________________
૧૯૦ સવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ
નિર્વિકલ્પ સમાધિ ક્યારે થાય? उश्यस्यापि च साक्षित्वात्समुल्लेखनमात्मनि । . निवर्तकमनोवस्था निर्विकल्प इतीर्यते ॥ ८७३ ।।
આત્મા દશ્ય પદાર્થોને પણ સાક્ષી છે, એવા ભાવપૂર્વક એ દશ્યને આત્મામાં જ લય કરી દઈ તે તરફથી અટકાવનારી મનની જે અવસ્થા, તે નિર્વિકલ્પ સમાધિ કહેવાય છે. ૮૭૩
सविकल्पसमाधि यो दीर्घकालं निरंतरम्। . संस्कारपूर्वकं कुर्यानिर्विकल्पोऽस्य सिध्यति ।। ८७४॥
જે મનુષ્ય લાંબાકાળ સુધી સંસ્કારપૂર્વક નિરંતર સવિકલ્પ સમાધિને અભ્યાસ કરે છે, તેને નિર્વિકલ્પ સમાધિ સિદ્ધ થાય છે. ૮૭૪ निर्विकल्पकसमाधिनिष्ठया तिष्ठतो भवति नित्यता ध्रुवम् । उद्भवाद्यपगतिनिरर्गला नित्यनिश्चलनिरंतनिवृतिः ॥ ८७५ ॥
જે મનુષ્ય નિર્વિકલ્પ સમાધિમાં નિષ્ઠાપૂર્વક રહે છે, તેની અવશ્ય નિત્યતા થાય છે, તેનાં જન્મ વગેરે જતાં રહે છે અને તેને અખલિત, નિત્ય, નિચળ તથા અનંત શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે. ૮૭૫
વિજ્ઞાનનિમિતિ વા િિાનવેરા स्वानंदामृतसिंधुनिमग्रस्तूष्णीमास्ते कश्चिदतन्यः ॥ ८७६ ॥
(એ સમાધિમાં આરૂઢ થયેલાને) “હું વિદ્વાન છું, અથવા આ જગતરૂપ છું” એ કંઈ પણ બહાર કે અંદરને અનુભવ રહેતો નથી. એ કઈક જ પુરુષ આત્માના આનંદરૂપ અમૃતના સાગરમાં મગ્ન થઈ અનન્ય (કેવળ આત્મસ્વરૂપે) શાત-મૂંગે બેસી રહે છે. ૮૭૬
निर्विकल्पं परं ब्रह्म यत्तस्मिन्नेव निष्ठिताः ।। एते धन्या एव मुक्ता जीवन्तोऽपि बहिर्दशाम् ।। ८७७ ॥
જેઓ નિર્વિકલ્પ પરબ્રામાં જ સ્થિતિવાળા હાઈ નિર્વિકલ્પ સમાધિમાં આરૂઢ થયા હોય છે, તેઓ ખરેખર ધન્યવાદને પ.
