________________
સવવેદાંત-સિદ્ધાંત સારસંગ્રહ इत्यानंदसमुत्कर्षः प्रबुखेषु प्ररश्यते । હમારે થ યોર્વનર રર૧, , ममेद एव नो मेदो जात्येकत्वेन वस्तुतः।। ममेद एव ज्ञातव्यस्तथेशप्राज्ञयोरपि ॥३२६ ।।
આની અવસ્થા સુષુપ્તિ છે, જેમાં ઘણો જ આનંદ હોય છે. “હું સુખે સૂતે હતે, મેં કંઈ જોયું નથી” આમ સૂઈને ઊઠેલાં મનુષ્યોમાં એ આનંદથી અધિકતા દેખાય છે.
જેમ વન અને વૃક્ષ સમષ્ટિરૂપે તથા વ્યષ્ટિરૂપે જુદાં છે, પરંતુ તેઓની જાત એક જ હોવાથી ખરી રીતે તે એક જ છે. તે જ પ્રમાણે ઈશ્વર અને પ્રાજ્ઞને પણ અભેદ જ સમજ; તેઓમાં ખરી રીતે ભેદ જ નથી. ૩૨૪-૩૨૬
खत्युपाध्योरभिन्नत्वे व मेदस्तद्विशिष्टयोः। एकीभावे तरंगायोः को मेदः प्रतिबिंवयोः ॥३२७॥
એ બની ઉપાધિ પણ એક જ છે, તેથી તેઓ બન્ને ઉપાધિથી યુક્ત છતાં તેમાં ભેદ કયાંથી હોય? જેમ તરંગ અને સમુદ્ર એ બન્ને એક જ છે, તે તેઓમાં જુદાં જુદાં દેખાતાં પ્રતિબિંબમાં ભેદ કેવી રીતે હોય? ૩૨૭
ચોથું શુદ્ધ ચૈતન્ય महानतदवच्छिन्नाभासयोरुभयोरपि । माधारं शुद्धचैतन्यं यत्तत्तुर्यमितीर्यते ॥ ३२८॥
અજ્ઞાન અને તેથી યુક્ત ચિદાભાસ-એ બનું પણ આધાર જે શુદ્ધ ચૈતન્ય છે, તે તુરીય (ાથું) કહેવાય છે. ૩૨૮
पतदेवाविविक्त सदुपाधिभ्यां च तद्गुणैः । महावाक्यस्य वाच्यार्थो विविक्तं लक्ष्य इष्यते॥ ३२९ ॥ .
આ જ શુદ્ધ ચૈતન્ય ઉપાધિ–માયા અને અજ્ઞાનથી તેમ જ તેના ગુણાથી અલગ ન હોય, ત્યારે તે “તત્વમસિ” એ મહાવાક્યને વાગ્યાથે (ઈશ્વર અને જીવ) કહેવાય છે.