________________
સર્વ વેદાંત–સિદ્ધાંત-સારણ ગ્રહ
मनस्थपि च बुद्धौ च वित्ताहंकारयोः क्रमात् । अंतर्भावist बोद्धव्यो लिंगलक्षणसिद्धये ॥ ३४६ ॥ (ઉપર સત્તરના સમુદાયરૂપ) લિ‘ગશરીરનું લક્ષણ કહ્યું છે, તેને સમજવા માટે અહી મન અને બુદ્ધિમાં અનુક્રમે ચિત્તના તથા અહંકારના સમાવેશ સમજવા. ૩૪૬
૧
चितनं च मनोधर्मः संकल्पादिर्यथा तथा । अंतर्भाव मनस्यैव सम्यचित्तस्य सिध्यति ॥ ३४७ ॥
વિચારવું એ મનના ધમ છે; તે જ પ્રમાણે સકલ્પ વિકલ્પ કરવા—એ પણ મનના જ ધમ છે, માટે ચિત્તના મનમાં જ સમાવેશ સારી રીતે થઈ શકે છે. ૩૪૭
देहादावहमित्येव भावो दृढतरो घियः । दृश्यतेऽहं कृतेस्तस्मादंतर्भावोऽत्र युज्यते ३४८ ॥
બુદ્ધિના જ દેહ આદિ ઉપર દેઢ અહુ ભાવ દેખાય છે, તેથી બુદ્ધિમાં અહંકારના સમાવેશ કરવા એ ચેાગ્ય જ છે. ૩૪૮ तस्मादेव तु बुद्धेः कर्तृत्वं तदितरस्य करणत्वम् । सिध्यत्यात्मन उभयाद्विद्यात्संसारकारणं मोहात् ॥ ३४९ ॥
આ કારણે જ બુદ્ધિ કર્તા છે અને બીજા કરણ છે, એમ સિદ્ધ થાય છે; વળી આ બંને જ આત્માને માહનુ' કારણ થઈ સ'સારનુ' કારણે થાય છે એમ સમજવું. ૩૪૯ વિજ્ઞાનમય કાશ
विज्ञानमयकोशः स्यादबुद्धिर्ज्ञानेन्द्रियैः सह । विज्ञानप्रचुरत्वेनाप्याच्छादकतयात्मनः ॥ ३५० ॥ विज्ञानमय कोशोऽयमिति विद्वद्भिरुच्यते ।
એ બુદ્ધિ, જ્ઞાને ક્રિયાની સાથે મળી વિજ્ઞાનમય કોશ અને છે. એમાં વિજ્ઞાન પુષ્કળ છે તેથી તેને વિદ્વાના ‘વિજ્ઞાનમય’ કહે છે; અને આત્માને તે ઢાંકી દે છે તેથી તેને · કાશ ’ કહે છે.
૩૫૦
