Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 16 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीसूत्रे भगवानाह-'जोगपडिसलीणया तिविहा पन्नत्ता' योगपतिसंलीनता त्रिविधात्रिपकारा भवति, 'तं जहा' तद्यथा 'अकुसळमणगिरोहोवा १' अकुशलमनो निरोधो वा १, 'कुसलमण उदीरणं वार' कुशलमनस उदीरणम् कुशलस्य मनसः कार्ये प्रवर्तनं वार, 'मणस्स वा एगत्ती भावकरण' मनसो वा एकत्वीभावकरणम् मनसोविशिष्टैकाग्रत्वेन एकता तद्रूपस्य भावस्य करणम् अथवा आत्मना सह या एकता-निरालंबनत्वं तद्रूपो भावस्तस्य करणं यत् तत् मनस एकता भावकरणमिति । 'अकुसल वइणिरोहो वा' अकुशलवाग्निरोधो वा, 'कुसल वइ उदीरणं वा' कुशल वच उदीरणं वा, 'वहए वा एगत्तीभावकरणं वा' वचसो वा एकत्रीभावकरणं वा इति । 'से किं तं कायपडिसंलीणया' अथ का सा कायप्रतिस. लीनतेति प्रश्नः, भगवानाह-'कायपडिसंलीणया' कायमतिसंलीनता, 'जणं सुसमाहिय पसंतसाहरियपाणिपाए' यत् खलु मुसमाहितप्रशान्तसंहृतपाणियोगप्रतिसंलीनता तीन प्रकार की है-जैसे 'अकुसलमणणिरोहो वा १ कुसलमण उदीरण वार' अकुशल मन का निरोध करना, कुशलमन को कार्य में लगाना 'मणस्स वा एगत्तीभावकरणं' अथवा मन की एकाग्रता करना-आत्मा के साथ निरालंबनरूप में मन को स्थापित करना 'अकु. सल वह गिरोहो वा, कुसलया उदीरणं वा वइए वा एगत्तीभाव. करणं वा' अकुशल वचन का निरोध करना, कुशल वचन को कार्य में लगाना अथवा बचन की एकाग्रता करना, यह मन वचन योग की मतिसंलीनता है। 'से किं तं कायपडिसलीणया' हे भदन्त ! काय प्रतिसलीनता क्या है ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं 'कायपडिसंलीणया जणं सुसमाहिय पसंतसाहरियपाणिपाए' अच्छे प्रकार से समाधिपूर्वक પ્રકારની કહી છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી કહે છે કે-હે ગૌતમ! યોગ प्रतिसीनता १९ प्रा२नी ही छे. तसा प्रभाव छ. 'अकुसलमणगिरोहो वा १ कुसलमणउदीरण वा' २ सशस भनी निराध ४२३। मन अशा भनने यमi ang. 'मणस्न वा एगत्तीभाषकरणं' अथवा मननी माता १२वी आत्मानी साथ निराशन ३५मा भनने स्था५यु 'अकुसलबइणिरोहो पा, कुसलवहउदीरणं वा वइए वा एगत्तीभावकरणं वा' मgia यनने। निरोध કર, કુશલ વચનને કાર્યમાં લગાવવું. અથવા વચનની એકાગ્રતા કરવી તે भने यन योजना प्रतिसतानता छ. 'से किं ते कायपडिसलीणया' 8 सावन કાયપ્રતિસંલીનતાનું શું સ્વરૂપ છે? અર્થાત્ કાય પ્રતિસંલીનતા કોને કહે છે? मा प्रशन उत्तरमा प्रभुश्री ३ छ -'कायपडिसलीणया जणं सुसमाहिय पसंतसाहरियपाणिपाए' सारी रीत समाधीपू' शान्त नाय मने पगाने
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬