________________
સર્વવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ ગ્રહ ઉપરતિ” શબ્દનો અર્થ એ છે, કે પૂર્વ અનુભવેલી વિષયાકાર વૃત્તિઓથી અટકવું–પાછા ફરવું. આ અર્થ એ વૃત્તિને લીધે જ મુખ્ય અને ગૌણુ–એવા બે પ્રકાર છે. ૨૦૫
वृत्तेदृश्यपरित्यागो मुख्यार्थ इति कथ्यते। गौणार्थः कर्मसंन्यासः श्रुतेरंगतया मतः ॥२०६॥
માનસિક વૃત્તિ દશ્ય પદાર્થોને ત્યાગ કરી દે, એ “ઉપરતિને મુખ્ય અર્થ છે; અને કર્મોનો ત્યાગ કરી દે, તે ગૌણ અર્થ છે. આ કર્મત્યાગમાં શ્રવણને તેના અંગ તરીકે માન્યું છે. (અર્થાત બધાં કર્મો ત્યજવા લાયક છે, પરંતુ શ્રવણરૂપ કર્મ કદી તજવા ગ્ય નથી. ૨૦૬ पुंसः प्रधानसिद्ध्यर्थमंगस्याश्रयणं ध्रुवम् । कर्तव्यमंगहीनं चेत्प्रधानं नैव सिध्यति ॥२०७॥
હરકોઈ પુરુષે, મુખ્ય વસ્તુ સિદ્ધ કરવા માટે તેના અંગને આશ્રય તે કરવો જ જોઈએ; અંગ વિના મુખ્ય સાધ્ય સિદ્ધ થતું જ નથી. ૨૦૭
संन्यसेत्सुविरक्तः ‘सन्निधामुत्रार्थतः सुखात् । अविरक्तस्य संन्यासो निष्फलोऽयाज्ययागवत् ॥२०८॥
સારી રીતે વૈરાગ્ય પામેલાં પુરુષે, આ લોક ને પરલોકના વિષયનું સુખ ત્યજી દેવું. (આનું નામ જ સાચે સંન્યાસ છે.) પરંતુ જેને વૈરાગ્ય થ ન હોય અને(ઉપલક) સંન્યાસ લીધે હેય તે તે (કેવળ) નિષ્ફળ છે-જેમ યજ્ઞના અધિકારી પાસે યજ્ઞ કરાવ્યું હોય તે તે નિષ્ફળ જ છે. ૨૦૮
संन्यख्य तु यतिः कुर्यान पूर्वविषयस्मृतिम् । तो तां तत्समरणे तस्य जुगुप्सा जायते यतः॥२०९॥
સંન્યાસ લીધા પછી સંન્યાસીએ પૂર્વના તે તે (અનુભવેલ) વિષયાનું સ્મરણ (પણ) કરવું ન જોઈએ; કેમ કે એનું જે મરણ