________________
સર્વવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ આદિ છ અંદરનાં અંગે અવશ્ય હોવાં જોઈએ. ૨૨૩,૨૨૪
अंतरंगविहीनस्य कृतश्रवणकोटयः। न फलन्ति यथा योद्धरधीरस्यास्त्रसंपदः॥२२५॥
યુદ્ધ કરનાર લડવૈયે જે ધીરજવિનાને હેય, તે તેની પાસે હથિયારે ઘણાં હોવા છતાં નકામાં જ છે; તેમ મુમુક્ષુ, કરોડો પ્રકારનાં શ્રવણાદિ કર્યા કરે; પરંતુ તેનામાં ઉપર જણાવેલાં અંદરનાં અંગે ન હોય, તે એ શ્રવણાદિ સફળ થતાં નથી. ૨૨૫
મુમુક્ષુતા ब्रह्मात्मैकत्वविज्ञानाधद्विद्वान्मोक्तुमिच्छति । संसारपाशबंधं तन्मुमुक्षुत्वं निगद्यते ॥ २२६ ॥
વિદ્વાન પુરુષ “બ્રહ્મ અને આત્મા એક છે” એવા અનુભવજ્ઞાનથી સંસારરૂપ પાશનું બંધન છોડી નાખવા ઈછે, એ મુમુક્ષુત્વ” કહેવાય છે. ૨૨૬
साधनानां तु सर्वेषां मुमुक्षा मूलकारणम् । अनिच्छोरप्रवृत्तस्य क श्रुतिः क नु तत्फलम् ॥२२७॥
આ મુમુક્ષા સર્વ, સાધનાનું મૂળ કારણ છે; કારણ કે મોક્ષ માટે જેને ઈચ્છા જ ન હોય અને તે દ્વારા જે પ્રવૃત્તિ જ ન કરે, તેને માટે શ્રુતિ-શ્રવણ કયાં છે? અને તેનું ફળ પણ ક્યાં છે? ૨૨૭ तीवमध्यममंदातिमंदमेदाश्चतुर्विधा। मुमुक्षा तत्प्रकारोऽपि कीर्त्यते श्रूयतां बुधैः ॥ २२८ ॥
તીવ્ર, મધ્યમ, મંદ અને અતિમંદ–આમ ચાર પ્રકારની મુમુક્ષા છે, એ પ્રકારે પણ કહીએ છીએ; વિદ્વાને! સાંભળજે ૨૨૮
तापैसिभिनित्यमनेकरूपैः, संतप्यमानः क्षुभितांतरात्मा। परिग्रहं सर्वमनर्थबुद्धया, जहाति सा तीव्रतरा मुमुक्षा ॥ २२९ ॥ અનેક સ્વરૂપવાળા ત્રણ તાપથી નિત્ય સંતાપ પામતે અને
