________________
३४
સવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ ब्रह्मादिस्थावरान्तेषु वैराग्यं विषयेप्वनु ।. . यथैव काकविष्ठायो वैराग्यं तद्धि निर्मलम् ॥ ११३॥ ..
જેમ કાગડાની વિઝા તરફ (માણસને)અણગમો હોય છે, તે જ પ્રમાણે બ્રહ્માથી માંડી સ્થાવર સુધીના વિષયે તરફ અણગમો થ, એ જ નિર્મળ વૈરાગ્ય (અતિશય તૃષ્ણારહિતપણું) છે. ૧૧૩
बाह्यमाभ्यंतरं चेति द्विविधं शौचमुच्यते ।। मृजलाभ्यां कृतं शौचं बाह्य शारीरकं स्मृतम् ॥ ११४॥ मशानदूरीकरणं मानसं शौचमातरम् । अंतःशौचे स्थिते सम्यग्बाह्यं नावश्यकं नृणाम् ॥ ११५॥
શૌચ બે પ્રકારનું કહેવાય છે–બહારનું ને અંદરનું. તેમાં માટી અને જળથી ઉપરની શુદ્ધિ કરવી તે બહારનું “શારીરિક શૌચ” કહેવાય છે, અને અજ્ઞાન દૂર કરવું તે અંદરનું “માનસશૌચ” છે. આ અંદરનું શૌચ જે બરાબર હોય, તે મનુષ્યને બહારના શૌચની જરૂર નથી. ૧૧૪,૧૧૫
ध्यानपूजादिकं लोके द्रष्टयैव करोति यः। पारमार्थिकधीहीनः स दंभाचार उच्यते ॥ ११६ ॥ पुंसस्तथानाचरणमदंभित्वं विदुर्बुधाः यत्स्वेन रष्टं सम्यक्च श्रुतं तस्यैव भाषणम् ॥ ११७ ॥ सत्यमित्युच्यते ब्रह्म सत्यमित्यभिभाषणम् । देहादिषु स्वकीयत्वदृढबुद्धिविसर्जनम् ॥ ११८॥ निर्ममत्वं स्मृतं येन कैवल्यं लभते बुधः । गुरुवेदान्तवचनैनिश्चितार्थे दृढस्थितिः ॥ ११९ ॥ तदेकवृत्या तत्स्थैर्य नैश्चल्यं न तु वर्मणः । विद्यैश्वर्यतपोरूपकुलवर्णाश्रमादिभिः ॥ १२०॥ संजाताहंकृतित्यागस्त्वभिमानविसर्जनम् । त्रिभिध करणैः सम्यगधित्वा वैषयिकी कियाम् ॥ १२१॥
