________________
સવતાંત-સિદ્ધાંત-સારસંપ્રહ પણ એ જ બન્ને ઉપાધિઓથી જ્યારે અલગ થાય છે, ત્યારે મહાવાક્યને લક્ષ્યાર્થ (શુદ્ધ ચિતન્ય) કહેવાય છે. ૩૨૯
मनंतशकिसपनो मायोपाधिक ईश्वरः। ईक्षामात्रण सृजति विश्वमेतश्चराचरम् ॥ ३३०॥
માયારૂપ ઉપાધિવાળા ઈશ્વર અનંત શક્તિઓથી યુક્ત છે. તે કેવળ જેવા માત્રથી જ આ સ્થાવર-જંગમ જગતને ઉત્પન્ન કરે છે, ૩૩૦
ઈશ્વર જ સૃષ્ટિનું કારણ मद्वितीयस्वमात्रोऽसौ निरुपादान ईश्वरः । स्वयमेव कथं सर्वे सृजतीति न शक्यताम् ॥ ३३१॥ निमित्तमप्यपादानं स्वयमेव भवप्रभुः। घराचरात्मकं विश्व सृजत्यवति लुपति ॥ ३३२॥
એ ઈશ્વર કેવળ અદ્વિતીય આત્મસ્વરૂપ જ છે. તેમનું કોઈ ઉપાદાન કારણ નથી અથવા જગત રચનામાં તેમની પાસે કઈ ઉપાદાન કારણ નથી, છતાં તે પિતે જ સર્વ જગતને કેવી રીતે સરજે છે? એવી શંકા કરવી નહિ; કેમ કે એ પ્રભુ પોતે જ નિમિત્ત કારણ અને ઉકાદાને કારણે થઈ સ્થાવર-જંગમ જગતને સરજે છે, રક્ષે છે અને સંહારે છે. ૩૩૧,૩૩૨
स्वप्राधान्येन जगतो निमित्तमपि कारणम् । उपादान तथोपाधिप्राधान्येन भवत्ययम् ॥ ३३३ ॥ यथा लता निमित्तं च स्वप्रधानतया भवेत् । સ્થતપ્રધાનના સથેશ્વ: || રૂરૂછો
પિતાની મુખ્યતાએ ઈશ્વર જગતનું નિમિત્ત કારણ છે અને ઉપાધિની મુખ્યતાએ ઉપાદાને કારણ પણ છે. જેમ કરોળિયે પિતાની મુખ્યતાએ જાળાંનું નિમિત્ત કારણ છે અને પિતાના શરીરની મુખ્યતાએ ઉપાદાન કારણ પણ છે, તેમ ઈશ્વર (જર્વોક્ત રીતિએ જગતનું) નિમિત્ત તથા ઉપાદાન કારણ છે. ૩૩૩,૩૩૪
