________________
..तत्वार्थस्त्र समस्तो व्यस्तो वा सकषायस्य कर्तुरात्मनः साम्परायिकस्य संसारपरिभ्रमणहेतु भूलस्य कर्मण धात्रवो भवति ।
उक्तञ्च व्याल्यामशती भगवती सूत्रे ७-शतके १-उद्देशके १६७-सूत्रे-'जस्स
फोहमाणमायालोमा अयोच्छिन्ना भवंति, तस्स णं संपरायकिरिया मज्जह नो ईरियावहिया' इति। यस्य-क्रोध मान माया लोमा अव्युच्छिमा भवन्ति, तस्य-खल्लु साम्रायक्रिया क्रियते नो ईपिथिकी क्रिया-' इति ॥३॥
मूलम्-अकसायस्स जोगो ईरियावहिया किरियाए ॥४॥ .
छाया-अकषायस्य योग:-ऐपिथिकक्रियाया:-॥४॥ कषाय युक्त आत्मा का होता है तो उससे साम्परायिक आस्रव होता है और वह संसार-परिभ्रमण को कारण बनता है।
फलितार्थ यह है कि चार प्रकार के बन्धों में से स्थितियन्ध और अनुभागवन्ध कषाय के निमित्त होते हैं और प्रकृतिबन्ध तथा प्रदेश बन्ध योग के निमित्त से होते हैं। जो जीव कषाययुक्त होता है, उसके स्थितिबन्ध और अनुभागबन्ध अवश्य होते हैं और इस कारण यह बन्ध संसारभ्रमण का कारण होता है ।
भगवतीमत्र के सातवें शतक के प्रथम उद्देशक के सूत्र १६७ वें में कहा है-जिस जीव के क्रोध, मान, माया और लोभ विच्छिन्न नहीं होते, उसे साम्पराधिक क्रिया होती है, ईर्यापथ क्रिया नहीं होती है॥३।
सूत्रार्थ--'अकसायस्स जोगो' इत्यादि ।
कषाय से रहित जीव का योग ऐपिथिक क्रियाका कारण કે વ્યસ્ત, જ્યારે કષાયયુક્ત આત્માને થાય છે, ત્યારે તેનાથી સામ્પરાયિક આસવ થાય છે અને તે સંસાર પરિભ્રમણનું કારણ બને છે.
ફલિતાર્થ એ છે કે ચાર પ્રકારના બધેમાંથી સ્થિતિબન્ધ અને અનુભાગનન્ય કષાયના નિમિત્તથી થાય છે અને પ્રકૃતિ બન્યા તથા પ્રદેશ બન્ય
ગના નિમિત્તથી થાય છે. જે જીવ કષાયયુકત હોય છે તેના રિતિબન્ય અને અનુભાગનન્ય અવશ્ય થાય છે અને આ કારણથી જ આ બન્ધ સંસાર ભ્રમણનું કારણ બને છે.
ભગવતીસૂત્રમાં સાતમાં શતકના પ્રથમ ઉદ્દેશકના સૂત્ર ૧૬૭માં કહ્યું છે જે જીવના ક્રોધ, માન, માયા અને લાભ વિછિન થતાં નથી તેને સામ્પરાયિક ક્રિયા થાય છે. ઈર્યાપથક્રિયા થતી નથી. ૩
'अकसायरस जोगो ईरियावदिया किरियाए' સૂત્રાર્થ–કપાયથી રહિત જીવનેગ અર્યાપથિકક્રિયાનું કારણ હોય છે.
