________________
પર
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ બ્રહ
श्रत्योदित द्वैतमतिप्रशांत्या सदैकमेवास्ति सदाऽद्वितीयम् । ततो विजातीयकृतोऽत्र मेदो न विद्यते ब्रह्मणि निर्विकल्पे ॥ ६९२ ॥ જગતરૂપ દ્વૈતબુદ્ધિ ભ્રાંતિથી જન્મી છે, પણ જયારે ( જ્ઞાનથી ) તે ભ્રાંતિ સારી રીતે શમી જાય છે, ત્યારે સદા એક જ અને અદ્વિતીય સત(બ્રહ્મ)રૂપ જ વસ્તુ રહે છે. આ જ કારણથી નિવિકલ્પ બ્રહ્મામાં વિજાતીય( જગત )ને લીધે થયેલા ભેદ રહેતા નથી. ૬૯૨ यदास्त्युपाधिस्तदभिन आत्मा तदा सजातीय इवावभाति । स्वप्रार्थतस्तस्य मृषात्मकत्वात्तदंप्रतीतौ स्वयमेष आत्मा ।
क्यतामेति पृथङ् न भाति ततः सजातीयकृतो न भेदः ॥१६९३॥
તે જ પ્રમાણે જો ઉપાધિ હોય, તા જ એ ઉપાધિ સાથે એકરૂપ થયેલા આત્મા ભાસે છે; અને તેથી તે સજાતીય ભેદવાળા હાય એવા જાય છે. પરંતુ સ્વમમાં જોયેલા પદાર્થની પેઠે એ ઉપાધિ મિથ્યા જ છે તેથી તે જ્યારે જણાતી નથી, ત્યારે આ આત્મા પાતે જ બ્રહ્મ સાથે એકતાને પામે છે અને જુદ જણાતા જ નથી; તેથી બ્રહ્મ અને આત્મા’ એવા સજાતીય ભેદ પણ ( બ્રહ્મ વિષે) રહેતા નથી. ૬૯૩
'
घटाभावे घटाकाशो महाकाशो यथा तथा । उपाध्यभावे स्वात्मैष स्वयं ब्रह्मैव केवलम् ॥ ६९४ ॥ पूर्ण एव सदाकाशो घटे सत्यप्यसत्यपि । नित्यपूर्णस्य नभसो विच्छेदः केन सिध्यति ॥ ६९५ ॥ अच्छिन्नश्छिन्नबद्भाति पामराणां घटादिना । ग्रामक्षेत्राद्यवधिभिर्भिन्नेव वसुधा यथा ।। ६९६ ॥ तथैव परमं ब्रह्म महतां च महत्तमम् । परिच्छिन्नमिवाभाति भ्रांत्या कल्पितवस्तुना ॥ ६९७ ॥
જેમ ઘડાના નાશ થતાં તેની અંદરનું આકાશ બહારના મહાઆકાશ સાથે મળી જઈ એકરૂપે થઈ જાય છે, તે જ પ્રમાણે