________________
સર્વવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ વસ્તુ પણ (બીજી કઈ સમજવાની નથી, પરંતુ) નિત્ય, સત્ય, અવિકારી, અવિનાશી અને વ્યાપક પરબ્રહ્મ જ સમજવી; અને વેદરૂપ પ્રમાણ હયાત જ છે, તેથી કોઈની પણ જરૂર વિના તેનું જ્ઞાન થઈ શકે છે. ૧૯૩
रूपज्ञानं यथा सम्यग्दृष्टौ सत्यां भवेत्तथा । · श्रुतिप्रमाणे सत्येव शानं भवति वास्तवम् ।। १९४॥
જેમ આંખ સારી હોય તે જ રૂપનું જ્ઞાન થઈ શકે છે, તેમ વેદરૂપ (ઉત્તમ) પ્રમાણ હોય તે જ (બ્રહ્મરૂપ) વસ્તુનું જ્ઞાન થઈ શકે છે. ૧૯૪
न कर्म यत्किाचदपेक्षते हि रूपोपलंग्यौ पुरुषस्य चक्षुः। शानं तथैव श्रवणादिजन्य वस्तुप्रकाशे निरपेक्षमेव ॥१९५ ॥
જેમ મનુષ્યની આંખને રૂપ જાણવામાં (ખાસ કંઈ કર્મ કે ક્રિયાની જરૂર રહેતી નથી, તેમ શ્રવણાદિથી ઉત્પન્ન થયેલા જ્ઞાનને બ્રહ્મરૂપ વરતુના પ્રકાશમાં કોઈ પણ કમની જરૂર છે જ નહિ.
कर्तृतंत्रं भवेत्कर्म कर्मतंत्रं शुभाशुभम्। प्रमाणतंत्र विज्ञानं मायातंत्रमिदं जगत् ॥ १९६॥
કમ કર્તાને અધીન છે, શુભ-અશુભ ફળ કર્મને અધીન છે, ઉત્તમ અનુભવજ્ઞાન (વેદરૂ૫) પ્રમાણને અધીન છે અને આ જગત માયાને અધીન છે. ૧૯૬
विद्यां चाविद्यां चेति सहोक्तिरियमुपकृता सद्भिः। सत्कर्मोपासनयोर्न त्वात्मज्ञानकर्मणोः कापि ।। १९७ ॥
“વિઘાં જાવિયાં ર” (એ ઈશોપનિષદના આધારે) સત્ - પુરુષ વિદ્યા તથા અવિદ્યાને એકીસાથે ઉપાસવાનું કહી પરસ્પર ઉપકારક અથવા સહાયક જણાવે છે; પરંતુ ત્યાં “અવિદ્યા” શબ્દથી સત્કર્મ અને “વિદ્યા” શબ્દથી ઉપાસના સમજવાની છે, પણ “વિવા” એટલે આત્મજ્ઞાન અને “અવિદ્યા” એટલે કર્મ એમ
