________________
तत्वार्थसत्र परिस्पन्दो जीदप्रदेशचलनम्, 'ई' ति व्यपदिश्यते, ईर्स एव पथो मागों यस्य तत्-ईपिथ शुच्यते, ईपिथमेंब-ऐपिथकम् तद्रूपा क्रिया-ऐपिथिकी किया ऐयापथिककर्म-इति । तथा चाऽकषायस्यो-पशान्त-कपायादे रात्मनः कायादियोगवशादुपात्तस्य कर्मणः कषायामाचाहन्धाऽभावे सति कुड्य पतित शुष्कलोष्ठवच-अनन्तरसमये निवर्तमानस्य ऐपिशिकस्य कर्मण आस्रवो न चन्धकारणं भवति, किन्तु-सकपायस्य खल्वात्मनो मिथ्यादृष्टयादेः कायादियोगादानीतस्य स्थिस्यनुभागवन्धकारक साम्परायिकस्य कर्मण आस्रवस्तु-भवकारणं भक्तीति पूर्वमुक्तमेवेति। एवञ्चाऽपायस्यो-पशान्त कषायादेरात्मनः कायिका'दियोगः ऐयोपथिकस्यैव-एकसमयस्थितिकस्य कर्मण आस्रवो भवति' न तुसाम्परायिकस्य कर्मण इति भावः ॥४॥ के निमित्त से होने वाला आत्मा के प्रदेशों का परिस्पन्दन । ईया ही जिलका पध-मार्ग है, वह ईर्यापथ अधया ऐपिथिक कहलाता है। आशय यह है कि ग्यारहवें, बारहवें और तेरहवें गुणस्थानों में जब कषाय का उद्य नहीं रह जाता, तब स्थितिबन्ध नहीं होता क्योंकि 'स्थितिबन्ध का कारण कषाय हैं, मगर योग विद्यमान होने से प्रवृति
और प्रदेश बन्ध होते हैं। उस समय योग के कारण कर्मका आस्रव तो होता है परंतु कषाय के अभाव के कारण वह ठहरता नहीं है । जैसे दिवाल पर फेंका हुआ सूखा मिट्टी का ढेला दीवार को स्पर्श करके नीचे गिर जाता है, दीवाल पर ठहरता नहीं है, उसी प्रकार निष्कषाय आत्मा में कर्मका जो आस्रव होता है, यह ठहरता नहीं है। प्रथम समय में कर्म आता है, दूसरे समय में उसका वेदन होता है और तीसरे समय આત્માના પ્રદેશનું પરિસ્પદ ઈર્યા જ જેને પથ–માર્ગ છે તે ઈર્યાપથ અથવા
પથિક કહેવાય છે. આશય એ છે કે અગીયારમાં બારમાં અને તેમાં ગુણસ્થાનમાં જ્યારે કષાયને ઉદય હોતો નથી ત્યારે સ્થિતિબન્ધ થતો નથી, ક રણ કે સ્થિતિબન્ધનું કારણ કષાય છે, પરતુ ચુંગ વિદ્યમાન હોવાથી પ્રકૃતિ અને પ્રદેશ બન્ધ થાય છે. તે સમયે ચંગના કારણે કમને આસ્રવ તો થાય છે, પરંતુ કષાયના અભાવના કારણે તે રોકાતો નથીજેવી રીતે ભીંત ઉપર ફેંકવામાં આવેલ માટીને સૂકે દે દીવાલને સ્પર્શ કરીને નીચે પડી જાય છે, દીવાલ ઉપર ટકી શકતા નથી, તેવી જ રીતે નિષ્કષાય આત્મામાં કમને જે આસવ થાય છે તે રકાત નથી પ્રથમ સમયમાં કર્મનું આગમન થાય છે, બીજા સમયમાં તેનું વેદના થાય છે અને ત્રીજા સમયમાં તેની નિર્જર
