________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ ગ્રહ
ભાગવવાના સર્વ પદાર્થા કાગડાની વિષ્ઠા જેવા અસહ્ય છે એમ સમજાય, એ ‘તીવ્ર વૈરાગ્ય ’ કહેવાય છે; અને જ્યાં વસ્તુમાં સારી રીતે દોષ દેખાય, ત્યાં તે માટે પુરુષની ફરી પ્રવૃત્તિ હોતી નથી. विरक्तितीव्रत्वनिदानमाहुर्भाग्येषु दोषेक्षणमेव सन्तः । अन्तर्महारोगवर्ती विजानन्को नाम वैश्यामपि रूपिणीं व्रजेत् ॥ २५ ॥
૧૪
સજ્જના કહે છે, કે ભાગ્ય પદાર્થમાં દાષા જોવા એ જ . તીવ્ર વૈરાગ્યનું પ્રથમ કારણ છે. વેશ્યા રૂપાળી હોય પણ (તેને) અદરના ભાગમાં મોટા રાગવાળી હોવાનું જાણનાર કયા પુરુષ તેની પાસે જશે ? ૨૫
अत्रापि चान्यत्र च विद्यमानपदार्थ संमर्शनमेव कार्यम् । यथाप्रकारार्थगुणाभिमर्शन संदर्शयत्येव तदीयदोषम् ॥ २६ ॥
આ લાકમાં અને પરલેાકમાં જે જે પદાર્થા છે, તેમનેા વિચાર કરવા જ જોઈએ. પઢાર્થાના ગુણાના વિચાર જે પ્રકારે તેમના ગુણાને સારી રીતે દર્શાવે છે, તે જ પ્રમાણે તેમના દે!ષને વિચાર દોષાને બતાવે છે. ૨૬ कुक्षौ स्वमातुर्मलमूत्रमध्ये स्थिति तदा विकिमिदंशनं च । aatantraदाहं विचार्य को वा विरति न याति ॥ २७ ॥
( ગર્ભવાસમાં ) પેાતાની માતાના પેટમાં મળ-મૂત્રની વચ્ચે રહેવું પડે તે વખતે વિષ્ઠાના કીડા કરડે તેમ જ ત્યાંના જઠરાગ્નિથી દાહ થાય છે; તેને વિચાર કર્યા પછી કયા મનુષ્ય વૈરાગ્ય ન પામે स्वकीय विण्मूत्रविसर्जनं तच्चोत्तानगत्या शयनं तदा यत् । बालग्रहाद्याहतिभाक्च शैशवं विचार्य को वा विति न याति ॥ २८ ॥
( જન્મ્યા પછી ખાળપણમાં) પેાતાનાં વિષ્ઠા-મૂત્રમાં પડી રહેવાનું હાય, ચત્તા સૂઈ રહેવું પડે તેમજ આગ્રહા વગેરેની પીડા ભાગવવી પડે છે; આવા બાળપણને વિચાર કરી ક મનુષ્ય વૈરાગ્ય ન પામે ? ૨૮