________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંતસારસ રહે
પૂર
વગેરે
ઉપાધિને નાશ થતાં મ આત્મા પોતે જ કેવળ બ્રા ખની રહે છે. પડે હોય છે કે નથી હોતો, ત્યારે પણ કા તા સા પૂર્ણ છે; નિત્યપૂર્ણ આકાશને કઈ વસ્તુથી વિચ્છેદ ( વિનાશ કે વિભાગ ) થઈ શકે તેમ છે ? ( નથી જ ધતા. છતાં ઘડે પદાર્થમાં રહેલું આકાશ, ખરી રીતે છે કે વિભાગને પામેલુ ડાતું જ નથી તેપણું જાણે તે વિભાગ પામ્યું હોય એમ પામર અજ્ઞાનીઓને જણાય છે! વળી જેમ જમીન બધી એક જ છે છતાં ગાન, ખેતર વગેરે અધિચ્ચેાથી તે વિભાગ પામી હાય અથવા જુદી જુદી થઈ હાય તેમ લાગે છે. તે જ પ્રમાણે માટી વસ્તુઓ કરતાં પણ અતિશય માંટા પરબ્રહ્મ ભ્રાંતિથી કલ્પી કાઢેલી વસ્તુએને લીધે જાણે પરિચ્છેદ વિભાગ અથવા જુદાં ખુદાં સ્વરૂપ)ને પામ્યા હાય તેવા જણાય છે ( ખરી રીતે પૃ પરબ્રહ્મ તે એક જ છે ). ૬૯૪-૨૯૭
तस्माद्रह्मात्मनोर्भेदः कल्पितो न तु वास्तवः । ગત પત્ર પુરુ; ધ્રુવä પ્રતિપાળ્યો !! ૬૨૮ ! मोस्तवममीत्ययत्वोपपत्तये ।
प्रत्यक्षादिविरोधेन वाच्ययोर्नोपयुज्यते । aavaratri atययोरेव सिध्यति ॥ ६९९ ॥
માટે બ્રહ્મ અને આત્માના ભેદ કલ્પિત જ છે, વાસ્તવિક નથી. આવા અભિપ્રાયથી જ શ્રુતિ ‘તત્ત્વમસિ' ઇત્યાદિ વાક્યાથી વારવાર ગ્રુહ્મ તથા આત્માની એકતા પ્રતિપાદન કરે છે. આ બ્રહ્મ તથા આત્માની એકતાને સિદ્ધ કરવા માટે
'
તમ સ ’ એ વાક્યનાં ‘ તત્ ’ અને ‘લમ્ ’ મે ૫દેશના વાચ્યા ઉપયોગી નથી; કેમ કે તેમાં પ્રત્યક્ષ આદિ પ્રમાણના વિરોધ આવે છે. પરંતુ એ અન્ને પદોના લક્ષ્યાર્થ જ ઉપયેગી છે અને એમ લક્ષ્યાર્થ રૂપે જ જીવ તથા બ્રહ્મની એકતા સિદ્ધ થાય છે. ૬૯૮,૬૯૯