Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 16 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 232

भगवतीस्त्रे इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'जहन नेणं एक उक्कोसेणं अह' जघन्येन एकं भवग्रहणं बकुशस्य भवति, उत्कृष्टतोऽष्ट भ ग्रहणानि भवन्ति, अत्र कश्चित् एकस्मिन्नेव भवे बकुशत्वं कषायकुशीलस्वं च प्राप्य सिद्धो भवति तथा एकभवे बकु. शत्वं पाप्य भवान्तरे बकुशत्वमाप्तिं विनाऽपि सिद्धो भवति अतो बकुशस्य जघ. न्येन एकमवग्रहणं कथितम् उत्कर्षतस्तु अष्टौ भवा भवन्ति यत स्तस्य उत्कर्षतोऽष्टभवपर्यन्तं चारित्रप्राप्तिर्भवति तत्र कश्चित् तान् अष्टौ अपि भवान् बकुशत्वेन, चरमभवंतु सकषायत्वयुक्तबकुशत्वेन पूरयति, तथा कश्चित् प्रतिभवं प्रतिसेवना___'बउसे पुच्छ।' हे भदन्त ! बकुश कितने भवों को ग्रहण करके सिद्ध होता है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा ! जहन्नेणं एक्कं उक्कोसेणं अह' हे गौतम ! बकुश जघन्य से एक भव को ग्रहण करके और उत्कृष्ट से आठ भवों को ग्रहण करके सिद्ध होता है। यहां कोई एक ही भव में वकुश अवस्था को और कषयकुशील अवस्था को प्राप्त कर सिद्ध हो जाता है और कोई एक भव में बकुश अवस्था को प्राप्त कर तथा भवान्तर में बकुश अवस्था प्राप्त किये विना भी सिद्ध हो जाता है। इसलिये बकुश का एक भवग्रहण जघन्य से कहा है । तथा उत्कृष्ट से जो आठ भवग्रहण कहा है सो उसका कारण ऐसा है कि आठ भवतक उत्कृष्ट रूप से उसे चारित्र की प्राप्ति होती हैं । इनमें कोईएक तो आठ भव बकुशरूप से और अन्तिम भव कषायकुशीलसहित बकुशरूप से पूरण करता है तथा कोईएक
'बउसे पुच्छा' हे भवन् मधुश मवाने प्रहरी सिद्ध थाय छ१ मा प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री छे 3-'गोयना! जहन्नेणं एक्कं उक्कोसेनं अटू' हे गौतम ! ५ धन्यथा ये स य ४२ छ. अने. ઉત્કૃષ્ટથી આઠ ભને ગ્રહણ કરીને તે પછી સિદ્ધ થાય છે. અહિયાં કઈ એક જ ભવમાં બકુશ અવસ્થાને અથવા કષાયકુશીલ અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરીને સિદ્ધ થઈ જાય છે. અને કઈ એક ભવમાં બકુશ અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરીને તથા ભવાન્તરમાં બકુશ અવસ્થા પ્રાપ્ત કર્યા વિના પણ સિદ્ધ થઈ જાય છે. તેથી બકુશને એક ભવગ્રહણ જ ઘન્યથી કહ્યો છે. તથા ઉત્કૃષ્ટથી જે આઠ ભવગ્રહણ કહ્યા છે, તેનું કારણ એવું છે કે-આઠ ભવ સુધી ઉત્કૃષ્ટપણાથી તેને ચારિત્રની પ્રાપ્તિ હોય છે. તેમાં કોઈ એક આઠ ભવ બકુશપણાથી અને છેલ્લે ભવ કષાય સહિત બકુશપણાથી કરે છે. તથા કઈ એક પ્રત્યેક ભવ પ્રતિસેવનાકુશીલ વિગેરે રૂપથી યુક્ત બકુશપણાથી પૂરો કરે છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬