________________
૨૦૦
વેદાંત સિદ્ધાંત સાફ્સ ગ્રહ
એમ નિર્વિકાર અને બ્રહ્માકાર વૃત્તિ થયા પછી એ વૃત્તિને પણ ભૂલી જવી, એ જ ઉત્તમ સમાધિ’ છે અને એને જ ધ્યાન’કહે છે. આ સમાધિ કરવામાં આવે છે, ત્યારે વિશ્નો પણ ખળથી જરૂર આવે જ છે-જેવાં કે ખરાખર એકાગ્રતા ન થાય, આળસ થાય, ભાગાની લાલસા થાય, ભય થાય; અજ્ઞાન અંધકાર કે તમેાગુણુ ફેલાય; વ્યગ્રતા અથવા વ્યાકુળતા થાય; મન આડુ અવળુ જતું રહે; તેજના ઝબકારા જણાય અને શૂન્ય જેવી સ્થિતિ પણ થાય. આવાં ઘણી જાતનાં વિશ્નો આવે, પણ બ્રહ્મને જાણુનારા મનુષ્યાએ તેઓને તજી દેવાં; અને એ વિજ્ઞોના સંપૂર્ણ ત્યાગ કરી પ્રમાદ રહિત થવું અને મનને વશ કરવું. એમ સમાધિનિષ્ઠ થઈ સાક્ષાત્ બ્રહ્મ થવાને તુ યાગ્ય છે. ૯૧૦-૯૨૩ इति गुरुवचनाच्छ्रतिप्रमाणा
स्परमवगम्य स्वतत्त्वमात्मयुक्त्या । प्रशमितकरणः समाहितात्मा વિદ્ધહાહતિામનિષ્ઠિતોપૂર્વે ॥ ૨૨૪ || बहुकालं समाधाय स्वस्वरूपे तु मानसम् । उत्थाय परमानंदाद्गुरुमेत्य पुनर्मुदा ॥ प्रणामपूर्वकं धीमान्स गद्गदमुवाच ह ॥ ९२५ ॥
એ પ્રમાણે ગુરુનાં વચનથી તથા શ્રુતિનાં પ્રમાણથી એ શિષ્યે પરમ આત્મતત્ત્વ જાણ્યું; અને પછી આત્મા સાથે જોડાઈને તેની ઇંદ્રિયા શાંત ખની, મન એકાગ્ર થયું અને કાઈ સ્થળે પર્યંત જેવા સ્થિર સ્થિતિએ આત્મનિષ્ઠ બની તે રહેવા લાગ્યા. ત્યાં ઘણુા કાળ સુધી તેણે આત્મસ્વરૂપમાં મનને એકાગ્ર કરી, સમાધિ કરી; અને પછી સમાધિદશામાંથી ઊઠી પરમ આનંદપૂર્ણાંક ફરી ગુરુ પાસે આવીને તે બુદ્ધિમાન્ શિષ્ય હર્ષથી ગળગળા થઈ પ્રણામપૂર્વક કહેવા લાગ્યા :—૯૨૪,૯૨૫
