________________
૨૪
સર્વાંત-સિદ્ધાંત–સારસ મહ
સંકલ્પ નહિ થવા દેવામાં કારણ છે; અને આ એથી જ કામને અવકાશ રહેતા નથી. ૬૭
रत्ने यदि शिलाबुद्धिर्जायते वा भयं ततः । समीचीनत्वधीत नोपादेयत्वधीरपि ॥ ६८ ॥
રત્ન ઉપર જો પથ્થરની બુદ્ધિ થાય અને તેનાથી જ ભય થાય છે એમ જો સમજાઈ જાય તા આ રત્ન સારું છે ’ એવી બુદ્ધિ અને તેને ગ્રહણુ કરવાની બુદ્ધિ કદી થાય જ નહિ. ૬૮ यथार्थदर्शनं वस्तुम्यनर्थस्यापि चिंतनम् ।
संकल्पस्यापि कामस्य तद्वधोपाय इष्यते ॥ ६९ ॥
દરેક વસ્તુમાં તેના ખરા સ્વરૂપને જોવું અને તેથી થતા અન ના વિચાર કરવા, એ જ સ`કલ્પના તથા કામના નાશ કરવાના ઉપાય છે. ૬૯
धनं भयनिबंधनं सतत दुःखसंवर्धनं । प्रचंडतरकर्दनं स्फुटितबंधुसंवर्धनम् । विशिष्टगुणबाधनं कृपणधीसमाराधनं ।
न मुक्तिगतिसाधनं भवति नापि हृच्छोधनम् । ७० ॥ એ જ પ્રમાણે ધન ભયનું કારણ છે, નિરંતર દુઃખને વધારનારું છે, મહાપ્રચ’ડ વિનાશને કરનાર છે, ફૂટેલાં કુટુબીઓને વધારનાર છે, ઉત્તમ ગુણાને અટકાવનાર છે અને કૃપણુ બુદ્ધિને સારી રીતે ઉપજાવનારું છે; માટે તે માક્ષ મેળવવાનુ` સાધન નથી અને હૃદયને શુદ્ધ કરનાર પશુ નથી. ૭૦
राशो भयं चोरभयं प्रमादाद्भयं तथा शातिभयं च वस्तुतः | धनं भयग्रस्तमनर्थमूलं यतः सतां नैव सुखाय कल्पते ॥ ७१ ॥
(ધનવાનને ) રાજાથી ભય, ચારથી ભય, ગફલતથી ભય અને સગાંસ`અ`ધીએથી પણ ભય રહે છે. આમ ખરું જોતાં ધન કેવળ ભયથી જ ઘેરાયેલું હાઈ અનર્થાનુ મૂળ છે અને તેથી જ સજ્જનાને સુખ આપવા સમર્થ નથી. ૭૧
