Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
५४
___ प्रज्ञापनासत्रे संयताप्रमत्तसंयतमध्ये ये ते प्रमत्तसंयता मनुष्या भवन्ति तेषां द्वे क्रिये क्रियेते-भवतः, 'आरंभिया मायावत्तियाय' आरम्भिकी, मायाप्रत्यया च, प्रमत्तसंयतानां सर्वस्तावत् प्रमत्तयोग आरम्भो भवतीति आरम्भिको क्रिया संभवति, अक्षीणकषायत्वाच्च मायाप्रत्यया क्रिया भवति तत्थ णं जे ते संजयासंजया ते सिं तिन्नि किरियाओ कज्जति' तत्र खलु-संयतादित्रितय मध्ये ये ते संयतासंयता मनुष्या भवन्ति तेषां खलु तिस्रः क्रियाः क्रियन्ते-भवन्ति 'तं जहा-आरंभिया, परिग्गहिया, मायावत्तिया' आरम्भिकी, पारिग्रहिकी, मायाप्रत्यया च, 'तत्य गं जे ते असंजया तेसिं चत्तारि किरियाओ कज्जति' तत्र खलु-संयतादित्रितयमध्ये ये ते असंयता मनुष्या भवन्ति तेषां चतस्रः क्रियाः क्रियन्ते-भवन्ति, 'तं जहा-आरंभिया, परिग्गहिया, मायावत्तिया, अपच्चक्खाणकिरिया' तद्यथा-आरम्भिकी, पारिग्रहिकी, मायाप्रत्यया, अप्रत्याख्यान क्रिया च, 'तत्थ णं जे ते मिच्छादिट्ठी जे सम्मा मिच्छट्ठिी तेसिं नियइयाओ पंचकिरियाओ कज्जति' तत्र खलु-सम्यग्दृष्टित्रितयमध्ये ये ते मिथ्यादृष्टयो ये च सम्यगमिथ्यादृष्टयो मनुष्या भवन्ति तेषां नैयतिक्यो नियताः पञ्च क्रियाः क्रियन्तेभवन्ति 'तं जहा आरंभिया, परिग्गहिया, मायावत्तिया, अपञ्चक्खाण किरिया, मिच्छादसणवत्तिया' तद्यथा-आरम्भिकी, मायाप्रत्यया, अप्रत्याख्यान क्रिया, मिथ्यादर्शन प्रत्यया च, उनका प्रमत्तसंयत और अप्रमत्तसंपत में से जो प्रमत्तसंयत हैं, उनमें दो क्रियाएं पाई जाती हैं-आरंभिकी और मायाप्रत्यया । प्रमत्तसंयत प्रमादयोग में
आरंभप्रवृत्त होते हैं, अतएव उनमें आरंभिकी क्रिया का संभव है और क्षीणक. षाय न होने के कारण मायाप्रत्यया क्रिया भी उनमें पाई जाती है। जो मनुष्य संयतासंयत हैं, वे तीन क्रियाएं करते हैं, यथा-आरंभिकी, पारिग्रहिकी और मायाप्रत्यया । असंयत मनुष्यों में चार क्रियाएं होती हैं, वे इस प्रकार हैं-आरंभिकी, पारिग्रहिकी, मायाप्रत्यया और अप्रत्याख्यान किया। किन्तु जो मनुष्य मिथ्यादृष्टि हैं अथवा सममिथ्यादृष्टि हैं, उनमें निश्चय रूप से पांचों क्रियाएं होती हैं, यथा-आरंभिकी, पारिग्रहिको, मायाप्रत्यया, अप्रत्याख्यान क्रिया और કેમકે તેમના કષાય પુરી રીતે ક્ષીણ નથી થયેલા. પણ તે પ્રમત્ત સંયત અને અપ્રમત્ત સંય તેમાંથી જે પ્રમત્ત સંયત છે, તેમાં બે ક્રિયાઓ મળી આવે છે. આરંભિક અને માયાપ્રત્યયા, પ્રમત્ત સંયત પ્રમાદ યુગના આરંભમાં પ્રવૃત્ત હોય છે. તેથી જ તેઓમાં આરંભિકી ક્રિયા સંભવિત છે અને ક્ષીણ કષાય ન હોવાના કારણે માયા પ્રત્યયા કિયા પણ તેઓમાં મળી આવે છે. જે મનુષ્ય સંયતાસયત છે; તેઓ ત્રણ ક્રિયાઓ કરે છે, જેમકે આરંભિકી, પારિગ્રાહિક અને માયાપ્રત્યયા અસંયમનુષ્યમાં ચાર ક્રિયાઓ થાય છે. તે આ પ્રકારે છે. આરંભિકી. પારિવાહિકી, માયાપ્રત્યયા અને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા. પરતુ જે મનુષ્ય મિથ્યાદષ્ટિ છે અથવા સમમિથ્યાદષ્ટિ છે, તેઓમાં નિશ્ચય રૂપે પાંચ કિયા થાય છે, જેમકે, આરંભિકી, પારિત્રાહિકી ભાષા પ્રત્યયા, અપ્રત્યાખ્યાન કિયા
श्री. प्रशान। सूत्र:४
