Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 16 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 670

मगवती बध्नात् बध्नाति भन्स्पतीत्यादि क्रमेण चतुर्भका प्रश्न पूछया संगृह्यते भगवानाह-गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! कश्चिदेशः चरमो नारका पाप कर्म अबध्नात् बध्नाति भन्स्यतीत्येवं क्रमेण वैमानिकान्तदण्डकः समाः, एतदमिमायेगाह-एवं जहेब' इत्यादि, एवं जहेव परंपरोववष्णएहिं उद्देसो हेर चरिमेहि उद्देसो' एवं यथैव परम्परोपपन्नकैरूद्देश स्तथैव चरमनारकादिभिरपि दशमोद्देशकः पठनीयः अत्र चरमोदेशकः परमोशिकवद् वाच्यः, इति कथितम् अन्तिम नारक भव हैं-ऐसा वह चरम नैरथिक क्या भूतकाल में पाप. कर्म का बन्ध कर चुका है ? वर्तमान में वह क्या उसका बन्ध करता है ? भविष्यत् काल में क्या वह उसका बन्ध का होगा? इत्यादि रूप से यह गौतमस्वामी का चतुर्भेगक प्रश्न है । इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा!' हे गौतम ! कोई एक चरम नैरयिक ऐसा होता हैं जो पूर्वकाल में पापकर्म का बन्ध कर चुका होता है, वर्तमान में वह उसका बन्ध करता है और भविष्यत् काल में भी वह उसका बन्ध करनेवाला होता है, इस कम से यहां बैमानिकान्त तक का दण्डक गृहीत हुआ है इसी अभिप्राय को लेकर 'एवं जहेच परंपरोषवन्नएहिं उद्देसो तहेव चर मेहिं उद्देसो 'सूत्रकार ने ऐसा मूत्रपाठ कहा है। अर्थात् जिस रीति से परंपनोपपत्रक नारकों का उद्देशक कहा गया है उसी रीति से यहां चरम नारकादिकों का यह दशा उद्देशक भी છેલ્લે નારક ભવ છે, એ ચરમ-અન્તિમ નૈવિક ભૂતકાળમાં પાપકર્મને બંધ કરી ચૂકેલ હોય છે ? વર્તમાન કાળમાં તે શું તેનો બંધ કરે છે? ભવિષ્યમાં કાળમાં તે તેને બંધ કરશે ? ઈત્યાદિ પ્રકારથી ચાર ભંગા ત્મક પ્રશ્ન ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુશ્રીને પૂછે છે. આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી गौतम स्वामीन है छ -'गोयमा' ! & गीतम! 5 ॐ यम નરયિક એ હોય છે કે-જે પૂર્વ કાળમાં પાપકર્મને બંધ કરી ચૂકેલ હોય છે, વર્તમાન કાળમાં તે તેને બંધ કરે છે. અને ભવિષ્ય કાળમાં પણ તે તેને બંધ કરવાવાળા હોય છે. આ ક્રમથી અહિયાં વિમાનિક સુધીના हैं। अक्षण या छे. मे लिप्रायने सने सूत्रधारे 'एवं जहेव परंप. रोववण्णएहि उद्देसो तहेव चरमेहि उद्दे सो' 241 प्रमाणे सूत्रमा ह्यो छे. અર્થાત જે રીતે પરંપરે ૫૫નક નારકો સંબંધી ઉદ્દેશો કહ્યો છે, એ જ પ્રમાણે અહિયાં ચરમ નારકાદિકને આ દસમો ઉદ્દેશ પણ કહે જોઈએ અહિયાં આ ચરમ નાકે દેશક પરમ્પરાશકના ત્રીજા ઉદેશા પ્રમાણે કહેલ છે તેમ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬