Book Title: Gadyabaddham Charitra Chatushtayam
Author(s): Rajendrasuri, 
Publisher: Rajendrasuri Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600186/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internationa zrImadrAjendrasUri-jainagranthamAlAyAH puSpam - 32 gadyabaddha - zrIcaritracatuSTayam / ratresorviduSItarayoH zrImatyoH zrImAnazrI manoharazriyorantevAsinyoranavaratatapasyAniratayoHzrIbhAvazrIvinayazriyoH sadupadezena- marudharadezIya siyANAnagaravAstavya - khAMDapiyA zA0 sUratiMga jIvarAja UmAjI, tadbhaginI ' akubAI ' ityAkhyA caitadgranthacatuSTayaM svadravyavyayena bhAvanagarastha ' AnandaprInTiMga mudraNAlaye ' saMmudrApya prakAzitavantaH / zrI vIra saM0 2454, vikrama saM0 1984, zrIrAjendrasUri saM0 22, san 1928 istrI. For Personal & Private Use Only www.jainvelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadrAjendrasUri-jainagranthamAlAyAH prakAzita-puSpANi 1 zrI karmabodha-prabhAkara ( gujarAtI) 2 rAidevasiya-pratikramaNa ( choTe akSara) 3 janmamaraNasUtaka-nirNaya (gujarAtI) 4 strIzikSaNa-hindI / 5 zrI paMcapratikramaNa ( phuTanoTa sahita ) 6 rAjendrasUriguNASTaka-saMgraha (hindI) 7 rAidevasiyapaDikkaNa ( baDe akSara ) 8 pItapaTAgraha-mImAMsA (hindI) 9 saMkSipta-jIvanacaritra ( zrImaddhanacandrasUrinI mahArAja kA nIvanaparicaya hindI) 10 aSTaprakArI pUnA (zrI rAjendrasUrIzvarajI kI) 11 jIvabheda nirUpaNa-hindI / 12 saptavyasana-parihAra (hindI) |13 savidhi-sAdhupaMcapratikramaNasUtrANi / 14 zrI jaina rahasyam (gadya saMskRta carcAtmakam ) 15 jinaguNamaMjUSA (cauthA bhAga tRtIyAvRtti ) 16 jinendra guNagAna laharI / t ion 17 umeda anubhava ( dusarA, tIsarA saMskaraNa ) .18 jainarSipaTanirNaya hindI / 19 ekasau ATha bolakA thokaDA (hindI) 20 zrI jainasubodha, prathama bhAga / 21 adhyayana catuSTaya ( dazakAlika sUtra ke 4 adhyayana, hindI zabdArtha bhAvArtha sahita) 22 ratnAkara-paccIsI sArtha hindI / 23 zrI mohanajIvanAdarza hindii| 24 navapada-pUjA (zrI rAjendrasUrIzvara-kRta ) 25 zrI gurudeva-bhajanamAlA | 26 zrI devavaMdanamAlA ( tIsarI AvRtti) 27 zrI guMDalI-bilAsa ( dusarA bhAga) .28 guNAnurAga-kulakam ( dvitIyAvRtti ) 29 yatIndrasevAphalasudhApAna / 30 zrI gurudeva-guNa-taraGgiNI / 31 zrI yatIndravihArAdarza / (aitihAsika) |32 gayabaddhaM-zrI caritracatuSTayam / Jain Educa For Personal & Private Use Only hinelibrary.org Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo samaNassa bhagaSatro mhaaviirss| sanmArgadezaka jainAcArya-zrImadvijayarAjendrasUrIzvarasaGkalitam gadyabaI-holikA''khyAnam / iha sakalapadArthA jaGgamasthAvarAdyA, anizamahaha !! yasya jJAnadRSTau sphuranti / tamakhilakaruNAbdhiM vardhamAnaM praNamya, praNigadati sugauholikA''khyAnametat // 1 // aho bhavyalokAH ! caturthArakasya sArdhASTamAsAdhikavarSatraye'vaziSTe jJAtaputro'nantajJAnI | zrImahAvIrasvAmI sadA'nantasukhamayaM zAzvataM mokSapadamadhyagacchat / tatazcatuSpaSTivarSAnantaraM kevalajJAnAdInyanekAni bhavyavastUni neshuH| parantu caturdazapUrvadhAriNo dazapUrvadhAriNazcetastato viceruH / evaM katipayasamaye vyatIte sati kadAcit zrIsuvratAcAryo'nekaziSyaparivAraparivRtaH prAcyeSu / dezeSu vijahAra / tatra holikotsavasya prabhUtapravRttimavalokya kazcanAntevAsI vAcaMyamo mahAnubhAva mAcArya vinayapurassaramitthaM papraccha-he bhagavan ! adyAhaM bhavadAjJAnusAreNa yathocitakuleSu gocarI Jan Educa // 5 t ion // jainelibrary.org Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghabaddhaM- 10 grahItumagamam / tatrAneke strIpuruSasaGghA unmattA ivAzlIla sAdhugArhataM vacanaM jalpanto nitAntAnu- khyaanm| likA citakrIDAkautukAni ca kurvanto niriikssitaaH| ete mandA akANDa eva kimiti pralapanti ? iti paryanuyuktaH kazcit pumaanaaccksse| agAriNAM holikotsavasya ghasro'yam , ato'mandAnandasandohanimagnA manujA mahotsavasukhodgAramudrinti / evaM nizamya mnsycintym-keymnaarydeshriitiH| bhavatu tAvat bhagavantaM guruM gatvA nivedayiSyAmi ! ato he pUjyapAda ! iyaM holikotsavapravRttiH pAramparikI vartate AdhunikI veti me spaSTamabhidhIyatAm / ___ evaM zrutvA''cAryaH provAca-he vineya ! neyaM pAramparikI kintvAdhunikI veditavyA khalu yataH AgamasAgarAvagAhanazIlaibahuzrutairbhagavadbhirAcAryaiH-" bahuvidhakkezajAle paJcamakAle durgatipradAni bahuni mithyAparvANi prAdurbhaviSyanti, yatra ( mithyAdharme ) saMsAravartino'neke jIvA kAlavazAd ajJAnAndhakArayogAdvA saMnipatya tadAsaktA bhaviSyanti " iti granthaiH samupadiSTam / atra paJca kAraNAni santi / tAni yathA-paJcama ArakaH 1, huNDAvasarpiNI kAlaH2, bhasmagrahaH3, kRSNapakSI jIvaH 4, dakSiNArdhaM bharatakhaNDam 5, iti paJcakAraNayogAt prAyo'nekazaH prANino'dharmaparAyaNA IO // 1 // For Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmavirAdhakA devagurupratyanIkA viSayAdilubdhAzca bhaviSyanti / asmAdeva kAraNAd ete jJAnavihinA janA mithyAbhUte'pyasmin parvaNi nimagnAH santi / tathA cAyaM holikotsavo loke kathaM prAvartiSTa ityetat sAvadhAnamanasA zrotavyam / yadA paJcamArakasya paJca zatAni varSANi vyatItAni, tadA pUrvadezAntargataM suzobhanaM jetapuraM nAmai nagaramabhUt , tatra jayavarmA rAjA rAjyaM cakAra / tasya patnI madanasenA pradhAnaM ca maticandro babhUva / tasminneva nagare dhanADhyaziromaNimanoramAkhyaH kazcana zreSThI prativasati sma / viSayasukhamanubhavatastasya catvAraH putrAH samajaniSata / yadyapi dampatI teSu putreSu niratizayaM prema cakratustathApi tairaparituSya- 2 mANA zreSThinI rUpavatImekAM sutAmiyeSa / yuktaM caitat-yad yoSitaH strIsvabhAvAt prAyaH strIjananameva | kAmayante / evaM katipayasamayAnantaraM zreSThinI manoramAM rUpasampattisampannAmekAM kanyAM suSuve, tadA | pitarau kuTumbavargazcApi nitarAM nananduH / jAtakarmAnantaraM janako'tikuzalAn daivajJAn samAhRya kanyAbhAgyAdikaM ca pRSTvA'bhUtapUrvaM kanyAnAma ca papraccha / tadA sarve kAAntikA mitho vicArya holikA ityabhUtapUrvaM nAma nirNIya shresstthinmupdidishuH| tacchRtvA tatratyAH sarve janAH prasadya sAdhu JanEducati Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghabaddhaM- khyaanm| 2 // sAdhvityanvamodanta / zreSThI ca tasyAstadevAbhidhAnaM vidhAya jyotirvidbhayo dakSiNAM datvA satkRtya | ca tAn visasarja / atheyaM holikA pitRvezmani sukhasamAdhipUrvakaM dvitIyodgatacandrakaleva pratidinaM | vavRdhe / yadA dvAdazavarSA saMjAtA, tadA vidyA'bhyasanAya tAM pitA pAThazAlAyAM gurusavidhe prAhiNot / tatra pUrvopArjitabhAgyodayAdeva strINAM catuSpaSTikalAsu stokakAlena nipuNA'bhUt / atha mAtA| pitarau rUpayauvanasampannAM nAnAkalAlaGkRtAM suzIlAmimAM kanyAM kasmai prayaccheveti cintAsantApa| santaptAvabhUtAm / yadi cAsyA anurUpo varo lapsyate tadaiveyaM sukhamavApsyati nAnyathA, ityevaM vicArya pratinagaraM tAdRzaM varamanveSTuM kRtino janAn preSayat / daivayogAt tasminneva pattane devadattA| bhidhAnasya zreSThizreSThasyAsAdhAraNadhAmA jasadevanAmA suto'dhigataH taM lAvaNyazAlinaM dvAsaptatinA kalAmAlinaM paramamanohAriNaM viditvA holikAvivAhaM tena sahAkarot / yogyavaralAbhAnmahotsavasaall mpannaH zrIparipUrNabhavanaH zreSThI tasmai varAya pracurataraM pArivahamadAt / atha jasadevo nijasaubhAgyavazAt tatra paramasundarI holikA prazastatarANi nAnAvidhAni vastUni yatheSTadhanAni ca samavApya mahodAraM nijAgAraM samAgatya kAmakalAkuzalayA tayA holikayA saha devagaNAM kriyAM nivartya // 2 // Intematon For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S krIDitumArebhe / atha ziSyaH savinayo gurumanvayuGka-bhagavan ! devagaNA kriyA kIdRzI bhavati, tasyAH svarUpaM vistareNAhaM shrotumicchaami| gururuvAca, he zipya ! vyavahArapakSe devasthAnamantyamaGgalaM pAThamahotsavastvAdyamaGgalaM bhavati / tatrAntyamaGgalaM dvividham-jainadharmasambandhi, mithyAtvisambandhi 4 ceti / tatra jainadharmasambandhi yathA-jainadharmAvalambinaH putrI yadi zvazurAlayaM vrajet tadA zrIjina mandiramupetya sotsavaM devavandanaM yathAsaMbhavaM guruvandanaM ca vidadhyAt, samyaktvAdi vrataM niyamaM cAbhyupagacchet / saiva yadi mithyAtvinaH syAt tadA jaina zvazurAlaye kadAgraheNa vivadate'nyAnapi / | bhavyajanAn mithyAtvaM zikSayati, ataH pUrvameva tasyA dharmasamyaktvazraddhAmutpAdya tadanu kRtyAntaraM tayA kArayediti / mithyAtvisambandhi yathA-yadi jainadharmAvalambinastanayA vivAhavidhinA mithyAvizvazurAlayaM gacchati tadA tatra mithyAtvino devAnAmasaMyatInAM guruNAM ca vandanA sevAM bhaktiM ca karoti seyaM ' devagaNA kriyA' ityucyate / // atha sA holikA patiniketane sukhasamAdhipUrvakaM ciramuSitvA pitRvezma samAsadat / tatrApi | jananIjanakapramukhAnAM janAnAM pramodAtizayaM vidadhatI katipayadinAni sthitvA punaH svadhavabhavana in Education MIhelibrary.org Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghibarddhalikA // 3 // mayAsIt / evaM holikAyA ubhayakule'sakRd gamanamAgamanaM cAbhUt / atho pUrvabhavasaMpAditaprabhUtadu- khyaanm| kRtodayena tasyAH patiH zUlagadavedanAparivAdhitacetA viceSTamAno vaidyakavidyAkovidaiH sucikitsyamAno'pi nollAghatAmalabhata, kintu tathaiva bahulAmIlasaMmIlitalocano'nalpakAlaM klezamanubhavan 1 paJcatvamavApa tato'sya pitarau zvazurau kuTumbagaNazceti sarve lokA mahAzokasAgare nimamajjuH / / puTabhedane'pi mahAn hAhAkAraH saJjAtaH / tadAnIM vRddhAnAmeva mRtyunaM ca yUnAmatastamadbhutaM mRtyu | dRSvA sarve vismitA abhavan / evaM bandhujano'nalpadiSTaM vilapya tasyAgnisaMskArAdikAni kRtyAni | vidadhe / dvAdaza dinAni dvAre nIraM nicikSepa, dIpAn jvalayAJcakAra / trayodaze ghasre svajAti bhojanamacIkarat / evameva yathAkramamaikamAsikaM pANmAsikaM sAmvatsarikaM ca zrAddhaM tarpaNaM nivApA. ntaraM cetyAdi bahuvidhaM karmabandhanahetubhUtaM mithyAtvinAM yat kRtyaM tatsarvaM vydhaat| tato mAtarapitarau vilapantI holikAM svodavasitaM ninyatuH / tatra holikA SoDazavarSA nivRttaa| prasUjanayitArau tadIyamadRSTasaMsRSTaM bAlavaidhavyakaSTaM nivartayituM tasyAH satkArAtizayaM vidadhAte / holikA'pi tatrAdabhrazarmAdhigamya prAktanaM dukhaM visasmAra pratyuta pramodabharaM babhAra / athaikasminnahani sA svaharmya IN // 3 // in Educ a tion For Personal & Private Use Only ENjainelibrary.org Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAruhya gavAkSadvAreNa vipaNizobhA vIkSamANA vaGgadezabhUpAlasya tribhuvanapAlasya putraM dhRtAlaGkArajAlaM pariveSTitAnucaravargasaMjAtazobhAmAlaM kAmapAlaM vipaNau viharamANamavalokya kAmazaravarSabhinnamAnasA Mal vyAkulIbabhUva / so'pi gavAkSasyAdhastAt gacchan holikAM ratikalpAmavalokya mumoha, na ca tato dRSTimapanetumazakat / uktaM canAryo dIpanibhA loke, puruSAH zalabhA iva / ataH strISu jagat saktaM, nireti viralo jnH||1|| strISu smarataDAgeSu, nimagnAH sarvamAnavAH / hA loke ko'pi naivAsti, teSAmuddharaNe prabhuH // 2 // kAmapAlastu lokApavAdabhIto holikAvalokanAt kathamapi dRSTiM parAvartya tatkSaNaM gRhaM jgaam| holikA tu priyadarzanamalabhamAnA kAmajvaraNa paribAdhitA'bhavat / tasyA azanaM pAnaM zayanaM kAryAntaraM ca kimapi na ruruce / sadodvignamAnasA prijnaalaapvirsaa'vtsthe| tadA kasmAttasyAstAdRzIM bhayAvahAM dazAM nirvarNya pitRpramukhaH sakalo bandhuvargo vivythe| savaidyAnAhUya tsyaashcikitsaamkaaryt| mantrayantrAnuSThAna-dorakabandhana-dRSTidoSApanayanagrahapUjanAni ca vyadhApayat / api ca devasiddhAn CL bhopA' ityAkhyAn janAnAkArya tadIyAmavasthAmaprAkSIt / te tu devAlaye nartanagAnavAdanAni Ahelibrary.org Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyaanm| prabaddhaMlekA'' 4 // vidhAyeSTadevamAvAhya tadIyaduHkhApanayanopAyamupAdizan / tadyathA-puSpa (devapratimUrti ) dhAraNaM kaNThe, veSaparidhAnaM varundabhojanamiti / pitA devasiddhopadiSTamapi sarvamupAyaM cakAra tathApi sA na zarma lebhe| etasminnantare zreSThI lokamukhAdimAM vArtAmazRNot-"asminneva nagare vedIyAbhaTTAbhidhasya bhANDasya DhU~DhAnAmnI putrI babhUva / yadA sA yuvatI samajAni tadA bharaDopAkhyenaitannagaravAstavyenA'calabhUtinA brAhmaNena sAkaM tasyA upayAmaH samupadyata / alpAyuSkatvAt sa vADavo'lpI yasaivAnehasA pazcatAmayAsIt / atha sA DhU~DhA'zanapAnaparicchadazUnyaM svabhavanamapAsya tAtadhAmAdhyavAtsIt / karmagatInAM vaicitryAt tatrApi mAtApitRpramukhAH kRtsnA api bandhulokAH kramazaH kAlakavalIbabhUvuH / dAridryAbhibhUtA bubhukSAkhinnamAnasA'nAthA sA pitRNAmaurdhvadehikaM svajAtibhojanAdikamapi kRtyaM kartuM na shshaak| athodarapUraNAya tApasIveSaM vidhAya pratisanaM padmalocanA bhikSAM yAcamAnA'dhipattanaM paribabhrAma / tAdRzIM tAmavalokya lokAH parAGmukhIbhUya prAyo na dadRzu pyUcuH / lAbhAntarAyakarmavazAt prAyeNa tayA bhikSApi na samyagalambhi / uktaJca"kRtakarma kSayo nAsti, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham" // 1 // // 4 // Lain Edu For Personal & Private Use Only 1 w .jainelibrary.org Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha sA bhikSAdAnavimukhAnAM parihAsaparANAM janAnAmupari dveSaM kurvANA samantataH paryaTantI kvacit kAMcit tApasI dadarza / tAM suciramupAsya mAraNamohanavazIkaraNoccATanAkarSaNastambhanagarbha dhAraNapAtanAdInAmanuSThAnAnAM cUrNayogaguTikAmaMtrayantrauSadhaprayogamadhItya ca tato lokeSu prasiddhiM / pratiSThAM ca lebhe / sadA tilakadhAraNaM devIpUjanaM kASAyavasanaparidhAnaM lokavaJcanaM caarebhe| adhunA'pi sA svayogabalena prayatnAntareNApi lokAnAM vyAdhInapasArayantI sukhaM cotpAdantI janamA- Tal nitA'sminneva pattane nivasati / saiva holikAyAH prabhUtasantApamavagantuM nivartayituM ca prbhvti| iti nizamya zreSThI tatkSaNaM tAM yoginImAhRya yathAvidhi saMpUjya sabhAryazcaraNayornipatyAJjaliM badhdhvA prArthayAJcakra--" he mAtaH ! dInajaneSvasmAsu kRpAdRSTiM vidhehi, zaraNAgatAyA asyA matsutAyAH | santApamapAkRtya pritossmutpaady| yadi ca bhabAdazI mahAnubhAvA dInajanadAkhavimocanaM na kariSyati tarhi ko'nyastrAtA bhvitumrhti| ato yathA'syA rakSA satvaraM bhavet tathA vidhIyatAm / mahAnubhAvA | yoginyevenAM putrIM mahyamadAdityevAdyArabhyAhaM vediSyAmi / ' ityabhidhAya DhUMDhAyoginI putrIsakAzaFi manaiSIt / tatra sA tasyA nADI dRSTvA zarIrAvayavAn spRSTrA hRdgataM kaSTaM pRSTvA'pi kamapi vizeSavyAdhiM in Educa Mainelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dyibaddhaMlikA khyAnam / na nizcikAya / tadA'bhimaMtritaM dorakaM kare babandha, pravartamAnadoSaprazamanAya bahUn mantrAn jjaap| tathApIdaM sarvamapi prayatanamaraNyarodanamiva niSphalIvabhUva, na khalu tasyAzcitte zAntimutpAdayat / / tadA sudUradarzinI yoginI vismitacittA ciraM vyacintayat-yadatra sarvajanAviditaM bAhyaceSTAvirahitaM | strIcaritraM tu nAsti ? maharSayo'pi hi strIcaritraM samyak vedituM nAzakan kiM punaritare jnaaH| yadi ca | tadbhaviSyati tarhi sampratyevAhaM sphuTIkaromi, neyamabalA bAlA mamAgre svAbhisandhi saMvarItuM kssmte| iti hRdaye samavadhArya tasmAt sthAnAt nikhilAn lokAnapasArya rahasi holikAM papraccha-vatse ! | na khalu taba kalevare ko'pi vyAdhirupalabhyate, ato me puraH satyaM satyaM hRdayasthitaM bhAvamabhidhehi, kinte manasi varttate ? mAtRtulyAyA mamAgre na trapA karttavyA, ahaM tAvakAn sarvAn manorathAn puuryissyaami| evaM yoginIvANI samAkarNya holikA prasadya vyAjahAra / mAtaH nAdyAvadhi mayA kasyApi puraH svAbhiprAyaH prakaTIkRtastvAM tu paramahitaiSiNI jananIM samavagamyAdya mAnasaM bhAvaM vinivedyaami| he mAtaH ! ekasminnahani vaGgadezabhUpAlasya tribhuvanapAlasyAtmajaM vijitaratipAlaM kAmapAlamavalokya mAmaka ceto vicacAla, tadArabhyaiva mamedRzI dazA nirvavRte / nAhaM tamanadhigamya jIviSyAmi, ato in Edi tion Per Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavatI yadi mAmakInaM jIvanaM samIhate tarhi tena samaM mama sambandhaM kArayatu, no cennUnaM me nidhanaM bhvissyti| hU~DhA pratyagAdIt-he bAle ! muJca cintAm , alpIyasaiva kAlenAhaM te manorathaM saphalI kariSyAmi, evaM tAM samAzvAsya parijanamAhRya holikAmadarzayat jagAda ca, mayA mantrabalenAsyA ardhaM duHkhaM nivAritam, AgAmini ravivAsare ceyaM pUjopakaraNaM gRhItvA bahirnagaraM sUryyamandiraM samupetya vidhipUrvakaM bhagavantaM bhAsvantaM pUjayet, tadA'syAH sarve zarIravikArAH prazamiSyanti / holikA tvIdRzaM sAGketikaM yoginIvacanaM nizamya pulakitagAtrA paramAnandasindhunimagnA kimapi novAca / tadIyaH pitA tu yoginI satkRtya sabhAryo'JjaliM baddhvedaM prtybhaasst| he mAtaH / yAvadiyaM sarvathA nIrogI na syAt tAvat zrImatI prativAsaraM samAgatya dAsajaneSvasmAsu paramAnukampAM kurvANA'traiva bhojanamasyAH pratibodhanaM ca krotu| atyAgrahaM nidhyAya yoginI tatra pratidinamAgamanaM bhojanaM | pratibodhanaM cAnumene / holikAyA mAtApitarau samIcInAM yoginIbhaktiM krtumaarebhaate| yoginyapi pratighasraM zreSThigehaM samAgatya bhojanaM sakapaTaM holikAyA abhimantraNaM pratibodhanaM ca kartuM pracakrame / holikA'pi pitarau pratyavocat-yadahaM samprati yoginImantrabalena vigalitaduHkhA'smi, tayAhi in Education For Personal & Private Use Only Ibrary.org Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAnam / dyabaddhaM- me'bhinavaM jIvanamudapAdi atastAmadRSTvA muhUrttamapi me cittaM na prasIdati / ahaM tu tAM paramezvara- likA rUpAM manve, ato yathA sA sadaiva me dRSTipathe'vatiSTheta tathA vidhIyatAm / tadA zreSThI tanayA vacanaM | mAnayan svaharmyanikaTe yoginIkuTImacIkarat / svagRhaeva sadaiva tasyA AhAraprabandhaM ca vyadhatta / II yogInI ca pramuditacittA bhikSAvRttiM parityajya tatraivAzanaM holikAsamIpopavezanaM mitho vispaSTa rahasyaprajalpanaM ca krtumupckrme| ____athaikadA yoginI kAmapAlamupavrajya nikhilAM holikAdazAM nijgaad| sa tu holikAdarzanasamanantarameva smarazarapravarSapradharSitavA babhUva, ato holikAyA IdRzIM pravRttiM zrutvA'tIva jaharSa / pracuraromodgamaprakaTitaprabhUtazarmA'nukUlakAla kAmapAla zayau saMdhAya priyavAdinIM yoginIM natvA pratyUce-he mAtaH ! mamApi tAdRzI dazA vartate / tAM mRganayanImanadhigamyAhamanudinaM madanamArgaNavidhUrNitacitto na kimapi kAryaM kartuM prabhavAmi / uktaM ca-" santu vilokanabhASaNa-vilAsaparihAsakolaparirambhAH / smaraNamapi kAminInA-malamiha manaso vikArAya / " tadevaM tAM smAraM smAraM vikRtacetaso'nalpavikalpAkulitasya me yathA satvaraM bhUyiSThakaSTavinaSTiriSTaprAptizca syAt dain Educ a tional For Personal & Private Use Only BY w .jainelibrary.org Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tathA zrImatyA'nuSThIyatAm / mAmakInamimaM manorathaM prapUrayantyAste'kAraNopakAriNyA upakAramAjIvanaM smariSyAmi / yoginI nyagAdIt-vatsa ! na tvaM svamAnasaM parikhedaya, tUrNamevAhaM tayA | saha tvAM saMyojayiSyAmi, tAvat kAlaM pratipAlayeti / atha yoginI kAmapAlamevaM samAzvAsya | jhaTiti holikApitarau samupagamya vyAhArSIt / zreSThin ! sAmprataM bhavadIyasutA'sAditazAtA vartate, ato ravivAsarAnvitAyAM caturdazyAmiyaM pUjopakaraNaM gRhItvA praharAvaziSTAyAM nizAyAM kenApi saha gatvA mUrtimantaM bhAsvantamarcayet / abhyupagatayoginIvacanaH zreSThI svalakRtAM svasutAM yoginIsahitAM mUrttimadAdityapUjanAya preSayitumanumene / yoginyA kAmapAlo'bhyadhAyi-tvamAgAminyAzca. turdazyAH prahArAvaziSTAyAM triyAmAyAM bahirnagaraM bhAskaramandire nibhRtamavatiSThasva, tatra tava manoratho'ciraM siddhimupayAsyatIti / etacca yoginIvacanaM nizamya kAmapAlo'tIva prahRSya muhurmuhuryo ginI statvA sAJjalistadvAkyamabhyapajagAma / nirdiSTadine tatropaviveza ca / itaH parijanasahitA yoginIsamanugatA svalakRtA holikA pUjopakaraNapAtrikAmAdAya samahotsavamAdityamarcayituM prtsthe| tatra gatvA yoginI sUryapUjanArthamAgatAn lokAnAhUyoccasvareNa prAvocat-pUrvamiyaM holikA in Educati o nal For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddhaM khyaanm| pUjAM kuryAt , tadanu yUyaM kurutha, anyathA mUrtimAnAdityaH kupito bhaviSyati, ityadbhutaM tadbhASitaM samAkarNya sarve tUSNI yathAsthAnamavasthitAH / holikA tu tadAdezAdekAkinI ravimandiraM pravizya bhAsvantaM paripUjya yAvat pradakSiNIkartumArebhe tAvat parikramaNamArge'vasthitaM prANanAthaM kAmapAlaM ddrsh| sa tu tUrNamutthAya sarabhasamAliGgya tanmukhAravindaM ciraM paricumbya yAvadantumArebhe tAvadazrutayoginIvacanaH kazcana manujo'nekajanavAryamANo'pi tUrNaM sUryabhavanamanupravizya dUrAdeva tad dRzyaM dadarza, tatkSaNe ca prtinyvrtisstt| holikA tu svAnucitakRtyaM puruSAntarAvagataM viditvA la. lajje / taddoSagopanAya ca svAbhAvikI mAyAM nirmAya kAmapAlaM babhASe-priyavara ! yAvannAyAtyatra | janatA tAvat tvaM satvaraM mAmAhatyonmatta iva kimapi pralapan itaH palAyasveti, avagatakapaTajAlaH kAmapAlo vAmalocanAM vihvalAmavalokya nitAntonmattamivAtmAnaM janAn saMdarzayan ' mameyaM strI' iti prajalpan kruddha iva tayA kalahAyamAno muSTAmuSTi samanuSThIya bhIta iva svabhavanaM babhAja, atha holikA kupiteva palAyamAnaM tamanadhigamya rorudyamAnA pANibhyAM svazirastADayantI tadalaukikakautukAvalokanAya samAgatAM janatAmidamUce-aho lokAH ! atha kazcana kupuruSo mAM pasparza, tena // 7 // For Personal & Private Use Only Invw.jainelibrary.org Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N] mahApAtakabAdhitA saMjAtazIlavighAtA'haM satIdharmeNA''tmAnaM jvalayitvA lokAntaraM jigamiSAmi, d anyathA zIlanimIlanakalaGkitAyA me niyato nirayapAta iti pralapantI yAvat citAdhirohaNAya | prAvartata tAvat tadIyaH pitA samAgatya tAM nyagadat / putri ! kiM tvamadyonmAdinI samajani, yenAnucitavacanaM bravISi ! devadarzane bhavatyeva janAnAM saMgharSastena kiM kasyApi zIlabhaGgo bhavati / apare'pi tatrAneka mahAnubhAvAH sahasA samAgatya tAM maraNonmukhIM nyavArayan-" aye bAle ! tvaM | sarvathA lokavyavahArA'caturA'si, yattvaM parapuruSasparzamAtreNA'pyAtmanaH zIlabhaGgamAkalayasi / yadi devadarzanAdizubhakArye'pyanyajanasaMsparzenAnyasya zIlabhaGgaH syAt tadA sarvaM jagat zIlahInaM syAt satIdharmastu sutarAM vyavacchidyeta, vivAhAdizubhakRtyaM vA vilupyeta / tasmAt he anavadye ! tyajyatAmeSa dharmAntarAyo maraNavyavasAyaH / tvaM tu mahAsatI varttase, kastvAM zIlavihInAM vyAhartuM zaknoti?, uttiSTha gaccha svodavasitam" iti saMbhAvitavacanamanunizamya kapaTapaTuH sA tUrNaM samutthAya pramuditacetAH pitRpramukhaibandhujanaiH saha nijaniketanamAyayo / tatra divAnizamanizaM yoginisakAzamadhyavAtsIt tadIyapitarau yoginyAH paramopakAramamanyetAm / atha kAmapAlo yoginIsaGketa Jain Education For Personal & Private Use Only brary.org Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyaanm| birddhanakA'' 16 vazAt nizi nirantaraM yoginIbhavanamupetya svapriyayA saha samavikSat / evamanyo'nyAliGganaparicumbanasaMlapanavihasanaviharaNaramaNaistau svcchndmaanndmnubbhuuvtuH| kazcidapImA guptacaryA nAvedIt , ekadA phAlgunazuklapUrNimAyAM tau dampatI mitho mantrayAJcakratuH yat " SaTkarNagatA vArtA'vazyamekasmin dine prakaTI bhavati " iti niyamAt yadi kadAcidiyaM kupitA satI imAmasmadIyAM | kapaTakapATikAmudghATaSyiyati tadA niyataM nau nidhanaM lokalajjayA bhavitumarhati ato'dyaiva vibhAvaryAM sakuTImenAM rahasyavedinIM yoginI jvalayitvA''vAmanyatra gacchAveti samavadhArya makSu vahnimAnIya tatkuTI svakuTI cetyubhayIM tatsannihitAM viracitAmekAM citAM ca valayitvA satvaraM tato vinirgatya tatraiva nagare kvApi tsthtuH| tapasvinI yoginI tu tatraiva prabalapavanodbhUyamAnadahana saMsparzanadahyamAnApaghanaghanAkrozanaparA parAsurabhUt / na ko'pi tadA tadIyamAkranditamAkarNitavAn / yA mahopakAriNI sakalasukhopahAriNI tAmapIdRzIM durgatimanaiSIt / kaH khalu strINAM caritraM jJAtuM zaknoti ? / uktaM ca-" mUrkhasya cittaM kRpaNasya vittaM, manorathaM durjanamAnavAnAm / strINAM caritraM puruSasya bhAgyaM, devo na jAnAti kuto mnussyH||1||" kiJca-"madhu tiSThati vAci yoSitAM, hRdi hAlA. t ion // 8 // Sain Edi For Personal & Private Use Only I Taljainelibrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 halameva kevlm| ata eva nipIyate'dharo, hRdayaM muSTibhireva tADyate" api ca-" uzanA vetti yacchAstraM, yacca veda bRhaspatiH / svabhAvenaiva tacchAstraM, strINAM buddhau pratiSThitam " atha prabhAte mahAn | janasamudAyastatrAgamat / tasyAH pitarau tAM kRtrimA citAM saMdRzya nijagadatuH-nUnameSA holikA | parapuruSasparzamAtrazIlabhaGgabhayavihvalA balAdasmAbhirvAryamANA manovedanAmasahamAnA mAnadhanA sugutA'pyadya guptAM citA racayitvA tatra svadehaM dadAheti / anye'vocan " naitAdRzI dharmaprANA satI kvApi dRSTA zrutA vA'smAbhiH / avazyameSA devalokaGgamiSyati / iyaM tu tasminneva divase sparza doSadUSitaM dehaM dagdhumIhamAnA'smAbhiH kathaJcinnivAritA mahatA kaSTenaitAvantaM kAlamajIvat" ityAdi vAkyamabhidhAya yatheSTaM sarveSu gateSu tasyAH pitA ciraM vilapyordhvadehikaM kRtyaM kartumArebhe, tadavalokya sarve kuTumbino mahadAkrandanaM kurvanto he mahAsati ! tvamasmAkaM kule dIpakanibhA'bhAsiSThAH, hA ! adya no'nAdRtya kutra prasthitA ityAdIni vacanAni nigadanto mahAzokasAgare nimamajjuH / anye janAH satIsaMbhAvanayA citAM namaskRtya tadIyaM bhasma ziraHsu bibharAmbabhUvire, kecana tilakaMH cakruH, apare puruSAstena bhasmanA saGga vilipya prajvalantyAM tasyAM citAyAM nArikelaphalAni in Educatio For Personal & Private Use Only anelibrary.org Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghabar3elikA 9 // 18 . nicikSipuH / itare narAH svabAlakAnAnIya tAM namaskArayanti sm| ke'pi mAnavA aJjaliM baddhA 'he khyaanm| mahAsati ! asmAkamayaM manorathaH pUrNaH syAt ' iti yathecchaM praarthyaashckrire| vRddhA UcuH-yaH satI- INT bhasma zarIre limpati tasya sarvANi vyAdhikulAni vinazyanti / evaM kajalIkRtya locanAJjanavidhAnena tasya vikAro vinivartate / bhakSaNAt sutotpattiH dhAnyakoSThake nikSepaNAt tasyAkSayatvam ete'nye cAneke guNAH satIbhasmani vidyante iti / evaM vRddhavacanaM nizamya sakalo lokaH prasasAda satI mAhAtmyaM tadvataM cAGgIcakAra / rAjakarmacAriNastUrNaM tatrAgatya citibhUti gRhItvA dhAnyAgAreSu hastyazvapramukhAnAM vAhanAnAM vigraheSu kozagRheSu svajanabhavaneSu ca praakssipn| itthaM holikAyA | ijyAsamajyA samagraM nagaraM vyAnaze, tato dezAdezAntaraM prasarantI samagre bhArate prasasAra / atha tasyA jananIjanayitArau kramazo holikAzokaM vismRtya svakArye prAvatAm / ito | holikAkAmapAlau yathAbhilaSitamaparimitamAnandamanuvabhUvatuH / adhikakAlAnantaramekasminnahani | kAmapAlo holikAmabhyadhAt-priye ! dhanaM vineha khalu manujajIvanaM nidhananibhaM bhAti / sAMsArika sukhamapi samucitamarthamantareNApArtha meva na khalvAtmAnamAnandayati dhanavihInagRhasthAstu mRtaprAyAH JanEdu For Personel Private Use Only jainelibrary.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 sarvato'pamAnamanubhavanto'tIvasaMsAravedanAM vedayante / uktaM ca-- netrakajjalasaMkAzaM, saMbhAti gRhiNAM dhanam / masIlepanibhaM vaktre, sAdhUnAM tanna zobhate // 1 // ___ ato he prANapriye ! yadi tvamanumanyasva tadA'haM pracuradravyamupArjayituM dezAntaraM gaccheyam / iti prANezvaravAkyaM samAkarNya holikA vyacintayat-'mayA kevalametena sAkaM kAmabhogalAbhAyaiva sarvametadakRtyamapyanuSThitama , athApi yadyayaM mAmapAsya dezAntaraM gacchet tadA viphalameva me yauvanaM bhavet , ata eva kazcanopAyo vidheyo yathA vallabhAviyogaH prabhUtadraviNayogazca bhavet ' iti manasi samavadhArya pratyuvAca-priyavara ! satyamabhihitaM bhavatA kinvatraiva yadi dhanopalabdhiH syAt / kRtaM tarhi videzagamanena / so'vAdIt-kathamatraivArthAgamaH saMbhavati ? sA'vocat-upAyena sarva saMbhavati, tvaM mAmakInaM vaco'nutiSTha, bhUyiSThaM dyumnamatraivAdhigamiSyasi / tatra tAvat tvaM matpiturApa- | Namupetya tato mamAnabhimataM bahumUlyaM zATakamAnaya / sa sapadi tataH samutthAya manoramazreSThinaH samupetya saprazrayaM babhASe-" zreSThin ! mamAGganA bahumUlyAM sarvottamAmekAM zATikAM samprati sampratIcchati, sA sapadi dIyatAm , ahaM tAM svapriyAM darzayiSyAmi. yadi sA abhinandiSyati tadA Jain Education IN For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddha yAnam / mUlyaM pradAyA''dAsyAmi " / zreSThI tadvAkyaM samAkAtiprasadya sadyaH samIcInAM zATikAM ni- takA'' kAsya tasmai samaparyat / kapaTakaThinamanAH sa tAmAdAya svapriyAM prAdarzayat, sA tAM parinirIkSya 'neyaM me'bhimatA' iti vyAhRtya pratyArpayat / sa punastAM gRhItvA zreSThino nikaTamaTitvA vispaSTamAcaSTa / mahAyazaH ! mama vanitA nemAmabhinandati tadaparAM prayaccha / tena prattAmaparAmapi priyAM darzayitvA'nabhimatatvAt punaH pratidadau / evaM paJcakRtvo'karot kAmapAlaH, SaSTe vAre prakupito manoramo'manoramaM vaco'bhyadhatta / are bhadra ! kiM tvamevaM zATikA''dAnaprati dAnAbhyAM mAM vyAkulIkaroSi ? nAhaM punarvastraM dAsyAmi / tvaM svastriyamatraiva kathaM nA''nayasi ? Myena sA yathecchaM gRhNIyAditi / tataH kAmapAlo holikAM zreSThisaMnikaSTamAnaiSIta / sazreSThI tasyAH puro'nekAH zATikA nidhAya yatheSTaM gRhANeti babhANa / sA zATikAvalokane'ghaTata / zreSThI tu kAryAntaramapAsya tadIyamAsyaM saMpazyan vismayamavApa- nUnameSA holikeva dRzyate ' iti yAvannizcinoti tAvat kAmapAlaH kupita iva tamagadat--' zreSThin ! kiM bhavAn me bhAryAmabhIkSNaM nirIkSate, vRddhasya prAmANikasya bhavataH parAGganAyAmiyaM kudRSTioMcitA khalu' iti kAmapAlavacanaM // 10 // in Ed e mnational For Personal & Private Use Only Nw.jainelibrary.org Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Edur 21 nizamya zreSThI bASpapUrapUritalocano gadgadasvareNa taM pratyUce - - naiSA me kudRSTiH, kintu matsuteveyaM dRzyate, ato'hamasyA AkRtiM parinirIkSyainAM svasutAmeva manye / kintu satI matsutA tu jvalanena nijakalevaraM jvalayitvA lekhalokamalaJcakAra / tasyAlpIyAnevA'nehA vyagamat, adya tu bhavadvanitAnAmavalokya sA mama smRtipathamupayAti / ato'hamenAmadya bhUyo'valokayAmi, nAtra bhavatA so vidheya iti / kAmapAlenA'bhyadhAyi - asmin bhUmaNDale sahasrazo yoSitaH pumAMsazca tulyarUpAkRtayo'valokyante, nAtra citraM kimapi tasmin sUryyasaparyAmahotsave bhavadAtmajAyAM me svastrIbhramo'bhavat evamevAdya mama bhAryyAyAM bhavataH svatanayAbhramo vidyate / bhavatputryA bhAryyAyAzca rUpAdau bheda eva nAsti, tena mithyAbhramo 'panetavyaH iti tadvAkyaM zrutvA pramuditavadano manoramaH tamavAdIt - - adyaprabhRti te vanitA me duhitAsthAnamalaGkarotu, yato mayA ' iyaM putrI ' ityabhihitA, ataH sarvatheyaM me putrI sNjaataa| kAmapAlena nigaditaM bhAgyazAlino bhavantaH, ato'sau bhavatsutaiva bhavet / mahAtmanAM paramodArAcAraniratAnAM paJcajanAnAM tu sarvAH prauDhAGganA bhaginInIkAzAH, nikhilA vAlAvalAstu sutAsannibhA bhavanti / tanayAmantarA'ntaH purameva na " Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghabaddhaM- likA'' khyAnam / bhAti bhAgyazAlinAm / pariNayanAdisamIcInamahavihInaM jIvanaM bhavanaM vA kiM vanamiva na bhavati ? / tato holikA'likamutkSipya vacanaviracana caturatarA pitaraM prAvocat-he priya pitaH ! mamApi pitRkule ko'pi nAsti, bhavataH sutA nAsti, tasmAt mAmeva svasutAM vidhAya dhArayatU. dvsite| tato mohanIyakarmavazIbhUto'ryavaryastadvAcaM samyagabhinandya kAmapAlasahitAM holikAM svagRhamanaiSIt / tatra paramAnnAzanasuvasanaparidhAnavividhAlaGkaraNadhAraNAdisatkAraM samavApya sA parAM mudamavApa / zreSThI tu svamahilAmAlapat-priye ! svAtmajAyA holikAyAH sthAne'nurUpamidaM mithunaM | mantavyam , tadAkarNya sarvo'yavaraparigraho daivAt sAdhu sAdhviti prazazaMsa / evaM holikAkAmapAlo sudissttsRssttmmndmaanndmnubbhuuvtuH| atha DhU~DhAvRttAntaH zrotavyaH / ekadA tasminneva pattane mahAmArIrogaH prAdurbabhUva / zatazo mAnavA navAvirbhUtaprabhUtarogayogena manuH / tathApi yadA viSamAmayo na virarAma, tadA'madAH parivyA| kularAjakulapramukhAH sarvakAryaparAGmukhAH parirakSannijaparijanAMstatpattanajanAH svasvasadanAnnirgatya mASavaliM gRhItvA bahiNyAne saMbhUya tAn mASAnUva'mutkSipyAJjaliM bavA prAbruvan / he devadAna / For Personal & Private Use Only . w.dainelibrary.org Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayakSarAkSasabhUtapretapizAcavyantarAdayaH ! yuSmAkaM madhye kenacana hetunA kupitena yeneyaM nikhilalokasaMhArakarI mahAmArI prakaTIkRtA so'smAkaM dInamAnasAnAM prArthanAM nizamya sadyaH prasadyAdya kopakAraNaM spaSTaM sphuTIkuryAt , yena vayaM tasya samyak saparyA vidhAya tadanukampayA'smAnmahopadravAnmakSu mucyemahi' ityatidInAdabhrAkrandananigadanasamanantaramevAmbare vyomabhASA babhUva "are! paurAH! vAlizAH! yadi yUyamasmAkamAjJAM pAlayiSyatha tadaiva zubhaM bhavatAM bhaviSyati, nAnyathA" iti nizamya niHzeSA api puruSAstArasvareNa yugapadUcire-" bhavadIyAmAjJAM sadA vayaM pAlayiSyAma iti / tadA vyomni devI babhASe-are nAgarikAH ! yadi yUyaM mahAmArIprakopAt trANaM samIhadhve | tadA holikAkAmapAlayoH kutsitAM nindAM kuruta, strIpuruSabAlakabAlikAH sarve mithastrapAmapAsyAsabhyabhASaNaM kurudhvam , parasparaM gAliM pralapata / atratyAH sarve narA holikAM satI manyante, adyArabhya | tAmasatI manyadhvam , vezyAvat tatra vyavaharata / mAghazuklapUrNimAmArabhya phAlgunazuklapUrNimAparyantaM kAmapAlaM nagnarUpaM racayitvA catuSpathe sthApayata / tatra nitarAM lokanindanIyAmasabhyabhASAM | bhASadhvam / dhUlimaNDalamuDDApayata / mitho hAsyavilAsamAlapata / vivAhitA avivAhitAzca sarve For Personal & Private Use Only Enelibrary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddha lekAss 12 / / 24 kAmapAlaM puujyt| phAlgunazuklapUrNimAyAM holikAM jvalayata / kAmapAlaM bhaktvA tadaGgapratyaGgazakalAni kuru / dvitIye divase pratipadi purISapratrAvarajasAM prativarSaM vidadhIta / ekaM kamapi pumAMsaM rAjAnaM racayitvA tatkaNThe pAdatrANamAlAM paridhApayata, tanmastake zUrpAtapatraM vidhAya taM gardabhayAnena sarvato bhramayata / mArge kardamAbhiSekena taM saMbhAvayata / evaM vyomabhASAM zrutvA sarve sAzcaryaM tAM papracchuH - bhagavati ! holikA tu loke paramasatIti prasiddhA tatkathaM tadviSaye bhavatI evamAjJApayati ? kA ca zrImatI ityapi vividiSAmi / devyuvAca - are nAgarikA mUDhAH ! yUyaM holikArahasyaM na jAnItha, ato vacmi, zrUyatAm-yadeyaM holikA buddhipUrvakaM rugNA'bhavat tadA'syAH pitA DhUMDhA tApasImAhUyainAmadarzayat / sA'syAH sarvAGgaM parIkSya yadA kamapi vyAdhiM nAbuddhayata, tadA vivikte holikAmantrayuGkta- ayi vAle ! tathyamAttha, kinte manasi varttate, tadA tadAzayajJA yajJAdyanuSThAnena manorathapUrayitryAstasyAH puro vyajijJapat / ayi mAtaH ! tvaM satvaraM mAM kAmapAlena saha saGgamaya, anyathA me nUnaM nidhanaM bhaviSyati / sA tApasI tApasIdaddhRdayAyAstasyA manorathamapUrayat / patimupalabhya sA'dRSTasRSTasvabhAvatayA tapasyasitapUrNimAyAM zayAnAM tApasIM jalayitvA kAmukena For Personal & Private Use Only khyAnam / // 12 // ww.jainelibrary.org Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmapAlena sahAsminneva pattane nibhRtamavAttAm / samprati dAridryAt strIcaritreNa punrmnormNshresstthinmupshishriytuH| so'pi mugdhabhAvAt tayoH satkArAtizayaM vidhtte| holikApi pitRniketane khavallabhena || kAmapAlena sAkamadyAvadhi viSayasukhamanubhavati, yUyamaharnizaM tAM pazyanto'pi tatkapaTaM jJAtuM na | zaknutha / DhU~DhA tApasI tu zayAnaiva prabalAnalajvalitakalevarA'vicalitacittA zubhabhAvapUrvakamakAma- T21 nirjarayA mRtvA vyantaranikAyikeSu deveSu devI samabhavat , sA caivAsmi / ahaM ca vividhAn dezAn / paryaTantI daivayogAdidaM nagaramAsAdyAvadhijJAnena nijapUrvajanmacaritaM sarvamajJAsiSam-holikayaivedaM / sarvamakRtyamanuSThitam / yasyA jIvanaM mayA parirakSitaM, patisaMgamanaM kAritaM, vividhaM sukhamutpAditaM, I sarvaM kukarma gopitaM, tasyA IdRzIM kRtaghnatAM jJAtvA me mahAn kopo'bhavat / kizca etannagaranivAsino jJAnavihInAH kecana nIcajanA bhikSamANAM DhU~DhAtApasI jahasurninindurdhikcakruzca / ata: ubhAbhyAM kopAbhyAM parikopitacittA'haM teSAM duSTaduSTAnAmaniSTasAdhanAya sakalalokasaMhArI-mahAmArI prAvarttayam / adyArabhya kalyANakAmairyuSmAbhirholikopahAsAdikaM karma pratihAyanamanuSTheyam / yadi Lain Educ a tional For Personal & Private Use Only mainelibrary.org Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khyAnam / 3 // kasyacit jananaM pariNayanaM vA bhavet sa holikAdine -- DhU~DhaNA' iti kRtyaM vidadhyAt / evaM devI- | vAkyaM samAkarNya rAjaprabhRtayaH sarve nAgarikA narAH sAJjalayo'bruvan-he mAtaH ! vayaM pratyabdaM bhavadIyavacanAnukUlametadanuSThAnaM vidhAsyAmaH / zrImatI cAsmAsu sadA sadAzayA prasIdatu / tadA tadAsyavinirgatadInavacanamanuvicintya devI sadyaH prasadya teSu vigatagarveSu bhaktavargeSu puSpavarSa kRtvA tAM mahAmarImupasaMjahAra / sarve sAnandaM svasvabhavanamagaman / / katipayapustakeSu prabandhabhedA'dhigamyate / tadyathA-yadA DhU~DhA vyantarI avadhijJAnena svakIyaM | klezaprabhavaM pUrvabhavamapazyat, tadA tasyAzcitte prabhUtakopa upajAtastatpattanajananidhanAya / sA vyacintayat-yadaho ete nAgarikA pratiduSTA mahyaM bhikSAmapi samyak na prAyacchan , pratyuta mAmupajahasuH, ata ete nUnaM daNDanIyA iti / evaM sazcintya sA sarvanagaracUrNanAya tAvanmAtrAmekAM 1 holikAkAle zizUn viSTareSu samupavezya teSAM puraH paJcavarSIyAn pazca bAlakAn upavezayat , teSAM vAmahaste parpaTeM (pApaD ) dakSiNahaste kASThakhaDgaM dadyAt / tataste bAlakAH khaGgena parpaTa praharantaH 'DhU~Dho DhU~Dho' iti mukhenoccAraNaM kurvantu' idameva ' DhU~DhaNAkRtyam ' ityucyate / asya pracurapracArastu marumAlavamevADadezeSu dRshyte| // 13 // La n ternational For Personal & Private Use Only W w w.jainelibrary.org Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zailazilAmAnIya puropari viyati samavatasthe / holikApuNyaprAbalyAt tu tAM nipAtayituM na shshaak| nAgarikAstu prabalazilA'valokanakAlAdeva sAdhvasAkulA vividhastavairvyantarI tuSTabuH prArthayAmbabhUvuzca / vyantarI meghagambhIrayA girA pratibabhASe-are duSTA nAgarikAH ! mama pitRkule sarve bhANDajAtIyAH, zvazurakule ca bharaDajAtIyA janA Asan / ato matpremAspadIbhUtAsta eva jIviSyanti yuSmAn tu sadyo'dya cUrNayAmi, na cAhaGkasyApi prArthanAM zRNomi / iti tadvAkyaM samAkarNya bhayAkulAH sakalalokA mithaH samantrya jijIviSayA bhANDA bharaDAzca babhUvuH / kulamaryAdAM tyakvA | bhANDAvat sarve'sabhyabhASaNaM babhASire, tathA pratipadi sarvazarIre reNukardamalepanaM kRtvA bharaDavat | pratimArga vijahvaH viprajahasuH, nanRtuzca / tadA sA sarvaM nagarameva bhANDabharaDamayamavalokya suprasadya Lal sadyaH zailazilAmupasaMhRtya svasthAnaM pratinivavRte iti / ___ atha holikAsambandhaM yojayAmi / tatra mAghazuklapUrNimAyAM kAmapAlo holikAgrahaNanirNayaM IN sthirIcakAra / tapasyAsitacaturdazyAmAdityamandire tAM saMjagAma / asminnantare caturdazadinAvadhiko | viyogo'bhUt / phAlgunazuklapUrNimAyAM DhU~DhAM dadAha, asmAt kAraNAt tasmin ghane holikAdAhanaM / Jain Educational & Private Use Only helibrary.org Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAss 14 // 28 vyavasthApitam / kAmapAlasya durdazA pradarzanArtham ' IlAjI ' ( mRtyudgalamayanarAkRtiH ) sthApanA samupadiSTA / evaM holikArItiH kramazaH sarvadezeSu prasasAra / he ziSya ! asya paJcamArakasya prabhAvAt viSamaviSayaviSapUrNAni bahUni parvANi prAdurabhavan / yAni lokAH samyagabhyupagamya trapAmapAsya tatra pravarttante / evaM gurumukhAt holikAvRttAntaM zrutvA ziSyaH punarapi guruM papraccha - he pUjya ! anayA holikayA kimIdRzaM sukRtaM samupArjitam, yena vyantarI kimapi duHkhaM dAtuM nAzakat ? sAsadA sAnandA viSayavilAsaM siSeve ? kiJca sA vAlyakAla eva kathaM vidhavA babhUva ? gururuvAca - bhoH ziSya ! asmin saMsAre yadyat sukhaM duHkhaM vopalabhyate, tatsarvaM karmajanyameva / yathA purAkRtaM karma tathaivehodeti / karmaphalAnubhavaH sarvaireva kriyate / tathA coktam -- " avazyameva bhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham " iti ato vyantarI holikAnandaM vihantuM naashkt| atha holikAyAH pUrvabhavaH zrUyatAm - pADalI pure nagare paramArhataH RSabhadattanAmaikaH zreSThI prativasatisma / tasya candanAbhidhAnAyAM dharmapatnyAM dvau sutau rUpalAvaNyAdiguNagaNopetA devInAmnI sutA, caiketi santatitrayaM samajani / yadA''tmajA'STavarSA babhUva, tadApitA For Personal & Private Use Only: khyAnam / / / 14 / 17ww.jainelibrary.org Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 vidyAdhyayanArtha pAThazAlAyAM gurusamIpaM prAhiNot / sA ca tatra kuzAgramatitvAt alpIyasaivAnehasA | sakalakalAsu kuzalA babhUva / sA sarvadeva pitRbhyAM sAkaM sAmAyikapauSadhapratikramaNapramukhAM dharma- | kriyAM kartumArebhe, yathAzakti anyAnapi vratAn niyamAMzca pAlayAmAsa / tasya gRhasamIpe tu mithyA- 1 tvino brAhmaNAdayo nyavAtsuH / teSAM putrikAbhiH sArdhamiyaM devI ahardivaM cikrIDa, nAnAvidhAni goSThIhAsyakutUhalAnyapi viddhe| yatra vidvAn dvijanmA purohitaH kathAM vAcayet . tatrAvazyaM gatvA sA | zRNuyAt / yadyapIyaM jainadharmAvalamvinI babhUva, tathApi saMsargavazAn mithyAtvinAmapi satkArAtizaya karoti sma / uktaM ca "saMsargajA doSaguNA bhavanti" iti / mithyAtvinAM sarveSu parvotsaveSu tasyAH | prabhUtA zraddhA saMjAtA rAgadvepUrNAn devIdevAn paryacarat , manasi vyacintayacca-jainadharme vItarAgo devaH, / sa kasyApISTamaniSTazca na karoti / vaiSNavadharme tu jagataH kartA paramezvaro'sti, brahmA jagadracayati, hariH pAti zivaH saMharati, ata evaite sarve yatheSTamabhilASaM prapUrayanti / evaM vicintya zreSThavaraputra-d lAbhAya gaNagauraparvAnuSThAnaM vyaghAt , tadA tadIyau pitarau nijagadatuH-aye bAle ! cintAmaNimiva | 10 jainadharmamapAsya kAcakhaNDamiva mithyAtvimataM kimAzrayasi ? amRtakaMsaM vihAya viSakaMsaM na pari Sain Education International For Personal Private Use Only Hidiainelibrary.org. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddhanakA khyaanm| 30 gRhANa " iti / tadA'pi sA mithyAtvinA paricayAdhikyAt svAgrahaM na jahau, pitRpramukhakuTumba- vargasya vacanaM nAjIgaNat / tadA jananIjanayitArau vimanAyamAnau kvApi kecana vaNiksUnunA saha tasyAH pANigrahaNamakurutAm / karmavazAt sA devI drAgeva mRtvA holikA babhUva / kathAvAcako brAhmaNazca kAmapAlaH, brAhmaNa sutA tu DhU~DhA'bhavat / devyA kimapi jainazAsanamanuSThitaM, tena sukhinI, vratabhaGgo-kAri tena bAlavidhavA jaataa| pUrvabhavamitratAvazAt hU~DhayA kAmapAlena saha / yojitA / sA'pi kukRtyakaraNAd vahninA'dahyata / holikAkAmapAlAviha mRtvA ciraM saMsAraM paribhramiSyataH / evaM loke pracalitametat holikAparva, yadadhunA'pi paramArthazUnyA janAH samAcaranti / evamiyaM dravyaholikA karmapuJja pravardhayati, bahUnanazciotpAdayati, tasmAnnaravariyaM dravyaholikA KI sarvathA tyAjyA, asyAstu saMmukhamapi nAvalokayet / holikAcikIrSubhirbhAvaholikaiva kartavyA / prativatsaraM cAturmAsyatrayaM bhavati / tatra phAlgunyA cAturmAsyaM caturdazIpUrNimAtithyoH SaSThabhaktaM vidhAya pauSadhavrataM dhArayet / samudito''khilasaMgho mahotsavapUrvakaM bhagavataH pUjanaM kuryaat| bhaktyA prnnmet| sugandhadravyANi kuGkumAdIni pravikiret / // 15 // Sain Ed lernational For Personal & Private Use Only Silw.jainelibrary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAmivAtsalyaM vidadhyAt / evaM sarva, kRtyaM vidhAya tapo'gninA karmakarISaM jvalayet, rAgadveSakASThAni | pradIpayet / dharmadhyAnajalena pariSizcet / navatattvarUpaM gulAlamutpAtayet / sumatijalanalikA haste kRtvApazamajalAni sarvataH parinikSipet / navakAraM dhyAyet / evaM bhAvaholikA samArAdhyate / yena / karmaNA kheSAM pareSAM ca samyagupakAro bhavati, tadeva karmAnuSThAtavyam / yena ca karmaNA zAstraviDambanA lokApavAdo dharmahAnirdhanakSayaH, ziSTajanaparihAsAspadatvaM ca syAt , tadavazyaM prayatnatastyAjyam / anyathA " yadyadAcarati zreSThastattadevetaro janaH / sa yatpramANaM kurute lokastadanu vartate" iti nyAyamAzritya sarve bhraSTAH syuH| __ are bhavyalokAH ! mithyAtvarUpikA laukikaholikA kathamapi kalyANakArikA na bhavati / / saubhAgyam , Arogyam , AyuSyam , adbhutAsaMpat , anupamarUpalAvaNyam , nirmalaM yazaH, aizvaryam , hastyazvarathapadAtidalasahitA rAjyalakSmIH, cAturyam, vivekasahakAripANDityam , ityAdikAM samRddhiM yadi yUyamabhilaSyatha tadA durgatipradAni mithyAtvinAM parvANi muJcata / sarvasaMpattipradaM svargApavargAnandakAraNIbhUtaM zrIjinendrapratipAditaM zuddhamahiMsAmayaM jainadharmameva samAzrayata / yeno Sain Educa t ional For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyaanm| 3 barddha- bhayatrA''tmahitaM prApnuta holikAkriyAkAriNAM narANAM mahAn duHkhAnubhavo bhavati / tathAhikA' 1 yaH prANI jvalantyAM holikAyAM muSTiparimitamapi sugandhidravyAdikaM nikSipati sa upavAsa16 // dazakena shuddhyti|2 evaM yastatra jalaM nikSipet sa zatamupavAsAn kuryAt tadA tatpApamapagacchet / 3 mUtraprakSepaNe 50 paJcAzat , 4 karISanikSepaNe 25. 5 gAlipradAne "5 / 6 asabhyavacanagAnA'', lapane 150 / 7 paTahavAdane 70 upavAsAH krtvyaaH| 8 yaH zuSkagoyamakaNDikAnAM mAlAM INT racayitvA tatra nikSipati sa zatakRtvo holikAdahanasvasaMhananajvalananidhanena pApamapanudati / zrIphalaprakSepaNe sahasrakRtvaH svakalevaraM jvalayitvA pApamapAkuryAt / 10 ekapUgIphalanikSepaNe 10 paJcAzatkRtvo dehaM dahet / 12 reNusamarpaNe paJcaviMzatikRtvo jvalet / 12 holikAgarttanikhanane zata kRtvo jvalet / 13 kASTanikSepaNe sahasrakRttvA dahyate / 14 holikApradIpane sahasrakRtvazcANDAlakule ! janma sNpraapnoti| 15 yaH sakRdapi holikAM jvalayati sa dazasahasravAraM vahninA dhyte| 16 holikApUjanena dazasahasrakRtvo dAridryamanubhUya kumRtyunA mriyate / 17 holikAvatAnuSThAnena yavanAnAGkale janimavApnoti / evameva sakalapApebhyo gurutaraM holikAduSkRtaM veditavyam / uktaM ca // 16 // For Personal Private Use Only mainelibrary.org. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarAgavacanAlApA-datyanAcArasevanAt / SaTakAyikAnAM jIvAnAM, vdhaanmdyaadipaantH||1|| agnikrIDAvidhAnAca, nirlajjAkrozanAditaH / saghanaM narakaM ghoraM, prAmoti manujAdhamaH // 2 // dhArmikANAM puruSANAM tu holIjvAlAvalokanamapi nocitaM durgatipradatvAt / aneke janAH paramparayA holikotsavaM samAcaranti, tatkathaM vayaM tyajema iti cenna, dharmAnusAriNyAH paramparAyA eva pAlanavidhAnAt / na cAnAcAraparamparA dhArmikairabhyupagamyate / tathAhi-kasyApi pitA pitAmaho vA mUo'bhUt , tat kiM putro'pi mUryo bhUtvA'jJAnameva samAzrayet, yadvA'ndhasya putro'ndha eva / bhavet / stenasya stenaH, vyabhicAriNo vyabhicArI, daridrasya daridra eva syAt ? naiSa nyAyaH, sarva- | janAnabhyupagatatvAt / tasmAt zAstravihitA zuddhaparamparaiva samAzrayaNIyeti veditavyam / kiJca ye holikotsavaM samAcaranti na te sarve dharmAtmAnaH santi, yato lakSeSu kazcideka eva lakSezvaro bhavati na sarve puruSAH, evaM zateSu kazcanaika eva vidvAn bhavati / dharmAtma-dhaMnika-sAdhuvadAnyanItijJagambhI| rAzayAH puruSAstu sarvathA'lpIyAMsa eva santi, ato mUrkhANAmandhaparamparA dUrato heyA / kumArgaH | Sain Educ a tional For aspal Private Only minelibrary.org Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 khyaanm| nakA 17 // pravAhapatitA andhaparamparAnugAmino janA bhuvane nyUnA na santi, tAn mUDhAn mattAniva viditvA sarvathA''tmahitacintane dattAvadhAnA mahAtmAno bhavantu, na tairmUrkhA anukaaryaa| idameva sarvottamapuruSANAM kartavyamastIti vedyam / zrIsaudharmanRhattayo gcchaadhiraajvijyraajendrsuuriH| zazi-rasa-nava-vidhumAne, vikramIyavatsare nirmamAvetat // 1 // iti zrImavijayarAjandrasUrIzvarasanhabdhaGgadyabaddhaM-holikA''khyAnaM samAptam / Sain E a tional For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 vizvapUjya-jainAcArya-zrImavijayarAjendrasUrIzvarebhyo namaH / zrIratnasArakumAra-caritram / rAjendrasUrIzvarasadgurUNAM, pAdAravindaM yugalaM praNamya / tadUratnasArasya caritrametat, kurve sugadyaiH saralaiH suramyam // 1 // iha bharatakSetre ratnavizAlAbhidhAnA mahIyasI nagarI vartate / tatra samarasiMhanAmA rAjA mahImazeSAM zAsti, tatraiva mahApure vasusAra, nAmA zreSThI nivasati, asya ratnasAranAmA putrosti / sa caikadA mitreNa saha vanamAgAt / tatra vane mahAntaM bhAsvantamiva mahasAjvalantaM vinayadharAbhidhAnamAcAryamAlokya samitro ratnasAra-kamAra statrAgatya parayAbhaktyA yathAvidhi namaskRtya / | triHpradakSiNAM vidhAya ca tadabhimukhamupAvizat / atha kRtAJjaliH sa tamevamaprAkSIt / he bhagavan ! kenopAyena jIvo'sau sukhamupaiti ? sakalAni duHkhAni ca vijahAti?, gurava UcuH he bhadra ! eSa | jIva iha loke paraloke ca kevalamekana santoSeNa paramaM sukhamApnoti / sa ca dvidhAsti / daizika: JanEducatio n al Foal Peny Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / yabaddha- nasAra / 1 // sarvatyAgAtmakazca / tatrAdyaH zrAvakANAM jAyate / antimastu sAdhUnAM bhavati / sakalasukhasampA- dakau daizikaH santoSaH parigrahaparimANatayocyate / taduktamasantoSavataH saukhyaM, na zakrasya na cakriNaH / jantoH santoSabhAjo, yad bhavyasyaiva hi jAyate // 1 // ___ santoSahInasya surendrasya cakravarttino vA saukhyaM tathA na jAyate, yathA bhavyajIvasya santuSTa. manaso jAyate / ato vacmi / he bhavyAtman ! sukhaM vAJchAsa cettarhi dhanAdInAM parimANaM kriyatAm ! athedRzaM gurorvacanamAkarNya tadaiva samyaktvasahitaM parigrahaparimANaM sa vyadhAt / tathAhi-- he svAmin ! mama lakSaparimitAni ratnAni, dazalakSa dInArAH, muktAvaiduryayoraSTASThamUDhakam / aSTakoTayaH koze raupyakANi, SaD gokulAni, ekaikasmin dazasahasragavAM sthitiH| paJcazatAni gRhANi, zatAni vAhanAni / azvAnAM sahasram / dantinaH zatAni, etAnyeva mayA gRhe sadA stheyAni ito'dhikAni heyAnyeva / tathA paJcA'tIcAravizuddhaM paJcamamaNuvrataM gRhNAmi, itthaM parigrahaparimANaM kRtvA samyagdharma paripAlayan gArhasthyaM sukhaM bhuJjAnaH sukhena ratnasAra kumArastasthau / athAnyadA ratnasArakumAraH saha mitreNa vanaM yayau / tatretastataH paryaTannekaM kinnarayugalabhadrA // 1 // JainE R Hernational For Personal Private Use Only TALw.sainelibrary.org Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSIt / tasya zarIraM manuSyasya mukhaM turagasyevAsIt , IdRzamadRSTapUrvamazrutaJca kenApi purA rUpaM vilokya vismitaH kumAro mitraM jajalpa / bho mitra ! pazyainam , yadyasau manuSyastarhi turagasyeva mukhaM | | kathaM dRzyate, iti nAyaM manuSyaH, na vA devaH, nUnamasau kopi dvIpAntarIyastiryak pratibhAti, athavA | kasyaciddevasya vAhanena bhavitavyam , iti ratnakumArasya vacanaM zrutvA kinnara uvAca / he ratnasAra ! IdRzAlIkaM kRtakaM mayi mA kRthAH / yathA mAmavagacchasi, ahaM tathA nAsmi, kintu vilAsI svairavihArI vyantaro'smi / bho ratnasAra ! mayA tu tvameva tiryakatalyo dRzyase / yataH pitrA pratArito'si / kumAro'vak-kathamahaM pitrA vaJcito'smi, ahaM naiva jAnAmi, tvaM jAnAsi cetkathaya ? so'vadat-zrUyatAm-tava pitrA dvIpAntarAdekasturaga AnItaH-sa ca IdRzo'sti-- nirmAsaM mugvamaNDale parimitaM madhye laghuH karNayoH, skandhe bandhuramapramANamurasi snigdhaM ca romodgame / pInaM pazcimapArzvayoH pRthutaraM pRSTaM pradhAnaM jave, rAjA vAjinamAruroha sakalairyuktaM prazastairguNaiH // 1 / / vyAkhyA-mukhamaNDale yasya kRzatA, madhye-kukSipradeze parimitam-alpatA, karNau ca yasya / laghU staH, skandhe bandhuram-yasya skandho vandhuro ramyo dIrgho mAMsalazca, urasi-vakSasi apramANam , For Personal Private Use Only Painelibrary.org Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddhaMnasAra critrm| bahudIrghatA, punA romodgame-yasya kezAH snigdhA-mRdavaH, punaH pazcimapArzvayoH-pazcAdbhAgayoH pInam-puSTatA, pRSThaM ca yasya pRthutaramativizAlaM, jave-vege pradhAnam-zreSTham , prazastaiH-uttamaiH zAva stroktaiH samastairguNairyuktamazvaM yadi rAjA Aruroha-upavizettarhi sa turagastaM nRpamekAhena yojanAnAM zataM nayet , vAyuriva vegavAn saptAhena sakalAM pRthvIM paribhramya svasthAnamAyAti / / bhomugdha-ratnasAra ! IdRzamazvaratnaM gRhe sthitamapi tvAM nAdarzayat kadApi tava pitaa| kimatanna jAnAsi ?. gRhagatamamUlyaM pitrA gopitaM tamazvamajAnan mayi mudhA kiM kutarkayasi / tvayi | vIratAM dhIratAM ca tadaiva jJAsyAmi, yadA tatrAruhya svairaM paryaTiSyasi sarvatra ityudIrya kinnaro gaganavartmanAnyatra cacAla / tadAkarNya manasi bhRzaM khidyamAnaH ratnakumAraH svasadanamAgatya kapATaM pidhAya palyaGke zizye ! athainamanAgataM vilokya bahudhA mArgite'pi tamapazyatA tatrAgatya pitraivaM bhaNitaH / he vatsa ! katha. makAle supto'si, kimasti kazcittava vyAdhirAdhirvA ?, kiM vA kenApyavajJAto'si ? yadbhavattad brUhi, ajJAtaduHkhasya pratIkAraM kathaM kuryAmityAdi pitroktaM zrutvA kapATamudghATya bahirAyayau kumaarH| // 2 // international For Personal Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mAnasaklezakAraNaM pitaraM vyaajhaar| pitovAca-vatsa ! mayA tvaM chalito'si na, kintu manasi mameyaM zaGkodiyAya, yadIdRzAzve darzite sadaiva tamAruhya svairaM sarvatra paribhramiSyasi, tathA sati tava viyogo mAM bADhaM baadhissyte| iti dhiyaivAdyAvadhistvAM tamazvaM nAdarzayam / yadi tena tvaM ruSTo'si tarhi tubhyamadyaiva taM dadAmi / tamAruhya mano vinodaya ityuktvA kumArAya turagaM dattavAn / tadanu pramodabharamAnasaH kumAro dvitrimitrasaMyutastamazvamAruhya bahiragAt / tatrAgatAste sarve svasvavAhaM. vegena dhAvayituM lagnAH ratnasArastu yathA yathA valgAmAkraSTuM lagnastathA tathA tadazvaH pradhAvitumaihiSTa / tatrAvasare vasusArazreSTinaM sadanasthaH kIro jajalpa-svAmin ! ratnasArasturagArUDho mahIyasA vegena yAti / ato mAmanugantumAjJApaya ? yena tadanugato'haM tadIyazuddhiM kuryAm . viSamadezamApannasyAsahAyasya tasyAhaM sAhAyyaM kariSyAmi / kIroditamAkarNya hRSTacetA vasusArastamavAdItzuka ! tvaM samyak kathayasi, zIghraM yAhi, tatsahAyI bhava / iti vasusArazreSThina AjJAM samavApya svAtmAnaM dhanyaM manyamAnaH kIrastUrNaM piJjarAbahirbhUya mahatA javena tadanvagAt / acirAdeva so'pi tena kumAreNAmilat / tamAgataM zukaM laghubAndhavamiva pragADhasnehena kumAraH svAGke samupAvezayat / JainEduca t ional For Personal & Private Use Only Plainelibrary.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddhanasAra caritram / 340 anye ca mitrANi ratnasAramatidUraGgatamapazyantaH pazcAdalitAH svasvasadanamAguH / itazca kIreNa saha ratnasAra eksyaamrnnyaanyaamaayyau| tatraikasmin vRkSe mahAdolAyAmupaviSTo'sImAnandamanubhavan devakumArAkAraH kazcidekastApasastena dRSTaH / tatrAvasare sa kumArastamAtmIyamitramiva sasnehaM draSTuM lagnaH / so'pi madanamUrtimiva manoharaM ratnasAraM sAdaramavalokayan dadhyau-aho ! ko'yamadyaprApUrNiko'trAgata ityavadhArya rolAto'vatIrya kumArAntikametya tamevamavAdIt sH| bhoH kumAra ! kaste janapadaH ?, kasminnagare nivasasi ?, kasmiMzca vaMze tvamutpanno'si ?, kA te jAtiH?, mAtA pitrorabhidhAnaM kimasti ?, kaste kuTumbaH ?, kA ca te zubhAbhidhA ? kathamatraikAkI | samAgato'si ?. itastataH paribhraman kiM zodhayasi ?, itthaM sapremAtimadhuraM tApaloditaM nizamya kumAro nitarAM jaharSa / ratnasArastatkAlameva yAvat pratyuttaraM dAtuM cikIrSati, tAvannisargacapalaH | zukastApasamavocata-bhostApasa ! tavedAnImatadIyakulavaMzAdijJAnena kiM prayojanam ?, kimatra kasyacitpANipIDanaM cikIrSasi ?, tvamadhunA kAmapi pRcchAM vinaivA''tithyaM vidhehi / yato'tithiH sAdhUnAmapi pUjanIyo bhavati / uktaJcAnyamate // 3 // hternational 14.1 For Personal & Private Use Only I ww.ainelibrary.org Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4041 gururagnirdvijAtInAM, varNAnAM brAhmaNo guruH / patireva guruH strINAM, sarvasyAbhyAgato guruH // 1 // zukoditAdIdRzavacanAccamatkRtastApaso nitarAM prasasAda / tata ekAM puSpamAlAM kIrazirasi samarpitavAn / tatpazcAdevamagAdIt-bhoH kumAra ! tvaM zlAghyo'si, yadIdRzaH paTutaraH zukaste sahattamo'sti / aye kumAra ! mama prAghUrNiko bhava yadyapi mAdRzAM tApasAnAM bhavAdRza yogyA kApi sAmagrI nAsti / tathApi yathA labdhopacAreNArcanaM karomi, tadavazyamevAGgIkArya bhavAdRzena suhRttamena / itthaM miSTavAkyena ratnasAraM santoSayan. ramyaM vanaM darzayan, phalapuSpAdibhimanoharANAM nAnAjAtIyAnAM latAnAM tarUNAM ca nAmAni kathayan . sa tApaso'vocata-bho mahAbhAgya ! etasmiMstaTAke snaahi| tato ratnasAraH snAtAnuliptaH kRtanityakriyo yAvadAsIttAvan / nAnAvidhAni paripakvAni susvAduphalAni samAnIya ratnasArasya puraH smrpyttaapsH| amRtasvAdubharAM bhUyasI paripakvAM drAkSAm , rasAlAn miSTatarAn , kadalIphalAni paripakvAni, pakvAn panasAn , , nArikera-khajUra-jambU-bIjapUra-dADimapramukhAn tApasapradattAn zukena saha kumAro yathAruci bubhuje| tatastasmai mukhavAsAya lavaGgalAkarpUrajayapatrikAdisurabhidravyANi nAgavallIM ca dadau / ghoTaka Jain Educa For Personal & Private Use Only W inelibrary.org Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddha nasAra 4 // 42 mapi taducitabhakSyamabhojayat / sarve pAnAzanAdinA toSitAstena / tataH sukhopaviSTAstrayaH parasparamAlapituM pravRttAH / atrAntare kumArakRtasaGketaH kIrastamavAdIt - bhostApasa ! tvayA'navasare yauvanAvasthAyAmatidurvahatApasatvaM kathaM jagRhe ?, tAvakaM vapuratisundaraM dRzyate. IdRzena vapuSA tapazcaraNaM na ghaTate, nUnamIdRg zarIreNa zamIlatAcchedanamiva tapaSkaraNaM manye / mahAbhAga ! tvadIyamidaM saujanyaM, cAturyakalA ca vane mAlatIva mudhA jAyate / tavedaM vapurdivyAmbareNa ratnAbharaNena ca zobhAM dhAtumarhati / pratisnigdhA mRdavo bhramaravacchayAmalAste'mI kezA jaTAkalApena zobhAM no dadhate / tAruNyalAvaNya sampanno bhavAn sAMsArikAmandAnandamevAnubhavitumarhatIdAnIM, kimidaM vairAgyato daivayogataH kasyacidviSayavimukhasya tApasasya vazato vA bhavatA'dhAri ? zani kIragaditAni vacanAni zrutvA vAripUrNalocanastApasaH sagadgadaM jagAd-bhoH zukarAja ! tvAdRzo'paraH ko'pi jagati naivAsti yataH mAM pazyatorbhavatorIdRzIkaruNA prAdurabhUt / iha loke svakIyaduHkhena duHkhinastu sarve bhavantyeva, parantu pareSAM duHkhAni pazyantaH kiyanta eva lasanti santaH saduHkhAH / yaduktaM nayavidA International For Personal & Private Use Only caritram | // 4 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 zUrAH santi sahasrazaH pratipadaM vidyAvido'nekazaH, santi zrIpatayo'pyapAstadhanadAste'pi kSitI bhuurishH| kintvAkarNya nirIkSya cAnyamanujaM duHkhAditaM yanmana-stApyaM pratipadyate jagati te satpUruSAH pnycssaaH||1|| || vyAkhyA--pratipada-pade pade sahasrazaH-sahasrANi zUrAH-zauryavantaH pumAMsaH santi-vartante, tathA anekazaH-aneke vidyAvidaH-vidyAM vidanti jAnantIti vidyAvidaH paNDitAH / evaM apAstadhanadAH-apAsto vijito dhanadaH kubero yaiste kuberato'pyadhikadhanavantaH zrIpatayaH-lakSmIsvAminaH puruSA api kSitau-pRthvyAM bhUrizaH-bahavaH santi, kintu duHkhArditam-duHkhaiH pIDitam anyamanuSyam , AkarNya-zrutvA nirIkSya-avalokya yanmanaH yeSAM manazcetaH tAdrUpyam-tadAkAratAm pratipadyate-prApnoti te tAdRzAH satpuruSAH-sajjanAH-paropakAriNaH jagati-loke paJcaSAH-paJca SaDeva santIti bhaavH| mitra ! yathAjAtamAtmacaritramazeSaM tvAM vakSyAmi / tvAdRzamahApuruSANAmagre kimapi gopyaM naivAsti, evaM mitha Alapatsu kumAra-tApasakIreSu-yadabhUdAzcaryakArivRttaM tadAkarNyatAm / tatraivA| vasare garjantI parito rajAMsi samucchalayantI, sarvamandhakAramayaM kurvatI, kAcidekA, mahAvAtyA samu Jain Eduo For Personal & Private Use Only hinelibrary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ____ baddhaMnasAra caritram / ttasthe / sA ca pazyatoreva tayoratnasArakariyostApasamapahRtavatI / hriyamANastApasa uccairevaM pUccakre-bho ratnasAra ! mAmanAthaM rakSa rakSa, vilamba mA kRthAH / athaitadAkarNayan kumAra Aha-re duSTa ! pApiSTha ! prANAdapi priyataramenaM mitramapahRtya va vrajasi ?, tiSTha tiSTha / mitraratnamidaM corayitvA kka yAsItyAdi krudhA jalpan tatpRSThamadhAvat / kiyad duraGgato ratnasArastApasamapazyan kIreNa bhaNitaH-bho ratnasAra ! kvApi sa tApasastadapahartA vA na dRzyate / kojAnAti sA vAtyA taM tApasaM kiyadaraM nItavatIti / iyatA kAlena vegavAn vAyustaM yojanAnAM lakSaM ninAyeti tarkayAmi / ata idAnIM pazcAdvalitavyameva zreyaskaraM pratibhAti / zukokaM tathyaM vacaH zrutvA sa kumAraH pazcAd valan mArge bhRzaM zuzoca / atrAvasare kIrastamevaMkathituM lagnaH-aye kumAra ! sa d tApasaH pumAnnAsti, kintu kenApi pratikUlena puMsA vidyAvalena kApi kAminI puruSIkRtAsti / madhurAlApena mukhAkRtyA mandagatyAdinA ca tAM kAJcidabalAmavehi / devadAnavavidyAdharANAmanyatamaH ko'pi tAM mRdaGgImatirUpalAvaNyavatI kAmapi kumArI vazIkartumevaM viDambayati / yadi sA tasya duSTapuMsaH karAcchuTiSyati, tarhi tvAmeva variSyati / atra kimapi saMzayaM mA kRthAH / itthaM madhurA // 5 // For Personal Private Use Only Jw.dainelibrary.org Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lApamAkarNya sveSTadevamiva tApasakumAraM smaran ratnasAraH kIreNasAkaM janAcacAla / atha kiyad dUraM gataH kumAraH ekasmin manorame vane nAnAtarulatAdinAsumaNDite atyuccaistoraNadhvajA dibhiH suzobhitaM zrImadAdinAthabhagavato mandiramadrAkSIt / tatrAgatya kumArasturagAnnIcairavAtarat / phalapuSpAdikaM kare nidhAya sakIraH kumAro mandirAntaH pravizya bhagavataH pUjAM parayA bhaktyA vidhAya stotuM lgnH| sirinAbhinAmakulagarakulakamalullAsaNegadivasavaI ! bhavaduhalakvavihaMDaNa! jayamaMDaNa NAha ! tujjha nnmo| vyAkhyA-zrInAbhinAmAkulakarabhUpastasya kulakamalollAsane sUryasamAna :, bhavaduHkhalakSavikhaNDana-sAMsArikalakSaklezapraNAzaka !, jayamaNDana ! he nAtha ! tubhyaM nmo'stu|| __ityAdyanekavidhastavenaprabhumAdinAthamabhiSTraya ratnasAro mandirasyAdbhutatamAM zobhAM sarvato vilokya kvacidekatra vahiHpradeze samupAvizat / tatrAha-zukamprati / he zukarAja ! iyatA kAle nApi tApasakumArasya samAcAro na labhyate, ko jAnAti va nItavAn duSTaH sa iti / itthaM vilApaM kurvantaM ratnasAramAha kIraH / bhoH kumAra ! manasi dhairyamAdhehi, khedaM mA kuru / adyaiva te Sain Educ a tional For Personal Private Use Only ainelibrary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / nanAra 6 // barddha-12 so'vazyaM miliSyatIti / itthaM zukena sAkaM yAvadAlapati-kumArastAvad divyAGganA lokottarayA | nijAsImasaundaryalakSmyA devAGganAmapi trapayantI, sarvAbharaNatanutaravasanadhAraNena mahatIM suSamAmadhigacchantI, mayUrArUDhA tatrAgAt / malayagirijAtasurabhizItalacandanakusumAkSatAdisakalapUjopakaraNamAdAya jinavarendra parayA bhktyaapuujyaamaas| yathAmati saMstUya prabhoragre narttituM lgnaa| tasyAtIvasundaratamaM saMgItamayaM nRtyaM samavalokya sakIraH kumArazcetasi bhUyasI camatkRti prApta- 1 vAn / sA kanyApi mUrtimantaM madanamiva kumAraM sAdaraM ciraM prekSAJcake / tatrAvasare ratnasArastA. mapRcchat / yadi tava manasi roSo notpdyet| tarhi tvAM kimapi pRccheyam / tayoktam-sukhena / pRcchatu bhavAn / kumAra Aha ayi sundari ! tvaM kAsi ?. kuta AgatAsi ?, kasya kule jAtAsi ? ityAdi bhavatyA AmUlamudantaM zrotumicchA vartate / tataH kanyakovAca-bhoH kumAra ! yatpRSTaM tatkathayAmi sarvamAtmavRttaM sAvadhAnamanasA nizamyatAm / tathAhi___ kanakapure varanagare kanakadhvajo nAma nItipUrNakuzalo rAjA'sti / tasya kusumazrIrAjJI in Edu c ational For Personal & Private Use Only Rew.jainelibrary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educa 44 suzIlatvAdisarvaguNasampannAsti / athaikasyAM rajanyAM sukhena suptA rAjJI nijotsaGge patantya kusumamAle'pazyatsvapne, svapnamAlokya sA jAgRtA'bhUt / prabhAte nRpAntike samAgatya nizidRSTasya svapnasya phlmpraakssiit| rAjovAca- priye ! IdRzasvapnena tvamekadA putrIyugalaM prasaviSyase / tacchrutvA manasihRSyatsA, tadanu dhRtagarbhArAjJI navamAseSu gateSu sahaiva kanyakAyugalamajIjanat / mahatA mana dvAdaze'hani prathamAyA azokamaJjarI, dvitIyasyAstilakamaJjarIti pitrA nAma cakre / tataH paJcadhAtrIbhirlAlite pAlite te kanye krameNa vavRdhAte / laghuvayasyeva te sarvAsu vidyAsu catuSSaSTikalAsu ca nipuNe babhUvatuH / kramazaH saJjAtatAruNye te saubhAgyena, lAvaNyena, vapuH saundaryeNa, sakalazAstra naipuNyena ca yuvakajanAnAM citte camatkRtiM tenAte / tayoH parasparaM mahAn sneha AsIt / ekasyA viyogamaparA caNamapi na sahate, sarvaM kAryaM sahaiva kurvAte / tadAha- sahajaggieNa saha sovieNa saha harisasoavaMtAeM / nayanAeM va dhannANaM, AjammamakittimaM pimmaM // 1 // vyAkhyA-saha jAgaraNazIlAnAM, saha svApinAM saha harSazokavatAM dhanyAnAM puNyavatAM jIvAnAM nayanAnIvA''janma - yAvajjIvam, akRtrimaM - naisargikam prema-sneho jAyate / For Personal & Priva ainelibrary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddhi sAra 911 48 tayorIdRzIM prItimAlokya rAjA manasi dadhyau - aho ! kIdRzI prItiretayoH / yatkadApi kSaNamapi parasparaM virahaM soDhuM naiva zaknuvAte / yatheka evaitayorbharttA bhavettarhi varaM syAt / anyathA mitho vizleSamasahamAne dve'pi nUnaM mariSyataH / etayormanonukUlaH sakalasadguNazAlI sukRtamAlI ko'pi kulavAn dhanyaH paramabhAgyazAlI pumAneva varo bhavitavyo nAnya ityAdi cintayannAsItkSoNIpAlaH / uktaJca- jAteti pUrvaM mahatIti cintA, kasmai pradeyeti tataH pravRddhA / dattA sukhaM yAsyati vA naveti, kanyA pitRtvaM kila hanta kaSTam // 1 // vyAkhyA - pUrvam - Adau mama kanyA jAtA - samutpannA ityevaM mahatI cintA piturjAyate / tataH - tadanantaraM pravRddhA - varddhitAyAM tasyAM kasmai - varAya yogyAya pradeyA kanyeyamiti / arthAt sadyogyapati zuddhayarthaM mahatI cintotpadyate / punaH kasmaicit yogyapuMse dattApi kanyA sukhaM yAsyati naveti tRtIyA cintA jAyate / itItthaM loke hanteti khede kileti nizcayena kanyA, pitRtvaM kaSTam - kaSTakArIti bhAvaH / ternational For Personal & Private Use Only caritram / 119 11 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athaikadA vsntto te dve bhaginyau krIDitumArAmamAjagmatuH / tatraikasya mahatastaroH zAkhAyAM sudRDhAM DorikAM badhvA''ndolanaM kartuM pravRttA'zokamaJjarI, tathA vidadhatIM tAM tilakamaJjarI mahatA javena jhUlayAmAsa / tayostadadbhutaM krIDanaM draSTuM paurA bhUyAMsastatrAyayuH / tatraivAvasare kazcidvidyAdharo lokairalakSitastAmutpATya hRtavAn / atha sA'zokamaJjarI mahatA svareNa rudatI bho bho / lokAH! dhAvata dhAvata, mAmapahRtya ko'pyasau yAtIti cukroza / tataH sarve lokaasttpRssttmdhaavnt| | parameteSAM pazyatAmeva sa vidyAdharastAM kutra nItavAniti ke'pi na jajJire / atiprItipAtraputrIharaNazravaNato'tiduHkhito bhUjAnistatkAlameva kiyato'zvavArAn subhaTAMstasyAH zuddhyai preSitavAn / kenApi kvApi sarvatra girikandarAdau bahudhA mArgaNe kRte'pi zuddhirna lebhe / itazca tilakamaJjarI prANatopi vallabhAyA bhaginyA haraNena tatkAlameva mUrchAmApa, tato bhUmau papAta / sacandanAtizItalajalasekAdinA prAptacaitanyA sA bhRzaM vilapituM lagnA / tathAhi ___ ayi bhagini ! tvAmapazyantI kathaM jIviSyAmi hA deva ! kathamakAla eva prANapriyabhaginId viyogo'kAri / itthaM bhRzaM zocantI tilakamaJjarI saMdhyAsamaye gRhamAgatavatI / anye'pi paurA For Personal Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 - sAra narA nAryazca svasvasadanamApedire / tatastAmeva zocantaH pitRmAtRtilakamaJjarIprabhRtayaH sarve critrm| shishyire| atha nizAyAH pazcime yAme samutthAya cakrezvaryA mandiramAgatya vividhopacAraistAmabhyarcya | sA tilakamaJjarIti prArthitavatI-he mAtaH ! cakrezvari ! hRtAyA bhaginyAH zuddhiM kathaya ?, acirAdeva tayA saha saGgamaya / no cediha bhave tAvadahaM na khAdeyaM na pibeyamityAdiniyama tavAgre kromi| ___ atha tasyAH sadbhaktibhAvapUjayA suprasannA cakrezvarI pratyakSIbhUya tAmevamavAdIt-bho vatse ! tava bhaginyAH kuzalaM varttate / tadarthaM mA zocIH / adyArabhya mAsAntime divase bhaginyAH samA- IN cArastava miliSyati, daivavalena tadaiva sAkSAtkAro'pi bhaviSyati / atra sandeho nAsti kiJcidapi / tvaM sukhena bhuMkSva, piba / sarvaM bhavyaM bhaviSyatIti / punaH sA devImapRcchat-he zaraNAgatavatsale ! mAtaH ! mAsasyAntime dine kutra kena rUpeNa bhaginIdarzanaM bhaviteti spaSTaM mayi kRpAM vidhAya sUcaya / devyUce-etannagarasya pazcime pradeze'tidUre mahAraNyamasti, yatra mahatA kaSTenApi lokA gantuM na zaknuvanti / maNiratnamayamAdinAthaprabhomandiraM bhAsuraM bhAsate / tatra mahA // 8 // Sain E llemona For Personal Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 heratnajaTitA sauvarNamayI mUrttiH zrIRRSabhadevasya varttate / tAmeva mUrtti pratyahaM bhaktyA samabhyarcaya / tatraiva bhaginIM drakSyasi / anyadapi sakalaM samIhitameSyasi / eSa mama sevakazcandracUDanAmA devo mayUrIbhUya pratyahaM tvAM tatra nayiSyatIti nigadya devI yAktUSNIM tasthau tAvattatraiko mayUro gaganamaNDalAdAyayau / tilakamaJjarI ratnasAraM nigadati - bhoH kumAra ! devyAH prasAdena mayUropari samupavizya pratidinamAdinAthaprabhuM pratyakSaphalapradamabhyarcituM yatra vane sA samAgacchati, tadevedaM vanaM tadeva mandira - midam / sA kanyApyahamevAsmi sa evAyaM mayUraH / iti mAmakaM sarvaM caritramavehi / kiJca cakrezvaryA vacanena zrIAdinAthaprabhupUjAyA zradyaiva triMzattamaM dinaM yAti paramidAnIM paryantaM bhaginyAH zuddhimelanaM vA mayA na lebhe| ataH pRcchAmi - he kumAra ! tvamanekadezAn bhrAntvA bhrAntvAtrAgato'si / kutrApi kAcidadhikarUpalAvaNyavatI kanyA dRSTA kiM vA zrutA / tatrAvasare kumAra Uce - ai sundari ! azeSamahImaNDale paribhramatA mayA bhavAdRzI tribhuvanavinirjitakAminI naiva kutrApyadarzi, kintu zabarasenAkhye mahAvane kazcidekastApasakumAro dRSTaH / tasyAsImarUpalAvaNyatArUNyaM bhavatyAH For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / barddhanasAra 9 // samAnamevAsIt / atrAntare kIro'vadat-he sundari ! nUnaM tavAdya bhaginI miliSyati / sA pratyUce-zukarAja ! yadi satyaM bhaviSyati tvaduktam / ahaM bhaginIM vilokiSye tarhi tvaamrcissyaami| all itthaM yAvadratnasArakIratilakamArya Alapanti, tAvadakasmAdekA haMsI gaganAdAgatya kumArAGke papAta / sA bhayabhItimAvedayantI bhRzaM kampamAnA muhuH kumAramukhamavalokamAnA manuSyabhASayA nyagadat / yathA-he satpuruSa ! zaraNAgataparipAlaka! mAmanAthAmazaraNAmatIvadInAM zaraNAgatAM pAhi pAhi / loke dhIrapuruSAH zaraNamAgataM kRtAparAdhamapi kAruNyenAvantyeva kadApi nopekssnte| yadAha divAkarAdrakSati yo guhAsu, lInaM divAbhItamivAndhakAram / tudre'pi nUnaM zaraNaM prapanne, mamatvamuccaiH zirasAM sadaiva // 1 // vyAkhyA-yo himAcalaH guhAsu-kandarAsu lInaM-saMsthitaM divAbhItaM-divAkarAd bhItimApannamandhakAraM rakSati-paritrAyate / yataH zaraNaM prapanne-zaraNArthini kSudre'pi-ayogye'pi jane uccaiH zirasAM-mahAtmanAM sadaiva mamatvaM jaayte| iti haMsyA bhASitamAkarNya karuNAkaro ratnasArastadaGgAni mRdukareNa spRzannavak-he haMsi ! mA // 9 // sain t ernational For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ | bhaiSIH, iha hi vItarAga-jinendraprabhoH sannidhau manAgapi kuto'pi kasyApi bhIti!tpadyate / avadl zyametadviddhi / yanmama kroDe sthitAM tvAM narendro vidyAdharendro devendro vA parAbhavituM nArhati / / tatastaTAkato'timiSTaM payaH samAnIya kumArastAmapAyayat / punastAmapRcchat-haMsi ! tvaM kAsi ? | N|| kutaste bhayamasti ? kuta AyAsi ? manuSyavAcaM kathaGkAraM nigadasi ? sarvaM me kthy| ___athaivaM snehaparaM kumAroktaM zrutvA sA haMsI yAvadAtmavRttaM vaktumaihiSTa, tAvaduccairgarjantI mahatI | | vidyAdharasenA vyomnastatrAvAtarat / tAmavalokya manasi jAtazaGkaH kIro mandirAbahirAgatya dvAro- | pari samupAvizat / tadA tIrthamahimnaH kumArasya saubhAgyatayA vA vikRtAtibhISaNatanuH parvatAkAraH kIraH krudhA dhruvau vakrIkRtya tAM camUmitthamAha-are re vidyAdharAH ! kasyAnupadaM dhAvata ? kutredAnIM vajatha ? agre devAsurAnapi tRNAya manyamAno ratnasArastribhuvanamahAbhaTajiSNustiSThati / taM kimiti no vettha, tasmin kruddhe sati yUyaM nUnameva kAMdizIkA bhaviSyatha / ato'haM hitaM vacmi, yadi jIvitumicchatha, tarhi zIghramevetaH palAyadhvam / IdRzaM bhISaNaM zukabhASitaM zrutvA saMtrastA sA Mall camUrvismitA satyevamacintayat-aho ! nUnameSa kIrarUpadhArI ko'pi devo dAnavo vA vidyate / in Educ rsonal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddha nanAra anyathA kathamevaM nastiraskuryAt / aho vidyAdharANAM naH siMhanAdo jagajiSNurbhUtvApi kIrasyAsya critrm| haGkAranAdenApi trasyati, mahadAzcaryametat / dhig dhigIdRzAn kAtarAn naH yasya mahAvIrasya kIra eva vidyAdharAn kssobhyti| sa kumAraH kIdRzaH kiyAMzca balavAn bhaviSyatIti ko vetti / balamavijJAya ko'pi kenApi yuddhAya naiva sajjate / iti nizcitavantaste bhaTAH pazcAdvalitvA svasvAmino'gre yathAjAtamazeSaM vRttamUcuH / tadAkarNya sa vidyAdharezo megha iva garjan hastau pRthvyAM pAtayan bhrakuTimAkRSan kesarIva mahatA ninAdena tAnavocat-are kAtarAH ! raGkA iva kathaM kIravacasA kAMdizIkA bhavantaH parAvartanta / dhigastu bhavato gehezUrAn / are ! kosti kumAraH, ko vA tadIyaH zukaH / mamAgre | ko'pi naiva prabhavitumarhati / bhavantaH kevalaM kIravacanena vaJcitA mudhaiva bhItimApuH / adhunaiva pazyata pazyata madIyapauruSam ityudIrya dazazirAMsi, karANAM viMzati, vikRtyaikasmin pANau khagaM, dvitIye kheTakaM, tRtIye gadAM, caturthe dhanuritthaM tattatkareSu tAni tAni divyAni zastrANi vibhradatibhISaNaM prakupitAntakopamaM rUpaM dadhad vIracetAMsi bhISayan siMhanAdaM muhuzo'tyuccaiH kurvan 11 // Sain Edul l national For Personal & Private Use Only Ww.jainelibrary.org Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat 55 sa vidyAdhararAjastatrAgatavAn / AgataM tamAlokya trastaH zukaH kumArasannidhAvAyayau / yato dhImAn pumAn bhayaGkare sthAnake ciraM na tiSThati / atha sa vidyAdharanAthaH uccairhuGkurvannuvAca - are raGga ! jhaTiti dUramapasara, no cedacirAdeva mariSyasi / mAmakImimAM prANakalpAM ha~sI nijotsa dhRtvA kimiti sukhenopaviSTo'si ? are nirlajja ! nirbhIka ! tvaM coravanmadamUlyametadapahRtya mama svamukhaM kiM darzayasi / etatkAlaM mayi purastiSThati sati kathaM na palAyase ? tvamadhunA kAlagrasta iva matto mRtyuM kathaM kAmayase ?, atrAvasare kIramayUratilakamaJjarIhaMsyaH kRtAntamiva puraH sthitaM taM pazyantyaH kvacidekatra pradeze 'tivismitAstrastA atiSThan / atha ratnasAra Aha-re mUDha ! vidyAdharAdhama ! kevalaM dhAnyapalAlamivAsAraH pratibhAsi / yadevaM pralapasi, tvadIyavAGmAtreNa zizava eva trasyanti, na jAtu zauryavantaH / yadi zauryaM dhatse, tarhi parAkrameNa haMsIM gRhANa / tvamiva yo hi gRhazUro bhavati, sa evaM pralapati / kriyAM tu naiva kurute, azaktatvAt taduktam garjati zaradi na varSati, varSati varSAsu nisvano meghaH / nIco vadati na kurute, na vadati kurute ca sajjano lokaH // 1 // For Personal & Private Use Only helibrary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 vyAkhyA-yathA meghaH zaratkAle garjatyeva, na kadAcidapi vrssti| varSAsu-varSAkAle tu garjati na, | caritram / kintu varSatyeva / tathA nIcastvAdRzaH kAtaraH pumAn vadati bhRzam , pratIkAraM na karoti / sajanastu svagauravaM nAkhyAti, kintu kriyAmeva kroti| ____ ato nigadAmi yadi zUro'si, tarhi zaurya prakaTaya, kimIdRzA'sadAlApena / kiJca hastatAlikayA aparicitAH pakSiNa eva palAyante / gRhapArAvatAstu paTahA''ravAdapi manAgapi naiva vibhyati / mama zaraNAgatAmimAM haMsI bhogIzaphaNAto maNimiva kiM kAmayase ? etajighRkSAM tyaja, mamAgrato dUraM vraja, jIvitAzAM bibharSi cet, satvaramitaH palAyanaM vidhehi / no cet tAvaIN kAni yAnyetAni daza mastakAni tAnyadhunaiva digpAlebhyo baliM dadiSye / asminnavasare ratnasAra sAhAyyAya devarUpaM vikRtya mayUrarUpaM vihAya vividhAstrazastraM dadhacandracUDo devastatrAgatya ityavakbhoH kumAra ! bhayaM mA kRthAH yatheSTamanena saha yudhyasva / ahaM te sahAyatAM dAsyAmi, zastrAstrANi nAnAvidhAni dadiSye, bhavataH sarvAn zatrUn haniSyAmi, kimadhikaM nigadAmi-yathA tvaM vijeSyasi prabalAnapyetAn vipakSapakSAMstathAhaM vidhAsyAmi / iti devoktamAkarNya sa kumAraH pravRddhotsAhastadaiva laa|| 11 // lernational For Personal Private Use Only witainelibrary.org Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 yoddhaM sajjito'bhUt / atha tAM haMsI tilakamAyeM samarpya ratnasArasturagamAruroha / tatazcandracUDArpitaM dhanurAnamya tadIyaTaGkAranAdena sakalAmapi vidyAdharacamUM bhISayAmAsa / tataH prAvarttata vidyAdharagaNena saha tumulaM yuddham / yathA megho vAridhArAM varSati, tathA dvayoH pakSayoH parasparaM zarANAM vRSTi | bhavitumalagat / ratnasAravijigISayA vidyAdharA vidyAvalenAtibhISaNaM yorbu lagnAH / evaM vidyA- 10 dharavijetumicchayA ratnasAropi devabalena vIrapuMsAmapi vismayakaraM yuddhaM kartumalagat / prAnte vidyAdharacamUH sakalApi kumArabhayena chinnabhinnAGgI nanAza / naSTAM nijAM camUmAlokya camatkRto bhRzaM / prakupitaH svayameva dazamukhadhArI vidyAdharasvAmI yoddhuNmuttthau| purAsau karANAM viMzatyA yuyudhe / / tato vidyAbalena hastAnAM sahasraM dadhAno mahAbhISaNaM zastrAstrairayudhyata / ratnasAro'pi kSurapreNa zareNa || vidyAdharendrasatkAni zastrANyastrANi cA'cchatsIt / tathaikena bANena dhanuzciccheda / evamapareNa zareNa tasya hRdayaM vivyAdha / tato viddhavakSasastasya bhUyasI rudhiradhArA niragacchat / tato mUchitaH sa - cetanaH saJjAtasamarotsAhaH sa vidyAvalena lakSarUpaM dhRtavAn / tadAnIM tAvadbhistadrUpairakhileyaM mahI vyAptAbhUt / sarvatra tadrUpamevApazyatsa ratnasAraH; tathApi kumAromanAgapi | bhUmau papa t| atha labdhacetanaH saH SainEdurina For Personal Private Use Only ainelibrary.org Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ critrm| baddhaM sAra 12 // na bibhye / yataH kalpAnte'pi dhIrapuruSAH kAtaratAM nAGgIkurvate / yadAha bhayasya hetau samupasthite hi, vIroTaprANanirAkariSNau / na jAtu citte bhayameti nUnaM, sa eva dhIro bhuvi vIramAnyaH // 1 // __athaivaM kumAraM sa vidyAdharAdhIzaH kalpitairazeSairapyAtmarUpairhantuM lagnastathApi kumAro dhIratayaiva | yayudhAna AsItkAtaratAM nApat / paraM saGkaTe patitaM kumAramAlokya candracUDo devaH svayaM mudgaraM lAtvA taM vidyAdharendraM hantumuttasthau / atibhImaM mudgareNa nighnantaM kalpAntakAlopamaM tatra samare tiSThantaM devamudIkSya vidyAdharasvAmI tatrAsa / tathApi dhairyamAzritya tena devena saha ciraM zastrAstrairayu. dhyata / parantu mUrkhANAM hRdaye sadupadeza iva vandhyAyAH putracikitseva vidyAdhararAjakRtaH zastrAstraprahAraH kumAraviSaye svIyasukRtayogato devamAhAtmyatazca viphala evAbhUt / dharmapuJjaprabhAvAtsadaiva prANinaH sukhamadhigacchantyeva / yataH puNyaprabhAvAdarayaH prayAnti, bhavanti devAH samare shaayaaH| hAlAhalo yAti sudhAmayatvaM, nahyasti puNyAdaparo viziSTaH // 1 // vane raNe zatrujalAgnimadhye, mahArNave parvatamastake vaa| // 12 // SainE n termal For Personal Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 suptaM pramattaM viSamasthitaM vA, rakSanti puNyAni purA kRtAni // 2 // athaivaM zastrAstrANi praharantaM vidyAdharendramindro'sinA bhUdharamiva sa devo mudgareNa taadditvaan| tena sa mahatI pIDAmApa, kevalaM pIDaiva nAbhavat , api tu bahurUpakarI vidyApi tatkSaNameva tamujjhi- | tavatI / tadA sa dadhyau-aho mahAdbhutaM jAtam , sarvA senA naSTA, vidyApi me gatA, mayedAnIM / kiM vidheyam ? eSa kumAraH svabhAvAdeva durjayaH prtiiyte| adhunA tu devatAsahAyatAM nIto vizeSato'sti durdharSaH / ataH prANatrANameva zreyaskaramidAnImityavadhArya drutameva sa tataH palAyAJcakre / naSTe svAmini samastA camUrapyanazyat / itthaM yadasau ratnasAraH prabalamapyenaM vidyAdharendramajaiSIt | tatsakalaM pUrvakRtasaddharmasyaiva mahimAsti / yo hi dharmaniSTho bhavati, tasya sadaiva vijayo jAyate / / | tadAha-"dharmeNa hanyate vyAdhigraho dharmeNa hanyate / dharmeNa hanyate zatruryato dharmastato jayaH" // __itthaM durjayaM pracaNDadordaNDaM vipakSaM vijitya ratnasArastena candracUDAkhyadevena saha zrImadAdinAthabhagavato mandiramagAt / athedRzamadbhutaM kumArasya caritraM nirIkSya camatkRtA, pulakitAGgI, | tilakamaJjarI, manasyevamacintayat / aho ! ko'pyasau yuvA puruSaratnaM pratIyate / yadyasAveva me Jain Educational For Personal Private Use Only linelibrary.org Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 caritram / pabaddhaMnasAra 13 // bha" syAd bhaginI ca me miledatrai tarhi bhAgyaM phalitaM masye, jIvanaM ca sAphalyaM vrajet / atha tilakamaJjaryAH pArzvatastAM haMsIM lAtvA kumAra evamapRcchat ! aye haMsi ! kAsi?, kathaM vA vidyAdharastvAmagRhNAt ? manuSyabhASAM kathaM bravISi ? etatsarvaM kathaya / haMsI jalpati-nAtha ! tava puruSaratnasyAgre'zeSamAtmavRttaM nigadAmi-vaitADhyaparvate rathanUpuraM nAma nagaramasti / tatra taruNImagAGkanAmA vidyAdhararAjo rAjyaM kurute / sa caikadA kanakapuranagaropariSTAd gacchan kutracidupavana AndolanakrIDanaM vidadhatImatirUpavatImazokamaJjarI kanyAmapazyat / tasyA lokottaramanohararUpeNa | tArUNyalAvaNyena mohitaH sa tatkAlameva tAmapahRtya zabarasenAnAmake'raNye ninAya / tatra ca Ko bhRzaM rudatImatibhItAM rAjaputrImavocat-sundari ! mA bhaiSIH, mA rodIH, mattastrasyasi kathaM ? | kimarthaM gAtraM kampayasi ? mAM cauraM pararamaNIlampaTaM hiMsakaM vA mA vedI:, kintu vidyAdharANAM patiM jAnIhi / sAmprataM tAvakAdbhutalAvaNyatArUNyAdinA vazaMvadIbhUya tvaamidmevaabhyrthye| yanmAM dAsaM vidhAya sakalavidyAdharINAM svAminI bhaveti / tadAkarNya sA rAjaputrI manasi dadhyau-dhig dhikkAmAndhaM pumAMsam / yataH kAmakiGkarA narA dhIrA api vivekavikalA jAyante, jAtikulAdisarvamapi // 13 // Sain E a tional For Personal Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 vismaranti / itthaM vicintya sA maunamAlambya tsthau| tadA sa evamavedIt-yadadhunA mAtApitrovirahAkulA na bhASate, pazcAnmayyanurAgaM vidhAsyatIti nizcitya vidyAbalena tAM rAjaputrI tApasakumAraM kRtavAn , punaH snehamayena vacasA prINayan bhRzaM satkurvan tAmalobhayat / parantu kSArabhUmau bIjavApa iva tasyAM vidyAdharanRpasya prayAso vaiphalyameva yayau / tathApi tasya tasyAM jAto'nurAgo manAgapi naiva nyavartata / yataH kAmakiGkarIbhUto naraH kadAgrahaM na jahAti / tadAhakadAgrahagrastataro naro vai, karotyakArya sahasA sadaiva / vivekaratnaM parihAya nUnaM, bhavAmbudhau majati krmbddhH||1|| athaikadA sa tApasakumAraM tatraiva muktvA svanagaramiyAya / tadanu kutazcittatrAgatasya tavAgre yAvadAtmacaritaM nigadituM prAvarttata tApasakumArastAvatatrAgato vidyAdharendro mahAvAtyA rUpeNa tApasakumAraM tato'pyapahRtya svapuramAnItavAn / tatra ca svarNamandire saMsthApya sumadhuragirA bhRzamitthaM prArthayituM lagnastathAhi-ayi sundari ! mAM svadAsaM vidhehi, kadAgrahaM tyaja, anyena saha bhASase, mayA kimaparAddhaM yena na bruusse| maunameva zrayase kim ? yadi na bhASiSyase tarhi nUnamanenaiva khaDnena tvAM haniSyAmi / evaM vajropamaM tadvacaH saMzrutya sA'zokamaJjarI dhairya manasi For Personal Private Use Only Sinelibrary.org Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / bAnasAra 14 // dhRtvA tamabravIt-puruSAdhama ! balAtkasmaicitkenApi prema dAtuM no zakyate, rAjyAdikaM tu valAdapi dIyate, paraM mitho'nuraktayoreva puMso rAgaH zreyAn bhavati / yo hi mArakiGkarIbhUto naro'kAmayaMal mAnAM kAminI prArthayate, taM puruSaM dhigastu / etacchrutvA sa vidyAdharendro'tyantamakupyat / ko zAccA simAkRSya tAmevamavadat-are raNDe ! pApiSTe ! mamAgra eva mAmakI nindAM jalpasi / tatphalamidAnImeva darzayAmi, sadya eva te ziracchetsyAmi / sA'vak-re puruSAdhama ! yadi mAM hAtuM | necchasi tarhi mAmavazyameva mAraya / vicArAntaraM vilamba vA mA kRthAH, etadakRtyAcaraNAnmaraNa| meva me zreyaskaraM pratibhAtIti / azokamAryAH sukRtanicayodayAtsa manasyevamacintayat-aho ! mayaitadanucitaM vidadhe, yadasyA IdRzaM bhASitam / sarvatraiva saralasAdaravacasaiva prItirutpadyate / haThena tu strINAM jAto'pi rAgo gacchatyeva / ato mayA kadApi kopo na darzanIyaH / miSTatarasAdarasasnehavacasaiva kAminI surAgiNI bhavitumarhatIti nizcitya kharaM kAze nyadhatta / vidyAbalena tAM haMsI kRtvA svrnnpinyjre'sthaapyt| anukSaNaM sAdaraM priyvcnaistossynnaasiit| tato'nyadA vidyAdhararAjasya patnI kamalamAlA tAM haMsI prArthayantaM svapatiM dRSTvA manAsa jAtazaGkA'cintayat-kimetat ? yadasau // 14 // For Personal Private Use Only Hinw.jainelibrary.org Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | matto'pyAdhikamenAM haMsImabhyarthayate / tataH sA nizi sveSTadevatAmArAdhyaitadapRcchat / sA vidyA pratyakSamavAdIt-sarvametadvRttAntam / tataH sA kamalamAlA sapatnIdveSAttAM haMsI piJjarAbahiH kRtavatI piJjarAnnirgatA sAtibhItA zavarasenAkhyakAnanadizi gacchantI mArge zrAntA satI tvadake'patat / bhoH kumAra ! saivAhaM haMsI, | sa evAsau vidyAdhararAjaH yastvayA parAjitaH palAyanamakRta / etadAkarNya tilakamaJjarI vilapati- || ayi bhagini ! tvamekAkinI tApasIbhUya nirjane vane kathamAsIH?, kathaM vA tiryagyonau pakSiNIbhUya nAnAklezaM sahamAnA'dhunA vartase ? etenAnuminomi, yad bhavAntare nUnaM mahAnti pApAni cika yitha / hanta ! kathamidAnI tiryaktvaM te praNazyati / itthaM vilapantI tilakamaJjarI yAvadAsIt , / / tAvaccandracUDadevaH svazaktyA tAM haMsI kanyAmakArSIt / tadA te dve bhaginyau cirAn militvA parasparaM mumudaate| asminnavasare ratnasAra Aha-tilakamaJjari ! tvamidAnI bhaginyA darzanajanyamasImamAnandamanabhavasi / mahyaM kiM vardhApanaM ditsasi ? dharmArthocitadAne vilambo na vidheyH| tadaktam laJcocityAdidAnarNa-huDDAsUktabhRtIgRhe / dharme roge ripucchede, kAlakSepo na zasyate // 1 // Bain Education international For Personal & Private Use Only M inelibrary.org Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / gadyavayaM vyAkhyA-laJcasya-asminkArye tavaitAvaddAsyAmIti purAGgIkRtasya karaNe tathocitAdi paJcadhA ratnasAra IN| dAnakarmaNi, RNazodhanakaraNe, tathA hoDakaraNe, bhRtyAdervetanadAne, gRhakaraNe, dharmakRtye, rogasya / zatrozca mUlocchedanakaraNe kAlakSepaH-kAlasya-samayasya kSepo vilambo na zasyate prazasto na bhavatItyarthaH / tarhi kAlakSepaH kva prazasyate ?, ityAha krodhAveze nadIpUrapraveze pApakarmaNi / ajIrNabhuktau bhIsthAne kAlakSepaH prazasyate // 2 // vyAkhyA-krodhasya kopasyA''veze vege, nadyAH pUre pravezakaraNe, pApAcaraNe, satyajIrNe bhojane, bhayasthAne gantuM kAlakSepaH karttavyaH sabairiti bhAvaH / tadanu sA tilakamaJjarI bhoH puruSasiMha ! tvAdRze puruSottame mahopakArakare nare'deyaM kimapi | nAsti / yadyapi sarvasvadAne'pi tvadupakRteH pratikriyAM vidhAtumahaM nArhAmi, tathApi yadasti taddadAmItyuktvA kumArakaNThe mauktikI mAlAM paridhApitavatI so'pi saharSa sAdaraM tAM srajaM prydhtt| punareko || kamalasrajaM tasya kIrasyAdhigrIvaM nyadhatta / tadA candracUDo devo jagAda-bhoH kumAra ! purA tubhyamime kanye daivena datte, sAmpratamahamapi te dadAmIti / tato devatA tayoH kanyayoH pANigrahaNaM ratnasA For Personal Private Use Only .. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reNa sahA'cIkarat / pazcAt sa candracUDadevo rUpAntaraM kRtvA cakrezvarIpArzvamAgatya sakalamudantamuvAca / tacchrutvA cakrezvarI devI saparivArA vimAnamAruhya tatrAgatavatI / ratnasAro vadhUbhyAM saha tAM praNanAma / sApi jhaTiti kulaM te vardhatAmityAziSaM tasmA adAt / tadanu sA devI vivAhopayoginI sarvAM sAmagrI viracayya mahAmahena te rAjakumAryoM samudavAhayat / tatazcakrezvarI saptabhaumaM divyaM saudhaM nirmAya nivAsAya kumArAya dadau / tatra saudhe ratnasArastAbhyAM strIbhyAM saha nirupama sukhamanubhavan nyavAtsIt / ____ atha cakrezvaryA Adezena candracUDo devaH kanakapure gatvA kanakadhvajaM nRpaM putryoH kumAreNa saha mahAmahena sampAditavivAhavardhApanaM vyjijnypt| tacchrutvA hRSTo nRpo mantrisAmantasAdhukArapramukhA'parimitaparivArayutastatrAgataH / tamAgataM kSitipatimubhe putryau sakIro ratnasArazca nRpAbhimukhamAgatya vidhivatprANamat / kumArarUpamAlokya sa rAjA nitarAmatuSyat / tato devyAH prabhAveNa kumAraH saparivAraM zvazuraM tatrAgatamabhojayat |naanaavidhdivyaashn pAnamiSTavacanaissuprasannaH kSoNipAlaH kumArame| vamAkhyAti sma-mahAbhAgyazAlin ! bhavAn jAmAtAsti, sakalapaurajanaH zrImantaM bhavantaM didRkSati Jan Educe For Personal Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyu critrm| nasAra ato madIyanagaramAgatya punIhi / atha bhUpAnurodhavazataH kumArastena sahaiva kanakapuranagaramAgataH / mahAmahena jAmAtaraM puraM prAvezayadrAjA / tataH susajite sundaratare mahAsaudhe vadhUbhyAM saha ratnasArastasthivAn / zuko'pi svarNapiJjare tiSThan sukhamanubhavannAsIt / itthaM puNyaprabhAvataH kumAro nAnAvidhamanupamaM sukhaM bhuJjAnaH sukhena dinAni gamayannAsIt / uktaJca svArAjyasaukhyamatulaM nayate narANAM, rAjyaM dadAti vimalaM yaza prAtanoti / zatrupracaNDabhujadaNDabalaM kSiNoti, kiM kiM na sAdhayati kalpalateva dharmaH // 1 // vyAkhyA-narANAM dharmaH kalpalateva-kalpatarumiva kiM kiM na sAdhayati-janayati-dadAtIti, tadeva samarthayate-atulaM-nirupamaM svArAjyasaukhyaM-svargIyasukhaM nayate-prApayati, prAnte / iha loke tu rAjyaM dadAti, nirmalaM yazaH-sukIrtizca Atanoti-vistArayati, tathA zatrUNAM pracaNDA ye bhujadaNDAsteSAM balaM-parAkrama kSiNoti-nAzayati / itthaM dharma eva sarveSAM sarvArthasAdhanamiti sa eva snycetvyH| athaikasyAM rajanyAM sukhena zayAna aasiitkumaarH| sarvANi dvArANi pihitAnyAsan / tathApi Sain Ed a lernational For Personal & Private Use Only S w .jainelibrary.org Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka kazcidadivyAkRtiko divyavAsAH sarvAbharaNamaNDitagAtraH khaDgapANizcauryakuzalaH kopAdaruNalocanaH pumAn guptyA tadgRhAntarAyayau / tAvatkumAro jajAgAra / yato mahIyAMso'cirameva svapanti / tataH sa cintayati-aho satyapi sakaladvArA'pidhAne kathameSa mahAcaura iva samAyAto dRzyate / ityAdi yAvannizcinoti kumArastAvatsa vakti-kumAra ! yadi vIro'si tarhi sajjIbhUya mayA saha yudhyasva / vaNigjAtIyasya tava kiyadasti valamityahaM jJAsyAmi / atidhUrtasya zrRgAlasya zauryaM / mRgapatiriva tava balamahaM kiyantaM kAlaM saheya / itthaM jalpanneva sa tatkAlameva kumAro'pi kozAdasimAkRSya tatpRSThamadhAvat / agre pumAn tatpRSTe kumAra itthaM tAvubhau mithaH pazyantau kiyad dUraM jgmtuH| caurasyAnupadaM taM jighRkSuH pumAn yathA yAti tathA kumArastatpRSTaM gtH| atrAntare sa pumAn / kIramAdAya yadA vyomni samudaDIyata, tadA''kAze taM ghumAsaM kiyaDUraM brajantamadrAkSIt kumAraH / adRzye ca tasmin manasi vismayaM dadhatkumAra evamacintayat-nUnamanena kenApi devena vidyAdhareNa dAnavena bhUtena mahIyasA madvairiNA bhAvyam / yo'stu so'stu, paraMtu madIyarAjakIramapahRtya gata | iti mahadAzcaryamabhUt / aye prANapriya ! kIra ! tava kimabhUt ?, mAM vihAya kva gato'si ?, tvAM Jain Educati onal For Personal Private Use Only I nelibrary.org Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / bAnasAra 7 // vinA mama kA gatirbhaviSyati, iti vilapan ratnasAraH pazcAdevaM dadhyau are citta ! khedaM mA gAH, IN alamidAnIM zokena / zokena gataM vastu kasyApi na milati / ato dhairyamAlambya sthalAntare | tadanveSaNaM vidhAtavyam / kadAcitprApte kAle miliSyatyeva saH / tamadhigatyaiva parAvartiSye, no | cetkadAcidapi pazcAnnaiva parAvartitavyaM mayeti nirdhArya kumAra itastataH paribhrAmyan bahudhA kIrama- | nveSayAmAsa / parantu kutrApi tacchuddhiM nAptavAn / yataH AkAze yadvastu gataM tadbhUmau mArgite'pi kathamAsAdayettathApi kutrApi sa miliSyatItyAzayA ratnasAraH sakalaM dinaM sarvatra babhrAma / sandhyAkAle samAgate tena kumAreNa vapratoraNadhvajAdisumaNDitA maNimayasaudhacayazobhAyamAnA nagaryekA dadRze / tasyA adbhutAM zobhAM vilokya camatkRtacetAH kumAro nagarIsamIpamAgataH tatra ca dUrata / evApUrvAM tacchobhAM pazyan nitarAM sa tutoSa / atha mukhyadvAre samAgatya sa yAvadantaH pravizati tAvattatropaviSTA kAcidekA sArikA tamevamabhASata / bhoH kumAra! antamA gAH, ita eva pazcAd M|| yAhi / kumAro'vadat-ayi sundari ! sArike ! mAmantaryAntaM kathaM niSedhayasi ? tadA punarUce sA-he supuruSa ! madvacasyavajJAM mA kRthAH ahaM te kalyANamicchAmi, atastatra praveSTuM vaaryaami| // 17 / / ternational For Personal Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 69 yadi tatkAraNaM zuzrUSasi, tarhi zrUyatAm / idaM hi ratnapuraM nAma nagaramasti / atra purandara iva purandarAbhidhAnaH prajApAla AsIt / nyAyaniSThe prajAH zAsati sati tasmin ko'pyeko mahAcauro nAnAveSadhArI samAgataH pratirAtraM corayannAsIt / tato'cirAdeva samRddhizAlino'pi lokA nirdhanA abhUvan, tataH paurapradhAnajanA militvA nRpametadAcacakSire / tacchrutvA kupitaH citipatiH koTTapAlamAkArya saroSamAha-re rakSakAH ! yUyaM rAtrau ka tiSThatha ? kathaM vA yuSmAsu rakSakeSu satsvapi dhaninAM gRheSu cauryaM jAtaM jAyate ca ?, tatkAraNaM nigadata | no cedadhunA sarveSAM vaH prANadaNDaM dAsyAmi / ratakA UcuH - nAtha ! vayaM sadaiva sAvadhAnA rakSAmaH / tasya nigrahaNAya sarve upAyAH kRtAH / paraM samasto'pi prayatno vaiphalyameva vrajati / sarvathAsau taskaro mahAroga iva durgrahaH pratIyate / ato'haM taM grahItuM na zaknomi / tato nRpAlaH svayameva khaDgapANistasya caurasya grahaNAya niragacchat / athaikasyAM rajanyAM kasyaciccheSTino gRhe khAtraM kRtvA pracurANi sArabhUtAni dhanAni lAtvA yAntaM taM stenaziromaNi rAjA'pazyat / tatastatpRSThe rAjA'dhAvat / agre caurastatpRSThe rAjA, itthaM kiyaddUraM tAvubhau celatuH / sa cauraH For Personal & Private Use Only delibrary.org Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +0 sAra bA | kSitipatedRzaM vaJcayitvA kasyacittatra suptasya tApasasya samIpe sarvANi dhanAni muktvA svayamudyAne caritram / prAvizat / tadanu tatrAgato nRpazcoritAni dravyANi dRSTvA taM suptaM tApasameva cauramamanyata / nUnameSa tApasaH steno'sti / ayameva mama nagaryAH sarvasvamacUcurat / adhunAtra kapaTanidrayA nidrAti / ityavadhArya nRpastamevamavocata-re duSTa pApiSTha ? tApasIbhUya mama nagarI luNTayasi, tvameva | pratirAtraM khAtraM vidhAya sarveSAM dhanAnyapaharAsi / idAnIM sAdhuveSeNa supto'si, ata idAnImeva tvAM dIrghanidrAyAM svApayAmi / pazya pazya stenasya phalaM kIdRzaM bhavatIti / athAtmasubhaTena nirdoSameva Foll taM tApasaM svasthAnamAnAyya prabhAte tasya hananAya kohapAlamAdizat / tato nRpAdiSTaH sa tApasaM Mal muNDayitvA gardabhopari saMsthApya sarvatra nagare catuSpathAdau bhrAmayitvA zUlikAyAmAropitavAn / sa eva mRtvA rAkSaso'bhavat / tataH prAgvairamanusandhAya prakupito rAkSasaH prathamaM rAjAnaM jaghAna / lokAMzca sarvAn nagarAnniSkAzitavAn / rAjA pramAdavazAttathA kRtavAn / tenaiva doSeNa samastAH prajAH khidyante / adyApi yaH ko'pi pumAnantaH pravizati taM sa ghAtayati / yataH-antaHpuramAgataM puruSaM ko'pi naiva sahate / bhoH kumAra ! atastvAmantaHpure gantuM nivArayAmi / yadi kadAcitsa IN // 18 // Sain I n ternational For Personal Private Use Only Hilaww.jainelibrary.org. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvAmapi hanyAttadAhaM tadraSTuM na zaknuyAm / iti sArikAvacanamAkarNya saJjAtavismayaH kumAra Akhyat-sArike ! tvayoktaM sarvaM pathyaM tathyaM ca manye, parantu manAgapi tato rAkSazAnnAhaM bibhemi, ityuktvA rAkSasasya balaparIkSArthI kumArastatra nagare raNakSetra iva prAvizat , akuto'bhaya iva sa tatra nagare paribhraman kutrApyApaNe candanatarUNAM rAzimapazyat / kvApi svarNarAzinA bhRtamApaNam , tathA parasminnApaNe karpUrANAM, kvacitpUgIphalAnAM, kvacicca nArikeraphalAnAM nicayaM, kvacicca sugandhidravyaiH / / | paripUrNAni gAndhikAnAmApaNAnyadrAkSIt / kAnicicca divyAdivyavividhajAtIyavastrANAmannAdInA mApaNAni dadarza / parantu krayavikrayau kurvantamekamapi janaM sa nApazyatkutrApi / athaivamanukrameNa rAjapathena gacchan nagarIzobhAM vIkSamANaH sa rAjasadane samAyAtaH / tatraikaH saptabhaumaH saudhaH praikSi tena / tatra saptamaM bhaumaM gatvA nAnAjAtIyasadratnaracitAmapUrvAmekAM shyyaamaalokt| tasyAJca nirbhIH / kumAraH sukhena svakIyAmiva suSvApa / atha mAnuSapadasaJcArAdinA'gataM janaM viditvA'tikruddhaH sa rAkSasastatrAgAt / tatra sukhena suptaM ratnasAramAlokya sa dadhyau / aho atyAzcaryametat, yatra ke'pItare lokA manasApi gantuM nehante / tatra durgame sthAne samAgato'sau pumAn dhRSTa iva nirbhIkaH Sain Educ a tional For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bA __sAra | 19 // kathaM supto'dya dRzyate / nUnameSa me mahAn virodhI lkssyte| enamahaM kena prakAreNa hanyAm , kimahaM caritram / tAlaphalamiva mastakamasya troTayeyam, athavA nakhaireva vidArayeyam , kimu gadayAnayA sacUrNayeyam, kimu mahatyA kSurikayA khaNDazaH kRntAni, kimu prajvalitAgnau prakSipANi, kimAkAze samurikSapANi, kimabdhau majjayAni, kimajagara ivainamadhunaiva gilAni, kimvA mamA''laye samAyAtamatithimiva prasuptaM no hinasAni / yato hi gRhAgataM ripumapi naiva hanyAdityAdi nItivAkyAni zikSayanti / tadAhaaAgatasya nijagehamapyare gauravaM vidadhate mahAdhiyaH / mAnamAtmasadanamupeyuSe, bhArgavAya guru rucatAM ddau||1|| ___ vyAkhyA-mahAdhiyaH mahatI dhIvudhiryeSAnte, matimantaH pumAMso nijAlayamAgatasya, areHzatrorapi gauravaM-satkArameva vidadhate-kurvate / tathAhi-AtmasadanaM-mInAkhyarAzim upeyuSe-prAptavate samAgatAya bhArgavAya zukrAya guruH bRhaspatiH, mAnaM satkAram mAnAhamiti yAvat uccatAM mahatvaM dadau dattavAn / ayamAzayaH-mInarAzigurorasti tatrAgataM naisargikaM vairamapi, gururucyatvameva nyti| tathA svasadanasamAgataH zatrurapi satkAryaevAsti mahatAmiti / alu 19 // Sain E r national For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Educa 73 yAvadasau svecchayA jAgRto na bhavettAvadasya kimapi na karttavyam, pazcAdasya yathAyogyaM bhaviSyati, tathA vidhAsyAmi, iti nizcitya sa rAkSasaH svasthAnamAgAt / punaH kiyatkAlAnantaraM prabhUtabhUtAdigaNaiH saha sa tatrAgatya pUrvavatsuptameva kumAramaikSata / atrAvasare sa jagAda - are nirbhIka ! nirlajja ! yadi jijIviSasi, tarhi satvaramevetaH palAyasva, no cenmayA saha yudhyatAm / iti rAkSasavaca AkarNya jAgRtaH kumAra zrAha - rAkSasarAja ! mama nidrAbhaGgaM kathamakArSIH ? sukhasutasya nidrAbhaGgakaraNe kiyAn doSo lagati / tanna jAnAsi kim ? uktaJca -- dharmanindI paMktibhedI, nidrAcchedI nirarthakam / kathAbhaGgI vRthApApI paJcaite'tyantapApinaH // 1 // vyAkhyA - yo hi dharmaM nindati yazca paMktiM bhinatti arthAdekatra paMktau bhuJjAnAnAmekasmai dadAti parasmai na dadAti saH / tathA hetuM vinA parasya sukhena suptasya nidrAM chinatti / evaM yaH kathAmucchedayati, prayojanaM vinaiva yaH pApAni kurute, ete paJca mahApApina ucyante / bhavAnapi madIyanidrAbhagakaraNAnmahApApI jAtaH / atastatpApApanodAya sadyojAtaghRtamizritazItalavAriNA tAvanme pAdau mardaya, yAvanme nidrA''gacchet / iti kumAroktaM nizamya For Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ critrm| barddhanasAra 10 // sa vicArayati sma-aho ko'pyasau mahAzcaryakArI pumAn pratIyate / yatkenApi na kAritaM taccikIrSati mattaH / atyAzcaryametat / yanmRgArAteH zRgAla ivAsau mattaH pAdayostalaM vimardayituM kAmayate / eSa kIdRzaH sAhasikaH, kIdRzI cAsya dhRSTatA varttate, kiyatI cAsya gambhIratA vidyate / yanmAmapi bhRtyakRtyamupadizati, AstAM tAvadeSaH / etasyaika AdezastAvatkarttavyo mayA / iti | vicintya sa rAkSasezvaraH surabhighRtamizritazItalajalena kumArasya pAdau marditumalagat / aho / kIdRzo dharmasya mahimA varttate, yalloke kutrApi kenApi na zrutaM na vA dRSTam / yalloke durlabhamasti / tadapi dharmaprabhAveNa lokairApyate / Koil atha nijabhRtyamiva pAdau mardayantaM rAkSasarAjamAlokya samutthAya kumArastamevaM vyAjahAraall bho rAkSasendra ! mayA manuSyeNa yadAdiSTaM tatkRpAmAnIya kSamasva / tavAnayA bhaktyAdhikaM prasanno' smi, kiJca yadIpsitaM bhavettanmattaH prArthaya / bhavadarthe duSkaramapi sukhena kattuM zaknomi / durlabhamapi vastu tubhyaM dAtuM samartho'ham / iti kumArabhASitaM zrutvA sa svacetasyevamacintayat-samprati viparItaM jAtaM yadasau mAnuSIbhUya mayi deve'pi nijaprasAdaM darzayati / ito'pyadbhutamidaM dRzyate, // 20 // emaine For Personal Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio 75 devatayApi yanna prApyate, vA yanna karttuM zakyate, tadapyasau me dAtuM vAJchati / etattathA pratibhAti yathA kalpavRkSaH sevakAt kimapyabhISTaM yAceta / eSa mAnavo mama devasya kiM dadyAt / athavA manuSyataH prArthanIyaM devAnAM kimapi naivAsti, tathApi prasannamenaM naramahaM kimapi yAceya ityavadhArya madhurasvareNa sa kumAramityAkhyat - bhoH ! iha saMsAre yaH pumAn parasmai vAMchitamarthaM prayacchetsa trilokyamapi virala evAsti, kiJca yAcanAtsarve sadguNA narasya praNazyanti / ata uktam- laghudhUlI tRNaM tasyAstRNAtcUlaM tato'nilaH / tato'pi yAcakastasmAdapi yAcakavaJcakaH // 1 // vyAkhyA-- loke sarvato laghIyasI dhUlI rajo'sti tasmAdapi laghu tRNamasti asmAdapi laghu tulamarkatUlaM bhavati / ito'pi laghuranilo vAyurasti, tasmAdapi laghuH kaniSTho yAcakaH arthI bhavati, yAcakAdapi laghuryAcakAnAM vaJcakaH pratArako bhavati / anyadapyAha- parapatthaNApavannaM mA jaNaNi jasu erisaM puttaM / mA uyare vidharijja, supatthiyabhaMgo ko jeNa // 1 // vyAkhyA-mAtaH ! yaH paramanyaM yAceta, IdRzaM putraM mA janiSTAH / tathA yo hi paraprArthanaM viphalIkuryAt, tAdRzaM putraM tUdare garbhe mA dhRthAH naiva dhAraya / For Personal & Private Use Only helibrary.org Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 critrm| ato bravImi kumAra ! yadi yAcanAM no bhaJjyAstahi tvAM kimapi yAceya / kumAro'vadat-bho deva ! matsAdhyaM kAryamAjJApaya / rAkSasezvara Aha-yadevamasti tarhi zrUyatAm / asyA nagaryA rAjA bhava, ahaM te rAjyaM dadAmi / etadrAjyamAsAdya yathecchaM sukhaM bhuMkSva, ahaM kila tava divyAM samRddhimarpayiSyAmi, dAsavatsadA tvAM seviSye c| anye'pi sakalAH kSitIzAste vazaMvadAH sthAsyanti / ato mayArpitamekacchatramidaM rAjyamakaNTakaM gRhANa / ratnasAro manasi cintayati-asau rAkSasapati, rAjyamarpayati / yadiha loke sakalasaukhyapradamatidurApamasti yacca sadaiva mahatA sukRtapuJjenApyate / bhAgyahInaiH pApibhiH svapne'pi naiva labhyate / parametatpurA mama parityaktamasti purA'haM sadguroH sannidhau parigrahaparimANaM vratamaGgIkRtavAMstadA | rAjyaM na grahiSyAmItyapi pratijJAtam / tadadhunA kathaM tyajAmi, vratabhaGgakAriNAM mahAn doSo | | lagatIti zAstre niruktamasti / adhunA mayA kiM karttavyam ?, mahAsaGkaTo me patitaH aho ubhayataH | pAzarajjurivaitavayamupasthitaM lakSyate / yadi rAjyamidaM gRhNAmi, tarhi mahApApIyAn bhavAmi, purAgRhItavratabhaGgAt / anaGgIkAre'pi sa eva doSaH, etadIyaprArthitasya bhaGgAt / hA daiva ! kiM jAtam / // 21 // mation For Personal Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 M kiM karttavyatAmUDhatAmupagato'smyahaM / prAnte kumAra evamuvAca-bho deva ! ato'nyatprArthaya ? | etat kartuM nArhAmi / yato'haM gurusannidhau tadatyajam , purA tyaktasya rAjyasyAGgIkAre vratalopo bhaviSyati / tatazcAdharmo mAM narakaM neSyati / yatsvarNAbharaNaM karNAveva troTayeta, tena kiM prayoja| nam ?. yena kRtyena mama dharmo na lupyeta, tadeva svArthaM parArthaM vA mayA kartuM zakyate iti nizcayaM / jAnIhi / rAkSaso'vadat-ratnasAra ! zarIre'smin lobhalajjAdAkSiNyagAMbhIryAdayaH sarve'pi tiSThanti ! yaH pumAn uttamo'sti sa tu prANAn sukhena jahAti, parantu dattaM vacanaM naiva parAvarttayati, yadvadati tatkarotyeva / tatra doSAdoSau naiva vicArayati ! kumAro'vadat-deva ! tvayA sAdhUktaM, parantu mayA pUrvaM gurusannidhau niyamo'kAri, yadahaM pApAnAM nilayamadharmasya ca hetuM rAjyaM kadApi na grahISyAmIti / yo hi niyamaM lAtvA parityajati, tasya niyamavirAdhanAnmahAn doSo lagati, pazcAttApazca jAyate / mahAbhAga ! iti hetorduSkaramapyanyadvaraya / yadahaM sukhena kuryAm , niyamo'pi me naiva | hIyeta / rAkSasa uvAca-are ! prathamaM yatprArthitaM mayA tadapUrayitvA punaranyanmArgayituM kiM brUSe ?, anelibrary.org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 critrm| baddhaMnasAra 22 // anena vacasA tvaM khasminneva kupito hatabhAgyo vA lakSyase / yadadhunA durApamidaM rAjyaM tyajasi / are mUDha ! yo hi krodhAdinA jIvAn hinasti yudhyate vA / tatraiva pApaM jAyate / devArpitasya al rAjyasya svIkAre tava pApaM kathaM lagiSyati ?, yadidaM rAjyaM mayA dIyate tatsotsAhaM kathaM nAGgI kuruSe ? surabhighRtaM pAtuM bu bu iti zabdaM kathaM kuruSe ? / prathamaM tvayA mama mandiramAgatya madIyazayyAyAM sukhena ciraM suptam / tvatpAdatale ca mayA mardite ! IdRzamakRtyaM te myaakaari| tvaM tu maduktaM hitamapi na karoSi, tarhi tatphalaM pazyatu bhavAn / idAnImeva darzayAmItyuktvA kSaNAdeva sa kumAraM karau gRhItvA gagane nirasyat ! tadanu samudramadhye kumAraM prAkSipat tatastamAdAya bahirAnIya rAkSaso'vadat-ratnAsAra ! svakIyaM kadAgrahaM kathaM na jahAsi ? ahaM tu rAjyaM samaparyAmi, kimapyaniSTaM vastu na dadAmi, tatsaharSa kimiti na gRhNAsi ? ataH rAjyaM gRhANa, AgrahaM muJca, nocedrajako vasanamiva tvAmasyAH zilAyA upari nipAtya nipAtya haniSyAmi ! iti bruvatA tena ratnasAro gRhItvA zilAntikaM nItaH, abhANi ca-maduktaM kuruSva, mama hastAnmudhA mA mriyasveti / kumAropyevamuvAca-rAkSasa ! yadrocate, yacca cikIrSasi, tatsatvarameva kriyatAm // 22 // For Personal Private Use Only l ibrary.org Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // maraNAnte'pyahaM gRhItavrataM na tykssyaami| IdRzaM kumAroktaM zrutvA so'dhikaM prasasAda tadaiva rAkSasarUpaM | tyaktvA devatArUpaM vyadhAt tataH sthalajairvArijaizca ramyaiH surabhikusumaiH kumAramAnarca / arthAtkumA- IN | ropari sukusumAnAM vRSTimakRta / jayajayArAvaM kurvan sa rAkSasaH kumaarsmpimaagtyaivmaackhyau| bhoH kumAra ! tvaM dhanyo'si, mAnyo'si, zlAghyo'si, kiJca tvAdRzena puruSaratnenaiveyaM pRthvI ratnagarbhetyucyate / tavedRzI dharme dRDhatAsti / yAdRzI kvApyanyatra naivAsti mayA te bhUyAnupasargaH | kRtastatkSamyatAm / ____purA mamAgre devendrasenApatirhariNagameSI samastAmarairmaNDitAyAmindrasabhAyAM tvAM prazaMza tacchrutvA / sarve devA ativismitA abhUvan / itazca saudharmadevalokezAnadevalokayozca navAvindrAvudapadyatAm / tau mitho vimAnasyaikasyArthe yuyudhAte, dvAtriMzallakSANi vimAnAni saudharmadevaloke vartante, tathezAnadevaloke vimAnAnyaSTAviMzatilakSANi vidyante / dhigastu yadetAvatsu vimAneSu satsvapi tAvubhau parasparaM mAviva ciramayudhyetAm / lobho hi loke valavattaro hi, karoti sarva vazamAtmano hi / Sain Education International For Personal & Private Use Only nelibrary.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 barddha caritram / sAra jayedamuM yo hi sa eva loke, dhanyaH prazasyo mahatAmapIha // 1 // vyAkhyA-loke-jagati lobho mahAbalavAnasti, kamapi nojjhati / sarvaM lokottarasamRddhimantamapi AtmanaH svasya vazamAdhInaM karoti, tarhi nirdhanAnAM kA vArtA / amuM-lobhaM yo naro jayet-tyajet , sa eva pumAn loke dhanyaH kRtakRtyaH mahatAmapi lokAnAM prazasyaH-stutyo bhavatIti bhaavH| ____ loke yudhyamAnamekam , aparo vArayati / evaM devaM tathAbhUtaM devo nivArayati / parantu yadA lobhAkRSTacatasAvindrAveva mitho'zvamahiSAviva yudhyetAM tarhi tau kaH zaknuyAdvArayitum / tyorindr| yoyudhyamAnayoH kiyAnkAlo gatastata ekadA vRddhadevatayoktam / yanmANavakastambhe jinendradaMSTrA varttate / tasyA vAriNA'bhiSiktasya tatkSaNaM mahAnto doSAH pralIyante / mahIyAnapi vairaH pralIyate / sakalAzca rogAH kSaNena praNazyanti / itthaM vicintya kAcidvRddhadevatA jinendradaMSTrAbhiSekajalena parasparaM jighAMsantau tAvubhAvapIndrAvabhiSiktavatI / tatprabhAvAttatkAlameva tAvubhau mitho vairatvamatyajatAm / tadanu vRddhadevatayA tayorvimAnaviSaye yathA niraNAyi, tathA darzayati-dakSiNasyAM dizi // 23 // Sain Ed i onal For Personal & Private Use Only M w.jainelibrary.org Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M yAni vimAnAni santi, tAni sarvANi saudharmendrasya, uttarasyAM yAni vimAnAni teSAM sarveSAM / svAmIzAnendro'sti / tathA pUrvapazcimadigbhAge yAni trayodazagolAkAravimAnAni, tAni saudharmandrasya / evameva prAcyAni pratIcyAni yAni trikoNAni catuSkoNAni ca vimAnAni santi, | teSvardhaM saudharmendrasyArdhamIzAnendrasya bodhyAni / eSa eva kramaH sanatkumAramAhendrakumAradevaloka-11 yorapyasti / itthaM vRddhadevatayA vibhaktaM sarvaM zrutvA tAvubhAvindrau cirajAtamapi vairaM vihAya parasparaM / prItibhAjau jaatii| ____ athaikadA candrazekharo devo hariNagameSiNaM devamapRcchat-hariNagamepin ! asti ko'pi janaH | saMsAre, yo hi vazIkRtajagattrayasya lobhasya vazyatAM no dhatte / devendrau bhUtvApyAvAM lobhagrasta cetasau parasparaM yadhyAvahe. tarhi mAnAM kA gaNanA ?, hariNagameSI nyagadata-bhrAtaH ! tvaM satyaM jagaditha, paraM sarveSAM manAMsi lobhAkRSTAni na bhavanti / apareSAM vArtA kiM bravImi, sAkSAdindrAraNImapyAlokya yasya cittaM manAgapi na calati, tAdRza eko vasusArazreSTinaH putro ratnasAra! kumAro'sti, ayaM sadaiva nirlobho vidyate, kimadhikamadhunApi devArpitamapi rAjyaM purAGgIkRtavrata Sain Educh Frontal Finelibrary.org Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabaddhaM caritram / nasAra 24 // 42 bhaGgabhiyA na gRhNAti / yadrAjyaM mahAnto'pi jIvAH kAmayante paraM ratnasArastu tucchameva gaNayate / / ____ ratnasAra ! hariNagameSiNoktametadAkarNya candrazekharo nAmanyata, tatastava parIkSAyai so'trAgatya IN purA rAkSasIbhUya nirjanamekaM nagaraM nirmamau sArikAM kRtavAn , A''dAvevAntaHpravizantaM tvAM nyavArayat / sa eva tava rAjakIyakIraM sapiJjaramapAharat / prAnte samudrapAtAdinAnopasargaste vihitaH / sa eva candrazekharadevo'smi / mahAbhAga ! mayA te'tigarhitaM kRtaM tadadhunA kSamasva / kRtAgasi mayi prasIda, kimapyabhISTaM vastu varaya / yataH devadarzanaM sarvasya saphalameva bhavati, viphalaM kasyApi naiva jaayte| ratnasArovAdIt-bho deva / mamAhatazAzvatadharmaprabhAvAtsarvaM vidyate, kasyApyapekSA nAsti, tathApi yadi tvaM kimapi dAtumIhase, tarhi me nandIzvaramahAtIrthayAtrAM kAraya ? etadeva tvAmabhiyAce / tatazcandrazekharadevatA tathAstu, iti nigadya sapiJjaraM kIraM kumArAya dattavAn / tataH pazcAt nandIzvaramahAtIrthayAtrAM kArayitvA sakIraM ratnasAraM kanakapuraM nagaramanaiSIt / tatra ca kanakadhvajanRpAgre ratnasAramAhAtmyaM vyAkhyAya sanmAnya ca miSTavacanAdinA sa devaH svasthAnamagAt / RA.dara // 24 // in one For Personal Private Use Only Allww.jainelibrary.org. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ atha kanakadhvajasya rAjJaH zvazurasyAjJayA sAmantapradhAnAdikatipayottamaparivArayutaH patnIbhyAM sahitaH kumAraH svanagarI prati cacAla / mArge ca pratigrAmeSu rAjabhiH satkRtaH katipayadivasaiH ratnasAro ratnavizAlAM nagarImAsasAda / tatrAvasare mahatyA samRddhayA samAgataM ratnasAramavagatya samarasiMhanarapativasusArazreSThipramukhAH sarve paurAstatsaMmukhamAgatAH / mahAmahena kumAraM purapravezamakArayan / tataH sukhena samupaviSTeSu paurajaneSu nRpapramukheSu sarvaM kumAracaritraM sa kIro vyAjahAra / tadAkarNya pramodamApannAH sarve janAstuSTuvuH / atha patnIyugalasaMyuto ratnasAraH zAzvatamAhataM dharma vardhayan sAMsArikamanupamaM bhogaM bhuJjAnaH kAlaM sukhena gamayannAsIt / ___athaikadA tatra nagare ramyodyAne caturjJAnadharo dharmapatisUrIzvara Ayayau / tasya vandanAyai ratnasArapramukhAH paurajanAstatrAjagmuH / samarasiMhabhUpopyAgataH saparivAraH / upAvizaMzca sarve svocitasthAne / AcAryavaryazca dharmadezanAM prAha dharmArthakAmamokSANAM, yasyaiko'pi na vidyate / ajAgalastanasyeva, tasya janma nirarthakam / / 1 // vyAkhyA--yasya puruSasya dharmArthakAmamokSANAmeSAM caturNA vargANAM puruSArthAnAM madhye Sain Education international For Personal & Private Use Only Amlainelibrary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ critrm| 84 dyabaddhaM-IN| eko'pi na vidyate-nAsti, tasya-puruSasya janma ajAgalastanasyeva nirarthakaM-niSphalaM bhavati tnisAra bhaassaayaampyuktm25|| kaMcana kAminI koya, kAma nahiM Ave pchii| kAla kerI phAla mAMhI, gayuM saha jANaje // caTaka divasa cAra, bhaTake mRDha gamAra / antara vicAra yAra, sAra sau saMbhAlaje // bAdala ghaTAnI jema, parivAra vikharAye / cAMdanI divasa cAra, antara utAraje // AjakAla Aza mAMhi, mIta gayo kAla tAro / pApa karI mUDha pachI, adhogati mAnaje // 1 // janmyo jaga te jana je nija kAma tajI paramAratha kAja kara / janmyo jaga te jana je nija prANa thakI para prANa adhika dhare / janmyo vali te jana jeha thakI zubha dharma sukarma sadA pasare / manamohana to janme na mare nija dhyAna sudhArasatA samare // 2 // sAyacI sukhada hoya mAna taNo mada hoya khamA khamA khuda hoya te to kazA kAmarnu / juvAnI jora hoya ezano aMkora hoya dolatano dora hoya e te sukha nAmarnu / vanitA vilAsa hoya proDhatA prakAza hoya dakSa jevA dAsa hAya hoya sukha dhAmarnu / vade rAyacaMda ema saddhamane dhAyaryA vinA jANI leje sukha eto veeja badAmarnu // 3 // // 25 // Jain Edu For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 ityAdisudhArasapravarSiNI dharmadezanAM zrutvA sarve janAH pramuditAH / dezanAnte ca rAjA ratnasAraviSaye gurUnapRcchat-bhagavan ! eSa ratnasAro bhavAntare kAni kAni sukRtAni cakre, yenedRzIM kIrti samRddhimapyanuttarAM sukhaM cAnupamamiha janmani bhukte, tadA gurava Ucire-rAjan ! zrUyatAM kumArasya janmAntarIyaM caritam / ihaiva bharatakSetre rAjapura nAmakaM nagaramasti / tatra jitazatrunAmA kSitipatirabhUt / tasya zrIsArAbhidhAnaH kumAra AsIt / tasya ca kSatriyaputrapradhAnaputrazreSTiputrA mitrANyabhUvan / teSu caturSu mitreSu mahAn sneha AsIt , ko'pi kasyApi viyogaM kSaNamapi nA'sahata / ___athaikasyAM rajanyAM rADyAH saudhe khAtraM dattvA kazcana mahAMstaskaro rAjhyAH sAratarANi bhUyAMsi dhanAbharaNAni coryaamaas| tadanu tAni coritAni dhanAbharaNAni lAtvA bahirgacchan kohapAlena dRSTastatastaM gRhItvA dRDhaM badhvA ca nRpAntikamanayata / tamAlokya rAjA tasya kottpaalsyaivmaadissttvaan| bhoH kohapAla ! eSa zUlikAyAmAropya hntvyH| tadaiva tena sa cauraH ziro muNDayitvA gardhabhopari nivezya nagaracatuSpathAdau paribhrAmya zUlikAsthAne nIyamAno mArge zrIsAreNa daivAd dRSTaH / tadA kumAraH kohapAlaM tatsvarUpamapAkSIt / tadA sa yathAjAtaM cauravRttaM vyajijJapat / tatrAvasare dayAsAgaraH For Personal Private Use Only Finelibrary.org Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabadya- nasAra 26 // zrIsAro rAjakumAraH kohapAlamityAkhyat-are ! enaM muJca, mama mAturdhanamasau coritavAn, ataH caritram svayamevAhametasmai daNDaM samucitaM dAsyAmIti / tatastaM cauraM vadhAnmocayitvA nagarAbahirekAnte / samAnIya kumArastasyedRzIM zikSAM dadau-bho mahAnubhAva ! tava rAjJA vadha aadissttH| parantu ahaM tvAmamocayam / adyaprabhRti cauryaM mA kuru, kariSyAsa cettarhi sa eva daNDo miliSyati, ityAdi zikSi- | tazcauropi tatsannidhau cauryamadyaprabhRti kadApi na kariSyAmIti zapathaM-niyamamakArot / tataH kumA- 11 rastaM pracchannatayA visasarja / aho mahAtmanAM mAhAtmyam, yadapakArijane'pi dayAmeva kurvanti, parantu sarveSAM paJcamitrANi tAvanto dviSazca bhavantIti nisrgH| tena hetunA ko'pi kamAravirodhI nRpakaNe kumAreNa zUlikAtazcauro mocitaH / zrImatA prabhuNA nirdiSTasya cauravadhasyAnyathAkaraNena | kumArasya mahAnaparAdho jAta iti sUcayAmAsa / tena kupito narapatistadaiva kumAramAkArya tadarthama- | dhikaM tiraskRtavAn / tathAhi-are ! mamAjJAyA api tvayA bhaGgaH kRtH| nRpAdezabhaGgakaraNe kiM jAyate ? tanna jaanaasi| itthaM pitrA tiraskRtaH kumAro manasi khedaM vahan kutrApyanyatra yyau| taduktam araNyaM sAragargirikuharagarbhAzca haribhirdizo diGmAtaGgaiH salilamuSitaM paGkajavanaiH / // 26 // For Personal & Private Use Only M ainelibrary.org Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 priyAcakSurmadhyastanavadanasaundaryavijitaiH, satAM mAne mlAne maraNamathavA dUragamanam // 1 // vyAkhyA-satAM-mahatAM puMsAM mAne mlAne-satyapamAne maraNaM dUragamanaM-dezatyAgo vA zreyaskara bhavati / etadeva spaSTIkaroti-priyAyAH-kAntAyAzcakSuSA locanena vijitaiH-parAjitaiH sAraGgairmRgai raraNyaM-vanaM sevitm| tathA priyAyA madhyabhAgena vijitairharibhiH siMhagirikuharagarbhAH-parvatIyaguhAntaH sevitam / priyAyAH stanamaNDalena vijitairdiggajairdizaH shritaaH| vadanasaundaryeNa vijitaiH paGkajaikamalaiH salilamuSitam , arthAjale nimajitam / anyacca zrAvRNoti yadi sA mRgIdRzI, svAJcalena kucakAJcanAcalam / bhUya eva bahireti gauravAdunnato na sahate tiraskriyAm // 1 // vyAkhyA-unnato mahAjanaH kasyApi tiraskriyAmapamAnaM na sahate / etadeva dRSTAntamukhena darzayati / yathA-mRgIdRzI-mRgAkSI kAcid yuvatiH svAJcalena-vastrAyeNa kucakAJcanAcalaM-stanamaNDalAtmakaM kanakagiriM vAramvAramAvRNoti-AcchAdayati / parantu gauravAddhetoH bhUyaH-punaH punaH bahireva eti-AyAti / arthAt-kAminyA muhurAvRtamapi kucayugalaM punaH punaranAvRtaM bhavati / tatra Sain Educa For Personal & Private Use Only Binelibrary.org Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 caritram / prabadyaMnasAra 27 // kAraNamaunnatyameva mantavyam / itthaM mAninAM puMsAM prANahAnito'pi mAnahAniratiduHsahA bhavati / __ itazca zrIsArakumAre prayAte sati tasya trayaH suhRdo'pi sahaiva celuH / kathitaJca jAnIyAtprekSaNe bhRtyAna, bAndhavAna vyasanAgame / mitramApadi kAle ca, bhAryAM ca vibhavakSaye // 1 // ___ vyAkhyA-prekSaNe-kAryakAla upasthite bhRtyAn-anucarAn , vyasanAgame-kaSTe prAte samupasthite bAndhavAn , Apadi kAle-vipattAvAgatAyAM mitram, vibhavakSaye-kSINasampattau bhAryAM-striyaM jAnIyAt-parIkSeta / ___ atha sahaiva te catvAraH sakhAyo videzaM gacchantaH krameNaikatra mahAraNye praaptaaH| tatra ca | pathabhrAntyA sarve'pi mitho viyuktA bhRzaM klizyanto dinatrayaM pribhrmuH| caturthe divase sarve caikatra militAH pramuditA ekasminnagare samAyAtAH / tatra te sarve kRtanityakriyA vidhivatkhAdyapeyAdisAmagrI paktvA yAvad bhoktumupAvizan , tAvattatra kazcideko jinakalpI munirgocarye samAgatya | dharmalAbhamadatta / tatrAvasare zubhapariNAmI zrIsAraH zubhabhAvanayA tasmai sAdhave nirdoSAhAraM dadau / || satpAtradAnAttena bahubhogyakarmANyarjitAni / pradhAnaputrazreSTiputrAbhyAM tadAnamanumoditaM, tena International For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAbhyAmapi tathAvidhaM karma upArjitam / kintu kSatriyaputreNa sukRtahInenaivaM proktam-are ! mAmadhikaM bAdhate tudhA ato madarthaM kiJcidavazeSaNIyamiti / anena tu dAnAntarAyakarmabandhanAd bhogAntarAyakarmaiva baddham / tadanu taduHkhitaH jitazatrU rAjA taM pazcAdAkArya zrIsArakumArAya rAjya- | madAt / pradhAnaputraM pradhAnapade nyayukta / evaM zreSTinaH putraM nagarapreSTipade kSatriyaputraM senAdhipatipade | nyayukta / tataste catvAro'pi svasvapade tiSThantazciraM sukhamanubhUya mRtvA sa zrIsArajIvaH sAmprataM | ratnasAro'bhUt / tau pradhAnaputrazreSThiputrau mRtvA ratnasArasya paranyau bbhuuvtuH| kSatriyaputrastu dAnA ntarAyakarmayogata iha janmani kIro'bhUt / yazcauro janmAntare zrIsAreNa mocitaH sa tApasavrataM ciraM paripAlya prAnte mRtvA candracUDanAmA devo'bhUt / atastenAtra janmani ratnasArasya sAhAyyaM cke| ___itthaM ratnasArakumArasya janmAntarIyaM caritramAkarNya sarve nRpAdayo lokA mahatA''dareNa d satpAtradAnaM kartuM lagnAH / jinodite zAzvate dharme ca mahatIM zraddhAmadadhata / ratnasAro'pi purAkRtasukRtanicayayogAt patnIbhyAM sahito nAnAvidhamanupamaM sukhaM bhuJjAno bahUni dharmakRtyAni kRtavAn / tIrthayAtrArathayAtrAdisaddharmakRyAni vahudhA'karot / sauvarNAni rAjatAni jinezvarabimbAnyanekAni Sain Educ tional For Personal Private Use Only Jainelibrary.org Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhabadhaMtnasAra 28 // kArayitvA vidhivatprAtiSThipat / itthaM mahatIM jinazAsanasya prabhAvanAmakArSIt / tatsaGgatyA tadIye || caritram / | dve patnyAvapi dharmakRtyAni kartumalagatAm , prAnte paNDitamaraNena mRtvA ratnasArakumAro'cyute deva // loke devo'bhUt / tatazcyutvA mahAvidehe samutpadya jinadharmamArAdhya mokSaM yAsyati / bho bhavyAH ! itthaM samyaktvasahitaM parigrahaparimANavataM yathAvadye samAcariSyanti, te'vazyamiha saMsAre ratnasArakumAravadanupamA sarvAM sukhasamRddhimanubhUya prAnte zivazriyamadhigamiSyantIti paramArthaH / zAke'nde navavedabhogizazabhRtsaMkhyAnvite mAdhave, zukle zaGkaravallabhAtithivudhe zrIratnasArAbhidham / cakre pUrNamidaM caritramanaghaM gUDAnagaryA marI, vidvadbharimude yatIndravijayo vyAkhyAnabAcaspatiH // 1 // // 28 // Son intermational For Personal Private Use Only w Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gf zrIharibaladhIvara - caritram / prabhuvaravIra jinendraM, dayAlumabhinamya yatIndravijayena / haribaladhIvaracaritaM kriyate dayAdarzakazcitram // 1 // ayi vidAGkurvantutarAM nitarAM, suhRdayAH, sajjanamahodayAH ! yadasyAmasArabhUtAyAM jagatyAM bhUrizo dharmAH zAstrakRdbhirmaharSibhirbhaNitAH santyeva sutarAm, kintu teSu ' mA hiMsyAtsarvabhUtAni 'ahiMsA paramo dharmaH ' ' sarveSu vai jIvadayApradhAnam ' ityAdi mahatAM mahAvAkyairjIvadayAdharmaH kathita eva, sa ca kIdRza: ? karhi karttavyAH ? kathaM karttavyAH ?, ityAdi jAyamAnAyAM, supRcchAyAM, dRSTAntamantarA dAntabodhasyA'zakyatvAdavazyaM kimapi dRSTAntaM vaktavyamiti hRdi nidhAya prakRte jIvadayAdharmaviSayikAM haribaladhIvarakathAmeva prabruve tAvat / yAmAkaNyaiva nirdayo'pi sadayo jAyatetarAmeva / sA cettham - asti bhUrirajatakanakAdipadmAlayAparipUritaM kAJcanapuraM supuram / tatra ca sakalasapatnanRpati For Personal & Private Use Only library.org Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 pabA critrm| sainikabhItipradAyako vasantaseno rAjA rAjyakurvANo nivasati sma, tadIyA ca zacIsurUpA nasAra vasantasenAnAmadheyA paTTarAjJI samajAyata / atha putrAdirahitayostayorbahukAlAnte kadAcit / 26 // || sakalamanorathaguNasampannA vasanta zrInAmnI putryekA prAdurbabhUva, yAM taruNapuruSacittonmAdakI nirvarNya tajjanakena vasanta mUrtaye tasyai vasantazriye yogye vare bahugavaSite'pi yogyaH kathaGkAramapi / naalmbhi| ___ athAsminneva pattane nijaprakRtibhadraH payojAlaprasAraNadakSaH kazcid haribalAbhidho dhIvaraH prativasannAsIt, tasya cAnAryaziromaNiH pariNAmaduHkhabhAvA satyA nAma bhAryA / tato harivalo'hanizamudvegatvamApannaH svapne'pi zarmA'labhamAna AsId / yathAhi kugrAmavAsaH kunaraMndrasevA, kubhojanaM krodhamukhI ca bhAryA / kanyAvahutvaM ca daridratA ca, SaD jIvaloke narakAni santi // 1 // atha jAtu haribalo nadItIre kazcana muniM vilokya namaskAro'stu ' iti vyadhAt / munirUce-bhadra ! ko dharmo vijJAyate tvayakA?, sa covAca-yau vai mAmakaH kulAcAradharmastameva vijAnImo // 26 // JainEdATHI For Personal Private Use Only inlibrary.org Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ca dharmAntaraM vijAnImaH, ataH sa eva dharma ekAgracittena samArAdhyate mykaa| zrutvaivaM munirvyA- IN jahAra-yat sa dharmastu kathanamAtrameva, tvaM tameva dharma mukhyaM manyase, kintu nAyaM mukhyo dhrmH| ko H nAma vai kuladharmaH ? iti nizceyaM tvyaa| yadIyo janako durbhAgyavAn durAcAravAn durvinIto dAsatvena gayo hInaH kulAcArasevI c| yazca tadIyo DimbhaH sa kiM vijAnIyAt ? so'pi tAhageva karma karyAta? kinta matimAJjano nAma kalAcAradharma jAnIyAta / kizca makhya kA dharmastu sa eva yo jIvadayAdharmaviSayako bhaveta / yo'harnizaM jIvarakSakaH sa eva mano'bhilaSita pradamandAradrumaH / yazca pumAn prANino hanyAt, sa zAzvataduHkhabhAgbhavatIti nizcaya eva / kevalA jIvadayA tvanekaduHkhApasArikA, tathA'nekasukhapradAyikA ca / atastvaM sukhAvAptimIhase, tarhi re dhIvara ! jIvadayAyAM soyamena bhavitavyaM tvayA / zrutvaivaM sa dhIvaraH parAM prItimAvahan muniM provAca-svAmin ! sevyo'yaM dayAdharmaH, paraM kiGkaravANi, madIyaM mAsikaM kulaM, yathA ragRhe bhojanA'nyonyaM tathA dhIvaragRhe jIvadayA'nyonyamiti / tadIyAM vAcamAkaNryetthamAha muniH-yadi sarvathA tyaktuM nArhastvaM tahatthimavazyameva vidhAtavyaM tvayA, yatpUrvaM yo bhatsyasttadAnAye Jain EdudindMinermational For Personal Private Use Only library.org Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dyadyaM - nasAra 30 // 94 samAgacchet, sa jIvanneva heyastvayA, yad asau niyamaH surItyA svIkariSyate, tarhi yathA'mbhasAM secanAt nyagrodhAGkuro vistAramApadyate, tathA vratamayo vRkSaH zuddhabhAvarUpajalasecanenAnantAtula phalapradaH / IdRzIM maunIM giraM zrutvA tanniyamaM suyogyaM manyamAno harivalastadvrataM saharSa svIcakre / tato nijAtmAnaM kRtArthaM manyamAno nadIgambhIrajale naijaM jAlaM prasArayAmAsa yadaiva / tadAnImeva tanniyamAtulaphalapradarzanAyaiko mahAn matsyo jAle samApatitaH / atha lobhasamUhaM hAvA jAle samAgataM matsyaM tadAnImeva nijaniyamaparipAlanAya matsyagale DorikAmekAM baddhA jale pracikSepa | kSepaNAnte ca sa eva mIno jAle prasAryamANe punarapi samApatat / dRSTdaiva sa dhIvaro harilo bhUyo'pi taM jale visasarja / evaM yAvadvAraM vAraM jAlopari jAlaM prAkSipat / paraM tameva mInaM vijJAya tatsthAnaM vihAyA'nyatra jAlaprasAraNAyodyukto babhUva / punarapi sa eva mIno jAle samAyAtaH, punaH punaretAdRgduHkhamanubhavannapi kiJcinmAtraM pazcAttApamanApnuvan niyamaM ca svIyaM dRDhIkarttumAtApi dhairyamatyajan sandhyAkAle yAvattamevaM mInaM jale sampAtayati tAvatsa mIno manuSyavAcovAca prAya sAhasika ! sAhasAttvayi prahRSTo'hamato mano'bhilaSitaM mAM yAcasveti / tadIyaM For Personal & Private Use Only caritram | / / 30 / / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sha 95 vacaH samAkarNya haribalo vismayAnvitaM itthamacakathata / yanmatsyo bhava'stvaM mahyaM kiM dAtumarhasi ?, IN sa covAca-mA mAM matsyameva viddhi, lavaNasamudrAdhiSThAtRdevaM mAM jAnIhi / idAnIM tAvakInAM dRDhaniyamamaryAdAM vyalokayam / yato bhUyAMsaH supumAMso vrataniyama svIkurvantyeva nahi, bhUyAMso gRhItvApi na pAlayanti / kiJca svIkRtya ye paripAlayanti, te dhnyaaH| etAdRzo jagatyAM viralA eva / ato hi tvanniyamadADhyaM vilokyAtIvAhaM prahRSTaH / ato'bhISTaM varaM varaya ?, yadeva tvaM yAciSyase tadevAhaM dAsye / atha zrutvaivaM saharSoM haribalo'pi varaM prAha-deva / 'yadyeva mayi kAcidApattiH samApatet tadAnIM tato'haM haapyH|' alamanenaiva suvareNa, devo'pyada urarIkRtya varaM pradAya tiroddhe| tato harivalo matsyAlAbhAt svastriyA bhIto nagarAbahiH kasmaeNizcid devAlaye samAgatyetthaM vyacintayat, yad mayi zaGkAdvayaM samupajAyate, tayoH pUrvantvahaM jAtyA dhIvaraH, athAnyaddhIvarasyApi sato mama drAgeva niyamaphalAvAptiH tatkatham ?, yathA-cakravartI nRpo'harmukhe palANDu vapet sAyaM cAharet , tathaikajIvadayAto devaH prahRSya mahyaM vacaH prAdAt ! tad yadi sarvajIveSu JainEduc For Personal Private Use Only nelibrary.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4G dyabadya- dayAM kuryAm tarhi kiyan me phalaM prAdurbhUyAnnAma / ato dhanyeSu dhanyatamaH saH yo jIvA- caritram / tnasAra nuddharet / aho dhiGmAM yo'haM sarvathA jIvAn hanmi, yadi kathaGkAramapi me jIvikA nirvAho / 31 // bhavennAma tadahaM sukRtavinAzinImimAM hiMsAviSalatAM tadAnImeva parijahAmi / yo hyasminsaMsAre dharmaphalamadrAkSIt. nijaprakRtibhadrazca sa eva kalyANabhAk / atha yAvaddharibala evaM vicintayati tAvat kimAzcaryajanakamabhUdityAha__atha jAtu rAjaputrI gavAkSaupaviSTA''sIt, etaddeva rUpeNa mAropamo haribalastadgavAkSasyAdhastAd bhrAmyannissasAra / dRSdaiva taM sA rAjaputrI / tasmin sarAgA'jani vyacintayacca svIye hRdi-yadayaM haribalo mAmako bharttA bhavatu cet , me mano'bhISTasiddhiH syAditi vicintya cetthaM nijamano'bhISTabhAvaM sudale vilikhya tadgantavyavamani taddalaM prAkSipat / patitaM dalaM vilokya N vyavahAriputro harivalo hyupari vyalokayat / tadAnIM tayordRSTimelanaM jAtaM, pazcAtsA rAjaputrI manmathavadhUrUpA kAmotpAdikauSadhirivA''sIt / evaMbhUtAM tAM prekSya tayomitho rAgaprAbalyaM samajAyata, saGketaJca cakratustau-' yat kAlIcaturdazyAM tithau dvAvavazyaM dUradezAntaraM gcchev'| // 31 // in d o mational For Personal Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 rAjaputrI coktavatI-ahaM kRSNacaturdazyAM naktaM kazcana vyAjaM vidhAya devIdarzanAya devIniketane samAyAsye tvayA ca tatra gatvA'vazyaM stheyam ' iti saGketaM nizcikyatuH / tataH kAmarAgAdvinItaH ziSya iva yad rAjaputryAha-tanmanyamAno vyavahAriputro haribalo nijagRhamAtrajya saGketadivasaM vijJAya samAgate taddine haribalo devAlaye samAgatya sacintaH sapIDaH suSvApa / atha karmAnusAriNI buddhirbhavatIti sa nijacetasItthaM bahu vicintayAmAsa-" yadiyaM bAlA manobhavagrahagrastA, kiJca nAhaM kAmagrastaH, balavatI strI pracchannakAryakarvI bhavati, sAmprataM ca rAtryavasaraH so'pi pApakarmasAhAyyakaH pazcAnme sukhaM syAditi kenA'dArza ? kiM vAhamaparAdhakRtsyAm, matpitrozca viprayogaH syAt , yadi bhUpatizcAvagacchet , mAmavazyaM saMghAtayet " ityAdi bahu vimRzya satyAmapi vahvabhilaSitAyAM manasi bhUyasI bhItiM manvAno pazcAtsvagRhe samAyayau / vaNigjAtau svAbhAvikI bhItireva / uktaM castrIjAtau dAmbhikatA, bhAlUkatA bhUyasI vaNigjAtau / roSaH kSatriyajAtau dvijajAtau syAtpunarlobhaH // 1 // ____ ato vai yaH sa bhIkaH sa iha saukhyabhAG na syAt . paratra ca svAtmahitakRtau nAlaM bhavet / Sain EduL a tional For Personal & Private Use Only new.jainelibrary.org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / tasya cedRk kva bhAgyam yaH pUrNabhAgyo yasya ca tayA sArdhaM prAgjanmasambandhaH sa eva tAM prinnyet| asminnevAvasare dhIvaro haribalo'pi tad devIdevAlayamadhye samAgatyaikAntapradeze sukhasupto'bhUt / / .. atha sA rAjaputrI nijakAryasaMsAdhanAya svapitRbhyAM kalahamApAdayantI pRthagevAvAtsIt / pazcAtsaMketitAdine nAnAvidharatnAbharaNavAsomukhyavastujAtaM saMgRhyAzvamAruhya dvAramAyAzcake / / tataH prAgadvArarakSakAya ratnamudrAdi samarpya kpaattaayughaattyaanycke| devImandire ca gatvA nirvAyaM IN harSadvahantI haribalamAhvayAJcakre-ayi ! astIha kazcit puNyavAn haribalAbhidhaH / devyA iva divyAlaGkArabhUSitAyA ghoTakAdhirUDhAyAH kumArikAyAH sudhAmayIM vAcamAkarNya so'pi bahu harSa | NI manvAnaH savismayaH saharSacetA mandirA'dhiSThitakanyA santoSAya huGkArazabdaM provAca / zrutvaiva / sApi priyaprANanAtha ! jhaTityeva sajIbhUya sametu ? adya hi videzagamanAya saphalIbhUto nau mano'- | hai bhISTa iti taM saMvyAjahAra / atha haribalo nijahRdItthaM niracaiSIt-yanmannAmA kazcid dvitIyo IN/ haribalastu nAsti yattadarthaM saMketa iti pratibhAti me; kiM ca parizramamantarA strIprAptiH, mAM ca | prItyA''kArayati atastayA saha kuto naimi / puNyodayAdevaitAdRzI ghaTanA bhavatIti me nishcyH| // 32 // Widerinternational For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 | itthaM bahu vimRzya mandirato nirgacchan tadAnanapratyakSIbhUyAgre calitumArabdhavAn / - atha sa dhIvaro nijacetasItthaM vicintayati-etannikhilameva kevalaM jIvahiMsA'karaNAdeva / yathA tannihAya hiMsAM vidadhAno hi yastAM vijahAti, sa eva pazcAd daridro'pi rAjyaM labhate, tathAhamapi pUrvaM mInavadhAya jAlopari jAlaM prasArayan tamajahAmata etAdRk sukhamanubhavAmIti / atha haribalaM gajAzvAnvitaM prekSya sA rAjapatrI tamitthamAha-kathamIdRzastvaM?, kiM tAvakaM vAso / vAhanAdikamapAhApIcchutvaivaM sa vyamrAkSIt-idAnI me maunAvalambameva varIyaH iti nizcitya huGkAramAtrameva vyAhArSIt / nijasarvadravyavinAzI asau, iti nizcikAya saa| atastadarthamanuzocan huGkAramAtramavAyamabhidhatte, iti svIye hRdi vimRzya tasmai vAsolaGkArAdi paridhAnArthamarpayAmAsa / atha tAM so'bhyadhAt-yatkenApi gaNayitumazakya etAvAn me pArzve dravyanicayo'sti / madviSaye sarvathA cintA'kAryA bhavatyA, bhAvinI khalu nau mno'bhiissttsiddhiH| yathA vimarzI janaH svapne gataM dhanaM na zocati tathA tvaM madarthaM mA'zocIrityaM vicintya tena satrA vinodArthaM premAnvitavaco vidadhatI sA yat kimapyabhidhatte / tacchrutvA | For Personal Private Use Only Sinelibrary.org Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddhaM sAra 3 // 110 vicintayati saH, sarvatraiva me huGkAramAtrameva phaladamiti vimRzya bhUyo bhUyo huGkAramAtramevottarayAmAsa / sApi zaGkAmadadhAnA svahRdi vicArayati - yat kimasAvajJaH ? utAhaMyuH, yato huGkArameva muhurmuhurvyAharati / yadvA saroSo mayyeva, kimarthaM mAM samyak na brUte, kiM ca bhUyo'pi sA vicAra - yati-yato'yamunmArgagantA'to'sya rakSaNAya nopAyAntaraM kiJcidapi, itthaM zaGkayA vyathitahRdayA yAvad dhuri saMkrAmati tAvaddhimAMzudyutimekaM nijamano'bhISTadaM kaMcana pumAMsamadrAkSIt / nirIkSya cainam, hA heti zabdAyate sma / vajrAghAtatADiteva bahuvidhAM vyathAM labhamAnA sA rAjaputrikA vicintayate-hanta ! aho dhig vidhAtAraM yenAhamubhayato bhraSTIkRtA, sAMprataM paGkapatitahastinI - vAham / yataH nidAdhe hA ! dhAtaH pracurataratRSNAtaralitaH, saraH pUrNaM dRSTvA tvaritamupayAtaH karivaraH / tathA paGke magnastadAnikaTavarttinyapi yathA, na tIraM no nIraM dvayamapi vinaSTaM vidhivazAt // tathA me pUrva nijapitRto viprayogo rAjyazrItyAgo lokaviruddhAcaraNAtpUrvoktapaGkapatitahastI - vAhamabhavam / kiM bahunA maNisthAne mRdeva haste samAyAtA / etannikhilaM svacchandAcaraNAdeva International For Personal & Private Use Only caritram ! // 33 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajaniSTa / ataH strI syAtpuruSo vA ?, yo vai svecchAcArI sa caitat phalabhAk syAt / tatrApi striyo'tizayena, ato durmate rAziM dhiGmAm / athavA'gatirme bhAvinI, aho yAvajIvamahamatiduHkhA'- 17 bhavam / hanta ! mRtizcenme sAdhu ! itthaM bhUriduHkhavArddhivIcimagnA mRtimIhamAnA mArge'cetanIbhUyA. paptat / svalpasamaye cotthAya susthirA kumbhinyAM samatiSThata / ito harivalo vicintayati-yadetayA satrA gRhavAsAdisukhAzA durAzaiva, iyantu mAM nirvaNya kRzAnupatanotkA pratibhAti / aho ! kimatra | mayA kAryam / devo mavrataniyamaphalato me sahAyakazcedvaraM syAt / itthaM svIye hRdi bahudhA | vyacintayat / sApItthaM vicArayati sma-yat gatapuMsaH zucA'lam , nijaprazaMsayA naijaiva hAniH | asmAd yaH zucyAtsa mUDha eva, prAdAyi kilAyaM me bhartA devena ! ato'maM vizeSatayA nizcinayAm-yatko'sau, kAsya jAtiH, kiM cAsya svarUpaM, kenAdarzi yadagre'sau bhAgyavAn syAt , yadvAhameva mandabhAgyA pUrvaM kimapi na niracaiSam / ataH pRSTrAmu nizcinuyAmeva, yAvaditthaM vicArayati bAlA tAvatkhe'zarIrA vAgabhUt-- ___ ayi kumAri ! samRddhispRhA cettvamenamevAGgIkurvIthAH / yuvayormahAnevodayo jAtaH, etAdRzIM Sain Educa t ional For Personal & Private Use Only Iainelibrary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 119 devagiramAkarNya nijahRdayajAtAgadyamahAnandamupalabhamAnA sasnehA sanamrA madhuravAcA tamacIkathat / pUrva zuSkakaNThA jAtA'to tRSNayA taM toyamayAcata, so'pi drutameva gatvA rAtrau payaHsthAnaM saMgaveSyAmbhaH samAnIya samapIpayat / prItau jAyamAnAyAM kaSTasAdhyo vidhiH kaSTaheturna pratibhAti / atha sA nijacetasi vicintayati-rAtrau vevidyamAnAyAM ghaniSThe'ndhasi aviditAdhvani gatvA drAgeva madarthaM jalaM samAnayat nahi svalpo'pi kAlo vytiitH| tato'yaM balIyAn parAkramI saahsikshc|| atha so'pi vyacintayat-yadavazyaM nau kArya bhAvi, ityevaM vicArayatostayoH kalyakAlaH smjni| tataH sA kumArI prabhAtakAlaM vijJAya harivalIyaM sumanohArirUpaM sasuprasannA muharmuhustadIyaM | saubhAgyAtizayaM cAvalokya samabhyadhAt / yada ayi subhaga ! avasaro'yaM khalu nau lagnavelAyAH, ato mAM patnItvenorarIkuryAH, yato'haM pUrvamavadhAritavatI sa cAyamavasaro jAta eveti zrutvaivaM tadIyAM vAcaM sa harivalo vicintayati-' yadaho acintanIyo niyamamahimA ' ityAdi bahudhA vimRzya saharSo gAndharvavivAhena hariH zriyamiva sakalazobhAzriyaM vasantazriyaM pariNItavAn / tad dinAdeva | haribalIyaH puNyapadmodayo bobhavIti smeti / tatastato viharantau kaMcanaikaM sugrAmamupalabhya tatra // 34 // For Personal Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 gatvA salakSaNakaM ghoTakaM cikrAya / katipayA~zca dAsIdAsAn svAntike saMsthApayAmAsa / yataH | 'sati dravyavyaye ko nAma dehkleshaadikmupshte|' tataH sadAsAdiko calantau bhUridezAn samullaMghayantau kramazo lakSmyA vizAlaM vizAlapuraM | samapalabhya zubhazakunena tasmin supattane pravivizatuH / tato gate kiyati kAle kasmAJcid vyava- / hAriputrAtsaptabhUmyAvAsaM mUlyataH saMkrIya tasmin gRhe zubhamuharne sthitiM ckraate| tato haribalo | vicintayati- kvAhaM nIcavaMzyo dhIvaraH?, kvAsau puNyavatI rAjaputrI ?, kvedaM vittasAmagrIbAhalyaM? IN kva cAha nirdhano janaH ? astu sarvamapi daivayogato'lAbhi mayA / ataH padmAM prApyApi kimarthaM na lakSmIphalaM labheyAham / ' itthaM vimRzya hInadInaduHkhijanebhyo bahudAnaM pradatte sma / atastadIyaM saubhAgyAtizayaM yazazca suvistAratAmagAt / athAnte nagare kiMvadantIyaM jAtA-yat kazcanaiko vaideziko rAjaputraH samAgAt, sa cAkhaNDaM dAnaM dedIyate / mahAguNavAnudAracetAzca yato dAnAt | kiM kiM na bobhUyate khalu kintu sarvameva / tathAhi-- pAtre dharmanibandhanaM parajane prodyayAkhyApakaM, mitre prItivivarddhanaM ripujane vairApahArakSamam / Jain Educationallonal For Personal Private Use Only Mnelibrary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAra 5 / / 114 bhRtye bhaktibharAvahaM narapatau sanmAnapUjApradaM, mahAdau ca yazaskaraM vitaraNaM na kvApyaho niSphalam // 1 // kiMvadantyetthamAkarNya tannagarAdhipatirbhUpatiH sabahumAnaM haribalaM sabhAyAM samAkArya bahumAnAdibhiH satkRtya nijAntike saMsthApya goSTayAdikaM vihitavAn / atha haribalo'pi taddivasamArabhya zAzvatikAM rAjasevAM karttumArabdhavAn / 'yasya hi puNyodayaH syAt sa sarvamanorathaphalabhAk syAt ' / ataeva sa nRpatirharivalAya bahuprasannatAmApya tadarthaM kAmadhug jAtaH / itthaM jAte kiyatyapi kAle sa haribalo jAtu vyacintayat-yadrAjJA sAkaM navyAsau prItiH, ataH kadAcit nimantrayitavyo nRpatiH, vicAryaivaM bhUpatiM nijagRhamAnIya bahubhaktipUrvakaM bhojayAmAsa / sa ca bhUpatirbhuJjanaH pakvAnnamiSTAdisamarpayantIM haribalIyAM bhAryAM vasantazriyaM vilokyaivaM kAmAturIbhUya vimRzati sma-yatkathaGkAramapi haribalaM saMmArya kvacit cipAmi cet strIyaM madadhInA syAt / aho dhigetAdRzaM kAmAturaM janamiti / atha kumArgamApatantaM kAmAturaM rAjAnaM tadIya: sa kumAtyo bhUpatiM kumArgAdanivArayan rAjJo'bhiprAyamavagatya seyaH prairayat ! hanta dhigetAdRzaM mukhyAmAtyaM yena rAjA'narthaga pAtyate / ho satyameva- nternational For Personal & Private Use Only caritram | // 35 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 sarvatra sulabhA rAjan ? pumAMsaH priyavAdinaH / apriyasya kupathyasya, vaktA zrotA ca durlabhaH // 1 // ___ atha sa rAT harivalamAraNAya kumatimantaM mukhyAmAtyamAha-yad bhoH ! karaNIyo'sti mayo- | tkRSTavivAhamahotsavaH, ato varttate kazcidetAdRzaH sattvAn pumAn , yo laGkApurIM gatvA sakuTumbaM / rAkSasAdhipaM vibhISaNaM samAkArayet / sabhAsthitaitAdRzamaghaTitaM rAjavacaH samAkarNya sarvaloko'dhomukhIbhUtaH, nAlaJca ko'pi rAjasaMmukhI bhavitum / atha duSTamatiH sa rAjamaMtrI rAjAnamitthamabhyadhAt-svAmin ! sarvabhUpatilalAmabhUta ! kIdRzo bhAvatkAH sevakAH, yat bhAvatkaM vacaH zrutvA same'. pyasamarthA iva kRtanIcairmukhA babhUvuH / na ko'pi saMmukhottaradAyI, kiM cAhaM jAnAmi yazcaitAdRkkArye sAmarthyavAn sa ca sAhasikaziromaNiharibala eveti / sa ca bhAvatkaM kAryamavazyaM vidhAsyatIti me vinizcayaH yato bhavatA sammAnyaH, mAnyo bhavA~zca tenApi, satyabhUtAM tadIyAM vAcamavadhAryAbhANi rAjJA sa harivalaH / lajjAvazIbhUtaH so'pyomiti svIcakAra / " yato hi salajjAya puMse vAkyamevonnatAdunnataM karma, trapAvazIbhUto jano'kAryamapi kAryamaGgIkRtya svIyamaraNamapi svIkarotyeva / tataH sa dhIvaro harivalo nijagRhametya tadIyaM vaco nijabhAryAyai vasantazriye saMzrAvayAmAsa / zrutvaiva Jain Edu For Personal & Private Use Only mjainelibrary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 saviSAdA sA rAjJo durabhiprAyaM vijJAya svIyaM bhartAraM haribalaM saMbodhayAmAsa-priyaprANanAtha ! || caritram / rAjagRhagamanAt bhavataH kIdRzo'nartho'janiSTa / bhavadanAyaiva sarvametadvihitaM tena / ato bahu vicArya II bhavatA vidhAtavyaM kAryametadyato'vicAritaM kAryamanAyaiva bhavatIti / zAstrAdinA zrUyate- sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNate hi vimRzyakAriNaM, guNalubdhAH svayameva saMpadaH KI etAdRkAryanaipuNyena kiM ? etAdRglajayApi kiM ? yena yayA vA svIyaiva hAniH saMpadyeta / nedAnI kimapi jAtam , ato rAjJe kaMcana vyAja dattvaihi / evaMbhUtavasantazrImukhanissRtavAcamAkarNya sa haribalo'pyAha-priye ! mA bhaissiiH| dharmo'yaM khalu matimatAM, yat sAhasiko janaH pratijJAM kRtvA punaH pazcAt pAdaM mA vidadhyAt / prANA brajeyuH, kiM ca pratijJAbhaGgo mA bhvet| yathA candro vipattiM prApyApi mRgalAJchanaM naiva jahAti ' ato'muSmai kAryAyAvazyaM gantavyaM myaa| yadbhavitavyaM tadbhAvi mahyaM, madIyA cintA naiva kintu tvadIyaiva / yathA siMho hariNI harettathA tvAM rAjeti' harivalIyAM vAcamAkarNya saharSikA sA vasantazrInijabhatrai zubhamIhamAnA tadviyogAtsabASpanetrA romAJcitagAtrA vyAharat-zubho bhavate bhUyAt panthAH kArya saMsAdhya zIghramevAgantavyaM bhavatA, naiva zocyAhaM Sain International For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educa sogyu nItirasau, ' yaduttamA nijajIvaM pAtayet kiM ca nijasadAcArazIlaM sarvatraiva saMpAlayet ' kintvetadeva bhavantaM vacmi svIyA rakSitavyA avazyaM prANAH avicAritaM karma kRtvA pataGgavanna marttavyam / yato hi -- jIvan bhadrANyavApnoti, jIvan puNyaM karoti ca / mRtasvadehanAzasya dharmAdyuparamastathA // 1 // prANezvara ! bhadrapuruSAya zikSeyaM khalu striyAH kiM ca bhavati premAdhikyA na sthirAyate me cetaH / ato bhavakantaM bhaNAmyeva / iti sudhAmayIM premavatIM tadIyAM vAcaM pAyaM pAyaM sa haribalo dakSiNasyAM dizi prAtiSThata / kevalaM satvarUpasuhRdA saha bhUrigrAmadezavikaTATavIH samullaMghayan sa samudrAntikamAyAtaH / gatvA ca tatra bahubhayAnakaM vAddhiM dRSTraiva sacintacetasA cintyate sma / yatkathaM vilaMghyo'sau vArdhiH ? kathaM vA gamyA laMkA nacAtra vartate kAcana nauH, kAryasAdhanamantarA kathaM pazcAtpAdanidhAnaM, yato'haM dhIvarastatrApi iyatI me mahatI pratiSThA ! aho idAnIM kAryAkAryavimUDhasya me ko vA hitakRt sAhAyyakaH syAt / yadadhunA madarthamuccapratiSThAnadAyI maddhIvaratvApahArI yo devaH sacaitAdRkkAle mama sAhAyyakazcedvaraM syAditi samudrAbhyAze kSaNaM vimarzaM vimarzaM hRdi dhairyaM cAvalambamavalamvaM he jIva ! kAtaratve kAryasiddherAzA durAzaiveti bhUyo bhUyo vicAraM kAraM kAraM madIyaM maraNaM syAjjIvanaM vA For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / 118 yadbhAvi tadbhAvi mRtirapyekavAramavazyaiveti avadhAramavadhAraM sahasaiva vArDoM jhampApAtamakarot / atha yAvattena jhampApAto vidhIyate tAvat vA_dhiSThAtRdevaH pUrvapradattavaraprabhAvatastadantike samAgatya | sapraNAmaM tamUce-yattvanniyamaphalaprabhAvAttuSTo'haM tAvakaM sAhAyyaM kariSye, iti tadIyaM vaco'bhijJAya : so'pyAha-yanmayA laGkApurI gantavyAstIti so'pi zrutvaiva tadIyaM vaco'GgIkRtya haritulyaM haribalaM zeSanAga iva sa devastaM khIyapRSThe samAropyAmbhodhimArge saMcalan vAyudevavadalpakAlenaiva taM / lakodyAne smpaatyt| ___ atha haribalo'lpakAlaM vidyAdharavanAni, sarva phalAni, tatratyagumA~zca vilokayan pratisthAne paribhrAmyan suvarNamayyAM laGkApU* prAvizat / sa ca laGkAzriyaM tatratyakautukA~zca saMprekSya tRpti nApat / atrAntare kimapi kanakamayaM subhavanaM samapazyat / tacca kIdRgAsIt-kvacinmerusadRzA ghaTitA svarNarAziH, kvacit pASANatulyA rajatarAziH, kvaciddhAnyarAzivanmaNirAziH, kvaciccaNakAnnarAzivatpravAlarAziH, kvacitsphaTikaratnarAziH, kacinmarakatAdimaNirAziH, kvacinnIlaratnarAzirityAdivividhamaNirAzIn vyalokayat / prajvAlanArthaM sthApitAM kASTharAzimiva sugandhimayIM candana // 37 // Sain International For Personal Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 rAziM kacit kacitsabahumUlya devaduSprApyAmbararAziM kvacicchIta kAlocitaratnakambalasadRzaM bahujA - tyUrNavastrakambalarAzim, kacinmRtpAtramiva maNikanakabhAjanAni, kacidbahuvidhayogyAsanatalpAdi darza darza bahuzaH sAzcaryo jAtaH / athaitAdRksamRddhiyutaM gRhaM nirjanaM kathamiti vicArayan gRhAntarAle pravizya saubhAgyAdiguNayutAM surUpavatIM navayauvanAM mRtaprAyAM bhUmau zayAnAM kAMcana sukanyAM dRSddaiva savismayo vyacintayat - aho ko jAnIte daivagatiM kva bahusamRddhipUritaM gRhaM, ka ceyaM zavatulyA kumArIti bahukhedamAvahaMstatra sudhApUrNAM tumbikAmekAM prekSya tato'mRtaM kiMcinnissArya taccharIre pAtitavAn / tato'mRtasparzAdeva devazayanotthiteva jhaTityevodatiSThat / tato'gre haribalaM dRSdvaiva kRtapraNAmA sapremAha- ayi sujana ! yattvayAhamupakRtA, ato nizcinomi yaduttamo bhavAni - ti, tathApi kastvaM, kaste'trAgamanahetuH ? kva ca nivAsIti sarvaM svIyaM vRtAntamAvedaya ? ' tataH sa brUte - yadAste vizAlAdhipatirmadanaveganAmA rAjA, tadIyo'haM sevako harivalanAmA ca tatratyarAja - syAtipriyo laGkAdhipatirvibhISaNastadarthaM nimaMtraNadAnAya saMpreSito'hamatra kiM cAhamahiMsApratApato devena matsyarUpaM dhRtvAtra pAtitaH / atha svakIyaM vRttamAkhyAhi zrutvaiva tadIyaM vaco harSamAvahantI For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / kumArikA naijaM vRttamAha-yadrAjJo vibhISaNasya puSpabaTukanAmA mAlAkAraH, sa ca me pitA, kintu pariNAmahIno duSkarmakArI kusumazrInAmnI cAhaM / vidyAdharaviSayahArikAM viSadharabhogimaNimiva 1.21 mAM vilokya kadAcinme pitA sAmudrikazAstrajJaM kaJcana daivajJamAkarNya sa pRSTastena 'kIdRzaM patiM lapsyate me tanayA ? ' lapsyate'nayA rAjyAdhipatibhartA, iti zrutvA matpitA rAjyalubdho'nabhijJa ivamatpANigrahaNAya zithilamanA babhUva / satyameva lobhavazIbhUto jano'ndha iva kiM kimanarthaM na vidadhAti / tathAhi- ratiMdhA dIhaMdhA acaMdhA mAyagANagobaMdhA / kAmaMdhA lohaMdhA ime kameNaM visesNdhaa||1|| atastadIyametAhagduSkarmAbhijJAya me jananI tathA'nyasvajanaparijano bahudvegatAmApya sarvo jano mama tAtaM pathikaH smazAnadrumamiva smjhaat| sa ca duSTakarmakRcchpaca iva mAM pratidinaM duHkha yati, atiduSkarmakArI so'tra vidyAdharagRhaM nirmAyAvatiSThate / yadA ca duSkarma vidhAtuM kutrApi / gacchati bahistadA mAM mRtaprAyAM kRtvA brajati, pazcAccAgatya pIyUSabindubhiH sacetayati, duHkhabharaM ) lA dRSTvA maraNodyatA bhavAmi / yato'nAryakAryAnmRtireva varIyasI, idAnIM tvatto me prArthanekA tvaM cAva // 38 // Sain Ed e mnational For Personal & Private Use Only a w .jainelibrary.org Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 zyaM mano'bhISTaphaladAyI kalpavRkSa iva sAmarthyavAn / atastvaM tvadanurAgikAM mAM patnItvenAGgIkuru / mama pUrvapuNyodayAdeveha te samAgamaH / mama jIvanadAnasyAsAveva hetuH| Aste cedAnIM sulagnavelA'to vilamba mA kuryAH / itthaMbhUtakanyAvacaH samAkarNya harivalo vicArayati / sarvamado mahatvaM kevalaM jIvadayAyA eva / yato devAGganeva saundarye vidyAdharIvendrANI tiraskurvatIyaM kanyA vidyAdharama || pahAya mAmevAGgIkaroti / ato me mahadbhAgya, mayi prasanno devaH / itthaM bahuzo vimRzya tadIyaM vacaH svIkRtya pANigrahaNamakarot / tataH snehaM darzayantI sA kumArI tamevamAha-ayi prANeza ! / yadi jIvanecchA syAttarhi heyamavazyamado gRhaM, ihAvAso'narthakara eva, yadi puSpabaTuko'bhotsyattarhi / babanarthaM vyadhAsyat / iti svacitte nizcityAtaH sthAnAt kvacidanyatra stheyaM, vibhISaNAya nimaMtraNamapi rundhi, yato vidyAdharendraH kutrApi svIyaM sthAnaM nAnyatra kuryAt / tAvakamihAgamanaM jAtamato nimaMtraNamapi jAtameva / pazcAd vizvAsArthaM kumArI gatvA rAjJazcandrahAsa khadgamAnIya / harivalAyArpayat / samarpya cAha-khaDgato'smAbalavAnapi ripuH sAdhyo bhavatyeva, tad budhvA | camatkRto haribalaH khahaM kusumazriyA gRhasArabhUtAni suvastUni sudhAtumbikAM ca samAdAya yogIndra Jain Educ a tional For Personal Private Use Only Jainelibrary.org. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hUM sAra // 122 ivAdbhutazaktirlaGkAto nirgatyAnimeSadRSTibhUtavRSabhamandire santiSThamAnau zivAviva sadevo vRSabharUpaM dhRtvA dvAvapi nijaskandhe samAropyAdhvani bahukautukaM darzayan vizAlApurIvane samuttArayAmAsa / atha yadA harilo nijagRhAllaGkAM jagAma; tadAnIM tadgRhe kiM kiM jAtamiti varNyate sa kuTilamatirbhUpatiH savikAro haribalIyAM striyaM grahItumeva dAsyAdibhiH saha tadgRhe kuzalapraznAya tasyAH prasAdAya ca navAni zobhanAni vastUni preSayati sma / atha kadAcitsA haribalastrI 'kimarthaM me navAni suvastUni preSyante rAjJeti dAsIM papraccha / rAjJA pUrvameva pratibodhitAstA dAsyo na vijJAyate tvayA tAvakInaH patI rAjJaH prasAdabhAjanaM rAjJA tvadarthameva preSitAni, atastvaducitakAryANi rAjaiva vidadhAti ' itthamuttarayAmAsuH / kiM ca sA vasantazrIH rAjJo durabhiprAyaM jJAtvApi rAjapreSitasarvavastujAtaM svIkRtya 'rAjJo mayi mahatI kRpeti' dAsIrmadhuravAcovAca / sa ca durmatiH kAmAndho nRpatiH pratidinaM navaM navaM vastujAtaM preSayatItthaM bahukAlaM vyatIyAya / atha kadAcit kAmavazIbhUto nRpo dAsIbhirvasantazriyaM samavedayat / ' mayA tava bharttA kapaTaM vidhAya laGkAyAM Si, ato mAM tvaM bhajeH / ' aho yasya kAmavAsanA vardhate sa kamanarthaM vidhAtuM na zaknoti ! ' nternational For Personal & Private Use Only caritram | 11 38 15 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 atha dAsImukhAdetAdRgvacanAni zrutvA zrotre samutpannabahuvyatheva tadvaco'sahamAnA kathaJcid dhairyamavalambya kaSTavAddhi tarituM bADhaM navA bADhamiti kimapi dAsI ha-tatastA dAsyo rAjAntikaM gatvA sarvamudantamavocan / tenApi svIye hRdi vinizcitaM, yattayA noti noce, ato vijJAyate sA'vazyaM me svIkRtAzayA'bhUditi bahudhA vimRzya pramuditamanAH kAmAturaH puSpadhanvano dhanuriva sa rAtrau caura iva haribalagRhamAjagAma / atikAmAturo nRpatirvasantazriyaM dRSTvA parAM NT prItimApat / atha patipriyA satI, haribalapriyA, nainaM viSAdamantagopayantI, rAjAnamAlokya / yuktAyuktaM vaco vidadhatI, sasaMbhramA''sanAdibhI rAjAnaM sammAnyAvocat-yad bhavadAgamanAnme | mahAn harSo'janIti / zrutvaitat sa nRpatirbahu prajaharSa / pAtivratyAnvitA sA manovacanakAyAdibhiH svazIlarakSaNAyAsatIvA''caratIti sAdhAraNeyaM jagato dazA / ataH sApyasatIvA''cacAra / sa ca svAtmAnaM bahu kRtArthaM manyamAnastAmitthamAha-yadayi vasantazri! tvadAkAraNAya me'trAgamaH / ato mayA sAkaM zIghrameva brj| yathA kanakamantarA rakhaM na bhAti tathA tvAmantareNa me'ntaHpuraM na | bhAti / itthaM zrutanRpativAgajAlA jAtAntarbahuroSA sA yuktyA taM nRpatiM sambodhitavatI-rAjan ! Jain Educ a tional Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddha critrm| sAra 10 // 124 yadAttha tadvaraM hitakRtsatyaM ca / paraM madgRhacintako madbhartRsvAmI bhUtvA nArhasyetAdRzaM vaco vaktum / yAvat khalu sUryodayastAvaccandraprabhAyAH prakAzaM ko nAma samIheta / zrutvaivaM sa vihasyAhalA tvadarthameva khalu tava svAmI mAraNAya gahanasaGkaTe preSito mayA / tataH sa kiM jIvanneva samAyi Syate, kiM samudrapatito jIvo jIvan samAyate ? / atha jAtu pratijJAM samujjhitya samAyeta jIvanneva, tadAhaM ghAtayiSyAmi kenApi vyAjena tam / aho dhigetAdRzaM kAminaraM yo gopyamapi nijAbhiprAyaM vadatyeva / tathAhiall kuviyassa pAurassa ya, vasaNAsattassa Ayarattassa / mattassa maraMtassa ya, sambhAvA pAyaDA hu~ti // 1 // ayi candramukhi ! yaddine bhojanArthaM tvadgRhe samAyAtastaddinAttvadIyaM manohArirUpayauvanalavaNimAdi dRSdaiva kAmAgnipIDito'bhavam / sundari ! madIyagAtraM dandahyate, zarIrAvayavAH savyathA bobhUyante, zvAsa uSNo nissarati, jihvA zuSyati, kaNThaH zuSkati / ahaM ca nirutsAhI jAtaH, |mahyaM nAnAvidhAH krIDA api na rocante / akhilaM vasanabhaSaNAdikaM sArabhatamasA pratibhAti / vandijanaissArdhaM kIdRzamapi goSTyAdikaM na rocate / mandabuddhizcAhaM jAtaH / yAvadekaM kimapi vastu // 40 // Sain International For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smarAmi, tAvadvitIyaM vismarAmi / aharnizaM kAlavatpratibhAti / rAjanagaramadhivasAmi, uta vanaM vrajAmi / yadyeva pravrajAmi, taddeva tvadAkRtiM puraH pazyAmi / ayi vallabhe ! naktaM tava manoharaM nAma saMsmaran talpe itastato bhavan vasantazrIH kA vasantazrIH aho saiva vasantazrIrityaparNanidrAta eva samatthitaH / itthaM pratikSaNe tAvakaM nAma saMjapana sonmAdo jAtaH nijarAjJInAM hAsyo'bhavam / priye ! sthiterasyAstvameva mukhyabIjamato mayi dayA kAryA / kAmajvarAtasya me rogarogitarogiNo bhiSag bhUtvA premauSadhi pAyayitvA jIvaya mAm / tAvakaM zItalAjhaM samAliGgaya sazItalamanA bhaviSyAmi, ayi kamalalocane ! sakalasaundaryasadane ! adya nau navo bhAgyodayastvadadhInaH / priye ! tavaikamadhuravaco'khilaM rAjyAdikaM tAvakInameva / madI| yamanoharahAmUlyavasanA'laGkArabahuvidhasuratnajaTitasvarNahastyazvAdipradhAnarAjapuruSadAsIdAsabhRtyA| dinikhilavastujAtaM tvadAyattameva / adyArabhya tubhyaM paTTarAjJIpadaM samarpayAmi / yadi caitAdRzo vicAraH syAttvayi / yadadya prasanno mayi mAmevaM vakti, pazcAcca kiM brUyAdityAdi zaGkAnvitahRdayA cedvinaSTazaGkA bhava / kiM vahunA'dyArabhya pratijJAyate khalu myaa| yadyAvadasmin dehe mama jIvanaM PSSSSSSSSS Jain Educati For Personal Private Use Only elibrary.org. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 pataM. caritram / sAra 11 // | tAvattvannidezato madanavegito'sau kSaNamAtramapi tvattaH pRthagbhUya naiva vitiSTheta ! itthaM vAcaM sama Z sakumatiM bhUpatiM yugapatkaraM prasArayantaM vilokya vicArasAgaramagnA hAribalIbhAryA rAjavazaM gatA'dhaH pazyantI kimapi vicArayantI niHzvAsAn tyajantI dRgbhyAM bASpaM pAtayantI sA vasantazrIH sakaruNaM videzinaM nijaM priyapatiM dhyAyantI vicArayati-prANanAtha ! tava videzapreSaNe'sau durmatirnRpatiretaddaHkhesaGketamantarA kimanyatsyAt, iha cAhaM vaidezikI ko me cAtra sAhAyyavAn , bhUpatizcAyaM durmatiH, patirahitAyAM nirbalAyAmabalAyAM mayi chadmanA'nucitaM kAryazcikIrSati, zIlaJca me cikhaNDapiSati manAgapi tasya nA''yAti brIDA / aho dhik te rAjyAdikaM, kiM me prayojanaM tebhyaH necchAmi te paTTarAjJI bhavituM kiM karttavyAni mayA te rtnvstraabhuussnnsvrnnaani| kSaNabhaGgure'smin dehe na | me vittecchA kaacit|akhnndditN me zIlaM syAdetadeva hiicchaami| re pApAtman ! na soDhuM zaktA te durvAcaM | svamArgamavalambaya ? yaddeha yathA''yAtastathA braja ? yato'haM kSatriyavaMzajA, khaNDayAmi te'mumakharvagarva IN kSaNAdeva / kiM ca kiM kuryAm , jIvahiMsayA vibhemi ityAkarNya rAjA'vadat-sarvamadaH sAdhu, kintu mAdRzo narapatistvAdRzImabalAM prApya rAjyAdikaM kiM kuryAt / ata eva priye priye ! iti bahuzaH // 4 // For Personal Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 / samAhvayAmyato na kAryo lambo vilambaH zIghrameva vraja, gacchAmIti om , no vA kimapyuttaraya, kIdRzI te matiH, na jAnAsi tvaM yattvamiha kevalA tAvakInazca patiH kiM jIvanniha samAyAsyati? ko nAma jAnIyAtsa mahodadhau patan kadA mRtaH syAt , kA nAmaitAdRzI hyanAthA syAt yA pR. thvIpatiM mAdRzaM patiM prApya sanAthA na syaat| na zobhate te mRganetrAyAHzubhe'smin kArye cArucakSuSorbASpadhAraNam / tvaM mUrkhameva yadalamatizucA vraja vrajeti jalpasi ? bahirAste ca me syndnH| adyA- IM | rabhya macchayanAgAramAgatya mano'bhilaSitAM svecchAM pUraya ?, sukhAni bhuGakSva duHkhAdvA prapaJcAnmayA | | tAvako bharttA videze praiSi, nocetpratyakSa eva tava bhartRzizarazchedanaM kArayeyaM cetko nAma mAmavarundhIta, tvAM ca svazayanAgAre saMsthApayeyam / ato me vco'nggiikuryaaH| na hi ko'pi lAbhaH khalu bahu- IN vAdavivAde / tvaM ca matimatI tAvakaM ca kiM dhyeyaM zreyastadvicAraya / sa ca haribalaH kiM kuryAt , tadapekSayA rUpaguNAdibhinyUno'haM kiM ? madanavegavegitAnAM kAminInAM kAmavegazAntAvanabhijJo'haM kim ? tvadbhaJapekSayA kAmazAstrAbhyAse'pakvo'haM kim ?, ataH priye ! me mandiramehi / nikhilaal manorathaiH pUritAsyAH, macchayanAgArazobhanAM zobhA vilokyaiva devAlayaM tucchaM maMsyase / vasantazrIH Sain EducY atang Personal Private Use Only HDainelibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / barddhasAra 2 // vsntto mAdRzenaiva puMsA zobhate / aho ! nindanIyaH khalu vidhiH yatpratikAryeSu tasya maurNyameva darIdRzyate, kiyatI cAsyA'pUrNatA / no cennirdhanAyAyogyAya haribalAya ratnamayIM vasantazriyaM samarpayet / ratnAdikaM kiM lohapAtre suzobhate / ratnasthAnaM tu svarNAdikameva / evaM cetkazcin mUryo jano ratnAdi lohapAtrAdiSu pAtayet , sujJo janastatastannissArya susthAna eva yojayet / atha nijabhartIyogyagarhAmasahamAnA sA vasantazrIrUrdhvamukhI mukhe loharaktatAM pradarzayantI ko| pAdhdhRdayaM kampayantI svagAtraM coSNaM kurvatI samabhyadhAt-rAjan ! vacanAntaraM vivakSuzced brUhi / kintu tvAM satyaM bravImi-ita Arabhya mAmako bhartA matpA'nindanIyastvayA, kIdRzo'pi syAt | surUpo vA kurUpo vA guNI syAnnirguNI vA, dhanI vA syAnnirdhanI vA / kSaNabhakure'smiJjagatitale madIyaM sa eva sarvasvam / rAjAha-sarvasvaM cette kutrAste / sa tu kadaiva maraNaM prAptavAn / yacca jagato bahirvastu, yaccA'saMbhavaM tatsarvaM naiSphalyameva vrjti| 'vijJo jano gatavastu naiva zocati / ato mithyAvaco'pahAya maccharaNamehi, karttavyaM caitattAvakInam / no cecchiro dhRtvA sahasaiva me bhaTAstvAM macchayanAgAraM prApayiSyanti / na hi kopyatra te sAhAyyavAn / tatra hi madicchAdhInA bhaviSyasi / / // 42 // Sain E t ernational For Personal & Privale Use Only w.jainelibrary.org Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 yataste bhAvikAlo varIyAn syAttadvidhehi / atha kaThinavipattivArddhA nimajjantI, sA'nAthA'balA, paradezagataM, nijapatimanuzocantI, duSTabhUpatito me zIlarakSaNaM kathaM bhavediti bahuzo vicintayantI, kiMcidUrdhvamukhIbhUya rAjAnaM vilokayantI, mandaM mandaM jahAsa / hasantIM tAM vilokyaiva so'pi visitamanA babhUva - aho cirakAlAdvAritAyA me vAJchAyA adya pUrttirjAtetyAzayA dhIro bhavannAhayatstrIjAtiH svabhAvAdeva caJcalA bhavatIti nigadya bhadre ! madrathe samAruhyatAmiti yAvattatkaraM grahItuM samuttiSThati tAvatsnehavacobhirabhidhatte sma sA - rAjan ! vyAkulI mA bhUyAH / idAnIM braja, nAhametAdRzI kilA'dhamA nArI yA svIyaM zIlaM jahAmi sahasaiva / adyArabhya mAsaM yAvanmabhartRku zalAdikaM na lapsye tvAmavazyaM prApsyAmi / tataH kAmAturaH so'pi vyacintayat - kutrA'syA bhartRlabdhiH satu kadaiva mRto bhavet ? kutaH samAgamanaM tasya mAsaikAvadhistu sahasaivAntameSyati / mAsAnte cAgamanAya vacanaM pradadAtyeva / tadarthamudyamAdevaiyarthyameva vADhamiti samabhidadhAno nijakAryasiddhiprahRSTaH saharSaM nijagRhaM samAgAt / atha kAmAndhamadanavegavegitanRpatigamanAnte nijacittavyAptacintAturA sA kiyantaM kAlaM samApat / mAsaikAvadheH pUrtirjAteti vicintya ' aho ! For Personal & Private Use Only elibrary.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 nasAra kathamahamidamanucitaM kuryAm ' zvaH pratyUSa eva sa zvapaco duSTamatirbhUpatiH kAmAgnau hotuM zreSTa- caritram / N) macchIlaratnaM samAyAsyatyeva / aho ! dhiGmAM madrUpaM mdyauvnshc| yAni madIyottamazIlasaMhArAya a durmati rAjAnaM prerayanti / ato zIlaratnarakSaNArthaM yatno vidheyo mayaketi me mukhyo dharmaH / iti nizcinvAnApi sA vyacintayat-yatkathaM zIlaratno rakSitavyo'balayA mayA sblaatpuNsH| sa madanavega AgAmidine pratyUSa eva sabalasainyamAdAya madIyAGgaNaM samAgatya mAM vakSyati samehi me gRhaM yadyahaM vakSyAmi naiva saMgasye cet kiM bhavet ? tadAnIM sa durmatI rAjA nijabhaTAn samAjJApayiSyati yad gRhNItemAM banItemAM badhvA ca macchayanAgAraM prApayatemAm / aho ! tadavasare nijaprANapatimantarA ko mAM saMrakSet / zayanAgAraM samAnIya mAM sa durmatiH kiM kuryAt hanyAdeva vA / jIvatyAzca me zIlavataM moSiSyati / aho ! pApinyAzca me kimarthaM janmAbhavat / prAdurbhavantyAzca | me kimarthametAvatIsurUpatA jAtA / idAnIM paryantamapi duHkhamanubhavantyA me zAntaye kAcanauSadhirna jAtA, ataevAhaM suzocAmi nirAdhArA stii| striyA yadi kAcitprajA zIlavataM parikhaNDaye // tarhi rAjJA zaraNaM bhavet / yadi ca rAjaivaitAdRzo bhavettadA kRtAntameva zaraNaM bhavet / ato'haM | // 43 / / Jaini n ternational For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13.1 tameva zaraNaM kuto na vrajAmi, idAnIM cAtmaghAtamantarA na kAcidanyA kRtirvarIyasIti / athedAnImeva haribalo'pi navInodvAhitAM nijastriyaM kusumazriyamudyAne saMsthApya nijagRhasvarUpAvalokanAya zanairAgatya kvacidrahasyevAvAtiSThata / tatra satyA nijastriyAH sAhasaM dRSTvA sahasaivAvAdIt-aho ! naitaducitamAtmaghAtAdikurvatyA bhvtyaaH| na dvitIyamAtmaghAtAdanyAyyam / iti vAcamabhyadadhaddharibalena vasantazriyAH samakSe samAgatya samupasthitenA'bhAvi, dRSdaivAmuM sagadgadvAcA vasantazrIH | prAvocat-aho ko'yaM me svAminAthaH kiM, priyaprANanAtha ! sa kuzalI bhavakAn / atha so'pyAhapriye ! asmi tAvatkuzalI, kiM ca patiprANAyai satyai striyai kimarthamado'yogyAcaraNam / iti bhartR-14 vacaH samAkarNya sAha-svAmin ! ayogyaM viddhi yogyaM vA, yadadya bhAvataM darzanaM na syAncet zvo vasantazrIna syAt / haribalo'gAdIt-yadvemyahaM tAvakaM samyak satItvaM, duSTo'sau bhUpatistvayi duSkarmakartumudyataH 'adharma kurvANo'dharmaphalaM sahasaiva lapsyate / ' atha nijasvAminaM vilokyaiva saromAJcA vasantazrIstadIyaM kuzalAdikaM pRSTvA rAiyo'khila vRttAntamacakathat / atha haribalo nijagRhe samAgatya tatratyamakhilavRttAntaM vasantazriyaM samavocat / JainEduc a tional For Personal Private Use Only Delibrary.org Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 barddhanasAra 44 // 'yatra hi vAstavikaM prema tatra kiM nAmagopyaM bhavati puMsAM suviduSAm / ' atha kusumazrIsulagnavRttAnta- critrm| mAkarNya tayA vasantazriyA nijabhA satrA''rAme'brAji tatra bahu harSa manyamAnA tayA saha muhurmuhurmilitvA dveapi sahaiva santiSThamAne sukhamanubhavataH sma / yathedAnIntano jano jAyAdvayaM pariNIya svAtmAnaM duHkhavantaM vidadhAti na tathA harivalo jAtaH / tadIye dve'pi premapUrvakaM santoSA-11 militvA nijabhartRsevAtatpare jAte / kvedAnIntanA mUrkhAH striyaH, kva ca tadAnIntanA viduSyaH / tato haribalo nijapriyAdvayasahito gRhaM gacchan rAjJaH sUcanArthaM kaMcana janaM preSIt / tadIyaM samAgamanasamAcAraM zrutvaiva sa durmatirhatAzo bobhavAmAsa / " pUrvaM hi taM samAcAramanAhatavAn pazcAcca svIyabhAgyaM vigarhayannadya naSTA me mukhprsaadcchviH| adya hi paripakkA me apyAzA bhUmau prvissttaaH| dhanino yathA dhanaM dhUliliptaM bhavettathA me sarvANyeva parizramAdIni vaiyrthymaapuH| prAvRSi yathA'bhrAgamo vAyuvazAt kSaNe eva vainAzyamApnoti tathAdya me nikhilA manorathAH kSaNe eva vainAzyamApuH / kiM bahunAdya bhAgyadevI mAM meruM samAropya nIcairevApAtayat / adya me vinaSTaM saukhyAdi / " itthaM bahuzo vicintya pazcAt sameSAmanyeSAM vinizcayArthaM svasthIbhUya parijanAnAha-yad bhoH! adya me // 44 // S For Personal Private Use Only gha w w.jainelibrary.org nternational Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 svAnandadinamataH rAjabhavanaM sazRGgAraM satto raNamalaGkuruta, gajAzvarathaprabhRtibahuvidha nikhilavAhanAdikaM sajjIkRtya saMsthApayata, rAjapuruSAMzca samAjJApayata / yat same'pi nijadivyavAsobhUSaNAni paridhAya rAjadvAramAgaccheyuH / adya mayi paramapremavAn hitecchurharibalaH samarpitaM kAryaM satvarameva vidhAye - hAyAtaH / adya me cirakAlIno vinaSTo viyogaH / ataH same'pi susajitAH zIghraM samAyAntu, nagarapravezaM ca kArayantu tasya vai 1 atha rAjAjJAM zrutvA vAdyAdikaM samavAdayat / nagare sarvatrAnandAdikaM samajAyata / nagarapravezArthaM sa haribalo bhUpatinA vizAlAdhipatinA satrA rAjabhavanamAgAt / rAjApi taM sasanmAnaM yogyAsanaM samAropya kuzalAdikaM saMpRcchaya kathaM sAdhitaM kAryaM tvayA tatra gatvA ? zrutvA ca so'pyAha-rAjan ! laGkAdhipativibhISaNaM samAkArayituM gRhAnnirgatya kaThinAtikaThinaM mArgaM samullaMghayan vArdhitIraM gatavAn / tatra gatvA'mbhodhigAMbhIryaM vilokya vyacintayam - kathaM mayA laGkApurI gantavyA ? tato bahuvicArAnte khAdAmi khAdAmi iti vaco bruvantaM samIpamAyAntaM vicitracitravika lamUrti bhayaGkarAkRtiM kaMcana rAtricaraM vilokya tamabhyadhAma - aho ! mahAbala ! matkhAdanAttvattR For Personal & Private Use Only mational jainelibrary.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G 134 ptyA mahAntaM paropakAraM manye'haM / yato nAsti me jIvanazokaH, kiMceyameva cintA, yadahaM kRtapra- caritram / tijJApUrtimakRtvaiva mRtiM lapsye / zrutvaivaM vyAkulIbhavan sa rAkSasaH sakopamAha-re mAnava ! kaitAdRzI kRtA pratijJA tvayA, yanmaraNakAle pratijJA pratijJeti vadasi ? uttiSTha kRtapratijJAM mAM drutaM | brUhi / tatpUrtaye sAhAyyante'haM kariSyAmi / iti rAkSasIyamAzAyutaM vacaH samAkarNya dhairyazcAvala mbya prahRSTacetasA'hamabravam-ayi mahAbhAga ! vizAlAdhipatimadanaveganAmno rAjJo'haM samAjJAGkitaH sevakaH, sa ca nijavivAhamahotsavaM karttamudyato varttate / tadIyAjJAM svIkRtya laGkAdhipativi- 10 bhISaNAya nimaMtraNaM dAtuM gamyate mayA tatra, kaThinAtikaThinaM caitatkAryaM nikhilasabhAmadhye mayaiva / svIkRtam / karma caitadyadi matto na syAttarhi pratijJAbhaGgI bhaviSyAmi / zrutvaivaM sa rAkSasazcakSuSI | raktIkurvan mAmAha-re mAnava ! etatpratijJAsaMsAdhanAya naivA'sti kasyApi sulabhA zaktiH / na caiva mahAsAgarasantaraNAya mAnavAnAM karma, tathApi te'haM kAJcanaikAM suyuktiM vacmyeva, yato mAmakaM kAyeM | siddhayettAvakaM ca / AkaNya cAJjaliM baddhvAhamabhaNam-bhoH ! drAgeva mAM tAM yuktiM vaktukAmo bhavAn bhavatu / matsvAmikAryasaMsAdhanAya yadeva tvaM vakSyasi tadevAhaM kartumudyato varte / zrutvaiva sa laa|| 45 // in International For Personal Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 rAkSasaH praharSaM praharSaM kSudhApiDito bahuvidhavaicitryAdi pradarzayan mAmavocat - ayi mAnuSa ! yadi laGkAM gantumanAH, yadi vibhISaNaM nimaMtrayitumanAH, yadi ca nijasvAmyAjJAM vidhAtumanA starhi vaneSsmin yAssssau kaThanicayaracitAcitA, tasyAM patitvA drutaM mriyasva / mRtimantarA laGkAgamanAya mArgAntaraM nAsti / evaMbhUtAM rAkSasIyAM yuktiM zrutvA pUrvamanutsukamanA abhavam / pazcAsvAmikAryAya kRtaghno'pi sevako nijAsUnapi samarpayet / iti bahudhA vicintya pratijJApUrttaye rovacasi vizvAsaM kurvANo vahnau patitumabhyadhAvam / patitvA ca tatra bhasmIbhUto'bhavam / tataH sa rAkSaso madbhasmanicayamekIkRtya vibhISaNAya samarpayat / mavRttAntamacakathat sa ca mama svAma bhaktiM vilokya mayi samatuSat madbhasmanicayaM sudhayA niSicya mAM sajIvamakArSIt / madIyArUpaM cAvalokya mahyaM kanyakAmekAM samarpayat / kanyayA sAkaM bahumUlyabahuvidhavAsobhUSaNahastyazvakhapAsulAdyanekavastunicayaM samarpayat / parantu tatsarvamapi gRhItvA'trAgamanAya kAThinyaM nizcitya nAGgIkRtaM mayA tadvastujAtam / dRSddaivaM tenApi madarthamatyAgrahaM kRtvA tvamihaivAvatiSThasveti cAhamavAciSi / bhujyantAM svaceSTitAni RddhisamRddhyAdIni vastUni, ramyatAM ca navayauvanAbhIrUpavatI " For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 critrm| 16 // barddha- bhiH strIbhiH / zrutvaivaM mayA'bhihitaM-na bhavitavyaM mayA cettham / yato'haM vizAlAdhipatimadanavegAsAra NjJayA tvnimNtrnnaarthmihaayaatH| bhUpatizca mahAntaM nijavivAhamahotsavaM kartumudyato varttate, ato mAya kRpAM kRtvAgantavyaM tvayA tatra / sa ca vibhISaNaH kiJcidvicArya mAM vyAhArSIt-haribala ! mAmakI putrIM svIkRtya pUrvaM tvayA gantavyam vivAhadinadvayazeSe cAhamAgamiSyAmi / itthaM tadIyaM nizcitaM vacaH zrutvAhamihAyAtaH / pratyayArthaM ca nijacandrahAsanAmakaM svIyakhajhaM mahyaM samarpayat sastri| yaM mAM samutthApyAcirAdevehAnItavAn / rAjan ! tava duSkarakAryasaMsAdhanAya mayA caitAdRzI vyathA | | soDhA / yato'haM svAmisevAM svIyaM mukhyaM sukRtaM vedmi| atha puNyapratApato hAribalIyAM kRtrimA vAcamRtAM manyamAno mUDho nRpatI rAjasabhA cAzcaryaKa tvamApya prazasya ca taM smbruvn| aho ! mahApratApazIlo'yaM haribalo no cedasmAtkaThinakAryAt kathaMkAraM | punaH samAyAtu / itthaM gacchatsu katicidivaseSu tadIyavAkye saMzayamApanno mukhyo rAjamaMtrI vyacintayat-yatkenApi satrA chadmakRtvA''nIte'nenAmU khaDgakanyake / atha tasmin haribale so'marSAgninA dandahyamAno rAjasabhAyAM tadIyAM bahukhyAtiM zrAvaM zrAvaM bhRshmtaapsiicc| tadanu rAjJastasminnadhikasneha- I // 46 // Sain international For Personal & Private Use Only Drww.jainelibrary.org, Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 mAne cAvalokamavalokaM durmatinA bhUpamaMtriNA cintAturIbhUyAharnizaM vicAraM kurvatekasmin dine | haribalagRhe rAjJo nimaMtraNArthaM nizcikye / nijapreyasyoH striyoH zIlavarNasantApanAya dandahya- 15 mAnAM nUtanAM bhastrikAM dRSTvA haribalo nijahRdi bahu samatApsIt / parantu tatkAle kiM kuryAt / / atha nizcitadine vizAlAdhipatirmukhyAmAtyAdisarvasambandhinaH samAkArya haribalagRhe bhojanArtha- | mAyAtaH / sa haribalo'pi bhUpatimanaHprasAdArthaM bahuvidhAM sAmagrI samakArayat / yadaiva vizAlAdhipatibhojanazAlAM samAyAtastadaiva vasantazrIkusumazriyau sundarAn vasanAlaGkArAn paridhAya | svarNasthAlapAtre pakvAnnAdi saMsthApya samAgatavatyau campakavarNacaturacapalAvalayostayormanoharaM | gAtraM darza darza tayormanoharAM madhurAM vAcaM ca zrAvaM zrAvaM sa madanavego mUDho jAtaH, bhojanAdau mano na saMlagnam / madanavege madanavegaH samutpapAta / tatkAlameva tadIyakAmAgnibahu prajajvAla / kathaMkAraM mayA te prApye / atha sa rAjabhavane samAyAtaH / samAgataM taM vIkSya | dAsIdAsaprabhRtayaH svAgataM ckruH| parantu tadA tasmai kimapi nArocata / yataH- parastrIdIpazAlAyAM viSayagaMdhaM madanavegavegitamadanavegamanaHpeTikayA satrA ghRSTavAn / atha kAmAgniH Jain Educanadalanal For Personal & Private Use Only S helibrary.org Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 prArdubabhUva / ayi pAThakAH ! vicArayantAM nitarAM nijacetassu yat sadAcAravRkSasuyazaHpuSpaM || caritram / kRzAnujvAlAyAM pradIpyamAnAyAM dAhamantarA kathaM nAma santiSTheta / ' agnito'smAt rAjJo'ntaH karaNarudhiramutpapAta / tacca nikhilazarIre prasasAra, zarIraM ca prajajvAla / sa nRpatI rogasyAsya nivAraNAya svIyaM pradhAnamaMtriNamAhRtavAn / rAjanItinipuNo hi sa pradhAnamaMtrI-avasaraM vijJAya nijapratispardhinaM haribalaM nissAraNAya yatnaM yatitavAn / sa cAgatyAJjaliM baddhvA sanamrastaM provAcaayi rAjan ! tava kAmajvaraH zAntimApadyeta / etadarthaM kA nAmauSadhiH, madvicAre tu haribalapArce ye vasantazrIkusumazriyau staH, te eva bhavadIyauSadhirbhavitumarhantyau / te vai vicitraguNavatyo, dRSTigocaramAtrAdeva mahAviSayo'pi kAmajvaro nivRttimApnuyAnnAma / evaMbhUte hi te dve api / avazyaM rakSitavyA sA bhavatauSadhiH, bhavato manovikAraM zAmyetsA, hRdayAravindaM samAnandayet , jagavRddhiM vitanuyAt , aihalaukikasukhAni dadyAt / ato dharAdhipa ! mAGgalyasampAdayitrImavazyaM tAmurarIkuryAH / itthaM pradhAnAmAtyavacaH zrAvaM zrAvaM sa madanavego vyAkulIbhavastamAha-maMtrin ! hInadevAya me kathaM labdhA nAma sauSadhiH / durlabhyeyaM mayA, madapekSayA sa haribala eva mahApuNyazIlo nA, // 47 // Jain i nternational For Personal Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat!AY 139 kiM ca sa me hitakRt suhRt, mAmakaM duSkAryamapi kAryaM karotyeva, evaM satyapi nUnamahaM manye yadsya mAraNAt kAryaM me sidhyet / zrutvaivaM sa durmatirmukhyAmAtyo 'bhANIt - rAjan ! kimatra vAcyaM yadeva bhavAn tamAjJApayayiSyati drutameva tatkuryAtsaH / ato nijakumArikAvivAhakArye bhavatA yamaH samAkArayitavyastena / yamanimaMtraNAya ca sa haribala eva niyoktavyo bhavatA, tasmin kArye ca svIyAM mRtiM labheta saH / pazcAcca bhogye te haribalastriyau / zrutvaivaM madanapIDApIDito mUDho madanavego hi garvitAM pradhAnadussammatiM svIkRtya tadAhvAnAya nijabhRtyAnAha - yad gatvA haribalamAkArayata / te'pi gatvA tathaivocuH -- tataH samAyAte haribale bahumadhurayA vAcA taM saMbhASya satkRto haribalastena / tadIyaguNA~zca varNayitvAha- haribala ! madIyamukhyaH suhRdbhavAneva, no cedvibhISaNanimaMtraNAya kaThinAtikaThinaM kArya ko nAma saMsAdhayet / idAnImapi kAryamekaM varttate mama / nizcIyate mayA tadarthaM matkaThinAtikaThina kAryasaMsAdhane 'nutsukamatirna syAH / karttavyAni ca tvayA madvacAMsi / ityuktvA nivedayAmAsa kAryANi / nijastriyau ca ational atha haribalaH zrutvA tadvacAMsi zirasi dhRtvA'santuSTacetA gRhamAgatavAn, For Personal & Private Use Only linelibrary.org Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 caritram / nasAra 18 // vRttAntaM tanniveditavAn / te ca durmate rAjJo duHsaMkalpitaM kAryaM caturayA nijamatyA'cetiSTAm / dhairya cAvalambyAgAdiSTAm--svAmin ! nirbhIkena niHsazaMyena bhavitavyam , puNyaprabhAvAcca te | nirvighnaM kAryasAphalyaM bhAvi, nau zIlAdi saMpatennAma ! atha rAjA tatkAla eva nagarAbahiH | kASThAnAM saJcayaM kArayitvA tasya mRtyumayIM citAM ca kArayitvA tAmagninA prajvAlayAmAsa / haribalo grAmyajanasamakSe tasyAM patitvA bhasmasAd babhUva / te ca grAmINA hRdayavidArakaM hAheti // zabdaM vicukruzuH / same'pi janA rAjAnaM mukhyAmAtyaM ca vigrhyaashckruH| aho kiyaanaashcryvissyH| rAjA'sau pratApinaM haribalaM chadmanAvadhIt / atyanucitaM vyadhAt / yAhazo vai no nRpatirna | tAdRzo'vanyAM ko'pyanyaH syAt / atha te same'pi rAjAnaM mukhyAmAtyaM ca vigarhayanti haribalaM ca | | bhRzaM prazaMsanti, kiM ca siMhamiva parAkramiSNuM balinaM viSNumiva zakramiva yazasvinaM pratApinaM | mahAntaM puruSaM haribalaM, durmatirAD pradhAnazca lalanAlampaTau chadmanA taM ghAtayataH smeti mahad duSkRtaM karma / ato naitAdRzo kAvapyadharmiNau syAtAm / itthaM yathA mRtadehAd durgandhAdhikyaM nissarettathA'- | khilapattane rAjJo'dharmApakIrtidaurgandhyaM vitene / atha sa haribalo vahnau saMpatanneva susthitadaivataM POSSSSSSSS // 48 // Doww.jainelibrary.org Sain For Personal Private Use Only International Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. sasmAra / tatsAMnidhyAttaccharIre kiMcinmAtramapi vyathA na vyApat , kiM ca yathA svarNatApanAttasmin pradIpterAdhikyaM jAyate tathA haribalo'pi kAntyA pradidIpe / aJjanasiddhiriva tatkSaNa eva citAto | nissRtyAdRzyo bhavan rahasi vyatiSThata / rAtrau ca nijagRhe prAtiSThata / haribalaM ca dRSdaiva tadIye striyau harSavatyau babhUvatuH / vismayamAvahantyau ca dhanyammanyamAne sudhAtumbIto'mRtaM nissArya tasmin pracikSepa / tatprabhAvatastadehaH zakrakAntirabhavat / " puNyodayAt kiM kiM na sambhavati durjano janaH puNyavantaM sujanaM kaSTavAjhai pAtayeccettadarthaM saukhyavAssiMpadyeta / yathA'garauSadhiM vahnau pAtayati kazcittadA tataH sugandhireva nissarati tathaiva puNyavate puMse khalatAkRtA vipattirapi saMpattirUpaiva bhavati / " ____ atha haribalo nijastrIbhyAM satrA premavArtA cakAra / tadavasare sa durmatIrAjA'naGgajvarapIDito'timadonmatto haribalagRhamAjagAma / samApatantaM rAjAnaM vijJAya haribalamavocatAM te vAmin ! bhavAn gRhe rahasi sthitvA nau cAturya sAhasaM ca vilokayatu kiM karoti sa duSTo | | nRpaH / zrutvaivaM so'pi tathaiva vihitavAn / yadaiva samAyAtastadaiva dve api rAjJe AdarapUrvakaM sanmAnaM | Sain Educ a tional Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ y 142 kRtvA viSTarAdikaM ca samarpya vyAhArSiSTAm - rAjan ! asminnavasare bhavadAgamane ko hetuH ?, itthaM strIvacaH samAkarNya mUDhamatiH sa nRpatirvihasan bhRzamullAsamudrahan te cAha - ayi kAminyau ! kimetanna jAnItho yuvAM vAM samAhvAnAyaiva me samAgamaH / ato drutameva vrajatam itthaM rAjakIyaM vacaH samAkarNya dve prapyAvabhASAte - rAjan ! na zobhate'do vaco vaktuM tvaM hi sevakAnAM tAtatulyaH / anarthakRte puruSAya daNDaM dAtumarho bhavAn / yadi ca tvamevAnarthaM kuryAstarhi tvAM ko nAma nivArayet / devastrIvat surUpavatImapi parastriyaM dUrataH pariharet / tatrApi bhRtyastriyaM putrameva putravadhUmiva vizeSatayA pariharet / yo vai rAjA sacA'nyAyakurvatIM prajAM dRSTvA tasyAmucitadaNDaM datvA tato nivarttayet tAM yadi rAjaiva svayamanyAyaM kuryAt tannivArayituM ko vA'laM bhavet, yo vai rAtrau cauryanivArakaH sa eva yadi caurakarma kuryAt, satyapi jale bahUnyutthApanake, satyapi bhAnau tamovyAptau kamupAyaM kurvIta / ataH kimidaM jAtaM tvayi yathAvAmIhase'smAtprayAsAt nau prAraNA vinazyeyuzcettAvatApi svIyazIlaM na vinAzayAvaH / yataH - " varaM zRGgottuGge guruzikhariNaH kApi viSame, patitvAyaM kAyaH kaThinahRSadantarvidalitaH / For Personal & Private Use Only an International caritram / // 46 // . Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat 143 varaM nyasto hastaH phaNipatimukhe tIkSNadazane, varaM vahI pAtastadapi na varaM zIlavilayaH // 1 // ataH - ayi rAjan ! mahadanucitaM kAryametad / yaH parastrIbhogaM kAmayeta, tato na viramet / ' sukRte satyapi karmaNi durgatirevAntarA zriyaM harati, tailechumukte'pi hi dIpazikhAM harati vAtAliH ' / ato'nyAyamArgamapahAya nyAyamArgo hi svIkAryo bhavatA, 'nyAyamArgo hi sarvasaMpadAM hetuH tathAcoktaM nItizAstre - drumeSu salilaM sarpirnareSu madane manaH / vidyAsvabhyasanaM nyAyaH, zriyAmAyuH prakIrttitam // 1 // zrutena buddhiH sukRtena vijJatA, madena nArI salilena nimnagA / nizA zazAGkena dhRtiH samAdhinA, nayena cAlaM kriyate narendratA // 2 // itthaM surItyA haribalastriyo nUtnayApi yuktyA prabodhitavatyau kintu yathA'tisAre sadauSadhi - mithyAtvamApadyate, tathA tasmi~stayoH prabodho'pi vaiphalyamApa / atha kandarpadarpapIDApIDitaH sa durmati rAjAha - aho kAminyau ! ahaM dharAdhipatirbhavannapi yuvAM bahvarthaye, tathApi yuvAM na manyethe / kiM ca kiJcidvicArayataM yadyauSmAko bharttA jIvanneva samAyAdityAzA vAM durAzaiva / vAM prAptaye eva mayA pUrvameva sa bhasmasAtkAritaH / ato drutameva yuvAM mAM bhartRbhAvena prApnutam / yato'hamevedAnIM Personal & Private Use Only elibrary.org Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ critrm| barddhasAra 144 vAM duHkhsukhhetuH| yuvAM ca me vazye'vazyaMbhAvye yadi matkathanaM na svIkurvAtAM bhavatyau tadA'haM balAdapi yuvAM gRhNIyAm / yato'haM yuvayorAsaktaH, ato svecchayaiva madgRhAgamane zobhanaM bhavatyormama ca / itthaM rAjavacaH samAkarNya haribalastriyau bahuroSamAvahantyau taM bhaNitavatyau-re dumate ! dhikU tvAM yadvAyasa ivAbhyAM niSiddho'pi chadmaprauDhohyAvAmevaM vadasi / pApatman ! dUramapasara nocetpApaphalaM zIghrameva lapsyase / ityevaM tayoH kaTuvacaH samAkarNya yAvatsarAjA tayorbalAtkAra kartumutsahate tAvarakusumazrIH sahasaiva nijavidyAbalena rAjAnaM cauravadvabandha / baddhA ca yathA tasya sakalApi daMSTrA santruTya patettathA bhUmau taM pAtayAmAsa / tena tadAnIM rAjJo dantamekamapaptat / ekaM tu nijabandhanaM, dvitIyaM dantapatanaM, tAbhyAM ca mahApIDA prAdurbabhUva / tayA ca tadAnIM mahatI durdazAmApa / itthaM sa duSTo rAjA mUDha iva zanaiH zanairAcakranda / tadAnIM rAjJo mukhAjalapatanamAkrandanaM | dantapatanaM dyutivinAzanamityAdidazAmApannastaruNo'pi vRddhaiva dadRze / itthaM yathA kazcanalAbhamicchannijadhanAdivinAzya duHkhI bhavettathaiva rAjA babhUva / atha dInavanmukhaM kurvantaM muhurmuhurAkrandantaM rAjAnaM vilokya dayAsamudrayostayormadhye kusumazrIstamAha-re durmate ! tvaM hi bahupAparatastathApi - // 50 // - in Ul a tonal For Personal Private Use Only w.jainelibrary.org Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 || tvayi bahudayAM kRtvA duHkhAdamuSmAttvAM vimuJcAmi / parantu paratrAnena karmaNA ghoranarake patitvA Hd duHkhAntaM bhokSyasa eva / bhUyo'pi naitAdRzaM kArya kadApi kuryAH / ityevaM taM bahu prabodhya nijavi| dyAbalena kusumazrIrbandhanAttaM vimumoc| sa rAjApi svAjhaM svasthIkRtya sAvadhAnamanA bhUtvA bhUmi| madhiSThito'vAdIt-harivalastrIprasAdataH kiM na labhyate sarvameva, kiM duSprApyaM ? na kimapIti | bahuzo vadan bhRzaM zocan nijacakSuSI vAsasA samAchAdya kathamapi tatazcacAla / mArge ca bahu pazcAttApaM vidadhad bahudhA vicArayan guptarItyA nijagRhamAjagAma / Agatya ca gRhe bahuvidhasukhapradAyikAM rAtriM kathamapi vyatItya pratyUSe nijadantapatanAllajjApanno bahuvyAjAn vidhAya nijamukhaM cA''cchAdya rAjasabhAmAgatyopasthitavAn / nijavRttAntaM ca sarva maMtriNamUcivAn / so'pi nRpatitaH - sarvamudantaM jajJivAn / tadAnIM yathA tattvaM vijJAya saMsArasvarUpaM vicArayati / tathA so'mAtyo'pi kadAcidbhayaM kadAcitkautukaM kadAcitkaruNeti tribhireva yukto yugapad babhUvAn / atha haribalo'pi || tadAnIM nijastrIkRtAtivividhacaritramadrAkSIt / tato gRhAdgate rAjani nijapriyAvavAdIt-yuvayorad ghaTitakAryakarte rAjJa etadevocitamAsIt / mUrkhajanAya daNDamantarA'nyat kiM syAt ? yathA hInaH Sain Education a l For Personal & Private Use Only Library.org mA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddhaM nasAra 51 // 146 sArathI rathaM kumArge cAnayati / tathaiva kapaTI amAtyo'pi tasmai rAjJe durmatiM pradAya kumArge pAyatyeva khalu / tathAhi -- nRpatirnarazca nArI, turaGgastaMtrI ca zAstramathazastram / cArutvA'cArutve, syAtAmeSAmanyasaGgAt // 1 // vallInariMdacittaM, vakkhANaM pANiyaM ca mahilAo / tacchrayavacaMti sayA, vacchyadhuttehiM nijaMti // 2 // 1 ete same'pi ' nIcajanasaMgatyA nIcaistvaM labhante / sujanasaMgatyA ca saujanyaM labhante / ' ataeva duSTo'yamamAtyo rAjAnaM kumArge pAtitavAn / ataH pUrvaM pradhAnA'mAtyArthameva kazcanopAyo vidhAtavyo mayA kiM ca yAvad duSTo'yaM jIvati tAvatsvIyaM durbhAvaM naiva hAsyati / ato'yamevAnyAyavidhAyako'mAtyaH kathaGkAraM mAraNIyaH / yato durjanAya damaH sujanAya ca pratipAlanamityAdi zAstreSu nItiruktA / ato'mAtyavinAzAya kazcidupAyo vidhAtavyaH / yadasau maMtrI mayA saha bahuvidadhAti / ato mayApyetena saha chadma vidheyameva / uktaJca- International vrajanti te mUDhadhiyaH parAbhavaM bhavanti mAyAviSu ye na mAyinaH / pravizya hi nanti zaThAstathA vidhA na saMvRtAGgAnnizitA iveSavaH // 1 // For Personal & Private Use Only caritram | / / 51 / / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educa 147 athetthaM vimRzya sa haribalo nijAbhISTadevaM sasmAra / tatsmaraNAdeva sa devaH zIghramevopasthAya haribalIyazarIramadbhutAkAraM divyasvarUpaM ca vidhAya tasyaivAnyabhayaGkarayamadUtaM nirmitavAn / taM sahaiva gRhItvA pratyUSa eva haribalo rAjasabhAyAM gatvA rAjAnaM praNipatyopasthitavAn / tataH - indropamaM haribalaM svargasamAgataM vilokya camatkRto rAjA rAjabhRtyAzca bahuvismayaM lebhire / rAjA ca hRdi vyacintayat - aho ! dhig pApAnvitamaMtrivacAMsi / yad yadarthaM mayA'sau haribalaH sAkSAdvahnau bhasmIkRtaH / sacAyamAgataH kutaH ?, rAjA haribalaM paripRcchayate yattvaM yamagRhAtkathamihAyAtaH ? tvayA satrAca ko'yaM pumAn ? sa Aha- rAjan ! yadAhaM citAmadhiSThAya bhasmIbhUtastadaiva yamadvAramagaccham, gate ca mayi tatra yamabhaTA madIyavRttAntaM yamamAhuH / nijakiGkarAsyAnmadIyavRttaM nizamya jAdayo mayi santuSTIbhUya mAM sajIvitaM vyadhAt / atha yamaprasAdAnmadIyadehazobhAdi samadhiSTa | 'ekataH kaSTaM dvitIyataH satyam, iti dvaye sampanne sati kiM durlabhaM syAnna kimapIti / kaSTAtsatyAcca tuSTIbhUto devaH satpuruSAya kiM kiM na dadAti ?' atha dharmarAjo mayA vaktumazakyAni tathA manasApyagocarANi bahuvidharddhisamRddhivastUni samadarzayat / ahaM ca kiM pazyAmi kinna pazyAmIti cintAyuto' For Personal & Private Use Only Inelibrary.org Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddhaM nasAra 52 / / Jain Ed bhavam, yAvadvitIyaM pazyAmi tAvatprAthamikaM vismarAmi, yAvattRtIyaM pazyAmi tAvad dvitIyaM vismarayetAdRzo'bhavam / rAjan ! tatra zakranagarI vijetrI saMyamanI nAma yamanagarI mahIyasI vartate, tasyAM dharmarAjo yamo rAjyaM karoti / tatra ca puNyavanto janA nivasanti / tatraiva tejasI nAmnI zubhakAriNI sabhA / tasyAM ca sabhAyAM tAmracUDo nAma daNDadharaH / sa ca lekhanAya caturhastaparimitamekaM pustakaM sthApayati / zakrAdayo devAH susevayA taM susevante / brahmezaviSNavo yamadevatuSTaye zarmaNe ca kaSTaM sahante / paramayogIndrAstadanumatyA yogAbhyAsaM bhajante ! ye ceme trayo lokAste taM susevante / gADhato vinAzako hi tadutpAdayitA sUryo nAma tadIyatAtaH / yad vai jIve'smin saMjJAvanmukhyaM, tadeva saMjJAvatI nAmnI tadIyA jananI / zanaizcaro nAma bhrAtA, yo jagatyAM vajravadduHsahastathA zyAmavarNaH / sakalalokapAvayitrI yamunA nAma tadIyA bhaginI / sakaladveSakatra dhUmramukhI dhUmorNA nAma tadIyA paTTarAjJI / mRtapuruSotthApayitRdhIrapuruSANAM yogyaM tadIyaM vAhanam / trijagadAdarapradAtA vaidyuto nAma yASTiko dutaH / caNDamahA caNDa nAmAnau dvau dAsau citragupto ternational 148 For Personal & Private Use Only caritram / / / 52 / / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 nAma tadIyo lekhakaH yo jagattrayajananamaraNAdisukarmakukarmAdi vilikhati / ityetAdRzo yamastuSTIbhUtaH kalpavRkSa iva bhAti / ruSTe'pi yame yama eva bhavati sH| itthaM yamIyAM samRddhiM vilokyAhaM svAtmAnaM kRtArtha mene / tathA loko'yaM vadati yajanma samupalabhya bahu jIvedbahu ca pazyet / athetthaM gate kiyati kAle dharmarAjAya bhavatpradattaM nimaMtraNaM mayA tasmai niveditam / tadAnIM sa mayi santuSya mAmavocat-yadrAjJo vai matkRte mahAnAdaraH / ato'hamavazyaM samAyiSye, kiM ca tadviSaye kimapi tamahaM vakSyAmi-yadi tAvako rAjA mama suhatu mayi premavAn snehAdikaM karoti, tarhi vAramekaM sakuTumbaH sAmAtyaH saseno madantike samAyAtu | | tadAhantamanubhaje, ityahaM vimRzAmi / itthaM sa mAM bahuzo'bhyadhAt-haribala ! tvaM tatra gatvA'vazyaM / taM madantike kadAcitpreSaya, ityevaM mAM bahuzo'bhidhAya mahyaM divyAlaGkAravAsobhUSaNAni pradAya OM divyarUpadharA devAGganAH pariNetuM samarpayat / kiM cAhaM tAnorarIkRtavAn / tataH prAnte mAmAha-e tA hi kAJcanakAntIstvavazyaM svIkuru? yenAhaM kRtArtho bhavAmi / tadAhaM tamabruvam-nAhamekAmapIcchAmi, mama svAmivivAhasambandhikAryamata evehAhamAgacchaM tvadAkaraNAya / deyAzcamA bhavakatA ma. Sain Educati o nal For Personal Private Use Only Thelibrary.org Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 nasAra svAmine rAjJe maMtriNe caitenaiva me santoSaH / yato hImA baalaastyorevaarhaaH| yato bandhane vadhe yuddhe / critr| durgagrahaNe gRhotsavayozca yatra yatraiva bhRtyaH kaSTAyate ! tatkaSTasya phalaprAptI rAjJe bhavati / zrutvaivaM so'pyAha-astu, tvaM braja, kiM ca rAjAdayo'trAvazyaM preSyAH / itthaM mAmabhidhAya sAdaraM vyasarjayat / ataeva tvadAhvAnAya madarthaM mArgAvalokanAya tava bahumAnAya ca nijo yaSTikAdhArako vaidyuto nAma bhRtyaH praiSi mayA sAddharma, ata idAnIM tena saha saharSI vraja, tatra gamanaM suyogyameva / atha sa yASTiko haribalakathanAnusAraM sabhA sthitAn sarvAnevamevAha-itthaM tadvacAMsi satyAni manyamAnAH sadasyA narAH satyamevaitadityAhuH-kAryazcaitanna duSkArya, sarvameva satyaM khalu mahAkaitavI so'mAtyo'pi devavAkyaM satyamevAmasta / yatazchadmakAriNAmantaM brahmApi naiva jAnAti / ' ___ athA'mAtyAdayo'pi yamarAjagRhaM gantumanaso vabhUvuH / yasya yamarAjasya smaraNAdeva bhItimanto bhavanti sujanAstasminneva yame te same'pi sotsAhacetaso jajJire / tadAnIM tatkautukAvalokanAya same'pyutsAhavanto jaataaH| 'yato vai lubdho janaH kiM na kuryAt? sarveSvapi teSveko'vAdItyatpUrvamahaM saMgaccheya, dvitIyo naiva purAhameva gacchAmi, evamabhidadhatsu teSu sarva eva gantumutsukA | // 53 / / Sain E l Aternational For Personal & Private Use Only arww.jainelibrary.org Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 babhUvuH / rAjJazca pUrvaM yA vai dantapatanapIDA sedAnIM dharmarAjAntike'haM nikhilAH samRddhIH prApsyAmitIcchayA sarvApi vainAzyaM lebhe / dharmarAjagRhagamanAya cAtIva sotsAhamanA babhUva / tadapekSayA ca pUrvamamAtyaH sajjito jAtaH tathA tasyApekSayA pUrvaM sadasyA nAgarIkAzca sajjitA babhUvuH / kiM ca sameSAmapi devaprabhAvataH kramazo buddhirvainAzyamatrajat / kiyanto devabAlAH pariNetuM, kiyanto divyadravyAbharaNAni vilokituM, kiyantazca kautukAnyavalokitumeva nRpatinA satrA nagarAdvahirnirjamuH / aho ! kIdRzaM lobharAjyAdikam / ityevaM vicAranizciteSu teSu rAjAnumatyA nagarAdvahirbahubhItyutpAdikAM mahatIM citAM viracitAmagninA yojayAmAsuH / samRddhyAdiprAptistu kutraiva kiM ca bhasmIbhavanameva nizcitam / tathApi te sAvadhAnacetasotsukamanaso jajJire / aho akSarazaH satyameva yatkIdRkSaM nAma saMsArasvarUpam / tathAhi jAdavve hoi maI, havA tarUNIsu ruvamaIsu / tA jar3a jiNavara dhamme, karamalayajaM ThiyA siddhi // 1 // atha sarva'pi te pItamadyA iva saMsArasukhAbhilASukA lobhavazaGgatA navavacAMsi kurvanto jagarjuH, kiyanto narttanaM, kiyanto gAnaM kiyantazca hAsyaM karttumArebhire / vahnau patanAyotsukA babhUvuH / For Personal & Private Use Only national jainelibrary.org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barddha nasAra 54 // 152 ityevaM dRSTvA dayArdracetAH sa haribalastadAnIM vyacintayat -- yadaparAdhaM cAmuM kRtvA nirayekAM gatiM sasyar ko vidheyo mamopAyaH / yasmAtsarve narA nivartteran / patezcca kevalaM vahnau mukhyo'mAtyaH / ityevaM vicArayati haribale jhaTityeva yamayASTiko dUto haribalAnAha - bhoH yAvanto vai yUyaM vahnipatanAyotsukA varttadhye, te same'pi yUyaM kiJcidavatiSThadhvam / madvacAMsi ca pratizRNudhvam - yad yUyaM phalAbhilASukAstarhi vyAkulacetaso mA bhavata / yato me svAmI yamo viSamaH, ato yo rAjAtimAnito bhavetsa eva pUrvaM mayA sArdhaM vahnau patet / tato rAjA, tataH prajAdItthaM daivikaM vacaH zRNvan sa mukhyo'mAtyo manasyevaM vicintayati sma - yadahaM pUrvagacchAni tarhi svamano'bhISTaphalaM prApnuyAm, ityevaM vicArya so'mAtyo rAjAnamAha - svAmin! yadi bhavatAmAjJA syAttarhi pUrvato'haM gaccheyaM, rAjApyAha-yathecchaM vraja, itthaM rAjAjJayA yathA kazcitsvargasukhabhogAya gacchettathA svAtmAnaM kRtakRtyaM manyamAno manasi harSaM dadhat so'mAtyo yamayASTikena saha prajvalitakRzAnau jhampApAtamakarodeva bhasmIbhUtaH / itthaM pApabuddhiramAtyo nijamanorathAya yamarAjagRhaM sakaSTaM jagAma tasmin sa rAjA sarAgaH zalabha iva pAvakapatanAyodyuto babhUva / tadAnImeva jAtakaruNo haribalo nternational For Personal & Private Use Only caritram | / / 54 / / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 153 rAjakaraM gRhItvA niSiddhavAn, niSiddhazca tamAha - haribala ! sukArye kathamantarAyabhUto bhavAn bhavati / rAjJo vacazca zrutvA so'pyAha - rAjan ! yadahaM tvAM bravImi tatsAvadhAnamanAH zRNuyAH / yo hyavicAritaM kAryaM vidadhAti sa aihalaukikapAralaukikaduHkhAnyeva sarvathA sahate / yazca vicAravAn nipuNo jAtaH sa bahuvicArya kAryaM vidadhAtu / rAjan ! yamaprAptau madvacAMsi satyAni mA viddhi / mRto janaH kadAciddRSTo bhavatA / mriyamANo janaH kena vArayituM zakyaH, etatsarvameva mayA chadmA''vi - SkRtam / yataH kumatiyutenA'mAtyena hi prapaJcaracanAM vidhAya muhurmuhuH kaSTanayAM cipto'haM tena tenaiva bhavAnapi duHkhe pAtitaH, bhavantastenaiva pAtitaH / yatastvayi mahatI vedanA'jAyata / ityAdi mahAntyeva duHkhAni pradattAni tena, bhavAdRze sujJavare kubuddhiradAyi / tvAdRzaH satpuruSaH paradrohaparastrI lampaTo vihitaH / yato vai duSTamaMtriNA rAD duHkhamevAnubhavati / ato vai chadmaracanAM vidhAya durmatI - rAjamaMtrI pAvake bhasmIkRto mayA / yato nItiriyaM -' edhamAnaM vyAdhiM vairiNaM ca zIghrameva vinAzayet ' tatrApi tvaM me svAmI, ato vahnipatanAd bhavantaM kuto na niSedhAmi / kathitamapi zAstreSu yatsvAmino drohAnmahatpApam / anyena kenacitsAmAnyenApi saha drohAnmahatpApaM bhavati / tatra For Personal & Private Use Only rary.org Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baDhuM nasAra 154 suhRdA svAminA guruNA ca saha drohAtmahattarameva pApaM bhAvi, itthaM haribalAsyaniHsRtaM vacaHzRNvan IN caritramA sa naravaro'tisazaGko vyacintayat-bahu vicintya ca nijamanasyeva vyamrAkSIt-aho! madIyaM sakalameva durvicAritaM jAnAtyasau / ityAdi bahu vimRzya tadAnIM mahatyA trapayA'dhomukhIbhUya bahukAlaM zUnyatAM dadhadivAvatiSThata / yathA kazcit mUrchito janaH syAttAdRzo babhUva / athaitAdRzaM nRpatiM vilokya madhurayA vAcA ca bahu prabodhya tadIyaM duHkhamapAhArSIt / sa rAjApiharibalIyamAnanaM devopamaM tadIyAdbhutacaritrANi ca darza darza savismayo nijamUrdhAnaM vikampayan vicintayati sma-aho ! sAparAdhamapi mAM vRhacchaktiyuto'sau dayayA jahau / ato'sau mahAn sAmarthyavAn madIyarAjyamapi norarIcakAra / sarvathA'samartho'haM caitasya lakSmyau gRhItumudyato'bhavam / ato'dhamAdhamo'haM paramopakAriNo'smAtkathamahaM mukto bhavAmi / ityevaM haribalasya prazaMsAM kurvan svAtmAnaM vigarhayan bhavodvegamAvahan cirAd bahukaSTena nijabhavanamagamat |dhrmraajgRhgmnnaissphlyaanvito jaatH| yamagRhagamanAya samupasthito lokazca kautukAnvitaM haribalacaritraM varNayan nijagRhaM jagAma / tadAnIM tatrAkasmikanimittakAraNena sa bhUpatirvairAgyacetA babhUva / atha sa rAjA gate kiyati kAle vairAgyarAgaraJjito Sain E r national For Personal Private Use Only vw.jainelibrary.org Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 - haribalAya nijAM duhitaraM patnItvena samarpya svakIyarAjyaM ca tasmA eva dattvA pUrvasaJcitapApavinA. zAya zubhe muhUrte sadgurupArzve dIkSAM gRhItvAnte'nuttamAM gatimApa / / . atha tatra kAJcanapurAdhIzvaro'pi nijagRhAdvinaSTAM svIyAtmajAM vijJAya duHkhIbhavan pratidizaM / samAcAraghoSaNAM kRtavAn / tataH zanaiH zanaiH pathikajana mukhAddharibalIyaM vRttamazrauSIt / athAtiharSAnvito nRpatirharibalaM nijajAmAtaraM vijJAya kAryavijJAtRn mukhyAmAtyAdimahato nUn preSya bahumAnaM nijatanayamiva haribalamAcIkarat / harivalo'pi pRthivyAM puruhUta iva nikhilarddhisamRddhiyutaH || sasainyaH sastrIko'khilalokebhyaH kautukaharSAdi dadAnaH kAJcanapuraM samAgAt / tadAnIM rAjA rAjJI ca duhitaraM svAmitvamabhidadhatuH / ayi priyavatse ! tvayA svecchayA varo vRtastaccAghaTitaM karma, kiM || ca bhAgyaM te mahattaraM, yattvaM lokapUjitaM bhartAramalabhathAH / ityAdi jananI nijAtmajAM prazazaMsa / bhUpatizca haribalAya rAjyaM samarpya dvAvapi bhagavadbhajanAdi kRtvAnte sadgatiM lebhaate| ____ atha vairikaTako vairivalo darpasanivAraNavinatAsuto bhAgyodayavipularAjyaparipAlako'pyati | priyaprajApremavAn rAjJI traryAyuto haribalo'nyanRpatitanayA api pariNinAya / yadyapIzvaro janAyAs-1 Sain Educ a tional For Personal & Private Use Only . Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 baddhaM sAra 6 // tulaM phalaM dadAti, tathApi tatphalaM tajjanmanyeva na labhyate puMsAM, kiMtu janmAntare labhyata eva, critrm| tathaiva haribalo jIvahiMsAparityAgAdatulaMphalamalabhata / tathAhi sudhAsutAsUtracAmararatnachatraprabhRtivaTagumaphalavatprabalaH zobhate sma / tato haribalo nijaniyamAdiparipAlayan kadAcid vyacintayataaho kva me dhIvarakule janiradhamatvaM daridratvaM ca kva ceyaM rAjyasamRddhiretatsarvamapi sarvasampatsukhAdiprAptiH, kevalaM jIvadayAta eva me'jani / itthaM zazvanniyamAnumodaM kurvan niyamAnna vissmaar| | athetthaM gate kiyati kAle jAtu haribalo vyacintayat yad yo gurumA dezanAmayaM pIyUSamapAyayat / / yatkRpAtazcAhamidAnI samRddhiyuta indropamo varte, sa eva gururidAnIM samAyAtu cet kimapi taM pRcchAmi / kRtakRtyo bhavAmi / ityevaM yAvadvicArayati tAvadeva haribaladhyAnAkarSitaH samAyAto gurustaM samAhvayat / so'pi samAgataM gurumavagamya jAtacittAtiharSo gurusamIpe gatvA gurupAdau vvnd| vanditvA ca tanmukhAravindagalitadezanAphalAni samasisvadat / dezanAM nizamya pramuditamanAH sapra zrayo'vAdIt-aho sukRtapoSin ! bhavatprasAdAdevAhamadbhutalakSmabhioktA'bhavam / pUjyavara ! ahaM | tu pApAtmA sadA gardAzcAto mayi dayAM kurvaMtu dayAvanto bhvntH| vidadhatutarAM mAM mokSAdhikAriNaM || // 56 // Sain Ed e rational For Personal & Private Use Only | w.jainelibrary.org Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 | yaddhitaM ca tadupadizantu nijacetasi sthApayatu mayi tuSyatu / ityAdi gaditvA guruM praNanAma / pazcAcca sukRte lagnamanasaM haribalaM dRSTvA gururbabhASe-rAjan ! tvameva dhanyatamo yasyetAdRzI draDhIyasI dharmaratiH sumatiH / saMsAre bhinnarucimanto janAstathAhi-- kecibhojanabhaGginirbharadhiyaH kecitpurandhrIparAH, kecinmAlyavilepanaikarasikAH kecicca giitotsukaaH| kecidyUtakathAmRgavyamadirA nRtyAdibaddhAdarAH, kecidvAjigajokSayAnarasikA dhanyAstu dharme ratAH // 1 // ____ itthaM dvaividhyamApannaH sa dharmastatraiko hi sAdhudharmo dvitIyo gArhasthyadharmazca / tatrApi nizcaladharmamUlaM jIvadayaiva / yazcAnyo dharmaH so'pi tasyA eva vistaarH| evaM ca yo jIvadayAdharmaparipAlanadakSaH sa sarvaviratisAdhutvaparipAlane ratimIhate / kiM ca cAritryamantarA dayApAlanaM surItyA na saMbhavati / yazca vai sAdhudharmapAlane'zaktaH sa pumAn gArhasthyadharmaparipAlanAya prAvINyaM labhate / sarvadharmApekSayA kevalameSa eva samArAdhyo jIvadayA dharmaH / pramAdamapahAya dayaiva samArAdhanIyA / ityAdi dezanAM zrutvA gurvantike sasamyaktvamaNuvratamagrahIt / anyAnyapi vratAni yathAzakti gRhItvA nijagRhamAjagAma / yathA nirdhano jano mandAradrumaM labdhvA harSavAn bobhavIti, tathA haribalo'pi in Educati o nal For Personal Private Use Only Clinelibrary.org Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catrim / 158 gArhasthyadharma labdhvA harSavAn bobhavAmbabhUva / sarvasvavinAzakAni narakapradAni ca saptavyasanAni nijadezAbahiH kRtavAn , nijAmRtatumbAcca bahUn rogiNo nIrogAn vihitavAn , ityAdi bahuvidhapuNyAni vidhAya nyAyanaipuNyadharmekachatrarAjyaM haribalo'pAlayat / atha vyatIte kiyati samaye harivalo nijaguruM punaH sasmAra / gururapi susamayaM vijJAya kAJcanapurodyAne samAjagAma / harivalo'pi saparivAro vandanAya prtsthe| vanditvA cocitasthAne samupavizya dezanAM zuzrAva / gururapyupadizatirAjan ! tvaM jIvadayAprabhAvAdeva sakalasamRddhikobhUtaH, kevalaM jIvopakArAdiyatphalaM jAtaM / yacca tvaM jIvAnupakaryAstarhi mauktikasukhaM labhethAH / sarvajIvadayAM kaH paripAlayet yazcAritraM pAlayituM zaknuyAt / atastvayedAnIM yatidharmo grAhyaH yena mohAdiduHkhaM vinAzyAtmIyarAjyaM labhasva / || guruvacaH samAkarNya paramavairAgyavAn haribalo gRhamAgatya svarAjyaM jyeSThApatyAya datvA satristrIko II dIkSayA dIkSito babhUva / dIkSitoharnizaM duSkaraM tapaH kRtvA karmANi kSiptvA zAzvatasukhamayaM mokSaM prApa / ato'pi bhavyAH ! jIvadayAviSaye harivalacaritraM lakSyIkRtya vizeSato jIvadayAparipAlanodyatamAnasA bhaveyuriti / // 57 / / Sain International For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 puNyaphaladarzaka-zrIaghaTakumAracaritram / guruvaracaraNasarojaM hRdaye nidhAya bhavajaladhisupotam / aghaTakumAracaritraM racayati sakalopayogakRte // 1 // __ amuSmin saMsAre laukikasAhAyyarahitAnAmapi puNyavatAM prANinAmaghaTasyeva dhruvaM vipado'pi / sampada eva jAyante / tathAhi ihaiva bharatakSetre sakaladezaziroratnAyito'vantInAma mahIyAn dezo vicakAsti / varIvRtyate cAtra sakalabhuvanatalIyanagaravaramaNDanI vizAlAnAmnI zrIzAlinI nagarI / nivasati cA'syAM dAsIkRtA'zeSavipakSapakSaH sughaTitA'bhidhAno bhuujaaniH| asya kSitibhujaH surasundarIva rUpalAvaNyamaJjarI sundarI nAmnI preyasI vidyate, yAmAlokamAnA dRDhavratA munayo'pi kssubhynti| tayozcA'tulabalaparAkramI vikramasiMhanAmA patro vibhrAjate / asti cAsya jJAnagarbhanAmA naumittikaH purohitH|| athaikadA sabhAyAmAgatya ko'pi pumAn karNA'bhyAze purohitaM kimapi nyagAdIt / ttacchutvA sa nitarAM vismayamApadya tasyottaraM ziraHkampanenA'karot / tatrAvasare rAjA suvismitaM purodhasamapRcchat JanEduce For Personal Private Use Only ainelibrary.org. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / kumAra 18 // 160 nimitajJa ! vismayasya kAraNaM mAGkathaya? so'vak rAjan! etatkAraNaM maapraakssiiH| AkarNite caita- smin tava mahAn khedo bhaviSyati / tadA paunaHpunyena tatkAraNaM tasmin pRcchati sati sa purodhA api tatkAraNaM vaktumArabhata / tathAhi-svAmin ! mamAlaye kAcidekA dAsI nivasati, tasyAH / putro'jAyata / sa putrApi sA zUdrA mAmake kuTIrake tiSThati / tadAkarNya nRpo'vadat-bhoH purohita ! sA dAsI putramasaviSTa, tena tavedAnImiyAn vismayATopaH kathamajaniSTa, mudhaiva taveyaM viSAdaH pratIyate / tadA nimittajJaH sa rAjAnamityAkhyat-rAjan ! mAmavajJAsIrevaM madvAkye, yadasau zizuH sakalakSitipatInAmakharvadarpahA bhUpatirbhaviSyati / punarUce narapatiH-bhoH ! yathA'nye rAjAno vartante, // tathA'yamapi jAyatAM bhUpatiH kA te haanistenaapiiti| punaravocata naimittikaH-kSitipate ! sa rAjyaGkariSyati, tena me manAgapi vismayaH klezo vA mAnase notpadyate / kintu tvayi jIvati sati ! tvadIye'sminnagara eva sa nUnambhaviSyati sarveSAM zAsiteti vismayo me mahAn samutpadyate / idameva vismayasya kAraNamavehi / anena bhavanmanasi duHkhaM sukhaM vA samutpadyatAM nAma, parametasmin vyatyAsaH karhicidapi naiva bhavitumarhati, zilAkSaravat / ityAkalayan kopATopAdantaHkarISA'gniriva jAjva // 58 // SainEd i temational For Personal Private Use Only 1 w .dainelibrary.org Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16.1 lyamAno narapatiH kSaNamapi sthAtumakSamastadeva sabhAM vissrj| tadaiva purodhasA sAdhU sa narapatistatra gatvA samuditaM bAlArkamiva kalpataroraGkuramiva dvitIyAyAmabhyuditaM zazadharamiva puNyAnAM nidhAnamiva zrINAM krIDodyAnamivA'zeSarAjalakSaNalakSitaM taM bAlarkamapazyat / tamadbhutaM vilokya rAjA'jalpat / vidhe ! tvAM dhigastu / yataste sRSTirIdRzIyamajAyata / yena ca tvayA'vivekinA nUnamidaM puM mANikyaM dauSkulyena kalaGkitamakAri / santazca nirdhanAzcakrire / duSkule ca puNrtnmudpaadi| mUrkhAhi dhanino vidadhire / etatrayI tAvakInaiva skhalanA pratIyate / itthaM harSazoko mAnase vida- - dhAno narapatiH svasadanamAgAt / sAyaGkAle punareSa manasyevamacintayat / hanta, matputre mayi ca jIvati sati kathameSa dAseyaH zAziSyati madIyAH prjaaH| ko jAnIyAt vidhezceSTitam / ata idAnImeva mayA nakhacchedyatAM nIte'muSmin nA''yatau kuThAracchedyatAmasau jAtucidapi no brajiSyatIti / api ca-sukhepsubhiH prabhubhiH samutthitAH kalahavahvi-roga-RNA'rayo nopekSitavyAH kadAcidapi, yato'mI vardhitAH santo nitarAM duHkhadA bhavanti, azakyAzca pratIkartuM pazcAditi nizcitya | kRtyA'kRtyamagaNayanneSa nararAjastasya zizorvighAtAya padAtidvayamAjJApayat / atha tAvapi pumAMsau al Sain Education international For Personal Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra kumAra 16 tatra gatvA tAM dAsI suptAmAlokya taM bAlakamupAdAya bahiH kvApi nirjanapradeze samAgAtAm / tatraikaH karuNayA dvitIyamevamajalpat-bhrAtaH ! amuSya garbhakalpasya sulakSaNasya zizormAraNe manasi me mahatI ghRNA samutpadyate / atastvamevainaM jahi, muzca vaa| tadAkarNya dvitIyo'vadat-hanta ! kimevamAkhyAsi, matpUrvajA api bhramAdapi bAlahatyAgarbhahatyAdi mahApApaM naiva cakrivAMsaH, kiJca ko nAma prANI dIne viyukte ca mAtApitRbhyAM zizau nAnukampAM bibharti, pazya, vidhuntudopi jAtvapi bAlenduM no asati, evaM tarhi mAmetamarbhakaM hiMsituM yadIrayasi, tanna zobhanaM manye / ato'yamarbhako mayA naiva ghAniSyate, tvayaivA'yaGkaruNAspadaM hantavyo moktavyo vA / itthaM tasya vadhe vivadamAnAbhyAmubhAbhyAmapi manasi samudbhUtaprabhUtadayAvadbhayAM kutrApi jIrNavane kUpopakaNThe'tyAji so'rbhako jIvanneva, samAgatya ca tau rAjAnamityajalpatAm-svAmin ! idAnImeva sa kRtAntAya valIkRtaH, tadAnIM tayoH sudhopamaM tadvacanamAkarNya tatkAlameva vizalyatAM manyamAnaH paramAM nirvRtimApaJca / itazca mahIyasaH zizoH prabhAvataH zuSkamapi tadupavanaM samudbhUtapallavakusumaphalAdibhirmanoramamabhUt / prAtastatrAgata ArAmikaH svavanaM navInamadbhutazriyaM // 59 / in E slational For Personal Private Use Only rw.dainelibrary.org Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 vilokya nijavallabhAmabhASata-ayi priye ! vilokaya / daivAtkIdRzIjAtA vanazobheti / aho ! kimidaM vanaM nIrasphArabhArakhinno vArido'sicat , yena cirazuSkamapi punarnavIbhUtabhavalokyate, kiM vA svargAnnandanaM vanaM bhUmAvatIrNam / tadA'tyAzcaryaM pazyantI tadvadhUriti jalpitavatI-nAtha ! nAyamAtmIyaH / svakIyo hi purA vizuSkataratarulatAdika AsIt sa IdRzaH kSaNAdajAyata, iti kadApi na sambhavati / punarArAmiko'vadat-priyatame ! kimiti kathayasi / mamaivedamudyAnaM, nAnyasya kasyApi kathamAtmIyamamumAghATaM vilokamAnApi bhavatI nAtmIyamiti jalpati / mamaivedamiti nizcitya preyasyA satrA vanAntare patraiH kusumodgamaiH pracuraphalaiH zobhitAM cetoharAM tarurAjiM tathA sarittulyA vahantIH kulyAzca pazyan manasi bhRzaM tuSyan sa tatkUpAbhyAzamAgAt / tatra sthitabharmakamavalokya manasyacintayat / aho krIDArthamAgatAyAH kasyAzcidamaravadhvA vismRtApatyamivaiSa bAlakaH pratibhAti / tadanu sa mAlAkAraH-procvairaghaTo'yamiti jalpan tamarbhakamAdAya tadIyasukRtanicayaiH prollasadAzcaryakArimanohArizarIratviSAM cayaizca citrIyamANo bhavan preyasI vyAjahAra-sundari ! eSa zizuH sAdhAraNo nAsti, kazcana mahAprabhAvo divyAtmako'nu in Educ a t For Personal & Private Use Only INDainelibrary.org. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddha kumAra 0 // 164 mIyate, yatprabhAvAttatkSaNamevA'yamArAmaH punarnavatAmiyAya / kiJcaitatprabhAvAdeva kUpAduparyAgatya praNAlISu jalAni prasasruH / gRhItecA muSmin pANibhyAM tAni payAMsi manAg nyagbabhUvuH / kimenaM kAcinmugdhA surasundarIndranIlamaNiGkAcadhiyA'jahAt / kimathavA zoNapASANazaGkayA mANikya maujjhat / priyatame ! tava putro nAsti, atastvametamarbhakaM mahAdbhutaM gRhANa, tadanu sApi saharSaM taM bAlaM samAdAya svaM putravatImamanyata / pazcAtsatanayAM tAM preyasIM tatraiva latAvezmani sthApayAmAsa sa mAlAkAraH / tatastadaivA'prasUtAyA api tasyAstadanubhAvataH stanyamajAyata / yadvA- puNyazAlinAM puMsAM kSetre'pi khalaM jAyate / atha mAlAkAraH svakIyasamastajJAtivarge putrajanmavyAkhyAya tadIyama - himAnaM malayodyAnasampadA vyAcIkaraJca / mahatA mahena SaSTijAgaraNAdIMzca vidhAya tadIyamanugatAmaghaTa iti nAmadheyamakArSIt / tatastena nijAvAse samAnItaH so'rbhakastAbhyAM mahIyasA mudApAlito lAlitazca trivarSIyaprAyo'bhUt / athaikadA kRtI sa mAlikaH patnyA uparodhena rAjJaH prItikRte kAJcanAtyadbhutAM cetoharIM puSpamAlAM viracitavAn / atyuttamAM tAM ca svapreyasIM tadaiva mudA'dIdRzacca / yato'mI mAlikanartakarajakapramukhAH kAminIpradhAnA eva prAyazo jAyante / atha nternational For Personal & Private Use Only caritram / // 60 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 | pramodabharaM vibhratI mAlinI taddAma puSpakaraNDake nidhAya dAsyai samarpya svayaJcanijakaThyAM sutaM / || samAropya nRpAvAsamAgatavatI / rAjasabhAmAgatA sasutA sA mAlinI rAjAnaM namaskRtya dakSiNa-d hastena tAM srajaM dadhAnA deva ! gRhyatAmidaM dAmeti rAjAnaM spaSTamAcaSTa sA, tatrAvasare tAM mAlA mahIzo manasturaGgasya sahasA niyantraNo vidhiracitAM valgAmiva kAmacApasya jyAmiva pramodabharasyA'zrulaharImiva RturAjasya zriyA dolAmiva, mRgyA bandhanAya jAlamivaciramapazyat / kasya kIdRzI dRSTiretasyAM mAlAyAmarbhakecAmuSminniti bubhutsormahIbhartustadAnIM capalatarAdRSTiH samastasabhyajanoparipapAta, yataH-rAjJA bhoginevaikadRSTinA naiva bhUyate / pazyatsu ca sarveSu tAM mAlAM tasya purodhase / dRgamanAgapi mAloparinApatat / kiJca tatra dAmani bhRGgISviva sameSAM sabhyAnAM dRSTiSu niviSTAsvapi gADhasaMmardabhIteva purohitasya dRSTi 'gAt / kintu tatrA'rbhakoparyeva nitarAM papAta / tadAlokamAno rAjA manasi dadhyau, aho, sarve janA etAM manoramAM sajameva saharSa pazyanti, eSa punaramuM zizumeva graiveyakavibhUSitaM gADhaM paripazyati nirapatyavat , kathamiti / tatrAvasare sa rAjA IN tAM mAlAmAdAya saharSa paryadhatta, adIdapaJca tasyai mAlinyai SoDazottarasahasradInArAn atiprItyA / Sain Educatio n al For Personal Private Use Only Hinelibrary.org Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ biddhaTakumAra 61 // 166 visRSTAyAM sabhAyAM purohitaM jagau-purohita ! satyaM kathaya / yatte dRSTirmAlAM vihAya mAlinItanaye caritra bhUyasI ratiM kathaM kRtavatIti / so'jalpat-rAjan ! sa bhUpAlo bhaviSyati, atastadIyasevAhevAkinI madIyAdRSTiraparaM sarvaM visasmAra, kevalaM tameva ssmaar| iti naimittikavacaH zravaNAnmukhavAtAdAdarza iva vicchAyatAM prapanno mahIjAni statkAlameva cintAsantApabhAgajAyata / aho ! yasya dAsItanayasya purohito'yaM bhAvirAjyamacIkatharapurA, so'bhakastu mayA prA. geva mAritaH, tadasau kazcidaparaH kimutthitaH, sa eva vA, sacet kathamanayA tayormAtApitroH sakAzAdalambhiH, itthamanekazaGkAkulIbhUto narapatistadaiva tau puruSo rahasyAkArya papraccha / bhoH! tadA hantumAdiSTau yuvAM tamarbhakamavadhiSTAm , atyajatAM vA, athavA kasyAzcidyoSitaH karuNayA samarpitaH kim , etatsatyameva brUtAm , yato netAra ekamaparAdhaM cirasevinAM kSamante, sevante ca te sakRdAgasaH pureva netAram , iti manAgapi bhItirna kAryA, ahamasminnAgasi vAmabhayaM ddaami| itthaM rAjJo vacanaM zrutvA parasparamukhAvalokanaM vidhAya vizvastau tau yathArthameva ttkthitvntau| mahArAja ! bhavadAdezAdvadhAya gRhIto'pi so'rbhakaH kAryAntare nighRNAbhyAmapyAvAbhyAM nA'ghAni, kintu tdaaniimudbhuut-1||61 // For Personal Private Use Only wow.dainelibrary.org Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 prabhUta kAruNyAt puryA etasyA dakSiNabhAge vizIrNavRkSasyA''rAmasyAntaH kasyacidekasya jIrNatarasya kUpasya taTe jIvannevA'moci / parametatsatyaM jAnAtu zrImAn, yattadaiva sorbhakaH zvApadAdisaMyogAt, kUpAntaH patanena vA kRtAntasyA'bhUdvaikAlikA'zanamiti / tadAkarNya kSitipatistA pumAMsau visasarja yadetatkRtyamakaruNajana sAdhyam / tau tu sakaruNau / punastenedaM tarkitam, detAbhyAmArAmamadhye samujjhitaH so'rbhako mAlAkAreNA''to'paraH kopIti nizcikAya ca nijamanasyevaM sa vasudhAdhavaH yatkhalUbhayAyattambhavati kAryaM tadavazyaM vinazyatyeva durmantrirAjavat / ityavadhArya kSoNIpatiH kamapyekaM pattimAkArya samAdiSTavAniti, bhoH ! mamA'ya sabhAniSahAsya yA mAlinI puSpamAlAmarpitavatI, tasyAH sutaM nihatya tadIyaM graiveyakamAnayatu bhavAn / tatpazcAnnRpAdiSTaH sapattistadaiva nirghRNasturagamAruhya sAyaM tasya mAlikasya gRhAbhyAzamA gAt / tatrAgatya ca yadakAritena tadvarNyate-devarANakasAmanta ! ayi mANDalikakumAraka ! he tAta ! bho majjIvita ! ityAdi manollAsanapurassaraM valiM tatra karavANi, avatAraNe ca te koTidIpotsavAn vidhAya tvajjIvaduHkhamAdAya For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ critrm| baddhakumAra 62 // 168 vrajAmi cA'ham / itthaM harSAtizayena vAtUlA sA mAlinI, kadAcitkaratAlikA dApayantI, kadAcidgAyantI, kadAciddhAsayantI, kSaNAdAtmanaH sutaM svecchayA zirarayAropayantI, kSaNaM vakSasi, kSaNaM kaTitaTe, kSaNAtkarakamalatale kurvatI, ttraagaat| atrAvasare kaNThAbharaNabhUSitaM tamarbhakaM tasyAH karAdAcchidya sahasaiva sa rAjaparuSa AmiSaM gRdhra iva gagane samaDDInavAna / athAkAze tamAdAya kAmya tastasya puMsaH zaizavAtso'rbhakaH paunaHpunyena tAta tAteti jalpana kUca piturivA'kRSat / so'pyamunA bAlakarmaNA nitarAmamomodIt / yataH zizUnAM kelayaH keSAM pramodAya nojAyante, api tu sarvasyApIti bhaavH| tadA manasi dadhyau ca saH / yadayaM bAlo mAmahitamapi punaH punastAta tAteti karNA'mRtagirA pitara mmNst| asmAtkAraNAdamuSmai druhyato nirdayasya durAtmano mama hRdayaM kimiti na sphuTiSyati? kathaM vA'muSya hanane pANiH prabhave jaatvpi| yatkRtvA janaH pretya mahIyasIM bhUyasIJca | nArakI yAtanAmasahyAM ciraM sahate / yacca hiMsako'pi notsahate kartuM tatkathaM kuryAm / dhig | rAjasevAM yA hi durnivAravyasanadrumavATikIbhUya lokAnmahAnarake pAtayatitamAm / kiJca-yatrA'nAvabhakSyamivA'kRtyaM kimapi nAsti / athavA tato'dhikA pApIyasI kApi rAkSasI nAstyeva // 62 // For Personal Private Use Only Intainelibrary.org Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 loke / taduktam yadazyatAmupagatA janatA kilAtra, ghorAtighoramatikilviSakArikarma / carkati mRtyumadhigatya hi bobhujIti, tannehatAM sumatimAniha rAjasevAm // 1 // vyAkhyA-yasyA rAjasevAyA vazyatAM tadadhInatAmupagatA-prAptA janatA-janasamUhaH / atra saMsAre ghorA'tighoraM-krUrataraM kilviSakAri-pApakAri karma carkarti-atizayena paunaH punyena | karoti / punaH--mRtyumadhigatya-mRtvetyarthaH tatphalaM yamIyayAtanAdikaM bobhujIti punaH punarbhuGkte, | tasmAddhetoH sumatimAn pumAn iha loke rAjasevAM nehatAm na kAmayatAm / ___hantA'nena ghorakarmaNA paratra kAGgatiM vrajiSyati narapatiH / yadenaM kSIrakaNThamatimugdhadhiyaM | zizuM jighAMsati pApIyAnasau lobhapizAcagrastaH kssitiptiH| kimeSa tadIyamavarodhaM vidudrAva, | | kimu koSaM vA mumoSa kulyo vA rAjyamAdAsyamAnaH, zatrusuto vA, yo vA so'stutmaam| nUnametasya vasudhAdhipasya graiveyakajighRkSayaiva ninAzayiSA prAdurAsIt / ato'sau puNyabhAraprApyaH zizujIvanneva moktavyaH kutrApi, kaNThAbharaNameva samAdAya rAjJe DhaukanIyamityavadhArya tadIyaM graiveyaM gRhItvA sa JainEducation For Personal Private Use Only S pelibrary.org Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 caritram / pabaddha- pumAn bahirdevakule tamarbhakamajahAt / tadanu nRpAntikaM gatvA tadneveyakamarpayAmAsa / nRpo'pi TikumAra tadAlokamAno niSkaNTo'hama bhUvamiti manyamAno'momodIttatAm / itazca tatra devakule didRkSayA 63 // gaganAdavataNikaJcanalepayakSaM puNyayogAdaghaTaH prypshyt| sa ca nijatAtamiva taM jAnAnaHpramodabhareNa samAliGga yastadIyamutsaGgamAruhya tasyoccaistamaGkrcamaspRzat / tatrAvasare tAta tAteti jalpantaM krIDantaM | | nijA'GkasthamamuM DimbhaM vilokamAno nitarAmamodata sa yksso'pi| asau madhurayA girAmAM pinIcake 'to mayApyasau dhruvaM putravatpAlyaH / tadA tasya zizoH krIDAbhirnizAyAstriyAmAn kSaNamiva sa | vyatIyAya / pazcAttatraivAsannavane'putramazvakrayikaM devadharanAmadheyaM vAsitamavadhijJAnena viditvA sa | yakSarAT tatrAgatya zayanIye sukhasuptaM tamudalIlapat-bhavya ! nizAvasAne'dhunA kiM zeSe, IN iti madhurayA girA / so'pi tadvAkyamAkalayya prabuddho bhavan manasi kautukaM vidadhAnaH zayanAdadho'vatIrya suvismitastamUcivAn-khAmin ! ko'si, kimAdizasi ca, itthaM tena bhaNito yakSezvaro'vAdIt / ahaM yakSezo'smi, vane ca madIye pratyahaM gamAgamaM kurvANo bhavAnatra nivasati, Hal kadApi kiJcidapi nopadravayase ca, tenAdya tvayi prasannIbhUya tavAntikamAgato'smi / kimapi // 63 // Sain Educ a tional For Personal & Private Use Only ainelibrary.org Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ratnAdikamabhISTazcedvaraya, tadahaM tubhyaM ditsAmi, itthaM yakSarAjena proktaH sa uvAca / bhagavan ! | bhavadanukampanena sarvametatparyAptamasti, kevalaM putraviraha eva nau mano nitarAM vidunoti, yadi prasanno'si tarhi kulazrIvallImaNDapaM putraM dehi / yataH-taM vinA manuSyajanmApyavakezivad viphalaM | pratibhAti / yadAha--aputrasya gRhaM zUnyamityAdi tacchrutvA yakSezo'jalpat / vatsa ! viSAdaM mAgAH / kalpavRkSavanmayi kAmade suprasanne sati tava durApamapi sulabhamevAsti / prabhAte ca mandiramAgatya madaGkasthito'ghaTAbhidhAno matputro gRhItavyastvayA, sa hi nikhilarAjalakSaNalakSito mahAprabhAvazAlI vasudhApatirbhaviteti nigadya sa ykssesho'dRshytaamait| tatrAvasare sa manasyevamacintayataho kimayaM svapnaH, cittabhramo vA, kAcinmAyA vA, yadbhAvi, tadbhavatyeva jAtvapi naiva vyatyeti, iti sAzcaryaH sa prage tasya yakSarAjasya mandiramAgAt / zratha yAvadeSo'ntaH pravizati tAvatkaNaccaggAghargharoghaTastAtatAteti bhASamANastadantikamayAsIta / devadharo'pi vatsa! ehya mudaa''lilingg| tadanu yakSapAdau namaskRtya tamarbhakaM nijsdnmnaissiit| sarvaM naizikayakSAgamanAdivRttAntaM kathayitvA nijabhAryAyai tamadbhutaM bAlamarpayat / sApi nirdhano nidhimiva tamarbhakaM gRhItvA Sain Educa t ional For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaddhakumAra 64 // jaharSatamAm / matputro'yamiti kazcidapi mAkalahAyiSTeti lokasamakSaM nigadan devadharastadaiva drAk caritram / prayANamakArSIt / atha prAktanA'dhikatarasaMskAravazAcchaizava eva sarvAsu vidyAsu kalAsu cA'zeSAsu ! naipuNyamAsAdayan krameNa kalAkelikamanIyatamaH so'ghaTaH saundaryasArasadanaM yauvanamalApsIt / itazca prayAto devadharo'pi krameNA'Gga-vaGga kaliGgatilaGgamagadhAdinAnAdezeSu punaH punarbhrAntvA sakalanagaramaulimANikyadAmabhUtAyAM vizAlA'bhidhAyAM nagaryAM zrIvizAlAyAM punraayyau| tadaiva ca kSoNIpatiM praNantuM so'calat / tasminnavasare rAjA'valokanacikIraghaTo'pi pitrA satrA cacAla / atha putreNa saha nirgato devadharaH pade pade samullasadanekavidhakrIDAnATakA'valokanajAn kautukAn / putraM darzayan nRpadvAramAgacchat / tatra gatvA pratihAriNamAkhyat-bhoH ! rAjJo madAgamanaM nivedaya / pratihArI tadaiva sabhAmetya rAjAnaM vyajijJapat-khAmin ! kazcidazvavyApArI dvAri tiSThati rAjadarzanArthI / rAjAha-satvaramihAnaya / tatastena saha putrAdiparivArayutaH sa raajsbhaamviksst| tataH sakRtI zreSThatarau dvAvazvau nRpAya prAbhRtIkRtya vidhivannamaskRtya yathAsthAnamupAvizat / tadAnIM punarapi purodhaso dRSTiH pureva subhakAminIva navayauvanamaghaTaM zizleSa / tadAlokamAnaH zaGkamAnazca / / 64 // Janta For Personal & Private Use Only Jetainelibrary.org Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 manasi rAjA tadaiva taM devadharaM prasannamanAH satkRtavAn / so'pi nRpAdiSTamAvAsaM mAnasaM marAlaiva | srAgagacchat / tasmin gate'tivismito jJAnagarbho rAghavaM vaziSTha iva tathyAM vAcamuvAca-mahArAja ! | yo'sau navayauvanaH pumAn devadharaM dakSiNena sadasi zrImatA'darzi, so'ste riva tvadIye sthAne | bhavitA, atrArthe manAgapi saMzayaM mAkArSIH, iti jJAnagoMditaM zrutvA mandarAcalena pramathitaH | | saritAmpatiriva kSmApatermanazcukSobha / vyAhRtaJca tena rAjJA-aho ! mayi svatantre saputre ca raajni| jIvati satyeva kathaGkArametasyAM zrIvizAlAyAM nagayA~ rAjAntaro bhaviteti / atyAzcaryametat / / yatso'pi kazcidrAjavaMzIyo na, kintu dAsyAH putraH / punazcintayati bhUpaH, kimeSa sa eva / | dAseraH kimaparo vA kazcit ? nUnaM tenApi kaNThAbharaNamAdAya kutrApi so'rbhako mumuce / / aho ! bhavAntare kIdRzaM kAryamanena sukRtaM, balavadvAsya daivaM yena punaH punarhanyamAno'pi naiva hiMsyate, sambhAvyate saeva vaalH| netrH| kathamitarathA'sya naimittikasya jJAnagarbhasyA''syataH saevA'kSara- | vinyAsaH, saiva vismayapatrikA ca prAdurbhavatitamAm / itthaM cetasi bahudhA cintyamAno rAjA'tigUDhaM | tasya hananopAyamanyadeva punarniracinot / tathAhi-nAyamupAyAntareNa kathamapi vadhyo bhavitumarhati / For Personal Private Use Only brary.org Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yibaddhaiTakumAra 14 65 // 14 ata eSa dezAdidAnena vazyo vizvastazca vidhAya pazcAdanAyAsenaiva kenApi vyAjena hantavyaH || critrm| iti / atha sAyamAyAtaM devadharaM saparicchadaM muhurmuhuraghaTaM gADhadRzA pazyan rAjA'jalpat-bho mahA- ! bhAga ! ayaGko'sti / yastvAM nikaSA mahAbAhurvikrameNa saundaryeNa cA'parazcakrapANiriva driidRshyte| pazcAtso'pyabhASiSTa-svAmin ! enamaghaTanAmAnaM mAmakaM sutaM jAnIhi / amuSya sarvazAstreSu kalAsu | ca sarvAsu naipuNyamasti, asti cAyamazeSazastrA'strayodhanapaTIyAn / itthaM tasyodAraguNagrAmaM zRNvannavanIjAnirbhayodbhutairapi romAJcairAnandita iva bhavannityavocata / yadyevamasti, tarhi te suto mAmavalagatu tasmai dezamekaM vitarAmi / so'vak-deva ! mama kule kenApi rAjasevA nA'kAri, sarve / pUrvajA azvavyApArameva cakrivAMsaH / asminnavasare paitrikaM vaco nizamyA'ghaTaH pitaramityAcaSTatAta ! svayamAyAntI svayambare yaM lakSmIH kathaM tyajyate / kaulikItu zakacakriNAmapi sA naiva 13 | zrUyate / tasmAdrAjJaH zAsanaM saharSameva pramANIkriyatAm / itthaM tayorvAcamAkarNya rAjA devadharamitthaM | babhANa-devadhara ! mAmaiSIH / tvantu kulakramAdAgatamazvameva vyapriyasva / kevalaM tAvakaH putra eva | mayA dattaM dezamekamAdAya sAmrAjyaM bhuktAm / pArzvecA'muSya mAmakInA eva pumAMsaH sthAsyanti / // 65 // gha For Personal Private Use Only lanelibrary.org Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pattayo'pi sarve mAmakA eva seviSyante cainaM sadA / tantu kevalaM taddezazAsitArameva vidadhe / itthamAkhyAya tasmA aghaTAya rAjA mathurArAjyamadAt / vizvAsya mainiko mInebhyo mAMsamiva / tadaiva / ca purodhA nRpazca zakunagranthiJjagrantha / nizcikye ca mahIpatirmanasyevaM nUnamanena karmaNA'sau me muSTimadhye patito'bhUt / yadyapIdAna menaM hantumarhAmi, tathApi sAmpratamamuSyaM hanane loke bhUyAnmahAMzca me'pavAdo bhaviSyati / itIdAnImasau na hantavyaH / tatra gatvA dezaM zAstu / pazcAdupAyena hanane sarvamIhitaM setsyatitamAm / athA'ghaTo'pi svAMzaM gotraja iva prAptasAmrAz2yo dvitIye'hni sudhAkirA girA rAjJA bhaNitaH-bhoH aghaTa! tatra yAhi, dezaM zAdhi, noceddadhisthalI kAkAivA'dhyakSa vinA vairiNaH prajA luSTiSyantitarAm / tadanu kRtAJjaliraghaTo'pi nRpAlAdezamurarIkRtvA saharSa tadaiva rAjakIyapatyAdiparivArayuto mathurAmpratyacalata / tadAgamanamAkA''nandamaduraiH pauraiH sA | mathurAnagarI devapurIva draagutptaakaa'kaari| tasyAM puryAM pravizataH samagrabalazAlinaH zrImato'ghaTasya dvArAvatyAM harerikha kAcidanirvacanIyA lakSmIH prAdurAsIt / tadAnIM jyAyasAM paurANAGgaNazciraJjIva, ciraM nanda, ciraM rAjyamakaNTakametadbhuva ciramAzritalokAnAM manorathAMzca pUraya, ityAzIbhirenaM predi Sain Educati o nal For Personal Private Use Only Snelibrary.org Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 caritram / ghabaddha- dht| tathA purapurandhrIbhiramarIbhiriva bhAsamAnAbhirAziSA bhUyasyA'bhinandito'ghaTAbhidho mANDaliko | TakumAra | mahottuGga rAjasaudhaM prAvizat / atha dAnamAnavacanAdinA lokAn yathAyogyamabhiraJjayan, rAjyazca 66 // nayena kurvan anyedyurnizAyAmevamazocat-yA lakSmIH sumitrairna bhujyate, yAJcAvalokya dveSTAro vakSAMsi no tADayanti, tayA'lam / naiva zlAghyate vA loke sA lakSmI redhamAnApIti / atha jAte | ca prabhAte vijJaptiM vilikhya tAtapAdAntike preSya svadezyAnAM sahacAriNAM sahasraM srAg AnInayat || sH| tataH samAgateSu svIyabhaTeSu tatkSaNAdeva rAjapakSIyAMstAn sarvAnutthApya tatsthAne sarvatrA''tmIyAn puruSAneva nyayUyujat / kiJca bho bhoH ! yUyamidAnImeva nRpAntikaM vrajata, yasmAlloke samupAgate devadatte nahi yajJadattaH kenApi gIyate iti tAnajalpIcca / te'pi tadaiva rAjJaH samIpamAgatya sarvametadvyajijJapan-svAmin ! tenA'ghaTena dauvAriko'pyAtmIya eva pumAn sthApitaH 11 vayaJca sarve visRssttaaH| tacchrutvA phAlabhraSTo mRgArAtiriva cekhidyamAnaH pRthvIpatiH svAnte kilaivamacicintat / aho, dRktu prasAritaivA'tiSTat, kintu vAyunA'munA kajjalamakSepi, hanta, durdaivA- 1 lokitasya mama manorathA raGkasyeva manasyevodapadyanta, vililiyare ca hRdyeva, asahAyo'pyasau purA'pi // 66 / / Sain Edu c ational For Personal & Private Use Only Pur.jainelibrary.org Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kesarIva durnigraha AsIt , adhunA tu zakreNApi nigrahItumazakya eva pratIyate / hA hA kIdRzaM me | durdaivaM prAdurAsIt / yadyadvidadhe, tatsarvaM vaiphalyameva nayate / tato bhUpatiH kuTilamatistAn visRjya / guptalekhena tamaghaTamityAdizat-bhoH sakhe ! patramAlokya drAgatrAgatya mama militvA jalAdikaM pibeH, | yato hyasAdhAraNaM tvanmAtrasAdhyaM kAryamekamuphtasthe / aghaTo'pi tallekhamadhigatya tarakSaNaM karabhImA-1 ruhya saha paJcaSaiH pattibhirajJAtacaryayA nizyuparAjamAyayau / tatrAgatamaghaTamudIkSya rAjApi tadAnIM / kRtrimaM saMbhramaM darzayan sakhe ! tvAdRzo bhakto hitaiSI ca mama kopyanyo naivAsti, etatsatyamavehi / itthaM bAhyamadhurAlApenA'pRNocca / tadanu nRpo'vak-ayi-sAhasin ! samprati samupasthite saGgare | preSitaH kumAraH zivire vartate, tatpArzve kopyanyaH sAMyugInaH pumAnadhunA nAsti, atastvAmidAnImanavasarepyasmArSam / tvamadhanaiva tatra yAhi, mArge kvApi vilambamAkArSIH / tvayi tatra vartamAne sati sarveSAM mahIyAnutsAho bhvissytitmaam| tadaiva svahastena likhitvA patramaghaTAya narezvaraH samAparyat | / rAjJaH kauTilyamajAnAnaH saralAzayo'ghaTakamAro napAdezamAdAya tdaivaa'clt| athAghaTakamAro dinAnte kaTakAsanne nandanasyAnujamiva manoharaM zAvaladrumANAM vanamApa / tatraiva pathazrAntaH sa Sain Educ a tional For Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 gayabaddha-|| pallavazayyAyAM sukhena suSvApa, siSeve cainaM tilo mandasamIraNaH svairam / kiJca tadAnImevetastataH / caritram / ghaTakumAra | paryaTan sa yakSAdhipatirapi tadIyasukRtapracayairAhUta iva tatrAgAt / tathAvasthamaghaTakumAramAlokya | 167 // sakopaM tatpurastAdityAravyat--hA hA ! kena pApIyasA madIya eSa sUnurimAM pathikocitAM dazAM praapitH| tadAnImavadhijJAnena tatsarvaM rAjeGgitaM viditvA hA hA durAtmanA rAjJA sughaTiteneSa hantumeva || prahito'sti / tadanu tatra rAjani sAbhyasUyo yakSezvarastatkSaNAdayaHzalyamayaskAntaratnavadrAjAdazaM | tatpAdAkRSya vAcitavAn / tatraitadAsIt / etasyA'dhautapAdasya tAlapuTaM garalaM deyamityakSarazreNI mAlokya tatkAlameva tAmamArjayat / sa punaravadhijJAnena kaTakasthAM rAjakumArI kumArasya sahodarI mavedIt / anenA''yAsamAtreNa sA rAjakumArI pariNAyayitavyati vilikhya taM rAjalekhaM pUrvavat / sthApayitvA yAtavAn saH / tadanu prAtarutthAyA'ghaTo'pi ziviramAgatya saMmukhInAya tasmai kumArAya | nRpAdezamArpayat / tadAkumAro'pi tatpatraM paThitvA mUAvataMsatAM kRtvA rAjAnamiva siMhAsane kumAramaghaTaM nItvA sASTAGgamanamat / tatastAvubhAvapi kumArau mithaH pariSvajya samucitAsane samupAvizatAm / kumAro bhUyo'pyaghaTAnItaM rAjalekhamunmudya tadarthamavadhArya daivajJamAkArya sambhramasmeralocanaH prazrayA- // 67 / / sain Educ a tional For Personal & Private Use Only mainelibrary.org Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 mAsivAn-bho daivajJa !, kimasti ? amunA'ghaTakumAreNa satrA sundaryA amuSyA melApako bhaviSyati sAdhIyAn rAjakumAryA iti vicAryatAm , nigadyatAM cAzu sarvamiti / daivajJaH smA''ha-AyuSman ! anayorharagauryorivA'tizreyAnmelApakaH pratIyate, vivAhalagno'yaiva sandhyAsamaye tadvadevAsti shubhNyuH| tadAkarNya kumAro manasyazocat-manye'smAdeva kAraNAdeSa svayamevAtra javAtprahitastAtena, sA me svasA tu tatra nA''hateti / tadanu bhUpasUnuraghaTakumArasya janyAvAsamivAdbhutaM paTamandiraM nivAsArthamArpipat |mvyN vivAhA'zeSasAmagrIsaGghaTanAyodyato rAjakumAraHkSaNAd brahmANDasya sodaramiva pazyatAM lokAnAM cetoharamativizAlaM mahAmaNDapaM prAcIkarat / atha sAyantane zubhavelAyAM nRpanandano mahatA. mahena trijagajanajanitotsAhaH svasAramaghaTakumAreNa paryaNInayat / atha dvitIye'hani kumArapreSitaH kazcidvardhApakastatra gatvA rAjAnaM vyajijJapat-rAjan ! diSTyA vardhApayAmi, tatra bhavatA yathAnyayoji, tathaiva rAjakumAreNa samapAdi mahIyasA'bhUtapUrveNamahotsavena / tadAnIM tayorvadhUvarayoH kAcidavAcyaiva zobhA bobhavAbhAsa, yAM koTijihvopi nigadituM no kssmte| kintu sarve purAvedino janA hastAvutthApyaivamUcire-yadIdRzI lakSmIrlakSmIkezavayorivatarayoH kayozcidapi badhUkAle naivA'janIti / amuyA Sain Educ tion For Personal Private Use Only linelibrary.org Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ biddha TakumAra 68 // 180 vArtayA tatkAlodbhUtA'ntarviSAdavihvalIkRto narapatirutsavaM varNayanniva mUrdhAnamacakampata kiJca-re durdaiva! mayi madhunA viparItaM phalaM vitara vitareti muhuH parigadan manasA vidhiM dhikkurvan mana vismayAdhikyaM dadhadapi rAjA bahiH raJjitaivA'bhUttamAM nijasutodvAhazravaNAt / hanta ! kumAreNa viparItameva sarvamakAri, ahamanyadevAlikham, tattu naivA'kAri / atyAzcaryametat / yanmama rAjJa AdezamavagaNayatA vinayavatApi kumAreNa tato viparItaM vyadhAyi / athavA mayaiva viparyastadhiyA tathaivA''lekhi tadA / api ca- nijaprAjyarAjya vilopazaGkAvyAkulatayA samudgacchadazrupUrNalocanayugalo'pi mahIpatistadAnIM sadasi janAn bahirAnandamevA'dIdRzat saJjAtA sImAnandavyAjena / itthaM bahiruccaistamaM praharSaM darzayannapi svAnte dahanajvAlopamayA zucA tAtapyamAnaH kSitIzaH saha kumAreNa vadhUvarau samAhvAtuM lekhaM praiSIt tatra / atha rAjalekhamadhikRtya tadarthamavagatya ca kumAropi tadaiva vadhUvarAbhyAM satrA caturaGganyA cambA zobhitastato'calat / atha tadAgamanasotsukairazeSaiH paurajanairanurAgAtirekAnnRpAdezAtprAgeva nagaryAH zobhA mahatI vyadhIyata / atha pathi pathi rAgAnnirnimeSecaNaiH paurairnaranArIgaNaiH sAdaraM nipIyamAnaH zrImAnaghaTakumArazcakrivanmahotsave jAyamAne'ntaHpurIM prAvi For Personal & Private Use Only emational caritram / 115 11 jainelibrary.org Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zat / tasmin kAle sarve rAjanyAH sAmantAH sacivAdayo rAjajAmAtaramaghaTakumAraM DhaukitairupAyanabharairadhikaM prauDhaM vidadhire / itthaM tadupAyanairatiprauDhiM gacchati satyaghaTakumAre paJcaSAheSu vyatIteSu ca sa mahIpatistadvadhAya nizAyAmekasyAmityacintat-iha loke kasyacidapi putryA vaMzonnatirna jAyate, kintu pumapatyenaiva jAyate / ata enaM jAmAtaraM kenApyupAyena hatvA'kaNTakIbhUtamidaM rAjyaM sUnave mayA deyam / ityavadhArya kamapi ghAtukaM sarvamAsUcya kRtrimasaMbhramo narezastamitthaM dUtamukhAdacikhyapat-vatsa ! asmadupayAcitapUrtaye'dya rAbAvekAkinA tvayA nagarAbahiH sthitAmasmadgotradevImabhyacituM tatrAgantavyam / etannRpAdezamAsAdya sarvAM balipUjanAdisAmagrImAdAya | kare caikasmin paTalikAM vAme ca kare dadhAnaH so'ghaTastAM devImarcitumekAkyeva nizi nijasadanA| dacAlIt / tadA saudhagavAkSasthaH kSitipateH sUnuryAntamaghaTamudIkSya dadhyau-ka eSa yogIndro vidyA sAdhayitumiva nizi yAti, athAmuM samIpamAgataM bhaginIpatimavagatya tanmUrdhani rAjakumAraH / / smeramukhaH pUgIphalena jaghAna, babhASa ca-aye ! mahAdhUrta iva lakSyase / yataH-iyatyAmapi velAyAM rajanyAM brajasi / kva yAsi ? kiJca cikIrSasi, mAmapi tadAvedaya, ityaM rAjakumAreNa in Educa For Personal & Private Use Only helibrary.org Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddha critrm| TakumAra 69 182 sAdaraM sAnurodhaM bhaNito'ghaTastamAha-ayi zAlaka ! ahametatkimapi naiva vedmi, kintu rAjAdezAd grAmAvahirbhavadgotrAdhiSThAtrI devI jAgarti, tadarcAye prasthito'smIdAnImanavasare'pi / tadAkarNya kumAra Akhyat-bhoH ! ehyehi, paryAptamidAnIM catvaralaGghanena, api ca tatra bhavAn navavivAhito'si, kvApi kiJcidapi tava syAJcecchobhanaM na syAt / sA cA'smAkaM gotradevI lagati,tAmahaM svayameva pUjayiSyAmi, bhavAMstvatraiva tiSThatu iti bruvannadhastAdavatIrya tannepathya- 0 maNDitaH kumAra eva valipuSpAdikamAdAya devyarcAyai cacAla / aghaTakumArastu tatraiva tasthivAn / | itazca sa rAjakumAro yAvad devyAlayadvAraM prAvizat tAvadAkRSTacApaH ko'pi ghAtako vyamucaccharam / | tena vidIrNahRdayo vikramasiMhaH sahasaiva kadalIstambhavad bhUmau papAta, tatkAlameva vyasurabhUt / | tadaiva tatratyalokAH kimabhUtkimabhUditi bruvantaH pUccakruH / haho devyarcAyai samAgato rAjJo jAmAtA kenApi pApIyasA puMsA bANena nyaghAni, iti jalpantaH sarve yoddhArastatrAjagmurmahatA sambhrameNa / rAjApi tadAkarNya kSaNaM manasyasImaM sukhamanvabhUt / lokAnuvRttayaiva kijAtaGkiAtamityAlapan bahiH zokAtizayaM prakaTayan yAvatsaparicchado bhUpo rAjapathamAyAtastAvattatrAkRSTakhadgo'ghaTakumAro' // 6 // in national For Personal & Private Use Only 16 T ww.jainelibrary.org, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 pyAgatya yena kenApi durdhiyA chadmanA'yaGkamAro vyasurakAri, dhruvaM tena pApIyasA siMho'jAgAri athavA kRtAntaH prAkopi, ityAdi jalpantamudyatAsimaghaTaM purastAdavalokamAnaH kimetaditi vicchAyavadno jalpadrAjA / tadA'ghaTo'vakU - deva ! ahamidAnImekAkI pUjanArthaM gotrezvarImandiraM vrajan mArge kumAreNa pRTaH sarvamudantamacIkatham / tadanu kumAreNA'bhANi tvamatraiva tiSTha, yatastvaM tanmArgamapi no jAnAsi, rAtrAvekAkI kathaM tatra yAsyasi / ato mayaiva tatrAdhunA yAsyate ityudIrya mayA vArito'pi sahasaiva kAlapAzairAkRSTa iva madIyanepathyaM paridhAya sa gehAnniragAt / tadaiva kumArazvAno janA api rAjAnamiti vyajijJapan / rAjan ! adhunA tatra mAyAhi, yata kumAro vyasujataH / sAmprataM prasAdaM kRtvA nijasaudhe pAdo'vadhAryatAm, yasmAdamaGgalaM mRtAnanaM rAjAno nekSante, athedRzIM vajrapAtasodarAM giraM zrutvA zokazaGkanA kIlito narapatistadaiva tAmbUla mahAsIt / atha nijasaudhamAgato rAjA mAnase nije dadhyau - aho devasya caritaM vidhirapi no jAnAti, sarvato balavaccA'sti, keSAmapi vAGmanasayorgocaratAM nopaiti / yaccintayati janastattu vighaTayati, acintitaM punaretad ghaTayati, IdRzaM daivameva balIyaH pramANaJcAsti, manuSyANAm, For Personal & Private Use Only inelibrary.org Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 caritram / dhabaddhaiTakumAra 70 // " tato'nyacintitamapi vinazyatyeva / yadasau kumAro yatnato rakSyamANo'pi sahasaiva vyapadyata / eSa dAseraH paunaHpunyena hanyamAno'pi lakSmImadhikAdhikAmeva lebhaanH| itthaM zokasAgare patito medi-| nIpatiH kathamapi rajanIM nirgamya jAte ca prabhAte sutakriyAM vidhAya dvitIye divase sadasi sakalajanasamakSamityAkhyAtavAn-haMho matpApaM sarve zRNuta, amuSyA'ghaTasya purAkRtaM sukRtanicayaM pazyata, jJAnagarbhasya jJAnamapi kiyadastIti prtykssiikurut| jagadetatrayIM sarveSAmAzcaryajananImavagacchata, IN asAvaghaTo yadaivA'janiSTa, tadaiva tamadRSTvaiva kevalaM janmamAtrazravaNAt purodhA mAmityAcakhyau purA, rAjan ! eSa te rAjyaM tvayi jIvatyeva grhiissytiiti| tato rAjyalobhena dharmamapyahaM nA'jIgaNam , naivAtmavizuddhaM kulamajIgaNam / cANDAlo'pi yatkartuM sahasA na prabhavati, tadapyahamacIkaram / kiJca-mayA pApIyasA bAlyAdevaiSa mAraNAya vihitaH sakalo'pyudyogo viphalatAmeva ninAya, parameSa nijapuNyaiH sadaiva surakSito'bhUt / itthaM svakRtaM pApaM lokasamakSa prakAzya tAnApRcchaya tadaiva puNyotkaTamaghaTakumAraM sa mahIbhartA'bhiSicya tasmai nijaM prAjyaM rAjyaM pradAya sakalaM janaM kSamayitvA guroH pArzve svAtmakalyANasiddhaye saMsArodadhitAraNasamarthAM dIkSAM prapedivAn / // 70 // Sain Edd l ernational For Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 athA'ghaTo'pi tadrAjyamAsAdya nijajananI, to mAliko, devadharaM, tAnazeSAn vadhakAMzca, tadaivA''kArya rAjyabhojino vyadhatta / tadanantaramaghaTamahIpAlo rAjyaM prAjyaM nayena pAlayan vipakSapardurnirIkSyo'pi nayadharmayorvazyatAmait / tasminchAsati sati samastAH prajAH prAmodanta, parAM pratiSThAzca ninye / viSAdastu viSamIbhUyatadvidveSiNAM nagarANyAgAt / yasya yAtrArambhe'pi sakalA api bhUpAlAH sevakatAmevA''pediretamAm , tasya saGgrAmakautukaM kenApi naivaa''pri| athaikadA'tyugratapo vAridhautAntaramalotkaraH kevalI sughaTito rAjarSistatrA''yayau / tamAgataM zrutvA'ghaTarAjo'pi saparivAro mahIyasA''DambareNa samutpannapramodAtizayastadvandanAyai tadantikamAgacchat / atha kanakakamalAsInaM rAjahaMsamiva rAjarSi mahIyasyA bhaktyA vidhivadabhivandya padAtiriva tadane niSasAdasaH, tadanu zrutisukhaM manoharaM dharmopadezaM tadIyamukhAravindAcchrutvA'ghaTamahIpAlaH prAgbhavArjitaM nijaM caritamaprAkSIdasau / tathAhi-bhagavan ! mayA bhavAntare kimagaNyaM puNyamakAri, yenA'muSmin bhave vipado'pi sampadaH samapadyanta / tadAkarNya kevalI samUcivAnevam-rAjan ! iha bharatA'vanau vidarbhadezAvataMsabhUtaGkaNDinAkhyaM mahAnagaraM vilasati / tatrA''ste vitrAsitA'zeSavi For Personal Private Use Only Sibrary.org Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddha- critrm| TakumAra 186 pakSIbhUtabhUpaH purandaro nAma kssitiptiH| tasyA''sInmahIyasI rUpalAvaNyAyudAraguNagarIyasI | zacI preyasI rAjJI / yasya ca vidvaSigRhA anArataM kva divaH, kutra bhUpAlAH kvacA'yaM svAmI, kvacedaM gItaM, ka ca zivAnAM rutamiti khagAravamiSeNA''krandantitamAm / tasya bhUpatergajabhaJjano nAma tanayo'bhavat, yo hi saMgrAmAvanau gajarAjakumbhAn abhanak, kRtavAMzca naijamanvarthaM nAma / sacaikadA tulyavayorUpairvayasyaiH satrA nandanAkAraM puropavanamIyivAn / tatra ca kAyotsargasthitaM gataspRhaM nirahaGkAraM mukteniHsopAnamiva kaJcanamAmratarostale vyalokata / tadA svarUpayauvanamadonmatto nyUnadhIH kRtAGgarAgasaurabhyavAsito pavanAvanirbhUpAtmajastasya muneH prasvedamaladaurgandhyabhareNa vyathitastaM jugupsAJcakre, durmatitvAtkulAbairavajJAmapi tasya bhUyasImakarot / tasmin kAle kazcideko vayasyastamevamabhASata, kumArasya bhaviSyatA puNyanicayena praNunna iva / aye kumAra ! enaM bhavAn mA'vahelayatu / yadasau puNyaprApyapadadvayadAyakaH pAvanAdapi pAvanaH paramastIrtho'sti / ye khalu bhavyAtmAnaH parayA bhaktyA mahatA''dareNa nityamamuM mahAtmAnaM namasyanti, pUjayanti ca, teSAmAzu sarvArthasiddhayaH karagatA jaaynte| ata enaM praNamya nijaM janma pavitrIkuru, yatohyamuSya darzanenApi prANinA // 71 // Sain Ellenatonal For Personal & Private Use Only bhaw.jainelibrary.org Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 manekajanmArjitAnyapi pApAni toyasthalavaNamiva caNAdvilIyante / itthaM madhupAkopamAM vayasya bhaNitAM giraM samAkarNya sa rAjaputrastanmitraM bhRzaM stuvan nAtmAnaM nininda | tadanu zraddhAbhaktibharo rAjakumArastaM muniM yathAvidhi praNanAma / munirapyavadhijJAnabalena tamupakartAraM viditvA kAyotsarga pArayitvA kRpayA dharmamupAdizat / tathAhi - bho bhavyAtman ! ihApArasaMsArasAgare patitAnAM prANinAM dharmAtparaH kopi trAtA nAsti, dharmaeva janAn sukhayati, sa eva sadA jIvAn bhavAmbhodhito nistArayati, itthaMbhUtasya dharmavRkSasya kalpavRkSopamasyAtidRDhaM mUlaM jIvadayA nigaditA 1 kRtA vA'muSya saMsArasAgarasya taTosti / kiJca hiMsA hi krodhariporbhallIva doSANAM pallIva sarvAnarthakarI jAgartitamAm, ato bhavyaiH sA hiMsA khalu sadaiva tyAjyA dharmatarureva kalpataruriva sevanIyaH / kiJcA'smin saMsAre prANino hi jIvahiMsayA kuSThitvaM vrajanti, kiyantaH kunakhA jAyante, kecicca vyaGgAH, apare ca paGgavA bhavanti / kimadhikaM kathayAmi, jIvahiMsAvatAM sarvA api vipadaH pade pade laganti / pAtayati ca paratra cAmutra ca mahAklezodadhau / ataH sA hiMsA sadaiva heyA, kadAcidapi nopAdeyA seti / yAdRzaM puNyaM sukhaM ca lokAnAM jIvadayayA jAyate, tAdRzaM For Personal & Private Use Only jainelibrary.org Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaddha caritram / 188 puNyaM sukhAdikaM vA sarve vedA api dAtumalaM no bhavanti, navA vidhivadvihitAH sarve yajJAsta- TakumAra puNyaM jIvAnAM prayacchanti / naiva sameSAM tIrthAnAmabhiSekA vA tAvanti puNyAni vitaranti / itthaM munimukhAddharma nizamya pratibuddho vizuddhadhI rAjakumAro nirAgasAM jIvAnAM nigrahA'| bhigrahamakarot / tadA lokottaro'pi munistasya rAjasUnormanaH pratijJAtArthapAlane dRDhIkartuM bhUyo'pi jIvadayA prazazaMsa / tathAhi-bho rAjaputra ! tvamataHparaM munInAmapi zlAdhyatAmApitha; yataH Mi pAramparyagatAmapi jIvahiMsAM jahitha iti hetoniraticArajIvadayAparipAlanAttava durlabhA api narA'marasampadaH sulabhA eva bhaviSyanti / parametanmahAvrataM gRhItvA kadAcidapi lokAnAmanurodhena mAtyAkSIH, yaduttamAH pumAMsaH prANAtyaye'pi svIkRtaM nojjhanti / yaduktam adyApi nojjhati haraH kila kAlakUTaM, kUrmA vibharti dharaNIM khalu pRSTabhAge / ambhonidhirvahati durvahavADavAgni-maGgIkRtaM sukRtinaH paripAlayanti // 1 // vyAkhyA-purAsvIkRtaM kAlakUTaM prANApahArakaramapi viSam, adyApi adyaparyantaM haro nojjhati-no jahAti, evaM kUrmaH kamaThopi nijapRSThabhAge durbharAmapi pRthvIM bibharti-dhatte, tathA // 72 // Sain 1 T erational For Personal Private Use Only S w.jainelibrary.org Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 sAgaro'pi puraikadA dhRtaM durvahaM voDhumazakyaM vADavAgnimadyApi vahatyeva, ataH-sukRtino mahAnto janA aGgIkRtaM paripAlayantyeva, jAtvapi na jahatitamAm / iti munervAcamAkalayya kumAraH smAha-mune ! prANaM sukhena tyakSyAmi paramamuM gRhItaM dharma kadApi naiva hAsyAmi. yathAkazcidbhavyAtmA gartAdau patantamAlambaM pradAya samuddharati, tadvadadhunA saMsArakUpe patannahaM dharmAtmakaM dRDhataramAlambaM dattvA tvayA kRpyoddhRto'smi| kiJca mAmidAnImadharmAdetasmAnnivartya zAzvatasukhaprade nyAyye dharmapathe nyayuGkta bhavAniti mahAnupakAraste mayA mnyte| kiJca-yadapekSyate tatkathaya, mAmanukampaya, mahattaM kimapi samprati gRhyatAm , kSamyatAM ca 2 mAmako manturityAdi prArthayantaM vinItaM rAjaputraM sa munirabhASiSTa-bhoH kumAra ! sAmprataM nivRttA'- zeSakAmasya parabrahmaikacetaso mama kimapi nApekSyate, tvaM yAhi, dharma pAlaya, rAjyaM zAdhi, iti / ___athenirIhatvAdiguNaistadIyairlokA'tItaistapobhizca raJjito rAjaputrastaM praNamya nijagRhamAyayau / atha vardhamAnamanoraGgastanUja ballabhamivA'nArataM jIvAnukampAtmakaM dharmamavan sa kumAraH sukhena tatrA''stesma / athaikadA mAsakSapaNapAraNAyAyAntaM taM munimAlokyaM natvA''tmasadanamAnIya Sain Educ a tional For Personal Private Use Only nelibrary.org Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 caritram / 13 // biddha prasannamanA bhaktAdiyogyanirdoSamAhAraM tasmA adAt , tato munIndre tallAtvA nirgate meSAdInAM / TakumAra yama iva mahAnaSTamImahaH samAyAtaH / tasminmahAmahe sarve lokA bAleyAnmahiSAn chAgAMzca bahUn / kSiprApUpAniva praguNayAmAsuH / tadanu putrasAmantasenAnIparivRtaH sannaddhabhaTasenAGgaH kSitipatistatrarAjavATyAM viniryayau / tatrAgatya gotrezvarIM namaskRtyaM tAM yathAmati saMstutya mahadbhipacArairabhyarcya || tasyai baliM dAtuM kumaarmaadishdraajaa| tadA te sarve kumArA nirdayahRdayA dhRtA'sayo yamasutA iva ceSTamAnAH sparddhayA gajabhaJjanakumAraM babhASire-kumAra ! yena tvayA mRgapatineva purA dantinAM kumbho'bhaJji, bhujAbala ! tadidAnIM sakalalokasamakSaM pratyakSaM darzaya, amuSmin mahiSe praharatu || bhavAn nizitAsimenamaram , yatkasya prahArAdeSa kuSmANDamiva jhaTiti dvidhA bhavatIti lokAH pshyeyuH| tadAkarNya so'jalpat-aye kumArAH! yuSmAkamiva mAmikAmatiranyAye notsahate pravartitumanAgapi, kathaM tarhi nirmantUnetAJjantUn hanyAmaham / kiJca nUnametatprANighAtanaM kaizcitprAktanairaaudhUrtataraiH prAvarti, jagadambA tu sAkSAdAnandarUpA zuddhasattvasvarUpaiSA vede nigaditAsti, anAratameSA carA'caramidaM sarvaM rirakSatyeva, jAtvapi jIvamenaM jananIputramiva sA tribhuvanajananI no PAN // 73 // Sain Edl m ational For Personal Private Use Only Tww.jainelibrary.org Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 jighAMsati, ato jIvahiMsAtmakaM sAvadhaM baliM vihAya tasya kSiprA'pUpAdyaireva balirdIyatAm , iti | kumAroktamAkarNya tadanye nyagAdiSuH / kumAra ! evaM mAvAdIH / yathA loke dhenvarthe tRNAni lunatAM brAhmaNAnAM doSo na lagati, tathA devIprItyarthaM mahiSAdInimAn pazUn ghnatAmasmAkamapi doSo naiva lagiSyati, kiJca-yathA vaNijAM kRte zasyAni, tirazcAM kRte tRNAdIni, vihitavAn vidhistathA'smadarthametAn mahiSacchAgAdIn pazUn vidadhe prajApatiriti hetoreteSAM balidAne manAgapi doSo na lgti| tvamazaGkamanAH prahara ? itthamasamaJjasamanyo'nyaM jalpantaste durAtmAnaH kukkurAH zUkaramiva tamekaM vilkssiikRtvntH| tadA pitrAdimAnyajanaiH protsAhitaH kumAraH kRpANamudyamya tadvadhAt punaH karuNolAsicetA javAnyavartata, evaM pitrAdyaiH paunaHpunyena hiMsAM kAryamANo'pi trirudyamyApyasiM paramekazo'pi sa tasmin naiva praahrt| kintu-muhurmuhuH pApakAriNamAtmAnaM dhig dhigiti ninindatamAm / yato-gRhItA'bhigraho'pyahaM prahArodyato'bhavam / uvAca caivam-hanta ! etadakRtyAcArAdagnau praveza eva zreyAn , athavA vizuddhacetasAM puMsAM yantranipIDanena maraNamapi varaM, na punargrahItavratatyAga iti| | itthaM pazcAttApayatastasya kumArasyopari tuSTA saiva devI kRpAlutvAttadaiva puNyakaNAnIva manoramANi APITAL Jain Educati For Personal & Private Use Only dinelibrary.org Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritram / 192 kusumAni vavarSa / babhASe ca-dhanyo'si, kumAra ! tvamivA'paro dRDhapratijJo viralaevAsti loke / yadevaM nRpAdibhiH preryamANo bhavannapi zaila iva svapratijJAtAnmanAgapi na celitha / ataH paraM mamAge ko'pi jIvabaliM mAkArSIt , yatazceyaM jIvahiMsA mahAghoranarakaM kartAraM nayati, ata enAM durgati | pratolImiva sarve lokAstyajantveveti / tadA devIvAkyaM zRNvantaH sarve narapatipramukhA lokA deva miva kumAraM tuSTuvuH, jahuzca jIvAnAM hiMsanam, iSTavaibhavAM prANidayAmaGgIcakruzca / tasminnavasare kumA| rastu kRpodbhutaM mahAzcaryamAlokamAnastatraiva paramAtmani yogIva sarvAtmanA lIno bhavannAsIt / tadaNI nantaraM pramuditamanasaH sarve lokA nijnijsdnmaayyuH| tadanu svAyuSaH kSaye rAjA svArAjyaM prpede| tatsthAne ca gajabhaJjanakumAro rAjA'bhUt / athaikadA rathayAtrAyAM ratnamaye rathe rohaNAdrAviva praca- | lite saudhadvAramupagate sati harSotkarSAdbhaktimAn rAjA jagadaya'JjinezvaramAnarca / ciraM rAjyaM kRtvA satyAyuHparipUrNe narendro gajabhaJjanaH zubhapariNAmena kAlamupeyivAn / sa tvamatra dharitryAmadhunA'vatIrNo'si, muninindAprabhAvato nIcairgotraM te'bhavat / kiJca-munidAnamAhAtmyAt tavedAnImuttamA | bhogyasAmagrI jajJe, jinezvarA'rcanaprabhAveNA'tra janmani tiraskRtendrarAjyamidaM rAjyamajAyata / yattadA / / 74 // ww.jainelibrary.org sain International For Personal & Private Use Only W Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat 193 caturvAramudyatAsirbhavAn babhUvAnmahiSasya hananAya, tena karmaNA'tra bhave catasra Apado jajJire / parantu samudbhUtakAruNyAdyattadA tasminnasimapraharanneva tvaM nyavartathAstena tA Apado'pi sampadaeva samapadyanta / so'haM mahiSajIvastadA dharmaM zrutvA saJjAtavairAgyavazAdanazanamaraNAt sughaTitonAma rAjA'bhUtrapUryAm / tenaiva hetunA'tra janmani tvayi mama manaHpratikUlatAmApat / bandhUnAmapi pUrvavaizvadatra janmani vaicitryamadhyajAyata / yecaite bhavatAmupakartAraste sarve bhavAntare tava suhRda Asan / samprati nija nijakarmAnusAreNa bhavatA satrA rAjyasukhamanubhavantitamAm ityetad gurumukhAdAkarNya jAtajAtismRtirnarapatiH pratyakSamiva tadazeSamapazyat / avocacca medinIpatistadaivam-bhagavan ! ahamadhunA bhavadvacanA''lokaprabhAvato'jJAnatimirapaTalIpihitAtopi sarvaM prAgbhavIyamapazyam / tadaiva saparivAro narapatistasyaiva guroH pArzve bhavAmbhodhestarImiva samyaktvamUlakadvAdazazrAddhavratAtmakaM dezaviratimurarIkRtavAn / kramazaH sarvArambhaparityAgarUpaM sarvaviraticAritramApadya matimAn rAjA kSataniHzeSakartavyaH paramAM nirvRtimApa / bho bho lokAH ! aghaTanarapateridaM prAgbhavIyaM sampadAmApadAJca nidAnaJcaritamAkarNya mahodAre niraticAre'muSmin dharmakarmaNi matiM kuruta, pramAdamatiM ca For Personal & Private Use Only Inelibrary.org Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baddha TakumAra 75 / / Jain Ed 194 jahita, yena kadAcidapi manAgapya mUrvipado yuSmAkaM nAgaccheyuH / sa sughaTito narendraH pApenaiva prasiddhaM sutarAjyaviyogajaM mahAduHkhamAyiSTa / nIcakulAvatIrNo'pyasahAyo'pyaghaTa kumArastu suvihitairagaNyaiH puNyaireva tadIyaM prAjyaM rAjyamagrahIt / ata aihikAmuSmika sukhalipsavo bhavantaH sutarAmadharma - jjhantu, dharmameva cintAmaNimiva samAzrayantu. ternational uktazca dhanado dhanamicchUnAM kAmadaH kAmamicchatAm / dharma evApavargasya, pAramparyeNa sAdhakaH // 1 // atha prazastiH-- zrIsaudharma bRhattapogacchIyarAjendrasUrIzvara ziSyaH / muniyatIndravijayo'bde, jaladhitrasunavabhUmite gurusaptamyAm // 1 // kAvye mAsi sahasye, zukle dale'ghaTakumAracaritram / gadyapadyamayamenaM, muditamanAH samApayAmAsa // 2 // For Personal & Private Use Only caritram | // 75 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azuddha vihinA pradhAnaM ca zreSTinI yuka saMyatInAM guruNAM dukhaM pratisadmaM cotpAdantI bhavAdazI zuddha vihInA pradhAnazca zreSTinA yukta saMyatAnAM gurUNAM du:khaM pratisadma cotpAdayantI bhavAdRzI gadyabaddha zrIcaritracatuSTayasya zuddhipatrakam / pRSTha paMkti 1 patra 2 2 2 3 3 3 3 4 5 5 1 1 1 1 1 2 2 1 195 1 azuddha 1 nyevenAM 4 nIrogI 8 nidhyAya 1 ha e 12 9 prahArA kuruta kAlika jalayitvA saMhArI mahAmarI bhedA 9 For Personal & Private Use Only zuddha nyavainAM nIrogA vijJAya praharA kurutha kA laka jvalayitvA saMhAri mahAmArI bhedo patra 5 6 6 7 7 11 12 13 13 13 pRSTha 1 1 1 1 2 2 2 paMkti 11 8 6 - 1 12 10 6 jainelibrary.org Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 W dvizuddhiA pratiduSTA tuSThuvuH 76 // bhANDA rAgadvepU vyaghAt as is saMstutya IN! patrakam / tasyA atI 6 25 catuSpaSTi rAkSasA svakIyAyA 16 1 10 dhIrbuddhi ruccatva 162 bhaGga ratnasAra prazaMsa kecana om atiduSTA 13 2 8 | saMstUya tuSTuvuH tasyAtI bhANDa catuSpaSTI rAgadveSapU rAkSazA vyadhAt svakIyA kenacana dhIbudhi dhyAyet rucyatva 15 2 12 bhaGga bRhattapo 17 2 4 ratnAsAra anukAryAH prazaMza yudhyamA dyAvadhi sanmAnya samArpaya kamAra mabhiSTutya 61 8 nirdiSTa For Personal Private Use Only dhyAyet sugandha vRhattayo anukAryA dako dyAvadhi samarpaya mabhiSTraya sugandhi dako yudhyamA sammAnya kumAra nidiSTa G|| 76 // SainEdu rernational inlibraryong Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 paGkajaiH M zvAnvitaM sasupra cAha satvAn premAdhikyA preSitAni stvaducita piSati yaddeha pUritAsyAH rAjJA khapAsulA samarpayat samarpayana 5 / prArduvabhUva zvA'nanvitaM yatitavAn sA supra 3417 durlabhyeyaM cAhaM 3517 jJApayayi sattvavAn 361 3 tAdRzo premAdhikyAnna atosve preSitaH pApatmana staducita 362 7 mahatI yiSati rAjJo yadeha vismarami pUritA 421 samarpayat rAjA tamabruvam rathA 461 10 prApsyAmi samArpayat 10 nAgarIkA samArpayana 46 2 sarva'pi prAdurbabhUva racitavAn durlabheyaM jJApayi tAdRzau ataH sve pApAtman ! mahatI rAjA vismarAmI samArpayat tamanavam prApsyAmI nAgarikA marve'pi 60 - 15 - 23 Sain Educat onal For Personal Private Use Only Alinelibrary.org Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2 modI mayopAyaH drohAnma manasyevaM grahItu vavande bAlArka mavalokya 55 (ddhizuddhi! mamopAyaH drohAtma manasyeva gRhItu vavanda vAlarka bhavalokya bharbhaka purodhase dalammiH patistA zizujIvanne niSkaNTo 2 modIttatAm samAliGayasta marpayat mAmaiSIH amuSyaM murarIkRtvA prazrayAmAsi yata paGgavA jIvadayA modIttamAm samAliGkagyata mArpayat mAbhaiSIH amuSya murarIkRtya praznayAmAsi yataH paGgavo jIvadayAM kUrmo mAlokya namaskRtya marbhaka kurmA purodhaso dalambhi patisto zizu vanne niSkaNTako 63 1 2 mAlokyaM 10 namaskRtyaM 2 rirakSyatyeva - * rakhatyeva // 77 // Sain temational For Personal & Private Use Only T ww.jainelibrary.org