________________
प्रथमः अध्यायः। धनदो धनार्थिनां प्रोक्तः कामिनां सर्वकामदः । धर्म एवापवर्गस्य पारंपर्येण साधकः ॥२॥ वचनाद्यदनुष्ठानमविरुकाद्यथोदितम् ।
मैत्र्यादिनावसंयुक्तं तफर्म इति कीर्त्यते ॥३॥ धनदेति।धनं धान्यक्षेत्रवास्तुद्विपदचतुष्पदभेदभिन्नं,हिरण्यसुवर्णमणिमौक्तिकशंखशिलाप्रवालादिभेदं च,धनपतिधनर्द्धिप्रतिस्पर्धि तीर्थोपयोगफलं ददाति प्रयच्छति यः सः। तथाधनार्थिनांधनमन्तरेण गृहिणो न किंचिदिति बुद्ध्या धनविषयातिरेकस्पृहावतां प्रोक्तः शास्त्रेषु निरूपितः, धर्म एवेत्युत्तरेण योगः। तथा कामिनां कामाभिलाषवतांप्राणिनां काम्यन्ते इति कामाः मनोहरा अक्लिष्टप्रकृतयः परमाहाददायिनः परिणामसुंदराः शब्दरूपरसगंधस्पर्शलक्षणा इंद्रियार्थाः। ततः सर्वे च ते कामाश्च सर्वकामाः तान् ददातीति सर्वकामदः । इत्थमभ्युदयफलतया धर्ममभिधाय निःश्रेयसफलत्वेनाह । धर्म एव नापरं किंचित्, अपवृज्यन्ते उच्छिद्यन्ते जातिजरामरणादयो दोषा असिन्नित्यपवर्गः मोक्षः तस्य पारंपर्येण अविरतसम्यग्दृष्टिगुणस्थानाधारोहणलक्षणेन सुदेवत्वमनुष्यत्वादिस्वरूपेण वा साधकः, सूत्रपिंड इव पटस्य स्वयं परिणामिकारणभावमुपगम्य निर्वर्तक इति ॥२॥
હોય છે. એમ ધારી પ્રથમ ધર્મનું ફલ દર્શાવી તે પછી ધર્મના હેતુની શુદ્ધિ દ્વારા ધર્મનું સ્વરૂપ દર્શાવે છે.
ધર્મ, ધનની ઇચ્છાવાલાને ધન આપનાર છે, કામ-ઇંદ્રિયોના વિષયની ઇચ્છાવાલાને કામ-ઇંદ્રિના વિષય આપનારો છે અને પરંપરાએ મોક્ષને સાધના છે. ૨ પરસ્પર વિરોધ ન આવે તેવા શાસ્ત્રોક્ત પ્રમાણવાલા યથાર્થ વચનથી જણવેલું અને મૈત્રી વગેરે ભાવનાથી યુક્ત એવું જે અનુષ્ઠાન તે ધર્મ કહેવાય છે. ૩
धर्म धनने आपना। छ, धन 22वे पान्य, क्षेत्र, वास्तु, सेव, पशु कोरे अथवा हि२९य (धन), सुवर्ण, मणि, शं५, शिक्षा ( छी५), प्रवासा વગેરે, તેમજ કુબેરની સમૃદ્ધિની સાથે સ્પર્ધા કરનાર, તીર્થોપવેગનું ફલ–તેને આપનાર છે. જે ધનના અર્થી એટલે “ધન સિવાય ગૃહરીને કાંઈ નથી' એવી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
