयते ॥ ६०८ ॥
6
માટે
જો આત્મા હોય જ નહિ, તા નહિ ઇચ્છનારપણુ’ અને સ્વમથી દર્શન તેને કેમ ઘટે? ( સુષુપ્તિમાં પણ ) આત્માનુ અસ્તિત્વ જણાય છે. ૬૦૮ एतैः प्रमाणरस्तीति ज्ञातः साक्षितया बुधैः । आत्मायें केवलः शुद्धः सच्चिदानंद लक्षणः ॥ ६०९ ॥