Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 16 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
ममेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.६ सू०८ पञ्चदर्श निकर्षद्वारनिरूपणम् १५३ हीनो भवति पुलाकस्तानन्तगुणहीनो भवतीति । 'एवं पडिसेवणाकुमीलस्स वि' एवं प्रतिसेवनाकुशीलस्यापि यथा पुलाका बकुशस्य चारित्रपर्याय हीनः कथित स्तया प्रतिसेवनाकुशीलोऽपि चारित्रपर्यायैरनन्तगुणहीनो वक्तव्य इति । 'कसाय. असीलेणं समं छहणवडिए जहेच सहाणे' कषायकुशीलेन समं पदस्थाननिनो ययेव स्वस्थाने षट्स्थानानीमानि-अनन्तासंख्येयसंख्येय मागाधिकरूपं त्रयम् ३, संख्येयाऽसंख्येयाऽनन्तगुणाधिकरूपं त्रयं चेति षट् स्थानानि इति । यथा पुलाकर पुलाकापेक्षया पदस्थानपतितः कथितस्तथा कपायकुशीलापेक्षयाऽपि पुलाक: षट्स्थानपतितो वक्तव्य ज्ञत्यर्थः, तत्र पुलाकः कषायकुशीलात् हीनो वा स्यात् अविशुद्धसंयमस्थानवृत्तित्वात् तुल्यो वा स्यात् समानसंयमस्थानवृत्तित्वात अधिक नहीं है। यकुश की अपेक्षा वह अनन्त गुण हीन होता है। 'एवं पडिसेवणाकुसीलस्स वि' इसी प्रकार वह पुलाक प्रतिसेवनाकुशील की चारित्रपर्यायों की अपेक्षा से भी अनन्तगुण हीन होता है। अब गौतमस्वामी ने प्रभुश्री से ऐसा पूछा-'कलायकुसी लेणं समं छट्ठाण वडिए जहेव सट्ठाणे' हे भदन ! पुलाक अपनी चारित्र पर्यायों से क्या कषाय कुशीलरूप परस्थान की चारित्र पर्यायों की अपेक्षा हीन है? अथवा तुल्य है अथवा अधिक है ? तब प्रभुश्री ने इस सूत्र द्वारा ऐसा कहा है कि-हे गौतम ! जिस प्रकार पुलाक स्वस्थान की अपेक्षा सेअन्य पुलाक की अपेक्षा से-षट् म्यानपतित कहा गया है-उसी प्रकार से वह कषायकुशील की अपेक्षा से भी षट् स्थानपतित कहना चाहिये । कदाचित् कषायकुशील से पुलाक हीन भी होता है क्यों कि वह अविशुद्ध संयमस्थान में वृत्तिवाला होता है कदाचित् वह તેથી તેઓ હીન છે. તુલ્ય અથવા અધિક નથી. બકુશ કરતાં તે અનંતગણ डीन डाय छे. 'एवं पडिसेवणाकुसीलस्स वि' मेरा शते ते पुसार प्रति. સેવન કુશીલના ચારિત્ર પર્યાની અપેક્ષાથી પણ અનંતગુણ હીન હોય છે.
इशयी गौतमस्वामी प्रसुश्रीन से पूछे छ है-कसायकुसीलेणं सम' छडाणवडिए जहेव छटाणे' समपन् yars ताना यात्रि पर्यायाधीश કષાય કુશીલરૂપ પરસ્થાનના ચારિત્ર પર્યાની અપેક્ષાથી હીન છે? અથવા તુલ્ય છે? અથવા વધારે છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં આ સૂત્રદ્વારા એવું કહ્યું છે કે-હે ગૌતમ! જે પ્રમાણે પુલાક સ્વસ્થાનની અપેક્ષાથી બીજા પુલાકની અપેક્ષાથી છસ્થાન પતિત કહ્યા છે, એ જ રીતે તે કષાય કુશીલની અપેક્ષાથી પણ છ સ્થાન પતિત કહેવા જોઈએ, કેઈવાર કષાય કુશીલથી પુલાક હીન પણ હોય છે, કેમકે-તે અવિશુદ્ધ સંયમસ્થાનમાં પ્રવૃત્તિ વાળા હોય છે,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
