________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત–સાસ ગ્રહ
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે પણ ( ભગવદ્ગીતામાં ) ‘ નાદું વેટર્ન સપના હું વેદો કે તપ વગેરેથી પ્રાપ્ત થતા નથી' એમ કહીને આત્માના અપરાક્ષ અનુભવમાં વેદ આદિને સાધન તરીકે ગણવાની ના પાડે છે. ( અર્થાત્ આત્માના પ્રત્યક્ષ અનુભવ કરવાને જ્ઞાન જ સાધન છે, વેઢાક્ત કર્મ વગેરે સાધન નથી.) ૨૦૦ प्रवृत्तिका निवृत्तिश्च द्वे एते श्रुतिगोचरे ।
प्रवृत्त्या बध्यते जंतुर्निवृत्त्या तु विमुच्यते ॥ २०१ ॥ વેદમાં એ માર્ગ છે: (૧) પ્રવૃત્તિ અને(૨)નિવૃત્તિ. તેમાં પ્રવૃત્તિથી મનુષ્ય અધાય છે અને નિવૃત્તિથી મુક્તિ પામે છે. ૨૦૧ यत्र स्वबंधोऽभिमतो मूढस्यापि कचित्ततः । નિવૃત્તિ ર્મસંન્યાસઃ પોો મોક્ષજાિિમઃ ॥ ૨૦૨ ॥
મૂઢ હોય તેને પણ પાતે ક્યાંય બંધાય, એ ગમતું નથી; માટે માક્ષની ઈચ્છા રાખનારે કમના ત્યાગ કરવારૂપ નિવૃત્તિ જ સ્વીકારવી જોઈએ. ૨૦૨
न शामकर्मणोर्यस्मात्सहयोगस्तु युज्यते ।
तस्मात्त्याज्यं प्रयत्नेन कर्म ज्ञानेच्छुना ध्रुवम् ॥ २०३ ॥
જ્ઞાન અને ક્રમના સહયાગ ઘટતા જ નથી, માટે જ્ઞાનની ઈચ્છા રાખનારે પ્રયત્નપૂર્વક કમના અવશ્ય ત્યાગ કરવા. ૨૦૩
इष्टसाधनताबुद्धया गृहीतस्थापि वस्तुनः ।
विज्ञाय फल्गुतां पश्चात्कः पुनस्तत्प्रतीक्षते ॥ २०४ ॥
ઢાઈ વસ્તુને પેાતાનું ઇચ્છિત સાધવા સાધન તરીકે સ્વીકારી પરંતુ પાછળથી એ વસ્તુ સાર વિનાની જણાય, તા એની ં કરે ? ( એટલે જ્ઞાન માટે ક્રમ ઉપયેાગી નથી, એમ `ડવું જોઈએ.)૨૦૪
*
परमणं पूर्वदृष्टवृत्तिभ्यः ।
प्रेति च वृत्त्या द्विरूपतां धत्ते ॥ २०५ ॥
