Book Title: Apangna Ojas
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Sanskar Sahitya Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004953/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaMganAM ojasa www.jain orary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Ajas. mA | | ka ******* . ** * apagana "" = RTI * * * * " " ( lekhaka kumArapALa desAI AvakAra pUjya moTA Amukha vijaya marcanTa saMskAra sAhitya maMdira 5, enabIsIsI hAusa, sahajAnaMda kaoNleja pAse, poliTekanika, amadAvAda 380015 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ APANGNA OJAS by Kumarpal Desai published by Sanskar Sahitya Mandir, Ahmedabad (c) kumA2pALa desAI AvRttio : prathama, saMvardhita : 1973 sAtamI, saMvardhita : 2011 pRSThasaMkhyA : 16+184 nakala : 1250 kiMmata : rU. 125 ISBN 978-93-81061-03-9 prakAzaka : saMskAra sAhitya maMdira 5, ena.bI.sI.sI. hAusa, sahajAnaMda kaoNleja pAse, AMbAvADI, amadAvAda-380 015 phona : 26304259 mudraka : bhagavatI oNseTa sI/16, baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA, amadAvAda-380 004 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana ane kavanamAM sadAya jhiMdAdilI, mardAnagI ane mAnavatAno puraskAra karanAra pUjya pitAzrI 'jayabhikhkhu'ne sAdara arpaNa Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ When the one great scorer comes to write against your name - He marks - not that you won or lost - but how you played the game. -Grantland Rice Life does not determine a champion, a champion determines life. - Rev. Bob Richards Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaknI vAta jIvana vijetAne ghaDatuM nathI, paNa vijetA jIvanane ghaDe che. mAnavI enA dRDha manobaLathI ghaNI azakti ke maryAdAone oLaMgI zake che. sAmAnya rIte apaMga ke azakta mANasone lAcAra ke nirAdhAra banIne jIvana gujAravuM paDe che. pote parAvalaMbI hoya ema parAdhIna jIvana gALatA hoya che ! kamanasIbI e che ke AvA aMdha, badhira, apaMga ke azakta mAnavImAM paDelI virATa zakti samAjanI upekSA, apamAna ane avagaNanAne kAraNe suSupta ja paDI rahe che. samAja AvA apaMga loko tarapha ane temanAmAM paDelI akhUTa zakti tarapha jAgrata bane ane AvI apaMga vyaktio nirAdhAra, lAcAra ke niHsahAya jIvana gujAravAne badale potAnI hiMmata ane khamI2thI gauravabharyuM jIvana jIvI zake, te uddezane najaramAM rAkhIne 1973mAM A pustakanI racanA karI. e samaye gujarAtI bhASAmAM A viSayane lagatuM koI pustaka nahotuM ane vikalAMgonA kalyANa aMge jAgRti paNa nahotI. sAmAnya rIte ramatagamatanA kSetra aMge manAya che ke AmAM to atyaMta baLavAna ke jorAvara vyakti ja siddhi meLavI zake. aMdha vyakti mahenatathI zikSaka ke saMgItakAra banI zake, paNa parvatArohaka athavA mukkAbAja bane, te mAnavuM agharuM che. AthI A pustakamAM khelakUdanA kSetramAM potAnI zArIrika khAmI oLaMgIne anokhI siddhi meLavanArA khelADIonI saMgharSabharI mathAmaNakathA ja pasaMda karI che. jyAM zArIrika tAkAta mahattvanI che evA kSetramAM jo vikalAMga vyakti AvI siddhi meLave, to anya kSetramAM to jarU2 AsAnIthI saphaLa thAya. Aje vizvanI vastInA dasa TakAthI paNa vadhu loko V Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalAMga che. AmAMthI pAMca TakA vikalAMgo yogya sAravAra ane poSaNa maLe to sazakta banI zake tema che. bhAratamAM vikalAMgonI kula vastI (2002nI gaNatarI mujaba) aDhI karoDa che. jemAM apaMga, badhira ane anya zArIrika kSati dharAvatA loko che. dara varSe garIbAI, ajJAna, saMkucitatA, aMdhazraddhA temaja janmajAta kSatine kAraNe pacAsa hajArano umero thato rahe che. gujarAtamAM dasa lAkha apaMga mAnavIo che. prativarSe trIjI Disembara vizvabharamAM "vizva vikalAMga dina' tarIke UjavAya che. A divase vikalAMgo mATenI ramataspardhA yojAya che ane te rIte A apaMga e asahAya nathI, paNa samAjanuM eka jIvaMta ne kriyAzIla aMga che tema darzAvavAmAM Ave che. ramatanI duniyAmAM to AvA aMdha, badhira athavA apaMga mAnavIoe emanA dRDha manobaLathI navI ja ronaka umerI che. oNlimpika ramatanuM e mahAna sUtra che, "oNlimpikanI zAna vijayamAM nathI, paNa emAM bhAga levAmAM che ane te paNa eka kheladila mAnavI tarIke." AvI ja rIte jIvananI siddhi paNa vijayamAM nathI, laDAyaka khamIrathI muzkelIo sAme jhajhUmavAmAM che. AmAM AlekhAyelI bhAratIya khelADIonI kathAno ane vizeSa to emanI zArIrika maryAdA pAra karavAnI mathAmaNano tAdaza khyAla meLavavA e badhA ramatavIronI pratyakSa mulAkAta laIne mAhitI rajU karI che. AvI ja rIte judI judI ramatomAM siddhi meLavanAra vyaktionA jIvanane AlekhIne vaividhya jALavyuM che. jyAM jarUrI lAge tyAM e ramatano khyAla TippaNamAM Apyo che. Ane mATe Thera TherathI sAhitya ekatra karavuM paDyuM. badhe ja mAhitInI pramANabhUtatA jALavavA satata jAgrata prayAsa karyA che. gujarAtanA khamIrane jAgrata karavA cAhatA saMta pUjya zrI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTAe ane bhAratamAM vikalAMgo mATenA ramatotsavanA preraNAdAtA tathA vikhyAta mAnavatAvAdI krikeTara zrI vijaya maracanTe A kSetramAM mahattvanuM pradAna karyuM che. A pustakanI prathama AvRtti samaye teonAM AvakAra ane Amukha prApta thayAM, tene mAruM moTuM sadbhAgya mAnuM chuM. "navacetana'nA taMtrI zrI cAMpazIbhAI udezI ane krikeTanA vikhyAta AMkaDAzAstrI zrI ANaMdajIbhAI DosAnA abhiprAya mATe teono paNa AbhArI chuM. gujarAta hajI ramatagamatanA kSetre yazasvI kAmayAbI noMdhAvI zakyuM nathI. khelakUda vize pustako paNa AMgaLIne veDhe gaNAya teTalAM che. videzamAM to "ramatagamatanAM chaTAdAra zailImAM lakhAyelAM pustako "sAhitya' tarIke sthAna ane mAna meLave che. evuM sarjavAnA - ane teya preraNAdAyI nIvaDe te rIte - A prathama prayAsane umaLakAbharyo AvakAra maLyo che. apaMganAM ojasa'nI prathama AvRtti 1973mAM prakAzita thaI ane e pachI samayAMtare A pustakanI vadhu AvRttio pragaTa thatI rahI. A dareka AvRttimAM chellAmAM chellI vigato ane vikramo samAvavAno prayAsa karyo ane e rIte saMvardhita thayelI A sAtamI AvRtti che. AnaMdanI vAta e che ke jemane utsAha ApavA mATe A pustakanI racanA thaI che tevA vikalAMgo sudhI A pustaka pahoMcI zakyuM che. keTalIka zALAomAM ene pAThyapustaka tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. enuM breila lipimAM rUpAMtara paNa thayuM che ane enA hiMdI anuvAdanI kaeNseTa paNa taiyAra karavAmAM AvI che. A rIte A pustaka vikalAMgonA vizvamAM ghaNo prema saMpAdita karI cUkyuM che. "aNuvrata' sAmayikamAM enuM hiMdI bhASAMtara pragaTa thayuM. gujarAta sarakAranI guNavattAvALAM pustakonI sAhitya-spardhAmAM A pustakane pAritoSika prApta thayuM temaja lAyansa klaba dvArA apaMgo mATe AvuM utkRSTa pustaka VII Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhavA mATe gujarAta rAjyanA rAjyapAla zrI ke. ke. vizvanAthananA haste evorDa enAyata karavAmAM Avyo. "apaMganAM ojasa'ne gujarAtImAM jeTalo AvakAra maLyo eTalo ja AvakAra hiMdImAM paNa maLyo che. hiMdImAM A pustakano meM "apAhija tana aDiga mana' nAme anuvAda karyo. e pachI prathama AvRtti 2002mAM pragaTa karavAmAM AvI. enI dvitIya AvRtti 2005mAM ane tRtIya AvRtti 2006mAM prakAzita thaI che. e pachI 2009nA oNgasTamAM A pustakano aMgrejI anuvAda "dha breva hArTsa'ne nAme pragaTa karyo ane ene paNa ghaNo bahoLo AvakAra maLyo. gujarAtI, hiMdI ane aMgrejImAM eka ja pustaka enA lekhaka dvArA lakhAya te kadAca virala ghaTanA haze. apaMganAM ojasa'nI A sAtamI saMvardhita AvRtti aneka sudhArA-vadhArA sAthe navAM rUpa, raMgamAM prakAzita thAya che. vAcakone te jarUra gamaze. amadAvAda 21 mArca, 2011 - kumArapALa desAI VIII Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amukha zrI kumArapALa desAIe potAnA 'apaMganAM ojasa' e pustakanuM Amukha lakhavAnI vinaMtI karIne mArA pratyeno temano Adara pragaTa karyo che. aMdha, baherAM, mUMgAM, koDhagrasta ke pakSAghAtathI pIDAtAM ema jAtajAtanAM apaMga lokonI kalyANapravRtti sAthe huM gADha rIte saMkaLAyelo hovAthI ja kadAca emaNe mane A vinaMtI karI haze. Ane huM mAruM moTuM sanmAna lekhuM chuM. -- 'apaMga' kone kahevAM ? zuM je loko janmathI ja athavA janmyA bAda koI apaMganI khoDavALAM banyAM hoya temane apaMga gaNavAM ? AvAM apaMgo ApaNe mAnIe chIe tevAM asahAya hoya che kharAM ? huM tema mAnato nathI. mane to haMmezAM lAgyuM che ke jemane jovA mATe AMkho ja nathI te loko aMdha nathI, paraMtu jemane AMkho che chatAMya joI zakatAM nathI te ja aMdha che. te ja pramANe u52 je bIjA prakAranAM 'apaMgo' gaNAvyAM te loko kharekhara apaMga nathI. kharekhara to A spardhAbharyA jagatamAM paNa TakI rahevA A loko je makkama sAmano karatAM hoya che tene na jonArAM, na samajanArAM ane kadara na karanArAM evAM ApaNe sAmAnya loko ja 'apaMga' kahevAvAne pAtra chIe. koI paNa sazakta zarIravALo mANasa karI zake tevAM ghaNAM kAmo teo karI zake che. keTalIka vAra to A kAma teo ApaNAthI vadhAre sArI rIte paNa karatAM hoya che. amArI hindustAna milsamAM mInAkSI bhaTTa nAme eka paraNelI yuvatI che. e pote to saMpUrNapaNe aMdha che ja, paNa eno pati odhavajI bhaTTa paNa aMdha che. temanA lagnajIvananAM paNa nava varSa vItyAM che. temane be suMdara dekhatI dIkarIo che. lagna thayAM tyArathI mInAkSI koI dekhatA mANasanI madada vagara gaeNsa upara potAno zAkAhArI khorAka (te custa zAkAhArI hovAthI) jAte rAMdhe che. ene madada karanAra eka mAtra vyakti che eno aMdha pati. meM IX Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAte tene rAMdhatA joI che ane teNe taiyAra karelA bhojanano svAda paNa mANyo che. A nava varSamAM dAjhavAnI to vAta zI, UnuM pANI paNa tenA zarIra para paDyuM hoya tevuM banyuM nathI. A batAve che ke ApaNA jevA dekhatA loko karatAM paNa te salAmatInA niyamonI bAbatamAM vadhu sabhAna che. to have mane kaho ke koNa sAcesAcuM aMdha ? A ja vAta bIjA prakAranAM apaMgoneya lAgu paDe che. meM je kahyuM che te tamane sAcuM na lAgatuM hoya, to tame mAtra zrI kumArapALa desAInuM atyaMta AkarSaka rIte lakhAyeluM A pustaka vAMcI jAva. temAM apaMga loko jIvavA mATe kevuM jhajhUmatA hoya che ane temAM keTale aMze saphaLa nIvaDe che e vAta temaNe khUba hRdayasparzI rIte AlekhI che. temaNe je vyaktio vize A prasaMgo lakhyA che te vyaktione 'bhInI vikeTa' para jhajhUmavA mATe to jeTalAM abhinaMdana ApIe te ochAM ja che, paNa sAthe sAthe AvAM jhiMdAdila apaMgonA jIvanasaMgharSa tarapha ApaNA samAjanuM dhyAna kheMcavA badala zrI kumArapALa desAInA paNa ApaNe kharekhara RNI chIe. mane khAtarI che ke zrI kumArapALa desAInuM A pustaka ucita AvakAra pAmaze ja, kAraNa ke A prakAranuM pustakalekhana paNa apaMgonI eka moTI sevA ja che. A pustaka sarvathA saphaLa nIvaDo, evI mArI aMtaHkaraNanI zubhecchA che. 13 oNkTobara, 1973 vijaya marcanTa abhiprAya zrI kumArapALa desAInuM pratyeka lakhANa vaividhyapUrNa ane vicArasadhana hoya che. temanuM 'apaMganAM ojasa' pustaka mAtra apaMgo mATe ja nahIM, kiMtu sazakta vyaktione paNa preraNArUpa ane utsAhapreraka che. temanuM A pustaka eTaluM badhuM upayogI che ke e bIjI bhASAomAM paNa pragaTa thavuM joIe, tevuM mAruM dRDha maMtavya che. . ANaMdajIbhAI DosA X Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvakAra *** zrI jayabhikhubhAIne koNa oLakhatuM nathI ? "gujarAta samAcAra'mAM "IMTa ane imArata'nA lekho dvArA samAjanuM trIjuM nayana khUle evo emano bhAvanAyukta prayatna hato. zrI jayabhikhubhAInuM mAnasa sAMpradAyika maryAdAothI alipta hatuM. emanA suputra zrI kumArapALabhAIe pitAnI kalamane to zobhAvI ja che; eTaluM ja nahIM, paraMtu pitAthI paNa savAyA (bhAvanAmAM) thavAya evI rIte potAnA yauvanane dIpAvI rahyA che. "gujarAta samAcAra' dvArA emaNe zrI jayabhikhubhAInI te prakAranI zreNInI paraMparA jIvaMta ane cetanAtmaka rAkhI che. eTalAthI ja mAtra saMtoSAI jAya tevA te mAnavI nathI. emanI dRSTi to mAnavInA guNo kema karIne vikAsa pAme, mAnavInAM dila, sAhasa, hiMmata, parAkrama, mardAnagI ane jhiMdAdilI paratve kevI rIte AkarSAya, te che. temanI AvI murAdane bhASA ApatI "apaMganAM ojasa' nAmanI A copaDI hamaNAM ja bahAra pADI che. A pustakanuM lakhANa sAmAnya pustaka karatAM koI anokhI jAtanuM ane ghaTanAnuM che. enAM pAtronAM khamIra ane manobaLa mAnavAtIta prakAranAM che. mAnavI maraNiyA nirAdhArane kAraNe jene buddhi paNa na svIkArI zake evAM parAkrama dAkhave che. e evAM karma kare che, je vAMcIne ApaNA dilamAM eka prakAranI preraNAtmaka bhAvanA pragaTe che. "mAnavI zuM nathI karI zakato ?' evI eka nAnakaDI lAgaNIno - Urmino jo mAnavasamAjanA mAnasamAM dIvo pragaTe, to samAja keTakeTaluM karI zake, e A copaDInAM taddana vAstavika ane sAcAM pAtro bolI UThe che. je apaMgatA mAnavIne dodaLo, tadana lUlo ane nirAdhAra banAvI mUke che, enI mAnasika sthiti apaMgatAmAM ja pariNAma pAmatI hoya che, evAM keTalAMya lokoe kevAM kevAM mahAna sAhasanAM, parAkramanAM, mardAnagInA, dhIraja, sahanazakti ane mAnasAtIta manobaLanAM kAma karyA, tenAM pAtro dvArA je darzana XI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhake karAvyAM che te jotAM lekhake samAjanI bhAre moTI sevA karI che. sAhityanuM kSetra paNa parivartana mAge che. Aje samAjano yuvAnavarga ane Akho samAja je vAMcana vAMcI rahyo che te jIvanane pAMgaLuM, lUluM ane vilAsI banAve tevuM che. jIvananI nimnatA paratve tenuM DhoLANa jyAre nIcuM ane nIcuM vahetuM thayeluM che, tyAre AvAM aNakalapyAM ane na mAnI zakAya evAM parAkramonI sAhasagAthA bhAI zrI kumArapALabhAIe samAjane apa che, e emanI deNagI samAjanA jIvanane guNAnurAgI thavAmAM preraNA to jarUra pAze ja. A copaDI vAMcatAM vAMcatAM dilamAM ema paNa thAya che ke AvA virala dAkhalo meLavavA, jANavA mATe temaNe te prakAranuM sAhitya kyAM kyAMthI meLavIne vAMcyuM haze ? AvAM parAkrama, sAhasa ane mardAnagInAM mAnavAtIta karmo taraphanI emanA hRdayanI abhirucithI huM khUba AkarSAyo chuM. A abhirucinAM darzana A copaDImAM thayAM che ne tethI dhanya thayo chuM. mane AvI je taka maLI te mATe zrI kumArapALabhAIno hRdayathI AbhAra mAnuM chuM. samAja AvA prakAranA sAhitya paratve vadhAre abhimukha thato jAya, to samAjanAM dRSTi, vRtti ne valaNa guNAnurAgI thAya ane samAjanA vikAsanI gatimAM sAcuM racanAtmaka pagaluM bharAyuM gaNAya. samAjano vikAsa mAtra lakSmIthI kadI paNa thavAno nathI. samAja no sAco vikAsa to samAjanA jIvanamAM uttama prakAranA guNono jIvaMta vikAsa thAya, ne tevA guNo kriyAzIla ane sarjanazIla thAya to ja tevo samAja khamIravaMto ane bhAvanAtmaka khumArIvALo thAya. evA samAjanA darzananA anubhavanI jhaMkhanA che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjane AvAM unnata pagalAM tarapha dRSTi karAvavAno bhAIzrI kumArapALabhAIe A pustakamAM pAtronAM mAnavAtIta karmo dvArA je prAraMbha karyo che ane samAjanI vAcananI abhirucine unnatagAmI banavAnI preraNA ApavAno A pustakamAM prayatna karyo che, te vAcakonA dilamAM cinagArI pragaTAvaze evI mArA aMtaHkaraNanI jIvaMta zraddhA che. mAnavanuM mana keTaluM mahAna che ane te dhAre to azakyanuM paNa zakya karI zake che, te A pustakanAM pAtronAM karmothI phalita thAya che. mAnavasamAjanA saMkalpane dRDhIbhUta thavAmAM ane tene maraNiyo banAvavAmAM AvAM pAtronI sAhasagAthAo jIvanamAM ghaNo moTo bhAga bhajave che. bhAIzrI kumArapALabhAI AvA prakAranuM sAhitya pragaTa karatA rahe to samAjano abhigama badalAvavAnI prakriyAmAM temano je kaMI yatkiMcit phALo haze, te temanuM karma paNa advitIya prakAranuM gaNAze. AvA prakAranuM sAhitya vizeSa ne vizeSa pragaTa thatuM jAya ane samAja te vAMcato thAya, to samAjanA vikAsanI gatimAM, zraddhA che ke pragati thAya. bhAIzrI kumArapALabhAInI kalamamAM vyakta thavAnI koIka kaLA to che, tenAM anubhava-darzana to 'gujarAta samAcAra'nA emanA lekho dvArA thAya che ja, tema chatAM A pustakanI lekhanazailI saraLa, saumya ane prasaMgagAthAne sAnukULa che. dilane sAhasanAM ane mAnavIne azakyane zakya karavAnAM preraNAbharyAM pAtronAM caritrane AlekhatAM AlekhatAM emaNe je hathoTI pragaTa karI che te parathI hajI bhaviSyamAM AvA prakAranAM sAhityanuM darzana temanA ta2phathI vadhAre ne vadhAre samAjane thayA ka2ze, evI zraddhA sAthe viramuM chuM. pharIthI zrI kumArapALabhAIne AvA sAhityasarjana mATe mArA hRdayanA bhAvathI mubArakabAdI ApuM chuM. 1973 XIII moTA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama 1. apaMga, nahIM apaMga bAjI lagAvI jAnanI 3. eka AMkhanI ajAyabI mAnavatAnI doDa TenisanI mahArANI aNanama oraTara bIe e bIjA 8. manake jIte jIta 9. UMcuM tAka nizAna 10. Apatti banI saMpatti 11. bImAramAMthI bahAdura 12. oNlimpikanI mahArANI 13. puruSArthanI pratimA 14. bhaDavIra 15. pANIdAra parAkramI 16. nirbhaya narImAna 17. paMA vinAno pahelavAna 18. pagamAMthI preraNAmUrti 19. tana apaMga, mana aDIkhama XIV XIV Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama 20. mahenatano jAdu 21. hAlabarganI hiMmata 22. hiMmate mardA 23. jIvI jANanArA 24. javAMmarda mevila 25. aMdha mukkAbAja 26. 2matano rANo saMga 27. nahi name te nidara 28. eka hAthanuM AkramaNa 29. AMkha vinAnuM ajavALuM 30. Apattiono AnaMda 31. samasyAonI sobata 32. iyAnanI mastI 33. svapnanI siddhi 34. hiMmatabAja philipa 35. nokhI mATIno mAnavI 36. saMjogone ghaDanArI 37. jyotino prakAza 38. muzkelIone mahAta karanArI XV 104 106 110 114 113 119 122 124 126 129 132 142 152 156 160 164 168 173 179 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaMganAM kumArapALa desAI osa kaho tA aMDiga gana kumArapAla desAI lekhaka DaoN. kumArapALa desAIe lakheluM gujarAtI pustaka 'apaMganAM ojasa' ane temaNe kareluM hiMdI bhASAMtara 'ahina tana, Diza mana' tathA emaNe karelo aMgrejI anuvAda 'The Brave Hearts' XVI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b apaMga, nahIM apaMga behAthanA hAthanA TekAthI pathArImAM paDelo sAva nabaLo bALaka mAMDa mAMDa saheja beTho thayo. ATha varSanI nAnI uMmare ene bALalakavAnA roge gherI lIdho hato. lakavAnA rogano humalo evo to thayo hato ke enA zarIrano ekeya snAyu te jAte halAvI calAvI zakato nahoto. snAyu parano kAbU cAlyo gayo hato. hAthapaga kAma karatA baMdha thaI gayA hatA. eNe potAnA snAyuone pharI jIvaMta karavA bhAre puruSArtha Adaryo. satata mahenata kare, kasarata kare. pANImAM kasarata karavAnI zarUAta karI. emAM vAraMvAra thAkI jAya, kyAreka paDI jAya, paNa hArI khAvAnI vAta nahIM. dhIre dhIre e lakavAnI gherI asaramAMthI bahAra Avyo, paNa enA baMne paga hajI niSkriya hatA. UchaLavA, kudavA ane ramavAnI A uMmaramAM e ApameLe Ubhaya rahI zakato nathI. dAktaroe vadhu sudhArAnI AzA choDI dIdhI hatI. emaNe kahyuM ke A bALaka kadIya jAte paga halAvIcalAvI zakaze nahIM. lAkaDAnI ghoDI ke 'vhIla cera' (paiDAMvALI khurazI)ne sahAre ja jiMdagIbhara jIvavuM ne cAlavuM paDaze. A chokaro nirAza na thayo. enA aMtaramAM to, UMDe UMDe eka AzA camakatI hatI. eNe potAnA nizcetana paga para haLavethI TapalI mArI ane bolyo, "mArA zAMta mUMgA dorato ! e vizvAsa rAkhajo ke tame eka divasa cAlI zakazo, doDI zakazo, jAta-jAtanA kUdakAya lagAvI zakazo. are ! Xi K * '' Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaMganAM ojasa AkAzane AMbI jaIe evA UMcA kUdakA paNa mArI zakazo. paNa mArA mitro, tyAM sudhI hiMmata hArazo nahIM. huMya hiMmata nahIM hAruM." ATaluM jozabhera bolatAM bolatAM to nAnakaDo vaoNlTara potAnuM samatolapaNuM gumAvIne pathArImAM DhaLI paDyo. vaoNlTaranI A vAta sAMbhaLIne enI mAtA doDI AvI. eNe pUchyuM, "beTA, tuM konI sAthe vAta karato hato ?" "mA, mArA paga sAthe." "paga sAthe ? paga te kaMI sAMbhaLatA haze ?' "hA mA, mArA paga bhale cAle nahIM, paNa sAMbhaLe to kharA.' "ema, to teM ene zuM kahyuM ?" mAtAe AturatAthI pUchyuM. vaoNlTare kahyuM, "mA, meM ene kahyuM ke tame mUMjhAzo nahIM, gabharAzo nahIM, saheje hiMmata hArazo nahIM. Aje bhale tame cAlI zakatA na ho, paNa eka divasa ApaNe jarUra UMcA kUdakA lagAvI zakIzuM." "zAbAza, beTA, zAbAza ! tuM jarU2 kUdakA lagAvI zakIza, tuM jarU2 sahunI mAphaka doDI zakIza, jo hatAzAne tArI pAse pharakavA daIza nahIM, to tuM je dhArIza te karI zakIza." vaoNlTaranI mAtA potAnA apaMga banelA putranI hiMmatane barAbara jagADatI rahetI. potAnA putramAM saheje nirAzA na Ave te mATe satata protsAhana ApatI. ene dilamAM zraddhA rAkhavAnuM kahetI, sAthosAtha lakavAgrasta paga para mAlizanA ane dAktarI sAravAranA bIjA upacAro to karyA ja karatI. pAMca varSa vhIlaceramAM gALyA pachI mAMDa lAkaDAnI ghoDI laIne cAlato thayo hato. vaoNlTaranA bomAnTa nagaramAM UMcA kUdakAnI eka harIphAI goThavAI. nAnakaDA vaoNlTarane A harIphAI jovAnuM mana thayuM. lAkaDAnI ghoDInA sahAre e medAna para gayo. medAnamAM cAre bAju chokarAo ghUmatA hatA. koI doDatA hatA, to koI UMco kUdako lagAvatA hatA. be lAkaDIo ane eka vAMsa mUkavAmAM Ave. pachI eka khelADI doTa lagAve, vAMsanI najIka Ave eTale pagathI ~* K Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Theka lagAve ane UMce kUdavAno prayatna kare. havAmAM tarato hoya ema vAMsane oLaMgI jAya. Ama, eka pachI eka chokarAMo AvavA lAgyAM ane kUdakA lagAvavA mAMDyAM. nAnakaDA vaoNlTarane paNa thayuM "lAva, huM paNa kUdako lagAvuM." paNa potAnA saheje hAlI-cAlI na zakatA paga para enI najara paDI. bAjumAM paDelI lAkaDAnI ghoDI eNe joI. e nirAza thayo. jyAM jAte calAtuMya nathI, tyAM vaLI Avo ane ATalo UMco kUdako mAravAnI vAta kevI ? paNa tyAM to ene enI mAtAnA zabdo yAda AvyA, "jo tuM hatAzAne tArI pAse pharakavA daIza nahIM, to tuM je dhArIza te karI zakIza." vaoNlTara AnaMdathI ramata jovA lAgyo. evAmAM eka chokarAe kamAla karI. eNe sahuthI UMco kUdako lagAvyo. agAuno vikrama toDI nAkhyo. tAlIonA gaDagaDATathI sahue ene vadhAvI lIdho. vijetAnuM inAma meLavI gayo. apaMga vaoNlTara paNa beTho beTho jozabhera tAlIo pADato hato. inAma meLavIne pAchA pharatA chokarAne eNe joyo. e barAbara enA jeTalI ja uMmarano hato. volTarane thayuM : "huM paNa eka divasa cAlIza. pachI kUdakA lagAvIza.' eka divasa evoya Avaze ke huM A pagathI duniyAbharamAM UMcAmAM UMco [$ kUdako lagAvIza. are ! huM to vizvavikrama sthApIza." vaoNlTara apaMga hato, paNa eno nirdhAra aDaga hato. enuM tana apaMga hatuM, paNa mana aDIkhama hatuM. zarIra nirbaLa hatuM, paNa eno saMkalpa ghaNo baLavAna hato. enA haiyAmAM satata eka zraddhA hatI : "mAruM zarIra Aje bhale apaMga hoya, paNa eka divasa evo Avaze ke vizvano koI mAnavI mArI barAbarI karI zakaze nahIM." mahenata karavAmAM vaoNlTare kazuM bAkI rAkhyuM nahIM. dAktaranI nAnAmAM nAnI sUcanAno e pUrepUro amala karato hato. e dhIre dhIre kamara sudhI keliparsa paherIne cAlavAno prayatna karavA lAgyo. pachI eNe kamaramAMthI paTTo kADhI nAkhyo. chelle to paganA paMjA mATe ja kaeNliparsano upayoga I 3 apaMganAM ojasa Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavo paDato hato. dhIre dhIre snAyuo majabUta thatAM e koInIya sahAya vagara cAlavA lAgyo. Ama karavA jatAM ghaNI vAra e paDI jato, paNa hiMmatabhera pharI Ubho thaI jato. dhIre dhIre vaoNlTara barAbara cAlavA lAgyo. enI mAtAe ropelI zraddhA sAkAra banavA mAMDI. manobaLanA sahAre volTare eka adbhuta siddhi meLavI. khuda dAktaro paNa moMmAM AMgaLAM nAkhI gayA, paNa volTaranA manano saMkalpa hajI adhUro hato. enI icchA to UMcA kUdakAnI spardhAmAM vizvavijetA banavAnI hatI. enA zarIramAM tAkAta AvI gaI. snAyuo cetanavaMtA banavA lAgyA. dhIme dhIme e doDavA lAgyo ane Akhare UMco kUdako lagAvavA mAMDyo. UMcA kUdakAmAM pahelAM dhImethI doDa zarU karavAnI hoya, pachI jhaDapathI doDavAnuM hoya, e pachI paganI ThekathI UMco kUdako lagAvavAno hoya. AmAM anya ramato karatAM paganI tAkAtanI ghaNI kasoTI thAya. vaoNlTara dhIme dhIme A badhI kaLAmAM pAraMgata banyo. vadhu ne vadhu | UMce kUdavAno prayatna karavA lAgyo. enA bomAnTa nagaranI spardhAomAM e mokhare rahyo. TeksAsa rAjyanI spardhAmAM eNe vikramo sthApyA. enI kAbeliyata joIne enA deze ene oNlimpika spardhAmAM bhAga levA mokalyo. phinalenDa dezanA helasikI zaheramAM paMdaramI oNlimpika spardhA yojAI. AmAM 99 dezonA kula 4925 harIphoe bhAga lIdho. amerikA taraphathI ekavIsa varSano volTara paNa medAne paDyo hato. oNlimpika eTale jagatano sauthI moTo ramatotsava. AmAM TheraTherathI tAkAtavAna khelADIo Ave. dezadezanA jorAvara khelADIo hoya. oNlimpikamAM vijaya meLavavo e dareka khelADInA jIvananI sauthI moTI icchA hoya che. UMcA kUdakAnI spardhA mATe vaoNlTara medAna para Avyo. be mITara ane pAMca senTimITaranI UMcAI dharAvatA vaoNlTara jeTalo UMco eno koI harIpha na hato. jagatanA cunaMdA harIpho enI sAme khaDA hatA. vaoNlTarano to siddhAMta hato ke kadIya hatAza thaIne kAma choDavuM nahIM. kAma apaMganAM ojasa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UMco kUdako lagAvato vaoNlTara Devisa pAra pADIne ja aTakavuM. vaoNlTare kazAya sAdhananI sahAya vinA doDIne UMco kUdako lagAvyo. pariNAma jAhera thayuM. volTara Devisa prathama Avyo. eTaluM to ThIka, paNa eNe be mITara ane cAra senTimITara jeTalo UMco kUdako lagAvIne olimpika spardhAmAM navo vikrama saryo. A paMdaramI oNlimpika spardhAmAM pahelA ja divase prathama oNlimpika vikrama sthApanAra vaoNlTara Devisa banyo. sauprathama suvarNacaMdraka ene maLyo ane tAlIonA gaDagaDATathI vAtAvaraNa bharAI gayuM. vaoNlTaranI siddhi ramatanI duniyAmAM mAna pAmI. eno puruSArtha lokonA dilamAM Adara pAmyo. A siddhi pachI paNa vaoNlTara Devise AnAthI paNa UMcA kUdakA lagAvyA. eka binasattAvAra spardhAmAM to eNe be mITara ane sADA tera senTimITarano UMco kUdako lagAvyo hato. vaoNlTara jIvana ane ramatanA medAnano sAco vijetA banyo. je vaoNlTarane mATe dAktaroe kahyuM hatuM ke e kadI paNa jAte potAnA paga halAvI-calAvI zakaze nahIM e volTara mana ane tananI tAkAtathI jagatamAM UMcAmAM UMco kUdako lagAvanAro mAnavI banyo. eNe batAvyuM ke apaMga athavA azakta e lAcAra ke asahAya nathI. e hiMmata na hAre to dhAre te karI zake che. apaMganAM ojasa che ke 2 % naka Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjI lagAvI jAnanI sIta yuvAnone sapanuM AvyuM ! sapanuM kevuM ? kadI sAkAra na thAya tevuM ! sAteya vIsa varSanA phUTaDA yuvAna. sahunA haiyAmAM hiMmata bhAre. emanA manamAM thayuM ke evuM kAma karIe ke kadI koIe karyuM na hoya, evuM sAhasa karIe ke kadI koIe karavAnI hAma bhIDI na hoya. AvuM thAya to nAma thAya, yuvAnInuM sAcuM kAma thAya. sAte yuvAnone thayuM ke ApaNe parvata para caDIe : enA UMcA zikharane aDIe ! mAravo to mIra, ne haNavo to hAthI ! nAnA nAnA parvata to ghaNA caDe. kuzaLa parvatakheDu ramatavAtamAM ene AMbI jAya. yuvAnone to sAhasa karavuM hatuM, agharo paDakAra jhIlavo hato, ApattinI moja mANavI hatI ! yuvAnoe vicAra karyo ke parvata para caDavuM ja che to ApaNA AphrikA khaMDanA sauthI UMcA parvata kilimAMjAro para ja ArohaNa kema na karavuM ? kilimAMjAro parvata eTalo UMco hato ke badhA ene 'bhagavAnanuM siMhAsana' kahe. bhagavAnanuM siMhAsana to sahuthI UMcuM ja hoya ne ! enI sahu bhAvabhaktithI pUjA kare. A kilimAMjAronI UMcAI pUrI 19,340 phUTanI. enA sauthI UMcA zikhara para to bAre mAsa barapha rahe. enA para ThaMDI eTalI ke na pUcho vAta! sAta yuvAnoe sAhasano vicAra to karyo, paNa agAu AmAMthI eke yuvAna nAno sarakho parvata paNa caDI Avyo na hato. emaNe pahele ~* X Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja dhaDAke AvI kaparI kAmagIrI upADI. AthIya vadhu AzcaryanI bAbata e hatI ke sAteya yuvAna taddana aMdha hatA. emane sapATa jamIna para cAlatAM bIjAno sahAro levo paDe, lAkaDIne Teke Teke saMbhALIne Daga bharavA paDe. AmAMya vAraMvAra Thokara khAvI paDe. khADA-TekarAnIya khabara na paDe. e vaLI parvata caDI zake kevI rIte ? teya vaLI kilimAMjAra ! kilimAMjArono artha che "prakAzita parvata'. ene vaLI A aMdha kevI rIte pAra karI zake ? sahue aMdha yuvAnonI vAtane hasI kADhI. koI kahe, "are yuvAno ! A to tame tukkA laDAvo cho. jyAM cAlavAnAM phAMphAM che, tyAM vaLI parvata caDavAnI vAta kevI ? eya vaLI dekhato mAnavI hArI khAya evA kilimAMjAro para !" bIjA koIe A yuvAnone mIThI cetavaNI ApatAM kahyuM, "bhAIo ! bhalA thaIne AvuM jokhama uThAvavuM rahevA do ! jamIna para cAlatAM paDI jazo to koI hAtha pakaDIne uThADanAra maLaze, paNa parvata || parathI gabaDyA to khINamAM jatAM koI bacAvanAra nahIM maLe." koI anubhavIe evuM sUcana karyuM, "tame lAkaDInA sahAre laDakhaDAtA cAlI zako cho kharA. are ! rasto batAve to doDI paNa zako. tame tarI | paNa zako. hamaNAM ja iMglenDanA cAra aMdha juvAnoe phrAMsathI iMglenDa | sudhInI iMglenDanI khADI sADA cauda kalAkamAM tarIne pAra karI. tame badhA evuM koI taravAnuM sAhasa hAtha dharI ne ? paNa A parvata caDavAnuM jokhama karavuM rahevA do." AvI ghaNI ghaNI salAha-zikhAmaNa maLI. koIe Dara ne bhaya paNa batAvyo. sAte AphrikI yuvAno to manamAM gAMTha vALIne beThA hatA ke game te thAya, paNa pAchA haThavuM nathI. Aphata Ave to paNa DagavuM nathI. muzkelIthI kadI namavuM nathI. koI aMdhajane meLavI na hoya tevI kAmayAbI meLavavI che. ethIya vadhu mAtra dekhato mAnavI ja karI zake ema manAtuM hoya tevI bAbatamAM siddhi meLavavI che. apaMganAM ojasa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAte yuvAna sakhata mahenata ka2vA lAgyA. loko game te kahe, enI 52vA na kare. koI majAka kare. koI mazkarI kare. koI emane zekhacallInI jamAta kahe. paNa AvI vArtAthI bIe e bIjA ! emaNe to parvata caDavAnI tAlIma levA mAMDI. manamAM eka ja niradhAra ke kilimAMjAro para caDavuM che ! ene AMbavo che ! pachI ja jaMpavuM che ! sAta yuvAna judA judA dezanA. jhaoNna opiyo, tophIrI kIbukA ane lorensa seravAmbAlA e traNa phUTaDA yuvAna hatA yugAnDA dezanA. mosesa mutI ane lAramAsena eDeketI hatA keniyA dezanA. bAkInA be niola palora ane methiyAsa gailAMDA hatA tAMjhAniyA dezanA. parvata caDavAmAM paraspara samajaNathI caDavuM paDe. ekabIjAnA sahArA vinA saheje na cAle. sAta aMdha yuvAnoe be varSa sudhI satata mahenata karI. barAbara taiyAra thaI gayA. parvatanA nIcA DhoLAvo para dasa divasa sudhI tAlIma lIdhI. parvatanA vAtAvaraNano anubhava karyo. AvanArI muzkelIono . aMdAja meLavyo. apaMganAM ojasa 1969nA phebruArI mahinAmAM sAte aMdha yuvAnonA jIvananI sonerI ghaDI AvI. kilimAMjAro paranA ArohaNanI zarUAta thaI. keniyAnA aMdhajana mATenA maMDaLanA eka sakriya sabhya eleksa makAye yuvAnonA jigarane biradAvatAM kahyuM, "aMdha yuvAnonuM A sAhasa koI tukko ke majAka nathI. aMdha mAnavIe zAMbA(jhUMpaDI)nI chAyAmAM navarA besIne paravaza jIvana jIvavAnuM nathI. A sAhasa batAve che ke aMdhajana e dezane mATe bojArUpa nAgarika nathI. e to dekhAtA mAnavI jeTalA ja dezane madadarUpa banI zake che." sAhasikonI saphara AgaLa cAlI. dareka aMdha yuvAne khorAka, sUvAnuM beDiMga, kapaDAM ane pANI saghaLuM sAthamAM lIdhuM. dareke potAnI pITha para cAlIsa ratala vajana UMcakIne ArohaNa zarU karyuM. pITha para ATalo boja. AgaLa kazuM dekhAya nahIM. lAkaDInA Teke ja AgaLa vadhavAnuM. cAra dekhatA mAnavIone bhomiyA tarIke sAthamAM rAkhyA. Ama to dareka R ~* Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvatakheDusAthe eka sAmAna UMcakanAra hoya. ahIM to sAta jaNa vacce mAtra be ja sAmAna UMcakanAra hatA. bAkIno sAmAna yuvAnoe potAnI pITha para laI lIdho. dareka parvatakheDune eka breila ghaDiyALa ApI hatI. enA para lakhyuM hatuM : aMdha parvatakheDuonI nizcayabharI AgekUca "kilimAMjAro para caDAI, 1969." parvata caDanArane Rtu para ghaNo AdhAra rAkhavo paDe. Rtu vaNase, to thaMbhI javuM paDe. A sAhasavIrone Rtue satata sAtha Apyo. hiMmate mardA to madade khudA. traNa divasa sudhI keniyAnA reDiyomathaka 52thI A Arohako mATe Rtu aMgeno khAsa ahevAla prasArita karavAmAM Avyo. Aphata AvatI hatI. ArohaNa AgaLa vadhatuM hatuM. kharabacaDI dharatI para paga gabaDI paDe. pITha para bhAra eTale vAgeya ghaNuM, paNa A yuvAno to kapaDAM khaMkherI UbhA thaI jAya. emanAM haiyAM thanaganatAM hatAM. AvAM thanaganatAM haiyAM AgaLa game tevI Aphata mINanI mAphaka ogaLI jatI. eka divasa pasAra thayo. rAtre vaLI ArAma karyo. pharI AgaLa cAlavAnuM zarU karyuM. bIjA divase ane trIjA divase ArohaNa cAlu ja rahyuM. barAbara sADA traNa divasanI mahenatane pariNAme A sAhasavIro 18635 phUTa UMce AvelA 'gilamena poiMTa' nAmanA sthaLe pahoMcyA. basa, zikhara sudhI AvI gayA. have AkharI caDhANa. aMdha yuvAno sAthe rahelA bhomiyAe saMdezo mokalyo, ***** *k 9 elle <Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavya ghaDI AvI cUkI che ! ame badhA zikhara para AvI pahoMcyA chIe." - kAkA karImAM che. jo - Eii che A vAta jANI zake che. jethI para che ja pa mAM T RAIna jAnI of the s ite , na * karo - pa. * kokama dikarI ne temAM - #' " - , haikki T h e s | - che, jo ke pAka sAro che. A ja jItANA : ( mANa jo apaMganAM ojasa | 6 [, dharI che. A * kAra jamA karI rahI che . A rIte mArI vAta che mArA akIlA kilimAMjAronuM zikhara AkhA AphrikA khaMDamAM A samAcAra pharI vaLyA. badhe AnaMda thaI gayo. aMdha sAhasavIronI siddhine biradAvavA "IsTa Aphrikana eravejha" nAmanI vimAnI kaMpanIe kilimAMjAronA himAcchAdita zikharanI AsapAsa vimAna uDADyAM. zikharanI najIka AvIne, havAmAM pAMkha vIMjhIne garjanA karatAM vimAnoe sAhasavIrone salAmI ApI. zAMta vAtAvaraNamAM AkharI ArohaNa karatA ekalA aMdha sAhasavIronA hRdayamAM vimAnanA e gaganabhedI avAjoe anero utsAha reDyo. jema jema zikharanI najIka AvatA hatA, tema tema ThaMDI vadhatI hatI. pAro zUnya DigrI senTigreDathI paNa nIce gayo hato. bhomiyAe Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsapAsanI ramaNIya sRSTinuM bayAna karyuM. bhaumiyAnuM varNana sAMbhaLIne ! sAte aMdha yuvAna romAMca anubhavavA lAgyA. jANe pote ja A dRzya nihALI rahyA na hoya ! kilimAMjAro parvatanA suSupta jvALAmukhI samA kIbo zikharanI Toca para pahoMcavA mATe ghaNuM pharIne javuM paDe. jANe baraphanA ghummaTanI pradakSiNA karavAnI na hoya ! A mATe traNa hajAra phUTanuM aMtara kApavAnuM hatuM. agharuM caDANa. cotarapha barapha. emAMya khAMcA banAvIne AgaLa dhapavAnuM. A traNa hajAra phUTanuM aMtara pAra karatAM lagabhaga nava kalAka lAgyA. AmAM cAra kalAka jeTalo samaya to pagathiyAM khodavAmAM gayo. barapha toDIne eka pagathiyuM taiyAra kare, pagathiyuM taiyAra karIne ja eka eka DagaluM AgaLa mUkavuM paDe ! I. sa. 1969nA phebruArInI bAvIsamI tArIkha. A divase aMdha sAhasikoe AphrikAnA sauthI UMcA parvata kilimAMjAronA sarvocca zikhara kIbo para paga mUkyo. 19,340 phUTanA ArohaNa pachI duniyAne ajAyaba karanArI siddhi meLavI. sAhasikonA vijayano saMdezo dharatI para pahoMcyo. emane sAtha ApanArA jedde selisabarIe khabara ApI, "muzkelI ghaNI AvI. ene puruSArthathI haTAvI dIdhI. yuvAna sAhasavIro sAce ja adabhuta khamIra dharAvanArA AdamI nIkaLyA." iMglenDanI rANI elijhAbethe abhinaMdana pAThavyAM. 1953mAM evaresTa zikhara para ArohaNa karanArI TukaDInA nAyaka laoNrDa hanTe vadhAI ApI. aMdha yuvAnoe dekhatAoneya dohyaluM evuM sAhasa karI batAvyuM ! apaMganAM ojasa che ' % 4nsa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eAMkhanI ajAyabI | I. sa. 1946nI vAta che. bhAratIya krikeTa TIma iMglenDano pravAsa kheDI rahI hatI. bhAratIya TImanA sukAnI hatA navAba iktikhAraalI (sva. pauDInA navAba). emaNe krikeTanA baeNTa banAvatI iMglenDanI jANItI peDhIne judI ja jAtanuM baeNTa banAvavA kahyuM. cha varSano chokaro AsAnIthI khelI zake evA baeNTanI mAgaNI karI. vaLI enA para koI cunaMdA khelADInA hastAkSara hovA joIe. jAtajAtanAM baeNTa banAvanArI A vikhyAta peDhIe ATaluM nAnuM ane teya vaLI hastAkSaravALuM baeNTa banAvyuM na hatuM. baeNTa banAvanArI peDhIe khAsa eka nAnakaDuM hastAkSaravALuM baeNTa taiyAra karyuM. bhAratIya TImanA sukAnI iphtikhAraalInI bhAvanA hatI ke potAno putra emanI mAphaka krikeTanA medAna para avanavI siddhi meLave. kamanasIbe teo potAnA putra manasUraalIne tAlIma ApI zakyA nahIM. potAnA putra manasUraalInI agiyAramI varSagAMThe ja, 1951nI pAMcamI jAnyuArIe iktikhAraalInuM hRdaya baMdha paDavAthI avasAna thayuM. bhArate haoNkI, polo ane vizeSa to krikeTano eka kuzaLa khelADI gumAvyo. nAnakaDo paTauDI iMglenDamAM zikSaNa levA lAgyo. pitAno krikeTaprema enA lohImAM vaheto hato. nizALamAM abhyAsa kare, paNa citta to * peDhInuM nAma hatuM : mesarsa gana eNnDa mUra limiTeDa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krikeTanA medAna para ghUmyA | kare. paTauDInI nizALanuM nAma hatuM "lokarsa pArka'. eka vAra enI nizALanI TIma "imsavartha hAusa" nAmanI nizALanI TIma sAme medAne paDI. nAnakaDo paTauDI pUrI tAkAtathI khelavA lAgyo. ema kahevAya che ke enI TIme 108 rana karyA, temAM 100 rana to ekalA paTauDInA ja hatA. bAkInA dasa khelADIo mAtra ATha [13 iphitikhAraalI ja rana karI zakyA. harIpha TImano dAva Avyo tyAre virodhI TImanA ekeeka khelADIne AuTa karavAmAM paTauDIe koI ne koI rIte phALo 3 Apyo. koIne golaMdAjI, koIne rana AuTa karIne, to koIno keca | pakaDIne AuTa karyA. A pachI paTauDI lokarsa pArka' nAmanI nizALa choDIne iMglenDanI vincesTara kaoNleja' nAmanI jANItI nizALamAM dAkhala thayA. 1958nA unALAmAM ene saseksa paragaNAnI bIjI eka TIma sAme ramavAnI taka maLI. e TImamAM saseksa paragaNAnI TImano sukAnI robina mArlara hato, catura golaMdAja ane TesTakhelADI iyAna thomsana hato, jagaprasiddha phaTakAbAja ane spinara Denisa kompaTana hato. AvA nAmAMkita khelADIo sAme sattara varSanA paTauDIe hiMmatabhera ramata batAvI. eNe sadI to karI, * apaMganAM ojasa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ane +1C/hle paraMtu potAnI TImane zAnadAra vijaya apAvyo. 'vinsesTara kaoNleja'no vidyArthI paTauDI kyAreka phUTabaoNlanA medAna para ghUmato jovA maLato to kyAreka TenisanI moTI spardhAmAM bhAga leto najare paDato. paraMtu enA pitAnI mAphaka paTauDIne krikeTamAM sauthI vadhu dilacaspI hatI. 1959mAM khelADI paTauDI vinsesTaranI TImano sukAnI banI gayo. A varSe eNe 1068 rana karIne navo vikrma sthApyo. I. sa. 1919mAM DaglAsa jArDine 997 ranano vikrama sthApyo hato. cALIsa varSa pachI e vikma toDanAro paTauDI banyo. A paTauDI pAse krikeTa jagata anerI AzAo rAkhavA lAgyuM. 1960mAM paTauDI oNksapharDa yunivarsiTInI 'bAlIola kaoNleja'mAM dAkhala thayA. laoNrDjhanA medAna 52 oNksapharDa yunivarsiTI ane kaeNmbrija yunivarsiTI vaccenA mukAbalAmAM paTauDIe zAnadAra sadI karI. batrIsa ranamAM traNa cunaMdI vikeTa paDI gaI hatI, tyAre paTauDI khelavA Avyo. eNe aDhAra coggA ane eka chaggo lagAvIne 131 rana karyA. oNksapharDa ane kaeNmbrijanA mukAbalAmAM agAu pahelI ja vAra khelatA iphtikhAraalIe sadI karI hatI. pitAnI AvI siddhinuM putre punarAvartana karyuM hoya evuM pahelI vAra banyuM. potAnA pitAnI mAphaka pahele ja varSe paTauDIe 'blyU' meLavyo. 1961mAM to paTauDInI baeNTiMgakaLA khIlI UThI. pheDa Trumana jevA atyaMta jhaDapI golaMdAja dharAvatI yaoNrkazAyaranI majabUta TIma sAme mukAbalo khelavAno hato. vIsa varSanA paTauDIe pIDha anubhavI jevI ramata batAvI. eNe prathama dAvamAM 106 rana karyA, to bIjA dAvamAM aNanama rahIne 103 rana karyA. pachI tarata ja miDalaseksanI TIma sAme 144 rana karyA. satata traNa dAvamAM sadI karIne paTauDIe sanasanATI macAvI dIdhI. oNksapharDa yunivarsiTI taraphathI satata cAra sadI noMdhAvavAno vikrma iphtikhAraalI dharAvatA hatA. A pachI glemorgana paragaNAnI TIma sAme jima mekakononanI golaMdAjImAM najIvA 2ne AuTa thaI jatAM paTauDI potAnA pitAnA vikrmane pahoMcI zakyo nahIM, paNa enI jozIlI *** K Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane zAnadAra 2mate sahunAM mana harI lIdhAM. iMglaeNnDanA agraNI vivecaka zrI i. Dablyu. svonTane lakhyuM : "krikeTanA nabhomaMDaLamAM paTauDIno sitAro jhaDapathI prakAzI rahyo che." paTauDIne iMglaeNnDanI 'krikeTa rAiTarsa klaba' nAmanI saMsthAe 'sauthI vadhu AzAspada yuvAna krikeTara'no khitAba enAyata karyo. paTauDInI sAme Dagale ne pagale enA pitAnI siddhi AvatI hatI. oNksapharDa yunivarsiTInI TImanA sukAnI paTauDIe A varSe 1216 rana karyA. 1931mAM emanA pitAe sthApelA 1307 rananA yunivarsiTI-vikrmathI paTauDI mAtra 91 2na dUra hatA. hajI traNa maeNca khelavAnI bAkI hatI. sahu koI rAha joI beThA hatA ke A yuvAna paTauDI enA pitAnI siddhine kyAre pahoMce ? evAmAM eka evI ghaTanA banI ke paTauDInI kArakirdImAM khaLabhaLATa macI gayo. jhaDapathI prakAzato jato A krikeTa-sitAro ekAeka asta thaI javAno bhaya Ubho thayo. manasUraalI paToDI ** 1961nI pahelI julAIno e divasa. A divase paTauDIe saseksanI TIma sAme divasabhara philDiMga karI. e pachI bhojana patAvIne potAnA mitro sAthe utArA tarapha pAcho pharato hato. salUNI saMdhyA hatI. dariyAnI bhejavALI havA maMda maMda vahetI hatI. oNksapharDa yunivarsiTInI TImano vikeTakIpara robina voTarsa moTara Zele l*lchhe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ calAvato hato. evAmAM ekAeka vaccenA rastA uparathI moTara AvI. baMne moTara athaDAI. paTauDIne jamaNA hAtha ane jamaNA khabhA 52 IjA thaI. emanA sAthI voTarsane kapALe vAgyuM. A samaye paTauDIne jamaNI AMkhe thayelI IjAno khyAla na hato. embyulansamAM jatI vakhate emaNe enA sAthIne kahyuM, apaMganAM ojasa ra "mArA hAtha para IjA thaI che. yunivarsiTI maeNca vakhate e sAjo thaI gayo haze ke kema e vize mane zaMkA che." paTauDInI AMkhamAM kazIya pIDA thatI na hatI. brAiTananI haoNspiTalamAM paTauDI savAre UThyo tyAre dAktare jaNAvyuM ke enI jamaNI AMkhamAM moTaranA AgaLanA kAcanI kaNI ghUsI gaI che. AthI oNparezana karIne kaNI kADhavI paDaze. paTauDI pahelAM to A vAta sAMbhaLI Azcarya pAmyo. tAbaDatoba sarjanane bolAvavAmAM AvyA. oNparezana thayuM. pharI vAra paNa oNparezana karavuM paDyuM. A IjAne kAraNe paTauDInI AMkho netramaNi (lensa) pIgaLI 16 gayo. AMkhanA bIjA bhAgone IjA thavAthI juvAna paTauDInI jamaNI AMkhanuM teja sadAne mATe vilIna thaI gayuM. copAsa duHkhanI lAgaNI phelAI gaI. jenI navAbI zAnavALI baeNTiMge seMkaDo krikeTazokhInone khuza karyA hatA, e pharI jovA nahIM maLe ? hajI eka kaLI khIlatI hatI, ene manabhara vasaMtanoya sparza thayo na hato ane pAnakhara vIMTaLAI vaLI ! eka AMkhe bIjI koI ramata ramAya kharI, paNa ghUmatA AvatA daDAnI koI ramata khelavI e loDhAnA caNA cAvavA jevuM kAma gaNAya. daDAnI ramatamAM to baMne AMkhanI jarUra paDe. eya vaLI capaLa AMkha hovI joIe. baMne bAjuthI vaLAMka (Tarna) laIne AvatA daDA kevI rIte parakhAya ? pIca paDyA pachI khUba nIce ke khUba UMce AvatA daDA kevI rIte jhaDapAya ? khUba jhaDapathI AvatA daDAne pakaDavA mATe to eTalI ja capaLa AMkho joIe. golaMdAjanI AMgaLI ane kAMDAnI caturAIthI ATApATA khelatA daDA sAme eka AMkhe kaI rIte jhajhUmAya? K Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI, have paTauDIne koI sAmAnya golaMdAjanI golaMdAjIno sAmano karavAno na hato. prathama kakSAnA krikeTanA utkRSTa golaMdAjo sAme jhIMka jhIlavAnI hatI. krikeTanA itihAsamAM A agAu eka AMkhavALA cAra khelADIonI noMdha maLatI hatI. eka khelADI te zaphAkatahusena. 1911mAM e patiyAlAnA mahArAjAnI TIma taraphathI iMglaeNnDanA pravAse gamA hatA. iMglaeNnDamAM teo sattAvIsa dAva khelyA, temAM mAtra dasa zakyA ane navvANuM ovara 'TAyagara'paTauDI rananI sarerAzathI kula 232 rana karI nAkhIne cotrIsa rananI sarerAzathI bAra vikeTa jhaDapI zakyA. Ama eka AMkha dharAvatA zaphAkatahusena krikeTanA medAna para kAmayAbI hAMsala karI zakyA nahIM. dakSiNa AphrikAnA nupena nAmanA golaMdAje prathama vizvayuddhamAM eka AMkha gumAvI hatI. A pachI te TesTakrikeTa ramyA ane dakSiNa AphrikAnA sarvazreSTha jhaDapI golaMdAja banyA hatA. eka AMkhe golaMdAja thavAya, paNa baeNTsamaeNna thavAya kharuM ? ema to raNajI TrophImAM sauprathama haeNTrika meLavanAra golaMdAja bakavA jIlANI paNa eka AMkha dharAvato hato. jamaNA hAthe madhyama jhaDapI golaMdAjI karatA jIlANIe 1934-'35mAM potAnI prathama raNajI TrophI maeNcamAM ja nordharna inDiyA taraphathI sadharna paMjAba sAme haeNTrika meLavI hatI. ma {{ = 9 | me Ichhe Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A eka AMkhavALo golaMdAja I. sa. 1936mAM iMglenDanA pravAse gayelI bhAratIya TImanA eka sabhya tarIke gayo hato ane ovalanI trIjI TesTamAM ene TesTa khelavAnI taka maLI hatI. 1935mAM osTreliyA sAme be binasattAvAra TesTa ramyo hato. eka AMkhavALA madhyama jhaDapI golaMdAja ane sArI beTiMga karI zakatA jIlANInuM 1941nI bIjI julAIe akasmAtane kAraNe akALa avasAna thayuM hatuM. cothA khelADI e krikeTanA jAdugara tarIke oLakhAyelA mahAna jAma raNajitasiMha. krikeTanA e amara khelADInI AMkha eTalI capaLa hatI ke emanI sAthe khelanArA ema kahetA ke teo jhaDapathI vIMjhAtA daDA paranA TAMkAne paNa joI zakatA hatA. I. sa. 1915mAM eka akasmAtamAM raNajitasiMhe jamaNI AMkha gumAvI. A pachI e 1920nA oNgasTa mahinAmAM prathama kakSAnI traNa ja maeNca ramyA. prathama maeNcamAM 16 rana, bIjI maeNcamAM 9 ane 13 rana ane trIjI maeNcamAM mAtra eka rana karI zakyA. A maeNca emanI AkharI maeNca banI. A traNa maeNca ramavA pAchaLa raNajitasiMhano hetu judo hato. temanI icchA krikeTanuM eka pustaka lakhavAnI hatI. emAMya khAsa to eka AMkhe kevI rIte baeNTiMga karI zakAya e darzAvavAno hetu hato. kamanasIbe raNajitasiMha AvuM koI pustaka lakhI zakyA nahIM. raNajitasiMha eka AMkhe beTiMga karavAnA viSaya para pustaka lakhavA mAgatA hatA, paNa te karI batAvavAno paDakAra paTauDI sAme khaDo thayo. krikeTa e paTauDIne mana jIvana hatuM. enI nasenasamAM krikeTaprema vaheto hato. ene ramatavIra pitAnA saMskAra gaLathuthImAM maLyA hatA. cotarapha gherI nirAzAe bharaDo ghAlyo hato. sahune ema thayuM ke have paTauDInI navAbI baeNTiMga pharIthI jovA nahIM maLe. sarvatra hatAzA phelAyelI hatI. mAtra eka ja mAnavInA hRdayamAM zraddhA hatI ke paTauDI krikeTanA medAna para potAnI tAkAta batAvI zakaze, ane e mAnavI te bIjo koI 18 apaMganAM ojasa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM, paNa khuda paTauDI ! paTauDIno jIvanamaMtra hato : "hiMmate mardA, to madade khudA." hiMmatavAna puruSane Izvara sadAya sahAya kare che. krikeTanA itihAsamAM eka AMkhe khelIne baeNTiMgamAM kAmayAbI hAMsala karanAro ekeya khelADI najare paDato na hato. khuda raNajitasiMha jevA niSphaLa gayA hatA. paraMtu 20 varSanA yuvAna paTauDIe saheje hiMmata gumAvI na hatI. ene to hradayamAM dRDha vizvAsa hato ke e jarUra krikeTa khelaze ja ! khelyA vinA raheze nahIM. be AMkhathI kAma karavA TevAyelA mAnavIne eka AMkhe kAma karavuM kaI rIte phAve ? Dagale ne pagale muzkelI sAmI maLe. e samayanI potAnI sthitinuM bayAna karatAM paTauDI kahe che, 'rojiMdo jIvanavyavahAra mArA mATe thoDo kaparo banyo hato. oNparezana thayA bAda traNacAra aThavADiyAM pachI A akasmAtathI mArI baeNTiMga para keTalI asara thaI che te jANavA 'neTa' para gayo. koI virodhI mukkAbAjanI mukkAbAjIthI eka AMkhe ghAyala thaIne mukkAbAjI khelato mukkAbAja ja A muzkelIne samajI zake. 19 koI paNa vastunuM sthAna ane tenuM aMtara pArakhavAmAM muzkelI paDatI. jema ke sigAreTa saLagAvavA gayo tyAre enA cheDAno pA iMca jeTalo bhAga dekhAto nahIM. kuMjAmAMthI vAsaNamAM pANI reDato to pANI vAsaNamAM paDavAne badale Tebala para paDatuM. AvI aneka muzkelIomAMthI paTauDI pasAra thayo. dhIre dhIre e dareka kAma karavAno upAya zodhI kADhavA lAgyo. paTauDI pahelI vAra 'neTa' para khelyo tyAre enI parezAnIno pAra na rahyo. zarUAtamAM to baeNTa ane baoNla maLe ja nahIM, enI gati pArakhI zake nahIM. paNa enAthI mUMjhAIne kapALe hAtha mUkI besI rahenAro A mAnavI na hato. e vadhu ne vadhu khelato gayo. eka AMkhe kayA daDA khelI zakAya tema nathI tenuM mApa kADhavA lAgyo. eNe baeNTa pakaDIne UbhA rahevAnI rIta badalI. 'hApha-vaoNlI' daDAne DrAiva karavAno potAno ****1 heme ichle Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mojIlo zokha choDI devo paDyo. eNe baeNTa ghumAvIne lagAvAto hUkano phaTako lagAvavo baMdha karyo. eka AMkhe leTa-kaTa** lagAvavI jokhamabharI jaNAtAM e phaTako lagAvavAnuM paNa baMdha karyuM. sIdhA paDelA daDAne baMTa ane peDa AgaLa laI jaI ramato, jyAre vikeTa bahAra jatA daDAne joradAra rIte DrAiva karato. paTauDInI mathAmaNa cAlu ja rahI. e potAnI maryAdAo zodhato ane e maryAdAone kevI rIte pAra karavI eno upAya khoLavA mATe satata mathato hato. evAmAM AnaMdanA eka samAcAra AvyA. 1961-62mAM bhAratanA pravAse AvelI ema.sI .sI nI TIma sAme bhAratIya krikeTa borDanA pramukhanI TImanuM sukAnIpada paTauDIne soMpavAmAM AvyuM. ghAyala paTauDI vadhu ne vadhu krikeTa khelavA cAhato hato. e krikeTanA medAna para jhajhUmIne pharI potAnuM nAma rozana karavA mAgato hato. haidarAbAdamAM ema.sI.sI nI TIma sAme maMca khelAI. eka AMkhanuM ajavALuM dharAvato paTauDI ramavA medAne paDyo. eNe jamaNI AMkhe konTekTa lensa paheryo hato. paNa A zuM ? ene 20 potAnI sAme be daDA dekhAvA mAMDyA. cha iMcanA aMtare tenI sAme be daDA vIMjhAyA hoya tema lAgyuM. mAMDa mAMDa e sAco daDo pArakhI zakato hato. paTauDI becena banI gayo. cAnA visAmAno samaya thayo. 35 rana karanAra 6 paTauDIe peviliyanamAM AvIne lensa kADhI nAkhyo ane pharI medAne paDyo. paTauDIe 90 rana karyA ane potAnI TIma taraphathI sauthI vadhu jumalo noMdhAvanAra khelADI banyo. hRdayamAM to satata mathAmaNa cAlatI hatI. eka AMkhe vadhu ne vadhu moTe bhAge jhaDapI, TUMkI pIcavALA daDAne A prakArano phaTako lagAvavAmAM Ave che. Avo daDo UchaLIne sTampanI lAinamAM Avato hoya to khelADI krIjhanI aMdara jaIne hUka mAre che. AvA daDAne legasTampa ke tenI bahAra mAravAmAM Ave che. Ama karavAmAM baeNTa ane hAthanI kriyA hUkano AkAra le che. AmAM baeNTsamaeNna daDAne oNpha-sTampanI bahAra Avato jue ane daDo pasAra thayA bAda tene galI ke slIpa tarapha phaTako mAre che. apaMganAM ojasa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAruM kevI rIte khelI zakAya tenI manamAM avirata zodha cAlatI hatI. paNa paTauDInI ramavAnI chaTA ane hiMmatanA kAraNe koIne enI IjAnI gaMbhIratAno khyAla na Avyo. hajI to e ghAyala jamaNA khabhAthI hAtha ghumAvIne daDAne uchALI paNa zakato na hato. akasmAta pachInI prathama mecamAM sArA dekhAvane kAraNe navI dilhInI trIjI TesTa mATe bhAratIya TImanA khelADI tarIke paTauDInI pasaMdagI thaI. A pachI paTauDIe TesTakrikeTamAM kadI pAchA Daga bharyA nathI. A TesTa zreNInI madrAsanI pAMcamI TesTamAM paTauDIe sadI karI. philDaranA mAthA parathI daDAne evA AbAda kudAvyA ke paTauDInI A sadI TesTa zreNInI sauthI zAnadAra sadI banI gaI. paTauDInA pitAe potAnI prathama TesTamAM sadI karI hatI. jyAre paTauDIe potAnI trIjI TesTamAM sadI karI, paNa sadI karavA mATe paTauDIe potAnA pitA karatAM ardho samaya lIdho. eNe 19 coggA ane 2 chaggA lagAvI mAtra aDhI kalAkamAM sadI karI. paToDInI sadIne kAraNe iMglenDa sAme bhArata prathama vAra "rabara meLavyuM. paTauDIe bhAratIya TImamAM potAnuM sthAna nizcita karI dIdhuM. AzcaryanI hakIkata e che ke eNe A [21] badhuM gaMbhIra moTara-akasmAta pachI mAtra chaThTha mahine ja karyuM ! akasmAtathI paTauDInI eka AMkhanuM teja gayuM, paraMtu puruSArthathI ! eNe potAnuM baeNTiMga-teja pAchuM meLavyuM. potAnI kaeNpa jamaNI bAju vAMkI 15 rAkhavA lAgyo. eno paDachAyo jamaNI AMkha para paDato, jethI dareka | cIja be dekhAtI baMdha thaI gaI. gaMbhIra IjAne kAraNe enI 2matanI AkramakatA ane AkarSakatA saheje ochI thaI na hatI. AMkhanI rozanInI maryAdAne kAraNe vikeTanI najIka philDiMga karavAnuM choDI devuM paDyuM. paTauDI vikeTathI dUra kavara-poinTanA sthAne philDiMga karavA lAgyo, paraMtu eNe evI mahenata karI ke enI capaLatA, Azcaryajanaka dhAraNAzakti, tvarita halanacalana temaja chaTAdAra rIte daDAne jhaDapavAnI ane pAcho pheMkavAnI TesTazreNImAM vijayI. TImane "rabara' maLyuM ema kahevAya che. paNa AmAM vijetA TImane kazuM ApavAmAM AvatuM nathI. krikeTamAM pracalita evo rabara' zabda brijanI ramatamAMthI levAyo che. apaMganAM ojasa Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ene p*lchhe kuzaLatAne kAraNe e thoDA samayamAM 'kava2-poinTa'nI jagyA parano vizvazreSTha philDara banyo. mAtra eka ja AMkhanuM teja dharAvato mAnavI philDiMgamAM AvI kAmayAbI meLave te eka azakya bAbata ja gaNAya. paTauDIe satata tAlIma ane sakhata mahenatathI A azakya bAbatane zakya banAvI. 1962mAM eka moTI javAbadArI paTauDI para AvI paDI. narImAna konTrAkTa2ne cArlI griphithano daDo mAthA para vAgatAM ekavIsa varSa, be mahinA ane aDhAra divasanI uMmara dharAvatA paTauDIne zire sukAnIpadano kAMTALo tAja mukAyo. paTauDI krikeTajagatano sauthI nAnI vayano TesTasukAnI banyo. bhAratanA sukAnI tarIke paTauDIe ramata khelavAnI AkhI rIta badalI nAkhI. dhImA ane kaMTALAjanaka krikeTane badale jhaDapI, AkarSaka ane pariNAmadAyI krikeTa para bhAra mUkyo. sI. ke. nAyaDu pachIno pahelo Akramaka sukAnI banyo. paTauDInI mathAmaNa cAlu ja hatI, paNa hiMmatavAnane sadAya Izvara sahAya kare che. evI rIte paTauDI eka pachI eka siddhi hAMsala karato hato. I. sa. 1963mAM iMglenDanI dharatI para paga mUkatAM paTauDIne pharI oNksapharDa yunivarsiTInI TImanuM sukAnIpada enAyata karavAmAM AvyuM. yunivarsiTI krikeTamAM Avo banAva virala ja gaNAya. mahAna baeNTadhara raNajitasiMha, dulIpasiMha ke iphtikhAraalI (sva. paTauDInA navAba) iMglaeNnDa taraphathI TesTamAM ramyA, paraMtu koIneya potAnA abhyAsakALa daramiyAna yunivarsiTI TImanuM sukAnIpada maLyuM na hatuM. AgaLa jatAM jima pArkasa jevA iMglaeNnDa taraphathI TesTa khelI cUkelA anubhavI khelADI hovA chatAM paTauDIne saseksa paragaNAnI TImanuM sukAnIpada maLyuM. dhIre dhIre pauDInA jamaNA khabhA para thayelI IjAnI asara ochI thaI. be varSa sudhI paTauDI jamaNA hAthe daDo vIMjhI zakato na hato. 1964mAM sukAnI paTauDIe navI dilhInI cothI TesTamAM aNanama rahIne 203 rana karyA ane iMglaeNnDanI TIma sAme bevaDI sadI phaTakAranAra K = Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvaprathama bhAratIya khelADI banyo. pachI to zAnadAra siddhi puruSArthI pauDInA kadama cUmatI ja rahI. 1964mAM oNsTreliyA sAme madrAsanI prathama TesTamAM aNanama rahIne 128 2na karyA. potAnA pitAnI mAphaka oNsTreliyA sAmenA potAnA prathama TesTa mukAbalAmAM paTauDIe sadI karI. muMbaInI bIjI TesTamAM kaTokaTIne samaye javAbadArIbharI ramata batAvIne prathama dAvamAM 86 ane bIjA dAvamAM 53 rana karyA. A maeNcamAM vijayAdazamIne divase bhAratane yAdagAra vijaya maLyo. paTauDInA sukAnIpada heThaLa A TesTazreNImAM bhAratIya TIme oNsTreliyAnI majabUta gaNAtI TImanI barAbarI karI. I. sa. 1967mAM iMglaeNnDamAM heDiMglemAM khelAyelI prathama TesTamAM bhArate kaMgALa dekhAva karyo, bhArata iMglaeNnDanA gaMjAvara jumalAno sAmano karI zakyuM nahIM. prathama dAvamAM 164 ranamAM bhAratIya TIma AuTa thaI gaI. 386 2na pAchaLa raheluM bhArata pholoona thayuM. A samaye eka paNa cAnsa ApyA vinA paTauDIe pAchaLanA sAmAnya khelADIonA sAthamAM 148 rana karyA. bhAratIya TIme 510 ranano jumalo karyo. iMglaeNnDanA agAunA pAMce pravAsamAM bhAratIya TIma ATalo jumalo karI zakI na hatI. paTauDInI zAnadAra ramate bhAratanI nabaLI baeNTiMgamAM navacetanano saMcAra karyo. vesTa inDijhanA amara oNlarAunDara liyarI konsTenaTAine paTauDInI A ramatane krikeTanA itihAsanI eka atyaMta hiMmatabharI ramata kahIne biradAvI. 'DeilI eksapresa' nAmanA akhabAre paTauDInI ramatane 'Adhunika TesTakrikeTanI bhavya sadIomAMnI eka sadI' kahIne lakhyuM ke, 'iMglaeNnDa 'TAyagara' (paTauDInuM upanAma)ne salAmI Ape che.' 1967-68mAM bhAratIya TIma oNsTreliyAnA pravAse gaI. paTauDInA DAbA paganA sAthaLa para IjA thaI hatI. dAktaroe ramavAnI manAI karI hovA chatAM melabornanI bIjI TesTamAM khelavA mATe paTauDI medAne paDyo. A samaye jhaDapI golaMdAja grehAma mekanjhI enI jaladatA verI rahyo hato. mAtra 25 ranamAM ja bhAratanI 5 vikeTa TapoTapa kharI paDI. paTauDI laMgaDAto laMgaDAto medAna para Avyo. eNe 75 rana karIne eka khamIrabharI * R R 23 apaMganAM ojasa Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramata batAvI. bIjA dAva samaye to paTauDInA page eTalI badhI pIDA thatI hatI ke na pUcho vAta. e ghAyala paga sAva nakAmo banI gayo hato. eka paganA sahAre khelIne paTauDIe 85 rana karyA. enI zAnadAra ramata joIne sahune vicAra Avyo ke A khelADInA baMne paga ane baMne AMkha sArAM hota to eNe kevI adbhuta ramata batAvI hota ! A pachI bhAratIya TIma nyUjhIlenDanA pravAse gaI ane emAM vijayane varI. videzanI dharatI para prathama vAra TesTa zreNImAM bhAratane vijaya apAvavAnuM mAna sukAnI paTauDIne phALe jAya che. 1969mAM nyUjhIlenDanI TIma bhAratanA pravAse AvI. muMbaInI prathama TesTamAM bhAratanA 153 rananA javAbamAM nyUjhIlenDanI TIme 229 rana karyA. bhArate 73 rananI khoTa sAthe bIjo dAva zarU karyo. AbidaalI, cetana cauhANa, ajita vADekara, rUsI suratI, hanumaMtasiMgha ane phArUkha enjiniyara jevA cunaMdA khelADIo AuTa thaI gayA. bhArata mAtra 92 rana ja AgaLa hatuM. A samaye paTauDIe 282 miniTa khelIne kImatI gaNAya evA 67 rana karyA. enI sAvadhAnI to anokhI ja hatI. enI eka bhUla bhAratane parAjaya ApanArI bane tema hatI. paraMtu dhairya, hiMmata ane anubhava para AdhArita evI suMdara ramata batAvI ke bhAratane A TesTamAM 60 rane jIta maLI. A ekamAtra vijayane kAraNe bhArata nyUjhIlenDanI TIma sAme barobariyuM sAbita thaI zakyuM. 1970mAM osTreliyAnI TIma sAme muMbaInI prathama TesTamAM chaTAdAra 2mata khelIne 95 rana karyA. 1971mAM bhAratIya TIma vesTa inDijha ane iMglenDanA pravAse gaI, paraMtu vyavasAyanI javAbadArIne kAraNe paTauDI emAM sAmela na thaI zakyo. 1972-73mAM iMglenDanI TIma bhAratanA pravAse AvI. iMglenDanA sAmAnya golaMdAjonI AgaLa bhAratIya beTiMga pattAMnA mahelanI mAphaka gabaDI paDI. A samaye madrAsanI trIjI TesTamAM paTauDIne bolAvavAmAM Avyo. A kheladila khelADIne ajita vADekaranA hAtha nIce ramavAmAM kazI nAnama na hatI. sAco khelADI ramatane cAhe che, mAna-maratabAne nahIM. paTauDIe evI chaTAdAra ramata batAvI ke bhAratIya 24 apaMganAM ojasa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baeNTsamenono AtmavizvAsa pAcho Avyo. bhAratanI nabaLI gaNAtI vaccenA kramanI baeNTiMga majabUta jaNAI. peMTa baeNMkoka nAmanA spinaranI golaMdAjImAM eka vAra satata be coggA lagAvyA, to bIjI vAra enI eka ovaramAM 'miDa-vikeTa' para coggo ane 'loMgaona' para chaggo lagAvIne 10 rana meLavyA. A samaye paTauDIe chaggo mArIne zAnadAra rIte potAnI aDadhI sadI pUrI karI. paTauDInI 73 rananI ramata joIne sahue ene 'navAba oNpha caeNpoka' kahIne vadhAvI lIdho. manasUraalI paTauDI 1974-75mAM vesTa inDijhanI TIma sukAnI klAiva laoNiDanI 25 AgevAnI heThaLa bhAratanA pravAse AvI. I. sa. 1974mAM ajita vADekaranA sukAnIpade iMglaeNnDamAM gayelI bhAratIya TIma traNe TesTamAM kAramI hAra pAmI. bhAratIya TImanI naitika hiMmata ane saMgaThana chinnabhinna thaI gayAM, tyAre pharI paTauDIne sukAnIpada soMpavAno lokajuvALa jAgyo. paTauDI bhAratano pahelo evo sukAnI banyo ke jeNe potAnA puruSArthathI gumAveluM sukAnIpada pAchuM meLavyuM. satata krikeTa khelavAnuM muzkela banyuM hovAthI paTauDI enI baeNTiMganI chaTA dAkhavI zakyo nahIM, tema chatAM 1974nI tA. 27mI Disembare kalakattAnA IDana gArDana medAna paranI trIjI TesTamAM ghAyala paTauDIe bhavya ramata batAvI. khataranAka puravAra thayelA jhaDapI golaMdAja vAna holDaranI eka ovaramAM cAra coggA ane eka be ranano phaTako ane eka eka ranano phaTako ema kula 19 rana lIdhA. IDana gArDananI trIjI TesTa ane capoka medAnanI cothI TesTanA bhAratanA yazasvI vijayamAM anubhavI paTauDInI AvaDate ghaNo moTo ** {{\ Ene *lche Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 elle +lehe phALo Apyo. TesTakrikeTamAM khelavA mATe cha thI ATha mahinA satata krikeTa khelavuM joIe tevI pauDInI dRDha mAnyatA hatI. have te eTalo samaya phALavI zake tema nahoto, pariNAme jUnI mUDInA jore potAnuM sthAna TakAvavA karatAM TesTakrikeTamAMthI nivRtti lIdhI. manasUraalIkhAna paTauDI ekalA krikeTara nathI. chaTAdAra rIte haoNkInI ramata paNa khelI jANe che. sAyakala polomAM to emaNe moTI nAmanA meLavI che. eka AMkhanI nizAnabAjIthI bAreka vAghane paNa vIMdhyA che. saMgItanA zokhIna paTauDI kuzaLatAthI tabalAM vagADI jANe che. krikeTamAM enA 'kavara DrAiva' iMglaeNnDanA mahAna khelADI vaoNlTara hemanDanI yAda Ape tevA gaNAya. temanA 'lega-glAiDa' paNa eTalA ja suMdara manAya che. barAbara gaNatarI karIne philDaranA mAthA parathI ke bAunDrI pa2thI daDAne pasAra karatA paTauDIne jovo e to lahAvo kahevAya. krikeTanA itihAsamAM eka AMkhe AvI apUrva siddhi meLavanAro bIjo koI khelADI pAkyo nathI. paTauDI 46 TesTa khelyo. emAM 40 TesTamAM te bhAratIya TImano sukAnI rahyo. oNsTreliyA, iMglaeNnDa, vesTa inDijha, nyUjhIlaeNnDa ane pUrva AphrikAno krikeTapravAsa kheDyo. 1961mAM yaoNrkazAyaranI kAunTI TIma sAme ane 1964-65mAM raNajITrophImAM sarvisIsa sAme maMcanA baMne dAvamAM paTauDIe sadI karI. 'visaDana'nA varSanA utkRSTa pAMca krikeTaromAM manasUraalIkhAna paTauDIne 1967mAM sthAna maLyuM. evI ja rIte manasUraalIkhAnanA pitA sva. paTauDInA navAbanI 1932mAM visaDananA varSanA pAMca utkRSTa krikeTaromAM pasaMdagI thaI hatI. visaDananA itihAsamAM pitA ane putra baMnee sthAna meLavyuM hoya tevo A eka ja dAkhalo che. manasUraalIkhAna paTauDIe 46 TesTanA 83 dAvamAM 34 rananI sarerAzathI 2792 rana karyA che, temaja 26 ca karyA che. Akramaka dRSTikoNa, racanAtmaka baeNTiMga, chaTAdAra philDiMga ane nakkara sukAnIpadanA sAmarthya mATe krikeTajagatamAM e sthAna pAmaze, paNa ethIya vadhu puruSArthanA baLe ramatajagatamAM 'eka AMkhanI ajAyabI' bananAra khelADI tarIke sadAya yAda karAze. ** X Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA .' hI che mAnavatAnI doDa I. sa. 1977nI A vAta che. keneDAnI eka haoNspiTalamAM TerI phoksa nAmano eka dardI pIDAthI taraphaDato hato. enA pagamAM asahya vedanA thatI hatI. vAraMvAra paga halAvato hato ane cIso nAMkhato hato. DokTaroe nidAna mATe pagano eksa-re levAnuM nakkI karyuM. eksare letAM jANa thaI ke enA pagamAM je pIDA thAya che tenuM kAraNa to kensara che ! A jIvaleNa kaeNnsarane koI paNa bhoge vadhatuM aTakAvavuM joIe, AthI tarata ja TerI phoksano e paga oNparezana karIne kApI nAkhavAmAM Avyo. kapAyelA paganI jagyAe lAkaDAno banAvelo kRtrima paga lagADavAmAM Avyo, jethI TerI phoksa jAte cAlI zake. bAvIsa varSanA TerI phoksane vicAra Avyo ke A duniyAmAM aneka rogo thatA jovA maLe che. jema bIjA rogono ilAja hoya che to A kaeNnsarano ilAja kema nathI ? eno paNa ilAja hovo joIe, jethI mAnavI A roganI sAme laDI zake. potAnA manano A prazna TerI phoksa DaoNkTarone pUchaLyo. DaoNkTaroe kahyuM ke eka samaye ghaNA asAdhya gaNAtA rogo Aje sAdhya banI gayA che. ene mATe auSadho ane ilAja zodhAyAM che. kensara Avo eka asAdhya roga che. ene mATe auSadhonI zodha cAlI rahI che paraMtu A zodhane mATe sArA evA dhananI jarUra che. jo sAruM evuM bhaMDoLa ekaThuM thAya to jarUra A dizAmAM jhaDapathI zodha thaI zake ane ghaNA mANasone kaeNnsaranI yAtanAmAMthI ugArI zakAya tathA kensarano bhoga banatA aTakAvI zakAya. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ | me lehhe MARATHON TerI phoksa DaoNkTaronI vAta sAMbhaLIne TerI phoksa zAMta thaI gayo, paNa manamAM UMDe UMDe vicAravA lAgyo ke pote AmAM kaI rIte madadarUpa thaI zake ? eNe ghaNI gaDamathala karI. keTalIya yojanAo karI. Akhare eka yojanA amalamAM mUkI. 1980nA eprila mahinAmAM kaeNneDAnAM akhabAromAM eka samAcAra pragaTa thayA. emAM jaNAvAyuM hatuM ke eka sAhasika yuvAne potAnA kRtrima pagathI kaeNneDA dezanuM saMpUrNa kSetraphaLa pagapALA doDIne pasAra karavAnuM nakkI karyuM che. A samAcArathI AkhA kaeNneDAmAM khaLabhaLATa macI gayo. AnuM kAraNa e ke kaeNneDA ghaNo vizALa deza che. enA eka cheDAthI bIjA cheDAnuM aMtara nava hajAra mAIlanuM che. ATaluM lAMbuM aMtara pAra karavuM e koI svastha ane taMdurasta mANasane mATe paNa muzkela hatuM, tyAre ahIM to kRtrima pagathI A doDa lagAvavAnI hatI ane teya kaeNnsarano bhoga banI ** K Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TERRY FOX cUkelo TerI phoksa A kAma karavAno hato ! keTalAke TerI phoksane AvA sAhasathI aLagA rahevAnI salAha ApI. keTalAke kahyuM ke TerI phoksanI A ghelachA che. AvA khoTA khyAlamAM e khuvAra thaI jaze. paraMtu TerI phoksa saheje Dagyo nahIM. A rIte eka nakalI page AkhuMya kaeNneDA khUMdIne e kaeNnsara mATe phALo ekaTho karavA mAgato hato. Akho deza TerI phoksanI e doDa para najara mAMDIne beTho. akhabAromAM TerI phoksanI pravRtti camakavA lAgI. reDiyo parathI 'eka paganI doDa' vize samAcAro prasarita thavA lAgyA. 29 Telivijhana TerI phoksanI A doDano jIvaMta citAra ApavA lAgyuM. kaeNneDAnA pUrva bhAgamAM AvelA nyU phAunDalaeNnDamAM AvelA seMTa jaoNna baMdara pAsenA samudranAM pANImAM TerI phokse potAno kRtrima paga aDADIne eka paganI doDano prAraMbha karyo. A doDanI ekeeka vigata akhabAra, reDiyo ane Telivijhana 52thI maLavA lAgI. mAtra kaeNneDAmAM ja nahIM, balke amerikAmAM paNa TerI phoksanI doDa jANItI banI. enA nAma para kaeNnsaranA roga mATe saMzodhana karavA phALo ekatrita karavAnuM zarU thayuM. Thera TherathI A mATe phALo AvavA lAgyo. eka paganI doDa TerI phoksa kaeNneDAnA TorenTo zaheramAM pahoMcyo. hajAro strIpuruSoe enA Agamanane tAlIonA gaDagaDATathI vadhAvI lIdhuM. rastAnI *** enPage #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | baMne bAju loko TerI phoksanA svAgata mATe UbhA hatA. moTA rAjavInI mAphaka TerI phoksane mAna maLyuM ane sAruM evuM dAna paNa maLyuM. doDavIra TerI phoksanI sAthe DaoNkTaronI eka TIma paNa hatI je vakhatovakhata TerI phoksanA ArogyanI tapAsa karatI hatI. TerI phoksa jyAre keneDAnA thaMDarabe pradezamAM pahoMcyo tyAre DaoNkTaroe enI doDa aTakAvavA vinaMtI karI. TerI phoksanA AkhA zarIramAM kensarano roga phelAI cUkyo hato. atyAra sudhImAM potAnA kRtrima pagathI TerI phoksa 3339 mAIlanuM aMtara pasAra karyuM hatuM. reDiyo, Telivijhana ane akhabAroe paNa "TerI phoksa kensara phaMDamAM phALo ekaTho karavAno zarU karI dIdho hato. TerI phoksanI mAnavatAnI doDa cAlu rahI. je rogathI pote gherAI gayo enAthI bIjAne bacAvavAnI enI doDa cAlu rahI. 1980nA jUnamAM TerI phoksa kensarathI mRtyu pAmyo. ATalA samaya sudhImAM kensaranA phaMDa mATe sattara karoDa rUpiyA ekaThA thayA hatA ane hajI bIjo phALo AvI rahyo hato. TerI phoksanA A mahAna balidAnane mAnavatAnuM mahAna kArya gaNavAmAM AvyuM. keneDAnA gavarnara janarale TerI phoksane keneDAno sauthI mahAna nAgarikanuM sanmAna ApyuM. Aje paNa dara varSe 19mI sapTembara TerI phoksanI smRtimAM "eka paganI doDa' yojavAmAM Ave che. A doDamAM aneka loko bhAga le che ane temAM kensaranA roga paranA saMzodhana mATe phALo ekaTho karavAmAM Ave che. apaMganAM ojasa ja8 % $ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TenisanI mahANI vimbalDana spardhA e laoNna TenisanI sauthI khyAtanAma ane mahattvanI spardhA gaNAya che. 1951nI vimbalDana spardhAno AkharI divasa hato. A divase vimbalDananI tamAma spardhAnA rasAkasIbharyA AkharI mukAbalAo thavAnA hatA. strIonI 'siMgalsa'nI maeNcamAM be amerikana Tenisa khelADIo sAmasAme khelavAnI hatI. A baMne mahilA khelADIo vimbalDananA senTara korTa 52 khelI cUkI hatI. laoNna TenisanA e tIrthadhAma para khelavAno baMnene pUro anubhava hato. 5 AmAM eka amerikana khelADI hatI Dorisa hArTa ane bIjI enAthI vayamAM thoDI nAnI evI amerikana khelADI hatI zarlI phre. A baMne DabalsanI maeNcamAM ekasAthe joDInA rUpamAM khelatAM hatAM, Aje siMgalsanI maeNcamAM sAmasAmA dAvapeca ajamAvavAnA hatA. 1947 ane 1948mAM Dorisa hArTa vimbalDananI strIonI aMtima spardhA sudhI khelI cUkI hatI, paraMtu baMne vakhata aMtima spardhAmAM parAjaya thatAM parAjita tarIke aMte vimbalDanano senTara korTa choDavo paDyo hato. 1951mAM e trIjI vAra vimbalDananI aMtima spardhAmAM AvI hatI. anubhavI Dorisa hArTa jItaze evI sahunI dhAraNA hatI. prekSakonAM hRdaya romAMcathI bharelAM hatAM. hakIkatamAM to Dorisa hArTa eka bhavya vijaya meLavIne vimbalDananI aMtima spardhAmAM pahoMcI hatI. e vijaya eNe Apattio sAme hasate mukhe laDIne meLavyo hato. e vijaya 2matanI duniyAmAM koI vikrama racanAro nahoto, paraMtu * R 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # [ mle Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DorisanI mAtA jamaNo paga kapAvI nAkhavAnA sUcana sAthe saheje saMmata na thaI. ene AzA hatI ke potAnI putrI jarUra sAjI thaze. mamatAbharI mAtA AzAnA dora para mana TAMgIne putrInA niSkriya paga para mAliza karatI hatI. dhIrajabharyuM A kAma hatuM, paNa jananInA apAra premane sImA kyAM hoya che? keTalAya mahinAo sudhI mAliza karI, tyAre DorisanA pagamAM saheja sudhAro dekhAyo. joke eno paga e pUrepUro sIdho karI zakatI nahotI. e jamaNA pagano taddana ocho upayoga karI zakatI. enI avasthA to hajI apaMga jevI ja hatI. kasoTI kadI ekalI AvatI nathI. e to enA daLakaTaka sAthe Ave che. DorisanI durdazAmAM hajI ratibhAra sudhAro thayo hato tyAM vaLI eka navI musIbata AvI. Dorisa nava varSanI thaI tyAre ene eka atyaMta jokhamI oNparezana karAvavuM paDyuM. enuM peTa cIrIne DaoNkTaroe zastrakriyA karI. ethIya vizeSa to Dorisa jhaDapathI taMdurasta bane te mATe DaoNkTaroe ene phloriDA laI javAnI salAha ApI. sUryaprakAzathI hUMphALA phloriDAmAM | 33 Dorisa jhaDapathI sAjI-naravI thAya tema hatuM. bAra mahinA pachI azakta jamaNA paga sAthe Dorisa phloriDAmAM thoDuM thoDuM Tenisa ramavA lAgI. enAthI be varSe moTo eno bhAI nAnI bahenanI maryAdAo jANato hato, tema chatAM ene protsAhana ApIne satata Tenisa ramADavA lAgyo. samaya pasAra thato gayo. DorisanA azakta pagamAM zakti AvatAM te dhIme dhIme sIdhA thatA gayA. eNe paiDAMvALI khurazIno upayoga karavAnuM sadaMtara choDI dIdhuM. be varSa bAda to nizALamAM bhaNatI Dorisa dhIre dhIre tAkAta meLavatI gaI ane nizALanI spardhAomAM bhAga paNa levA lAgI. enI mAtAnA AnaMdano pAra na rahyo. IzvaranI sahAya ane aMtaranI zraddhAnA baLe eka camatkAra najaronajara dITho. emAM paNa ene Tenisa khelatI joIne to enI mAtAnA haiyAno umaMga samAya nahIM. TenisamAM paganuM halanacalana khUba ane satata karavuM paDe. eka cheDethI bIje ** - R mane Flche Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheDe doDatA rahevuM paDe. AgaLa dhasI javuM paDe ane pAchaLa jaIne khelavuM paDe. eka samaye je niSkriya paga kApI nAkhavAno vicAra thato hato, e ja paga Tenisa korTa para capaLatAthI ghUmI rahyo ! je satata prayatnathI Dorisa hArTe potAnI paMgutAne phagAvI dIdhI, e ja satata prayatnathI e TenisanI sauthI moTI spardhAnA AkharI mukAbalAmAM AvI pahoMcI hatI. apaMganAM ojasa 1951nA julAInA eka madhyAhne jyAre vimbalDananI siMgalsanI AkharI spardhA khelavA mATe Dorisa hArTa bahAra AvI tyAre prekSakoe gaganabhedI harSanAdothI ene vadhAvI lIdhI. e pachI Dorisa hArTa ane zarlI phre vacce je AkharI mukAbalo thayo ane emAM Dorisa hArTe je adbhuta kalApUrNa 2mata batAvI, e to Ajeya yAdagAra Tenisa spardhAomAM amara nAmanA dharAve che. prathama seTamAM zarlI phre mAtra 20 poinTa meLavI zakI. Dorisa hArTa 6-1thI prabhAvazALI vijaya meLavyo. Dorisa hArTa potAnI tamAma tAkAta 34 nicovIne khelI rahI hatI. eka pachI eka evA zaoNTa lagAvatI hatI ke zarlI phrene 'bejha lAina' para rahIne ja khelavuM paDatuM. zarlI atyaMta jhaDapI khelADI gaNAtI paraMtu Dorisa hArTanI 'sarvisa' ane 'volI'nI zakti temaja vedhakatAnI AgaLa e nAkAmayAba nIvaDI ane Dorisa hArTa ekapaNa 'geima'hAryA vinA bIjo seTa paNa jItI gaI. mAtra 35 miniTamAM vimbalDananI strIo mATenI AkharI spardhA pUrI thaI gaI ! khUba ja jhaDapathI pUrI thayelI ane khUba ja mahattvanI strIonI siMgalsanI aMtima spardhA tarIke Ane Aje paNa yAda karavAmAM Ave che. TenisanA eka samIkSake kahyuM ke 1951nI AkhI vimbalDana spardhAmAM Dorisa hArTa jevI AtmavizvAsabharI ramata to koIe batAvI nathI. gaganabhedI harSanAdothI prekSakoe enA vijayane vadhAvI lIdho. A vijaya e mAtra koI TenisanA khitAbano nahoto, paraMtu Aphato ane viTaMbaNAonA evaresTa parano vijaya hato. keTalIya muzkelIo pAra ** XX K Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para koi TIkA vA karIne Dorisa hArTa Akhare chavIsamA varSe vimbalDana vijetA banavAnuM potAnuM svapna sAkAra karyuM. Dorisa hArTanI kalAmayatAnI dAstAna ATalethI ja pUrI thatI nathI. e divase to A Tenisa khelADIe eTalI badhI zakti batAvI ke A divase enA jIvanano ane lona TenisanA itihAsano sonerI divasa banI rahyo. thoDA samaya bAda Dorisa hArTa pharIthI zarlI phra sAthe medAna para AvI. A samaye baMne Dorisa hArTa sAmasAme nahIM, paNa sAthe rahIne DabalsanI maeNca khelavAnAM hatAM. A DabalsanI maeNcamAM emano mukAbalo ku. losa borga ane zrImatI mArgAreTa Du ponTa sAme thavAno hato. losa borga ane mArgAreTanI joDI cheka 1948thI strIonI DabalsanI mecamAM vijetA banIne potAnI ANa vartAvatI hatI. badhAnI dhAraNA paNa hatI ke e ja anubhavI ane vijetA joDI satata cothI vAra paNa vimbalDananI strIonI DabalsamAM vijetA banaze, paraMtu Dorisa hArTanA dilamAM to judA ja aramAna hatA. eNe evI utsAha ane khamIrabharI ramata batAvI ke enI sAthI khelADI zarla phremAM mukAbalo karavAnI navI tAkAta pedA thaI. baMnee 6-3thI prathama seTamAM jIta meLavI. prekSako stabdha banI gayA. bIjA seTa daramiyAna agAunI apaMganAM ojasa | ja che ? - 24 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 ele l<Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che . " nA ' , , , 1951mAM Dorisa hArTanI je romAMcaka ane nATayAtmaka ramatano AnaMda maLyo e to hajI paNa yAdagAra banI rahyo che. emAM paNa e divasa sonerI e mATe gaNAze ke eka beDoLa jamaNo paga dharAvatI chokarI, ke je AkhI jiMdagI koInA sahArA vagara cAlI zakI paNa na hota ane sadAya TenisanA korTanI bahAra eka khUNAmAM beThI beThI, vimbalDana vijetA Dorisa hArTa potAnA nasIbane rotI bIjAnI ramatane nihALatI hota, evI Dorisa hArTa e divase ApabaLe vimbalDananA senTara korTa para TenisanI mahArANI banI ! 6: dIkarInI + * * apaMganAM ojasa | jI haidarAbAdanA hiteza mulavANIne janmathI ja DAbo hAtha nahoto. eNe haidarAbAdamAM vAya.ema.sI.e. dvArA yojAyelA unALu tAlIma zibiramAM bhAga levAnuM nakkI karyuM tyAre sahue enI bhAre mazkarI karI. mAtra eka ja hAtha dharAvanAra vyakti kaI rIte Tebala Tenisa ramI zake ? paraMtu eno dRDha nirdhAra hovAthI hiteza Tebala Tenisa ramavA lAgyo ane eNe sAbita karyuM ke lokonA manamAM vikalAMgatA hoya te nivArI zakAtI nathI, jyAre zArIrika maryAdAo to daDha nizcayathI pAra karI zakAya che. ane hiteze Tebala TenisanI spardhAomAM AMdhrapradezamAM sArI evI kAmiyAbI paNa meLavI. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he mA aNanama okaTara 1964nA okTobara mAsanI paMdaramI tArIkhanI A gAthA che. jApAnanA Tokiyo zaheramAM romAMcaka oNlimpika spardhA khelAI rahI che. eka lAkha prekSakonI najara cakrapheMkanA khelADIo tarapha maMDAyelI gaMjAvara Telivijhana kaeNmerA khelADInA ekeeka citravicitra valaNane jhaDapI rahyA che, paraMtu nyUyorkanA grumana erakrAphTa kaMpanInA kapyuTara yaMtranA nirIkSaka mahAna cakrapheMka khelADI ala oraTaranA hRdayamAM cAlatA gharSaNane koI jhaDapI zakatuM na hatuM. Telivijhana kemerAne ke ramatakSetranA niSNAtone ke prAMgaNanA zokhIna prekSakone potAno ramatavIra kevI kaparI dazA sAthe A spardhA khelI rahyo che enI jANa na hatI. Aja sudhIno itihAsa kaheto hato ke ala oraTa2 azakya kArya mATe prayatna karI rahyo che. ATalA jhaDapI yugamAM khelakUdanI spardhAmAM oNlimpikamAM satata traNa suvarNacaMdraka meLavavA e eka azakya Adarza ja gaNAya. ramatanI duniyAmAM ekamAtra amerikAnA jhaoNna phalAnagane ja hathoDApheMkamAM satata traNa oNlimpikamAM suvarNacaMdraka meLavyA hatA. paNa e jamAno judo hato. 1900, 1904 ane 1908nI oNlimpikamAM haoNna phalAnagane A siddhi noMdhAvI hatI, paNa e samayane ramatajagatamAM "aMdhakAra yuga" tarIke oLakhavAmAM Ave che. e samaye ramatakSetre khUba dhImI pragati thatI hatI, paNa hAlanA atyaMta vegIlA ane gajabanA spardhAtmaka yugamAM Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PHILIPS 4 rojara phe AvI siddhi meLavavAnI icchA e mAtra zekhacallInA jevI ja rahe. AthIya vizeSa bAbata to e hatI ke be vAra oNlimpikamAM suvarNacaMdraka meLavanAra ala oraTara 1964nA oNkTobara mahinAmAM Tokiyo oNlimpika vakhate vizvavikrama dharAvato nahoto. cakrapheMkano vizvavikrama to cekoslovaeNkiyAno luviga Daneka dharAvato hato ane oNlimpika spardhAmAM te pUrA jozathI AgaLa vadhI rahyo hato. joke 1956nI melabornamAM 9 ala oraTara yojAyelI oNlimpikamAM sanasanATIbharyo vijaya meLavyA pachI ja koI spardhAmAM oTare bhAga lIdho emAM e parAjaya pAmyo na hato. oraTa2ne vizvanA cunaMdA harIphono spardhAmAM sAmano karavAnI ciMtA ja na hatI. paNa rugNa zarIra keTalo sAtha Apaze enI ciMtA hatI. ala o2Ta2nuM mana aDIkhama hatuM, zarIranI tamA karatuM nahi. vartuLamAM jevo e cakra pheMkavA taiyAra thato ane khabhA ghumAvIne cakrane hAthamAMthI choDato, tyAre zarIramAM kALajuM cIrI nAkhe evI vedanA thatI hatI. Aja lagI to e DaoNkTaronA abhiprAyanI avagaNanA karato Avyo hato. kharekhara DaoNkTaroe karelI AgAhI pramANe to ala oTara 1964nI Tokiyo oNlimpikamAM ramatavIra tarIke hoya ja nahIM ! eka varSa pahelAM enA paganI DhAMkaNI UtarI gaI hatI, e vedanAmAMthI hajI Ajeya oTare chuTakAro meLavyo na hato. A kAraNe oNlimpikamAM ** A elle -lehle Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatAM agAu teNe mAtra traNa ja spardhAmAM bhAga lIdho hato. traNa oNlimpikamAM vyaktigata rIte khelakUdanA kSetre suvarNacaMdraka meLavanAra jhaoNna phalAnagananI siddhine pahoMcavA mATe ATalI taiyArI e kaMI na kahevAya. DaoNkTare kahyuM ke oraTare bAra varSa lagI be kilogrAma vajananuM cakra pheMkI phaMkIne enI karoDarajjunA maNakAo zithila karI nAkhyA che. Ane kAraNe ATha phUTa ane aDhI iMcanA vartuLamAMthI cakra pheMkatI vakhate ene DAbA hAthamAM bhayaMkara vedanA thatI. zarIra sAtha Ape ke nahi, mana pUrepUrA sAthamAM hatuM. ane mananA kAraNe Akhare zarIrane taiyAra thavuM paDatuM. A pIDAthI bacavA mATe ala eka cAmaDAno banAvelo khAsa prakArano sarjikala kaoNlara paherato hato. A paTAthI cakra vIMjhatI veLA mastakanuM halanacalana ochuM thaI zakatuM ane sAthosAtha ghaNI ochI pIDA thatI. Tokiyo olimpikanA Agamana TANe ala oraTaranI mAnasika ciMtAo paNa vadhI hatI. cekoslovekiyAnA Dane ke eno vizvavikrama toDyo hato ane have e oNlimpika tAja jItavA medAna-jaMgamAM Avyo hato. pharI eka Aphata oraTara para AvI. oNlimpikanA cha divasa pahelAM oNlimpika vilejamAM potAnI tAkAta karato hato evAmAM bhInA vartuLamAM e lapasI gayo, ane enI pAMsaLIno eka bhAga tUTI gayo. aMdara lohI paDavA lAgyuM. DaoNkTare ene tapAsyo ane kahyuM, "ala, huM khUba dilagIra chuM. tamAre mATe oNlimpika khatama thaI cUkI che. tamAre ochAmAM ochAM cha aThavADiyAM ArAma levo paDaze." zuM oraTaranI jvalaMta kArakirdIno Ama aMta Avaze ? oraTare DaoNkTarono abhiprAya sAMbhaLyo, paNa e bhAMgI paDyo nahIM. eNe sahajabhAvathI e sAMbhaLI lIdhuM. ene ema na thayuM ke pote Tokiyo olimpikamAM bhAga apaMganAM ojasa | ka] oNlimpika spardhAmAM bhAga letA khelADIonA utArA mATe khAsa taiyAra kareluM nagara. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | karka : che * pUche che A zo je . ' e che , mArA ' , , , , , pAW '' ## # #A , , , , , , , , he | , nAma kamI -- ke ? ' rAjA bharatharI jAya . 41 apaMganAM ojasa zarIramAM pArAvAra vedanA, gaLA para paTTo ane cakra vIMjhato oraTara nahIM laI zake. ene ciMtA eTalI ja hatI ke eno dekhAva vijetA jevo nahIM thAya to ? oraTare DaoNkTarone vinaMtI karI ke teo enI IjA ochI karavA zakya evA tamAma prayatno kare. DaoNkTaroe paNa zakya eTalI sAravAra ApI. ene "hITa TrITamenTa' ane "alhA-sonika' sAravAra ApI. aMdaranA marI gayelA lohIne dUra karavA "enjhAimsa" ApyAM. oraTaranA chAtIthI te kiDanI nIcenA bhAgane eka paTTIthI bAMdhyo. ijiptanA mamI' jevA lAgatA enA jamaNA bhAgane niyamitapaNe baraphamAM rAkhavA lAgyA ane vedanA bhulAvI de evI davAono mAro calAvyo. enA mitrone A mahAna ramatavIranI samajaNa mATe zaMkA thaI. A paLomAM e cakrapheMkanI tIvra spardhA choDI zAMtithI bichAnA para sUIne potAnI jUnI siddhio vAgoLyA kare e vadhu yogya che ema lAgyuM. paNa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oraTara to oraTara hato. enuM mana polAdI hatuM. eno nirNaya lokhaMDI hato. e game tevI kaphoDI hAlatamAM paNa oNlimpikanuM ijana pAchuM Thele evo juvAna na hato. eNe kahyuM ke A oNlimpika ramatonuM AkarSaNa evuM che ke ene kAje marI phITavAnuM paNa mana thAya. che. rANA saMganI peThe aneka ghA dharAvanAra oraTara Tokiyo olimpikanA medAnamAM Utaryo tyAre enI zArIrika pIDA ane mAnasika gharSaNano bahu ochAne sAco khyAla hato. oraTara vizvanA cunaMdA khelADIone mahAta karavA nIkaLyo hato, ane te cheka aMtima spardhA sudhI pahoMcyo. chellA cha ghA (thro)mAMthI cAra to mapAI cUkyA hatA. sauprathama cekoslovaeNkiyAno vizvavikrama dharAvato Daneka hato. bIjuM sthAna amerikAno DeviDa vila dharAvato hato. oraTara trIjA sthAne hato. have mAtra cakrapheMkanA be ja ghA bAkI hatA. oraTara pAMcamo ghA karavA mATe vartuLamAM pravezyo. enA harIpho potAno vicAra karavAne badale cakrapheMkanA A aDIkhama rAjavIne ja joI rahyA. oraTare taiyArI karI. e manamAM bolyo, alyA, A oNlimpika che. jIvanano apUrva avasara che. basa, badhuM bhUlIne pUrI tAkAtathI cakra pheMka." oraTare hAtha ghumAvyo. pIDAthI bharelA zarIramAMthI evI to tAkAta bahAra kADhI ke cakra baso phUTa ane doDha iMcane aMtare jaIne paDyuM. oraTare navo oNlimpika vikrama racI dIdho. prekSakoe tALIonA gaDagaDATathI ene vadhAvI lIdho. oraTare jANyuM ke A oNlimpika vikrama racatI veLAe bhItarakI rAma jANe' jevo ghATa banyo hato. A samaye eTalI badhI vedanA thatI hatI ke jANe koI enI pAMsaLI tANIne zarIramAMthI bahAra kheMcI kADhatuM hoya ! paNa oraTaranA AMkane joIne luDaviga Daneka ane DeviDa vilee parAjayano svIkAra karatAM potAnAM mastaka jhukAvyAM. Daneka have ene pAcho pADI zake tema na hato. emano chaThTho ane aMtima ghA baso phUTano AMkaDo vaTAvI na zakyo. 42 apaMganAM ojasa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chellI vAra o2Ta2ne bolAvavAmAM Avyo tyAre mAtra adhikArIo pAse UbhA rahIne vijayanA svIkAramAM hAtha ja halAvyo. have oraTara pIDAthI dhagadhagatA zarIrane ArAma ApavA cAhato hato. oTaranA pratispardhI Daneke kahyuM, "jyAre huM chello ghA nAkhavA gayo tyAre mane jANa hatI ke eka mahAmAnava (suparamena)nA hAthe mArI hAra thaI che. Aja lagInA mArA jIvanamAM maLelo sauthI mahAna pratispardhI o2Ta2 ja che. eNe mane zIkhavyuM ke oNlimpikano tAja meLavavA phanA thavAnI paNa taiyArI hovI joIe." ala o2Ta2nA jIvanamAM kaMI eka Aphata ja nathI AvI, paNa Aphatono sAmano e ene mATe jIvanarIti banI gayo. oraTare kenasAsa yunivarsiTImAM bhaNatAM vIsa varSanI uMmare sauprathama 1956mAM melabornamAM yojAyelI oNlimpikamAM bhAga lIdho. A samaye vIsa varSano oraTara bIjA harIphonA pramANamAM nAno ane tIvra rasAkasIbharI spardhAno binaanubhavI hovAthI thoDo 'narvasa' hato. vaLI amerikAthI lAMbI saphara kheDIne Avyo hato. ene koI jANatuM paNa na hatuM. kArakirdInA prAtaHkALe ja eNe potAnA cunaMdA harIphone AMTI dIdhA. phAinalanA prathama ghAmAM 184 phUTa ane agiyAra iMca sudhI cakra pheMkIne eNe vijaya ane suvarNacaMdraka hastagata karI lIdhA. 1868mAM oTarane moTara akasmAta naDyo. sakhata IjA thaI. hajIya enA moM paranA DAgha enI gavAhI pUre che. bIjo hota to eNe A kSetra choDI nivRtti lIdhI hota, paNa o2Ta2 hArI khAtAM zIkhyo na hato. bhayaMkara akasmAta pachI traNa aThavADiyAM bAda e medAna para eTalI ja sphUrti ne zakti sAthe hAjara thaI gayo. evAmAM 1960nI roma oNlimpika AvI, oTaranA mana para potAno vijaya tAja aNanama rAkhavAnI ciMtA chavAyelI hatI. vAtAvaraNa eTaluM uzkerATabharyuM hatuM ke khuda alane thayuM ke e mAtra cakra nAkhI ja zakaze, vadhArAnuM bIjuM kazuM noMdhapAtra nahIM karI zake, paraMtu majabUta saMkalpazaktinA baLe e medAnamAM Utaryo. A samaye bAbakA ane Daneka * * R 43 ele l<Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaMganAM ojasa | ja (196 phUTa ane sADA cha iMca) oraTara karatAM cakra vadhu dUra nAkhavAno vikrama dharAvatA hatA. oNlimpikanA uttejanAmaya vAtAvaraNamAM o2Ta2 khUba zAMta ane svastha jaNAto hato. oNlimpikanI phAinalamAM cha phUTa ane pAMca iMcanI UMcAI dharAvato amerikAno bAbakA sauthI AgaLa hato. eNe 190 phUTa ane doDha iMca dUra cakra nAkhIne vikrama racI dIdho hato. A vakhate oraTara khIlyo. pUrA jozathI cakra ghumAvyuM ane 194 phUTa ane poNA be iMcano navo oNlimpika vikrama sarjyo. 267 ratala vajana dharAvatA bAbakAne cAMdInA caMdrathI saMtoSa mAnavo paDyo. Ama satata be vakhata oNlimpikamAM suvarNacaMdraka meLavIne oraTare amerikAnA mahAna ramatavIra mArTina zeriDana (1904-1908) ane 'baDa' hosara (1924-1928)nI siddhimAM potAno sAtha purAvyo. sahune lAgyuM ke oTara have nivRtta thaze. paNa o2Ta2nI nivRttino vicAra karanAra sauthI chello mAnavI oraTara ja haze ! oraTara to judo ja niradhAra karato hato. ene to baso phUTa cakra pheMkanArA vizvanA prathama ramatavIra banavAnI dhUna hatI. A mATe satata prayatno karavA lAgyo. Akhare 1962nI aDhAramI menA divase 2matanA itihAsamAM cakrapheMkamAM baso phUTa ane sADA pAMca iMca cakra vIMjhIne navo vizvavikrama karyo. khelakUdanI duniyAmAM oTare eka UMcuM zikhara sara karyuM. A pachIno Tokiyo oNlimpikano eno vijaya mAnavapuruSArthanI eka apratima gAthA banI rahyo. pharI 1968nI meksiko oNlimpikano sAda saMbhaLAyo ane oTara medAna para hAjara thayo. A vakhate ene DhAMkaNInI pIDAnuM ane pIThanAM hADakAMnA sAMdhAmAM dukhAvAnuM purANuM darda trAsa ApatuM hatuM. vaLI silvesTara nAmanA enA sAthI amerikane eno vikrama khUMcavI lIdho hato. silvesTara varSabharanI bAvIse spardhAomAM vijaya meLavIne khelavA Avyo hato. oNlimpika pahelAM ja silvesTare pavananI sahAyathI baso covIsa phUTa ane pAMca iMcano AMka noMdhAvIne sahune Azcaryacakita karI dIdhA hatA, R ** Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre oraTa2no sauthI zreSTha prayatna enA karatAM sattara phUTa ocho hato. Avo o2Ta2 ho jItaze kharo ? paristhiti silvesTarane sahAya karanArI hatI, to lokalAgaNI ala oTara tarapha hatI. sahune ema ke AvA puruSArthI alano ja vijaya thavo ghaTe. paNa evuM thAya kharuM ? enA agAunA dekhAva parathI oraTara jIte evI koI zakyatA na hatI. cakrapheMkanI spardhAmAM ala oreTara 1968nA oNkTobaranI paMdaramIe meksiko Ahera para varasAda varasyo hato ane oNlimpikanI majA thoDI ochI thaI gaI hatI. cakra nAkhavAnuM vartuLa bhInuM hatuM. paNa raspardhA pUrajozamAM hatI. kamanasIba pharI o2Ta2ne gherI vaLyuM. varasAdathI bhInA vartuLamAM DhAMkaNI ane snAyunI pIDA sAthe o2Ta2 cakra nAkhavA gayo, tyAM ja lapasI gayo. enA sAthaLano masala UtarI gayo. tarata barapha ghasavAmAM Avyo ane pIDAvidA2ka iMjekzana ApavAmAM AvyuM. phAinala agAunI tamAma TrAyalamAM silvesTara ja AgaLa rahyo. eNe 207 phUTa ane doDha iMca jeTale cakra pheMkyuM hatuM. cekoslovaeNkiyAno purANo pratispardhI luDaviga Daneka paNa medAne-jaMgamAM ja hato. aMtima spardhAnA agAunA divase to oraTare svapneya vicAryuM na hatuM ke e silvesTarane harAvI zakaze, paNa ekAeka oTarane oNlimpikane kAje pote kheDelo bhavya puruSArtha yAda Avyo. **** * | elle +lche Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> | male lehle A ja oNlimpikane khAtara tera mahinAthI oTare vacana UMcakavAnI tAlIma lIdhI hatI. Ane khAtara keTalIya vAra tAkAta nicovIne vAraMvAra cakra vIMTyuM hatuM ane A mATe ja eNe tamAma paristhitino sAmano karI zake te rIte manane keLavyuM hatuM. A mananI sajjatA e o2Ta2 mATe sauthI mahattvanI bAbata hatI. eNe tamAma prakAranI kaparI ane kaphoDI paristhitinI kalpanA karI hatI ane tevI paristhitino sAmano karavAnI dilathI taiyArI karI hatI. meksikonI aMtima spardhAmAM oTara trIjI vAra cakra pheMkavA Avyo. kharAkharIno khela hato. vedanA ghaTADavA rAkhelo cAmaDAno paTTo haTAvI dIdho. e cakrapheMkanI spardhAnA mAnasika kheMcANane bhUlavA koI 2maNIya svapnasRSTimAM manane mokalI deto nahIM. Rtu para AdhAra rAkhIne vartuLamAM kevI rIte halanacalana karavuM eno ja vicAra karato. oraTare pUrI tAkAtathI ghUmIne cakra vIMjhyuM. sahu stabdha banIne jotA hatA. mApanI paTTI nakhAI ane joyuM to cakra baso ne bAra phUTa ane sADA cha iMca (64.78 miTa2) dUra pheMkAyuM hatuM. enA harIpho para oTaranI siddhinI asara thaI. keTalAkanA sAMdhA DhIlA thaI gayA. silvesTa2, Daneka ane kArlasene prayatna karyo. paNa niSphaLatA maLI. oraTare cakrapheMkamAM navo oNlimpika vikrama sarjyo. oNlimpikanA itihAsamAM satata cAra oNlimpikamAM suvarNa caMdraka meLavanAra ekamAtra khelADI ala oraTara banyo. nyUyaoNrkanI grumana erakrAphTa kaMpanInA kampyUTara nirIkSakanuM kAma karatA o2Ta2nA vikramane koI AMTe evuM jaNAtuM nathI. purAtana vastuono saMgraha ka2vAno zokhIna o2Ta2 'itihAsa punarAvartana pAme che' e uktinuM jIvaMta udAharaNa banI gayo. soLa varSamAM tetrIsa hajAra vakhata zakya teTalA lAMbe aMtare eNe ~ K Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakra pheMkyuM. enI tAlIma mATeno kAryakrama paNa atyaMta saghana hato, paNa e potAnA vijayanuM kAraNa zArIrika taiyArI karatAM mAnasika taiyArIne vadhu gaNe che. mAtra sAhasa ane dRDha saMkalpathI ja azakya lAge tevuM kAma zakya banyuM. tema kahe che. potAnA mana para rakhAtI mAnasika zistane kAraNe ja melabornamAM binaanubhava, romamAM pratispardhIonuM sakhata dabANa, TokiyonI tIvra vedanA ane meksikomAM AthamatI yuvAnInA prazno vacceya oTara potAnI tamAma tAkAta bahAra lAvI zakyo. ramatanA itihAsamAM o2Ta2 e aDaga manobaLanuM anokhuM udAharaNa banI gayo. aMdha vyaktio golphanI ramatamAM bhAga laI zake che eTaluM ja nahIM, paNa A ramatamAM teo AMkhothI joI zakatA virodhIo sAme paNa mukAbalo karI zake che. pazcimamAM aMdhajano mATe golphano ghaNo badho pracAra thayo che ane amerikAmAM blAinDa golpharsanI spardhA yojavAmAM AvI hatI. iMglenDamAM ekasothI vadhu aMdha golphara che. iMglaeNnDanA AvA golphara DeviDa benavelane mAtra ATha varSanI uMmare baMne AMkhe aMdhApo Avyo hato. potAnA golpha-zokhIna mitro sAthe e golphanA medAna para pharavA jatA hatA, emAMthI emane AmAM rasa jAgyo ane emanI jevA ja evA ja eka aMdha golphara raoNna TolinsananI madada maLatAM teo golpha khelavA lAgyA eTaluM ja nahIM, paNa AjathI daseka varSa agAu DeviDa benavela bhAratanA pravAse AvyA hatA ane dilhI golpha klabamAM potAnI kAmiyAbI batAvIne lokone khuza karI dIdhA hatA. * k 47 apaMganAM ojasa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ it bIe e bIjA mana hoya to mALave javAya. A kahevata to sahue sAMbhaLI haze, paNa muMbaInA yogeza gAMdhIe to potAnA jIvanathI A kahevatane sAcI karI batAvI. bALapaNamAM ja ApattinI AMdhI yogezanI AsapAsa vIMTaLAI vaLI. e bALalakavAno zikAra thayo. enI asarathI yogezanA baMne paganI zakti kSINa thaI gaI. thoDo samaya to pathArIvaza rahevuM paDyuM. koI pANI Ape tyAre pANI pivAya, bhojana Ape tyAre jamAya, paNa AvI ApattithI yogeza Dare tema na hato. e cAlavA mATe satata mathAmaNa karavA lAgyo. dhIre dhIre cAlavA mATe kaeNlipara(khAsa prakAranA bUTa)thI Daga bharavA mAMDyo. A samaye yogeza potAnA goThiyAone to hasatA-kudatA jue, medAnamAM ramata ramatA jue. ene ramata jovAnI bhAre majA Ave. emAMya barAbara mukAbalo jAmyo hoya evo khela jovAmAM to anokho AnaMda Ave. yogeza vicAre ke huMya A badhAnI mAphaka ramuM to ? paraMtu ahIM cAlavAnI ja takalIpha, tyAM vaLI ramavAnI vAta ja kyAM thAya ? - yogeza ema DarI jAya tevo na hato. teNe to nizcaya karyo ke game te thAya. paNa mAre ramavuM ja che ! potAnI zArIrika sthitine eNe hasatAM hasatAM apanAvI lIdhI, enI bahu paravA ja na karI. yogezane Tebala TenisanI ramata bahu game, paNa A ramata tene mATe to bhAre kaparI gaNAya. emAM to daDedaDe AgaLa, pAchaLa ke bAju para jaIne khelavuM paDe, dareka phaTake halanacalana karavuM paDe. ahIM to paga ja 48 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAte cAle nahIM, tyAM vaLI halanacalananI vAta ja kevI ? paNa Dare te bIjA. baMne paga para bahu bhAra na paDe, e mATe eka hAthathI Tebala pakaDIne ramavAnI yukti ajamAvI. Ama eka hAthathI khelavAnuM. emAMya vaLI halanacalana thaI na zake. ATalI muzkelI hovA chatAM yogeza mUMjhAyo nahIM. dhIme dhIme e ramavAnI vividha rItanI jANakArI meLavavA lAgyo, nizcaya ane khaMtathI AgaLa vadhavA lAgyo. Akhare yogezanI mahenata phaLI. eka hAthanI AvaDatathI e bhalabhalAne haMphAvavA lAgyo. 1964mAM mAyasora Tebala Tenisa maMDaLa taraphathI spardhA thaI. AmAM DabalsanI mecamAM udaya gUrjaranA sAthamAM yogeza gAMdhIe jIta meLavI. A pachI to yogeze ghaNI spardhAomAM vijaya meLavyo. Aje to e eTalI chaTAdAra rIte Tebala Tenisa khele che ke jonArane enI yogeza gAMdhI zArIrika azaktino khyAla paNa Avato nathI. * DabalsamAM baMne pakSe banne khelADIo hoya che. WWW apaMganAM ojasa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phariyAda mana jIte jIta ziyALAnI vahelI savAra. ThaMDo ThaMDo pavana vAya. savArano sUraja amerikAnA pazcima kensAsanAM medAno para Acho-pAtaLo prakAza verato hato. A samaye eka dhULiyA rastA para be bALako jhaDapathI doDI rahyAM hatAM. emane nizALe pahoMcavAnI utAvaLa hatI. kyAreka jorathI doDa lagAve, thAke eTale jhaDapathI cAle. moTA chokarAnI uMmara tera varSanI hatI ane nAnA chokarAnI uMmara ATha varSanI hatI. baMnenAM zarIrano bAMdho majabUta, khaDatala kheDUtanA dIkarA eTale mahenata karIne zarIrane barAbara karyuM hatuM. nizALa zarU thavAne vAra hatI, tema chatAM A baMne bhAIone bhAre utAvaLa hatI. AnuM kAraNa e hatuM ke nizALa zarU thAya te pahelAM emane eka kAma patAvavAnuM hatuM. nizALamAM jaIne sagaDI saLagAvI rAkhe. nizALiyA Ave eTale emane ThaMDI ochI lAge. A rIte gurujInI ane dostonI sevA kare. A divase thoDuM moDuM thayuM hatuM. bIjo koI vidyArthI nizALamAM vahelo pahoMcIne sagaDI saLagAvI de to to emanuM nAma jAya. emanuM kAma lajavAya. AthI bhAre doDa lagAvIne hAMphatAM hAMphatAM nizALamAM AvyA. zALAmAM hajI koI AvyuM na hatuM. baMne bhAIoe lAkaDAnAM choDiyAM bhegAM karyA ane sagaDImAM mUkyAM. nAno bhAI eka Dabbo lAvyo. eNe moTA bhAIne kahyuM ke, moTA bhAI. lo A kerosIna sagaDImAM nAkhazo eTale sagaDI jaladI saLagaze." Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTA bhAIe to Dabbo laIne sagaDImAM ThAlavyo. pachI gajavAmAMthI | dIvAsaLI kADhI. jevI saLagAvIne sagaDI para mUkI ke moTo dhaDAko thayo. zALAnuM nAnuM makAna dhamadhamI UThya, bArI-bAraNAMnA phuracA uDI gayA, kAraNa ke DabbAmAM kerosIna nahotuM, peTrola hatuM. sagaDImAMthI AganI moTI jvALA bhabhUkatI hatI. nAno bhAI glena jozathI cIso pADato hato, "phloiDa ! phloiDa ! tuM kyAM che ? mArA moTA bhAI !" paraMtu phloiDa javAba Apato na hato. AganI jvALAo vadhatI hatI. ATha varSanA glenanI AMkho dAjhI gaI. enuM pATalUna ane mojAM bhaDabhaDa saLagavA lAgyAM. dhumADAthI e gUMgaLAI rahyo hato. evAmAM nizALanA goThiyAo AvyA. emaNe hiMmata karIne baMne bhAIone bacAvI lIdhA. moTo bhAI phloiDa to eTalo badho dAjhI gayo hato ke tarata ja enuM avasAna thayuM. nAno bhAI zlena paNa AkhA zarIre khUba dAjhI gayo hato. DAbA paganAM badhAM AMgaLAM khalAsa thaI gayAM hatAM. honAratamAMthI UgarI gayelA glenane DaoNkTara tapAsatA hatA ane mAtApitA DUsakAM bharatAM hatAM. gaMbhIra vadane DaoNkTara bolyA, A chokaro khUba dAjhI gayo che. emAM enA baMne pagane sauthI vadhu asara pahoMcI che. have e kadI paNa cAlI zakaze nahi. e cAlI zake tevI AzA rAkhavI e paNa ThagArI che." glena kaniMghamanI mAtA para to Abha tUTI paDyuM. paga kApavA paDaze evA bhayathI ekabIjA sAme joI rahyAM. glenanA pitAe kahyuM, "DaoNkTara, Apano abhiprAya to sAco che. paNa zuM mAro glena pahelAMnI jema harIpharI zake tevuM nahi bane ?" DaoNkTare kahyuM, "bhAI, Izvara para zraddhA rAkho, mAtra e ja AvuM kaMI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI zake. bhagavAna glenane pAcho harato pharato kare tevI mArI prabhune prArthanA che." | DaoNkTare vidAya lIdhI. akasmAta pachI mahinAo bAda glenanA paga para barAbara cAmaDI AvI gaI. mAtA-pitAe putranAM e niSkriya aMgo para mAliza karavA mAMDI. manamAM UMDe UMDe AzA hatI ke e nirjIva pagamAM prabhukRpAe cetana Avaze. nAnakaDo glena paNa pathArImAM paDyAM paDyAM mAliza karato jAya ane manamAM makkamapaNe kaheto jAya, "jarUra cAlIza. huM jarUra cAlIza ane badhAne batAvI ApIza ke juo, huM paNa kevuM cAlI zakuM chuM !" glenanA pagamAM bhAre vedanA thatI hatI, paNa enA mananI A majabUtAInI koIne khabara nahotI. akaDAI gayelA snAyuomAM cetana AvatAM pUrAM be varSa lAgyAM. mAliza to cAlu ja hatI ane sAthosAtha glenanI potAnA paga para UbhA rahevAnI mathAmaNa paNa cAlu hatI. dhIre dhIre glena paDado pakaDIne Ubho rahevA lAgyo. AMgaNAmAM paDelA jUnA haLane Teke Teke thoDuM thoDuM cAlavA lAgyo. beDoLa, vAMkA pagane barAbara TekavavA lAgyo. dukhAvo to ghaNo thato hato, paNa dilanI hiMmata AgaLa enI kazI visAta nahotI. eka divasa sAMje e dhIme dhIme cAlato hato. evAmAM ociMtA ja emanA kuTuMbanA pelA DaoNkTara AvI pahoMcyA. emaNe AvI khoTI koziza karavA mATe glenane Thapako Apyo. enA snAyuo tapAsyA, paraMtu tapAsane aMte emanA Azcaryano koI pAra na rahyo. DaoNkTare glenanA gharamAM jaIne enAM mA-bApane khuzakhabara ApatAM kahyuM, camatkAra ! camatkAra ! meM mArI sagI AMkhe joyuM na hota to huM mAnata paNa nahi. zAbAza glena ! tArI mahenate azakyane zakya karI dIdhuM che. te tArA paganA niSkriya snAyuomAM hiMmata ane puruSArthanuM khamIra reDIne emane pharI jIvaMta karyA che. have jo tuM vadhu ne vadhu doDyA karIza to jarUra tArA paga cetanavaMtA thaI jaze." para apaMganAM ojasa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoNkTaranI salAhathI utsAhamAM AvIne glene doDavA mAMDyuM. kAma nAnuM hoya ke moTuM, paNa e doDato jAya. nizALeya doDato jAya ane ramavAya doDato jAya. dhIme dhIme enA snAyuo majabUta banavA lAgyA. zALAmAM e doDanI harIphAImAM Utaryo. eka paga hajI saheja laMgaDAto hato, chatAM eka mAIlanI doDanI hoDamAM Utaryo ane saunA Azcarya vacce spardhA jItI gayo. jhaDapI doDavIra glena kaniMghama eka karuNa banAva ane pArAvAra yAtanAne vaTAvIne glena lAMbI lAMbI doDa lagAvavA lAgyo. 53 kensAsanI nizALamAMthI glena kaniMghama pAsa thayo ane A samaye 4 miniTa ane 24.7 sekanDamAM e eka mAIla doDyo ane DAbA paganAM AMgaLAM vagarano A doDavIra amerikAno sauthI vadhu jhaDapI doDa lagAvanAro nizALiyo banyo. gaMbhIra akasmAta pachI mAtra 19 varSa bAda glena kaniMdhame eka mAIlanI doDamAM vizvavikrama racI dIdho. 1934mAM kensAsa yunivarsiTInI spardhAmAM 4 miniTa ane 6 sekanDamAM eka mAIlanuM aMtara kApIne eNe navo vizvavikrama racyo. be varSa pachI barlinamAM khelAyelI oNlimpika spardhAmAM 1500 mITaranI doDa 3 miniTa ane 48.4 sekanDamAM pUrI karI ane glenane bIje naMbare AvanArane maLato raupyacaMdraka maLyo. 1500 mITaranI ane eka mAIlanI doDamAM paNa glena kaniMgharma zAnadAra vijaya meLavyo. 1938mAM 4 miniTa ane 4 sekanDamAM eka mAIlanuM aMtara kApIne glene evo to adbhuta vizvavikrama sarjyo ke je varSo sudhI aNanama rahyo. ** - | 2 | ane lehle Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vAra ema manAtuM ke 4 miniTanI aMdara eka mAIlanI doDa pUrI karavI e kALA mAthAnA mAnavI mATe azakya che. glena kaniMghamanI siddhie jagatabharamAM evI AzA jagADI ke mAnavI mATe azakya gaNAtI evI siddhi zakya banI zake tema che. eNe enI tAkAtathI eka navI AzAnAM dvAra kholyAM. Ama jiMdagImAM kadI paNa jAte cAlI na zake tevI gaMbhIra IjA pAmanAra glena kensAsano kaniMghama : vizvano sauthI kaniMghame majabUta manobaLanA jhaDapI doDavIra banyo sahAre mAtra amerikAnA ja ja nahIM, paNa jagatanA eka amara doDavIra tarIke nAmanA meLavI. eNe sthApelA vikramo varSo sudhI doDavIro mATe paDakArarUpa banI rahyA. eTaluM ja nahIM, paNa enI doDa lagAvavAnI AgavI paddhati ane doDanA aMta bhaNI jhaDapathI pahoMcavAnI rItane to jagatanA khyAtanAma doDavIroe apanAvI. glena kaniMghama ramatanA medAnanI sAthosAtha abhyAsamAM paNa AgaLa rahyo. mahenata-majUrI karatAM karatAM eNe ema.e. ane pIeca.DI.nI padavI meLavI temaja AgaLa jatAM yunivarsiTInA DAyarekTaranuM pada meLavyuM. 1939mAM bIjA vizvayuddha samaye lazkaramAM joDAyo ane sAta varSa sudhI moracA para rahIne dezasevA karI. e pachI eka vizALa khetara kharIdIne enI khetInI AvakamAMthI apaMgo mATe Azrama kholyo. AmAM 8000 jeTalAM apaMga bALakone ApabaLe jIvatA zIkhavyuM. apaMgo mATe plena kaniMghama khuda Adarza banI gayo. apaMganAM ojasa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A e ja zarIrano ki na Ara karI ja kAkI 4 ke jo UMcuM tAnizAna raziyAno vAlerI nikolAyavinca brumela e UMcA kUdakAnI ramatano betAja ramatavIra gaNAto hato. raziyAnI khelakUdanI prabhAvazALI TImano samartha ziratAja hato. UMcA kUdakAnI rasAkasIbharI ramatamAM pAMca varSa sudhI ene jagatabharamAM koI AMbI zakyuM nahIM. e mAtra potAno vizvavikrama sAcavIne ja besI na rahyo, paNa potAno vizvavikrama AMbIne satata AgaLa vadhato rahyo. aDhAra varSanI vaye vAlerI brumele 1960nI roma oNlimpikamAM sAta phUTa ane savA IMca UMco kUdako lagAvIne sahune Azcaryacakita karI dIdhA. A spardhAmAM prathama AvelA brumelanA ja dezavAsI robarTa zevalAkAjhe ATalo ja AMka noMdhAvyo hato. sadA UMcuM nizAna rAkhavAmAM mAnanAro brumela ATalAthI saMtoSa pAme tema na hato. 1961nA jUna mahinAnI aDhAramI tArIkhe sAta phUTa ane cAra iMcano UMco kUdako lagAvyo. eka navo vizvavikrama sthapAyo. 1963nA julAI mahinAnI ekavIsamI tArIkhe ethIya vadhu UMco kUdako lagAvyo. brumela sAta phUTa ane poNA cha iMca kUdyo. chaThThI vAra navo vizvavikrama racyo. e potAnI UMcAI karatAM soLa iMca vadhu UMce kUdyo. cha varSa sudhI brumelanA vizvavikramane koI namAvI zakyuM nahIM. * e pachI UMcA kUdakAno vizvavikrama amerikAnA pI. mannaDorpha karyo. 1971mAM sAta phUTa ane savA cha iMca UMco kUdako lagAvIne manjhaDorphe navo vizvavikrama saryo hato. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlerI brumelanI UMcA kUdakAnI vadhu ne vadhu UMcI siddhi tarapha AkhI duniyA Azcaryamugdha thaI joI rahI. enAmAM zArIrika tAkAta, vaijJAnika tAlIma ane kUdako lagAvavAnI mohaka rItano triveNIsaMgama sadhAyo hato. e amerikAmAM hoya ke raziyAmAM hoya, paNa badhe ja zaktizALI kheladila khelADI tarIke prekSako ene umaLakAbhera vadhAvI letA. 1961mAM vizvavikrama saryA pachI vAlerI brumela UMcA kUdakAnI tamAma spardhAomAM AgaLa ja rahyo. 1964mAM jApAnanA Tokiyo zaheramAM khelAyelI oNlimpika spardhAmAM vAlerI brumele prathama AvIne suvarNacaMdraka meLavyo. ramatanA medAnanI khUbI e che ke e deza deza vaccenI duzamanIne dostImAM palaTAvI zake che ! amerikAe raziyAnA A ramatavIranI tAkAta joIne "jhaoNna keneDI smAraka suvarNacaMdraka' ApIne enuM sanmAna karyuM ! jIvanamAM saghaLA divaso sarakhA jatA nathI. kyAreka AnaMdano sAgara UmaTI paDe, to kadIka ApattinAM vAdaLa gherAI vaLe ! vAlerInA pachI jIvanamAM vadhu ne vadhu zAnadAra siddhi enA kadama cUmatI hatI tyAM ja eka evI Aphata AvI ke jIvanabhara kapALe hAtha daIne nasIbane doSa detAM besI rahevuM paDe ! 1965nI pAMcamI okTobare e kamanasIba ghaTanA banI. vAlerI potAnA mitra sAthe moTarasAikalanI pAchaLa besIne jaI rahyo hato. evAmAM ekAeka moTarasAikala lapasI gaI. AkhIya moTarasAikalano bhAra vAlerInA jamaNA paga para ! eno jamaNo paga lagabhaga chuMdAI gayo. hADakAMmAM keTalIya jagyAe pheMkyara thayuM. pahelAM to ema lAgyuM ke tarata ja paga kapAvI nAkhavo paDaze. lAMbI vicAraNA bAda DaoNkTaroe paga kApavAnuM mokUpha rAkhyuM. e pahelAM sAravArathI keTalo sudhAro thAya che te jovAnuM nakkI karyuM. pAMca kalAka sudhI oNparezana cAlyuM. vAlerIno paga kApavo na paDyo, paNa have e jiMdagIbhara vhIla cera (paiDAMvALI khurazI) ke lAkaDAnI ghoDI vinA cAlI zake tema na hatuM. Ave vakhate vAlerI ramatanA medAna para pAcho Ave evI kalpanA karavI apaMganAM ojasa Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zekhacallInA divAsvapna jevI hatI. vAlerInuM oNparezana karanAra DaoN. ivAna kucerenkoe paNa dilAso ApatAM kahyuM ke e pharI ramI zake evI koI AzA nathI. raziyAnI eka dAktarI saMsthAe A mATe lAMbI tapAsa karI. aMte eNe abhiprAya Apyo ke vikhyAta ramatavIra vAlerIe ramatanA medAna para pharI khelavAnI AzA tajI devI joIe ! vAlerInA mAthe pahADa tUTI paDyo. ene mATe DaoNkTarono vAlerI brumela nirNaya svIkAravo khUba muzkela hato. e svapneya vicArI zakato nahIM ke pote UMco kUdako lagAvavA asamartha che ! enI AMkha sAme bhUtakALanAM dazyo ramI rahyAM hatAM. paNa jyAM cAlI zakAya tema na hatuM tyAM vaLI paganA ThekAthI UMco kUdako lagAvavAnI vAta kyAM ? aDhI varSa pasAra thaI gayAM, paNa hajI vAlerInA ghA para rUjha AvI nahIM. e parezAna hato, chatAM jIvanathI hArI khAdhuM na hatuM. dilamAM to eka AzA hatI ja ke eka divasa evo Avaze ke pote UMce phALa bharato haze ! raziyAnA khelADIo ane tAlImabAjo nirAza vadane svIkAratA hatA ke vAlerI have ramatanA medAnamAM pAcho nahIM pharI zake. 1968nA navembara mAsanA briTiza oNlimpika esosiyezananA sattAvAra sAmayika 'varlDa sporTsa'mAM jANItA samIkSaka neila elane lakhyuM : "vAle2I sAjo thaIne spardhAmAM UtaravAnuM vicAre che, paNa tenI A vAta saheje gaLe Utare tevI nathI. taddana atArkika che." cotarapha sahue vAlerI UMco kUdako lagAvI zake, e zakyatA aMge hAtha dhoI *** * ? | le FlC/hle Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 apaMganAM ojasa nAkhyA hatA. A samaye eka ajANyA ramatazokhIna yuvAnano kAgaLa maLyo. eNe vAlerIne kurgAnanA sarjana gAreila ilijhArova pAse sAravAra levAnuM sUcana karyuM. e yuvAne lakhyuM hatuM ke e sarjana paganA hADakAne chathI ATha iMca jeTaluM lAMbuM karI zake che. varSonI sAravArathI nahIM saMdhAyelAM hADakAMne joDI Ape che. A kAgaLa vAMcyA bAda e rAtre vAlerIne UMgha na AvI. tarata ja e DaoNkTara pAse pahoMcI gayo. 1968nI chavvIsamI mee DaoN. gAvarila ilijhArove oNparezana karyuM. eka kalAka sudhI e kaparuM oNparezana cAlyuM. DaoNkTare ghAyala jamaNo paga lAMbo karI dIdho. cAlato cAlato vAlerI eka ja vicAra kare : kyAre UMco kUdako lagAvuM. vAlerIne dhIme dhIme sAjo thato joIne enI kArakirdIno akALe aMta AvyAnI AgAhI karanArAoe potAnI vAta pheravI. e kahevA lAgyA ke vAlerI kadAca thoDuM doDI zake, vajana paNa UMcakI zake, saheja kUdako lagAvIne bAskeTa baoNla paNa ramI zake, paraMtu UMco kUdako lagAve e to azakya ja ! vAlerI potAnI rIte mahenata karato jAya. koI game te kahe, paNa e jaMpavAno na hato. enA nizcayane duniyAnI koI tAkAta rokI zake tema na hatI. zarUAtamAM e cAlatAM thoDo khoDaMgAto hato. pachI haDaselAto haDaselAto medAna ke barapha para eka kilomITara ke doDha kilomITara cAlavA lAgyo. dasa kilonAM DaMbelsa UMcakavA lAgyo. pAMca varSamAM aDadho samaya davAkhAnAmAM pasAra karanAra vAlerI tAkAta meLavavA lAgyo. doDIne, kasarata karIne ane pANImAM tarIne e zakti ane capaLatA meLavavA lAgyo. gaI kAle je vicAra hAsyAspada lAgato hato, e hakIkata banI gayo. 1969nA mArca mahinAnI bAramI tArIkhe raziyAnI rAjadhAnI moskomAM vAlerInI icchAzaktino heratabharyo prayoga jovA maLyo. moskonA yaMga pAyoniyarsa inaDora sTeDiyamamAM vAlerIe e ja purANI chaTAthI kUdakA lagAvavA zarU karyA. eka ke be UMcA kUdakA lagAvIne vAlerI ** XX Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ma na : th aTakyo nahIM. eNe satata aDhAra kUdakA lagAvyA. dareka kUdakA vakhate lAkaDI vadhu ne vadhu UMce mUkavAmAM AvatI. Akhare be mITara UMco kUdako lagAvavAnI tamannA vAlerIe pUrI karI. A samaye vAlerInA AnaMdano pAra na rahyo. eNe bhUtakALamAM vizvavikrama saryo, potAnA ja vikrama eka pachI eka toDyA, | tyAreya kadI ATalo AnaMda anubhavyo na hato. eka ghAyala vAlerI brumela patrakAre to vAlerInA A kUdakAne joIne lakhyuM, "ame ahIM narI AMkhe apratima hiMmata ane prabaLa icchAzaktine || pariNAme sarjAyelo camatkAra nihALyo." vAlerIno A be mITarano eTale ke cha phUTa ane poNA pAMca iMcano | kUdako jevotevo na gaNAya. A spardhAmAM vijetA bananAra yuropIya vijetA raziyAnA velenTina gAvarilova karatAM vAlerI nava senTimITara ja pAchaLa hato. vijaya gAvarilovano thayo, paNa bIje sthAne AvelA vAlerIne vijetA jevuM mAna maLyuM ! 1970nI vasaMta RtumAM vAlerIne pharI IjA thaI. je DAbo paga ThekavIne e kUdako lagAvato e ja Theka paganA ghUMTaNanI DhAMkaNI pAsenA snAyu para IjA thaI. sAmAnya rIte AvI IjA thAya, pachI vadhu kharAbInA bhaye khelADI ramatanA medAnamAM khelavAnuM choDI de che. pharI khelavuM hoya to oNparezana karAvavuM paDe. vAlerI badhuM tajI zake tema hato, paNa UMco kUdako * je pagano Theko lagAvIne kUdako mAravAmAM Ave, te pagane "Theka paga kahe che. apaMganAM ojasa che ke -- 8 4ka Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagAvavAnuM na choDI zake. A mATe agAu ekatrIsa oNparezana karAvyAM hatAM. sAta vAra to ghenamAM rAkhIne lAMbA samaya sudhI oNparezana cAlyAM hatAM. eka paLanI AnAkAnI vinA vAlerIe batrIsamI vAra oNparezana karAvavAnI taiyArI batAvI. 1970nI pacIsamI mArce moskomAM vAlerInA DAbA page oNparezana karavAmAM AvyuM ane pAnakharamAM to pharI UMco kUdako lagAvavA hAjara thaI gayo. aDaga ane aNanama vAlerIe aneka Aphata sahana karIne azakyane zakya banAvI UMcA kUdakAnI spardhAmAM je punarAgamana karyuM te vAlerIe e samaye sarjelA vizvavikramathIya mahAna gaNAze ! apaMganAM ojasa | 8 aNa apaMga lAkaDAnI ghoDIthI agiyAra divasa sudhI pagapALA cAlIne puNethI muMbaI AvyA. AmAM zAMtilAla AnaMdajI saMpata, gopALa bhAnuzALI ane azoka arjuna gorI hatA. zAMtilAla saMpate nava varSanI uMmare Traka akasmAtamAM potAnA paga gumAvyA e pachI AbunA sAtaso pagathiyAM caDyA, muMbaInA hAjIalI pAseno DuMgara be vakhata caDI AvyA ane tyArabAda puNethI muMbaI sudhI lAkaDAnI ghoDI mAraphate cAlavAnuM nakkI karyuM. savAre 8thI 11 ane bapore 3-30thI -30 sudhI cAlIne emaNe A kAma siddha karyuM. emanI sAthe DoMbivalI beMka opha mahArASTramAM nokarI karatA azoka gorI ane elaAIsIpiyaralesanA ejanTa gopALabhAI bhAnuzALI paNa hatA. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E. + : : - ka Apatti banI saMpatti Apatti kadI ekalI AvatI nathI. e Ave tyAre enI AkhI senA sAthe laIne Ave che. kerAlAnA I. pitAMbarana pavitrananA sukhI jIvanamAM AvI rIte eka pachI eka ApattinAM vAvAjhoDAM AvatAM rahyAM. enA jIvanamAM pahelAM sukhano sUraja Ugyo. kerAlAnA kvIlona jillAnA adUra nAmanA nAnakaDA gAmamAM e raheto hato. eNe enjiniyariMgano abhyAsa karyo. kAlikaTa enjiniyariMga kolejamAM e tejasvI vidyArthI tarIke jANIto hato. A pachI e bhAratIya sainyamAM joDAyo. bAMglAdezanA yuddhano samaya Avyo. 1971nA yuddha vakhate I. pitAMbarana pavitrana ilekTrikala enDa mikaeNnikala enjiniyariMga korsamAM nAyakano hoddo dharAvato hato. enI kAmagIrI eTalI suMdara hatI ke 1971mAM ene I.ema.I.nA zreSTha Tekaniziyana tarIke jAhera karavAmAM Avyo. Ama A yuvAna siddhinA zikhare hato, tyAM ja ApattinI AMdhI AvI. e potAnI pharaja bajAvavA mATe moTarasAikala para jato hato, tyAM tenA page eka goLI vAgI. e gabaDI paDyo. moTarasAikala phaMgoLAI gaI. pavitranane haoNspiTalamAM lAvavAmAM Avyo tyAre e bebhAna hato. eno eka paga lagabhaga dAI gayo hato. jamaNA hAtha para gaMbhIra IjA thaI hatI. DaoNkTarane tAtkAlika oNparezana karavAnI jarUra lAgI. eno eka paga thApAnA sAMdhAmAMthI kApI nAkhavAmAM Avyo. jamaNA hAthamAM eka saLiyo nAkhavAmAM Avyo. pavitrana bhAnamAM Avyo tyAre potAnI hAlata joIne dhrujI UThyo. 61 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra bhAMgI nAMkhe tevI IjAo thaI hatI. have mana bhAMgI nAkhe tevI IjAo zarU thaI. pavitrananI patnInuM ekAeka avasAna thayuM. be nAnAM bALakone sAcavavAnI ane ucheravAnI javAbadArI A yuvAnane mAthe AvI paDI. pavitranane mAthe du:khano DuMgara tUTI paDyo. emAM enA uparI adhikArIonI avagaNanAthI ene atyaMta AghAta lAgyo. A adhikArIo ene have TekUnikala kAma mATe sAva nakAmo gaNatA hatA. enI koI vAta kAne dharatA nahIM. A samaye pavitrane manamAM pAko nirdhAra karyo ke pote 'laMgaDo ghoDo' nathI teTaluM to A badhAne batAvI devuM ! eNe lAkaDAno kRtrima paga lagAvyo. dhIre dhIre cAlavAnuM zarU karyuM. evAmAM eNe puNethI kanyAkumArI sudhInI sAikalaspardhAnA samAcAra vAMcyA. AmAM ekavIsa rAjyomAM pasAra thaIne covIsa hajAra kilomITaranuM aMtara kApavAnuM hatuM. sAikalaspardhAnA jANItA khelADIo AmAM jhukAvavAnA hatA, paNa emaneya pote ATaluM lAMbuM aMtara kApI nAkhaze ke kema enI 62 | khAtarI nahotI. s | alle -lehe pavitrane A sAikalaspardhAmAM jhukAvavAnuM nakkI karyuM. keTalAke enI majAka karI, koIe ene zekhacallI kahyo, paraMtu pavitrana enA nirNayamAM makkama rahyo. lAMbI sAikalaspardhA ke moTaraspardhA mATe khAsa prakAranI moTara ke sAikala banAvavI paDe. enuM utpAdana karanArI koI kaMpanI A banAvavAnI javAbadArI svIkAre to ja AvI moMghI ane viziSTa sAikala ke moTara banI zake. pavitrane A mATe ghaNA sAikala-utpAdako pAse Tahela nAkhI. mAtra eka paganA jore ATalI lAMbI sAikalaspardhAmAM jItI zake e mAnavA koI taiyAra na hatuM, AthI sAikala banAvanArI koI kaMpanI pavitrana mATe sAikala banAvavA taiyAra na thaI. jiMdagInI muzkelIothI nahIM hArelo pavitrana sAiklanI muzkelIthI DarI jAya kharo ? eNe vicAryuM ke 'Apa samAna baLa nahIM'. e pote ja sAikalanA judA judA bhAgo goThavIne eka navI sAikala taiyAra karavA * * * Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgyo. Akhare pavitrane lAMbA aMtara mATenI eka khAsa prakAranI sAikala banAvI. Ameya e enjiniyara hato ethI potAnI jarUriyAta pramANe kevI sAikala banAvavI te sArI rIte jANato hato. 1982nI 12mI oNkTobare puNethI A atyaMta lAMbI sAikalaspardhAno prAraMbha thayo. dezanA tetrIsa jeTalA sAikalavIroe AmAM bhAga lIdho. AmAM ekalo pavitrana ja vikalAMga harIpha hato. bAkInA badhA majabUta zarIra dharAvanArA hatA, paNa pavitrane pote vikalAMga che evI vAta ja manamAMthI kADhI nAkhI hatI. enI najara to 24000 kilomITaranA lAMbA aMtarane pasAra karavA para hatI. I. pitAMbarana pavitrana A sAikalaspardhA daramiyAna caMbalanAM kotaromAMthI pasAra thavAnuM hatuM. UMcAM UMcAM kotaro vaccethI bheMkA2 rastA parathI pasAra thatAM bhalabhalA DarI jAya. emAM paNa caMbalanAM kotaromAM DAkuono bhaya paNa eTalo ja. pavitranane to koI bhaya sparze tema nahoto. enI najara to sAikala para eka pachI eka rAjya pasAra karavA para hatI. caMbalanAM UMcAM UMcAM kotaro vaccethI pavitrana pasAra thato hato tyAM eka bheMkAra jagyAe DAkuoe ene paDakAryo ane AMtaryo. pavitrana Ubho rahyo. DAkuoe joyuM ke enI pAse to koI zastra ja nathI. AthI e sAmano kare evI kazI dahezata rahI nahIM. DAkuoe najIka AvIne pavitrananI ekeeka cIja chInavI levA mAMDI. ekalo pavitrana ATalA badhA DAkuo vacce kare paNa zuM ? evAmAM DAku ToLInI saradAra phUlanadevI AvI pahoMcI. caMbalanAM kotaromAM DAkurANI phUlanadevInI bhAre dhAka hatI. enA sAthIo be bAjue khasI gayA. DAkurANI phUlanadevIne Azcarya thayuM ke AvAM kotaromAM kazAya zastra vinA ekalA nIkaLavAnuM sAhasa A mANase kema karyuM haze ! dva * * kara apaMganAM ojasa Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ane l*lche eNe pavitranane sattAvAhI avAje pUchyuM tyAre pavitrane hiMmatabhera potAnI vAta karI. potAno lAkaDAno kRtrima paga paNa batAvyo. A sAMbhaLIne phUlanadevIe pavitranane enI badhI cIjavastuo pAchI ApI dIdhI. enAM sAhasa ane hiMmatane biradAvyAM, eTaluM ja nahIM paNa bakSisa rUpe baso rUpiyA ApyA. pavitrane levAnI nA pADI, paraMtu A DAkurANIe Agrahabhera e rakama enA khissAmAM mUkI dIdhI. AvA jIvasaTosaTanA banAvomAMthI pavitrana pasAra thayo. enA bIjA harIphomAMthI koI bAra hajAra kilomITarathI vadhu aMtara kApI zakyA nahIM. pavitrana rojanuM sarerAza traNaso kilomITaranuM aMtara kApato hato ane bhAratanAM ekavIsa rAjyomAMthI pasAra thaIne covIsa hajAra kilomITa2nuM aMtara aThThAvana divasamAM pasAra karyuM. eka mAtra pavitrana ja A spardhAnuM tamAma aMtara pUruM karI zakyo. pavitrananI A siddhie sahunI AMkha kholI nAkhI. eNe sAikala para vizva-pravAsa karavAnuM vicAryuM tyAre sAikala banAvanArI keTalIka kaMpanIomAM sAme cAlIne sAikala taiyA2 karI ApavA mATe paDApaDI thavA lAgI. pavitrane batAvI ApyuM ke game teTalI muzkelIo ane niSphaLatAmAM jo mAnavI mana aDaga rAkhe to jarUra enI jIta thAya che. rIranI pUrepUrI kasoTI karatI dasa spardhAonI DekethlonamAM 1960nI oNlimpikamAM rAphara jhaoNnasana vizvavijetA banyo, paraMtu A rAphara jyAMnasanane bUTa paheravAmAM takalIpha paDatI hatI, kAraNa ke bArame varSe eno paga yaMtramAM phasAI jatAM eno aMgUTho lagabhaga Akhoya kapAI gayo. trevIsa jeTalA TAMkA laI enA paganA masalsa ane naso barAbara besADavAmAM AvyAM, paraMtu jhonasananI A zArIrika maryAdAo enA mahAna prayatna AgaLa sAva sAmAnya banI gaI. ** X Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 bImAmAMthI bahAdue bAba manthIAsa ane bImArIne bhAre dostI. sAva nabaLo bAMdho. taddana phikku zarIra. dareka roga enA para AsAnIthI savAra thaI jAya. bAra varSano A bALaka barAbara besI zake nahIM, ene A mATe reDiyo-eNkTiva kiraNo levAM paDyAM. roja jamyA pachI ene ArAma karavo ja paDe. manthIAsanA pitA DaoNkTara hovA uparAMta phUTabaoNlanA kuzaLa khelADI hatA. emane potAno putra Avo mAyakAMgalo hoya te saheje pasaMda nahIM. cauda varSanA boba malthIAsanI UMcAI pAMca phUTa ane dasa iMcanI hatI. e eTalo nabaLo hato ke nizALamAM eke ramatamAM bhAga laI zake nahIM enA badale e nizALanA baeNnDamAM raNaziMguM vagADavAnuM kAma karato. eka vAra boba malthIAsane potAnI nirbaLatA para gusso Avyo. bImArI haTAvIne bahAdura banavAno nizcaya karyo. eNe nakkI karyuM ke zarIrane tAkAtavAna banAvavuM joIe. nirbaLa zarIravALAne A duniyAmAM vaLI gaNakAre che koNa ? UlaTAnI bIjA badhA ene bicAro' kahIne dayA khAya che. maFIAsa mahenata karavA lAgyo. mAbApanI dekharekha heThaLa zarIra sudhAravA lAgyo. mAtra traNa varSamAM to eNe kAyApalaTa karI nAkhI. sattara varSano manthIAsa cha phUTa ane be iMca UMco ane 190 ratalanuM vajana dharAvato zaktizALI yuvaka banI gayo. e phUTabaoNla ane bAskeTabaoNlanI ramatamAM AgaLa paDato bhAga levA mAMDyo. khelakUdanI judI judI spardhAomAM 65 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga levA lAgyo. have koI enA zarIra para dayA khAtuM nahIM. enA badale enI nizALamAM sazakta zarIra mATe boba maFIAsanuM udAharaNa apAvA lAgyuM. I. sa. 1948nA eka divase boba malthIAsanA tAlImabAja varjila jeksane ene DekezlonanI ramata para hAtha ajamAvavA kahyuM. boba to taiyAra ja hato. eNe agAu kadI paNa vAMsakUdako, lAMbA aMtaranI doDa, bhAlApheMka ke UMcA kUdakAmAM bhAga lIdho na hato, paNa AnAthI DarI jAya to manthIAsa nahIM ! eNe pUrI lagana ane tAkAtathI koziza karI. AmAM saphaLatA maLI. TUMka samayamAM eNe ghaNA vijaya meLavyA ane A sattara varSanA yuvAnane 1948nI oNlimpika spardhAmAM sauthI kaparI gaNAtI DekeplonanI spardhAmAM amerikA taraphathI bhAga levAnuM mAna maLyuM. enA jeTalI nAnI vaye amerikA taraphathI khelakUdanI spardhAmAM oNlimpika spardhAmAM khelavAnI koIe yogyatA meLavI na hatI. oNlimpika spardhAmAM to atyaMta rasAkasI hoya. emAM A sattara kaka/ varSanA bobane to sauthI vadhu thakavanArI DekezlonanI spardhAmAM bhAga levAno hato. AmAM eka khelADIne khelakUdanI AkhI TIma jeTalI kAmagIrI | bajAvavAnI hoya. DekaththonamAM doDa, kUda ne pheMkanI dasa judI judI spardhAo ekasAthe khelavAnI hoya. pahele divase ekaso mITara doDa, lAMbo kUdako, goLApheMka, UMco kUdako ane cAraso mITaranI doDamAM bhAga levAno hoya. Ano sakhata thAka Utaryo hoya ke na Utaryo hoya, paNa bIje divase ekaso ne dasa mITaranI vipnadoDa, cakrapheMka, vAMsakUdako, bhAlApheMka ane paMdaraso mITaranI doDamAM UtaravuM paDe. AmAM krikeTa, mukkAbAjI ane taraNaspardhA jevI taddana bhinna bhinna spardhAo samAna sAva judI judI spardhAomAM ramavuM paDe. vaLI niyama evo ke mAtra be divasamAM ja spardhA pUrI karavAnI, pachI bhale madharAta thaI jAya. AthI khelADI hajI eka spardhA mAMDa pUrI kare, tyAM to doDatA ene bIjI spardhAmAM hAjara thaI javuM paDe. vaLI, AmAM bIjA harIphathI AgaLa AvavAthI guNa na maLe, paNa vizvavikramathI jeTalo najIka AMka apaMganAM ojasa | ja Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noMdhAvyo hoya tenA para guNa maLe. A dasamAMthI eka ramatamAM cUka thaI gaI ke saghaLI mahenata para pANI pharI vaLe. 1948nA oNgasTanI pAMcamI tArIkhe laMDananI oNlimpika spardhAnI A kaparI 2matamAM matthIAse jhukAvyuM. hajI traNa mahinA agAu to e vAMsakUdako ke bhAlApheMkanI kazI tAlIma paNa dharAvato na hato. vIsa dezanA aThThAvIsa cunaMdA khelADIo medAne paDyA. savAranA dasa vAgyAthI spardhAno prAraMbha thayo. rAtanA ATha vAgyA sudhI vividha spardhAo khelAtI rahI. thAkelo boba pAcho Avyo. ATalI spardhAomAM jagatanA ramatavIromAM e trIje naMbare hato. thAkyo hovA chatAM e rAtre e sUI zakyo nahIM. bIje divase e oNlimpikanA itihAsano kamanasIba divasa banyo. satata varasAda varasato rahyo. cotarapha dhummasa gherAyuM hatuM. medAna para kAdava-kIcaDa thaI gayo hato. A divase boba bAra kalAka medAna para rahyo. varasAda paDe tyAre baeNnkeTa pahere. potAno vAro Ave ke blenkeTa kADhIne medAna para Ave. emAMya bhAlApheMka vakhate to eTaluM badhuM aMdhAruM thaI gayuM ke doDavAnA prAraMbhanI rekhA para lAiTa rAkhavI paDI. hajI paMdaraso mITaranI doDa medAna para matyIAsa bAkI hatI. rAtanA dasa pachI e doDa zarU thaI. Akhare boba matthIAsanI jIta thaI. ** -X-- 7 apaMganAM ojasa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaMganAM ojasa | K sarvatomukhI pratibhA : boba dIdhA vinA chUTako nathI. enA tAlImabAja enI pAse gayA ne kahyuM : "boba, tane lAge che ke tuM have khelI zakIza ?" boba najIka Avyo. potAnA tAlImabAjanA khabhA para hAtha mUkIne bolyo, "tAlImabAja, phikara karazo nahIM. mane lAge che ke huM khelI zakIza." sattara varSano chokaro khelakUdanI sarvatomukhI tAkAta dharAvanAro jagatano zreSTha khelADI banyo. koIe vicAryuM nahotuM ke DekethlonanI spardhAmAM matthIAsa bIjI oNlimpika spardhAmAM bhAga laI zakaze, paNa cAra varSa pachI 1952mAM phinalenDanA helasinkImAM khelAnArI oNlimpika spardhAmAM hAjara thaI gayo. AmAM prathama divase lAMbo kUdako lagAvavA jatAM jamaNA pagano 'masalsa' UtarI gayo. khelakUdanI spardhAmAM masalsa UtarI jAya eTale Apattino pahADa tUTI paDyo gaNAya ! badhAne thayuM ke hajI to ghaNI spardhA bAkI che. boba mathIAsane spardhA choDI 'masalsa'nI vedanA sAthe matphIAsa AgaLa dhapavA lAgyo. eNe daseya 2matamAM bhAga lIdho, eTaluM ja nahIM, paNa prathama AvIne suvarNacaMdraka meLavI gayo. oNlimpikanA itihAsamAM DekethlonanI kaparI spardhAmAM satata be vakhata suvarNacaMdraka meLavanAra boba matthIAsa sarvaprathama khelADI che. e pachI Aja sudhImAM ekamAtra briTanano DelI thompasana (1980 ane 1984 oNlimpika) ja AvI siddhi meLavI zakyo che. ** K Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 | olimpikanI mahAkANI .sa. 1960nI romamAM khelAyelI oNlimpikamAM khaLabhaLATa macI gayo. amerikAnI vihmA rUDolpha nAmanI eka doDavIre traNa suvarNacaMdraka meLavyA. AmAM ene nava vakhata doDavAnuM AvyuM. A nave vakhata jItanI rekhA para pahelI pahoMcanArI vihmA rUDolpha hatI. AkhuM vizva A nArInI zakti joIne cakita banI gayuM. 20 varSanI A chokarIe bhalabhalA doDavIrone mahAta karyA. vibhAnA vijayanI pAchaLa eka hiMmatabAja nArInI kathA rahelI che. jagatabharamAM jhaDapI nArI tarIke nAmanA meLavanArI A vilyA rUDolpha cAra varSanI vaye cAlI zakatI na hatI. cheka ATha varSanI vaye e potAnA gharanI bahAra ramavA nIkaLI hatI ! eka garIba kuTuMbamAM virbhAno janma thayo hato. enA pitAe be vakhata lagna karyA hatAM. vihmA emanuM sattaramuM saMtAna hatuM. virbhA adhUrA mahine janmI hatI. tenuM janma samaye vajana phakta 2.04 kilogrAma hatuM. emAM cAra varSanI vaye nabaLI vihmA para bALalakavAnA roganuM AkramaNa thayuM. enA DAbA paga para AnI gherI asara thaI. e DAbo paga TekavI zakatI paNa na hatI. Ave vakhate zaktinI ghaNI jarUra hoya, paNa cAra varSanI vilyAne kazo pauSTika khorAka maLato nahIM. ekamAtra davA ja eno AdhAra bane tema hatI. garIbI cAre bAjuthI gherI vaLelI hatI. ene roja mAliza karavAnI dAktare sUcanA ApI hatI. paNa mAlizaghara pistALIsa mAIla dUra hatuM. AthI enI mAtA rojanA badale dara aThavADiye eka vakhata pistALIsa 9 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 | ne l*lehle ta samasa jA jA rahA hai = = ! jaya go hAthamAM 3 mAIla dUra AvelA mAlizagharamAM ene sA2vA2 mATe laI jatI. be varSa sudhI to Ama cAlyuM, paNa pachI vilgAnI mAtAe enI traNa putrIone mAliza karatAM zIkhavI dIdhuM. moTI baheno nAnI bahenanI sAravAra karavA lAgI. cAra varSanI uMmare badhAM bALako zerImAM saMtAkUkaDI 2me, tyAre vilmAne asahAya banIne vilmA rUDolpha pathArImAM paDyA rahevuM paDatuM. e bArImAM beThI beThI bahAranI duniyA nihALe. koIne cAlatAM jue, to koIne ramatAM jue, koIne vaLI hasatAM ne kUdatAM jue. vilmAne thAya ke pote kyAre A rIte cAlI zakaze? kyAre e bIjAnI mAphaka doDI zakaze ? evAmAM Dabala nyumoniyA ane skAraleTa phIvara lAgu paDyo. vilmA vadhu nabaLI thaI gaI. cha varSanI uMmare ene cAlavA mATe khAsa prakAranA bUTa paherAvavAmAM AvyA. AnAthI e thoDuM thoDuM cAlavA lAgI. sAtamA varSe vilmA bhAMkhoDiyAbhera cAlavA lAgI ane pahelI vAra jAte gharano uMbaro vaTAvyo. A divase enA AnaMdano pAra na rahyo. AThame varSe vilgA bUTa vagara cAlavAne zaktimAna banI. vilmAnI icchA to ramatanA medAna para khelavA-kUdavAnI hatI. agiyArame varSe e bAskeTa-baoNla khelavA lAgI ane paMdaramA varSe to te potAnA rAjyanI TIma taraphathI bAskeTa-baoNlanI maeNcamAM bhAga letI hatI. eka vAra vilmAnI nizALanA bAskeTa-baoNlanA tAlImabAja eDavarDa * X ~* Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 of '' why GKEY . kAkI karI rAja nAtha) 11/18 nA kare che to 1 whii rIDara nI kI prama mane A ratha jAya pAra karI zakAya che , I hA, . karI THE 1mA naE IT ki . . E JT, Ima ke kasa na ka Tii ja jAya che. kadI nA dikarA nI karI che : ( HISH karI che. hA jI che A jI hA pADI . jiyo Ina ja che TEAjI ja che, kAraNake - rAjANI kare ke ka rI kaja raja Tempalane doDavIronI TIma banAvavAnuM kahevAmAM AvyuM. A tAlImabAje vikmAne potAnI TImamAM pasaMda karI. A pachI to bAskeTa-baoNlanI khelADI vikmA doDavIra tarIke prasiddha banI gaI. - I. sa. 1956mAM - 16 varSanI vihmAe savarNacaMdrakonI dhAraka vikmA rUDolpha melabornanI oNlimpika spardhAmAM jhukAvyuM. anubhavI harIpho sAme vibhAne saphaLatA na maLI, paNa nirAza thavAnuM to vilsA zIkhI ja na hatI. enI mAtA pAsethI ene satata mahenata karavAno guNa vArasAmAM maLyo hato. A pachI eka pachI eka Aphata vibhAnA jIvanamAM AvatI gaI. I. sa. 1957mAM ene spardhAonA abhAve potAnuM hIra kasavAnI taka | | na maLI. 1958mAM e bImAra paDI. 1959mAM amerikAnI khelakUdaspardhAmAM eNe bhAga lIdho. "masalsa'nI sakhata pIDA hovA chatAM ekaso mITaranI doDamAM vihmAe vijaya meLavyo. vIsa varSa, be mahinA ane soLa divasanI nAnakaDI vibhA roma khAtenI olimpika spardhAmAM bhAga levA gaI. eka pachI eka spardhAmAM vijaya meLavatI gaI. A samaye gaLAmAM kAkaDAnI takalIpha ene parezAna karatI hatI, paraMtu vihmAnA khamIrane enI kazI asara thaI nahIM. ekaso mITaranI doDamAM vijaya meLavIne vihmAe vizvanI sauthI jhaDapI nArInuM biruda meLavyuM. A pachI baso mITaranI doDamAM paNa eNe vijaya meLavyo. tyArabAda 44100nI rIle doDamAM paNa vibhA vijetA banI. Ama traNa suvarNacaMdrako meLavIne vihmA roma oNlimpikanI mahArANI banI. vihmAe mAtra vijaya meLavyA na hatA, paraMtu vizvavikrama paNa sthApyA hatA. ATha varSanI vaye mAMDa mAMDa cAlatAM zIkhanArI vihmA rUDolpha vIsame varSe to vizvanI sauthI vadhu jhaDape doDanArI nArI banI ! apaMganAM ojasa Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 papSArthanI pratimA nasIba ene satata pachaDATa ApatuM rahyuM, paNa e sadAye puruSArthathI nasIbanA UlaTA pAsAne palaTato rahyo. bALapaNathI ja ene krikeTano bhAre zokha hato. jamaNe hAthe daDAne ghumAvIne evI to golaMdAjI kare, ke virodhI khelADI potAnA sTampa UDatA ja jue. haju ATha varSanI uMmara thaI na hatI ane roge ene gherI lIdho. eno jamaNo hAtha lakavAnI asara pAmyo. zarUAtamAM to e halAvIcalAvI zakAya paNa nahi. lAMbI sAravAra lIdhI. sAravAranA aMte dhIre dhIre jamaNA hAthathI rojiMdI kAmagIrI bajAvavA lAgyo. krikeTano prema eTalo ke e ramata to choDAya ja nahi. jamaNA hAthe golaMdAjI na karAya to kaMI vAMdho nahi. eNe vikeTakIpara tarIke kAmagIrI bajAvavI zarU karI. DAbA hAthe daDAne jhaDape ane DAbA hAthe ja vIMjhe. A vAtane cAra varSa vItI gayAM. pelo chokaro bAra varSano thayo. bAra varSano A nizALiyo beMgloranI naeNzanala hAiskUla taraphathI vikeTakIpara tarIke rame. vikeTakIpiMga karatAM karatAM enI najara golaMdAja para paDe. golaMdAjanA hAthe e ghUmatA daDAne lAlacathI nihALe. pachI potAnA hAtha calAve. manamAM thAya ke jo potAne golaMdAjI karavA maLe to bhAre majA paDI jAya ! A DAbI-jamaNI bAju daDAne rokavAmAM kaMI bahu majA AvatI nathI ! A nizALiyAnI TIma eka maeNca khelatI hatI. enI TIma hArane Are AvI UbhI hatI. virodhI TImane thoDA rana karavAnA hatA. enA ghaNA khelADIo ramavAnA bAkI hatA. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rece - '""" Tere - ! ' Em. lIka thayA che ET che ke , A ka kathA ra ka ramI 5 mAM agw! + Try to 5th nI jI re ja jawwo virodha " R E majA che.' ". #TUM . che. kAra " : 4 E - - rakSA kare pelA vikeTakIpare sukAnIne vinaMtI karI. eNe kahyuM, "ApaNI hAra nakkI che. pariNAma nizcita banI cUkyuM che, to mane golaMdAjI karavAnI taka Apo ne !" sukAnIe enI mAgaNI maMjUra rAkhI. ene mAtra eka ja ovara nAkhavAnI zarate golaMdAjI ApI. pelA nizALiyAne vaLI | eka vicAra Avyo. eka ja ovara nAkhavI che, to zA mATe jamaNA hAthe ja na nAkhuM ? bhagavata caMdrazekhara bhale e hAtha azakta banyo hoya, paNa agAu e hAthe ja golaMdAjI karavAnI phAvaTa hatI ne ! | cha3] nizALiyAe jamaNA hAthe daDo nAkhyo. e yorkara* daDo hato. sAmo baeNTsamaeNna daDAne pAmI ja zakyo nahIM, enI jhaDapane pahoMcI zakyo nahIM. eno vacceno sTampa UDI gayo ! A golaMdAja enA poliyograsta jamaNA hAthathI daDAne gophaNanI | mAphaka vIMjhavA lAgyo. potAnI zakti joIne khuda nizALiyAne tAjubI thaI ! pachI to enI golaMdAjImAM eka pachI eka vikeTa paDatI gaI. hArane Are AvI UbhelI nezanala hAiskUlanI TIma enA vikeTakIparanI golaMdAjIthI vijaya meLavI gaI ! pote daDAmAM je jhaDapa lAvI zakyo enAthI pelA nizALiyAne Azcarya thayuM. ethIya moTuM Azcarya poliyonI asaravALA potAnA jamaNA hAthanI kamAlarUpa kAmagIrIthI thayuM. * baeNTiMganI krIjha para athavA tenI khUba ja najIka pIca paDe tevA daDAne yorkara kahe che. apaMganAM ojasa # 1 - X 4 * Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sale l<Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApanArI TesTamAM caMdrazekhare 150 vikeTa jhaDapavAnI siddhi meLavI ane TesTamAM vinu mAMkaDa, erApallI prasannA ane bizanasiMha bedI pachI caMdrazekhara e 150 vikeTa jhaDapanAro cotho bhAratIya golaMdAja banyo. caMdrazekharanA lega breka, gugalI ane TaoNpa spIna daDAnA mizraNe bhalabhalA baeNTsamenone thApa ApI. caMdrazekharanI golaMdAjI eTalI badhI kAtila ane rahasyapUrNa hatI ke sunila gAvasakara jevo samartha baeNTsamena paNa svIkAre che ke e gugalI daDo nAkhaze te pArakhI zakato, paNa e sivAya to hoTha para prArthanA rAkhIne ja 2mato ! caMdrazekharanA daDA pIca paDIne eTalA jhaDapathI AvatA ke keTalAka ene madhyama jhaDapI golaMdAja gaNatA hatA. 1976mAM bhAratanA pravAse AvelA viviyana ricArDsa ema kahyuM hatuM ke caMdrazekharanA keTalAka daDA to oNsTreliyana jhaDapI golaMdAja thomasananA jevA jhaDapI hoya che. A rIte pakSAghAtanI asaravALA potAnA jamaNA hAthamAM caMdrazekhare evI to tAkAta pedA karI che ke vizvanI majabUta gaNAtI TImanI saMgIna baeNTiMga pakSAghAta pAmI hatI. enA jamaNA hAthane jotAM Azcarya ja thAya ke kaI rIte AvA hAthathI 58 TesTamAM 15,963 daDA nAkhIne 242 khelADIone AuTa karyA haze ! jeMgatamAM merethona doDano juvALa jAgyo che, tyAre 1984mAM navI dilhImAM yojAyelI bIjI merethonamAM javAharalAla naheru sTeDiyama parathI prAraMbha karyo. AmAM zokhathI bhAga lenArA thoDuM doDIne bAju para haTI jAya che ane kharo doDavIra AgaLa rahe che. pahelI merethonanI mAphaka A bIjI merethona paNa dilhIno 28 varSano sarakArI karmacArI satIza jItI gayo. A satIza janmathI ja mUka ane badhira che temaja e jamaNI AMkhe aMdha che, paraMtu enI doDanI merethona icchAzaktine koI aTakAvI zakyuM nahIM. ya 'e * Z | le l<Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 @isole bhArata ane pAkistAna vacce 1965nuM khUMkhAra yuddha khelAI rahyuM hatuM. bhAratIya lazkarano lAhora para ghero hato. siyAlakoTa para eno pahero hato. lAhora duzmananuM nAma hatuM. siyAlakoTa duzmananuM zira hatuM. bhAratIya javAno duzmananAM zira ane nAka baMnene jhaDapavA medAne paDyA hatA. siyAlakoTa para pAkistAne bhIMsa vadhArI. bhAratanA javAno eno jaDabAtoDa javAba ApavA taiyAra thayA. moraco bhayaMkara hato. duzamananAM daLakaTaka jabarAM hatAM. eno zastrasaraMjAma paNa vipula hato. amerikAnI jagavikhyAta "peTana' raNagADIo medAne paDI hatI. - sebara jeTa jevAM vimAno AkAzamAM ghUmatAM hatAM. nepAma jevA bhayaMkara baoNmba gAjatA hatA. sAme topanA goLA varasatA hoya ke baMdUkanI dhANI phUTatI hoya, mAthe Aga varasAvatAM vimAno cakarAvAM letA hoya, chatAM bhAratIya lazkarano javAna muralI pAcho paDe tema na hato. enA dilamAM dezane kAje khapI javAnI tamannA hatI. muralIno jUsso evo hato ke ene koI aTakAvI zake nahi. duzmanonA eka pachI eka lUha nAkAmayAba thatA hatA. mA bhAratIno A sapUta siyAlakoTa morace satata AgaLa dhapyuM jato hato. barAbara nizAna laIne duzmananA ekaeka sainikane vINIvINIne vIMdhe jato hato. evAmAM eka goLI AvI. enI pIThamAM pesI gaI. na to cIsa pADI ke na to Aha bharI. jANe kazuM thayuM na hoya tema AgaLa vadhavA lAgyo. duzamananA sainikone motane havAle karavA mAMDyo. bIjI goLI AvI. muralInI kamaramAM ghUsI gaI. na koI Aha, na Wke A R N Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kazo avAja. trIjI goLI AvIne enA pagamAM pesI gaI. muralI lathaDI | gayo. pAse lohInuM khAbociyuM bharAI gayuM. bebhAna banIne e dharatI para DhaLI paDyo. pAchaLa AvatA enA sAthIoe yuvAna muralIne UMcakI lIdho. lAMbA samaya sudhI ene lazkarI davAkhAnAmAM sAravAra levI paDI. dezane kAje laDatA enA baMne paga nakAmA thaI gayA. e pagamAM kazuMya cetana rahyuM nahIM. muralI davAkhAnAnI bahAra Avyo. have e doDI nahIM zake ! duzmanane DarAvI nahIM zake ! dezane khAtara laDI nahIM zake ! ethIya vadhu uttama khelADI banavAno nizcaya pAra pADI nahIM zake ! sAMgalI jillAnA islAmapuramAM janmelo A muralI bALapaNanI eka ghaTanA bhUlI zakato na hato. eka vAra e goThiyAo sAthe meLAnI moja mANavA nIkaLyo. pharatAM pharatAM eNe eka jagyAe joyuM to joradAra kustI cAlatI hatI. eka kustIbAja bIjA para dAva jamAve, bIjo dAva cukAvIne bamaNA jorathI mukko lagAve. muralInuM zarIra kasAyeluM hatuM. ramatagamatano bhAre zokhIna hato. emAMya enI nizALanA zikSaka zrI sI. bI. dezapAMDee ene judI judI ramatomAM nipuNa banAvyo hato. muralIne dAva ajamAvI jovAnuM mana thayuM. kustI karavA talapApaDa banI gayo. medAnamAM jhukAvIne virodhIne cIta karavAnI icchA thaI. ekAeka e vyavasthApaka pAse doDI gayo. muralIe kahyuM, "mAre kustI khelavI che, mane taka Apo ne !" vyavasthApake nAnakaDA muralIne joIne kahyuM, "alyA, che to sAva baTako ne kustI khelavAnI vAta kare che ? A kaMI baccAMnI ramata nathI. gharabhego thaI jA, gharabhego. moTo thA tyAre kustI khelavA Avaje." nAnakaDo muralI to A javAba sAMbhaLIne samasamI gayo. eNe nizcaya karyo ke pote kAbela khelADI banaze eTaluM ja nahIM, paNa ramatanA medAnamAM dezanuM nAma rozana karaze. yuddhanA medAnamAM to muralIe dezanuM nAma rozana karyuM, paraMtu have enA baMne paga taddana nakAmA thaI gayA hatA. jyAM jAte cAlI zakAya tema apaMganAM ojasa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hoya, tyAM vaLI ramata ramavAnI to vAta ja kevI ? vhIlacera(paiDAMvALI khurazI)nA sahAre ja have to cAlavAnuM hatuM. AvI hAlata hoya tyAre ramatanA medAna para nAma rozana karavAnI icchA, e to zekhacallInA tukkA jevI ja gaNAya ! muralI saMjogothI hatAza thayo nahIM. eNe to vicAra karyo ke paga bhale kAma na Ape, paNa puruSArtha to gIre mUkyo nathI ne ? dRDha nirdhAra hoya to gIca jaMgalamAMthI paNa mArga maLe. kALA mAthAnA mAnavI mATe kazuM azakya nathI. polAdI icchA AgaLa to bhalabhalI Aphata ane harakata mINanI mAphaka pIgaLI jAya. vhIlacerane ja eNe potAnA paga mAnyA. emAM besIne e to judI judI ramatanI tAlIma levA lAgyo. vhIla cerane eTalI jhaDapathI doDAvato ke muralIne mAnavatAkAtano ane jhaDapano namUno gaNavAmAM Avyo. e 2kAbI-phaMkamAM bhAga levA mAMDyo. AbAda tIraMdAjIthI nizAna upADavA lAgyo. kustImAM paNa kAbela banyo. khurazImAM besIne ja Tebala Tenisa jevI khUba halanacalana mAgatI ramata chaTAdAra rIte khelavA lAgyo. A badhAmAM muralIne sahuthI vadhu to taravuM game. taravA mATe eNe khUba mahenata karI. pANImAM AgaLa dhapavA mATe be hAthanI sAthe be paganuM halanacalana eTaluM ja jarUrI gaNAya. muralI pAse paga hatA, paNa na hoya tevA ja. bAvaDAnA baLe e taravAmAM pAvaradho banyo. e phrI sTAilathI paNa karI zake, bresTa sTrokanI rIte paNa tarI zake. beka sTrokanI rIte paNa taravA lAgyo. enA tAlImabAja karatAM paNa vadhu jhaDapathI muralI cAra prakAranI paddhatithI karavAmAM Ave che. pIThano bhAga pANInI sapATI para rAkhIne vArApharatI athavA ekasAthe eka ke baMne hAtha ane baMne paganuM halanacalana karavAmAM Ave, te paddhatine beka sTroka kahe che. pANInI sapATI para chAtI rAkhIne baMne hAtha ane baMne paga pANInI nIce cAle ne mAthAno thoDo bhAga satata pANInI bahAra rahe te paddhatine bresTa sTroka kahe che. baTaraphlAyamAM baMne hAtha ane baMne paganI ekasAthe uparathI nIce tarapha gati karavAmAM Ave che, jyAre phrI-sTAila zabda sUcave che temAM AmAM khAsa koI paddhatine badale mukta rIte taravAmAM Ave che. apaMganAM ojasa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RIT ] ISIT t taravA lAgyo. enA baMne pagamAM saheje cetana nahIM, chatAM pANImAM e / tare tyAre mAchalI sarakatI hoya tevuM ja lAge. I. sa. 1969nA julAImAM apaMgo mATenI laMDanamAM yojAyelI rASTrasamUha(komanaveltha)nI prathama spardhAmAM muralIe bhAga lIdho. potAne gamatI taravAnI spardhAmAM ene suvarNacaMdraka maLyo, Tebala TenisanI spardhAmAM kAMsAno caMdraka maLyo . bIjI ghaNI ramatamAM bIjA krame vahIlaceramAM besI tIraMdAjI karato AvanArane maLato ropya muralIkAnta peThakara caMdraka meLavyo. muralIe evI to siddhi batAvI ke A ramatotsavano e sauthI zreSTha khelADI gaNAyo. enI AvI siddhi joIne lazkaramAM enI kaMpanI havAladAra mejara tarIkenI baDhatI karavAmAM AvI. 1968mAM meksikomAM oNlimpika spardhA thaI. A oNlimpika spardhAmAM bhArata eka paNa suvarNacaMdraka meLavI zakyuM nahIM, paraMtu e pachI meksikomAM vikalAMgo mATenI oNlimpika spardhA thaI. bhAratano koI paNa khelADI pelI spardhAmAM to suvarNacaMdraka meLavI zakyo na hato ane agAu paNa kyAreya bhAratanA koI khelADIe vyaktigata rIte oNlimpika spardhAmAM suvarNacaMdraka meLavyo na hato, paraMtu apaMgo mATenI oNlimpika spardhAmAM bhAratano eka khelADI suvarNacaMdraka meLavI gayo ane te muralIkAnta rAjArAma peThakara. oNlimpika spardhAmAM vyaktigata rIte suvarNacaMdraka meLavanAra, pahelo bhAratIya khelADI banyo. ramatanI duniyAmAM AthI uttama bIjuM kayuM gaurava hoya ? apaMganAM ojasa che ke - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muralI satata AgaLa dhapato rahyo. muMbaImAM AvI vikalAMgo mATenI spardhA yojAI. e samaye hathoDApheMka, bhAlApheMka ane goLApheMkamAM prathama sthAna meLavyuM. taravAnI ekeeka harIphAImAM muralI pahelo Avyo. eNe ATha suvarNacaMdraka meLavyA, eTaluM ja nahIM, paNa A spardhAmAM uttama khelADI jAhera thayo. 1972mAM oNgasTa mahinAnA pahelA aThavADiyAmAM pazcima jarmanInA heDalabarga zaheramAM vikalAMgo mATenI 21mI AMtararASTrIya spardhA thaI. bhArata taraphathI muralIkAnta peThakare bhavya dekhAva karIne dezanuM nAma rozana karyuM. A agAu 50 mITaranI phrI sTAila spardhAmAM 38 sekanDamAM aMtara pAra karavAno vikrama muralIkAnta dharAvato hato. muralIe pote ja | potAno vikrama toDyo. eNe 50 mITaranI phrI sTAila taraNaspardhA 3.73 sekanDamAM pAra karIne navo vizvavikrama saryo ane bhAratane suvarNacaMdraka apAvyo. muralInA jIvanamAM Aje koI viSAda nathI, hatAzA ke nirAzA | nathI. enA mukha para e ja hiMmata, sAhasa ane AnaMda taravare che. eNe judI judI rASTrIya ane AMtararASTrIya spardhAomAM ekaso cAlIsa karatAM paNa vadhAre suvarNacaMdrako meLavyA che. saupya ane kAMsAnA caMdrako to pAra vinAnA meLavyA che. e keTalA che enI khuda muralIkAntane ja khabara nathI ! muralIkAnta AphrikA, raziyA ane cIna ane AphrikA khaMDa sivAya moTA bhAganA dezono pravAsa kheDyo che. videzamAM Thera Thera ghUmyo hovA chatAM potAnuM kharuM gaurava to bhAratamAtAno putra hovAmAM mAne che. Aje to kustI khelato, Tebala Tenisa ramato ke pANImAM mAchalInI mAphaka tarato yuvAna muralIkAnta mAnavInI polAdI icchAzaktino jIvaMta namUno banI gayo che. apaMganAM ojasa Wke # Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BE IT IS 1pa pANIdAra pAmI eka chokarAne taravuM bahu game. pANI jue ane taravAnuM mana thAya. taka maLe ane pANImAM kUdako lagAve. hAtha vIMjhIne taravA lAge, paraMtu pANImAM hAtha vIMjhIne AgaLa vadhe tyAre pANI para hAthanI thapATa vAgatAM kevo avAja thAya che te tene saMbhaLAya nahIM. pANImAM paDyA pachI kevo AnaMda Ave che e koIne kahI zake nahIM. AnuM kAraNa eTaluM ja ke e janmathI ja mUka ane badhira hato. adhUrAmAM pUruM enI eka AMkha to sAva aMdha hatI ane bIjI AMkhe mAMDa cAlIsa TakA jeTaluM joI zakato hato. sAmAnya mAnavI to ATalI badhI AphatothI mUMjhAI jAya. ghera besIne bIjAne sahAre jIvana gALe, paNa A tArAnAtha nArAyaNa zinoya e judI mATIno mAnavI hato. eNe abhyAsa karavA mAMDyo. esa.esa.sI nI parIkSAmAM e prathama vargamAM Avyo. bIjI bAju enA bhAIo tArAnAthane taravAmAM sahAya kare. enA bhAI zarada ane gopInAtha to rASTrIya kakSAnI taraNaspardhAmAM paNa bhAga laI cUkyA hatA. 1968thI to tArAnAtha paNa taravAnI spardhAomAM bhAga levA lAgyo. eNe trIsa jeTalI spardhAomAM to pahelo naMbara meLavyo. 1981mAM pAlkanI khADI taravAnuM bIDuM jhaDapyuM ane temAM te bIjo Avyo. muMbaImAM yojAyelI pAMcamI akhila bhArata samudra-taraNaspardhAmAM eNe 35 mAIlanuM aMtara kApIne bIjuM sthAna meLavyuM. 1980mAM tArAnAtha senTrala relavenA cIpha kaeNziyaranI kacerImAM klArka tarIke joDAyA ane 1981nA mArca mahinAmAM vikalAMgone vyavasAya ApyA pachI potAnA vyavasAyamAM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahuthI vadhu nipuNatA batAvatA karmacArI tarIke tArAnAtha zreSTha karmacArI jAhera thayA ! tArAnAtha eka pachI eka taraNaspardhAmAM bhAga leto hato. navI navI siddhio meLavato hato. bhAratanI samudrataraNanI ghaNI spardhAomAM eNe vijaya meLavyo. tArAnAtha nizALamAM bhaNato hato tyAre ja 1975mAM navI dilhImAM yojAyelI rASTrIya juniyara taraNaspardhAmAM pahelA naMbare Avyo ane be varSa bAda trivendramamAM pharI prathama sthAna hAMsala karyuM. 1976mAM eNe samudra spardhAomAM jhukAvyuM. copATIthI bAMdrAnI eka spardhAmAM e bIjA krame Avyo. tyArabAda zrIlaMkAnA talAImanArathI tamiLanADunA dhanuSakoMDi sudhInI spardhAnuM ekavIsa mAIlanuM aMtara paMdara kalAkamAM kApyuM, paraMtu tArAnAtha zinoyanI icchA to iMgliza khADI taravAnI hatI. A iMgliza khADI taravI te kuzaLa taravaiyAono Adarza hoya che, paraMtu emAM saphaLatA meLavavI eTalI ja muzkela hoya che. AnuM eka kAraNa e che ke emAM bhAga levA sArI evI Arthika madada maLavI joIe. AvavA-javAnuM vimAnabhADuM, ekAda mahino rahIne paristhitine anukULa thavA karavI paDatI mahenata temaja taraNa samaye, sAthe cAlanArI cATa-pAyaloTa temaja anya vyavasthA mATe ghaNo kharca karavo paDe. A pachI eka bIjo mukAbalo te kAramI ThaMDIno gaNAya. game tevo taravaiyo paNa A ThaMDI joIne krUjI UThe. tArAnAtha zinoye taravaiyAonI duniyAmAM sauthI jhaDapI vikalAMga taravaiyA tarIke nAmanA meLavI hatI. 1981mAM tArAnAthe A mATe pahelo prayAsa ryo, paraMtu e samaye pANInuM uSNatAmAna mAtra 12 DIgrI senTigreDa thaI jatAM tArAnAthane e prayAsa choDI devo paDyo. e pachI tArAnAthe pharI be varSa bAda iMgliza khADI taravAno prayAsa karyo. eNe phrAMsathI iMglenDa sudhInuM A khADInuM aMtara pasAra karavA mATe dasa kalAka ane copana miniTa lIdhAM. ene enI AvI siddhi mATe khAsa meDala paNa enAyata thayo. covIsa varSano tArAnAtha sAMbhaLI to zakato na hato, paraMtu koI paNa bahu ochuM zakato hato. apaMganAM ojasa jaWke ? A A $ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMgliza khADI taratA tArAnAtha zinoya pahelA prayAsamAM niSphaLa janArA tArAnAthane bIjA prayAsamAM saphaLatA maLI. dariyAnA pANInuM uSNatAmAna chAsaTha DIgrI pheranahITa rahyuM ane enAM mojAMonI UMcAI 5.7 mITarathI vadhu na hatI. vaLI anizcitapaNe 83 AvatI koI bharatIno ene sAmano karavo na paDyo. pariNAme phrAnsanA kepa grIjha-nejhathI iMglaeNnDanA Dovara sudhI tArAnAthanI yAtrA sa2La rahI. AMkhe ochuM dekhAtuM hovAthI vahelI savAranA traNa kalAka sudhI to AgaLanI pAyaloTa boTanA heDalAiTanA prakAzane sahAre taravAnuM cAlu rAkhavuM paDyuM. A iMgliza khADI taravA mATe eNe kalAkanA chAsaThathI aDasaTha jeTalA 'sTroka' lagAvyA. A vijaya meLavyA pachI tArAnAthane enA bhAIe izArAnI bhASAmAM pUchyuM ke iMgliza khADIne sAmasAme pAra karavAnI enI icchA che kharI ? tArAnAthe izArAthI javAba Apyo, "mAtra dasa miniTano ArAma Apo to huM pharI ahIMthI phrAnsa sudhI javA taiyAra chuM." paraMtu A mATenI agAuthI koI vyavasthA karI nahIM hovAthI iMgliza khADInI vaLatI saphara zakya nahotI, paraMtu A javAbamAM tArAnAthanuM khamIra pragaTa thAya che. ** 3 | ne nlehle Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na na ma - - - - - 1981mAM tArAnAthe pAlkanI khADI pAra karI. e pachI iMgliza khADI pAra karI. have ene iMgliza khADIne baMne bAjuthI tarIne pAra karavAnI icchA jAgI. enI bahene tArAnAthane izArAthI pUchayuM, "badhAmAM sAta sAgara taravAnI siddhi e yogya siddhi gaNAya." enA javAbamAM tArAnAthe kahyuM, "iMgliza cenala e iMgliza caeNnala che. eno jAdu ja judo che." A pachI tArAnAthe muMbaImAM geiTa ve oNpha inDiyAthI dharamatAra ane tyAMthI pAchA geiTa ve opha inDiyA AvavAnI spardhAmAM jhukAvyuM. 1984nI paMdaramI mArce 17 kalAka ane 43 miniTa sudhI covIsa varSanA tArAnAthe tarIne A aMtara pasAra karyuM. have enI mahecchA baMne bAjuthI iMgliza khADI taravAnI che. A mATe eNe eka prayAsa paNa karyo, paraMtu emAM mAtra ATha mAIla bAkI hatA tyAre dariyAnA tophAna ane gADha dhummasane lIdhe A prayAsa choDI devo paDyo. tArAnAtha e niSphaLatAmAM taNAI janAro mANasa nathI. AthI have pharI Arthika madada maLe to e na iMgliza khADIne baMne bAjuthI taravA mATe prayatna karavA Atura che, paNa Aje to e jagatabharamAM sauthI jhaDapI vikalAMga taravaiyA tarIke nAmanA $ | pAmI cUkyo che. 84 apaMganAM ojasa _1keTanA mahAna olarAunDara tarIke vikhyAta IMglenDanA vilphI rojhe pa8 TesTamAM 232 5 rana karyA ane 127 vikeTa jhaDapI. batrIsa varSanI krikeTa kArakirdImAM emaNe prathama kakSAnA krikeTamAM 1,528 dAvamAM 39,80ra rana karyA ane 4,187 vikeTa meLavI. trepanamAM varSe nivRtta thayA pachI emaNe baMne AMkhonI rozanI gumAvI, Ama chatAM teo dareka TesTa jovA jatA ane mAtra phaTakAnA avAja parathI bahoLA anubhavane AdhAre e kayA prakArano phaTako che te jANI zakatA. najIkanI vyakitane e phaTakAnuM varNana karatA, tyAre ene bhAgye ja khyAla Avato ke A mahAna khelADI cakSuhIna che ! Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 nirbatha narImAna I. sa. 1962nA mArca mahinAnI sattaramI tArIkha, bhAratIya krikeTa TIma vesTa inDijhano pravAsa kheDI rahI hatI. cunaMdA krikeTavIronI khANa samA bArabADosa TApunI TIma sAme khelAtI maeNcano bIjo divasa hato. bhojananA samaya (laMca) pachInI bIjI ovara vIMjhAI rahI hatI. jhaDapI golaMdAja cArlI griphitha potAnI tAkAta nicovIne golaMdAjI karI rahyo hato. enI sAme bhAratanA nakkara opaniMga baeNTsamaeNna ane sajjana sukAnI narImAna konTrAkTara khelI rahyA hatA. bIjI ovarano cotho daDo vIMjhAyo. jANe narImAna konTrAkTaranI zAnadAra kArakirdIne ja ha2vA Avyo na hoya ! DAboDI baeNTsamaeNna narImAnanA jamaNA kAnathI eka iMca UMce daDo vAgyo. maeNca joI rahelAoe avAja paNa sAMbhaLyo. vAvAjhoDAthI vizALa vRkSa jema kaDaDabhUsa karatuM tUTI paDe, tema narImAna konTrAkTara dharatI para DhaLI paDyo. nAka ane kAnamAMthI lohInI dhAra vahevA lAgI. brijaTAuna zaheranA kensiMgTana ovalanA medAna 52 embyulansanA ghaMTano avAja gAjI UThyo. bhAratIya khelADIoe bhAre haiye ramata AgaLa calAvI. e medAna para ramatA hatA, paNa emanuM mana to ghAyala sukAnInI ciMtAmAM DUbeluM hatuM. prathama meDikala buleTinamAM jaNAvavAmAM AvyuM ke bhAratIya TImanA sukAnI narImAna konTrAkTaranI hAlata bhayajanaka nathI, paraMtu thoDA samaya bAda paristhiti vaNasI. bIjA buleTinamAM AMcako Ape tevA * ma -R 85 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da ra nI mana - Eii che. je rIte AbhAra. 4, karI dIdhA. ja ji .wahu: horara karI pharAra che. nI ' A ja 11 - =" - * fjAra [r mA : - the * & Fka maws 6,44:nAmanA & 4 +++++++" ja ra .", , *'"..... * ke # # * htta ke mun . 1 5' . hA # che, mAmA, ...:" 2ic ==.. mamu kaDaka para sarakAra:rUpa, wi- 3. kAI # mane ... che. - kemaka:, ; ma , , , DAyarA kAkA vikw che. : - kAraka , - - .. a 14 : At #Dhir, I we fka,26 mA kAma pahas van mir , - = ; '... :-:: , - ::ck-&' -5 = ke, . . . . zAka - maphaka kamAna mArU cha - - che. aa ***eren- kanar : #gir-- " 5 . + 4 .' nA 19:+ .. : ja 1 kelliPhowly 3 mATe daD Mii. jo sarakAra I ja . ITH ' koI paNa kAma karavA 3. all !! I W di h Sii 8 8 8- * . - Surat : kAkA chokarA pAra karI che ke je kAma kare ka dIzA paNa banI zakIe paNa to te STAR :.. Rs.) P. - dazAnI dizA - samAcAra AvyA. narImAna konTrAkTarane hemareja thayuM che. enA zarIrano DAbo bhAga pakSAghAta pAmavA lAgyo che. Ano niSNAta sarjana TriniDADa TApumAM hato, paNa enI rAha jovI jokhamI hatI. AthI bArabADosanA sarjane potAnI kAmagIrI zarU karI dIdhI. magajamAM jAmI gayelA lohIne dUra karavAmAM AvyuM. bIjI bAju TriniDADa narImAna konTrAkTara TApu parathI khAsa vimAna dvArA niSNAta sarjanane bolAvavAmAM Avyo. eNe konTrAkTaranI dAktarI tapAsa karI. emAM khabara paDI ke emanA magajamAM bIje sthaLe paNa lohI gaMThAvAnI prakriyA zarU thaI rahI che. hajI eka gaMbhIra oNparezana karyAne ATha kalAka paNa nahotA thayA ane tarata ja aDadhA aMge pakSAghAta pAmelA narImAna konTrAkTara para bIjI vAra oparezana karavAmAM AvyuM. vesTa inDijhanI TImanA udAradila sukAnI phrenka vorele sauprathama potAnuM lohI ApyuM. A pachI caMdu boraDe, "bApu" nADakarNI ane polI umarIgare lohI ApyuM. e rAtre bArabADosa TApunA sahu krikeTapremIoe bhAratIya TImanA sukAnInI jiMdagI bacAvavA mATe Izvara pAse duA mAgI, devaLamAM jaIne prArthanAo karI. Akhare konTrAkTaranI jiMdagI bacI gaI. bhArata AvIne ene thoDA mahinA bAda pharI vAra veluramAM trIjI vakhata oparezana karAvavuM 83 apaMganAM ojasa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDyuM. traNa traNa vakhata motanA moMmAM javA jevA khoparI paranA oNparezana pachI sAmAnya mAnavI to daDAne jovAnI hiMmata paNa na kare, baeNTane bAjue mUkI de ane krikeTamAMthI sadAne mATe nivRtti laI le ! paraMtu narImAna konTrAkTara Avo mAnavI na hato. bhayathI bhAgI javAmAM mAnato na hato. e pharI krikeTanA medAna para pAcho Avyo. I. sa. 1963nA navembaramAM to gujarAtanI TIma taraphathI raNajI TrophImAM khelavA lAgyo. agAu jeTalAM ja hiMmata ane AtmavizvAsathI golaMdAjono sAmano karavA lAgyo. gujarAtanI TImanA sukAnI tarIke suMdara kAmagIrI bajAvI. I. sa. 1968-69mAM to gujarAtanI TImanA sukAnI tarIke narImAna konTrAkTare kamAla karI. A samaye rUsI sUratI oNsTreliyA jatAM gujarAtane eka kAbela oNlarAunDaranI khoTa paDI hatI, Ama chatAM narImAna konTrAkTare gujarAta raNajI TrophI TImamAM navuM joza jagAvyuM. saurASTra, vaDodarA ane mahArASTranI TImane hAra ApI. muMbaInI majabUta TIma sAme narImAna konTrAkTara sAta kalAkathIya vadhu samaya jhajhUmyA ane 139 2na karyA. muMbaIne hAthaveMtamAM lAgato vijaya chInavI lIdho. maeNca Dro gaI. muMbaIne prathama dAvanI sarasAI para poinTa meLavavAno vAro Avyo. pacIsa poinTa dharAvatA muMbaInI barAbarI karavAmAM gujarAtane eka ja poinTa ocho paDyo ! jIvaleNa akasmAtamAMthI UgarIne pAchA pharelA narImAna konTrAkTara I. sa. 1963-64thI 1970-71 sudhI raNajI TrophImAM khelyA. emaNe ghaNI sadIo paNa karI. A ATha sIjhanamAM 1740 rana karyA, narImAna konTrAkTaranuM nAma TesTamAM opaniMga khelADI tarIke paNa vicArAvA lAgyuM hatuM. AvA konTrAkTarane eka vAra meM pUchyuM, "gaMbhIra akasmAta pachI tamArI sAme daDo vIMjhAya tyAre tamane kevI lAgaNI thAya che ?" 3651 o | sa&le Facebe Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. A emaNe javAba Apyo, "kazI ja nahIM ! agAu jeTalA ja utsAhathI huM kheluM chuM. vaLI have to vadhu nirbhaya chuM. daDo mAthA para vIMjhAya toya have vAMdho nathI, kemake emAM sTIlanI paTTI nAkhavAmAM AvI che. AthI game teTalI jhaDape daDo naMkhAya, huM to agAunI mAphaka ja phaTakAruM chuM ne phaTakArato rahIza." AvA narImAna konTrAkTara akasmAta pachI TesTamAM khelyA nahIM, paNa emanuM krikeTanA medAna paranuM AvuM hiMmatabharyuM punarAgamana emanI ghaNI chaTAdAra ramata karatAM paNa vadhu khamIrabharyuM gaNAze. nAkara kAra * apaMganAM ojasa || beTsamena narImAna konTrAkTara himajhaMkhanA kAraNe paganAM dase AMgaLAM kapAvI nAkhavAM paDyAM hatAM, tema chatAM sviTjharlenDano parvatArohaka laeNmbarTa 195ramAM tenasiMganI sAthe evaresTa vijaya mATe gayo hato, paraMtu evaresTa zikhara para pahoMcavA mATe AThaso phUTanuM aMtara bAkI hatuM, tyAre havAnA ghaTI gayelA dabANane lIdhe baMnenuM mAthuM pharavA lAgyuM ane ethI bacavA mATe teo jhaDapathI UtarI AvyA hatA. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 paMjAvinAno pahelavAna cAla bhAgI jA. nahIM to mAra paDaze. evo khokharo karI daIzuM ke AkhI jiMdagI yAda karIza." pelA chokarAe AvI ghaNI dhamakI sAMbhaLI, paNa saheje Daryo nahIM. je aNanama adAthI Ubho hato te ja rIte Ubho rahyo. evAmAM eka jADo chokaro AgaLa Avyo ane saMvedanAthI bolyo, "alyA, che to ThUMTho ane ATalI badhI aDI zAnI kare che ? jA, jato rahe." jANe sAMbhaLato ja na hoya tema pelo chokaro kazuMya bolyA vinA e ja rIte Ubho rahyo. na hAle, na cAle ! ene AkharI cetavaNI ApavAmAM AvI. eka moTA chokarAe AMkhathI izAro karyo ane ekasAmaTAM keTalAMya chokarAMo A chokarAne TIpavA lAgyAM. vikalAMga chokaro paNa pAcho paDe tema na hato. paMjA vinAnA hAthe eNe keTalAya mukkA sAme lagAvyA, paNa ATalA badhA sAme enuM ekanuM kaMI cAlyuM nahIM. khUba mAra ane hAra khAIne e ghera Avyo. enAM kapaDAM phATelAM hatAM. e hAryo hato, paNa enuM mana hAryuM na hatuM. e divase A chokarAe niradhAra karyo ke mahenata mANasane ghaDe che, puruSArthathI hareka siddhi prApta thAya che. game te thAya, paNa mAre pahelavAna thavuM, akhADAbAja thavuM, kustInA evA dAva khelavA ke bhalabhalAnA chakkA chUTI jAya. zarIra keLavIne evA pahelavAna thavuM ke mArI sAme AvatAM mArA sAthIo ane sahAdhyAyIo to zuM, paNa bhalabhalA pahelavAna # 3 4 - X1 ka 9 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ale Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAvI daIza. kAlathI mArI | sAthe tAkAta kasavA akhADAmAM AvavAnuM nakkI rAkhaje. gharamAM beThA beThA pahelavAna na thavAya." padharAjane sahAro maLI gayo. evAmAM enI mAtAnuM avasAna thayuM. covIse kalAka mAtAnA khATalA pAse besIne sevA karanAra padharAjane moTo AghAta lAgyo. padmarAja gharamAM uparanA mALe oraDAmAM mAtAnI yAdamAM raDato raDato paDyo raheto. A vakhate enuM duHkha haLavuM karavAnA AzayathI padmarAjanA banevI ene pakaDIne akhADAmAM laI gayA. dhIre dhIre kustInA dAva zIkhavavA zarU karyA. kustInA khelamAM hAthanA * paMjA para ja badho AdhAra. akhADAmAM jato parAja pahelavAnane barAbara pakaDavA mATe ke pachADavA mATe hAthanA paMjAnI ja jarUra paDe. sakaMjAmAM levA mATe paMjAno ja upayoga thAya. TUMThA pamarAjane joIne akhADAnA bIjA pahelavAno to mazkarI karavA lAgyA. are ! paMjA vinAno te pahelavAna kyAMya dITho che ? bhalene e mahenata karIne mAthuM pachADe, paNa badhuM phogaTa ja javAnuM padmarAja to kustInA dAva khelavA lAgyo. sAmo pahelavAna paMjAthI dAva ajamAve, to pArAja potAnA majabUta kAMDAthI eno sAmano kare, e kAMDA vaDe virodhI pahelavAnane evA sakaMjAmAM jhaDape ke padmarAjanA apaMganAM ojasa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kAMDAnA paMjAmAMthI chUTatAM eno parasevo UtarI jAya. padmarAja judA judA dAva zIkhavA lAgyo ane mahenatathI emAM pAvaradho banavA lAgyo. nekI para apaMganAM ojasa padharAja tenI patnI sAthe A pachI padmarAja cha-cha kalAka sudhI dAvapeca ajamAvavA lAgyo. eNe jillAnI spardhAmAM bhAga lIdho ane prathama Avyo. eka vakhata bIjAM chokarAMonA hAthe mAra khAnAra padmarAja sAme kAnyakubdha kaoNlejano koI harIpha kustImAM UtaravA taiyAra thayo nahIM. pArAja potAnI kaoNlejano binaharIpha vijetA banyo. uttarapradeza e to bhAratamAM pahelavAnonI khANa kahevAya. AvI pahelavAnonI vikhyAta bhUmi uttarapradeza rAjyanI 1966nI kustIspardhAmAM padharAje jhukAvyuM. chaTAdAra dAvapeca ane kAMDAnI kAbeliyatathI padmarAje badhAne daMga karI dIdhA. A spardhAmAM padmarAja bIje sthAne Avyo. paMjA vagaranA padmarAje puruSArthathI jAdu karyo. eNe eka acchA taravaiyA tarIke paNa nAmanA meLavI. eka vAra ATha varSanA bALakane gomatI nadImAM DUbato bacAvyo hato. sAthe sAthe padmarAja enI kaoNlejamAM phUTabaoNlano eka agraNI khelADI paNa banI gayo. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI paNa spardhAmAM padharAjanuM nAma paheluM levAya. e hoya tyAM | jarUra vijaya maLe. lakhanaunI ena.sI.sI. kacerImAM kArakunanI kAmagIrI bijAvatA padmarAje TUMThA hAthe mAtra sarasa muddAsara lakhANa lakhavAnI siddhi ja meLavI nathI, sAthosAtha maroDadAra suMdara akSaro mATe A paMjA vinAno padmarAja sahunuM mAna pAme che. paMjA vinAno mAnavI sAmAnya rIte potAne nirAdhAra mAnIne, paravaza banI jiMdagI gujAre che, paraMtu janmathI ja bhagavAne jeno paMjo chInavI lIdho hato evA pArAje mAnava-puruSArthanI tAkAta batAvI. abhyAsanI sAthe pahelavAnImAM vikAsa sAdhyo. Aje to ene potAnI pahelavAnImAM eTalo vizvAsa che ke koI pahelavAnanA gaLAmAM jo enA paMjA vinAnA hAtha bharAve to emAMthI chUTatAM enuM pANI UtarI jAya. puruSArthanA baLe AgaLa vadhelo padmarAja haju vadhu pragati karavA cAhe che. apaMganAM ojasa iMglenDanA aMdha golphara cena Tomalinsanana chatrIsa varSanI uMmare mAthAmAM krikeTano daDo vAgatAM AMkhe aMdhApo AvI gayo. A samaye emane golphano bhAre zokha hato, paNa have aMdha thaI jatAM emaNe potAno golpha seTa paNa kADhI nAkhyo. teo mAnatA hatA ke have pharI kyAreya golpha ramI zakaze nahIM. eka divasa emanA mitrae ronane pUchayuM ke tamane tamArA jIvanamAM sauthI vadhu kaI bAbatano abhAva khaTake che ? tyAre rone kahyuM ke golpha e hajI bhulAtuM nathI. enA mitrae kahyuM ke sAutha Apha iMglenDamAM AvA aMdha golpharo che, tethI rona tyAM doDI gayo ane golpha khelavA lAgyo. pariNAme ene jIvanamAM jeno sauthI vadhu moTo khAlIpo lAgato hato, te dUra thayo. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 18 paMgumAMthI preNAmUrti lAMbI sAdhanAne aMte potAnI mahecchA pUrI thAya tyAre kevA anubhava thAya ? varSonI satata mahenata ane mathAmaNane aMte khelADI jagatanI sarvottama spardhA gaNAtI oNlimpika-spardhAmAM vijaya meLave tyAre e AnaMdano Ubharo ghaNI vAra AMkhamAMthI AMsunI dhArA dvArA pragaTa thato hoya che. khelADIo hatheLImAM moM chupAvIne dhrusake ne dhrusake raDatA hoya che. 1956nI melaborna oNlimpikamAM mahilAonI ekaso mITaranI baTaraphlAya taraNa-spardhA thaI rahI hatI. AmAM ekaso nava vAra ane eka phUTanuM aMtara tIvra vegathI pasAra karavAnuM hatuM. oNlimpikanA itihAsamAM pahelI ja vAra mahilA khelADIo mATe A spardhA yojAI hatI ane temAM amerikAnA khelADIonuM ghaNuM varcasva hatuM. hakIkatamAM A spardhAnA traNe caMdraka amerikAnI khelADIo meLavI gaI. zelI mAna prathama AvI. nensI rAme bIje sthAne ane merI siyarsa trIje sthAne AvI. .zelI mAne oNlimpikamAM navo vikrama racyo ane jyAre e vijetAnA UMcA sthAne UbhI rahI ane ene suvarNacaMdraka enAyata karavAmAM Avyo tyAre zelI mAna dhrusake ne dhrusake raDI paDI. prekSakoe mAnyuM ke zailInAM AMsu e AnaMdanAM AMsu haze, paraMtu e AMsumAM AnaMdanI sAthe vedanA paNa bharelI hatI. A bhavya vijaya veLAe enA duHkhada bALapaNanI yAda e bhUlI zakI nahotI. eka samaye je zelI mAna potAnA zarIrano eka masala paNa mAMDa mAMDa halAvI zakatI hatI, te zelI mAna Aje baTaraphlAya sTrokanI spardhAmAM vizvavijetA ** K Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] - 1957nI oNlimpikanI baTaraphlAya spardhAmAM prathama krame AvelI zelI mAna (vacce) tathA nensI rAma (DAbI bAju) ane merI siyarsa (jamaNI bAju) banI hatI. khuda zelI mAnane potAnI A siddhi mATe bALapaNanI sthitinA saMdarbhamAM Azcarya thatuM hatuM. mAtra pAMca varSanI vaye zelI mAna para poliyono humalo thayo. A humalo eTalo bhAre hato ke e sAva lAcAra ane nirAdhAra banI gaI. e potAnAM aMgone mAMDa mAMDa halAvI zakatI hatI, Ama chatAM DaoNkTaroe kahyuM ke enAM pakSAghAtathI nabaLA paDI gayelAM aMgomAM cetana lAvavuM haze to ene mATe taravuM anivArya che. pahelI vAra jyAre eNe jAte pANImAM potAno hAtha UMco karyo tyAre zelInA AnaMdano pAra na rahyo. potAnI jAte pANImAM Akhoya hAtha UMco karI zake che e anubhava ene AnaMda ane navAI pamADanAro lAgyo. pachI to hAtha pANImAMthI UMco karavo e enI rojanI Adata banI gaI. A pachI pANImAM dasa mITara jeTaluM aMtara kApyuM. e pachI svimiMga pulanI pahoLAI sudhI taravA lAgI. pachI enI laMbAI sudhI taravA lAgI ane dhIre dhIre e svimiMga pulamAM taravAnuM aMtara vadhAratI **** ~~ 5 | ane n+tehle Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ monRY THIS - - - - roDa para rahI che - ekIya vAra nA ja mA koI daraka ja che . . . . # $ 75 na che. jo ke A parI 3; ; | I gaI. Ama keTalAya mahinAnI satata mahenatane lIdhe eNe enA mRtaprAya avayavomAM navA jIvanano saMcAra karyo. eka divasa evo Ugyo ke zelI mAna amerikAnI sauthI mahAna taranArI strI banI. eNe amerikAnI taraNa-spardhAomAM ATha navA vikrama sthApyA. ekaso mITara baTaraphlAyamAM eka miniTa ane agiyAra sekanDano navo olimpikavikrama sthApyo. ene jyAre oNlimpika caMdraka maLyo tyAre e vicAratI hatI ke nAnI taraNa-spardhAmAM amerikAnI sahuthI vaye pANImAM pahelI vAra hAtha mahAna mahilA khelADI UMco thayo ane je AnaMda thayo | eTalo AnaMda baTaraphlAyamAM vizvavijetA banI tyAre thayo ke nahIM. Aje to zelI mAna pakSAghAtathI pAMgaLAM banelAMonI preraNAmUrti banI rahI che. che, kAraNa che rAka . ' ... dai ka; eka jI re lola _ ( pI ne -- pANI HD Movie , Do . 1.40 % 1 DI apaMganAM ojasa iMglenDanA opaniMga beTsamena lena haTana bIjA vizvayuddha daramiyAna lazkarI pharaja bajAvatAM DAbA hAthe IjA pAmyA hatA ane temanA para zastrakriyA karavAmAM AvatAM emano DAbo hAtha TUMko ane nabaLo thaI gayo hato. Ama chatAM iMglenDanA lena haTane 79 TesTamAM pa6 rananI sarerAzathI 1971 rana karyA, temAM pa646 rana TUMkA ane nabaLA hAthanA sAthathI karyA hatA. ja ke - che ? Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vana apaMga,mana aDIkhama ), sa. 1999nI sAla. vi. saM. 2020nA besatA varSano maMgala divasa. besatuM varSa eTale AnaMdano anero divasa. sahu koI ekabIjAne maLavA jAya, navA varSanI zubhecchA pAThave, mIThAIothI mAM mIThAM kare, AMgaNAmAM raMgoLI pUre, bALako phaTAkaDA phoDe, rAtre dIvA jhagamage. vi. saM. 2026nuM e besatuM varSa amadAvAdane mATe kALI caudaza jevuM aMdhakArabharyuM banyuM. enI dharatI para komI tAMDave mAjhA mUkI dIdhI. eka gharamAM rahetA be bhAI jevI bhAIbaMdha koma vacce duzmanAvaTanI Aga bhabhUkI UThI. dostI ane dilAvarI bhulAI gaI. e Aga vadhatI gaI. emAM aphavAonuM ghI reDAtuM gayuM. Aga mATe uMbADiyuM cAMpanArA enI pAse ja beThA beThA tApaNI tApavA lAgyA. guMDA tattvone bephAma dora maLyo. dharmanA nAme ane devanA kAmane bahAne jhanUna ane dAnavatA cotarapha phelAI gayAM. ghara saLagyAM, dukAno saLagI. jyAM je hAtha Avyo tenI katala thaI. besatuM varSa hatuM, paNa kyAMya AnaMda na hato. mIThAInI mojane badale motano bhaya satAvato hato. Thera Thera lAza paDI hatI. - sAMjano samaya thayo. eka bAra varSanA chokarAe potAnA gharanI bahAra paga mUkyo. potAnA bhAIne vALu karavA bolAvavAno te vicAra karato hato. hajI gharanI bahAra paga mUke che, tyAM to eka moTo dhaDAko thayo. evo moTo dhaDAko ke AkhAya vistAranI vIjaLI cAlI gaI. na kAMI dekhAya, na kazI samaja paDe. cArekora aMdhAruM kALuM ghora ! Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . * 133. E . - ja . 1 kapa pANI nA nA. 1 . 1 no A kAma kare 21 - 1 . I ... vAra ke te ra I. hama na karI de dI - - vIre In L ife ja -- jaya mALA re bhayanA mAryA sahu koI gharamAM pesI gayA. koIe bAraNAM vAsI dIdhAM, to koI bhagavAnanuM nAma levA lAgyAM. thoDo samaya pasAra thaI gayo. thoDI vAre lAiTa thaI. zuM thayuM te jovA mATe keTalAka loko bahAra nIkaLyA. emaNe je dRzya joyuM e khUba kamakamATIbharyuM hatuM. potAnA bhAIne bolAvavA gharanI bahAra paga mUkanAra bAra varSano bALaka bebhAna banIne dharatI para paDyo hato, ene ThekANe zarIra ghAyala, nizcaya aDaga enA eka hAthano paMjo caMdulAla bhATI paDyo hato, bIje ThekANe bIjA hAthanI pAMca AMgaLIo rajhaLatI paDI hatI. chokarAnuM AkhuM moM dAjhI gayuM hatuM. enI vahAlasoyI mAnA mukhamAMthI dardabharI cIsa nIkaLI gaI. "beTA caMdu ! A tane zuM thayuM ?" dhIme dhIme loko ekaThA thayAM. komI ramakhANanA e divaso. gharanI bahAra nIkaLavuM emAMya jAnanuM jokhama. eve vakhate caMdunI mAtA ene sAravAra mATe davAkhAne laI gaI. dhIme dhIme caMdu hozamAM Avyo. e chokarAe joyuM to enA baMne hAthanA paMjA khalAsa thaI gayA hatA. baMne kAMDAno aDadho bhAga paNa boMbanA dhaDAkAe harI lIdho hato. A chokarAnA saMbaMdhIo enI khabara kADhavA Ave. koI enA apaMganAM ojasa | $ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuTuMbI hoya, to koI enI nizALanA goThiyA. pathArImAM paDyo paDyo A nAnakaDo chokaro tareha tarehanI vAto sAMbhaLe. koI kahe, "arere, bicAro caMdu ! enI kevI bhUMDI hAlata thaI che ! have e kazuM karI nahIM zake. ene bicArAne koInA sahAre ja jIvana gALavuM paDaze." to bIjI vyakti kahe, "arere ! AvI duHkhada nirAdhArI karatAM to marI javuM bahetara." koI trIjo eno dosta kahe, "bicArA caMdue baMne hAtha gumAvyA. ene krikeTano bhAre zokha hato. 'vijaya krikeTa TIma' nAmanI eNe ja banAvelI TImamAM have e bicAro nahIM ramI zake. paMjo hoya to ja baeNTa pakaDAya ne !" to vaLI koI kahe, "paMjA vinAnuM jIvana to bhAre paravaza kahevAya. badhI bAbata mATe bIjA para ja AdhAra rAkhavAno. arere bicAro caMdu !" khATalAmAM paDyo paDyo bAra varSano caMdu A badhuM sAMbhaLe kharo, paNa A sAMbhaLIne e lAcAra banato nathI, potAnI nirAdhArI para AMsu sArato nathI, jIvanamAM AvanA2I muzkelIothI A bALaka Darato nathI. enA haiyAmAM hiMmata che, manamAM mahAta na thavAnI murAda che. eka bAju loko AvI vAto kare, to caMdunA manamAM eka bIjI ja vAta ghoLAyA kare. eNe eka yuvAnanI kathA vAMcI hatI. e yuvAne koI akasmAtamAM baMne hAtha gumAvyA hatA, chatAM e AgaLa abhyAsa karato hato. muzkelIthI kadI pAcho paDato na hato. enI tamannA to bhaNIgaNIne moTo ijanera thavAnI hatI. bAra varSanA bALakanA manamAM A vAta ghoLAI rahI. ene thayuM ke jo A hAtha vagarano mAnavI ijanera bane, to pote zA mATe AgaLa vadhI na zake ? eNe nakkI karyuM ke hAtha na hoya tethI zuM ? paNa haiyuM to che ne ! basa, enA moMmAM eka ja raTaNa cAlyA kare. huM saghaLuM zIkhIza. huM saghaLuM karIza. kadIya hiMmata nahIM hAruM. K * k 99 ele lehle Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelAM to bhAre muzkelI paDavA lAgI. hAtha hUMTho hoya tyAre khorAka khAvo kevI rIte ? roTalInAM baTakAM karavAM kevI rIte ? pANI pIvAno pyAlo pakaDavo zI rIte ? paNa A bAra varSano bALaka AnAthI DarI gayo nahIM. Apatti Ave to ene sAme cAlIne maLato. Apattine pAra karavAmAM ene anero AnaMda Avato. potAnA TUMThA hAthane evI rIte keLavyAM ke jANe AMgaLAno abhAva ja bhulAI gayo. dhIre dhIre e jAte bhojana karavA lAgyo, kapaDAM paheravA lAgyo. have ene thayuM ke mAre AgaLa vadhavuM che. bhaNyA vinA AgaLa kema vadhAya ? lakhyA vinA te zI rIte zIkhAya ? lakhavAnI anokhI tarakIba zodhI kADhI. be pUMThA hAtha vacce pena bharAve, pagathI kAgaLane dAbamAM rAkhe. dhIre dhIre to e evI AbAda jhaDapathI lakhavA mAMDyo ke na pUcho vAta ! akasmAta thayAne be varSa thaI gayAM. ene jIvanamAM AgaLa vadhavuM hatuM. koIne Azare rahevAne badale svamAnabhera jIvavuM hatuM. bhaNyA vagara to AgaLa kema vadhAya ? nAnakaDA caMdune nizALe javAnuM mana thayuM. be varSa pachI bhaNavAnuM zarU karyuM. sAtamA dhoraNamAM e dAkhala thayo. ene hAtha na hatA, paNa haiyuM kharekharuM hatuM. AMgaLAM na hatAM, paNa utsAha anero hato. nizALanA pratinidhimaMDaLano e mukhyamaMtrI banyo. evAmAM ene potAno ramatano zokha yAda Avyo. e judI judI ramatomAM bhAga levA mAMDyo. ene doDavAnI icchA thaI, paNa doDanI ramatamAM to muThThI vALela hAtha bhAre jarUrI. baMne hAthe kacakacAvIne muThThI vALI hoya, hAtha vIMjhAtA jatA hoya ane doDavIra AsAnIthI doDyo jato hoya ! muThThI vALavAthI snAyuo barAbara taiyAra thAya, zarIramAM eka prakAranuM joza Ave, doDamAM vadhu gati meLavI zakAya. paNa paMjA vagaranA caMdune muThThI vALavAnI to vAta ja kevI ! AthI pahelAM to A caMdune doDatAM ja na phAve. ethIya vadhu e TUMThA hAtha enI doDamAM avarodha banatA apaMganAM ojasa | Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. A mATe eNe doDanI tAlIma lIdhI. AvA hAthe jhaDapathI doDavuM | kevI rIte e zIkhavA lAgyo. uMmara nAnI paNa AtmavizvAsa anera, zarIra pAtaLuM paNa mananI majabUtAI ghaNI. dhIre dhIre e doDavA lAgyo. | evAmAM 1973nI 9mI mArce muMbaInA breborna sTeDiyama para eka spardhA yojAI. apaMga mAnavanI e spardhA hatI. mahArASTra ane gujarAtanA khelADIo AmAM bhAga laI rahyA hatA. sahunAM zarIra apaMga hatAM, topaNa ramatano utsAha akhaMDa hato. AmAM ekaso mITaranI doDa thaI. doDanI aMtima spardhAmAM traNa harIpha hatA. be hatA mahArASTranA. ekanI uMmara pacIsa ] 5 varSanI ane bIjAnI uMmara aDhAra doDavIra caMdu varSanI. trIjA harIpha hatA | gujarAtanA paMdara varSanA A caMdulAla tArAcaMda bhATI. doDa zarU thaI. gujarAtanA doDavIre jozabharyuM jhukAvyuM. potAnAthI moTI uMmaranA harIphone harAvIne paMdara varSano caMdulAla prathama Avyo. ekaso mITaranI doDamAM prathama AvanArane maLato suvarNacaMdraka caMdulAla meLavI gayo. hajIya bAkI hoya tema lAMbA kUdakAmAM e kAMsAno caMdraka meLavI gayo. jANItA krikeTakhelADI sunIla gAvaskarane hAthe A yuvAnane baMne caMdraka enAyata thayA. bhaNavAmAMya e pAchaLa paDe tema na hato. parIkSAmAM pUMThA hAthe jAte potAnAM pepara lakhyAM. apaMga mAnava maMDaLa dvArA levAyelI parIkSAmAM pAMsaTha TakA meLavIne sAtamA dhoraNamAM prathama naMbare pAsa thayo. dhIre dhIre apaMganAM ojasa | huM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * eka ja mAM apaMganAM ojasa ! huM rAjyapAla zrI ke. ema. cAMDInA haste gujarAta rAjyanA zreSTha vikalAMga karmacArIno evaoNrDa meLavato caMdulAla bhATI TUMThA hAthe caMdu carakho calAvatAM zIkhavA lAgyo. zarUAtamAM tAra joDatAM na phAve, paNa dhIre dhIre eya AvaDI gayuM. pachI prAyamasa saLagAvatAM paNa zIkhI gayo, cA banAvatA paNa AvaDI gaI. saMcAthI sivaNakAma paNa karavA lAgyo. ene citra doravAno zokha jAgyo. be pUMThA hAtha vacce AbAda pIMchI bharAvIne citra doravA mAMDyo. sakhata parizrama karIne 1976mAM caMdulAla bhATIe 65 TakA guNa sAthe esa.esa.sI. ane tyArabAda 1978mAM eca.esasI.nI parIkSA pasAra karI. AgaLa abhyAsa karavAnI enI adamya icchA hatI; paraMtu Arthika sthitine kAraNe koI nokarI zodhavI paDe ema hatuM. 1979mAM amadAvAdanA jillA paMcAyatamAM emane e zarate nokarI maLI ke jo Wke Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalAMgatAne kAraNe barAbara kAmagIrI bajAvI nahIM zako to tamane ! nokarImAMthI rukhasada ApavAmAM Avaze. Aphato sAme jhajhUmIne paDakAra jhIlanArA caMdulAla bhATIe e paDakAra jhIlI lIdho. eTaluM ja nahIM, paNa judI judI sarakArI kacerIomAM niSThA ane khaMtathI kAma karyuM. 1981mAM gujarAtanA e samayanA rAjyapAla zrI cAMDInA haste emane utkRSTa sarakArI karmacArIno evaoNrDa maLyo. jyAre sakSama karmacArIo paNa Avo evaoNrDa meLavI zakatA nathI, tyAre vikalAMgatA dharAvanAra vyaktie A evorDa meLavIne samAjane batAvyuM ke jo hRdayamAM hiMmata ane manamAM mahenata karavAnI vRtti hoya to vyakti jIvanamAM pragatinI haraNaphALa bharI zake che. caMdulAlanuM tana apaMga hatuM, paNa mana aDIkhama hatuM ane tethI eNe vicAra karyo ke himAlaya para parvatArohaNa karavuM ane cAra vakhata e himAlaya para parvatArohaNa karI AvyA ane bahAdurI mATenA caMdraka prApta karyo. rAjyakakSAnI apaMgo mATenI spardhAmAM caMdulAla sadAya mokhare rahyA. 103 emaNe ATha suvarNacaMdraka ane 12 rajata caMdraka ane 26 kAMsya caMdraka prApta | ja karyA che. Aje gRhastha jIvana jIvanArA caMdulAlane eka putra ane eka phri putrI paNa che. mAtra potAnA ja sukhano vicAra karavAne badale caMdulAla | bIjAnA sukhano vicAra kare che ane ethI ja apaMgonI aneka saMsthAomAM sevA ApIne apaMgo mATenI helpalAina paNa calAve che ane Aje to vikalAMga vyaktione vadhu ne vadhu taka maLe, vyavasAya maLe ane jIvanamAM pragati karI zake e caMdulAla bhATInuM dhyeya banI gayuM che. Ama garIbAI, vikalAMgatA ane mUMjhavaNono sAmano karIne caMdulAla svayaM anya vikalAMgo mATe AdarzarUpa banI gayA che. apaMganAM ojasa | Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Thir Rii nI 20 mahenatano jAdu nizAnabAjInI duniyAmAM haMgerInA kAla TekAsa amara nAmanA dharAve che. eka samaye ema manAtuM ke I. sa. 1940mAM jApAnamAM thanArI | oNlimpika spardhAmAM kArlI TekAsa jarUra vijayI banaze, paraMtu evAmAM vizvayuddha thatAM TekAsanI icchA adhUrI rahI. oNlimpika spardhA mulatavI rahI. TekAsane khelanA medAnane badale yuddhanA medAnamAM javuM paDyuM. bIjuM vizvayuddha pUruM thayuM. pharI oNlimpika spardhAnI taiyArI thavA lAgI. TekANe pharI vijaya meLavavA mATe puruSArtha zarU karI dIdho. oNlimpikano suvarNacaMdraka TekAsane mATe eTalo AsAna na hato. siddhino rasto sAva saraLa hoto nathI. oNlimpika spardhA zarU thAya e agAu TekAsane eka akasmAta naDyo. A moTara-akasmAtamAM TekAsa gaMbhIra IjA pAmyo. emAM eno jamaNo hAtha vadhu ghAyala thayo hato. e hAtha kapAvI nAkhavo paDyo. TekAsa jyAre haoNspiTalanI bahAra nIkaLyo, tyAre mAtra eka ja hAtha dharAvato hato. pistolanI nizAnabAjImAM be hAthanI khUba jarUra paDe. TekAnA mitroe to mAnyuM ke have oNlimpika | spardhAnI vAta to dUra rahI, paNa TekAsa nizAnabAjI paNa karI zakaze nahi . enA gharanAM loko duHkhI thaI gayAM. sAthIone nirAzA sAMpaDI, paNa TekAsa enI AzAone ATalI jaladI nirAzAmAM palaTAvA de tevo mAnavI na hato. enuM mana kahetuM hatuM ke jIvana vijetAne ghaDatuM nathI, | vijetA jIvanane ghaDe che. sAco khelADI kadI saMjogono zikAra banato nathI. saMjogo ene ghaDatA nathI, e saMjogone ghaDe che. e cUpacApa ghara choDIne nIkaLI gayo. koIe to mAnyuM ke TekAsa hatAzA jIravI zakyo nahIM. 104 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaino fche pAra na karo. vAta jAta karo 1 ka , , 'zuM DopI. . dikarI ja che, kapala jAo dAdA rAma | | nANA dhaDa para kada = phA i I korANa) TET . . rAma karatA hatA. mArA A vAta mA . * kola karI zarIra sAjana ane kare che jo tenI jANa haka che. mArI ri che - 1 apaMganAM ojasa kArlI TekAsa be varSa bAda laMDanamAM oNlimpika spardhA ramAI. oNTomaeNTika pistolanI spardhAmAM vijetA banelo mAnavI vijayastaMbha para Avyo. mAnavamedanIe gaganabhedI harSanAda karIne vijetAne vadhAvI lIdho. enA DAbA hAthamAM suvarNacaMdraka jhUlavA lAgyo. lokoe joyuM to A oNlimpika suvarNacaMdraka vijetAne jamaNo hAtha ja na hato ! A vijetA e bIjo koI nahIM, 13 paNa haMgerInI janatAno lADakavAyo khelADI kArlI TekAsa hato. A TekANe 1948nI laMDanamAM khelAyelI oNlimpika spardhAmAM to suvarNacaMdraka meLavyo, paraMtu e pachI 1952nI helasinkI oNlimpika spardhAmAM paNa suvarNacaMdraka meLavyo. oNTomaeNTika pistolanI spardhAmAM satata be vAra suvarNacaMdraka meLavanAra TekAsane koIe pUchyuM, "tame eka hAtha gumAvyA pachI paNa ATalA saphaLa kevI rIte thayA ?" kArlI TekANe javAba Apyo, "mahenata ane abhyAsathI asaMbhava paNa saMbhava bane che. gherathI nIkaLyA bAda DAbA hAthe nizAnabAjI karavAnuM zarU karyuM. zarUAtamAM to parezAnIno pAra nahIM, paNa manamAM eTalo dRDha nirdhAra hato ke mAtra eka hAthe nizAnabAjI karyA vagara rahevuM nathI. meM hiMmata hAryA vinA satata mahenata karavAnuM cAlu rAkhyuM. A vijaya enuM ja pariNAma che." Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 21 hAlabarganI hiMmata pu sattara varSanA mare hAlabargane pharI bALakanI mAphaka khAtAM ane paheratAM zIkhavuM paDyuM. AnuM kAraNa e hatuM ke mare hAlabarge rUbInI ramatamAM potAno eka hAtha gumAvyo hato. phUTabaoNlanA jevI A ramatamAM dareka khelADI hAthathI daDo AMcakI levA prayAsa kare che ane evA eka prayAsamAM mare hAlabargano khabho UtarI gayo ane hAtha IjA pAmyo. vaLI ekAeka A IjAne kAraNe enuM lohI kyAMka gaThTho banIne jAmI javA lAgyuM. pariNAme e jIvana-maraNa vacce jholAM khAvAM lAgyo. DaoNkTaroe mare hAlabarganuM jIvana bacAvyuM, paraMtu enA bhAMgelA DAbA hAthane bacAvI zakyA nahIM. 1950nI A ghaTanA che. mare hAlabargane ragbI TImamAMthI rAjInAmuM ApavAnI pharaja paDI. eka hAthe ene rojiMdI kriyAo karatAM zIkhavuM paDayuM. paNa paristhitithI saheje mUMjhAyA vagara mare hAlabarga eka hAthe saghaLI dainika kriyA karavA lAgyo. enA manamAM ramatanA medAnamAM pAchA pharavAnI dhagaza hatI, paNa DAbo hAtha nakAmo thaI gayo hovAthI be hAthanI jarUra paDe tevI ramato e khelI zake tema nahoto. ekAeka mare hAlabargane eka vicAra Avyo. DAbA hAthanI zaktinA abhAve e bhale ragbI khelI zake nahIM, paNa e doDavIra to banI zake ne ! ene to 2matanA medAnamAM jhajhUmavuM hatuM. kaI ramata e to gauNa bAbata hatI. doDano vicAra AvatAM ja e Arthara lIDIyArDa nAmanA mAnavI pAse pahoMcI gayo. A lIDIyArDa anokho tAlImabAja hato. lAMbA aMtaranI ane madhyama aMtaranI doDa mATe e ghaNA navajuvAnone tAlIma Apato hato. K Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI jAnu prayA ja , , , mita 1. * 1 , nakArI Do. th . . . , | , va % f a rAjA, '', para daE . para 6 apaMganAM ojasa |hai che . huM daDA , mare hAlabarga hAlabarga AvA nipuNa doDavIra pAse pahoMcyo ane eNe hAlabarganI raMci ke zArIrika maryAdA vize kazI vAta karavAne badale potAnI sAthe atyaMta kaparA raste krosa kanTrI doDamAM sAmela thavA kahyuM. doDa vakhate catura lIDIyA A navA nizALiyA para cAMpatI najara rAkhato hato ane joto Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato ke kaparA mArganI A doDane lIdhe enA caherA para nirbaLatA ke hatAzA Ave che kharI ? paraMtu jema A kaparI doDa AgaLa cAlatI gaI tema mare hAlabarganA caherA para vadhu ne vadhu makkama niradhAra taravarato lAgyo. jevI A lAMbI kaparI doDa pUrI thaI ke tarata ja thAkane lIdhe mare hAlabarga Dhagalo thaI gayo, paraMtu e lIDIyArDanI parIkSAmAM uttIrNa thayo. potAnA nirbaLa ane azakta DAbA hAthane kAraNe hAlabargane doDavAmAM thoDI muzkelI AvatI hatI, paraMtu enAthI e Dagyo nahIM. lIDIyArDanI tAlIma paNa agniparIkSA jevI hatI. aThavADiyAmAM ekaso mAIla doDavAnI e tAlIma ApatA hatA. mare hAlabarge mahenata karavAmAM pAchuM vALIne joyuM nahIM. cha varSa pahelAM je mare hAlabargane ragbI TImamAMthI rAjInAmuM ApavAnuM kahevAmAM AvyuM hatuM, e ja mare hAlabarga 1956nI melaborna oNlimpikamAM nyUjhIlenDa taraphathI doDavIra tarIke gayo. eNe 1500 mITaranI doDamAM bhAga lIdho. mare hAlabarga AmAM agiyAramA sthAne 108 Avyo paraMtu ene koI hatAzA thaI nahIM. eka kAraNa e paNa hatuM ke mahAna tAlImabAja lIDIyArDa haMmezAM kahetA ke teo A doDavIrane 1960nI oNlimpika mATe taiyAra karI rahyA che. lAMbA samayanI taiyArI pachI ja khelADIne mATe vijayanI zakyatA jotA hatA. 1958mAM kaoNmanaveltha geimsa ramAI. AmAM mare hAlabarge pa000 mITaranI doDamAM bhAga lIdho ane suvarNacaMdraka meLavyo. paraMtu kaoNmanaveltha geimsa e kaMI oNlimpika geimsa nathI. ene mATe to vadhu taiyArI ane sajjatA keLavavI paDe. doDavIra hAlabarga ane koca lIDIyArDa baMne AnA AyojanamAM lAgI gayA. emaNe evuM vicAryuM ke doDano chello "lepa" bAkI hoya te agAu ekAeka khUba jhaDapathI doDavuM. je samaye bIjA doDavIro potAnI anAmata tAkAta para doDI rahyA hoya. 1960nI roma oNlimpikanI 5000 mITaranI doDano prAraMbha thayo. 1000 mITaranI doDa pUrI thaI tyAre mare hAlabarga harIphomAM | chello hato. 2000 mITaranI doDa pUrI thaI tyAre mare hAlabarga pAMcamo apaMganAM ojasa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato. ane tyAra bAda doDa pUrI thavAnA traNa 'lepa' bAkI hatA tyAre mare hAlabarge atyaMta vegathI doDavA mAMDyuM. jANe doDa pUrI karavAne 'phiniziMga lAina'nI pAse na hoya ! enI A jhaDape bIjA harIphone cakita karI dIdhA. eNe e 'lepa' 61.1 sekanDamAM pUro karyo. bIjA harIpho karatAM hAlabarga vIsa mITara AgaLa nIkaLI gayo. pUrva jarmanIno harIpha groDonjhakI ane polenDano jhImanI baMne hAlabarganI pAchaLa pUrA jozathI doDyA, paraMtu hAlabargane vaTAvI zakyA nahIM. 5000 mITara doDano AkharI tabakko Avyo. hAlabarga thAkI gayo hato. enuM mAthuM ghUmatuM hatuM ane eka eka phALa bharyuM enA paga vadhu ne vadhu thAka anubhavatA hatA. potAnA harIphone pAchaLa rAkhavA mATe eNe maraNiyo prayAsa karyo. bIjI bAju harIpho hAlabargane AMTavA pUrA jozathI dhasatA hatA. eka samaye hAlabarga vIsa mITara AgaLa hato, paNa enI sarasAI dhIme dhIme ghaTavA lAgI. paMdara mITara, dasa mITara ane pachI harIphothI dasa mITarathIya ochuM aMtara rahyuM. paNa aMte potAnI pachInA harIpha pUrva jarmanInA groDotjhakIthI mare hAlabarga ATha mITa2 109 AgaLa rahyo ane vijetA banyo. enuM Ayojana saphaLa thayuM. eNe oNlimpika pAMca hajAra mITaranI doDanI spardhAnAM vizvavikrama sthApyo. mare hAlabarganA vijayane pratikULa saMjogo sAme meLavelA anokhA vijaya tarIke sahue vadhAvI lIdho. bihAranA raNajI TrophI khelADI aMjana caeNTarjIne 1975mAM arjuna evaoNrDa enAyata thayo. bhAratanA rASTrapatie aMjana ceTarjIne A evorDa enAyata karyo, tyAre rASTrapatie ApelA abhinaMdanano javAba aMjana ceTarjIe phakta smitathI Apyo. AnuM kAraNa e che ke, aMjana ceTarjI mUMgo ane badhira khelADI che. 1970thI aMjana ceTarjIe raNajI TrophI maeNcomAM madhyama jhaDapI golaMdAja tarIke khelavAnI kAmagIrIno prAraMbha karyo hato. *** 1 *%[e Flehle Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 22 & I. sa. 1956. melabornamAM oNlimpika spardha khelAI rahI hatI. AmAM hathoDApheMkanI spardhA atyaMta romAMcaka banI rahI hatI. limpikanA itihAsamAM hathoDApheMkanI ATalI romAMcaka spardhA agAu kadI khelAI na hatI. raziyAno mibAila krivonosova medAne paDyo hato. eka vArano e vizvavijetA hato. enI sAthe eka bIjo raziyana khelADI paNa pUrajozathI AgaLa vadhI rahyo hato. enuM nAma hatuM eMtolI samoskvetova. A sAthe amerikAno heralDa konolI paNa medAnamAM hato. agAunA varSe ja konolIe eka navo vizvavikrama sthApyo hato. hiMmate mardA oNlimpika spardhAnA romAMcaka vAtAvaraNamAM saunI mITa hathoDApheMkanI ramata 52 maMDAyelI hatI. prathama rAunDamAM ennolIe kamAla karI. eNe 303 phUTa ane 9 iMca jeTale dUra hathoDAno goLo pheMkyo. oNlimpikanA vikrama karatAM A aMtara cha phUTa vadhAre hatuM ! A pachI yuropiyana caeNmpiyana krivonosove lokhaMDano goLo vIMjhyo ane te 206 phUTa ane 9.5 iMca jeTale dUra paDyo. tyArabAda amerikAnA bosTanamAM itihAsanA zikSaka tarIke kAmagIrI bajAvatA konolIe sAta phUTanA vartuLamAMthI hathoDAno goLo vIMjhyo, paNa te paMdara iMca pAchaLa rahyo. Akhare konolI pAMcamI vAra hathoDApheMka mATe Avyo. ene mATe kaparo samaya AvI pahoMcyo hato. potAnI agAu baMne raziyana khelADIo oNlimpika vikrama noMdhAvI cUkyA hatA. ene mATe mAtra be ja taka bAkI hatI. eka lAkhanI mAnavamedanInI naja2 konolI 52 TharI hatI. eNe potAno DAbo hAtha hathoDAnA hAthA para mUkyo. jamaNo hAtha hathoDA para ~* K Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka - . - pribhat mUkyo. AMkha saheja AkAza | bhaNI mAMDI ane Izvarane prArthanA karI. A pachI konolIe saheja pAchaLa namIne pUrA jozathI cAra phUTa lAMbI sAMkaLa ghumAvIne goLa vIMjhayo. soLa pAunDano goLo eka joradAra avAja sAthe chU Tayo. eka lAkhanI mAnavamedanI mauna banI gaI. vAdaLI AkAzamAM hathoDApheMkanI teyArI karato heralDa konolI taratA sapheda vAdaLamAM jANe goLo tarI rahyo na hoya ! Akhare e 10 pAunDano goLo paDyo. eka lAkhanI mAnavamedanI harSabharI ciciyArI karI UThI. konolInA - mukha parathI goLo vIMjhavAnI mahenata karatAM AvelI sakhatAI dUra thaI. huM hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM. vijayanA AnaMdamAM eNe hAtha UMco karyo. hathoDAno e goLo 207 phUTa ane 3.75 iMca jeTale dUra pheMkI cUkyo hato. virATa janamedanI samakSa suvarNacaMdrakanA pradAnanI vidhi thaI. konolInA jamaNA hAthamAM suvarNacaMdraka jhUlato hato. enI jamaNI bAju paNa raziyana khelADI hato. enI DAbI bAju paNa raziyana khelADI Ubho hato. e baMne raziyana khelADIone bIjuM ane trIjuM inAma maLyuM hatuM. cha phUTa UMco, vizALa khabhAvALo, 224 ratala vajanano majabUta deha dharAvanAro konolI 18 iMcanA bAvaDAM dharAvato hato. eno jamaNo hAtha bhAre majabUta hato. koI enI sAthe hAtha milAve ane jora batAvavA jAya to jora batAvavA janAranI bhAre bUrI hAlata thatI. paraMtu apaMganAM ojasa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 apaMganAM ojasa | hathoDAno goLo pheMkato heralDa konolI enA vAdaLI raMganA amerikana yuniphormamAM eno labaDato DAbo hAtha joI zakAto na hato. hakIkatamAM enA jamaNA hAtha karatAM eno DAbo hAtha be tRtIyAMza jeTalo ja hato. bALapaNamAM tera vakhata A DAbo hAtha bhAMgI gayo hato. e kyAreya barobara sAjo thayo na hato. satata pakSAghAta thayo hoya tevI e hAthanI hAlata hatI. sAmAnya mANasa A muzkelIthI DarI jAya. e jIvanabhara DAbA hAthane bhAre jatanathI jALavavA prayatna kare. e hAthe saheje vajana na uThAve. paraMtu heralDa konolIe to e ja hAthe judI judI kasarato karavA mAMDI. vajana UMcakavA mAMDyuM. potAnA e hAthamAM tAkAta Ave e mATe khUba parizrama karavA lAgyo. ghaNI vAra DAbA hAthanAM hADakAM tUTI gayAM. K ~** Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vAra e 125 ratala vajana UMcakavA jatAM dIvAsaLInI mAphaka eno | DAbo hAtha tUTI gayo. vAraMvAra hADakuM bhAMgI jAya, paNa konolI to saheja sAjo thAya ke pAcho pharI tAlIma levAnuM zarU kare. AvA konolIe nakAmA DAbA hAthamAMthIya tAkAta UbhI karI. eNe hathoDApheMkamAM traNa vAra vizvavikrama racyA. 195DanI oNlimpikamAM eNe suvarNa caMdraka meLavyo. A pachI harniyAnuM oNparezana karAvyuM ane e jevo sAjo thayo ke tarata ja tAlIma levA mAMDyo. A samaye enA DAbA khabhA para bhAre vedanA thatI. dara vakhate e hathoDAno goLo vIMjhe ane enA khabhAnuM hADakuM khasI jatuM. Ama chatAM 30 varSanI vaye A aNanama ramatavIre 196ramAM 231 phUTa, ane 10 iMca jeTale aMtare goLo pheMkIne navo vizvavikrama racyo. 1965mAM ethIya vadhu aMtare goLo pheMkIne navo vikrama saryo. - soLa pAuMDa vajanano dhAtuno goLo be hAthe upADavo paNa muzkela bane, tyAre konolInI A kAmayAbI to eka hAthanI che. itihAsanA zikSaka konolIe zArIrika maryAdAne oLaMgIne ramatanI duniyAmAM eka |113. navo ja itihAsa racyo. apaMganAM ojasa ti bAvIsa mAIla lAMbI keTalinA cenalane baMne bAjuthI tarIne pAra karavAno sauprathama vikrama noMdhAvanArI eka mahilA che. 1958nA oNkTobara mAsamAM greTA enDarasana nAmanI trIsa varSanI gRhiNIe A siddhi meLavI. kula 44 mAIla pAra karavA mATe e ra7 kalAka, pa3 miniTa ane 28 sekanDa sudhI taratI rahI. AvuM lAMbu taranArI nArInA jIvananI AzcaryabharI hakIkata 'e che ke, eNe A siddhi meLavI te pahelAM cha varSa agAu vAnA sakhata du:khAvAne kAraNe e enA paga halAvI-calAvI zakatI na hatI ! Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 jIvI jANanAza 114 amerikAnA cArlsa jhImIne bALapaNamAM taravAnI raDha lAgI. game te thAya, paNa taravuM ne taravuM ja. jyAM jyAM taravAnuM zIkhavA mATe gayo tyAMthI jAkAro ja maLyo. sahu kahe, "maphatanI mAthAkUTa mUkI de. tuM tArI jiMdagImAM kadI paNa tarI zakIza nahIM." cArlse jhImI nirAza na thayo. Thera Thera pharyo, vinaMtI karI, taravAnuM zIkhavavA mATe Agraha karyo. Akhare mAMDa-mAMDa eka snAnAgAramAM taravAnI paravAnagI maLI. manamAM dRDha niradhAra hato ke game te thAya paNa taravuM. dhIre dhIre cArlsa jhImI taravA lAgyo. eka divasa eNe lAMbA aMtaranA taravaiyA tarIke nAma kADhyuM. satata ekyAsI kalAka tarIne cArlsa jhImIe vizvavikrama sthApyo. ATalI siddhithI ene nirAMta na thaI. thoDA samayamAM honolulumAM satata ekaso kalAka tarIne navo vikrama sarjyo. eka divasa cArlsa jhImIe jAhera karyuM ke te jhaDapI pravAhavALI haDasana nadInA sAmA pravAhamAM taraze. haDasana nadImAM nAnA-nAnA dhodha ghaNA. vaLI barapha pIgaLe eTale A nadImAM bhAre pUra Ave. mojAM eTalAM UMcAM UchaLe ke nAnI hoDIonA to bhukkA bolI jAya. A nadI eTale jANe nAno sAgara. cArlsa jhImIe nakkI karyuM ke AlbanIthI ta2vAnuM zarU ka2ze ane cheka nyUyaoNrka sudhI pahoMcaze. ~_ K Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI A vAtane azakya gaNIne sahue hasI kADhI. paraMtu jhImIe | to jhaMpalAvyuM. bhUkha, thAka ane jhaDapI sAmA pravAhano sAmano karato AlbanIthI nyUyaoNrka sudhInuM 147 mAIlanuM aMtara pAra karI gayo. AvI Azcaryajanaka siddhi sarjanArA cArlsa jhImI lAMbA aMtaranA taravaiyA tarIke viziSTa to e mATe che ke ene eka paNa paga na hato ! bALapaNamAM ja baMne paga kapAvI nAkhavA paDyA hatA. eka paNa paga vinAnA cArlsa jhImIe be kAMDAMnA baLe ja AvI apratima siddhi meLavI. 2006mAM osTreliyAmAM yojAyelI mUka-badhiro mATenI olimpikamAM mAtra 1pa00 AdivAsIonI vastI dharAvatA gujarAtanA surata jillAnA mAMDavI tAlukAnA sAlaiyA gAmanA mUka-badhira yuvAna zaileSa navInabhAI caudharI vizvamAM dasamA krame AvyA. atyaMta kaparI Arthika paristhiti dharAvatA zaileSa caudharIe kacholInI mUka-badhira zALAmAM dasamA dhoraNa sudhI abhyAsa karyo, paraMtu enI vizeSatA e hatI ke e judI judI ramatomAM kauzalya dAkhavI zakato hato, UMco-kUdako, lAMbo-kUdako ane goLA-pheMka jevI khelakUdanI vividha ramatomAM kuzaLa zaileSa caudharI vaoNlIbola ane Tebala Tenisa paNa eTalI ja kSamatAthI ramI zake che. ene mUka-badhira spardhAmAM rASTrIya kakSAe be suvarNacaMdraka ane be rajata caMdrako prApta thayA che tathA muMbaI, puNe, indora, dilhI jevAM zaheromAM yojAyelA ramatotsavomAM bhAga lIdho che. eka mUka-badhira AdivAsI vistAranA yuvAne athAga prayatna karIne rASTrane gaurava apAvyuM che. apaMganAM ojasa che ? A 1 ka Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 4 R dakSiNa AphrikAno elana melavila. bhAre mardAnagIvALo baeNTsamena hato. game tevI paristhitimAM mUMjhAya nahIM. game tevI golaMdAjIthI gabharAya nahIM. javAMmarda mevila e dakSiNa AphrikAnA nAtAla rAjyamAMthI iMglaeNnDanA oNksapharDamAM Avyo. e agAu kadI 'Tarpha' vikeTa para krikeTa ramyo na hato. ahIM to badhe ja Tarpha vikeTa. paNa AnAthI saheje mUMjhAyA vagara elana khelavA lAgyo. prathama maeNcamAM aNanama rahIne ekaso ne batrIsa rana karyA. sahu moMmAM AMgaLAM nAkhI gayA ! pachInI kenTa paragaNA sAthenI maeNcamAM oNksapharDanI TIma taraphathI 78 2ne 'rana AuTa' thayo. e pachInI yaoNrkazAyara paragaNA sAmenI maeNcamAM 118 rana karyA. enI ramavAnI chaTA suMdara, enI 2na karavAnI zaktiye anerI ! 1931mAM elana mevilanI AgevAnI heThaLa oNksapharDa yunivarsiTIe kembrija yunivarsiTInI TIma para bhavya vijaya meLavyo. Tarpha vikeTathI saheje na mUMjhAnArA melavila 52 bIjI Apatti AvI. eka moTara-akasmAtamAM enI pIThanA traNa maNakA tUTI gayA ane enAthI ghaNI aNadhArI Aphata AvavA lAgI. A pachInAM varSomAM aneka nAnImoTI muzkelIo AvatI rahI. enI hAMsaDI (gaLA pAsenuM hADakuM) bhAMgI gaI. eNpenDiksanuM oNparezana karAvavuM paDyuM. 1935mAM e saseksanI kAunTI TIma taraphathI khelato hato. A K Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye lAravUDa ane vosanI jhaDapI golaMdAjInI joDIe ! krikeTanI duniyAmAM jhaMjhAvAta macAvyo hato. bhalabhalA ! beTsamena emanI golaMdAjIthI DaratA hatA, paNa elana | melavinane to sauthI vadhu majA ja jhaDapI golaMdAjane jozabhera phaTakAravAmAM AvatI hatI. e jagatanI atyaMta jhaDapI golaMdAjanI joDI sAme medAne paDyo. enA aMgUThAnuM hADakuM tUTyuM hatuM, Ama chatAM AvI elana melavila atyaMta jhaDapI golaMdAjI sAme nevuM miniTamAM sadI karI ! A pachI dakSiNa AphrikA taraphathI 193839nI TesTa zreNImAM sukAnI tarIke iMglenDa sAme paga ane sAthaLanI IjA sAthe ramyo. AmAM paNa TesTazreNInI "samayavihoNI TesTa' tarIke jANItI chellI TesTamAM to elana melavile sadI karI ! vizvayuddhanA samayamAM melavilane vaLI eka Aphata gherI vaLI. eka vAra paDI jatAM pIThanA dukhAvAnuM purANuM darda UkhaLI AvyuM. pIDAno to pAra nahIM. satata agiyAra mahinA sudhI ene sTIlanuM jekeTa paheravuM paDyuM. enI kaparI dazA jonAra sahune lAgyuM ke melavila have kadI paNa khelI zakaze nahIM. paNa e mAtra krikeTa khelyo eTaluM ja nahIM, paraMtu I. sa. 1947mAM dakSiNa AphrikAnI TImanA sukAnI tarIke iMglenDanA pravAse gayo. parezAnI sAthe ene pAko nAto hato. pharI AMgaLInuM hADakuM tUTI gayuM. sAthaLamAM macakoDa Avyo hovAthI pIDA thatI hatI. paNa melavila to mojathI khelyo. TrenTibrijanI TesTamAM 189 ane 104 rana (aNanama) karyA. pachInI laoNjhanI TesTamAM 117 rana karyA. Ama ghAyala apaMganAM ojasa | Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khelADIe satata traNa ane e agAunI "samayavihoNI TesTa'*nI eka sadI ema satata cAra TesTa sadI sarjIne potAnI mardAnagIno paricaya Apyo. mUMjhavaNathI mahAta na thAya te ja sAco marda ne ! * I. sa. 1938-39mAM dakSiNa AphrikAmAM khelAyelI iMglenDa ane dakSiNa AphrikA vaccenI TesTa zreNInI chellI TesTa meca ArAmanA divaso bAda karatAM pUrA dasa divasa cAlI hatI. 1939nI trIjI mArce zarU thayelI A TesTamerA caudamI mArce anirNAta (Dro) jAhera karavAmAM AvI. maeNca baMdha rAkhavAnuM kAraNa e hatuM ke jo maeNca AgaLa cAle to iMglenDanI TIma svadeza javA ravAnA thanAruM jahAja cukI jAya tema hatI ! krikeTanA itihAsamAM 'TAimalesa TesTa' tarIke jANItI A TesTamaeNca sauthI lAMbo samaya khelAyelI TesTamaeNca che. apaMganAM ojasa | 1 940nI 12mI jAnyuArIe nyUjhIlenDanA krAisTa carcamAM janmelo ricarDa cArlsa monca chaggA lagAvavAnA zokhIna jhaDapI golaMdAja tarIke jANIto hato. potAnI vizALa lIlavUDa hAiskUlanI pharsTa ilevananA sukAnI tarIke eNe be varSa sudhI TImanI AgevAnI karI. 17 varSanA mo- kalakattAnA dhomadhakhatA tApamAM ane ejabAsTananI kaDakaDatI ThaMDImAM sAhasapUrNa jhaDapI golaMdAjI karI. enA AuTa sviMgara beTsamenone mUMjhavatA hatA ane e pIca paDyA pachI daDAnI evI "mUvamenTa karato ke khilADI thApa khAI jato. enI patnI laoNreTA paNa kenTarabarI mahilA TImanI jhaDapI jamoDI golaMghaja ane joradAra phaTakA lagAvatI baeNTsamena hatI. paraMtu bImArIne kAraNe e nyUjhIlenDanI TImamAM sthAna pAmI zakI nahIM. nyUjhIlenDa taraphathI TesTa krikeTamAM sauprathama 100 vikeTa jhaDapanAra ricarDa cArlsa monjhane karoDarajjunA amuka maNakAmAM roga lAgu paDyo tene pariNAme enuM zarIra jhaDapI golaMdAjI mATe sakSama rahyuM nahIM. Ama chatAM eNe potAnA krikeTanA kasaba dvArA virodhI TImane haMphAvavAnuM cAlu rAkhyuM. enI krikeTa-kArakirdInA chellA aDhAra mahinA eNe lagabhaga vikalAMga avasthAmAM gALavA paDyA. te daramiyAna TesTa krikeTanI 100 paikI chellI covIsa vikeTo eNe kaphoDI zArIrika hAlatane himmatathI oLaMgIne hAMsala karI. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mArI nA IN aMgha mukkAbAja IglenDanI sIjhara roDanI hAiskUlamAM eDavarDa breDale nAmano vidyArthI abhyAsa kare. nizALamAM A bAra varSano breDale hoziyAra vidyArthI tarIke jANIto che. ethIya vadhu eka acchA kustIbAja tarIke sahuno mAnIto che, paNa navAInI hakIkata e che ke A kAbela kustIbAja taddana aMdha che ! mAtra nava varSanI vaye breDalee baMne AMkho gumAvI. janmathI eka AMkhamAM motiyo hato. enI eka AMkhamAMthI teja vilIna thatAM e AMkhe dekhAtuM sAva baMdha thaI gayuM. A pachI eDavarDa breDale bAlTImoramAM AvelI aMdhajano mATenI merIlenDa skUlamAM dAkhala thayo. vyAyAmanA zikSake ene kustInI vAta karI. enA romAMcaka dAvapecanI vAta karI. bIjI kasaratanI peThe breDalee kustI karavI zarU karI. kustImAM to eka pachI eka dAva ajamAve javAnA hoya, paNa ahIM to jyAM kustIbAja ja dekhAya nahIM, tyAM vaLI dAva ajamAvavA konA para ? paNa paristhitithI hArIne pAchA paDavAnuM to breDalenA lohImAM na hatuM. eNe eka yukti khoLI kADhI. kustI zarU thAya tyAre baMne hAtha sIdhA AgaLa rAkhe. virodhI kustIbAja enI hatheLIne aDake eTale breDalenuM kAma patyuM ! breDale tarata ja jANI jAya ke e kyAM Ubho che. - kustImAM pahelo ghA savAlAkhano gaNAya. prathama dAva ajamAvanAra AraMbhathI ja virodhIne barAbara sapaDAvI mUke. breDale kustIbAjane joI zake nahIM, tyAM vaLI virodhI para prathama dAva ajamAve kevI rIte ? paNa breDalene Ano saheje zoka nathI. e to kahe che, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mArA joI zakatA virodhI kustIbAjone Avo lAbha thAya che, ema huM mAnato ja nathI. kharekhara to prathama dAva ajamAvanAra karatAM prathama sakaMjAmAM lenAra vadhu phAve che." kevo dRDha AtmavizvAsa ! breDalene jevo virodhI kustIbAjano sparza thAya ke enA upara pUrI tAkAtathI tUTI paDe che. e sIdhesIdho ja ene jhabbe karavA prayatna kare che. dAva cukAvIne lAMbA samaya sudhI khelatA rahevAnuM ene pasaMda nathI. ele Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra 13 varSanI nAnI vaye bethanI hemilTananI AMkhomAM dhaMdhAdArI sarphara banavAnI tamannA jhaLakatI hatI. nizALamAM hatI tyArathI ja eNe sarphiMganI spardhAomAM bhAga levA mAMDyo. enA pitA veiTara hatA ane mA bhADe ApelAM makAnomAM sAphasaphAInuM kAma karatI hatI. Ama chatAM teo putrIne tenA A zokhamAM protsAhana ApatA hatA. havAI TApunA kvAiDa bIcanA dariyAkinAre 2003nI 31mI oNkTobare savAranA 6-40nI AsapAsa mitronI sAthe bethanI sarphiMga karavA mATe dariyAmAM paDI ane thoDA ja vakhatamAM enAM lohIthI dariyAnuM pANI lAla thaI gayuM. enA para zArka mAchalIe humalo karyo hato ane eno eka hAtha zArka mAchalI laI gaI hatI. e pachI enA mitro ene dariyAmAMthI kinAre lAvyA. ene sAravAra ApavAmAM AvI. sahue kahyuM ke have sarphiMga karavAnA enA divaso pUrA thaI gayA che, paraMtu eNe sarphiMga karavAnuM nakkI karyuM ane thoDA samayamAM ja pharI parivArajano sAthe eNe sarphiMga zarU karyuM. 2004mAM eNe potAnI AtmakathA 'sola sarphara' lakhI. enI sAthosAtha enTaraTeinara tarIke eNe kAmagIrI zarU karI, navalakathA ane bALavArtAo lakhavAnuM zarU karyuM ane hajI paNa sarphiMganI spardhAo cAlatI hoya, tyAre e cAreka aThavADiyAM emAM bhAga le che. brAjhila, inDoneziyA ane oNsTreliyAnA dariyAkinAre te sarpha karI cUkI che. joke sarphiMga mATe ene sauthI vadhu priya havAI TApuno dariyAkAMTho che. 2004mAM ene besTa kamabaeNka ethaleTsa (ramatamAM punarAgamana karanAra zreSTha khelADI)no evaoNrDa maLyo hato ane Aje paNa naeNzanala sarphiMga caeNmpiyanazipamAM e AgaLanA me sthAna dharAve che. *** * |4| ane lehe Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 29 ramatano zaNosaMga R jaDo ane tagaDo chokaro. bejhabaoNlanI ramata rame. A 2mata evI ke emAM saheje DhIlAza cAle nahIM. A jADo chokaro vAraMvAra bhUla kare. sAmAnya bAbatamAM thApa khAI jAya. bhUla enI ane bhogavavI paDe enI TImane. eka vAra to eNe moTI bhUla karI. enI bhUlane lIdhe virodhI TImane vijayano 2na maLI gayo. enI TImano eka sAthI enI pAse Avyo. hAthamAM paherelAM glovjha enA tarapha pheMkIne bolyo, "bhagavAnanI khAtareya tuM A 2mata khelavI choDI de. tuM dareka vakhate TImane hAra apAve che." jADA chokarAe javAba vALyo, "tamArI vAta sAcI che ke mArAthI bhUla thaI gaI, paNa roja A rIte eka bhUla ochI karato jaIza ane bejhabaoNlanI ramatamAM kaMIka sAro dekhAva karI zakIza.' A pachIya A chokarAne vAraMvAra ThapakA maLyA, paNa enAthI mUMjhAyA vinA e mahenata karato ja rahyo. eka divasa eNe dhArI saphaLatA meLavI paNa kharI. vAraMvAra bhUla karanAro, DhIlo, jADo khelADI khaDaka jevo majabUta banyo. amerikAnA cunaMdA bejhabaoNla khelADIomAM A chokarAnuM nAma gAjavA lAgyuM. enuM nAma hatuM lo gehariMga. A pachI to lo geriMga cauda varSa sudhI bejhabaoNlanI moTI moTI lIga-spardhAomAM ramyo, ATalAM varSa daramyAna dhAyala thavAne kA2Ne eNe ~** * X Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YORK eka paNa maeNca gumAvI nahIM. ghAyala to ghaNI vAra thayo, paNa IjAne gaNakAre koNa ? A cauda varSamAM traNa vAra mAthA para daDo vAgyo. eka vAra koNInuM hADakuM bhAMgI gayuM. eka vAra hADakuM tUTatAM oNparezana karAvavuM paDyuM. cAra vakhata jamaNA hAthanI TacalI AMgaLInuM hADakuM tUTI gayuM. bIje vakhate bIjI cha AMgaLInAM hADakAM tUTI gayAM. jamaNA paganA aMgUThAnuM hADakuM tUTayuM. jamaNo khabho bhAMgyo. lo geriga ghaNI vAra vAnA dardane kAraNe keDa rahI gaI. Ama chatAM I. sa. 1925nI pahelI jUnathI 1939nI trIsamI eprila sudhI lo gehariMga satata 123 2130 moTI lIga-maeNca ramyo. jyAM sudhI bejhabaoNla khelAze, tyAM sudhI lo gerigano satata khelavAno vikrama aNanama raheze. mAtra sADA traNa phUTanI UMcAI dharAvato jobI methyu vikalAMgonI spardhAmAM kustIbAja tarIke jANIto che. ArmaresaliMganI spardhAmAM aneka AMtararASTrIya caMdrako meLavanAra jobI methyue apaMgo mATenI opana beDaminTana spardhAmAM vijaya meLavyo che. rAjyazAstra ane kAyadAzAstranA A snAtaka arabI samudramAM pAMca kilomITara sudhI tarI zake che ane eNe * vizvanA aneka dezomAM potAnA kasAyelA snAyuonA khelothI saune daMga karI dIdhA che. Aje e bhArata peTroliyama kaoNrporezanamAM nokarI kare che. *****1 $< apaMganAM ojasa Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 hiname te nidara 124 bila nidarane phUTabaoNlano ghaNo zokha. 1933nA oNgasTanI dasamI tArIkhe janmelo A khelADI 225 ratalanI majabUta kAyA dharAvato hato. kensAsa yunivarsiTI taraphathI e phUTabaoNla khelato hato ane amerikAnI phUTabaoNla TIma taraphathI ramavAnI taka maLe tevI ghaNI zakyatAo hatI. eka vAra phUTabaoNla 2matAM ramatAM jamaNA paganA ghUMTaNe gaMbhIra IjA thaI. hADakuM bhAMgI nAMkhe tevA daDAne rokavA jatAM enA ghUMTaNa para evI gaMbhIra IjA thaI ke potAnA DhIMcaNathI e cAlavA mATe taddana azakta thaI gayo. enA ghUMTaNa para eka pachI eka oNparezana karavAmAM AvyAM, paNa saheje saphaLatA na maLI. eno jamaNo paga ghaNo akkaDa thaI gayo. e pharIthI kadApi phUTabaoNla khelI zakaze nahIM, ema kahevAmAM AvyuM. sAmAnya mANasa to potAnI A azakti joIne nasIbano doSa deto mAthe hAtha daIne besI rahe paNa bila nidara Avo mAnavI na hato. e AvI koI azaktinA bahAnA heThaLa jIvavA mAgato na hato. eka vAra e khelakUdanI judI judI spardhAo joI rahyo hato. eNe khelADIone cakra vIMjhatAM ane goLo pheMkatAM joyA. ene thayuM ke pote AvI ramatamAM bhAga laI zake kharo ? e to tarata ja medAna para gayo ane goLo vIMjhavA lAgyo. jema jema e goLo vIMjhavA lAgyo tema tema eno jamaNA pagano akkaDa ghUMTaNa saheja saheja vaLavA lAgyo. dAktaroe to kahyuM hatuM ke A ghUMTaNa saheje vaLaze nahIM, paNa dhIre dhIre jamaNA pagano ghUMTaNa vaLato joIne nidara vadhu ne vadhu prayatna karavA lAgyo. eka * K Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRESIDIO SF zorTa puTa spardhAmAM bhAga leto bila nira samaya evo Avyo ke bila nidare goLApheMkana vizvanA sauthI mahAna khelADI perI briyAnane harAvyo. 1960nI roma oNlimpikamAM bila nidara vizvavijetA banyo ane suvarNacaMdraka meLavI gayo. soLa ratalano goLo vIsa mITarathI vadhAre dUra pheMkI zakanAra nidara jagatano prathama khelADI banyo. eNe 65 phUTa ane 10 iMca jeTalA aMtara sudhI goLo pheMkyo. khUbInI vAta to e che ke goLo vIMjhatI vakhate e sauthI vadhu tAkAta potAnA jamaNA pagamAMthI pedA karato hato ke je pagane mATe dAktaroe kahyuM hatuM ke e akkaDa ja raheze ane jiMdagIbhara nakAmo banI raheze ! l * k O{~~ 125 alle +lche Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 2 R pakistAnanA eka anerA khelADInI A vAta che. A khelADInuM nAma che ajhIma hAphIjha. eNe 1984mAM bhAratIya TImanA pAkistAnanA pravAsamAM lAhoranI pahelI ja TesTamAM bhAratane muzkelImAM mUkI dIdhuM. pAkistAnanI TImamAM imarAnakhAna ane sarapharAjha navAjha jevA cunaMdA jhaDapI golaMdAjo nahotA, tema chatAM pAkistAnanA ekavIsa varSanA DAboDI madhyama jhaDapI golaMdAja ajhIma hAphIjhe bhAratanA baeNTsamenone mUMjhavI nAkhyA. eka hAthanuM AkramaNa lAhoranI prathama TesTanA prathama dAvamAM ajhIma hAphIjhe nAkhelA toMtera daDA bhAratane mATe tabAhI lAvanArA banyA. trIjA divasanA laMca pachI nAMkhelA A toMtera daDAmAM bhAratanI cha-cha vikeTo UkhaDI paDI. maeNcano Akho takhto palaTAI gayo. ajhIma hAphIjhanI dasamI ovaramAM sunila gAvaskara AuTa thayo. ane jyAre cotarapha evI vicAraNA cAlatI hatI ke gAvaskara potAnI ekavIsamI ane pAkistAnanI sAme chaThThI sadI ka2ze tyAre hAphIjhanA daDAmAM e skvera lega para salima malikanA hAthamAM jhilAI gayo. dasamI ova2mAM sunila gAvaskarano ghA tAjo ja hato tyAM ja hAphIjhanI teramI ovaramAM ekatAlIsa 2ne veMgasarakara vikeTakIpara azaraphaalInA hAthamAM jhilAIne AuTa thayo. hAphIjhanI paMdaramI ovaramAM saMdIpa pATila ane soLamI ovaramAM ravi zAstrI AuTa thayA. A baMne muMbaIgarA khelADI eka paNa rana karI zakyA nahIM. Ama, mAtra chatrIsa daDAmAM hAphIjhe cAlIsa ranano jumalo vaTAvanA2A gAvaskara ane veMgasarakarane ~_ - K Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - haka ane e pachI pATila ane / zAstrIne AuTa karyA. A pachI paNa kapiladeva mAtra traNa 2ne hAphIjhanI ovaramAM ela.bI.Dabalyu. thayo. tyArabAda rojara binnI paNa e ja rIte AuTa thayo. ane Akhare cetana zarmAne klIna bolDa karIne hAphIjhe bAra ovara ane cAra daDAmAM mAtra ajhIma hAphIjha vIsa rana ApIne cha vikeTa jhaDapavAnI siddhi noMdhAvI. A pachI bIjA dAvamAM paNa ajhIma hAphIjhe bhAratanI eka vikeTa lIdhI temaja navamI vikeTe jhahIra abbAsa sAthe 31 rananI bhAgadArI noMdhAvI, jemAM ajhIma hAphIjha 17 rana sAthe aNanama rahyo. A TesTamAM "maeNna oNpha dha mecano khitAba ajhIma hAphIjhane maLyo paraMtu jIvananI maeNcamAM paNa ajhIma saphaLa puravAra thayo. paMjAbanA jhelamamAM janmelo ajhIma hAphIjha janmathI ja zArIrika kSati dharAve che. enA jamaNA hAthamAM AMgaLI kahI zakAya evo eka mAtra aMgUTho ja che. traNa AMgaLAM to che ja nahIM ane TacalI AMgaLI mAMDa eka veDhA jeTalI ja che. tema chatAM ajhIma hAphIjha pote Ane potAnI koI khAmI mAnato ja nathI. eTaluM ja nahIM paNa e khAmI bhUlIne ramata khele che. e DAbA hAthe golaMdAjI kare che paraMtu baeNTiMga paNa karI jANe che. eNe AMtara koleja spardhAmAM eka vAra 70 rana karyA hatA. philDiMgamAM e bAunDrInI AsapAsa "DIpa'mAM philDiMga karato hoya che. ajhIma hAphIjha kahe che ke enA jamaNA hAthanI hatheLI ghaNI majabUta hovAthI DAbA hAthe keca karatI vakhate ene pUrI sahAya kare che. joke jamaNI bAjue pheMca AvatAM ene jhaDapavA mATe ajhIma hAphIjhe DAbA hAthane vadhu ghumAvavo paDe che. jyAre baeNTiMga karatI vakhate ajhIma hAphIjha viziSTa prakAranA globru jamaNe hAthe pahere che. apaMganAM ojasa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajhIma hAphIjha eka bIjI zArIrika kSati dharAve che. ane te e ke eno jamaNo hAtha DAbA hAthathI traNeka iMca TUMko che. Ane kAraNe DAbA hAthe jhaDapI golaMdAjI karatI vakhate vadhu jhaDapa lAvavA mATe ene vizeSa mahenata karavI paDe che. Ama chatAM potAnI zArIrika kSatithI e kazI laghutAgraMthi anubhavato nathI eTaluM ja nahIM paNa A zArIrika kSatine vighnakartA mAnato ja nathI. bhArata sAme 1984nA oNkTobaramAM lAhoranI TesTamAM bhavya dekhAva karyo to nyUjhIlenDa sAme veliMgTanamAM 1985nA jAnyuArImAM pahelA dAvamAM 127 ranamAM 5 vikeTa kheravIne ajhIma hAphIjhe sanasanATI macAvI dIdhI. A yuvAna khelADIe 18 TesTamAM 4375 daDA nAMkhIne 93 vikeTa kheravI che. temaja eka dAvamAM 5-5 vikeTa kheravavAnI siddhi cAra vakhata meLavI che. paNa ethIya vadhu be hAthavALA khelADIonI ramatamAM A eka hAthavALA ajhIma hAphIjhe zArIrika kSatine vaTAvIne romAMcaka siddhi meLavI. apaMganAM ojasa di vaijJasa phUTa dUra rahelA padArthanI mAtra jhAMkhI rekhAo joI zakatI ati kSINa dRSTi dharAvanAra svIDananI trisyA jone mAtra be aThavADiyAMmAM dasa vizvavikramo hAMsala karyA hatA. vikalAMgo mATenI vizvaspardhAnI ATha vyaktigata ramatamAM ane be rIle spardhAmAM eNe bhAga lIdho hato ane A badhAmAM eNe navA vikamo sthApyA. taravAnI spardhA samaye e aneka vAra dIvAlo sAthe athaDAI, chatAM trisyA jone AgaLa vadhatI rahI ane vijaya meLavatI rahI. khelADI tarIke e mAne che ke koI paNa vikalAMga vyakti je koI ramata khelavA icche, te mATe e sakSama che. e ardha merethona ane 10 kilomITaranI doDamAM mitro sAthe bhAga le che ane samaya maLe ghoDesavArI tathA voTara skIiMga paNa kare che. e kahe che ke mane haMmezAM paDakArabharyA kAryomAM vadhu AnaMda Ave che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMkhavinAnuM ajavALuM cIla bosavela nAmano khelADI bejhabaoNlamAM jeTalo kuzaLa hato eTalo ja phUTabaoNlamAM kAbela. cArlI bosavela bejhabaoNla ane phUTabaoNla baMne ramata dhaMdhAdArI khelADI tarIke khelato hato. A baMne ramatamAM sArI evI rakama ApIne dhaMdhAdArI khelADI tarIke ramavA mATe bosavelanI mAgaNI thatI. evAmAM bIjA vizvayuddhano samaya Avyo. dezane enI sevAnI jarUra paDI. tarata ja A kAbela khelADI ramatanA medAnane badale yuddhanA medAna para dAvapeca ajamAvavA lAgyo. yuropamAM eka lazkarI vyUha daramiyAna enI TaeNnka 52 duzmanono topagoLo paDyo. ekAeka Aga phATI nIkaLI. bosavelane to kazuM thAya tevuM nahotuM, paraMtu eNe potAnA sAthIone baLatA joyA. 29 motanA mukhamAMthI ane bhaDabhaDatI jvALAo vaccethI potAnA sAthIone e bacAvavA doDI gayo. eNe AganA bhaDakAnI vacce jhaMpalAvyuM. sAthIone ugArI lIdhA, paNa Agane kAraNe e jhaDapathI bahAra nIkaLI zakyo nahIM. tarata ja eka bIjo topagoLo Avyo. cArlI bosavela phaMgoLAI gayo. e pacAsa phUTa jeTale dUra paDyo. enuM zarIra sakhata dAjhI gayuM hatuM. enA zarIranAM ghaNAM hADakAM tUTI gayAM hatAM. enA sAthIoe dAjhelA ane ghAyala bosavelane UMcakI lIdho ane ene davAkhAnAmAM dAkhala karAvyo. eka aThavADiyAnI sAravAra bAda bosavela bhAnamAM Avyo tyAre ene khabara paDI ke pelA topagALAnA dhaDAkAne lIdhe te taddana aMdha thaI gayo che. * ~~ - 129 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ene lehle cArlI bosavela medAna para eka cheDethI bIjA cheDA sudhI jhaDapI doDa lagAvanAra bosavela have vAraMvAra paDI jato hato, paraMtu enI patnI ene sadAya hiMmata ApatI, prabhune prArthanA karavAnuM kahetI. eka divasa bosavelano eka mitra Avyo. eNe bosavelane kahyuM, "are dosta, tane golpha ramavAnI icchA che ? e ramatamAM tane jarUra AnaMda Avaze." paLavAra to bosavela dhrUjI UThyo. enA jevA ghaNI zakti dharAvatA khelADIne have phUTabaoNla ke bejhabaoNla ramavA to nahIM maLe, ethI vadhu ene jovA paNa nahIM maLe. AMkha vinA AkhI duniyA aMdhArI banI jAya. 205 pAunDano deha dharAvatA azakta khosavela mATe A paristhiti AkarI hatI. cArlI bosavele du:khI svare javAba Apyo, "mitra, icchA to ghaNI che, paNa e sAkAra karavA mATe AMkha nathI. jyAM huM joI zakato ja nathI tyAM golphano daDo phaTakAravAnI to vAta ja kevI ?" enA mitre kahyuM ke pote ene ramavAmAM madada karaze. e bosavelane golphanA medAna para laI gayo. enA hAthamAM golpha khelavA mATenI lAkaDI (golpha-klaba) ApI. ene daDAnuM sthAna darzAvyuM. bosavele daDAne evI AbAda rIte mAryo ke baso vAra dUra dhAryA nizAnanI najIka pahoMcI gayo. A pachI ene golphano daDo vIMjhavAmAM bhAre majA AvavA lAgI. AnI satata tAlIma levA mAMDyo. dhIre dhIre cArlI golphano eka kAbela khelADI banyo. eka samaya evo Avyo ke aMdha golpharonI spardhAmAM cArlI bosavela vizvavijetA banyo. mahenatathI eNe potAnI nirAzA dUra karI. ethIya vadhu to 2matano AnaMda ane jIvavAnuM joma e pAchAM meLavI zakyo. ~* K Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemAM paganI sauthI vadhu jhaDapa ane gatizIlatAnI jarUra paDe che evI beDaminTananI ramatamAM rASTrIya ane AMtararASTrIya khyAti meLavanArI gujarAtanA gAMdhInagaranI pArula paramAra jamaNA page poliyo hovA chatAM khUba kAbeliyatathI A ramata khele che. eNe rASTrIya ane AMtararASTrIya spardhAomAM cAlIsathI vadhAre golDa meDala meLavyA che. bALapaNamAM ekaso pAMca DigrI tAva AvatAM DaoNkTare ApelA iMjekzananI ADaasarane kAraNe eno jamaNo paga pakSAghAta pAmyo. e pachI roja doDheka kalAka phijhiyotherapI karavAnI hovAthI enA vikalpa rUpe enA pitA dalasukhabhAInA eka mitranA sUcanathI pArule beDaminTana 2mavAnuM zarU karyuM ane sAtamA dhoraNamAM hatI tyAre prathama suvarNacaMdraka meLavyo. 2002mAM bAramA varSe e gujarAta rAjyanI caeNmpiyana banI ane tyAre ene khabara paDI ke zArIrika vikalAMgo mATe paNa AvI spardhAo hoya che. 2002mAM oNla inDiyA rAjIva gAMdhI memoriyala TurnAmenTa phora dha caeNlenjamAM bhAga laI vimensa siMgalsa ane miksa DabalsamAM golDa meDala meLavyo. bhAratamAM sarvaprathama vAra yojAyelA beDaminTana phaoNra Disebala varlDakapamAM eNe praveza meLavyo ane enA janmadivase A spardhAmAM eNe be suvarNacaMdraka meLavyA. Ane pariNAme maleziyAmAM yojAnArI eziyana perAplejika spardhAmAM ene praveza maLI gayo ane tyAM siMgalsa ane Dabalsa tathA miksa DabalsamAM golDameDala hAMsala karyA. posTala DipArTamenTamAM nokarI maLatAM kAryaniSTha karmacArI tarIke kAma karatI pArule potAnA khAtAne beDaminTanamAM satata vijayI paNa banAvyuM che. eka vAra e ijharAyala gaI, tyAre tyAMnA yuddhanA vAtAvaraNane kAraNe spardhako AvyA na hatA. Ayojakoe kahyuM ke eNe maeNca ramavI hoya to puruSa spardhako sAthe ramI zake che ane eka paLano paNa vilaMba karyA vinA pArula paramAre A paDakAra jhIlI lIdho ane miksa DabalsamAM rajata caMdraka meLavyo. eNe rASTrIya ane AMtararASTrIya spardhAomAM cAlIsathI vadhAre suvarNacaMdrako meLavyA che ane hajI enI AgekUca cAlu che. ****1 >> | ne l*lC/hle Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 30 Apattino AnaMda beMgloranI mahArANI mahilA kaoNlejamAM mAlatIe praveza meLavyo ane enI sAme ekAeka AkhI duniyA kolAhala, doDadhAma ane bhIDa sAthe khaDI thaI gaI ! mahilA kaoNlejanA pri-yunivarsiTI vargamAM praveza meLavanArI mAlatI ekAeka AvA ghoMghATiyA ane udhamAtiyA vAtAvaraNathI khUba gabharAI gaI. cha hajAra jeTalI yuvAna, doDatI, utsAhI ane chaTAdAra yuvatIonI vacce e eka mAtra evI chokarI hatI ke je kUdI zakatI nahotI, doDI zakatI nahotI, jhaDapabhera cAlI zakatI nahotI. lAkaDAnI ghoDInA sahAre e mAMDa mAMDa eka-eka Daga bharIne cAlatI hatI. vaLI enI kamarathI nIceno bhAga pakSAghAtane kAraNe sadaMtara nizryi thaI gayo hato. duniyA AkhIne thanaganatI joIne mAlatI sthira thaI gaI. pahele divase mAlatI kaoNlejamAM AvIne potAno varga zodhavA lAgI. eNe sahAdhyAyinIne pUchyuM, "pri-yunivarsiTInA vargo kyAM cAle che?' "pAMcamA mALe.' jANe ekasAthe kaDaDabhUsa karIne pAMca mALa potAnA mAthA para paDyA hoya tevo mAlatIne AghAtajanaka anubhava thayo. are ! pAMca pagathiyAM caDatAM pArAvAra muzkelI paDe che, tyAM pAMca mALa caDavA kaI rIte ? vargamAM javuM kaI rIte ? AthI mAlatI bhoMyataLiye besI rahI. potAnI ghora niHsahAyatAno hRdayavidAraka anubhava karavA lAgI. ene thayuM ke have maeNTrikathI AgaLa vadhu abhyAsa karavo azakya che. ~* X Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsanA utsAhano karuNa aMta AvI gayo. jiMdagIbhara ATalI Aphato veThI, avarodho sahana karyA ane keTalAMya dardajanaka oNparezano karAvyAM, paNa eno artha zo ? mAlatIne thayuM ke "jevuM nasIba hatuM, evuM ja thayuM ! oha !" potAnI lAcArI para mAlatIne akaLAmaNa, gusso ane vedanA thayAM ane manomana nakkI karyuM ke have mAre bhaNavuM nathI. ghera AvIne mAlatI eka khUNAmAM besI codhAra AMsue raDavA lAgI. enI mAtAe ene sAMtvanA ApatAM kahyuM, "beTA, zuM thAya ? je hakIkata che te svIkAravI paDe. ApaNe lAcAra chIe." mAlatIe kahyuM, "nA. huM e hakIkata svIkAratI nathI ke huM vikalAMga chuM. eka vyaktimAM hoya eTalI saghaLI hiMmata, sAhasa ane AvaData mArAmAM che, to pachI huM vikalAMga kaI rIte ? mAre AgaLa abhyAsa karavo che. o ! mane koI rasto batAvo." ATaluM bolIne mAlatI mAtAnA khoLAmAM mAthuM mUkIne dhrusake ne dhrusake raDavA lAgI. mAtA vahAlathI enI pITha para hAtha pheravatI hatI ane sAme avyavasthita rIte paDelI lAkaDAnI ghoDI jotI hatI. mAnI 133 AMkhomAM gamagInI hatI ane dIkarInI AMkhomAM apAra AMsu. A samaye mAlatInA pitA kriSnamUrtie gharamAM praveza karyo ane A karaNa | dRzya joyuM. teo dIkarI pAse AvyA ane ene zAMta pADI. dhIre dhIre enA du:khane haLavuM karyuM ane pachI kahyuM, mArI eka vAta sAMbhaLI le, beTI ! tArI pAse paga nathI, paNa tAre tArA potAnA paga para ja UbhA rahevuM paDaze. jo tuM e rIte pagabhara nahIM bane, to loko tArA para paga mUkIne cAlaze. samajI ?" paNa pappA" mAlatIe, rUMdhAtA avAje kahyuM, "e game te hoya, paNa mArA paga kAma karatA nathI e tame jANo cho kaoNlejanA ane pAMcamA mALe mAre vargamAM javuM kaI rIte ?" "tArI vAta sAcI che, paNa teM kaoNlejanA AcAryane tArI muzkelInI vAta karI ?" huM hajI meTrikanI parIkSAmAM uttIrNa thaIne guMTUrathI AvA moTA apaMganAM ojasa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMglora zaheramAM AvI che. enI ATalI moTI kaoNleja, enI cha hajAra vidyArthinIomAMthI huM eka ja AvI vikalAMga ane huM kaI rIte kaoNlejanA pahelA ja divase AcAryane maLavAnI hiMmata karI zakuM ?" - kriSnamUrtie kahyuM, "tAre koI paNa prakArano Dara rAkhavAnI jarUra nathI. e vAstavikatA tAre samajI levI joIe ke A ja tAruM jagata che ane enI vacce ja tAre jIvavAnuM che. lAcAra ane majabUra banIne jIMvavuM che ke sAhasika ane svAvalaMbI banIne AgaLa vadhavuM che, te tAre nakkI karavAnuM che. huM to tArI AMgaLI pakaDIne tane thoDuMghaNuM zIkhavIza eTaluM ja. bAkI bIjuM badhuM tAre karavAnuM che." pappAnA zabdoe mAlatImAM eka AtmavizvAsa jagADyo ane eNe kahyuM, "khera, AvatIkAle huM kaoNleja jaIza ane kaoNlejanA AcAryane maLIza. pappAjI, tamArI A putrI pAchI nahIM paDe." bIje divase mAlatI kaoNlejanA AcAryane maLavA gaI. bahAra keTalIya vidyArthinIo katAramAM UbhI hatI. lAkaDAnI ghoDIne sahAre | cAlatI mAlatIne joIne keTalIka vidyArthinIoe ene kahyuM paNa kharuM ke tamAre A rIte katAramAM UbhA rahevAnI jarUra nathI, tame jAva. mAlatIe hasatAM hasatAM kahyuM, "nA. huM UbhI rahIza. tame badhA | mArI keTalI badhI darakAra rAkho cho ? AbhAra." mAlatInA premabharyA zabdoe AkhuM vAtAvaraNa badalI nAkhyuM ane e kaoNlejanA AcAryane maLavA gaI. mAlatInA caherA para hAsya hatuM. koI Dara ke bhaya nahoto. kaoNlejamAM pravezatAMnI sAthe ja AcAryane maLatI hovA chatAM eno cahero ke enuM mana saheje taMga nahotAM. mAlatIe lAkaDAnI ghoDInA sahAre UbhA rahIne AcAryane be hAtha joDIne praNAma karyA ane pachI kahyuM, "mane ApanI kaoNlejamAM praveza maLyo che. mArI bhaNavAnI tIvra icchA che. mAtra muzkelI eTalI che ke huM varga bharavA mATe pAMca mALa sudhI jaI zakuM tema nathI." prinsipAle TAimaTebala kADhyuM ane joyuM to mAlatInA keTalAka 134 apaMganAM ojasa Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ medAna para mAlatI hollA vargo pAMcamA mALe cAlatA hatA. emane A chokarInuM hAsya ane hiMmata banne gamI gayAM ane bolyA, "koI phikara karIza nahIM. ekAda divasamAM huM tArA badhA ja vargo grAunDa phlora para lAvI daIza. basa ! bIjuM kaMI ?' mAlatInA AnaMdano pAra na rahyo. eNe to kalpanA paNa nahotI karI ke potAne ATalI badhI sagavaDa maLaze. AcAryano AbhAra mAnIne e khaMDanI bahAra nIkaLI. basa, pachI to kaoNlejanA vAtAvaraNamAM mAlatI ekarUpa thaI gaI. enA AnaMdI svabhAvane kAraNe sadAya sahAdhyAyinIothI vIMTaLAyelI rahetI. A samaye mAlatIne eka satya lAdhyuM. e satya e hatuM ke e pote sAmAnya mAnavI karIzake evAM badhAM ja kAryo karI zake tema che, mAtra e kAryo ene judI rIte karavAM paDaze. * * meme Alche Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ele Ftthle potAnI vikalAMgatAno eNe svIkAra karyo, paNa sAthosAtha A vikalAMgatA e koI avarodha nathI. mAtra e jiMdagImAM AvatA avarodhane oLaMgavAnI eka judI kaLA mAge che. e sAcuM ke ene anya vyaktio karatAM dareka kArya karatAM thoDI vadhu 'takalIpho' uThAvavI paDe, paraMtu e 'takalIpho' uThAvo pachI tame sahu koInI mAphaka saghaLuM kArya karI zako cho. A vicAre mAlatImAM eka navI cetanA jagADI. enA cittamAM evo dRDha nirdhAra jAgyo ke jIvananI rAhamAM AphatonA paththara Ave kharA, paNa emAMthI eNe pragatinAM pagathiyAM racavAnAM che. vaLI potAnI pragatino patha eNe svayaM kaMDAravAno che. Aja sudhI bhUtakALanI duHkhada ghaTanAo mAlatInA manamAM ghUmarAtI hatI ane potAnA badanasIbane e satata kosatI hatI. eka bhAI ane bahena pachI karNATakanA koTAmAM vasatA kriSnamUrtine tyAM mAlatIno janma thayo hato. bIjA svastha ane hRSTapuSTa bALaka jevI ja e hatI. navamA mahine e bhAMkhoDiyAbhera cAlavA lAgI ane pachI to AkhA gharamAM ghUmI vaLavA lAgI. enA pitA kriSnamUrti A chokarInAM tophAna ane doDadhAmathI thAkI gayA hatA. paLepaLa enA para najara rAkhavI paDatI hatI. mAlatI cauda mahinAnI thaI tyAre ene ekAeka khUba sakhata tAva caDyo ane ene pariNAme poliyo thayo. poliyo to kevo ! eno DokathI nIceno Akhoya bhAga nizryi banI gayo. na hAtha calAvI zake, na paga calAvI zake. mAtra potAnI Doka Amatema pheravI zake. adhUrAmAM pUruM pakSAghAtano evo prabaLa humalo hato ke eno avAja paNa thoDA divasa mATe cAlyo gayo. kriSnamUrti putrInI AvI dazA joIne mUMjhAI gayA. davAkhAnAnI doDadhAma zarU thaI. beMgloranI vikToriyA haoNspiTalamAM A nAnakaDI mAlatIne 'zaoNka TrITamenTa' ApavAmAM AvI. pariNAme e dhIre dhIre potAnA hAtha ane kAMDAnI u52nA bhAgano upayoga karavA lAgI, paraMtu zarIranA nIcenAM aMgomAM kazuM thaI zake tema na hatuM. eka to enI karoDarajju para IjA thaI hatI. jJAnataMtuono sthAyI saMkoca thavAthI K ** Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTI muzkelI UbhI thaI. AvA sthAyI saMkoca anubhavatA jJAnataMtu(konTrAkTa: narva)ne vikhUTA pADavA mATe A nAnI bALakI para be-traNa nahIM, paNa bAra oNparezana thayAM. Ane aMte kriSnamUrtine lAgyuM ke mAlatInI vikalAMgatA AnAthI vadhu have ochI thAya tema nathI. eno kamarathI nIceno bhAga have kyAreya jIvaMta ke gatizIla banaze nahIM. A nAnakaDI bALakIne enuM jIvana lAkaDAnI ghoDInA sahAre vitAvavuM paDaze. dhIre dhIre e pagathI ghasaDAtAM ghasaDAtAM cAlatA lAgI, tyAre ene cennAInI AMdhra mahilA sabhA oNrthopeDika haoNspiTalamAM mokalI. A haoNspiTalamAM vikalAMga bALako mATenI nizALa paNa hatI. mAlatI A nizALamAM abhyAsa karavA lAgI. telugu mAdhyamamAM eka pachI eka viSayo zIkhavA lAgI. e pachInA daza varSamAM mAlatIne daza oNparezanamAMthI pasAra thavuM paDyuM, paNa oNparezananI A vedanA abhyAsanA utsAha AgaLa ogaLI jatI hatI. evAmAM eka navI ghaTanA banI. beMgloramAM zrImatI lakSmI nijhAmuddIne vikalAMgone samAna taka ApavA mATe sthApelI saMsthAe vikalAMgo mATe |137] ramatagamatanI spardhA yojI. bALapaNanI caMcaLa mAlatI nizALamAM bhAlApheMka, goLApheMka ane evI keTalIya spardhAomAM bhAga letI hatI, AthI ene tamilanADunI TIma taraphathI bhAga levAnI taka maLI ane vhIlacera ane avarodhabharI doDamAM potAnI TIma taraphathI mAlatIe be suvarNacaMdrako meLavyA, to vaLI goLApheMka ane bhAlApheMkamAM bIjA krame AvIne be ropyacaMdrako paNa jItI lAvI. nizALamAM e pAchI pharI, tyAre cAra cAra caMdrako jItI lAvanArI mAlatIne sahue vadhAvI lIdhI. eNe nizALane gaurava apAvyuM ane tamilanADu rAjyane paNa gaurava apAvyuM. mAlatInA pitA kriSnamUrti putrInA A vijayathI ati prasanna thayA. 1. 1975mAM mAlatIe nizALano abhyAsa pUrNa karyo, tyAre e lAkaDAnI ghoDI sAthe harI-pharI zakatI hatI. e pachI eNe AMdhrapradezanA guMTUramAM maeNTrikanI parIkSA pasAra karI ane tyArabAda beMgloranI kaoNlejamAM AvI ane pitA ane AcAryanA protsAhane mAlatInA jIvanane navI apaMganAM ojasa Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dizA ApI. snAtaka thayelI mAlatIne beMgloranI siMDikeTa beMkamAM kArakunanI nokarI maLI ane e pitAnI pagabhara thavAnI bhAvanAne sAkAra karI zakI. eNe moTara lIdhI ane emAM jarUrI pheraphAro karAvIne mAlatI moTara calAvavA lAgI. mahenata karavI e eno AnaMda hato. potAnI moTaramAM besIne-e beMkanA kAma arthe rojanA pacAsa-sATha kilomITara ghUmatI hatI. ene beMkamAM paNa pramozana maLyuM. thoDA ja samayamAM madadanIza maeNnejara banI gaI. Aje mAlatI vicAre che ke jo pote vikalAMga hovAno 'Dipharansa dharAvatI na hota, to kadAca enI ghaNI zaktio suSupta rahI gaI hota. khelakUda pratye bALapaNathI bhAre laganI hatI. koI paNa sthitimAM potAnA ramatazokhane choDavA cAhatI nahotI. banyuM evuM ke 1981nA jUnamAM siDikeTa beMkamAM "sporTsa koTAmAMthI ene nokarI maLI gaI. e varSa dezabharamAM vikalAMga varSa tarIke UjavAtuM hatuM. 138| beMkanI kAmagIrInI sAthosAtha enA ramatapremane kAraNe e vikalAMgo mATenI oNlimpika spardhAmAM bhAga levA mAMDI. A oNlimpika spardhAmAM duniyAbharanA vikalAMga ramatavIro Ave. emAM vikasita dezanA khelADIo | pAse to pUratI khela-suvidhA ane adyatana sAdhana-sAmagrI hoya, jyAre bhAratanA khelADIne to evAM adyatana sAdhano maLe kyAMthI ? vikalAMgane mATe spardhAomAM bhAga levA vhIlacera e sauthI mahattvanuM sAdhana gaNAya. mAlatI pAse AvI vhIla-eNra hatI, paNa bIjA videzI khelADIo pAse to e khelADInI vikalAMgatAne anulakSIne khAsa taiyAra karelI "resara maoNDelanI utkRSTa vhIlacera hatI. Ama bIjA dezonA pratispardhIonI barAbarI karavAnI vAta to dUra rahI, paraMtu A sAdhanomAM paNa koI barAbarI thaI zake tevuM nahotuM. bIjA khelADIonI harIphAImAM mAlatInI vhIlacera bhaMgAra jevI gaNAya, Ama chatAM sadA utsAhathI thanaganatI mAlatIne lAgyuM ke enI pAse yogya vhIlacaeNra nathI, to koInI pAsethI UchInI laI lauM to ? paNa koI khelADI mAlatIne enI ojasa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ; kaDaka - : , , : kana, :-: : 3-444 phaphaDaphaphAphaDA vedia on navA joke prakAranI , ja * * * *".", wwwchelsa . k/ , -, kAraka kave , , - - ka vhIlacaeNra ApavA taiyAra thayA nahIM. AnAthI mAlatIne sahejeya mAThuM lAgyuM nahIM. e jANatI hatI ke dareka khelADIe potAnI vikalAMgatA pramANe potAnI vhIlacera taiyAra karAvI hoya che. AvI vhIlacaeNra e kaMI bIjAne Ape kharA ? have karavuM zuM ? spardhAmAM bhAga levAnI vAta to dUra rahI, paNa vhIla-caeNranI samasyA khaDI thaI. mUMjhAyA vinA mAlatIe potAnI tapAsa cAlu rAkhI ane ene meksikonI TIma pAsethI eka vhIlakapiladeva sAthe mAlatI hollA caeNra maLI gaI. banyuM evuM ke meksikonI vikalAMga TIma potAnI sAthe jarUra paDe upayogamAM laI zakAya || te mATe eka vadhArAnI vhIlacera lAvI hatI. eno lAbha bhAratanI mAlatIne maLI gayo, paNa A vhIlacera ene spardhAnA bAra kalAka agAu ja maLI. vaLI A vhIlacaeNra mATe ene kalAkanA pacAsa DaoNlaranuM bhADuM cUkavavAnuM hatuM. A navA prakAranI vhIla-caeNra sAthe bAra kalAkamAM meLa besADavo e ghaNuM kaparuM kAma hatuM. be kalAka to A vhIlacaeNra para barAbara besI zakAya tenA prayatnomAM pasAra thaI gayA. e pachI eNe A vhIlacaeNra para besIne rAtanA be vAgyA sudhI prekTisa karI. enI spardhA zarU thaI, paNa e ekaso mITaranI spardhAmAM parAjita thaI, jyAre baso mITaranI harIphAImAM AThamA krame AvI. potAnA AvA dekhAvathI nAsIpAsa thavAne badale eNe potAnI nabaLAIo zodhavAnI zarU karI. dhIre dhIre ene khyAla Avyo ke anya AMtararASTrIya TIma sAthe vikalAMgonI spardhA mATenA khAsa tAlImabAja (koca) hoya che, jyAre bhAratanI TIma sAthe AvA koI mArgadarzaka apaMganAM ojasa Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAlImabAja nahotA. ethIya vadhu e koca spardhA pUrve khelADIne "vaoNrmaapa' karAve che. AvI pUrvataiyArInI mAlatIne khabara nahotI ane ene e aMge koI sUcana ke mArgadarzana maLyAM nahotAM. paristhitino vasavaso karavAne badale mAlatIe emAMthI mArga kADhIne AgaLa vadhavAnuM nakkI karyuM. 1989mAM DenmArkamAM varlDa mAsTarsanI spardhA yojAI. mAlatIe AmAM praveza meLavyo. bIjA spardhakonI tAlImano. abhyAsa karyo ane A spardhAmAM eNe ekaso mITara, baso mITara, goLApheMka ane rakAbI pheMka - ema cAra cAra spardhAomAM bhAga lIdho. DenmArke mAlatInI duniyA badalI nAkhI. A cAreya spardhAomAM mAlatI sarvazreSTha puravAra thaI ane suvarNacaMdraka-vijetA banI. e samaye vikalAMgo mATenI AMtararASTrIya spardhAmAM cAra-cAra suvarNacaMdraka meLavanArI mAlatI pahelI bhAratIya khelakUdavIra banI. have mAlatI mATe siddhinAM dvAra khUlI gayAM. 1991mAM oNsTreliyAnA kvinsalaeNnDa zaheramAM oNsTreliyana opana cempiyanazipa yojAI. A spardhAmAM goLApheMka ane rakAbIpheMka uparAMta mAlatIe bhAlApheMkamAM paNa bhAga lIdho ane traNe spardhAmAM 140 oNsTreliyAnA navA rASTrIya vimo saryA. A spardhAnA vijayo asAmAnya eTalA mATe che ke emAM khelatI vakhate ene pArAvAra vedanA sahana karavI paDatI hatI. enAM aMgone spardhAne anukULa banAvavA mATe athAga puruSArtha karavo paDato. kamarathI uparano bhAga ja cetanavaMto hovAthI ghaNI ghaNI bAbatomAM navI navI rIto ajamAvavI paDatI. kyAreka snAyu macakoDAI jAya, to kyAreka goLApheMkamAM uchALelo goLo potAne ja vAge ane lohIluhANa thaI jAya evuM paNa bane. goLApheMkanI spardhAomAM ghaNI vAra hAthamAMthI goLo chUTIne enA sAthaLa para vAgyo. Ane pariNAme ene 'blaDa klaoNTa' thayA. oNparezana sAthe to mAlatIne janmathI ja nAto che. A gaMThAyelA lohIne dUra karavA mATe ene sAteka oNparezana karAvavAM paDyAM. poliyonA dardInuM 2ktanuM paribhramaNa bIjA sAmAnya mANaso jevuM hotuM nathI. Aje mAlatIe jIvanamAM kula covIsa oparezana karAvyAM che ane chatAM eno cahero eTalo ja AnaMdI che. apaMganAM ojasa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eNe dhIre dhIre anya ramatone badale potAnI sauthI priya ramata | rakAbIpheMka para dhyAna kendrita karyuM. e pachInI AMtararASTrIya spardhAomAM e A rakAbIphaeNkamAM vijaya meLavatI rahI. tAlImI kempamAM traNa traNa mahinAnI AkarI tAlIma pachI 1994mAM cInanA bejiMgamAM ramAyelA, vikalAMgo mATenA eziyAI ramatotsavamAM mAlatIe bIjA krame AvIne rIpya caMdraka meLavyo. potAnI A siddhithI mAlatI saMtuSTa thaI, paNa e siddhinAM yazogAna sAMbhaLavAmAM aTakI gaI nahIM. eNe TebalaTenisa ane svimiMga zIkhavAnuM zarU karyuM ane have jyAre zArIrika zakti thoDI kSaNa paNa thaI che tyAre e ramatakSetrane alavidA kahevAne badale koI navI ramata para hAtha ajamAvavA mAge che. e nizAnabAjI (zUTiMga) ane talavArabAjI(phensiga)mAM rasa levA ane zIkhavA lAgI gaI che. 1996mAM mAlatInA jIvanamAM nUtana AnaMdano saMcAra thayo. utkRSTa bhAratIya khelADIone bhArata sarakAra dvArA arjuna evaoNrDa enAyata karavAmAM Ave che. jIvananA medAnamAM ane khelanA medAnamAM vijayI | bananArI mAlatIne arjuna evorDa enAyata thayo. A samaye mAlatIe kahyuM, mArI siddhiono Avo svIkAra thayo che enAthI huM AnaMda ane gaurava anubhavuM chuM. have huM ema mAnuM chuM ke mAruM vikalAMgapaNuM e IzvarI dena che. jo huM bIjA sAmAnya loko jevI ja hota to meM ATalA badhA judA judA prayatno karyA na hota. mAro hetu to Apattiono sAmano karanArI rola moDela banavAno che. mAtra vikalAMgo mATe ja nahIM, paNa sahune mATe." je samaye beMgloranI mAlatIne arjuna evaoNrDa maLyo, e ja samaye beMgloramAM vasatA bhAratanA kAbela spinara anila kuMbalene paNa evaoNrDa enAyata thayo. anila kuMbalene AnI jANa thaI, tyAre eNe mAlatI hollAne abhinaMdana ApatAM kahyuM, "mane e vAtano AnaMda che ke aneka muzkelIono saphaLatApUrvaka sAmano karanAra ApanA jevI vyakti sAthe mane arjuna evaoNrDa prApta thayo che." 141 apaMganAM ojasa Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 kSamAthAonI bhrobad. vApAsa ullAsabharyuM khuzanumA ajavALuM patharAyeluM hoya, jiMdagImAM mahekatI vasaMta khIlI UThI hoya, hasamukhI patnI ane vahAlasoyI putrI hoya ane hariyALAM medAno para kalAko sudhI potAnI ati priya ramata golpha khelavA maLatI hoya, tyAre jIvanamAM bIjuM joIe zuM? iMglenDanA barmiMgahAma zaheranA sukhI Traka DrAivara TerI volesanA jIvanamAM comera AnaMdano sAgara UchaLato hato, paNa eno A UchaLato AnaMda alpajIvI banI rahyo. ekAeka DAyAbiTIsane kAraNe enI jamaNI AMkhanA paDadA para asara thaI ane dekhAtuM baMdha thayuM. volese tatkALa sAravAra lIdhI ane thoDo samaya AMkhanuM e ajavALuM pAchuM AvyuM, paNa e pachI bamaNA vege durbhAgya dhasI AvyuM ! DAyAbiTIsane kAraNe enI baMne AMkhonA paDadAne eTalI badhI asara thaI ke e aMdha banI gayo. vasaMtanAM puSpo mahekatAM hatAM, evA samaye ja enI jiMdagImAM ekAeka pAnakhara trATakI ane samagra jIvana aMdhakAramaya banI gayuM. aMdhatvanI ekalatAne pariNAme ene eka prakAranA khAlIpAno anubhava thavA lAgyo. enuM mana AvI lAcAra, dayanIya paristhitine svIkAravA lezamAtra rAjI nahotuM. ene lAgyuM ke enI AMkhonI rozanI ja cAlI gaI nathI, balka enI sAthe enA jIvananI rozanI paNa bujhAI gaI che. TerI volesa gharanA eka khUNe sUnamUna besI raheto. jIvananI eka vAtamAM ene saheje rasa paDato nahIM. thatuM ke aMdhApAne kAraNe nokarI to gaI, paraMtu ene kAraNe hajI bhaviSyamAM keTalAya vadhu AghAto sahevA paDaze. 142 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TerIne enI parAdhInatA khUMcatI hatI. ekeeka bAbatamAM ene | patnI kerola ane putrI kInI sahAya levI paDatI hatI. A eka evuM jIvanaparivartana hatuM ke jyAM e AkAzamAMthI dharatI para nahIM, paNa phiMgoLAIne pAtALamAM pachaDAyo hato. have ene golpha sTikanI koI jarUra nahotI. enAM bIjAM sAdhano kazAya kAmanAM na hatAM, AthI eNe e sAdhano vecI dIdhAM. ene nokarI gayAnuM jeTaluM duHkha thayuM nahotuM ke aMdhApo AvI javAthI jeTalo du:khI thayo nahoto, enAthIya vadhu AghAta ene potAnI bALapaNanI priya ramata golphane tilAMjali ApatA thayo. ' A ramatanI pAchaLa TerI volesa eTalo dIvAno hato ke saheja taka maLatAM e golpha korsamAM pahoMcI jato ane khelavA lAgato. kyAMka Traka laIne dUra-dUranA gAme gayo hoya, tyAre paNa enA golpha korsanI mulAkAta levAnuM e cUkato nahIM. have banne AMkhe aMdhApo AvatAM A ati priya ramatane nAchUTake tilAMjali ApavI paDe tema hatI. potAnA nagaranA aMdhajanonA punarvasana kendramAM e gayo. Dacejha 143 rihebiliTezana senTara nAmanA kendramAM A ghora aMdhakAramaya ane ! nirAzAjanaka jIvanamAM koIka AzAnuM kiraNa prApta thaze evo eno | khyAla hato. senTaramAM jaIne potAnA aMdhApAnI vAta karatAM-karatAM TerI | volesa nAnA bALakanI mAphaka dhrusake ne dhrusake raDI paDyo hato. eNe kahyuM, | "have jIvavAno zo artha? mArA jIvanamAM cotarapha aMdhAruM thaI gayuM che. mArA kuTuMbane AnaMda ApI zakato nathI ane mArI priya ramata golpha khelI zakato nathI. AvI badatara jidagI karatAM to mota vadhu sAruM. he Izvara ! mane jaladI mota Apa." senTaranA saMcAlake TerI volesane sAMtvanA ApatAM kahyuM, "Ama hArI javAnI ke nirAza thaIne jiMdagIne nAkhI devAno vicAra karavAnI jarUra nathI. A senTaramAM tamArAthIya vadhAre vyAdhio ane muzkelIo dharAvatA vRddho ane lAcAra aMdhajano Ave che ane teo judI judI pravRttiomAM bhAga laIne sArthaka jIvana jIve che." apaMganAM ojasa phri | Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TerInI patnI kerole potAnA patine sAMtvanA ApI. joke ene hRdayamAM to evuM lAgatuM hatuM ke TerI aMdha thatAM enI AkhI jiMdagImAM paNa aMdhApo vyApI gayo che. eka kSaNe to e aMdha TerIne choDIne cAlyA javAno vicAra karatI hatI. bIjI bAju hatAza ane nirAza TerI volesa AvA bhayathI pIDita hovAne kAraNe e vAraMvAra kerolane kaheto, "jo tuM mane choDI jaIza, to huM AtmahatyA karIza." kerolane mATe A atyaMta kaparA divaso hatA. ene enuM saghaLuM dhyAna TerI para rAkhavuM paDatuM hatuM. vaLI hatAzA ane nirAzAthI vAraMvAra nisAsA nAkhatA TerIne samajAvavo paDato hato. kyAreka to TerI hatAzAnI evI UMDI gartAmAM sarI jato ke ene kerola mAMDa mAMDa bahAra lAvatI hatI. kerole nakkI karyuM hatuM ke game teTalI Aphata Ave, to paNa TerIne choDavo nathI. ene ema lAgatuM hatuM ke eno prema TerImAM navI zakti ane baLa pUraze. aMdha TerIne A punarvasana kendramAM saghaLI sahAya pUrI pADavAmAM 14 AvI. emAM paNa jyAre enA adhikArIe jANyuM ke TerIne sauthI moTuM 1 duHkha to golphanI ramata gumAvyAnuM che, tyAre A kendrae dezamAM cAlatA aMdha golpharonI saMsthAonI tapAsa karI. punarvasana kendranA saMcAlake apaMganAM ojasa [4] kahyuM, tame tamArI priya ramata golpha pharI ramI zakazo. aMdhajano golpha rame che ane ame evI saMsthAonI tapAsa karI rahyA chIe." saMcAlakanA A zabdo sAMbhaLatAM TerIe kahyuM, "sAheba, tame sarasa majAka karI jANo cho. paNa A azakya vAta che. koI bevakUpha paNa AvI kalpanA karI zake nahIM." thoDA samaya bAda saMcAlake TerIne aMdha golpharonI saMsthAnI vigato ApI, tyAre enAmAM apAra utsAha pragaTyo. e golpha ramavA mATe thanaganI rahyo. jIvananI saghaLI hatAzA ane nirAzA jANe bAjue khasI gaI hoya e rIte e A ramata khelavAnuM Ayojana karavA lAgyo. Ane mATe ene eka mArgadarzaka kUtaro ApavAmAM Avyo, je kUtaro jhIyasa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAM vAta ke nara nAnI I ! ! Jii tIrAma rAma apaMganAM ojasa || aMdhatva, hRdayanI nabaLAI dharAvato ane satata DAyAlisisa para rahelo TerI volesa enA priya zvAna jhIyusa sAthe TerIne jyAMthI golphano zoTa mAravAno hoya, te sthAne laI jato hato. 15 aMdha TerInI duniyAmAM ajavALuM patharAI gayuM ane e roja | 4 golphanI tAlIma levA lAgyo. evAmAM eNe jANyuM ke skaoNTalaeNnDa ane iMglenDanA dRSTimaryAdA dharAvatA prajJAcakSuonI TIma vacce spardhA che ane emAM iMglenDa taraphathI enI pasaMdagI thaI che, tyAre TerImAM navo thanaganATa pedA thayo. Ane mATe e khUba sakhata prekTisa karavA lAgyo. jo ke nasIba evuM ke A prekTisanA ati zramane kAraNe TerI para hRdayarogano humalo thayo ane ene golpha korsane badale haoNspiTalanA koTa para sUI rahevuM paDyuM. TerI vicArato hato ke nasIba satata kevI avaLI cAla khele che ! kALA DibAMga ghora AkAzamAM mAMDa kyAMka AzAnI vIjaLIno camakAro thayo hato ane pAcho aMdhakAra chavAI gayo. potAnI yogyatAne kAraNe iMglenDa taraphathI golpha khelavAnI suvarNa taka maLI hatI ane hajI bAraNe Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 elle ll-lehle takanA TakorA saMbhaLAtA hatA, tyAM ja e taka hAthatALI ApIne cAlI gaI. TerI volesa AvA vicAromAM DUbelo hato, tyAre enI patnI kerole AvIne ene hiMmata ApI ane kahyuM, "are ! hajI spardhAno divasa to ghaNo dUra che. ATalA divasamAM to tame svastha thaIne pharI golpha khelI zakazo. emAM nAsIpAsa thavAnI kazI jarUra nathI." TerIe mana makkama karyuM. koI paNa saMjogomAM golphanI spardhAmAM bhAga levAno dRDha nirdhAra karyo. DAyAbiTIsa pajavato hato. aMdhApo avarodharUpa banyo hato ane hArTa eTekane kAraNe zrama levA aMge ghaNI zArIrika maryAdAonI dIvAla caNAI gaI hatI, Ama chatAM eNe nakkI karyuM ke mana praphullita rAkhIne ane saMkalpane majabUta rAkhIne jaladIthI svastha thaI jAuM ane pAcho iMglaeNnDanI TIma taraphathI golphanA medAnamAM kAmiyAbI meLavato rahuM. e gALAmAM aMdha TerInI golpha khelavAnI AvaData joIne ene iMglaeNnDanI prajJAcakSuonI golpha TImano sukAnI banAvavAmAM Avyo. basa, have to mArI TImane vijaya apAvuM ane golpharonI duniyAmAM aMdha golpharonI TImano mahimA karuM, evA makasada sAthe TerI prekTisa karavA lAgyo. evAmAM TerI volesane kAne sAMbhaLavAno prazna Ubho thAya che. dhiratA AvI gaI. DaoNkTaro pharI cikitsA karavA lAgI gayA ane lAMbI tapAsane aMte jAhera kare che ke TerIne gaLAnuM kaeNnsara che ! nidAna sAMbhaLIne TerIe aTTahAsya karyuM. e vicArato hato ke kevA eka pachI eka rogano e bhoga banato jAya che. e jIvanamAMthI AnaMda pAmavA prayAsa kare che, tyAM ja mahAvyAdhino koI evo prabaLa AghAta Ave che ke enA AnaMdane jIrNazIrNa karI de che. sukhanI thoDIka AzA jAgI hoya, tyAM ja e mRgajaLa sAbita thAya che. vaLI evA rogo gherI vaLe che ke je eka rogano pratikAra karavo kaThina ane jIvaleNa hoya, tyAM ahIM to eka pachI eka mahAroga AvyA kare che. ~* A X Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana nI kAkA kAkI kathA che ke , ke mAM kALo ke ma kara ra ra ra ra rara ' , I ke na L: in: 1 ; he mA + + TI } }, { " ja , TATA ja nI vAta RE na ? kite : fii ne E apaMganAM ojasa TerI volesa enI patnI kerola, putrI kI ane mArgadarzaka jhIyasa sAthe DAyAbiTIsa ane hArTa Trabala hatI. temAM kensarano umero thayo. AmAMno koI eka roga jIvaleNa banI zake, tyAre ene to traNa traNa 147) rogano sAmano karavAno hato. TerI potAnA jIvana vize ghaNI vakhata vicAramAM DUbI jato ane ? ene ema lAgatuM ke niSphaLatAo ane muzkelIono huM sAmano karI rahyo chuM, paraMtu emAM saphaLa thaIza kharo ? ke pachI jiMdagI AkhI AvA mahAvyAdhio sAme jhajhUmavAmAM ja pasAra thavAnI che ? TerI volesanI vAta sAcI hatI ke gaLAnA kensarane pariNAme enI kiDanI para asara thaI ane kiDanI kAma karatI baMdha thaI gaI. hajI jANe A mahAvyAdhi AvavAno bAkI hoya, tema e paNa TerI volesanA jIvanane gherI vaLyo. ene mATe DAyAlisisa anivArya hatuM. savAla e Ubho thayo ke DAyAlisisano bhoga banelo dardI golpha khelI zake kharo ? TerI volesanAM sagAMone ghaNI vAra hasavuM AvatuM ke ATalA badhA rogothI gherAyelA TerI volesa sAme jIvavAno ja praznArtha che, tyAM vaLI golpha khelavAnI to vAta ja zI ? Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kerolanI vyathAno paNa pAra nahoto. ene AzA hatI ke eno pati golpha khelIne nirAzAmAMthI bahAra Avaze, paraMtu have kiDanI pheila thatAM enI AzA upara pANI pharI vaLyuM hatuM. e vicAratI hatI ke AvA rogonA aMdhakAramAM ekAeka phUTatuM AzAnuM eka kiraNa e enI sAthe jIvanadevatAnI koI krUra majAka to nathI ne ! TerI nirAza thaIne beTho hato. kerola sUnamUna hatI. dIkarI kIne kazuM sUjhatuM nahotuM ane DAyAlisisane mATe DaoNkTaranA AgamananI rAha jovAtI hatI. DaoNkTara AvyA ane TerInI golpha khelavAnI tamannA jANIne emane apAra harSa jAgyo. emaNe kahyuM, "TerI, tamAre DAyAlisisa karAvavuM paDaze e hakIkata che, paraMtu e paNa hakIkata che ke jo tame tamAruM vairya ane hiMmata jALavI rAkhazo, to jarUra golpha khelI zakazo." "DaoNkTara, vidhie to amArI sAthe ghaNI majAka karI che, paraMtu tame paNa majAka karatA lAgo cho." kerole kahyuM, "golphanI vAta to javA do, paNa DAyAlisisa para rahelo dardI kaI rIte medAna para jaIne khelavAno 148 Akaro parizrama karI zake ?" DaoNkTare kahyuM, "nA, huM tamane khAtarIpUrvaka kahuM chuM ke jo TerI daDha saMkalpa karaze to jarUra golpha ramI zakaze." DaoNkTaranA A zabdo sAMbhaLatAM TerI volesa AnaMdathI UchaLyo. sophA para beThelo TerI AnaMdabhera kUdyo. enI to A ja prabaLa icchA hatI. e samaye kanTinyuasa egyuleTarI periTonala DAyAlisisa nAmanI eka navI paddhati zodhAI hatI. sI.e.pI.DI. nAmanI A DAyAlisisanI paddhatithI TerI volesa nirAMte harIpharI zake tema hato. haoNspiTalanA palaMga para jIvana gALavAne badale e ramatanA medAna para ghUmI zake tema hatuM. eNe mAtra potAnA khissAmAM eka nAnakaDI baeNga rAkhavAnI hatI, jemAM kiDanImAMthI nIkaLeluM pravAhI ekatrita thayA kare. TerI UMDA vicAramAM DUbI gayo. A jiMdagIno raMga paNa kevo che ! TerIe jIvananA aneka AnaMdo para pUrNavirAma mUkI dIdhuM, paraMtu golphanI ramatano jIvanano parama AnaMda hajI jIvaMta hato. TerI volesa, apaMganAM ojasa Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ golphanA medAna para gayo. ene pUro ahesAsa hato ke e have pAcho pUrNa | svastha banI zake tema nathI, paraMtu enI sAthosAtha enA aramAna hatA ke je zeSa AyuSya che te AnaMdapUrvaka vyatIta karavuM. golpha ene jIvana jIvavAno hetu Apyo hato ane e hetuthI enuM jIvana musIbato sAme hasate mukhe laDatuM hatuM. A cAra varSomAM kerole keTalAMya AMsu sAryA hatAM. kyAreka TerI ane kerole paraspara sAthe sAmasAmI AkarI dalIlo karI hatI. kyAreka sAthe maLIne puSkaLa hasyA hatA ane kyAreka akathya, aNadhArI Apatti AvatAM sAthe maLIne khUba raDyA paNa hatA. teone mATe jIvanapaMtha ati Akaro hato, paNa e paMthane hiMmatabhera pasAra karavA mAgatA hatA. je daDha manobaLathI TerI volesa A badhI Apattio sahana karato hato, e joIne enA potAnA pati mATe garva anubhavatI hatI. Akhare TerI volesa golpha ramavA medAna para Avyo, tyAre ene golphanA "TI' sudhI laI javAnuM kAma volesano traNa varSano mArgadarzaka zvAna jhIyusa karato hato. vaLI TerI volesanI sAthe Avelo eno 149 madadanIza ene golphanA dareka zaoNTa pahelAM salAha Apato hato. eka sAthI, eka zvAna ane eka mobAila DAyAlisisa sisTama sAthe TerI | volesa pharI golphanA medAna para ghUmavA lAgyo. sahu koI A aMdha golphara khelADInI ramata jovA AvavA lAgyA. zvAna jhIyasa TerI volesane daDAnI pAse laI jato. e pachI eno madadanIza ene kaI dizAmAM ane keTalo dUra zaoNTa lagAvavAno che enuM vigatavAra varNana karato. tyArabAda e golphanA pola pAse jaIne avAja karato ane TerI e avAjanI dizAmAM zaoNTa lagAvato. khelADI jyAre ramata rame che, tyAre enA hAtha, paga, khabhA e badhAnuM saMyojana sAdhe che. TerI volesane AvAM saMyojanonI sAthosAtha keTalAMka bahAranAM saMyojano paNa sAdhavAnAM ane siddha karavAnAM hatAM. TerInA manamAM vicAra Avyo ke keTalA badhA lokonI duvAthI pote golphanA medAna para pAcho Avyo che. lokonI e zubhecchA ane ojasa Ichk Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 940 ele Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI pAse golphanI ramata hatI. tethI eNe A caeNriTI mecanuM Ayojana | karyuM. TerInI ekatAlIsa varSanI patnI kerola ane enI sattara varSanI putrI kI DaoN. jo aDu ane kerI vaccenI golpha meca jovA AvyAM. DaoNkTaro, narmo ane mitro paNa iMglenDanA barmiMgahAmanA A be nivAsIo vaccenI caeNriTI meca jovA UmaTyAM. TerIno mArgadarzaka zvAna jhIyasa enA kAme lAgI gayo hato ane e divase TerInA sAthI tarIke roya elesa kAma karatA hatA. e TerIne daDAnI dizA ane enA dUtvano khyAla ApatA hatA. TerI khUba phormamAM hato ane eka pachI eka zAnadAra zoTa lagAvato hato. * DaoN. jo aDu eTalA prasanna thayA ke teo bolI UThyA, "vAha TerI, ATalI badhI samasyAo sAthe tuM golpha khelI zake che ane te paNa ATalI sArI rIte. zAbAza." DaoN. jo aDune eka bIjo paNa AnaMda hato ke DAyAlisisa karAvato dardI sUryanA prakAzamAM khelIne jiMdagIno AnaMda mANato hato. A mecamAM |151| TerIe golpha khelavAnI enI kuzaLatAthI sahune khuza karI dIdhA. Ane pariNAme be hajAra pAunDa jeTalI rakama rInala yuniTa mATe ekatrita thaI, $ eTaluM ja nahIM paNa keTalIka kaMpanIoe bIjAM sAdhano paNa bheTa ApyAM. TerIe ekavIsa haeNnDikaMpa noMdhAvyA, je dekhatA golpharane mATe paNa ghaNo sAro dekhAva gaNAya. e aMge A maeNcanA saha-Ayojaka Deva morise kahyuM, TerI aMdha thayo hato e pUrve A klabano niyamita golphara hato, paNa have TerI e klabano sTAra khelADI banI gayo che." apaMganAM ojasa che ? - X 4 = Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -TTU L E ER, Ei zakI che ETTla - maUTRU & rAjAnA BE IzAnanI maetI TarasAikalanI tIvra jhaDapane huM anubhavI zakuM chuM ane kaho ke suMdhI paNa zakuM chuM. hakIkate moTarasAikala ane enI jhaDapI gati vize huM dRSTivaMta vyaktio karatAM paNa vadhAre sAvadhAnI dAkhavI zakuM chuM." A zabdo che sAhasika iyAna olavenA, jenI jiMdagImAM sauthI prabaLa icchA ane ekamAtra cAhanA jhaDapabhera moTarasAikala calAvavAnI che. UMcI TekarI parathI DhoLAvomAM jhaDapabhera nIce javuM ane caDhANamAM UMce caDatI vakhate pUrI jhaDape upara javuM. medAna paranA nAnA nAnA khADAo kUdI javA ane te paNa pUrA vegathI. moTarasAikalanI jhaDapa sAthe enI evI maitrI che ke jema e vadhu jhaDape jAya, tema ene vadhu AnaMda Ave che. A badhI vAto sAcI, paNa iyAna oNlavenuM jIvana savizeSa to daDha nizcaya ane apratima sAhasanI kathA che, kAraNa ke e taddana aMdha che. eka moTara akasmAtamAM moTaranI AgaLanA kAcanI kaNIo enI baMne AMkhomAM UMDI pesI gaI ane enI baMne AMkhonI rozanI cAlI gaI. aMdhatva pAmyo tyAre prAraMbhe to sahu koI iyAnanI sArasaMbhALa letA hatA, eTale potAnA aMdhatva vize e jhAjho vicAra karato nahoto, paraMtu jyAre eNe koInIya sahAya vinA e ekalo zuM karI zake che e | jovAnI koziza karI, tyAre ene khyAla Avyo ke enI hAlata kevI | kaphoDI che ? paraMtu jhaDapabhera moTarasAikala calAvavAno zokhIna jiMdagInA avarodhothI aTakI jAya tevo nahoto. eNe nakkI karyuM ke "pote aMdha che evuM e saheje mAnato nathI, paraMtu e aMdhatvane sAthe rAkhIne enA avarodhomAMthI rasto khoLavAmAM zraddhA dharAve che." Ama bIjA dRSTihIna upara Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #$%98% 11% aMdha iyAna lave moTarasAikala calAvavA prayatna kare che yuvAnonI mAphaka potAnI pragatimAM aMdhatvane ADe AvavA dIdhuM nahIM. balke, pote vadhu ne vadhu sAmAnya jIvana jIvI zake evo eNe prayAsa karyo ane nakkI karyuM ke mArI zArIrika maryAdAne huM koI paNa saMjogomAM mArA para savAra thavA daIza nahIM. dRSTi gumAvyA pachI iyAna lavee pahelAM to e vicAra karavAnuM zarU karyuM ke pote kaI rIte moTarasAikala calAvI zake ? e dhIre dhIre moTarasAikalanI TrAyalamAM bhAga levA mAMDyo ane eno AnaMda anubhavavA * * *A 153 apaMganAM ojasa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDyo. emAM athaDAvAno, pachaDAvAno ane vAgavAno bhaya hovA chatAM eNe kazI darakAra karI nahIM. sAiDakAra dharAvatI moTarasAikala rAkhIne e potAnA zarIrane enA para barAbara goThavato hato. zarUAtamAM AvI rIte moTarasAikala calAvavA jatAM nAnA-moTA akasmAta paNa thayA, paraMtu iyAna oNlave ane eno sAthI kliva Diksana manamAM evo saMkalpa karIne medAne paDyA ke game te thAya, paNa pAchA paDavuM nathI ane siddhi hAMsala karyA vinA jaMpavuM nathI. banyuM paNa evuM ke A baMnee zarUAtanI TrAyala-spardhAmAM saphaLatA meLavavA mAMDI. kyAreka evuM paNa thatuM ke jhaDapathI moTarasAikala calAvavA jatAM iyAna Alave pANImAM dhubAkA sAthe paDato. mAtra eka bhaya satAvato raheto ke jo bAika iyAna olave para paDe, to ene ghaNI gaMbhIra zArIrika IjA thAya, tethI eno sAthI kliva Diksana iyAna lave jamIna para paDe, tyAre paheluM kAma e bAikane upADIne bAjue khaseDavAnuM kare che. iyAna olavee moTarasAikala calAvavAnI ja nahIM, kiMtu jhaDapabhera doDAvavAnI siddhi meLavI, paNa sAthosAtha ghaNI mahenata karIne eNe mikenikanI nokarI meLavI. banyuM evuM ke "insTiTyUTa phaoNra dha blAinDa nAmanI saMsthAe iyAna olavene kahyuM ke tame game teTaluM karazo, to paNa | daSTinA abhAvane lIdhe moTara-mikenika banI zakazo nahIM. iyAnane yaMtro sAthe gADha dostI, pachI te moTarasAikala hoya ke moTara hoya. iyAna olavee manamAM nakakI karyuM hatuM ke normala loko kare, te badhuM karavAnuM enuM dhyeya che. AthI lezamAtra hatAza thayA vinA eNe moTara-mikenikanuM kAma zIkhavA mAMDyuM. enI preyasI helananI moTarakAra dvArA e mikenikanA prAthamika pATho zIkhyo ane pachI kAma barAbara AvaDI jatAM iyAna olavee esI jeTalAM sthAnika gerejomAM mikenika tarIkenI nokarI mATe arajI karI. A badhAMmAMthI ekamAtra "haoNlaborna gereja' nAmanA gereje A yuvAnane nokarImAM hAjara thavA kahyuM, tyAre iyAnanA AnaMdano pAra na rahyo. 154, apaMganAM ojasa Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - + = + + F G - potAnI mikaeNnika tarIkenI kAmagIrInA e prAraMbhika divasonuM varNana karatAM iyAna oNlave kahe che, pahelI vAra meM kAma zarU karyuM, tyAre huM ghaNo dhImo hato. AnuM kAraNa e hatuM ke ha mA2I AsapAsa vAtAvaraNa samajavA prayAsa karato hato ane kAmamAM thatI bhUlo jANavA ane sudhAravA prayatna karato hato. A samaye bAika upara iyAna lave ane teno gerejanA mAlikoe vairya sAthI kliva Diksana dAkhavyuM ane pariNAme huM dhIre dhIre kuzaLatA saMpAdita karato gayo." be varSamAM to iyAna olave potAnI mikenika tarIkenI kAmagIrI bajAvavAmAM khUba kAbela banI gayo. e pachI to e gerejamAMthI koInI paNa madada vinA moTara bahAra kADhavA lAgyo temaja bahArathI aMdara levA lAgyo. potAnA A kAmamAM iyAna oNlavene AmAM bIjA mikenika che sahAya kare, to e nA nathI pADato. AnuM kAraNa e che ke kyAreka kharekhara jarUra paDe, tyAre sAthI mikeniko ene sahAya na kare to ? Aje iyAna olavenI patnI helana enI moTarasAikalanI spardhA vakhate hAjara hoya che. e potAnA dAmpatyajIvana vize gauravathI kahe che, "huM mAnatI nathI ke dRSTihIna vyakti sAthe lagna karavAthI jIvana badalAI jAya che. hakIkatamAM to huM iyAna mATe kazuMya vizeSa karatI nathI. hA, ene mATe rasoI karuM chuM ane e kAma to gRhiNIo karatI ja hoya che. iyAnanI hiMmata ane manobaLane e pahecAne che. ethI ja game tevI paristhiti Avaze to paNa e iyAna oNlavene moTarasAikala calAvatA rokavA mAMgatI nathI." 1pa apaMganAM ojasa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 svapnanI kSiddhi hamadardInuM bIjuM nAma che kaeNna kaoNlamana. koI mAlika potAnA nokara-cAkarane mATe keTalI hamadardI dAkhavI zake ? e potAne tyAM gharakAma karanArane muzkelInA samaye thoDIka Arthika madada karaze. jarUra paDaze to enuM dhyAna rAkhavAnI koI DaoNkTarane siphAriza karaze. ethIya vadhu hamadarda mAnavI hoya to e nokara-cAkarane Arthika nirvAha mATe thoDI rakama Apaze. paraMtu amerikA jevA dezamAM evA mANaso maLe che ke je potAne tyAM pUruM vetana laIne kAma karanArAone jAta ghasIne madada karavA taiyAra hoya che. vAta che ke kaoNlamananI ane enA paeNramosA bIcanI sattaramI sTrITamAM vasatA kaoNlamananA gharamAM gRhasaphAI karanAra kerola velAmanI. A kerole paMdareka varSa sudhI kaoNlamana ane enI AsapAsanAM gharomAM gRhasaphAInuM kAma karyuM hatuM, paraMtu beMtAlIsa varSanI kerola velAmanA jIvanamAM aNadhArI AMdhI AvI. kalpanA paNa karI na hoya e rIte enA jIvanane chinnabhinna karanAro akasmAtarUpa prahAra thayo. thelAma enI bImAra mAtAne maLavA jatI hatI. mAtAnA gharanI AjubAju AvelI dukAnamAM prAcIna kalA-kArIgarI dharAvatAM kAcanAM vAsaNo joIne e bahAra nIkaLI, tyAre ekAeka taddana khavAI gayeluM evuM oNkanuM vRkSa tUTIne enA para paDyuM. vRkSanuM majabUta thaDa thelAma para paDatAM e jamIna para paDI gaI. AsapAsa loko ekatrita thaI gayA. mAMDa mAMDa thaDanI nIce dabAyelI thelAmane bahAra kADhI. thaDa vAgavAne kAraNe kerola velAmanI karoDarajju para gaMbhIra asara thaI hatI ane enA jamaNA hAthanA jJAnataMtune bhAre nukasAna thayuM hatuM. 15 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aja sudhI pelAe kaoNlamananA gharanI svacchatA jALavavA mATe athAga mahenata karI hatI, ene bhUlI kaI rIte zakAya ? e sAcuM ke kerola celAme vetana laIne kAma karyuM hatuM. paNa eno artha e nathI ke e ekAeka lakavAgrasta banI jAya ane jAte cAlI zake tevI na hoya, tyAre enI vedanA saMvedanAnI koI phikara karavI nahIM ane enI kazI ciMtA karavI nahIM. kena kaoNlamanane A akasmAtanI jANa thatAM eNe ane enI AsapAsanA bIjA paDozIoe ekaThAM thaIne velAmanI ciMtA karavAnuM zarU karyuM. paisA laIne gharamAM sAphasUphI karanAranI ciMtA karIne AvI mAthAkUTa karavI joIe nahIM evI ghaNAe salAha ApI. koIke to sIdhesIdhuM svArthI gaNita mUkyuM ke have e kAma karI zake tema nathI, mATe ene bhUlIne navI nokara bAIne rAkhI levI joIe. kena kaoNlamana judI mATIno ghaDAyelo hato. eNe ane sAthI paDozIoe bhegA maLIne thelAmane DaoNkTarI sAravAra mATe tathA enA jIvananirvAhane mATe vImAnI rakama ApavAnI AnAkAnI karatI vImA kaMpanI para dabANa paNa karyuM ane aMte ene vImAnI rakama apAvI. paraMtu, mahenatu velAmane mATe hajI musIbato to UbhI ja hatI. enI pAse phijhiyotherapInI sAravAra mATe koI rakama nahotI temaja vhIlacera para jIvana basara karatI enI re koI dekhabhALa rAkhe tevI vyaktinI jarUra hatI, paNa tene ApavA mATe koI rakama nahotI. Ama to yelAma gharakAma karatI hatI, paraMtu kaoNlamanane enA tarapha bhAre hamadardI hatI. A hamadardInuM eka kAraNa e hatuM ke kaoNlamana pote varSo pahelAM lakavAnI asara pAmyo hato ane enAthI thatI parezAnI, hatAzA, mUMjhavaNo ane Dagale ne pagale AvatI musIbatono ene jAtaanubhava 'hato. e mAtra bAvIsa varSano hato tyAre potAnA mitronI sAthe mAunTa vhiTanI para ArohaNa karavA gayo hato ane tyAM e ekAeka bImAra paDyo. e samaye amerikAnA losa enjalasa vistAramAM poliyo phATI apaMganAM ojasa Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLyo hato ane enI zaMkA sevatA DaoNkTare ene haoNspiTalamAM dAkhala karyo. cAreka mahinA sudhI sAravAra ApI paNa enI kamaranI nIceno bhAga nikti banI gayo. DaoNkTaroe bAvIsa varSanA yuvAna kaoNlamanane kahyuM, "tuM have kadI cAlI zakIza nahIM, tAre hAla-caeNramAM ja AkhuM jIvana pasAra karavuM paDaze." ane kaoNlamananuM AkhuM jIvana chinnabhinna thaI gayuM. enA sadbhAgye enA pitA haoNspiTalanA saMcAlana sAthe saMkaLAyelA hatA, tethI emaNe joradAra eksaperimenTala therapIno kAryakrama ghaDI kADhyo ane enuM pariNAma e AvyuM ke kaoNlamana pagano thoDo upayoga karI zakato. e pachI to vhIlacaeNramAM besIne eNe vikhyAta yusIelaemAM hospiTala vyavasthApanano abhyAsa karyo. enA paga thoDA kRza thaI gayA hovA chatAM kaoNlamane sAikala calAvavAnuM zarU karyuM ane pachI to eka samayano lakavAgrasta kaoNlamana ane enI patnI rUtha amerikAnA judA judA bhAgonI sAikala-saphara kheDI AvyA. have emaNe velAmane madada karavA mATe aDatAlIsa divasa cAlanArA | batrIsaso mAIlanA sAikala-pravAsamAM joDAvAnuM nakkI karyuM. A pravAsa amerikAnA erijhonAthI zarU thaIne phloriDA sudhIno hato. kaoNlamane pote 3200 DaoNlaranI phI bharI, paraMtu sAthosAtha potAnA svajano ane mitrone baso DaoNlaramAM sponsara thavA nimaMtraNa mokalyuM. kaoNlamane A sAikala-pravAsa mAraphate kerola melAma mATe sATha hajAra DaoNlara meLavavAno Azaya rAkhyo. sthAnika lAyansa klaboe paNa kaoNlamanane sAtha Apyo ane Ane mATe eNe khAsa prakAranI sAikala paNa banAvI. DaoNkTaroe kaoNlamanane sAvadha karyo ke enA paga saMvedanA gumAvI beThA che. tyAre sittera varSanA kaoNlamane kahyuM ke mAruM hRdaya kerola velAmanI musIbato aMge saMvedanA anubhavI zake che teTaluM pUratuM che. melAma aNadhArI AphatanA jhakhama rUjhavatI hatI tyAM ja enI mAtA paNa mRtyu pAmI ane potAnI AvI zArIrika hAlatane kAraNe e enI aMtima vidhimAM paNa jaI zakI nahIM. kena kaoNlamane A dIrgha pravAsa zarU karyo. kRza ane saMvedanahIna pagathI paeNDala mArIne e AgaLa vadhato rahyo. bIjA 45 sAikala apaMganAM ojasa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ & na kAma kaa che ke je ' che ke je . loka lADI ' " ra vikalAMga mitra mATe phALo ugharAvavAnI koziza karato poliyograsta kaeNna kaoNlamana savAro AmAM joDAyA hatA, paNa badhAnA paga svastha ane zaktizALI hatA. chatAM sarvatra kena kaoNlamanane mAna maLatuM hatuM. eNe sAcA dilanI hA AvI hamadardI dAkhavIne potAnA gharamAM kAma karanArI eka mahilA mATe, traNa hajArathI vadhu mAIlanI sAikala-savArI karIne 30 hajAra DaoNlara | ekaThA karI, potAnuM svapna siddha karyuM. apaMganAM ojasa [ 1zora vayamAM AMkhonI rozanI gumAvI cUkelA AMtararASTrIya cesa khelADI cAru datta jAdava atyAre sophTavera progrAmara ane pratiSThita kaMpanImAM kansalaTanTa tarIke kArya kare che. cekoslovekiyAnI varlDa cempiyanazipa cesa spardhAmAM bhAga lenAra cAru datta jAdava aMdhajano mATenI cesanI ramatagamatanA maMDaLanA sthApaka ane mahAmaMtrI hovA uparAMta aMdhajano mATe cesane anulakSIne 22 jeTalAM pustako lakhyAM che. himAlayanuM ArohaNa karanArI netrahInonI prathama TImamAM teo sAmela thayA hatA. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 hiMmatIbAja philipa bALakanuM svapna kevuM sohAmaNuM hoya ! pAMca-cha varSanA philipa DaddhizAyarane ghUghavatA aphATa sAgaramAM UMce UchaLatAM mojAMo vacce skI karavAnuM svapna hatuM. A bALakane doDavuM hatuM, taravuM hatuM, sAikala-spardhAmAM bhAga levo hato ane phUTabola jevI paganI puSkaLa tAkAta mAgatI ramata paNa khelavI hatI. philipane dariyAkinAre skI karatA sahelANIo ane zokhInone joIne enI mAtA kerolane vAraMvAra kaheto, "mA, huM moTo thaIza ane dariyAnA ghUghavatA sAgaramAM mojamastIthI skI karIza. phUTabaoNla ramavuM mane game kharuM, skeTiMgamAM paNa majA Ave che, paNa mane kharekharI majA Ave che skIiMgamAM. skIiMga eTale skIiMga. aphATa sAgara vacce ekalA Amatema ghUmavAnI, UMce kUdavAnI keTalI badhI majA paDe !" - mAtA kairola udAsIna AMkhe, ciMtAmagna citte ane dubhAyelA hRdaye dIkarAnI kAlIghelI vAto sAMbhaLatI hatI. e jANatI hatI ke philipanA svapna ane vAstavikatA vacce AkAza ane dharatI je TaluM nahIM, paNa AkAza ane pAtALa jeTaluM aMtara che. . philipa paganAM hADakAMnI evI vicitra bImArI dharAvato hato ke ene mATe koI paNa ramata khelavI e eka svapna ja gaNAya. jANe janmathI ja abhizApa pAmyo hoya e rIte iMglenDano philipa DabiMzAyara bhAgye ja koIkane thatI hoya tevI paganAM hADakAMnI bImArI sAthe janmyo hato. bAyaleTarala perAjhIla phibyuala hemeliA nAmanI A bImArIne kAraNe enA jamaNA paganI nIcenA bhAgamAM bahAranuM asthi ghaNuM nAnuM hatuM ane enA bIjA pagamAM bahAranuM ke AgaLa paDatI bAjunuM asthi | eka tRtIyAMza ja hatuM. A eka vicitra roga hato ane 1988mAM samagra 130 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMglenDamAM Avo roga dharAvatI mAtra cAra vyaktio hatI. philipanAM mAtApitAne A roga vize DaoNkTare jANa karI, paNa emane AnI gaMbhIratAno khyAla Avyo nahIM ane mAtra eTaluM ja mAnyuM ke A chokarAnA page traNa AMgaLA che e ja moTI takalIpha che. e samaye philipanI mAtA kaeNrola ane enA pitA DeviDa porTugAlamAM phemilI vekezana gALavA jatAM hatAM ane tyAre emane philipanI A bImArIno khyAla Avyo, paraMtu philipa pote A pravAsane mATe eTalo badho utsAhita hato ke ene enI bImArInI vAta karavI ucita mAnI nahIM. rajAo gALavAnA A samayamAM philipa khUba du taryo, pANImAM UMDe DUbakIo 3 lagAvI ane lAMbI doDa | lagAvI. e pachI phemilI nI vekezana pUruM thatAM kerola ane kRtrima pago kADhIne beThelo philipa A DeviDa pAchA AvyAM ane emaNe philipane e vAtathI mAhitagAra karyo ke chellAM be varSathI eno roga khUba jhaDapathI vadhI rahyo che ane have eNe enA baMne paga kapAvavA (11/ ' paDaze. Ave samaye philipe mAtra pote pagamAM pagarakhAM paherI zakato nathI e muzkelInI ja vAta karI. kaeNrole oparezananI vAta karI, tyAre daza varSanA philipe potAno vicAra karavAne badale mAtApitAne kahyuM, "emAM zuM? AvA oNparezanathI to ene vadhu sAruM thaze. mokaLe mane khelI zakaze. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nana nanananana che. ints ka ( ' ke ': eka ants 16ra apaMganAM ojasa FkA. no parI ne , ' , za * :, A che " : ' * - , Es. ke paNa che ja. . . . . . :) iMglenDanI vikhyAta phUTabaoNla TIma mATe "maeNskoTa' tarIke pasaMda thayelo philipa skIiMga karI zakaze. ciMtA karavAnI saheje jarUra nathI." enA baMne pagane ghUMTaNathI uparanA bhAgathI kApavAmAM AvyA. e pachI DaoNkTaroe kRtrima paga phiTa karyA. Ama karavA jatAM philipa be iMca Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu UMco banyo, paraMtu A paristhitine eNe sahajatAthI svIkArI lIdhI eTaluM ja nahIM, enI mAtAne kahyuM, "AvI rIte kRtrima paga dharAvatAM bIjAM bALako karatAM pote vadhu AsAnIthI harI-pharI zake che." philipe dhIre dhIre kRtrima pago sAthe cAlavAnuM zarU karyuM. doDavAno prAraMbha karyo ane banne kRtrima paga dharAvato A bALaka rastAo 52 bIjAM sAmAnya bALakonI mAphaka ja sAikala calAvavA lAgyo. kRtrima pagavALA A bALake phUTabaoNla khelavAnuM vicAryuM ane dhIre dhIre e emAM evo nipuNa banyo ke enI skUla TImano eka agraNI khelADI banyo, eTaluM ja nahIM, paNa eka capaLa golakIpara tarIke eNe nAmanA meLavI. evAmAM graMthAlayamAM vAMcatI vakhate eNe vaoNTara-skIiMga mATenI eka vijJApana vAMcI. e samaye 'skAuTa' nAmanI kRtrima paga dharAvanArAonI saMsthAmAM philipa joDAyo hato ane A saMsthAno eNe zreSTha bALakano evaoNrDa meLavyo hato. enI sAthosAtha philipane 'AvA moTA ane gaMbhIra oNparezana daramiyAna dAkhavelI hiMmata ane pachInI sAravAra daramiyAna dAkhavelI prasannatA mATe' pramANapatra enAyata karavAmAM AvyuM. e pachI eNe vaoNTara-skI mATe tAlIma meLavavAno prAraMbha karyo ane 163 tAlImabAjanA mArgadarzana heThaLa e zIkhavA lAgyo. iMglaeNnDanA e samayanA vaDApradhAna mArgAreTa theMcara ane iMglaeNnDanAM mahArANIe paNa A himmatabAja bALakane 'cAilDa oNpha ecIvamenTa' tarIkenuM pAritoSika ApyuM ane Aje e vaoNTara-skIiMga potAnI rIte karI rahyo che. philipa DarbizAyaranI mAtA kaeNrola kahe che ke A chokaro eka adbhuta chokaro che. e kyAreya potAnI zArIrika pIDAnI ke halanacalananI muzkelInI phariyAda karato nathI. oNparezana pachI pahelI vAra jyAre ene svimiMga bAthamAM laI gayA, tyAre A nAnakaDA chokarAe enI mAtAne kahyuM ke ta2vAmAM ene kadAca thoDIghaNI muzkelI paDatI joIne enI mAtAe saheje raDavuM nahIM, AMkhamAM eka AMsu paNa lAvavuM nahIM ane jo e AvuM karaze to ene gamaze nahIM. Ama A bALaka e Apattio sAme kyAreya hAra nahIM pAmanAro che, jeNe potAnA e pachInA jIvanamAM paNa ramatakSetra ane jIvanakSetramAM pragati sAdhI. * R | ame l<Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 nokhI mATIno mAnavI 164 'vikalAMga e azakya nathI. zarIranuM koI aMga yiAzIla na hoya, eno artha evo saheje nathI ke e vyakti azakta, asahAya ke nirbaLa che. jima brinoTano A jIvanamaMtra hato. potAnA puruSArthathI eNe A jIvanamaMtra svajIvanamAM siddha karI batAvyo. koNa jANe kema, paNa bAlyAvasthAthI ja brinoTane azva para agAdha prema hato. bIjAM bALako nAnI vaye ramakaDAMthI khelatAM hoya, tyAre e ghoDAne paMpALavA ane enI sAthe gela karavA doDI jato. bIjAM bALako sAikala-savArI karavAnI haTha karatA hoya, te uMmare jima ghoDesavArI ka2vAnI jabarI haTha leto hato. enAM mAtApitAne paNa Azcarya hatuM ke A bALakane azvonuM ATaluM badhuM adamya AkarSaNa kema che? paraMtu evAmAM ekAeka bALaka brinoTa para pakSAghAtano humalo thayo ane enA banne ga pakSAghAtane kAraNe nidhdhi thaI gayA. enI karoDarajju para paNa asara thaI. ene pariNAme ene pIThamAM apAra pIDA thavA lAgI, paNa A pakSAghAta ke pIDAnI paravA kare koNa ? A bALakane to punaH dhoDesavArI karavI hatI. pahelAM eNe punaH svAsthya meLavyuM. e pachI lAkaDAnI ghoDInA sahAre dhIre dhIre Daga bharavA lAgyo. samaya jatAM cAlavA lAgyo. paNa jevuM cAlavAnuM zarU karyuM ke ene tatkALa enA pyArA azvo yAda AvyA. jyAM baMne paga lakavAgrasta hoya, tyAM ghoDesavArI karavI kaI rIte ? paraMtu jima brinoTanuM mana makkama hatuM. eNe pakSAghAtavALA page ghoDA para ~* X Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDavAnuM zarU karyuM. DaoNkTaroe ene manAI pharamAvI hatI ke AvI vikalAMga | sthitimAM eNe AvuM jokhama kheDavAno svapneya vicAra karavo nahIM. AmAM jo e saheja samatulana gumAve to UchaLIne UMdhe mAthe paDe. pagamAM koI zakti nahotI tethI ghoDesavArI samaye ghoDA para barAbara pakaDa rAkhI zake evI koI zakyatA nahotI. paraMtu jima brinoTe raDha lIdhI hatI ke game te thAya, paNa ghoDesavArI to karavI ja. be nikyi paga ane pIThanA duHkhAvA sAthe A chokarAe evo prabaLa puruSArtha AraMbhyo ke e ghoDesavArI karavA lAgyo. eka vAra savArI thaI, pachI pUchavuM ja zuM ? azva sAthe ene janmajAta prema hato ane tethI e ene AbAda khelAvavA lAgyo. kyAreka ghoDA para besIne chalAMga lagAve, kyAreka koI nAno avarodha hoya to ghoDAne kudAvIne pAra kare. kyAreka ene Amatema khUba ghumAve ane hajI vIsImAM praveze tyAM to jima brinoTa kuzaLa ghoDesavAra banI gayo. dhIre dhIre AbAda rIte ane Azcaryajanaka kuzaLatAthI ghoDo khelAvavA mATe enI nAmanA phelAvA lAgI. pachI to e azvArohaNanI judI judI spardhAomAM bhAga laIne TrophI meLavavA lAgyo. koI enA be perAlisisa pAmelA paga tarapha najara karIne sahAnubhUti dAkhavavA jAya, to jima brinoTa ene aTakAvIne tarata kaheto, "mArI pAse to cAra jIvaMta, kasAyelA ane cetanavaMtA paga che. be paga karatAM re bamaNI zakti che mArI.' ghoDAnA cAra paga e brinoTanA potIkA paga banI gayA hatA! evAmAM amerikAe viyeTanAmamAM yuddhamAM jhaMpalAvyuM. dareka nAgarikane lazkaramAM bharatI thavAnuM AvyuM. jima brinoTa paNa lazkaramAM sAmela thayo. ene viyeTanAmanA yuddhamAM raNamorace mokalavAmAM Avyo. yuddhanA morace e laDavA nIkaLyo. ahIM A javAMmardanA jIvana para eka navI Aphatano eka vajaghAta thayo. e yuddhamAM baoNmba-visphoTathI gaMbhIra rIte ghAyala thayo, eNe enA baMne paga gumAvyA. eno DAbo hAtha aDadho thaI gayo ane jamaNI AMkha cAlI gaI. baoNmbanA visphoTe jima brinoTanA dehane tahasanahasa karI nAkhyo. sAmAnya mAnavIne mATe to A jIvana haranAro aMtima AghAta 15 apaMganAM ojasa Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bane, paraMtu brinoTa judI mATIno mAnavI hato. eNe kahyuM, "mArAM aMgo kSatigrasta thayAM che te huM svIkAruM chuM, paNa huM makkama rIte mAnuM chuM ke huM agAu ke Aje kyAreya azakta nathI." lazkarI sevAmAMthI mukta thayA bAda jima pAcho Avyo. azvonuM AkarSaNa to koNa rokI zake che ? madhya kaeNliphorniyAmAM cAraso ekaranI renca (ghoDA ucheravAnuM kSetro laIne jAtavAna azvo ucheravA lAgyo. e samaye e ghoDesavArI karI zake eTalo sazakta nahoto, paraMtu ghoDAuchera karavAmAM to koNa ene rokI zake ? eNe morgana nAmanA jANItA ane jAtavAna azvo ucheravAnuM zarU karyuM. e kevI rIte vadhAre tAkAtavALA, TakAu zaktivALA ane jhaDapavALA bane te rIte eno uchera karavA mAMDyo. moTI renca lIdhI. ghoDA kharIdyA, paNa have savAla evo Avyo ke ghoDo keTalo keLavAyelo che enI kasoTI to ghoDesavArI karIe tyAre ja thaI zake. ghoDesavArI karavI kaI rIte ? jima brinoTa sAme ahIM eka prazna nahIM, paNa aneka praznArtho hatA, paNa sAthe praznArthonA paDakArano sAmano karavAnuM enAmAM sAmarthya paNa hatuM. jima brinoTe paheluM kAma ghoDA para mukAtuM khAsa prakAranuM jina | banAvavAnuM karyuM. jene kAraNe e ghoDA para potAnA kapAyelA pago sAthe | majabUta rIte besI zake. paraMtu jyAM baMne paga na hoya, tyAM ghoDA para kUdako lagAvIne ArohaNa karavuM kaI rIte ? Ane mATe eNe "yu" AkArano raeNmpa banAvyo ane e vhIlacaeNramAM besIne raeNmpa upara UMce jato ane pachI e UMcAIe vhIlacaeNra choDIne ghoDA para besI jato. A be bAbatono ukela maLyo pachI bAkInuM badhuM to jima brinoTa mATe sAmAnya ane saraLa hatuM. ghoDA para savAra thaI zake eTaluM jarUrI hatuM. savAra thayA pachI to e saghaLuM saMbhALI zake tema hato. eNe ghoDesavArI zarU karI ane dhIre dhIre atyaMta azvakauzalya dAkhavatI spardhAomAM bhAga levA mAMDyo. ghoDesavAranA AdezanuM ghoDAe nakhazikha pAlana karavuM paDe evI A azvArohaNanI spardhAo hatI. ghoDAnI madhyama cAla, enI ravAla cAla ke enI sahelAIthI namI jAya tevI cAla para kAbU meLavavAno hato. AmAM azva ane azvArohaka 163 apaMganAM ojasa Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMnenI agniparIkSA hatI. Ane mATe samatolana, kuzaLatA ane kAbU e traNeyanI jarUra hatI. be paga vinAno, bhAMgelA DAbA hAthavALo, maNakAnI pIDAthI parezAna ane jamaNI AMkha vinAno jima brinoTa ghoDesavArInI spardhAomAM bhAga levA mAMDyo. eNe horsa-zaoNmAM baso jeTalI TrophI ane ribana meLavI, eTaluM ja nahIM paNa pUrNa taMdurasta ane saheje vikalAMga na hoya tevA pratispardhIo sAme eNe AbAda rIte ghoDo khelAvIne vijaya meLavyo. hajI vAta ATalethI aTakI nahIM. eNe amerikAmAM pravAsa zarU karyA ane judI judI saMsthAo, saMgaThano, devaLo ane davAkhAnAMomAM eNe pravacano ApIne ane potAnA udAharaNathI evo saMdeza Apyo ke tame vikalAMga ho eno artha evo seheje nathI ke tame azakta cho ! mAtra sAta varSanI vaye netrahIna bananArI briTananI julI DonelI potAnA mArgadarzaka kUtarA dhUnonI sahAyatA vagara eka DagaluM paNa cAlI zakatI nahotI. eNe himAlayanA koI zikhara para ArohaNa karavAnuM nakkI karyuM. 35 varSanI julIe manomana nakkI karyuM ke nepALathI evaresTa parvatanI AdhArazibira sudhI pahoMcavuM ane tyAMthI kALA paththara nAmanA parvatanA zikharane AMbavAno prayAsa karavo. A pUrAM cha aThavADiyAMnuM abhiyAna hatuM ane julI soLa hajAra phUTanI UMcAIe AvelI evaresTa AdhArazibira sudhI pahoMcI gaI. enI sakhI ilena paNa enI sAthe hatI ane te pachI pahADInI UMcAInA kAraNe julInA peTamAM bhAre cUMka AvavA lAgI. anubhavI parvatArohI ilene pharavA javA kahyuM, paNa julI tenA irAdAmAM makkama hatI. eNe enuM bAkInuM ArohaNa vAtAvaraNa atyaMta kharAba hovA chatAM eno sAmano karIne pUruM karyuM. julIe A smRtionuM Alekhana 'dha vinDa homa' nAmanA breila lipimAM taiyAra karelA pustakamAM karyuM. e kahe che ke dareka vyakitanA hRdayamAM eka kALo paththara hoya che ane jo tamArA manamAM koI makkama irAdo rAkho, to tame paNa ene prApta karI zako. ** 167 elle llche Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjogone ghaDanArI patAne mATe AnAthI vadhu bIjI koI kaparI kSaNa hoI zake kharI ? sAme cAlIne putrIne prANaghAtaka roganA samAcAra ApavAnA hoya ! covIsa varSanI korInAnA jIvanamAM mAtra be ja bAbata hatI. eka abhyAsa ane bIjI TenisanI ramata. A sivAya bAhyajagatathI sAva ajANa ane taddana alipta. AvI kerInAne enA DaoNkTara pitA elbina morArIune putrIne jaIne kahevuM paDyuM ke tArI TenisanI mahattvAkAMkSAo para have tAre pUrNavirAma mUkavuM paDaze. have tAre jIvavA kAje yAtanAbharI cikitsA levI paDaze. korInA mATe madhurAM zamaNAMnI rAkha banI jAya evI sthiti AvIne UbhI rahI. hajI jIvanamAM siddhinA zikhare paga mUkyo hato, tyAM ekAeka sAva taLeTImAM AvI gaI ! DaoNkTara pitAe 1978nI chavvIsamI jAnyuArIe janmelI korInAne kahyuM ke tArI zArIrika tapAsa ane badhA TesTa karatAM evuM tAraNa nIkaLyuM che ke tane ekyuTa promiloTika lyukemiyA thayo che. lyukemiyA eTale lohInA koSo utpanna karatI pezInuM kensara. korInAe enI jiMdagImAM kyAreya AvA roganuM AvuM aTapaTuM nAma sAMbhaLyuM nahotuM. pahelI vAra ene A prakArano roga hoya che ane vyaktine enAthI kevI kevI bImArIo bhogavavI paDe che, tenI jANa thaI. pitAe AzvAsana ApatAM kahyuM ke AmAM dardI paMcoterathI eMzI TakA jIvI jAya che, paraMtu ene mATe lAMbI ane vedanAbharI sAravAra levI paDe che. A ghaTanA pUrve korInAne mAtra eka ja phariyAda hatI ane te e Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke avAranavAra enA nAkamAMthI lohI paDatuM hatuM ane ekAeka zarIra | para cakAmAM thaI jatAM hatAM. A roganuM e cihna che ke emAM lohI vahevAno bhaya vadhu hoya. saheja cholAya ke bhIMta ke bAraNA sAthe athaDAya to ujharaDA paDI jAya. zvetakaNo vadhI jatA hoya che. rogapratikAraka zakti ghaTI jatI hoya che. himoglobina ghaTI jAya che. pAMceka varSa agAu A roga jIvaleNa ane asAdhya gaNAto hato. paraMtu eTrA nAmanI davA | zodhAtAM AvA dardIomAM bacavAnI ane jIvavAnI AzA jAgI. enA pitAe ene vAta karI. Tenisa khelavAnI sAthosAtha zArIrika TesTa karAvavAnI hAramALA cAlI. pAMca mahine roganuM nidAna thayuM. mAmUlI rogane badale mahAroga nIkaLyo ! korInAnI duniyA rAtorAta palaTAI gaI. vIseka mahinA pUrve to e strIonI DabalsanI spardhAmAM samagra vizvamAM prathama sthAne birAjatI hatI. 2001nI oNsTreliyana opana Tenisa spardhAmAM elisa pharerA nAmanI yuvatI sAthe eNe mahilAonI DabalsanuM TAiTala jItyuM hatuM. korInAnI pragati vaNathaMbhI cAlatI hatI ane enA utsAhathI taravaratA caherA para kAyama hAsya pharakatuM rahetuM. e hAsya lUchIne tyAM AMsu mUkavAnuM kAma enA pitA elbinane karavuM paDyuM. 139 atyAra sudhI TenisanA korTa para sUryaprakAzamAM Tenisa baoNlane phaTakAratI korInA mATe have e sUryaprakAza vilIna thaI gayo. gharanA vAtAvaraNamAM ane teya pathArImAM paDyA rahevAnuM aMdhAragheruM durbhAgya AvyuM. TenisanI ramatanI bolabAlA eTalI ke duniyAbharamAM keTalIya Tenisa-spardhAo khelAya ane emAMthI khelADIne mabalakha kamANI maLatI hatI. utkRSTa khelADI to badhe pahoMcI vaLavA mATe potIkuM jeTa vimAna rAkhe ane gharanI pAse e taiyAra ja hoya. korInAnA jIvanano moTAbhAgano samaya A rIte dezavidezamAM spardhAo khelavAmAM gayo hato. ghera rahevAnuM bahu ochuM banatuM. Ave samaye korInAne ekAeka gharanI cAra dIvAlomAM rahevAnuM pharajiyAta banyuM. jIvananA A Azcaryajanaka parivartana tarapha jotI korInAnA deha para paNa parivartananA paDachAyA paDavA lAgyA. enA bhUkharA TUMkA vALa dhIre dhIre kharavA lAgyA. hasamukho cahero ane TUMkA bhUkharA vALathI jANItI korInA sAva badalAI gaI. kemotherApI levA jAya tyAre pratyeka samaye enI keTalIya ADaasaro anubhavavA lAgI. apaMganAM ojasa Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *| elle lehle kaeNnsaranI vedanA enA zarIrane macaDI nAkhatI hatI ane Tenisa khelADI tarIke majabUta masalsa dharAvatI korInAnA masalsa gaLavA lAgyA. A samaye korInA manomana vicAratI ke zuM huM have pharI kyAreya svastha nahIM banI zakuM ? TenisanI vAta to dUra rahI, kiMtu dasa miniTa cAlavuM hoya to paNa korInAne pArAvAra pIDA thatI ane vAraMvA2 nabaLAIne kAraNe vacce besI jaIne thAka khAvo paDato. TenisanA koTa para eka cheDethI bIje cheDe haraNInI mAphaka UchaLatI-kUdatI ko2InAne mATe e divaso, e zakti, e jhaDapa badhuM ja jANe atItanuM svapna banI gayuM. = Tenisano lagAva eTalo ke gaye varSe e amerikana opana spardhA khelAtI hatI tyAre ene nihALavA mATe gaI. ene joIne sahu koI stabdha banI gayA. A korInA ! TenisanI miksa DabalsanI spardhAmAM virodhInI ekeeka cAlane niSphaLa banAvanArI korInA AvI thaI gaI ! e be divasa sudhI amerikana opana Tenisa-spardhA jovA AvI. enA nirbaLa deha ane gaMbhIra rogane jonArAoe eTaluM to pAke pAye mAnyuM ke have pachI teo ko2InAne kyAreya Tenisa khelatI joI zakaze nahIM. korInAe nakkI karyuM ke game te thAya... TenisanA medAna para pAchA AvavuM che. enuM A svapna joIne enA svajano hasatA hatA. enA sAthIo enI A vAta svIkAravA hariMgaja taiyAra na hatA. enA DaoNkTara pitA ene eTalI hiMmata ApatA ke tuM jarU2 svastha thaIza, paraMtu koI ema mAnatuM nahotuM ke korInA pharI Tenisa khelavA pAchI Avaze. 2001nA navembara sudhI to korInAnI kemotherApInI sAravAra cAlu rahI. vIsa mITara cAlavuM hoya to paNa ene AkaruM paDatuM hatuM. vacce thobhIne, thAka khAIne AgaLa cAlI zakatI. A hAlata pachI dasa mahinA bAda korInA Tenisa koTa para dekhAI. eNe sAbita karI ApyuM ke saMjogo mANasane ghaDatA nathI, paNa mANasa saMjogone ghaDe che. A pachI korInA 2002nI amerikana opana TenisamAM bhAga levAnA manasUbA sAthe khelavA lAgI. enI najara sAme evA kissA taratA hatA ke jeoe apratima hiMmata ~_ K Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = " , " " ..... . . ke " .... ... pha ......... . , phat) , ra aa che. , che - "" , . . , che. thI , . . , , , , che , , , - ' Jay . IT T W X + :-- * * apaMganAM ojasa (6) . . . . . amerikana opanamAM lyukemiyA dharAvatI korInA morArIka serenA viliyamsane parAjita kare che dAkhavIne muzkelIone mahAta karI hatI. eNe pharI Tenisa khelavAnuM zarU karyuM tyAre ghaNI musIbata AvI. mAtra dasa miniTa khele ane eTalI badhI thAkI jAya ke jANe sADA traNa kalAka khelI haze. korInAnA punarAgamane Tenisa jagatane vicAratuM karI mUkyuM. - korInA vizvavikhyAta serenA viliyamsa sAme khelavA UtarI. serenA vizvanI prathama-dvitIya kramanI khelADI gaNAya. AvI serenA pAsethI eNe Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA seTamAM vijaya meLavyo. serenA sAthenI maeNca pUrI thatAM korInAno parAjaya thayo, paraMtu korInAno 6-2, 6-3thI thayelo parAjaya vijaya karatAM paNa mahAna hato. eka taddana azakya sthitimAMthI eNe dRDha manobaLathI e zakya karyuM hatuM. Ameya ramata e hArajItanI bAbata nathI. mAtra kheladilIpUrvaka khelavuM e ja eno mahAmaMtra che. karInAe TenisanA khelADIone navA vizvano paricaya karAvyo. TenisanA khelADIonI duniyA Aje ajAyaba duniyA che. potAnA jeTa vimAnamAM aMgata kAphalA sAthe A khelADIo jagatabharamAM ghUmatA hoya che. emanA kAphalAmAM koca hoya, pALelo kUtaro hoya, AhAravida hoya ane manocikitsaka paNa hoya. AvA khelADIone jIvananA saMgharSono koI paricaya hoto nathI. mAtra kaI rIte ramatamAM vijaya meLavavo te eka ja dhyeya hoya che ane AvA vijayothI maLatI kamANInI gaNatarI jIvanamAM hoya che. korInA amerikana opananA medAna para AvI tyAre eka navuM ja vAtAvaraNa jAgyuM. emAM kayo khelADI ramatamAM vijaya meLave che tenuM mahattva nahotuM paraMtu jIvananA saMgharSamAM je vijetA banyA che tenuM abhivAdana hatuM. Aje korInA saheja vyAkuLa ke pachI thoDI hatAza thAya tyAre gaye varSe je medAna para eNe jIta meLavI hatI, e medAna para jAya che ane enAM smaraNone yAda karIne romAMcita bane che. korInA jyAre amerikana opanamAM khelavA mATe jatI hatI tyAre enA DaoNkTara pitAno saMdezo Avyo. pitAe samAcAra ApatAM kahyuM, tArA kensaranuM jora ghaTI rahyuM 172 apaMganAM ojasa che. jiMdagInI ajAyabI paNa kevI che ! je pitAe pratyakSa rUpe kensara thayAnA samAcAra ApyA hatA, e pitAe phonathI kensaranuM jora ghaTyAnI jANa karI. je spardhAmAM korInA pahelA rAunDamAM ja parAjaya pAmI, e ja spardhAmAM badhA vijetAo bhulAI gayA, ane korInA jIvana vijetA banI rahI. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 marI ja ja jyotino prakAza nAma jyoti ane ekAeka AMkhanI jyoti ja vilIna thavA mAMDI ! dilhInI jyoti maLyu chaThThA dhoraNamAM abhyAsa karatI hatI, tyAre ekAeka AMkhanuM teja dhIre dhIre vidAya thavA mAMDyuM. roje roja ene vadhu ne vadhu jhAMkhuM dekhAvA lAgyuM. e samaye dilhInI blyubelsa inTaranezanala skUlamAM abhyAsa karatI jyoti magu abhyAsanI sAthosAtha ramatagamatamAM paNa sArI evI siddhi meLavI cUkI hatI. nizALanA "spoTsa-De'ne divase to badhAnI naja2 jyoti magna para maMDAyelI hoya. enI bhAvanAzALI AMkho ane camakato cahero e divase khIlI UThato. khela kUdanI vArSika spardhAmAM vijaya meLavIne e ghaNI TrophI meLavI lAvI hatI. enA gharanA kabATamAM A TrophInI hAramALA zobhatI hatI, paraMtu jIvananI uSAnAM kiraNo patharAya, tyAM ja saMdhyAno AthamatAM kiraNono anubhava thayo. ekAeka enI AMkhonuM teja jhaMkhavAtuM gayuM. dhIre dhIre ene abhyAsamAM khUba muzkelI paDavA lAgI. chaThThA dhoraNanI A vidyArthinIne vAMcavA mATe megniphAiMga glAsano upayoga karavo paDato. emAMya itihAsa, bhUgoLa to vAMcI zakatI, paNa gaNita ane bhUmitimAM ene pArAvAra takalIpha paDatI hatI. Akho prameya ke dAkhalAnI tamAma rakamo ekasAthe jovAnuM muzkela banI gayuM. vaLI ochuM dekhAtuM hovAthI gharanI bahAra nIkaLavAnuM ane sakhIo sAthe ramavAnuM paNa baMdha karyuM. bIjI bAjue enI dRSTinI AvI hAlata joIne DaoNkTare jyotine abhyAsa choDI devA salAha ApI. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema karaze nahIM to AMkhonI je dasa TakA jeTalI rozanI che, te paNa cAlI jaze evI dahezata vyakta karI. aMdhApAno bhaya darzAvyo. ale FlC/he e pachInAM traNa varSo jyoti magunA mATe mahAyAtanAnAM varSo banI rahyAM. eNe mAMDa mAMDa sAtamuM dhoraNa pasAra karyuM ane nizALa choDI dIdhI. pazcima dilhImAM AvelA TAgora gArDana pAsenuM enuM nivAsasthAna e ja enuM vizva banI gayuM. mAtApitA, be baheno ane eka bhAI e pAMca vyaktiono parivAra e ja enI sRSTi banI gaI. enA cittamAM keTalAya savAla UThatA hatA. e vicAratI ke keTalAka to janmathI aMdha hoya che, paNa potAne evuM nahotuM. pAMcamA dhoraNa sudhI to ene AMkhonI koI takalIpha nahotI ane ekAeka nevuM TakA jeTaluM AMkhonuM teja kema olavAyuM ? eNe jijJAsAbhera DaoNkTarane pUchyuM ke 'koIneya nahIM ane mane AvuM kema thayuM ?' tyAre DaoNkTare ene kahyuM ke reTinA pigamenTezana thayuM che. sAmAnya rIte A vArasAgata roga che, paNa sAme jyotinA manamAM evo savAla jAgyo ke enA parivAramAM to 174 koIneya AvI AMkhanI takalIpha thaI nathI, to pachI ene vArasAgata kaI rIte kahI zakAya? Akhare mAnyuM ke Ane mATe potAnuM durbhAgya ja kAraNabhUta che. have karavuM zuM? jyotine bhaNavAnI evI laganI lAgI hatI ke Ama ghera hAtha-paga joDIne besI rahevuM ene gamatuM nahIM. enI sakhIo abhyAsanI vAto kare tyAre ene ema thatuM ke kevI suvarNa taka potAnA hAthamAMthI jhUMTavAI gaI che ane AMkhone kAraNe jIvana kevuM aMdhakAramaya banI gayuM che ? ekAeka AkhI jiMdagI verAna banI gaI hoya evo ene anubhava thato. have zuM karavuM ? kaI rIte A nirAzA ane niSkriyatAnA divaso pasAra karavA? ane pachI zuM ? aMdhakArabharyA vartamAnamAM UbhA rahIne e DarAmaNA bhaviSyane joIne dhrUjatI hatI. Akhare eka divase eNe manomana nakkI karyuM ke AMkhanI rozanI cAlI javAnI hoya to bhale cAlI jAya, paNa jJAnanI jyoti vagara huM jIvI zakIza nahIM. evA jIvananoya artha zo ? AthI 1 ** * K Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eNe haTha lIdhI. enA pitAe ene samajAvavA mATe koziza karI, paNa chevaTe putrInI jIda AgaLa pitAne namatuM jokhavuM paDyuM. emaNe bIjA niSNAta DaoNkTaranI salAha lIdhI ane emaNe kahyuM ke jyoti enI AMkhanI barAbara saMbhALa laIne eno abhyAsa cAlu rAkhe to vAMdho nathI. DaoNkTaranI AvI salAhathI jyotinA AnaMdano pAra na rahyo. e tarata ja potAnI blyUbelsa inTaranaeNzanala skUlamAM doDI gaI ane jaIne eNe enA zikSakone maLIne kahyuM ke have traNa varSa bAda e pharI AThamA dhoraNano abhyAsa zarU karaze, paraMtu evAmAM vaLI pAchI eka navI musIbata khaDI thaI. bIjA prajJAcakSuo to breila lipi jANatA hovAne kAraNe pustako vAMcI zakatA hatA, jyAre jyoti to janmathI aMdha na hovAne kAraNe kyAreya breila lipi zIkhI na hatI. have karavuM zuM ? have koNa ene sahAro Ape ? paNa mana hoya to mALave javAya, e rIte jyotie tapAsa karI ane jANavA maLyuM ke nizALamAM je viSayo zIkhavAmAM ene muzkelI paDatI hoya, to te zikhavADavAnuM kAma naeNzanala eNsosiezana phaoNra dha blAinDanA sevAbhAvI kAryakaro kare che. AthI 175 jyoti Akho divasa nizALamAM abhyAsa kare ane pachI e saMsthAmAM jaIne pote vargamAM samajI zakI na hoya evA viSayo enA zikSako pAsethI zIkhI le. Ama divasa Akho jyotine abhyAsa karavo paDato, paraMtu hRdayamAM bhaNavAno evo utsAha hato ke AMkhanAM taddana ochAM ajavALAM avarodharUpa banI zakyAM nahIM. jyotie uccatara mAdhyamikanI parIkSA ApI ane toMtera TakA mArka meLavyA. eNe manamAM vicAryuM ke potAne bALapaNathI ramatagamatamAM rasa che, to pachI have AgaLa abhyAsa karIne ramatagamatanI samIkSaka banyuM. eNe Ane mATe patrakAratvamAM bI.e.nI DigrI saMpAdita *karavAnuM nakkI karyuM. enAmAM eka hiMmata ane dhagaza hatI. eka samaye e potAnA nasIbane doSa ApatI hatI, Aje e potAnA puruSArthane protsAhana ApatI hatI. ramatagamatanA samIkSaka banavuM e ati kaThina kArya hatuM, temAM paNa ** -* ale l<Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9/%e lehle enI icchA to koI nyUjha caeNnalane mATe ramata-samIkSaka banavAnI hatI. eNe manomana vicAryuM, "mArAmAM zakti che ane laganI che, pachI pIchehaTha karavI zA mATe ?" pratyeka muzkelIne eNe pIchehaThamAMthI AgekUcamAM parivartita karI dIdhI hatI. kaoNlejanA abhyAsano prAraMbha karyo. kaoNlejamAM ena.esa.esa. ane ena.sI.sI. jevI pravRtti cAlatI hatI. enA vikalpe ramatagamatanI pravRttimAM bhAga levAno hoya. jyotie vicAryuM ke prAthamika ane mAdhyamika zikSaNa vakhate ramatagamatamAM ghaNI TrophI meLavI hatI, to pachI ramatagamatanI pravRtti svIkAruM to ? e vyAyAma-zikSakane maLavA gaI. vyAyAma zikSake enI zArIrika maryAdA jANIne enI icchA para ThaMDuM pANI reDatAM salAha ApI ke 'khelakUdanI vAta choDI de. emAM tArI dRSTi-maryAdA tArI sauthI moTI maryAdA banaze, AthI bahetara che ke tuM yogano viSaya pasaMda kare. yogamAM tAre AMkhono ATalo badho upayoga karavAmAM Avaze nahIM.' vyAyAma-zikSakanA e zabdoe jyoti para jAduI asara karI. je zabdo nirAzAnA UMDA dariyAmAM DubADI de tevA hatA, e ja zabdoe jyotine mATe nUtana paDakAranuM kArya karyuM. koI ene ema kahe ke 'jyoti, tAre mATe A zakya nathI,' tyAre jyotinA cittamAM e azakyane zakya karavAno prabaLa saMkalpa jAgato hato. AthI eNe khelakUdane potAnA viSaya tarIke svIkArIne mahenata zarU karI. hajI mAMDa eka mahino eNe tAlIma lIdhI ane AMtarakaoNleja ramataspardhAno samaya Avyo. pharI eka navo paDakAra. samayagALo ocho hovAthI puSkaLa prekTisa karavAnI jarUra hatI ane ethIya vadhu to dekhatA loko sAthe spardhAmAM bhAga levAno hato. kaoNlejanA adhyApakoe ema mAnyuM ke A jyoti kazuM jhAjhuM karI zakavAnI nathI. doDanI spardhAmAM UtaravA mATe ati utsAhI bhale hoya, paraMtu niSphaLatA sivAya bIjuM koI pariNAma nathI. AthI ene mAtra eka ja spardhAmAM bhAga levAnI taka ApavAmAM AvI ane emAM paNa ene pahelI 'lena'mAM sthAna ApyuM, jethI ochuM dekhatI jyoti 'lena'nI ~** K Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - rAja karavA che . mArA by a t CITA ja to Na che. jo tamArA . * pha raya che. phI karI jI. hakIkata tAre.. e kata che, ' ', E pa * : ' madada kaMda ATE IN | ma | ya jarAre che kAraNa jo tae heThaLa para vAta karI che "za ti bahAra paga mUke ane spardhA mATe ayogya Thare. avagaNanA ane hatotsAha e jyotine mATe rojanI bAbata hatI, paraMtu enA makakama nizcayanI AgaLa A badhI muzkelIo ogaLI jatI hatI. banyuM evuM ke doDanI spardhAmAM jyotino pAMcamo krama Avyo ane khuda kaoNlejanA koca esa. esa. rAya paNa Azcarya pAmyA. emaNe kalpanA paNa karI nahotI ke hAravA mATe jyoti maLyu medAnamAM utArelI A vidyArthinI Avo sAro dekhAva karaze. ekAda aThavADiyA pachI 2003nA jAnyuArI mAsamAM dolatarAma kaoNleja Ayojita dRSTihIno mATenI AMtara-kaoNleja spardhA hatI. jyotie A spardhAmAM bhAga lIdho. doDa uparAMta lAMbo kUdako, UMco kUdako, 177 bhAlApheMka, goLApheMka ane rakAbIpheMka jevI spardhAomAM sAmela thaI. sAta caMdrako meLavyA. zreSTha khelakUdavIrano khitAba meLavyo. AkhI kaoNlejamAM huM jyotinuM nAma guMjavA lAgyuM. jyoti leDI zrIrAma kaoNlejanI spoTsa presiDenTa banI ane enI khelakUdanI TImanI sukAnI ghoSita thaI. e pachInA phebruArI mahinAmAM keneDAnI kyubekamAM yojAyelA prajJAcakSuo mATenA ramatotsava mATenI TrAyala zarU thaI. emAM paNa jyotie bhAga lIdho. A mATe cAraso jeTalA ramatavIro AvyA. A samaye jyoti ghaNI vyasta banI gaI. ramatagamatanI tAlIma- zibiramAM hAjara rahevuM paDe. kalAko sudhI prekTisa karavI paDe. khorAkanI bAbatamAM khUba sAvaceta rahevuM paDe. vaLI abhyAsa to cAlu ane vadhArAmAM kaoNlejanI sporTsa presiDenTa tarIkenI javAbadArI paNa kharI. cArasomAMthI cAra khelADIonI pasaMdagI thaI ane emAM eka hatI jyoti magu. A TrAyala spardhAmAM ekaso mITara, baso mITara ane cAraso mITara doDamAM jyotie apaMganAM ojasa | Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya meLavyo. e pachI keneDAnA kyubekamAM yojAyelI spardhAmAM gaI, paNa caMdraka na maLyo. cAraso mITaranI doDanI spardhAmAM e bIjI 'lenamAM jatAM ayogya TharI. Ama chatAM A spardhAmAM rASTra taraphathI bhAga levAnuM moMgheruM gaurava to hAMsala thayuM. navI dilhImAM e potAnI leDI zrIrAma kaoNlejanI khelakUdanI sukAnI banI ane pachI to eNe bIjAM kSetromAM paNa jhaMpalAvyuM. 2003mAM eNe taravAnuM zIkhavAno vicAra karyo. enI kaoNlejanAM koca mInAkSI pAhujA taraNaspardhAmAM AMtararASTrIya vijetA banelAM hatAM. emaNe jyotine protsAhana ApyuM. evAmAM cothI rASTrIya taraNaspardhAnI jAherAta thaI. jyotie hajI taravAnuM zIkhavAnI zarUAta karI. traNa aThavADiyAM bAda A spardhA hatI. eNe Ane mATe AkarI mahenata karI. vaLI ene AmAM chellI 'lena" ApavAmAM AvI hatI, AthI "pulanI dIvAla sAthe e athaDAtI hatI. chatAM saheje hiMmata hArI nahIM. 18 rAjyanA 245 jeTalA taravaiyAoe AmAM bhAga lIdho ane jyotie 50 mITara phrIsTAila spardhAmAM suvarNacaMdraka meLavyo. AnAthI sahune Azcarya thayuM, paraMtu khuda jyoti paNa Azcarya pAmI. traNa aThavADiyAnI mahenata kevo raMga lAvI ! eNe phezana zomAM paNa bhAga lIdho ane vikhyAta DijhAinara ritu | berInA phezana zomAM eNe keTavoka karyuM. joke phaeNzana e eno viSaya nathI ema dRDhapaNe mAne che. - Aje jyoti rojanA aDhAra-aDhAra kalAka AkarI mahenata kare che. savAre basamAM besIne kaoNlejamAM abhyAsa mATe jAya che. vividha ramataspardhAnuM kaoNlejane mATe Ayojana kare che. pachI svimiMga mATe tAlIma levA lAjapatanagaranA kendrIya vidyAlayamAM jAya che. sAMje vaLI blAinDa rilIpha eNsosiezananA kayUTara klAsamAM jAya che. vALu karyA pachI vaLI DisarTezana mATe lekhana-vAcana kare che. sAthosAtha manamAM dhyeya che dezanI zreSTha ramatasamIkSaka banavAnuM. jyoti e siddha karavA mAge che ke pote bIjA loko jevI ja zakti ane kSamatA dharAve che ane eNe eka pachI eka kSetromAM potAno A dRDha nizcaya AtmazraddhAthI siddha karI batAvyo che. 178 apaMganAM ojasa Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke A # ja karavA roDanI muzkelIone mahAd senArI haoNspiTalanA palaMga para sUtelI 14 varSanI neTalInI AMkhomAM svapno eTalAM badhAM hatAM ke ene UMgha AvatI nahotI ! bALapaNathI eNe seveluM eka svapna enI AMkhamAM ramatuM hatuM. e svapna hatuM AMtararASTrIya taraNa spardhAomAM potAnA deza vatI bhAga levAnuM ane ene rASTrane gaurava Ape tevA caMdrako hAMsala karavAnuM ! nAnI chokarInAM A moTAM svapno hatAM. dakSiNa AphrikAnA kepaTAuna zaheramAM AvelI vilbarga garlsa hAIskUlamAM abhyAsa karatI A chokarIe sAva nAnI uMmare svimiMga pulamAM taravAnuM zarU karI dIdhuM. nAnI vayanI neTalInI taravAnI nipuNatA joIne sau koI ema kahetuM ke neTalI cAlatAM zIkhI, te pahelAM taratAM zIkhI che ! ane banyuM paNa evuM ke nava-dasa varSanI neTalI rASTrIya spardhAomAM utsAhabhera bhAga levA mAMDI ane teramA varSe to eNe AMtararASTrIya taraNaspardhAomAM bhAga levAno prAraMbha karI dIdho ! - Akho deza neTalI para AzAbharI AMkha mAMDIne beTho hato. ATalI nAnI vaye AvI apratima siddhi meLavanAra neTalI dezane AMtararASTrIya spardhAomAM kevuM gauravabharyuM sthAna Apaze ene vize carcAo cAlatI hatI. akhabAromAM enA samAcAro camakatA hatA. neTalI enA prayatnomAM koI kacAza rAkhatI nahI. zALAno abhyAsa pUro thatAM e sIdhI svimiMga pulamAM pahoMcI jatI. niSNAta kocanI nigAhabAnI heThaLa e tAlIma .letI. taravAnA judA judA prakAromAM to e nipuNa banI gaI hatI, paNa have e keTalI jhaDapathI spardhA pUrI karI zake, teno aMdAja meLavatI hatI. cauda varSanI chokarInA jIvanamAM AnaMdano dhodha vaheto hato, tyAre ekAeka zokanI kAlimA chavAI gaI. nizALethI svimiMga pulamAM prekTisa 179 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne pAchI AvatI skUTara-savAra neTalIne akasmAta naDyo. sAmethI dhasamasatI AvatI moTare neTalIne phaMgoLI dIdhI ane skUTara parathI UchaLIne e jorathI rastA para paTakAI. loko doDI AvyA. ene tAtkAlika haoNspiTalamAM dAkhala karavAmAM AvI. enA DAbA page Thera Thera IjAo thaI hatI, hADakAMo bhAMgI gayAM hatAM ane e evo chuMdAI gayo hato ke DaoNkTarone oparezana karIne enA DAbA paganA ghUMTaNathI nIceno paga kApI nAkhavo paDyo. samagra dezanI neTalI para rAkhelI AzA para pANI pharI vaLyuM. lokoe aphasosanAM AMsu sAryA. akhabAroe lakhyuM ke eka atyaMta AzAspada ramatavIra akALe mUrajhAI gaI ane saunI vAta paNa sAcI hatI, kAraNa ke neTalInI taravA mATenI laganI, enI kuzaLatA ane enI tIvra spardhAtmaka vRttine sahu koI jANatA hatA, paNa have e badhI vAta bhUtakALa banI gaI. badhA A duHkhada ghaTanAne visarI javAnI koziza karatA hatA, tyAre pathArImAM paDyA paDyA neTalI bhaviSyanuM sarjana karatI hatI. comera nirAzAnAM kALAM vAdaLo gherAyelAM hatAM, te samaye neTalInA cittamAM AzAnAM kiraNo phUTI nIkaLyAM hatAM. e vicAratI ke enI olampika spardhAmAM bhAga levAnI icchA hatI, have e eka nahIM paNa be prakAranI oNlimpika spardhAmAM bhAga laI zakaze ! eka vikalAMgo mATenI oNlimpika spardhA ane bIjI sazakto mATenI oNlimpika spardhA. DAbo paga kapAI gayo, ethI du:khanA dariyAmAM DUbI javAne badale eNe hiMmatathI vicAryuM ke mArA jIvana sAthe taravAnuM abhinnapaNe joDAyeluM che ane mArA svapna sAthe oNlimpika spardhA sadA sAthe rahelI che. svapno sevavAM saraLa hatAM, paNa vAstavikatA vadhu gaMbhIra ane vikarALa rUpa letI hatI. sattara varSanI neTalIne 2001nA phebruArI mahinAmAM A akasmAta thayo. ghUMTaNa nIceno DAbo paga kapAvavo paDyo ane traNa mahinA to ene palaMgamAM sUI rahevuM paDyuM. dhIre dhIre e mAMDa mAMDa Teko laIne cAlatI thaI. jevuM eNe cAlavAnuM zarU karyuM ke tarata ja enA manamAM taravAnA vicAro jAgyA. basa, eka ja laganI ke kyAre apaMganAM ojasa 6i | Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi - rAma kAkI kAkI jA ke nadI svimiMga pula pAse javuM ane taravA lAguM. keTalAka mitroe kahyuM ke neTalI have, taravAnI vAta tuM choDI de ! have baTara phlAya, baeNka sTroka, phrI sTAila ane bresTa sTroka e badhI spardhAomAM bhAga levAno vicAra mAMDI vALa; paraMtu neTalIne to jIvanamAM eka ja svapna AvatuM hatuM ane te taraNaspardhAnuM. neTalI Du ToTa cauda varSanI vaye eNe kuAlAlupuramAM khelAyelI kaoNmanaveltha spardhAmAM potAnA deza vatI bhAga lIdho hato. e samaye enAmAM pUruM joza hatuM; paraMtu e pachI akasmAta thatAM thoDo samaya ene taraNaspardhAmAMthI nivRtti levI paDI. pharI pAchI aDhAra varSanI vaye e svimiMga pulamAM taravA lAgI, eTaluM ja nahIM, paNa vikalAMgo mATenI judI judI spardhAomAM khelavA lAgI. 2002mAM laMDananA mAMcesTara zaheramAM vikalAMgo mATenI kaoNmanaveltha spardhA yojAI. emAM 50 mITara phrI sTAila ane 100 mITara phrI . sTAilamAM neTalIe bhAga lIdho, eTaluM ja nahIM, paNa eNe pa0 mITara che ane 100 mITaramAM navo vizvavikrama saryo. eno DAbo paga kapAyelo hato tema chatAM enuM haiyuM ane enI hiMmata eTalAM ja majabUta hatAM. AthI eNe vicAryuM ke e zA mATe khullI spardhAmAM bhAga na laI zake ? AthI eNe kaoNmanavelthanI 800 mITaranI phrI sTAilamAM bhAga levAnuM nakkI karyuM. sazakta mAnavIonI spardhAmAM jItavAno enI sAme paDakAra hato. neTalI enA aMtima rAunDa sudhI pahoMcI ane jagatamAM eka navI siddhi hAMsala karI. Aja sudhI koI paNa vikalAMga khelADI sazakta khelADIonI spardhAmAM phAinala rAunDa sudhI pahoMcI zakyo nahoto. mAncesTaranI kaoNmanaveltha spardhA samaye neTalInI zaktie saunuM dhyAna kheMcyuM. ene kaoNmanaveltha spardhAnA sauthI vadhu viziSTa khelADIne apaMganAM ojasa Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLato DeviDa Diksana evaoNrDa enAyata thayo, tyAre neTalInA AnaMdano pAra na rahyo. have eNe manomana nakkI karyuM ke bhale e vikalAMga hoya; paraMtu eNe sazakta khelADIo sAme potAnI zakti batAvI che ane have bALapaNanI oNlimpika spardhAmAM bhAga levAnI kalpanA sAkAra karavI che. Ane mATe neTalI sakhata mahenata karavA lAgI, kuzaLa koca pAse tAlIma levA mAMDI ane pachInA ja varSe oNla Aphrikana gema ramAI, tyAre 800 mITaranI phrI sTAila spardhAmAM sazakta khelADIo vacce ramIne suvarNacaMdraka hAMsala karyo. khelakUdanA itihAsamAM koI paNa vikalAMga puruSa ke strI-khelADIe AvI siddhi meLavI nahotI. e pachI Akro-eziyana gemsa khelAI ane emAM to keTalI be-be caMdrako meLavI lAvI. 800 mITaranI phI sTAila spardhAmAM ene bIjA me AvanArane maLato ropya caMdraka maLyo ane 400 mITara phri sTAila taraNaspardhAmAM ene trIjA krame AvanArane maLato kAMsya caMdraka maLyo. 2001mAM jenAM saghaLAM zamaNAM akasmAtane kAraNe khAkha thaI gayAM hatAM; paraMtu e nirAzA ane hatAzAne phagAvIne neTalI DU TroiTa satata AgaLa vadhatI rahI. jIvanamAM ghaNI kSaNo evI AvatI ke jyAre sazakta khelADIonI spardhAmAM enI avagaNanA thatI; paraMtu enI zaktizALI 2mata pANImAM mArga kADhe tema ene AgavI pratiSThA ApatI hatI. 2004mAM grIsanA prAcIna zahera ethensamAM oNlimpika spardhA ramAI. oNlimpika spardhAnA janmasthaLa evA A zaheramAM yojAyelI spardhAmAM bhAga levAnI neTalInI tIvra icchA hatI; paraMtu e thoDAMkane mATe oNlimpikamAM khelavAnI yogyatA hAMsala karavAmAM niSphaLa nIvaDI. niSphaLatA neTalIne mATe avarodharUpa nahotI; paraMtu e enA prayatnone paDakAranArI hatI ane tethI eNe e ja zaheramAM khelAyelI perAlimpikamAM bhAga lIdho ane khelajagatamAM eka sanasanATI macAvI dIdhI. AmAM neTalIe pAMca-pAMca suvarNacaMdraka meLavyA ane eka ropya caMdraka meLavyo. pharI 2006mAM kaoNmanaveltha spardhAno samaya Avyo. neTalIne gamatI A spardhAmAM eNe jhukAvyuM ane oNsTreliyAnA melaborna zaheramAM khelAyelI 182 apaMganAM ojasa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Da paranA jIe rApara nI rajA nA A kI AAMABAWEEKANANIS , ane jo mA TAT nI , dha, phaTAra che ane te sarvakAlIna zreSTha vikalAMga khelADI A spardhAmAM neTalIe iMglenDanA mAncesTaramAM karelA dekhAvanuM punarAvartana karyuM. eNe be suvarNacaMdrako hAMsala karyA. tyArabAda 2009mAM vikalAMgo mATenI vizva svimiMga spardhAmAM neTalIe cha suvarNacaMdrako hAMsala karIne saune cakita karI dIdhA. 2008nI bIjI oNlimpikamAM dasa kilomITara 183 opana vaoNTara spardhAmAM eNe bhAga lIdho. e pUrvenI AvI spardhAmAM neTalI cothA krame AvI hatI. jyAre bijiMgamAM eNe olimpikamAM huM pahelI vAra praveza meLavyo, eTaluM ja nahIM, paNa A spardhAmAM vijaya re meLavanAra karatAM eno samaya mAtra 5.1 sekanDa ocho hato. e pachI chuM 2008nI vikalAMgo mATenI perAlimpikamAM eNe bhAga lIdho ane che caMdrako meLavyA. 2008nuM A varSa neTalIne mATe yAdagAra banI rahyuM. AnuM kAraNa e ke 2008mAM dakSiNa AphrikAmAM olimpika spardhA ane perAlimpika spardhA baMne khelAI. A baMne spardhAonA samaye enA udghATana samaye dakSiNa AphrikAnI oNlimpika kamiTIe neTalIne dhvaja laIne sauthI AgaLa kUca karavAnuM sanmAna ApyuM hatuM. - 2010nI 10mI mArca neTalIne mATe eka yAdagAra divasa banI rahyo. A divase neTalIne "loresa varlDa spoksaparsana opha dhI iyara vitha e DisebiliTIno evorDa maLyo ane A evaoNrDa ene e mATe ApavAmAM Avyo ke Aja sudhI sazakta ane vikalAMga khelADIo vacce vyavahAra Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatamAM ane ramatajagatamAM eka prakAranI bheda rekhA doravAmAM AvatI hatI. sazakto mATe eka prakAranI spardhA hoya ane vikalAMgo mATe bIjA prakAranI spardhA hoya; paraMtu neTalIe enA athAga parizrama ane dRDha saMkalpathI sazakto ane vikalAMga vaccenA bhedanI dIvAlane bhAMgI nAkhI ane vikalAMga khelADI paNa sazakto jevI kAmayAbI meLavI zake che te puravAra karI ApyuM. koI sAmAnya nahIM, paNa AMtararASTrIya kakSAnI ucca spardhAmAM vijaya hAMsala karyA ane ema kahevAmAM Ave che ke neTalIe suvarNacaMdrako meLavyA; paraMtu enAthIye vizeSa eNe dakSiNa AphrikAnA prajAjanonA hRdayamAM sthAna meLavyuM ane tethIye vizeSa AkhI duniyAnA dilano sneha eNe potAnI zaktithI jItI lIdho. oNlimpikamAM pahelI vAra sthAna meLavanArI A vikalAMga yuvatIe dasa kilomITaranI merethona taraNaspardhAmAM soLamuM sthAna meLavIne vizvamAM eka navo cIlo cItarI Apyo. taravAnI sAthe doDavAnI neTalInI prabaLa icchA hatI. kugara naeNzanala na pArkamAM jaIne ene doTa lagAvavI hatI. e A pArkamAM gaI ane doDa lagAvI. neTalI svapnAM sevavAmAM mAne che ane svapnasiddhi na thAya, tyAM | sudhI e jaMpIne besatI nathI. potAnA jIvananA anubhavo vize Aje e nizALo, kaMpanIo ane bIjAM maMDaLomAM vaktavya ApatAM kahe che : pratyeka vyaktinA jIvanamAM zubha ane azubha samaya Avato hoya che; paraMtu ApaNe haMmezAM zubhano vicAra karavo joIe ane enI ujavaNI karavI joIe. azubha bAbato ke vicAro ghaNI vAra ApaNA jIvanamAM avarodharUpa bane che. sArI ane kharAba paristhitino sAmano kaI rIte karavo ane emAMthI kaI rIte zubhane pragaTa karavuM e mArI jIvanayAtrA batAve che. meM muzkelIone oLaMgavA mATe je kaMI karyuM ane emAMthI huM je kaMI zIkhI te koI paNa vaya, jAti, prajA, dharma ke rASTrIyatA dharAvatI athavA to Arthika rIte sadhdhara ke abhAvagrasta sahu koI karI zake che. AtmazraddhA rAkhavI e eka asAdhAraNa zakti che. ene rojiMdA jIvanamAM kaI rIte vAparavI te mahattvanI bAbata che." apaMganAM ojasa Wke che ? Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramatagamatanA sAhityanuM anokhuM ane preraka pustaka anAdi kALathI mAnavajAtane avalokatA AvelA jagatanI sAmAnya mAnyatA evI che ke saMjogo ja mAnavane ghaDe che. A mAnyatA savaze sAcI nathI. e satya to jagatanA keTalAka apaMgoe potAnI prabaLa icchAzaktinI AMcamAM apaMga tarIkenI potAnI laghugraMthi ogALI nAkhIne potAnA deDha saMkalpabaLe akalpanIya siddhio prApta karyAnAM dRSTAMto parathI samajAya che. kevaLa mAnasika kSetre ja nahi, paNa zArIrika kSetre paNa apaMga mAnavIoe potAnI utkaTatama icchAzakti (Will Power)thI AvI siddhio prApta kayonA temaja 2matagamata kSetre paNa evA deDhanizcayI mAnavIoe vikrama nodhAvyA sudhdhAMnAM keTalAMka dRSTAMto maLI Ave che. vividha dezo ane jAtionAM AvAM dRSTAMto bhAIzrI kumArapALa desAIe potAnA pustaka "apaMganAM ojasa''mAM vivekapUrvaka saMkalita karIne eka navA-nokhA ja prakAranuM preraka ane sacitra pustaka rajU karyuM che. ApaNe hajI ramatagamatanA sAhityane "sAhitya" tarIke lekhatA thayA nathI, paNa pAzcAtya dezamAM to evuM sAhitya "sAhitya'mAM ja lekhAya che eTaluM ja nahi, paNa vipula pramANamAM pragaTa thAya che. kevaLa videzIya ja nahi, paNa bhAratIya ane gujarAtI apaMgonAM dRSTAMto paNa A pustakamAM maLI Ave che. pustakanI bhASA saraLa, saMskArI ane tejasvI che. mane jANa che. tyAM sudhIAvuM pustaka aMgrejImAM paNa pragaTa thayuM nathI.' - zrI cAMpazI vi. udezI Adya taMtrI : 'navacetana' 9 ll7 8 9 3 8 ] No 6 1 0 3 9 || 3. 125 anal