________________
સવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ વિના બીજું કંઈ આ જગતમાં જણાતું નથી; અને શુન્ય તે આત્મા હાય જ નહિ; તો પછી એનાથી જુદે આત્મા નામને ક પદાર્થ અનુભવાય છે? જે આત્મા છે, તો કેમ જણાતો નથી? સુષુપ્તિમાં પણ એ આત્મા રહે છે, એમાં પ્રમાણ શું છે? એનું લક્ષણ શું છે? અહંકાર વગેરે સર્વ પદાર્થોને (સુષુપ્તિમાં ) બાધ અથવા લય થઈ જાય છે; છતાં એ આમા પોતે કેમ બાધ (લય) પામતે નથી? હે ગુરુદેવ! મારા આ સંશોનો સમુદાય હૃદયમાં એક જાતની ગાંઠ જેવા જ લક્ષણવાળે છે; તેને આપ યુક્તિરૂપી માટી તરવારની ધારાથી કૃપા કરીને કાપી નાખે. પ૮૧-૫૮૩
શ્રી ગુરુનું સમાધાન अतिसूक्ष्मतरः प्रश्नस्तवायं सदृशो मतः । सूक्ष्मार्थदर्शनं सूक्ष्मंषुद्धिष्वेव प्रदृश्यते ॥ ५८४ ॥
આ તારો પ્રશ્ન અતિશય સૂક્ષ્મ કરતાં પણ સૂક્ષ્મ છે અને તેને હું યોગ્ય માનું છું; કારણ કે સૂથમ પદાર્થોનું દર્શન સૂમ બુદ્ધિવાળાઓમાં જ દેખાય છે. ૫૮૪
शृणु वक्ष्याभि सकलं यद्यपृष्ट त्वयाधुना। रहस्यं परमं सूक्ष्मं ज्ञातव्यं च मुमुक्षुभिः ॥५८५ ॥
તેં જે જે પૂછયું, તે બધું હવે હું કહું છું, તું સાંભળ. આ પરમ સૂક્ષ્મ રહસ્ય છે અને મુમુક્ષુઓએ તે જાણવા જેવું છે. ૫૮૫
જગત અન્યરૂપ થતું જ નથી घुयादि सकलं सुप्तावनुलीनं स्वकारणे।
अध्यक्के वटवदबीजे तिष्ठत्यविकृतात्मना ॥ ५८६ ।। સિવ હવે જો તુ રાવતે कचिदंकुररूपेण कचि दबीजात्मना वटः। कार्यकारणरूपेण यथा तिष्ठत्यदस्तथा ॥ ५८७ ॥ अध्याकृतात्मनावस्थां जगतो वदति श्रुतिः। सुषुप्त्यादिषु तद्भेदं तयध्याकृतमित्यसौ ॥ ५८८ ॥
