Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 16 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.६ सू०१ वेदद्वारनिरूपणम् चिह्न छित्त्वा नपुंसकवेदको भाति स एवात्र पुरुष नपुंसकपदेन अभिधीयते न स्वरूपेण किन्तु कृत्रिम-नपुंसक इति । 'बउसेणं भंते ! किं सवेयए होज्जा-अवे. यए वा होज्जा' बकुशः खलु भदन्त ! किं सवेदको भवति अवेदको वा भवतीति प्रश्नः । भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'सवेयर होज्जा नो अवेयए होजना' सवेदको भवति बकुशो नो अवेदको भवति उपशमक्षपकश्रेण्योरभावात् । 'जइ सवेयए होज्जा कि इथिवेरए होज्जा' यदि सवेदको भवति तदा किं स्त्रीवेदको भवति 'पुरिसवेयए होज्जा' पुरुषवेदको भवति 'पुरिसगपुंसगवेयए होज्जा' पुरुषनपुंसकवेदको वा भवतीति प्रश्नः । भगवानाहपुरुष के चिह्न को छेदकर कृत्रिमरूप से नपुंसक बन जाता है वह पुरुष पुरुषनपुंसक कहा गया है। जो स्वभावतः नपुंसक होता है ऐसा नपुं. सक यहां विवक्षित नहीं हुआ हैं !
'बउसेणं भंते ! किं सवेयए होज्जा अवेयए होज्जा' गौतमस्वामीने इस सूत्रद्वारा प्रभुश्री से ऐसा पूछा है-हे भदन्त । बकुश वेदसहित होता है अथवा वेद रहित होता है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा ! सवेयए होज्जा, नो अवेयए होज्जा' हे गौतम ! बकुश बेद सहित होता है वेद रहित नहीं होता है। क्योंकि बकुश के उपशमश्रेणी और क्षपकश्रेणी का अभाव रहता हैं । 'जह सवेयए होज्जा किं इत्थीवेयए होज्जा पुरिसवेयए होजना, पुरिसणपुंसगवेयए होज्जा गौतमस्वामीने पुनः प्रभुश्री से ऐसा पूछा है-हे भदन्त ! यदि बकुश वेदसहित होता है तो क्या वह स्त्रीवेदवाला होता है ? अथवा पुरुषवेद દિવાળા હોય છે. જે પુરૂષ પુરૂષ હોવા છતાં પિતાના પુરૂષ ચિન્હને છે દીને કૃત્રિમ પણાથી નપુંસક બને છે. તે પુરૂષ પુરૂષ નપુંસક કહેવાય છે જે સ્વભાવિક રીતે નપુંસક હોય છે. એવા નપુંસકનું અહિં ગ્રહણ કરેલ નથી.
'बउसेणं भंते ! कि सवेयए होज्जा अवेयए होज्जा' मा सूत्रा ।। શ્રીગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રી ને પૂછયું છે કે-હે ભગવન બકુશ સવેદ-વેદવાળાં હોય છે? કે વેદવિનાના હોય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમ स्वामीन छ छ8-गोयमा ! सवेयए होज्जा, नो अवेयए होज्जा' 3 ગૌતમ! બકુશ વેદવાળા હોય છે, વેદવિનાના હેતા નથી. કેમકે-બકુશને ઉપशमशेयी सन १५४ाना मला २७ छ. 'जइ सवेयए होज्जा कि इत्थी वेयए होम्जा पुरिसवेयए होज्जा' पुरिसणपुंसकवेयए होज्जा' शथी श्रीगीतमस्वाभी એ પ્રભુશ્રી ને પૂછ્યું કે—-હે ભગવન જે બકુશ વેદવાળો હોય છે, તે શું સ્ત્રી વેઠવાળો હોય છે ? અથવા પુરૂષ વેદવારી હોય છે ? અથવા પુરૂષન૫
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧