Atmanandji Jainacharya Janmashatabdi Smarakgranth

Book Title: Atmanandji Jainacharya Janmashatabdi Smarakgranth
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Atmanand Janma Shatabdi Smarak Trust

View full book textPrevious | Next

Page 668
________________

શ્રી. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા
અવતરણ છે તેનો નામનિર્દેશ કરતા નથી. આનાં ત્રણેક કારણુ હોવાની કલ્પના થઇ શકે છે :—
( ૧ ) જ્ઞાન એ સાર્વજનિક સંપત્તિ ગણાતી હોવાથી એના પ્રકાશકાદિના નામનિર્દેશનો ઉલ્લેખ કરવાની તે સમયમાં પ્રથા ન હોય.
( ૨ ) જે સમયમાં ગ્રંથ રચાયો હોય તે સમયના વિદ્વાનોને અવતરણનુ સ્થળ જાણીતુ હોવાથી તેનો ઉલ્લેખ કરવાની આવશ્યકતા રહેતી ન હોય.
( ૩ ) તેમણે પોતાના ગુરુ કે પ્રગુરુ પ્રમુખ પાસેથી અવતરણ હોય, પરંતુ તેના મૂળ સ્થળ સંબંધી તેમના તરફથી પ્રકાશ પડી ન
વિભાગાદિની અને
કેટલાક ગ્રંથકારોએ કેવળ ગ્રંથનું જ નામ ન દર્શાવતાં તેના પોતાને ગ્રંથમાં રચતી વેળા પ્રાપ્ત થયેલી હસ્તલિખિત પ્રતિના પાનાની પૂર્ણ નોંધ લીધેલી જોવાય છે. કેટલીક વેળા 66 इति वचनात् ” એમ કરીને અવતરણ પૂર્ણ કરનાર પોતાના ગ્રંથમાં આપેલાં સમસ્ત અવતરણોનો આ રીતે કે અન્ય કોઈ રીતે સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કરતા નથી. દાખલા તરીકે શ્રીમલિયેસૂરિએ સ્યાદ્વાદમજરીમાં કેટલીકવાર ન્યાય પ્રવેશની વૃત્તિ, પ્રમાણમીમાંસા, સ્યાદ્વાદરત્નાકર ને રત્નાકરાવતારિકામાંની પંક્તિઓનો શબ્દશ: ઉપયાગ કર્યા છે, છતાં તેમણે તેને અવતરણરૂપે નિર્દેશ કર્યા નથી.૧
આ પ્રમાણે અવતરણ ર કરવા માટે અન્યાન્ય શૈલીનેા આશ્રય લેવાયેલા છે. ઉપયાગ-પેાતાની કૃતિને પ્રામાણિક સિદ્ધ કરવા માટે અવતરણાના ઉપયાગ કરાય છે એ વાત ઉપર કહેવાઈ ગઈ છે. આ ઉપરાંત અવતરણાના ઉપયેગ પૂર્વ પક્ષ રજુ કરવા માટે પણ કરાય છે. વળી ગ્રંથ કે ગ્રંથકારને સમય નિીત કરવામાં અવતરણ કામમાં લેવાય છે, જેમકે શ્રીયાકિનીમહત્તરાસૂનુ હરિભદ્રસૂરિ કયારે થયા એને નિર્ણય કરવા માટે તેમણે કરેલ ઐદ્ધતાર્કિક ધ કીતિ ને તેના ગ્રંથગત પ ંક્તિઓ, નદિમુત્તની ચૂર્ણિની પંક્તિ ઇત્યાદિ કામમાં લેવાય છે.
પૂર્વે સૂચવાઇ ગયું છે તેમ જ્યારે ગ્રંથ રસગ્રહાત્મક હોય ત્યારે તેમાંની કાઇ
સાંભળી ઉદ્ધૃત કર્યું. શકયો હોય.
૧ જુએ રાયચદ્ર જૈન શાસ્ત્રમાલાદારા પ્રકાશિત આવૃત્તિ ( પૃ॰ ૧૮ ), ઇ. સ. ૧૯૩૫,
૨ દાખલા તરીકે શ્રી નેમચંદ્રસૂરિષ્કૃત ગામ્મટસાર. એના જીવકાંડની “ નિષ્ક્રમ્સ ” થી શરૂ થતી ૬૧૪ મી ગાથા સર્વાસિદ્ધિ ને રાજવાતિક એ એ દિગબરીય ગ્રંથેામાં તેમ જ પ્રજ્ઞાપનાસૂત્ર તથા તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર ( અ. ૫, સૂ. ૩૫ ) ની ભાષ્યાનુસારિણી ટીકા ( પૃ. ૪૨૫ ) એ એ શ્વેતાંબરીય ગ્રંથામાં પણ થોડાક ફેરફાર સાથે ઉપલબ્ધ થાય છે.
શતાબ્દિ ગ્રંથ ]
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
.: 99 :
www.jainelibrary.org


Page Navigation
1 ... 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042