Book Title: Kalikal Sarvagna
Author(s): Jashvant Mehta
Publisher: Gurjar Granthratna Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005290/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Paa viDAlAsarvaja jazavaMta mahetA HRESTHA siddhana Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa Jain Educationa International jazavaMta mahetA gUrjara graMtharatna kAryAlaya ratanapoLanAkA sAme, gAMdhI mArga, amadAvAda-380 For Personal and Private Use Only 001. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KALIKAL SARVAGNA' Historical cum Religious Novel. Written by Jashwant Mehta Published by Gurjar Grantha Ratna Karyalaya, Opp. Ratanpolenaka, Gandhi Road, Ahmedabad - 380.001 First Edition - 2001 Price : Rs. 90-00 891.473 (c) nirmaLA jazavaMta mahetA AvRtti pahelI : 2001 prata : 250 pRSThasaMkhyA : 16+192 kiMmata : rU. 9000 : prakAzaka : amara ThAkoralAla zAha gUrjara graMtharatna kAryAlaya ratanapoLanAkA sAme, gAMdhI roDa, amadAvAda - 380 001 : TAipaseTiMga : ruci grAphiksa 21, raMjana sosAyaTI, vi-1, posTa ophisanI bAjumAM, nAraNapurA, amadAvAda-380013 .: mudraka : ' ' bhagavatI ophaseTa 15/sI, baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA, amadAvAda-380 04 Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa "zizu sahaja smite jenA pAMgarI gUrjarI ahema' bhASA jiMdagImAM khUba ja khUba ja thoDA maLelA AtmIya premIjanomAMnA eka evA (sva. Do. harivallabha bhAyANI) sAdara - saprema" nUtana varSa - - jazavaMta mahetA saMvata 2058 navembara 2001. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h h ` m 15. kilikAlasarvajJa - hemacandrAcArya racita graMtho 1. adhyAtmopaniSada yogazAstra) 2. yogAnuzAsana (12000 zloka) anekArthasaMgraha anekArthazeSa 5. abhidhAna cintAmaNi 6. abhidhAna cinhAmaNi - pariziSTa alaMkAra cUDAmaNi kAvyAnuzAsanavRtti uNAdisUtravRtti-kAvyAnuzAsanavRtti 9. uNAdi sUtra vivaraNa 10. chaMdonuzAsana ane vRtti dezInAmamAlA ratnAvali dhAtupATha ane vRtti - dhAtupArAyaNa ane vRtti 13. dhAtumAlA - nighaMTuzeSa 14. balobala sUtra bRhadavRtti - vizvamasUtra (hemacandrAcAryanI kRti haze ke nahi ?) siddhahema zabdAnuzAsana bRhadavRtti - laghuvRtti zeSa saMgrahamAlA - ane zeSa saMgraha sAroddhAra 16. liMgAnuzAsana, liMgAnuzAsanavRtti ane liMgAnuzAsanavivaraNa 17. triSaSTizalAkA puruSacaritra - pariziSTa parva 18. hemanyAyArtha maMjUSA - maMjUSikA 19 saM. sthAzrama ane vRtti / prA. haiyAzrama ane vRtti (ItihAsa ane vyAkaraNa ema bane ekatra zIkhavavAnA hetuthI racAyA) 20. mahAvIra dvAtrizikA (varadvArvizikA) 21. hemavAdAnuzAsana, vItarAgastotra (pAMDavacaritra () 22. jAti vyAvRtti (nyAya) (2) 23. upadezamAlA () 24. anyadarzana vAdavivAda () 25. gaNapATha (3) nighaMTuzeSa 27. pramANa mImAMsA 28. vedAkuMja 29. vItarAgastotra 30. mahAdevastotra ? A graMthonA sarjaka hemacandrAcAryajI ja haze ke kema - e viSe vivAdo cAlatA rahyA che. 26. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa, siddhahema, hemacandrAcArya zabdapramANa-sAhitya-cchando lakSmavidhAyinAma / zrI hemacandra pAdAnaM prasAdAya namoH namaH || " 66 sadIo pahelAM AryAvarta - bhArata dezanI pazcime AvelI vande tanayA' gurjarabhomanA mahAna gurjarezvaronAM unnata gauravavaMtAM mastako jemane Adara bhaktithI namyAM che, saraH prasAra gati sarveSu yasyA sAH iti sarasvatI'nI peThe mA zAradA-sarasvatIrUpe- jemanA hRdayamAM viharyAM che evA sUrIzvara - ahiMsA paramo dharmanA Ajanma upAsaka kalikAlasarvajJa - zrI hemacandrAcAryajIno janma - gujarAtanA itihAsamAM sukha, samRddhi, zaurya ane saMskAritAnI dRSTie mahAna kahI zakAya evA solaMkI yuganA mahAna gurjarezvara' - mULarAja, bhImadeva, karNadeva ane siddharAja jayasiMhanA samayamAM dhaMdhukA khAte moDha vaNika jJAtimAM saMvata 1145nI kArtikI pUrNimAne divase thayo hato. bhASAnA janaka hemacandrAcArya eTale gujarAta jenA mATe Aje paNa gaurava laI zake che evI mahAna vibhUti. prAkRta gurjara bhASAnA prathama vyAkaraNanA gujarAtI gujarAtanI 'asmitA'nA ghaDanArA zilpI. jyotirdhara. cAMcadevanI dhaMdhukAnA nagarazreSThI cAMcadevanA AMgaNe gerahAjarImAM padhArelA e jamAnAnA vidvAna devacandrasUrie cAMcanI patnInA mukhAravindra para patharAyelI daivI AbhAne jotAM ja bhaviSyavANI uccAratAM tArI kUkhethI prema ane ahiMsAnA pathadarzaka evA puNAtmAno avatAra thavAno che', kahe che ane gocarI'mAM vAhinIdevI pAsethI vizvanA kalyANArthe ahiMsA, prema ane dayAdharma kAje enA bhAvi bALakane mAgI le che. kALanA pravAhamAM bALaka cAMgadevano janma thAya che. pUrA nava varasa sudhI bALaka tyAgI na zakanArAM cAMcadaMpatI - dIkarAnI dharmazraddhA, kSaNika moha pratyenI niHspRhatA - bhagavAna mahAvIra ane jainasAhitya pratyenI athAga abhiruci ane A badhAthI para evI jagata pratyenI, mAnava pratyenI akhUTa anukaMpA Akhare 'cAMga'ne vizvaprema ane jJAnanI gaMgA tarapha AcArya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VI tarapha dorI jAya che ane "cAMgamAMthI "somacandra ane somacandrAmAMthI hemacandrAcAryanA AcAryapada sudhI dorI jAya che. zrI hemacandrAcAryajI eka evuM vizALahRdayI pratibhAzALI vyaktitva e jamAnAmAM hatuM ke emanA jamAnAthI Ajaparyata aneka vAmaNA - veMtiyAo dvArA emanA vizenI aneka kiMvadaMtIo daMtakathAonA rUpe cAlatI rahI che. samagra vizvanI cetanA jagADavA nIkaLelA jIvamAtra pratye premanI gaMgA vahevaDAvavAnA Adarza sAthe nIkaLelA - jIvahiMsAnA niSedha dvArA jagatane "ahiMsA e ja paramo dharma che -- no ciddaghoSa suNAvatA, nirvaza thaI jatA - duHkhI parivAranuM dhana rAjAo kabaje karI, potAnI prajAne ja raste rajhaLatI karI detA - evA rAjavIo pAse mahArAjA kumArapALanA nejA nIce A kAyado - A prathA dUra karAvyAM - zarAbanuM sevana ane pazuhatyA - para pratibaMdha - gujarezvara kumArapALa dvArA mukAvI, eNe mAnavIne barabAdInA paMthe to aTakAvyo ane aneka kiMvadaMtIo vahetI karanArA, vAmaNA lokonI aneka kiMvadaMtIomAMnI eka kivadaMtI evI hatI ke kSatriyavaMzI - mahArAjA siddharAja ane rAjarSi kumArapALane hemacandrAcAryajIe jaina rAjA banAvI dIdhA hatA ane jainam jayati zAsananuM sAmrAjya sthApI dIdhuM hatuM. caulukyavaMzI rAjAo jainadharmI hatA. bhavya maMdiro baMdhAvavAmAM racyApacyA rahetA. TUMkamAM siddharAja ane kumArapALa A jainamuninA saMpUrNa prabhAva nIce AvI gayA hatA. . paraMtu A eka haLAhaLa jUThANuM, bhrama hato. vedataNA ghoSe kyAMka maMgaLa gItathI baMdiza zabdothI je nitya pUrI gAjatI." evA devatAone paNa priya evA sauMdarya, rUpa, lAvaNya ane lakSmIthI. bAvana bajAra ane coryAsI cauTAthI zobhatA mahAna gurjarezvara siddharAja jayasiMhanA mahAna nagara aNahilavADa pATaNamAM mAlavavijaya karI. mahArAjA nagarapraveza karI rahyA hatA, hemacandrAcAryajIno paNa e prathama pATaNapraveza Jain Educationa International For Personal and Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VII - hato. bAra-bAra varSanA lohiyALa yuddha pachI mAlavavijaya prApta karI pATaNamAM pravezatAM siddharAja jayasiMhanA dilane cena nahotuM. bharyA darabAramAM siddharAja jayasiMhane jyAre hemacandrAcAryajIe rAjana zAtAmAM to cho ne ?"no prazna karyo tyAre - vedanA ThAlavatAM siddharAja bolI UThyo, bhoja ane muMjanI nagarInI saMskAritA, jJAna, vidvattA ane sAhitya para vijaya meLavavo bAkI che. gujarAta pAse potAnuM vyAkaraNa nathI, bhASA nathI.... parAdhIna dezanuM vyAkaraNa gujarAtanAM bALako zIkhe - enAthI moTI bIjI kaI nAlezI hoI zake.' ane mA sarasvatIne khoLe sadAya ramanArA jainasAdhu hemacandrAcArye mA bhomanA lalATe lAgelA asaMskAritA, avidyAnA kalaMkane dUra karavAnuM bIDuM jhaDapyuM ane samagra gujarAtI prajA gaurava laI zake tevuM prAkRta gujarAtI bhASAnuM prathama vyAkaraNa ane prAkRta gujarAtI bhASA - gurjara prajAne mahArAja siddharAja jayasiMhanI preraNA, protsAhana ane Arthika sahAya dvArA arpaNa karI, je Aje paNa siddhahema' vyAkaraNa nAme prakhyAta che. hemacandrAcAryajIno apAsaro - e eka vidyAdhAma hatuM. e jainamaTha nahIM paNa gujarAtano maTha hato. bhAratabharanA vaiyAkaraNIo, vidyArthIo, vidyAsaMgIo, vidvAno, sAhityAcAryothI bharyo bharyo raheto. mahArAja siddharAja jyasiMhano darabAra paNa eka vidvattasabhA ja hatI ane zrI hemacandrAcAryajInI nizrA vacce kAvyazAstra vinodena'nI jJAnacarcAothI maghamaghatI hatI. hemacandrAcAryajInA apAsarAmAM ane siddharAjanA rAjadarabAramAM samagra vizvanA jJAnajharaNAnAM vAri ulecAtAM rahetAM - ane enuM zreya dharmanI vizALa bhAvanAmAM rAcatA - jainamuni hemacandrAcAryajIne jAya che. siddharAja jayasiMhanA nidhana pachI hemacandrAcAryanA saMskArayajJamAM zabda ane saMskRti - dharma ane nIti vyavahAra audArya ane AhAravihAranA saMvardhanamAM siMhaphALo arpatA mahArAja kumArapALa hemacandrAcAryajInA ziSya hatA ane saMpUrNa jainadharmI hovA chatAM sarvadharma- samabhAva'nI bhAvanA rAkhanArA rAjarSi' gurjarezvara hatA. emanA darabAramAM zrI hemacandrAcArya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VIII uparAMta keTezvaranA mahaMta bhavAnirAzi, "somanAtha maMdiranA bhAva bRhaspati pUjArI - eno vidvAna yuvAziSya kavi vizvezvara, kAnyakujathI khAsa padhArI pATaNamAM ja sthira thayelA sadAya nijAnaMdanI mastImAM mahAlatA AcArya devabodha, uparAMta rAjyakavi zrI pAla, mahAamAtya muMjAla tema ja maMtrIzvara udayana, kAnhaDadeva, vAmbhaTTa ItyAdi subhaTo birAjamAna hatA. eka divasa vahelI savAre mahArAjA kumArapALa gurudeva zrI hemacandrAcAryanA vidyAvyAsaMga ane aneka lahiyAonI madadathI taiyAra thatA dharmagraMthonA pavitra mAholathI dhamadhamatA apAsarAmAM AvI caDhyAM. ane harSAnvita svare gurudevane samAcAra ApyA ke vizALa gujarAta rAjyanI dUra dUra sudhI pAMgarelI sImAnA rAjyamAM eNe nirvaza jatAM parivAronAM dhanadolata ane milakatane rAjyanA bhaMDAramAM kyAreya jamA nahIM thAya tevI ghoSaNA karAvI - samAcAra sAMbhaLatAM ja bhAvavibhora banI gayelA zrI hemacandrAcAryae rAjAne chAtIe vaLagADI, bhAvabhInA svare kahyuM ke dharmanA paMthe sAcA puNyazALI kartavya dvArA Ape "rUdarivittano tyAga karyo ane mATe Apane mArA abhinaMdana ane AzIrvAda che. ane A dvArA samagra dharmadarzananAM mULa tattvono samanvaya sAdhyo che je AgaLa jatAM satya ane ahiMsA e be jIvanAdhAranAM mULa banI raheze. prANImAtra pratyenI anukaMpA e jainadharma ja nahIM vizvanA samagra dharmono mULIdhAra che e kalikAlasarvaze. pratipAdita karyuM hatuM. e rIte jIvadayA - jIvarakSA kAje "ahiMsA e ja mAnavasamAja mATenI AkharI zarata che ane ahiMsAnuM svarUpa samajAvatA mana, vacana ane karma dvArA kSaNe kSaNe hiMsA AcaratA - karmanAM poTalAM baMdhAvatA mANasa mATe "ahiMsA e eno jIvanadharma che ane mUMgA jIvonI hatyA karanArA samAja para "amArino amala - mahArAja kumArapALa pAse mahArAja hemacandrAcAryajIe karAvI asaMkhya mUMgAM prANIone yAtanAmukta karI gurjarabhASIonuM khamIra ane khumArI pragaTa karyo. ane e dvArA jainadharma Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IX - vizvadharma che e sAbita karI ApyuM - eTaluM ja nahIM paNa "ahiMsA - e jainadharmanuM ja nahIM, paNa mAnavajAtanuM - mAnavadharmonuM buddha mahAvIre seveluM, bApu mahAtmA gAMdhIe "vahAluM kareluM sAMskRtika itihAsanuM aNamola najarANuM che. eka vakhata mahArAja kumArapALa - gurudeva hemacandrAcArya pAse vahelI savAre AvI pahoMcyA ane vaMdana karatAM bolI UThyA, 'gurudeva, tame pasaMda karIne mane dharmanuM koIka evuM kAma batAvo ke jemAM huM mAruM dhana vAparI sArthaka thAuM." AjanA munio, saMto, AcAryo ke sUrIzvaro hota to potAnA dharmonAM maMdiro bAMdhavAnI AjJA karatA paNa saMpUrNapaNe jainadharmI banI cUkelA kumArapALane hemacandrAcAryajIe salAha - AjJArUpe ApI - e anokhI hatI - dharmanA vADAnA kocalAmAM sabaDatA sImita dRSTie vizALa jagatane mApavAno prayatna karatAM saMkucita dharmAnurAgIo, jaino, vaiSNavo. svAminArAyaNIo, khristIo, muslimo, sau koIe hemacandrAcAryajInA hRdayanI vizALatA mApavA emanI A salAha lakSamAM levI joIze. eka jaina muni kahe che... mahArAja, bhagavAna somanAthanA maMdirano jIrNodhdhAra karAvo... dariyAnAM tophAnI mojAMoe maMdirane khUba ja nukasAna pahoMcADyuM che." bAjumAM ja beThelA hemacandrAcAryajInA paTTaziSya rAmacandrasUri camakIne prazna karI beThA : mahArAjanA kumAravihAranA saMpanna kAryane... gurudeve prAdhAnya ApavuM jarUrI nathI lAgatuM ? hemacandrAcAryajIno javAba paNa jovA jevo che. yugayugAMtara sudhI amara rahevA sarjAyelo e javAba che : rAmacandra, kumAravihAra' e eka vyaktinA jIvanaparivartananA itihAsadarzana mATenuM sarjana che. mahArAja kumArapALe dhanano vyaya dharma kAje Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnI salAha mAgI hatI. bhagavAna somanAtha enuM maMdira e yugayugAMtara sudhI prajAno, dharmano itihAsa ApavA mATenuM che. rAmacandra, tame eka jainasUri cho - tamArA savAlano garbhita sUra huM pAmI gayo chuM." sAmAne haNatA - huM mane ja haNato nathI - no manamAM uddabhavato vicAra e ja meM agAu kahyuM te pramANe jainatva che. A jainatva sarva koImAM pragaTe e ja mArI bhAvanA che. mahArAja kumArapALamAM e janmI che. tyAre ananya utsAhita bAlacandrasUri eka bAliza prazra karI bese che, kevI rIte - e janma ke dharme kyAM jaina che ?" ane hemacandrAcAryajI javAba Ape che je sarva mATe mananIya che. bAlacandra, ApaNe jaina banatAM pahelAM ajaina thavAnuM che. ApaNA paMtha ke matanuM abhimAna hovA karatAM kevaLa satyane dharma gaNe che te ja sAco jaina che. maniSedha. amAvrita ane ahiMsA paramo dharma je sarva dharmonA paryAyo che ane jIvanamAM, rAjakAraNamAM, vyavahAramAM amalamAM mUkI ApaNe sAcA jaina banavAnuM che. ane kalikAlasarvajJa hemacandrAcArya ane mahArAja kumArapALa e rIte sAcA jaina ja nahIM, sAcA saMskArapuruSa - dharma puruSa hatA. - jazavaMta mahetA naMdAbhuvana" , bloka naM. 15. bajAja roDa, vile pArle, pazcima) muMbaI - 400 056. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryavANI kAvyamAnandAya yazase kAntAtulyopadezAya ca (kAvyA AnaMda mATe, yaza mATe ane kAttAtulya upadeza mATe che) - kAvyAnuzAsana bhumiM kAmagayi svargomayarasairAsijja ratnAkarA / muktA svastika mAtanu dhvRmuduyaM tva purNakRbhbhI bhavaH / / dhRtvA kalpatarAdalAni saralai digvAraNAstoraNA storaNAndadhatta / svakavirjitada jagatI nanveti sidhdhAdhipa / / he kAmadhenu! tuM tArA gomayarasathI bhUmine sIMcI de, he ratnAkAra ! tuM motIothI svastika pUrI de, he candra tuM pUrNa kuMjA banI jA ! he diggajo jo tame sUMDha sIdhI karI kalpavRkSanAM patro laI toraNo raco, kharekhara, siddharAja pRthvI jItIne ahIM Ave che. yatra yatra samaye yathA yathA / yo'si saukavyabhidhayA yayA tayA // vIttadoSakluSa8 sa cada bhavAn / bhavabAjAkurajanAnA rAgAdyAH kSayabhUyapAgayA yasya / bahmAvA viSNurvA haroM jino vA namasta smai / game te samaye, game te rIte, ane game tevA nAma vaDe ja vItarAga eka ja che te tuM ho to he bhagavAna tane mArA namaskAra che. saMsAranI paraMparAne vadhAranArA jemanA rAga vagere doSo kSINa thaI gayA che evA brahma ho, mAdeva ho, ke jina ho tamane namaskAra thAo. - mahAdeva stuti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi kulaguru kalikAlasarvajJa hemacandrajI viSe sadA hRdi vahema hemasUreH sarasvatIm / zrI hemacandrasUrinI sarasvatI vANIne ame sadAya hRdayamAM dhAraNa karIe. - somezvara. munivRndanRpaM bhUvane viditaM budhalokamataM nRpandanatama / viditAgamatatvamabhijJa guru praNamAmi sadA prabhuhemaguruma // - munIzrI caturavijayajI munigaNanA rAjA samAna, jagavikhyAta vidvamAnya rAjaguru, sagamonA tattvajJa evA zrI hemacandrasUrine sadA praNAma. vidyAmmonidhimanthamandaragiriH zrI hemacandro guruH / vidyAsamudranA maMthanamAM maMdarAcala samAna zrI hemacandraguru. - devaca muni sUryodaya vakhate sarasvatI nadIne kinAre eka mahAna zakti potAnA prakAzathI tejathI AkhA gujarAtane chAI detI kalyo ane tamane hemacandrAcArya dekhAze. - dhUmaketu hemacandrAcAryanA dilamAM samasta gujarAtanA gauravane bahalAvavAno che. kAvyamAM sthaLe sthaLe gujarAtanA nAmathI ane gurjara lakSmInI bhavyatAthI temanuM hRdaya thanagane che. temanuM mAnasa mAMdha nathI. paraMtu sahiSNutA, apUrva samabhAva ane samadaSTithI tejasvI baneluM che. -- zrI madhusUdana modI zrI hemacandrAcArya jIvaMta zabdakoSa hatA. - paMDita becaradAsa dozI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XIII siddharAja ane hemacandrAcAryane eka karatuM siddhahema e vyAkaraNa ja nathI e to gujarAtanuM jIvanajharaNuM niHsAratI kRpAzrayI gaMgotrI che. - kanaiyAlAla mANekalAla munazI zuM pANinI ke pataMjali, zuM akSapAda ke zaMkara, zuM mammaTa ke bhaTTa, zuM vyAsa ke kAlidAsa Ama ekasAmaTI pratibhA A mahAmAnavane saMkramaNa karI beThI che. pratyeka viSayanI racanAmAMthI jJAnano dhodha varasI rahyo che. - eka ajJAta vidvAna hemacandra jevI eka ja vyaktimAM rahelA judA judA viSayanA pAMDityano samagrapaNe vicAra karIe to ApaNane AcAryazrI ensAiklopIDiyA ja lAge. huM temane sArasvataputra kahuM chuM. - paMDita sukhalAlajI Abha lagI jenAM mastaka UMcA paga aDatA pAtALa yuga yuganA jeNe kALa valovyA DolAvI DuMgaramALa phoDI jIvanarUMdhaNa pALa - meghANI lacchi - vANImuha - kANi sApAI bhAtrI muhu murau hema-suri - alyANI - je IsAra te paMDiyA - - eka duho lakSmI ane sarasvatI ekabIjAnuM mukha jotAM lAje che, e lajjA te dUra karI te tArI balihArI - kema ke hemacandrAcAryanI sabhAmAM je aizvaryazALI che - teo paMDita paNa che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhArI chuM. * mitra zreSThi zrI sI. je. zAhano - jemaNe 'kalikAlasarvajJa'nI sAhityika, AdhyAtmika, sAmAjika sRSTino paricaya karavA ane e paricayanA pariprekSyamAM hemacandrAcAryajI para nATaka ahiMsA paramo dharma' ane navalakathA 'kalikAlasarvajJa' lakhavA preryo. * hemacandrAcArya paranuM nATaka 'ahiMsA paramo dharma' - gujarAta / mahArASTranI janatA samakSa sAdara karavA badala enA nirmAtA zrI sI. je. zAha, digdarzako - pinAkina zAha ane jayendra kalyANI ane sAthI kalAkArono ane nATakanA vadhu ne vadhu prayogo rajU karavAnI satata mAgaNI. karatA rahetA gujarAta / mahArASTranA sujJa - prekSako - bhAvakono. * mArA pUrvasUrio.... kalikAlasarvajJa, kanaiyAlAla munazI, dhUmaketu meghANIthI mAMDI kumArapALa desAI ane mukuMdabhAI brahmakSatriya ane jainasamAjanA aneka vidvAno, AcAryo, munivaro, sAdhu..... ane pUrvasUriono ke jemanI kalama prasAdI, vicAra prasAdI ane... prAcIna, arvAcIna, saMbaMdhita aprApya, aNamola graMthono..... ke jeNe mArI sarjana prakriyAmAM kyAreya na bhulAya tevo sathavAro Apyo. * ane Last, But Not the Least, evA gUrjara graMtharatna kAryAlayanA mobhI manubhAI, paMkajabhAI ane gUrjara parivArano ke jeNe mArA hemacandrAcArya'ne graMtha svarUpe vAcako samakSa rajU karyA.... ane e vAcakono jeNe ene vadhAvyA-vakhANyA ane AtmasAta karyAM. - jazavaMta mahetA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only kalikAlasarvajJa jazavaMta mahetA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvadizAnI kSitijethI UbharatA udita nArAyaNanAM vikiraNothI AkAzanuM prAMgaNa gulAbI raMganI oDhaNI oDhI rahyuM hatuM. paMkhIonA mIThA kalaravathI nagarazreSThi cAMcadevanA bhavya pAhinIprAsAda'nuM udyAna guMjI rahyuM hatuM. ThaMDI vAyulaharIthI zItaLatAno sparza anubhavatI pAhinIdevInI kAyA mITho madhuro kaMpa anubhavatI 'pAhinIprAsAda'nA vizALa khaMDamAM AMTA mAratI ghaDIe ghaDIe gavAkSa tarapha doDI jatI hatI. brAhmamuhUrtamAM UThI snAnAdi kAryathI paravArI, enA devAlayamAM besI pratikramaNa karatI pAhinInA jIvane Aje zAMti nahotI - citta cakaDoLe caDayuM hatuM. namo arihaMtANam'no navakAramaMtra paNa zAMta citte karI zakatI nahotI.... AkhI rAta ajaMpAmAM pasAra karI hatI ane jAgyA pachI paNa mana AkuLavyAkuLa dazAmAM kautukapUrNa AnaMda anubhavatuM hatuM. pAhinI, mananI badhI ja vyAkuLatAne arihaMtane zaraNe mUkI jharUkhAmAM bichAvelA ratnajaDita Asana para jaIne besI gaI. AMkho sAme dhaMdhukAnagarIno rAjapatha patharAI gayo. savArano samaya hato, nAnAM bhUlakAMone pAThazALAmAM jatAM joI enuM haiyuM bharAI AvyuM. paradeza padhArelA kaMtha cAMca sAthe prasannadAMpatyano dAyako vitAvI cUkelI pAhinInI kUkha khAlI hatI. khoLAno khUMdanAra dene rannA de'nI enI prArthanA Aja sudhI rannAdee sAMbhaLI nahotI, ane eno raMja pAhinIne ghaNo hato. paraMtu AjanI rAtanI vAta anokhI hatI. ajaMpAnI ADazamAM paNa pAhinInA haiyAmAM UMDe UMDe avanavAM spaMdano jAgatAM hatAM... pAchalI paroDhanI nIMdaramAM palakanA hiMDoLe eka avarNanIya sapanuM jhUlI UThyuM hatuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa ane e sapanAMmAM ja A paLa paryata jhUlI rahI hatI.... haiyAnI A vAta kahevA e adhIrI thaI gaI hatI. paraMtu e vAtano sAMbhaLanAro piyu paradeza jaIne beTho hato. vizALa mahAlayano ekAMta pAhinIdevInA dilane DaMkhI rahyo hato, vyAkuLa karI rahyo hato. - jharUkhAmAM sukhAsana para beThelI pAhinInI AMkhomAM aNadhArI camaka UpasI AvI. haiyuM AnaMdavibhora thaI gayuM. zvetavastradhArI bhagavaMta AcArya devacandrasUri mahArAja enA vizALa prAsAdamAM pravezI rahyA hatA... pAhinI doDIne mukhya dvAra pAse pahoMcI gaI, ane daravAjo kholatAM ja AcArya devacandrasUrijIne vaMdanA karatI bolI UThI. padhAro bhagavatta... zrAvikA pAhinIdevInA pAyalAgaNa svIkAro. gurudeva....' cALIseka varSanA pratibhAvaMta vyaktitva dharAvatA zvetavastradhArI muni devacandrasUri eka kSaNa pUratAM pAhinIdevI sAme joI rahyA. pAhinInA caherA para anokhuM teja prasareluM hatuM. AMkhomAM zraddhA ane bhaktino samaMdara ekI sAthe UchaLI rahyo hato. devI... zrAvaka cAMca hAlamAM ahIM nathI ke zuM ?' paradezanI khepe gayA chegurudeva' - pAhinI bolI. badhuM kSemakuzaLa to che ne ? ApanI kRpA che... gurudeva pAhinI bolIne aTakI gaI. haiyAmAM gaDamathala sarjAtI jatI hatI... pharI pelo ajaMpo enA tana ane mana para pharI vaLyo. bhagavatta." pAhinI bolI. ne aTakI gaI. devI zI vAta che... aTakI kema gayAM? kSobha na rAkhazo. bAkI AjakAla... tamArA caherA para mUMjhavaNanI jagyAe AnaMdanI lahara UDatI hovI joIe." devacandrasUri pAhinInA caherA para enI najara sthira karatAM bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa AnaMdanI lahara " camakIne pAhinI bolI. pAhinIne Azcarya thayuM. muni mahArAja enA aMtaramAM kSaNe kSaNe akaLa evI UThatI-phoratI.... prasannatAnI paLone kyAMthI kevI rIte pAmI gayA ! hA devI, zI vAta che. tamane mArI vAtamAM zaMkA lAge che ? tamArA mukhAraviMda para phorI rahelA divya prakAzanI prasannatAnI lahara - anokhA agamanI eMdhANIo IMgita karI rahI che... devI tamArA dilamAM ghoLAtI, mUMjhavatI koI vAta niHsaMkocabhAve karo.... kSobha na rAkhazo.' devacandrasUrinI vANImAM pAhinIne vAtsalyano raNako - mArApaNAno AtmIyabhAva dekhAyo. 'bhagavanta....' pAhinIdevI kSobha anubhavatI aTakI gaI. devI... guru pAse kazo ja saMkoca na rAkho... dilamAM UbharatI... zaMkA.....AzaMkA.... mUMjhavaNa jarUra vyakta karo.' 'gurudeva... AjakAla vahelI savAre sapanAM khUba Ave che.' 'sapanAM... devI A to bahu sArI vAta che. devI zAnAM sapanAM Ave che ?" devacandrasUri bolyA. bhagavanta, vahelI savAranAM sapanAM sAcAM paDatAM haze kharAM ?" pAhinI AturabhAve - muni sAme najara mAMDatI bolI.. sapanAmAM tame zuM dIThuM devI.... enI to vAta karo.' pAhinIdevInA samasta aMgamAM eka mIThI jhaNajhaNATI prasarI gaI. kSaNArdha pUratI e. gurudevanA pratibhAvaMta caherA sAme joI rahI. caherA para e ja nirdoSa, nirmoha saMtanI prasannatA, AMkhomAM e ja prANImAtra pratyenI karuNA, chalakatI hatI. bhagavanta... vahelI savAranA AjanA sapanAmAM koIka alaukika, apUrva evo tejavalaya AkAzamAMthI UtarIne mArA zarIramAM pravezato anubhavI rahI chuM.' kahetAM pAhinInI AMkho zaramathI DhaLI paDI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 kalikAlasarvajJA 'devI, A to AnaMdanA samAcAra che. bhagavAnanI anahada kRpA tamArA para UtaravAnA saMketo che. ApanI pavitra kukhethI prema ane ahiMsAnA pathadarzaka evA puNyAtmA A pRthvIne pATale padhArI vidyA, virAga ane vItarAganI upAsanA dvArA sakaLa vizvanA jIvAtmAonA jJAnadarzaka, mArgadarzaka banavAnA che.' kharekhara bhagavatta... ApanI vANI satya banI raho ! AnaMdavibhora banI gayelI pAhinI bolI UThI. devI. devacandrasUri sahaja gaMbhIra svarUpe bolI UThyA. AjJA bhagavaMta." "AMgaNe Avyo chuM to gocarI to vahorAvazo ne?" hasatA hasatA devacandrasUri bolI UThyA. are mahArAja. A saMsArI mAyAmAM mukhyakArya ja bhulAI gayuM. gurudeva eka ja paLa.... A.... huM AvI." kahetI pAhinI aMdaranA khaMDamAM javA jAya che, tyAM ja ene aTakAvatA devacandrasUri bolI UThe che. devI bhagavAnanI kRpAthI Ajaparvata, kyAreya koI paNa vastumAM A jIve rAga batAvyo nathI. jiMdagI AkhI vidyAvyAsaMgamAM ja gALI che ane haiye, hoThe ane hADe sAdhutvanI dIpadhArA sadAya prajvalita rAkhI che, evA A tamArA gurudeva sAdhu devacandrasUri tamArI kUkhe najIkanA bhaviSyamAM pragaTanArA daivI jIva'ne gocarImAM mAMge che. vahorAvazo ?' pAhinIdevI eka kSaNa pUratI dhrUjI UThI. gurudeve gocarImAM A zuM mAgyuM? zarIre pasIno chUTI gayo. cakaLavakaLa AMkhe e sAme Asana parathI beThA thaI gayelA... zAMta, sthira devacandrasUri mahArAja sAme joI rahI. are.. are.. gurudeva. Ape bhikSAmAM. gocarImAM A zuM mAgyuM?" hA devI, vizvanA kalyANArthe jIvadayAnI karuNA kAje, jagatamAM jIvahiMsA na thAya enA kAje mAnavInA haiyAmAMthI premanI amIvarSA pragaTAvI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa vizvamAnavI manathI paNa koI paNa "jIvano tanathI paNa koI prANIno hatyAro na bane ane avere zame vaeNranI bhAvanA, mAnavahRdayamAM jagADato rahe evA puNyAtmAnI bhikSA jagatanA kalyANa arthe, ahiMsA, prema ane dayAdharma kAje gocarImAM mAMgI rahyo chuM.' 'gurudeva... dharmalAbha thayo. ApanI vANIe, moha, mAyA ane svArthanI bhogaLo bhAMgI nAkhI, muktinA mArganI keDIno pAndhI mAro bALaka banI rahe jJAnanI mUrti banI jagatanA AMgaNe jJAnano prakAza pAtharato rahe evA svArtha sAthe gurudeva bhaviSyanA mArA bALakane Apane zaraNe dharatAM huM AnaMda ane saMtoSanA eka satkarma karyAnI lAgaNI anubhavuM chuM. bhagavanta mAro lADalo AjathI tamAre havAle samajo.... pAhinIdevInA gaLe DUmo bharAI gayo AMkhamAM AMsu UbharAI AvyAM. dhanya che devI, tamArA apUrva tyAgane, tamArI tyAganI bhAvanAne, tamArAM jevAM nArIratno pAsethI ja jagatanA sarva dharmo zaNagArAyelA che evA pAMca mahAvrato - ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigrahanA pUjArIo, A sRSTine sAMpaDatA rahyA che, dhanya che devI tamane dhanya che." kahetAM devacandrasUri dhImA pagale pAhinInI vidAya laI cAlI nIkaLyA. pAhinIdevI... gurudevane jatAM keTalIya paLo sudhI jotI rahI. basa jotI ja rahI... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurjarabhomakAnA ItihAsamAM sukha, saMskAritA, zaurya ane samRddhinI dRSTie mahAna kahI zakAya evA yuga solaMkIyuganI gAthA - bhAratIya saMskRtinA ujjavala zikharonI gAthA gAto AjanA bhraSTAcArI yugamAM paNa - chelachabIlo gujarAtI thAkato nathI. mULarAja solaMkIthI bhImadeva, karNadeva, siddharAja, kumArapALa ane ethI paNa AgaLa laMbAyelI parAkramI, prajAvatsala gauravavaMtA rAjavIono traNaso varSano kALa - gurjara prajAno suvarNakALa hato. aNahilapura pATaNanA gurjarezvaro - rAjyanA zAsanakartA to hatA, paraMtu rAjya mATe, prajAnA kalyANa kAje jamAnAnI mAMga pramANe svecchAe rAjyagAdI choDI AdhyAtmika paMthe paLelA - kaMthAdhArI prajAnA hRdaya para zAsana karanArA tyAgI rAjavIo paNa hatA. sAdhu, saMta, sUri mahaMto, maulavIothI mAMDI vidvattajanonAM besaNAM solaMkIyuganA rAjavIonA darabAramAM haMmezA rahetA... dharma dhUraMdharonI eka peDhI solaMkIyugamAM evI AvI gaI ke prajAmAM dharmabhAvanA, tyAganI bhAvanA, bhaktinI choLo uDADatI - prajAne saMskAritA, jJAna, vairAgya ane bhaktinAM zikharo sara karatI karI gaI. dhaMdhukAnA nagarazreSThi cAMca ane pAhinIdevI janma moDha jJAtinAM, paraMtu jainadharmI hatAM. dhaMdhukA nagarInA gauravasamA aneka koTyAdhipatiomAMnA eka evA cAMcadeva ane pAhinIdevI dhArmikavRttithI raMgAyelA daMpatI hatA. pAhinIdevInA AnaMdano pAra nahoto. gurudeva devacandrasUrinI jJAnavANIno eka eka zabda, eNe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa uccArelI bhaviSyavANI, aMtaramAM AnaMdanI choLo uDADatI - enA tana ane manane bhaktirasathI taraboLa karI rahI hatI... paradezanI khepa karI pAchA pharelA pati cAMcadevane pAhinIe jyAre ene AvelA svapnanI ane gurudeva devacandrasUrie uccArelI bhaviSyavANInI vAta karI tyAre cAMcadeva ghaDIbhara to harSAnvita thaI nAcI UTho... caturasujANa bhAryAe.... gurudevane "gocarI'mAM potAnA bhAvi bALakane vahorAvI dIdho che, enI vAta alabatta enA haiyAnA bhaMDakiyAmAM gopita rAkhI hatI. kALano pravAha vaheto gayo. pAhinI udaramAM aMkurita thaI rahelA bALakanA saMskAra ghaDatara kAje e roja apAsarAmAM sUrionAM pravacano sAMbhaLavA jatI. navakAra maMtranA satata raTaNathI pAhinIprAsAda' guMjato raheto. vikrama saMvata 1145nI sAla, vAtAvaraNamAM kArtika mAsanI ThaMDaka prasarI rahI hatI... pAhinIdevIno romAMca, pRthvInA pATale AvI rahelA bALakanI yAdamAM dinapratidina vadhato jato hato.. cAMcadeva paNa paradezanI khepa karI samayasa2 dhaMdhukA pAcho pharI - pAhinIdevInI AsapAsa Aturahaiye ghUmyA karato hato. pAhinIdevIno bhAI neminAga paNa bahenanI sArasaMbhALa levA AvI gayo hato. savAra-bapora-sAMja sAdhu, saMto ane sUrionI jJAnasabhara gAthAonuM vAcana, satsaMga cAlu hatAM. dhArmika, AnaMdapUrNa mAhola pAhinIprAsAdamAM jAmyo hato. staMbhatIrtha - khaMbhAtamAM birAjatA devacandrasUri paNa dhaMdhukAmAM pAhinInA AMgaNe jAmelA dhArmika mAholanI vAto sAMbhaLI prasanna rahetA. pAhinIdevInA caherA para anokhuM teja dinapratidina prasaratuM jatuM hatuM - e teja zraddhA ane premanAM tattvonuM hatuM... kArtikI pUrNimAnuM prabhAta pAhinIprAsAda'mAM aneruM khIlyuM hatuM. vahelI savArathI ja udyAnamAM UDAUDa karatAM paMkhIonA kala2vamAMthI paNa dhArmika sUtronA gAnanI yAda Jain Educationa International For Personal and Private Use Only - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApatA sUro UThatA hatA. vikrama saMvata 1145nA kArtikI pUrNimAnA divase, pAhinIdevIne UpaDelI prasUti pIDAmAM paNa pRthvInA pATale - eka mahAna virala vibhUtinA AgamananI chaDI pokArAtI hoya evuM cAMca ane neminAganI sAthe sAthe pAhinIdevIne paNa lAgyuM. ane pIDA prasannatAmAM palaTAI gaI ane zubha coghaDiyAmAM pAhinIdevIe... eka namaNA, tejasvI bALakano janma dIdho.... tyAre AkAzamAMthI devoe puSpavRSTi karI... bhATacAraNoe zraddhA ane premanA pArSadane pRthvInA paTAMgaNe vadhAvatA suMdara majAnAM gAna karyAM. pAhinIe navajAta zizune godamAM letAM eka naja2 karI. bALakanA caherA paranI nirmaLa tejasvitA, khIlatA gulAbanuM vadana para phoratuM nirdoSa smita.... baMdha AMkhomAMthI vahetuM mAnavamAtra pratyenI karuNAnuM jharaNuM... pAhinIdevIne devacandrasUrinI ArSa-RSivANI yAda AvI gaI. kalikAlasarvajJa devI ApanI pavitra kUkhethI prema ane ahiMsAnA pathadarzaka evA puNyAtmA A pRthvIne pATale padhArI, vidyA, virAga ane vItarAganI upAsanA dvArA sakaLa vizvanA jIvAtmAonA jJAnadarzaka, mArgadarzaka banavAnA che.' ane eNe premathI enA navajAta zizune chAtI sAthe premAvezamAM jaDI dIdhuM. pAhinIdevIe AMkho mIMcI dIdhI... baMdha AMkho sAme paNa godamAM sUtelA bALakano - e ja tejasvI, karuNAmaya, premALa cahero ramavA mAMDaco. bIjI ja kSaNe baMdha AMkho sAme AcArya devacandrasUri khaDA thaI gayA. devI..... tamArA guradeva sAdhu devacandrasUri gocarImAM tamArI kUkhe najIkanA bhaviSyamAM pragaTanArA daivI jIva'ne gocarImAM mAMge che.... vahorAvazone ?" nahIM..... nahIM...nahIM...' - bebAkaLI pAhinIdevI AvezamAM AvI For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa bolI UThe che. zarIra para pasIno bAjhI jAya che. cAMca khaMDamAM doDI Ave zuM thayuM... zuM thayuM pAhinI ?" bolI UThe che. kAMI nahIM... kAMI nahIM.' kahetI pAhinI bahArathI svastha thaI jAya che. aMtaramAM to manomaMthana cAlI rahyuM che. AvA suMdara bALakane gurudevane vahorAvI devuM paDaze ? no savAla ene mUMjhavI rahyo che. zarIra dhrUjI rahyuM che. cAMca pAhinInI pITha para eno hAtha mUke che. ane pAhinI dhIme dhIme zAMta thAya che. "prANanAtha...." zuM che devI ? mAruM piyaranuM gotra cAmuMDagotra che. to ApaNA lADalAnuM nAma ca' akSara parathI rAkhIzuM ?" pAhinI bolI. are cAMgadeva' ja ApaNe tyAM Avyo che. ema rAkhone... cAMca... pachI cAMga...." cAMca bolI U Thyo. suMdara ati suMdara..." cAMga... beTA cAMgadeva... AjJA mAtA...' beTA Aje apAsarAmAM gurudeva padhAryA che......" pAMca varSanA cAMgane pAhinIdevI apAsarAmAM nivAsa karI rahelA guradevane vaMdanA karavA mATe taiyAra karatAM bolI UThI. zuM mA... gurudeva padhAryA che. cAlane mADI ApaNe jaladI apAsarAmAM jaIe." kaheto nAnakaDo cAMga mAtAne vIMTaLAI vaLyo. mA dIkaro taiyAra thaI apAsare javA nIkaLyAM tyAre vAtAvaraNamAM maMda maMda otarAdA vAyarA vAI rahyA hatA. rAjapatha para lokonA ToLe ToLA taMbhatIrthathI cAturmAsa gALavA zaheramAM AvelA devacandrasUrine vaMdana karavA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jaI rahyA hatA. "cAMga beTA.... cAMgadeva..... A jo pUrvadizAmAM AkAzamAM khIlatI uSAnA ajavALAthI nagara kevuM zobhI rahyuM che. gagananA gokhale kevI raMgaberaMgI raMgoLI purAI rahI che.' mADI.... A sUryanAM kiraNothI ApaNA nagaranAM derAsaro, maMdiro, devAlayonA sonerI zRMgo kevA jhaLahaLI rahyA che ! derAsaromAMthI mahAvIra prabhunI jInavANI - arihaMtanI yazasvI gAthA kevI madhuravANImAM ApaNA kAnane pavitra karI rahI che.' kalikAlasarvajJa hA beTA... tAruM to citta... ATalI nAnI uMmaramAMthI ja arihaMta bhagavAne corI lIdhuM che, UThatA, jAgatA, khAtA pItA, basa enuM ja raTaNa tArA mukhethI cAlatuM ja rahe che.' pAhinI bolI. hA, mA.. ApaNe saune jIvamAtra pratye dayA, karuNA ane mAnavahRdayanA komaLa bhAvothI rAjasI, tAmasI, durguNone bALI nAMkhanArA zrI mahAvIra prabhunA zaraNe ja javAnuM che ne ?' "are beTA.... vAtavAtamAM to apAsaro AvI gayo. cAla aMdara jaI guruvaMdanA karIe.' pAhinIdevI dIkarAnI AMgaLI pakaDI apAsarAmAM pravezatI bolI. mADI.... A pAlakhImAM koNa AvyuM haze ?" apAsarAnA dvAra pAse pAlakhIne jotAM cAMga bolyo. - haze koI nagaranA koTyAdhipati... gurudevane vaMdana karavA aDavA page cAlIne AvavuM joIe. paNa gAmanA karoDapati eno vaibhava ane doradamAma dekhADavA pAlakhImAM besIne AvyA lAge che.' - karoDapati cAMcadevanI bhAryA kaDavAzabharyA svare bolI UThI. Jain Educationa International bahena... pATaNathI mayallaNAdevI... kumAra siddharAja sAthe padhAryA che...' pAlakhI pAse UbhelA bhoIe pAhinIdevIne kahyuM. 'oha ! rAjamAtA padhAryAM che ne zuM....' kahetI pAhinI cAMgane laIne For Personal and Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 11 devacandrasUri pAse pahoMcI gaI. dhyAnastha dazAmAM beThelA devacandrasUrinA caherA para cAMga ane pAhinInA Agamane prasannatAnI jhAMya prasarAvI dIdhI. 'cAMga.... vatsa Avyo.....' dhyAnastha devacandrasUri bolI UThyA. are mADI ApaNA munirAje to pahelI mulAkAte mane vagara nihALye oLakhI kADhyo.... ne zuM !' 'gurudeva pAya lAguM.' kaheto cAMga devacandrasUrijIne vaMdana ka2vA nIco namyo, tyAM to devacandrasUrie ja ene enA banne hAthamAM UMcakI lIdho.. ane enI najIka besADatAM, mAthe hAtha pheravatAM kahyuM. beTA AtmA AtmAne nahIM oLakhe to kone oLakhaze ? pAhinIdevI Aja e....' 'hA gurudeva.... pAMca varSa pahelAM saMvata 1145nI kArtikI pUrNimAe ApanA AzIrvAda sAthe mane AvelA samaNAno sAkSAtkAra karAvanAro Aja mAro cAMga.... gurudeva... mArA cAMgane Apa AzIrvAda Apo...' vaMdana karatI pAhinI devI bolI. devacandrasUrie AMkho kholI.. najara sAme pAMca varSano bALaka khaDo thaI gayo..... cAMganI zizuAMkhomAM ramatuM bAlasulabha kautuka devacandrasUrine AkarSI gayuM. 'gurudeva.. vaMdana...' nAnakaDo cAMga devacandrasUrine vaMdana karato bolI UThyo. 'AyuSyamAna bhava vatsa....' devacandrasUrie cAMga para najara mAMDatA AzIrvAda ApyA. gurudeva... A dharatI para avatarIne haiyAmAM UThatA mArA A AtmAnuM zuM ? A janama zuM che ? A deha zuM che ? A jagata, A mANaso, corAsI lAkha yoni, A jIva, A badhuM zuM che ? mAnave sukhadu:khanA dAvAnaLomAM saLagatA ja rahevAnuM ? pazu, paMkhI, mAnava samasta sRSTine A karmayajJamAM homAtA ja rahevAnuM... gurudeva... mukti... mokSa zI cIja che ? gurudeva sacAritryarUpI vahANathI mane A saMsArasamudrane tarAvo...' cAMga Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bolI UThyo. "are pAhinIdevI... tamAro A dIkaro ATalI nAnI uMmare kevA kevA savAlo kare che ! yugothI puchAtA AvatA A savAlonA javAbo zodhavAmAM to vatsa cAMga... sAta sAta janmArAya ochA paDe.' prasannavadane devacandrasUri cAMga sAme jotA bolI UThyA. haiyAmAM harakha mAto nahoto. kalikAlasarvajJa. gurudeva... mArA praznonA A javAbo nathI.... mArA bALakabuddhi savAlothI Apa nArAja to nathI thayA ne ? cAMgadeve vidvAna guruvarya sAme najaranuM trATaka mAMDatA prazna karyo. cAMga... tArA A savAlonA javAbo to ekAda mahAvIra, ekAda buddha, ekAda zaMkarAcArya ke zrIkRSNane IzvarakRpAthI maLI jatAM hoya che... ane e mahApuruSo mANaso' vacce vaheMcatA... vATatA hoya che.' devacandrasUrie cAMganA praznanA javAbono havAlo bhAratanI bhomamAM thaI gayelA narapuMgavo para nAMkhatAM kahyuM. cAMga... phATI AMkhe devacandrasUri sAme eka kSaNa pUratuM joI rahyo, ane koIka anerI zraddhA sAthe bolI UThyo : gurudeva... mane A savAlonA javAbo na maLe ?" devacandrasUri cAMganI hiMmata, dhagaza ane zraddhA para vArI gayA... ATalo nAno bALaka jJAnaprApti mATe keTalI dhagaza rAkhato hato ! beTA... javAbo jarUra maLe... haiye hAma ane Izvara pratyeno akhUTa anurAga hoya to.....' ane devacandrasUri hajI to vAkya pUruM kare, tyAM to cAMga... bAjunA khaMDamAM sarakI gayo. pAhinIdevI anya sAdhu bhagavaMtone vaMdanA karavA gaI hatI, te pAchI pharI ane nAnakaDA cAMgane na jotAM hAMphnIphAMphaLI thaI jatI lagabhaga rADa pADatI bolI UThI.... 'gurudeva.... mAro 'cAMga' kyAM ?" Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 13 devI... cAMga mAro' nahIM ApaNo kaho, pAMca varSa pahelAMnA Apane thayelA svapnadarzanano, mArI abhayavANI ane tamArI kUkhe janmanArA bALaka jIprabhune caraNe dharI devAnI tamArI bhAvanAo... yAda che devI ? gurudeva tame... tame... pAhinIdevI vAkya pUruM na karI zakI. enuM zarIra dhrujavA mAMDyuM, AMkhomAM bhaya prasarI gayo. cakaLavakaLa najare e devacandrasUri sAme zaMkita najare joI rahI. eka kSaNa mATe to thayuM ke e anya sAdhuone vaMdana karavA gaI, eTalI vAramAM A sUri mahArAje enA dikarAne kyAMka gAyaba karI dIdho. devItamAro A dIkaro mane ApI, tamAruM vacana nibhAvo...AvI rahelA kALanI Alabela vAgI rahI che... "AtmAnI khojamAM nIkaLelo A bALa avadhUta AvatI kAlanA jInazAsanano dharmapraharI banavAno che. devI cAMgane..." "nA... nA... nA... gurudeva mAro cAMga kyAM che ? hajI hamaNAM to ApanI divyavANI sAMbhaLI rahyo hato... ane kyAM gayo? cAMga... beTA... cAMga tuM kyAM che. gurudeva... avinaya thAya to mApha karajo paraMtu gurudeva... tame to mArA devI... tamAro cAMga... bAjunA khaMDamAM che. ramato haze jarA juo...' - pAhinIdevI... gurudevanuM vAkya pUruM sAMbhaLavA paNa na rahyAM ane doDIne. bAjunA khaMDa tarapha dhasI gayAM. ane hajI to khaMDamAM praveza kare tyAM ja enA paga uMbarAmAM ja thaMbhI gayA, ane AvezamAM AvI... are beTa cAMga... A zuM tophAna mAMDyAM che. guru Asane besAtuM haze ? cAla, UThI jA..." nAnakaDo cAMga devacandrasUrinA Asana para barobara devacandrasUrinI adAmAM - sthira citte besI enA caraNa AgaLa beThelA enI ja uMmaranA eka tejasvI bALakane anokhI chaTA sAthe vyAkhyAtAnI adAthI kazuMka kahI rahyo hato... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. kilikAlasarvajJa devI zAtAmAM to cho ne ? - pAchaLa AvIne UbhelA devacandrasUrijIno avAja kAne paDyo. paraMtu pAhinIdevI to maMtramugdha banI enA lADalA dIkarAnI divyavANI sAMbhaLI rahI hatI. "rAjanuM A jIvana tRNAMkura para rahelA jalabiMdu jevuM kSaNika che... jIvadayA, mRdutA, satya, ahiMsA, asteya, aparigraha, vAsanAmukti, dharmAcaraNa, mAnavajiMdagI mATenA muktidvAro che. tapa, japa, niSkAma dharma, karma, prANImAtra paranI dayA, muktidhAma para pahoMcavAnA mAnavInI bhavATavinA paMtho che. rAjamArgo che. rAjas... tame..." cAMganA mukhethI vahetI asmalita vAkudhArA zravaNa karanArI pAhinIdevI uparAMta eka jAjaramAna vyaktitva dharAvatI eka bIjI vyakti paNa khaMDamAM mojUda hatI. ane te hatIekacitte cAMganI vAphadhArAne zravaNa karatA bALArAjA siddharAja jayasiMhanI mAtA... malallAdevImInaLadevI gurjaudezanI rAjamAtA. prajAnA sukhaduHkha jANavA mahArAja karNadevanA nidhana pachI kumAra siddharAjane gujarAta rAjyasiMhAsane besADI - bALArAjA siddharAja vatI rAjyanI dhUrA saMbhALatI mInaLadevI bhAlakAMThAnA pravAse nIkaLI hatI - vIramagAmamAM baMdhAI rahelA taLAvamAM eka vRddha DozInI ADe AvatI jhUMpaDIne kAraNe UbhI thayelI takalIpha jhUMpaDIne ema ne ema rAkhI, taLAva bAMdhavAno nirNaya jAhera karI e dIkarA siddharAjane laIne dhaMdhukAmAM birAjatA - e jamAnAnA prakAMDa vidvAna devacandrasUrinA AzIrvAda laI mInaLadevI - siddharAjane laI A khaMDamAM ArAma pharamAvatI hatI tyAM acAnaka ja siddharAjanI ja uMmaranA eka pratibhAvaMta bALakane khaMDamAM AvI, bedhaDaka devacandrasUrinA Asana para AvIne beThelo joyo. bALa yogInuM lalATa jJAnathI jhaLahaLI rahyuM hatuM. AMkhomAM aneruM teja, caherA paranuM gAMbhIrya ane samasta aMgamAMthI phoratI - anokhA prakAranI tejasvitAe mAnavapArakhu mInaLadevIne cAMgamAM anokhI pratibhAnAM darzana thayAM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 15 siddharAja... beTA." eNe Asana najIka enI nAnakaDI talavArane havAmAM vIMjhatA dIkarAne bolAvyo. zuM che mA ?" dIkaro mAtA pAse Avyo. beTA... A jo bALayogI padhAryA che. Asana para birAjamAna bALayogIne vaMdana karI Ava dIkarA." siddharAje Asana para beThelA enI ja uMmaranA bALakane zAMtacitte dhyAna dharato joyo. nAnA bALakanuM vyaktitva ja evuM hatuM ke e Asanastha cAMganI dizAmAM kheMcAyo... rAjanuM padhAro..." ane cAMge anokhI chaTAthI enA Asana pAse hAtha joDIne besI gayelA siddharAja ane enI mAtA mInaLadevIne nAnakaDA vyAkhyAna dvArA dharmalAbha karAvyo. gurudeva... A bALayogI... ApanA apAsarAmAM ?" mInaLadevIe bALArAjA siddharAjanI AMgaLI pakaDatAM pUchyuM. rAjamAtA... cAMga... amArA dhaMdhukAnA nagarazreSThi cAMcadeva ane pAhinIdevIno putra che. Aja to moha mAyA ane mamatAnAM baMdhanonA pAzamAM lapaTAyelo jIva' che, paraMtu AvatIkAlano eka mahAna dharmapraharI thavA sarjAyelo AtmA che. rAjamAtA..." devacaMdrasUri bolyA. "gurudeva ApanI nizrAmAM A "AtmAno vikAsa thAya ane ApanuM seveluM svapna sAkAra bane." kahetAM rAjamAtA cAMganA gAla para TapalI mAratAM siddharAja sAthe cAlyAM gayAM. pAhinIdevI to nAnI uMmaranA enA dIkarAnA parAkramane joI ja rahI... cAMga' sAmAnya bALaka nahoto enI pratIti ene gurudevane karelA prazno ane A rIte bindAsa - nirdoSabhAve paNa gurudevanA Asana para besI dharmabodha ApavAnI hiMmata karavI - e vAte ja pAhinIdevInI chAtI gaja gaja phUlavA mAMDI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa devI... Ajanma yogI thavA sarjAyelA bALaka cAMgane tamArI kSaNabhaMgura mamatAnA baMdhanamAMthI mukti ApI jInaprabhune zaraNe dharI, tame ja dIdhelo "kola nibhAvI, tamAruM jIvatara dhanya karI dyo. rAjamAtA mInaLadevInI vAta to tame sAMbhaLI hatI ne ?" devacandrasUrijI bolyA. "gurudeva... tame mArA ekanA eka lADalA dIkarAne - amArA ekanA eka jIvanAdhArane - ATalI nAnI kumaLI umare tapazcaryAnI kaparI vikaTayAtrAno yAtrika banAvavA iccho cho " kakaLatI AMtaraDIno paDagho pAhinIdevInA zabdomAM paDato hato. devI, yogI thavA, sAdhu thavA janmelA - jagatanA saMsArI jIvonuM kalyANa karavA janmelA A "AtmAnI bALakanI pratibhAne tame oLakho devI, pratibhAne oLakho." devacandrasUri bolyA. "gurudeva... cAMganA hoTha para hajI to mAtAnA thAnelAnA dUdhanAM TIpAM paNa sukANAM nathI - hajI to haiyethI mAnuM vAtsalya mArA lADalA para jharI rahyuM che. tyAM tyAM tame ene sAdhunA svAMge maDhI levA mAMgo cho ?" pAhinIdevInI aMdaranI "mAtAnA valopAte kSaNa bhara to sAdhu - devacandrasUrijInA haiyAmAM paNa thoDIka kSaNo mATe khaLabhaLATa sarjI dIdho. devI jevI tamArI IcchA... mane dukha e vAtanuM raheze ke jagatanA mahAna dharmano praharI thavA sarjAyelo AtmA' - kSaNabhaMgura laukika vyavahAra jagatamAM khUMpI enA AtmAnuM kalyANa khoI besavAno...." devacandrasUrinA. nirAzAjanaka svare pAhinIdevInA haiyAne paNa kSaNa pUratuM khaLabhaLAvI mUkyuM. eka najara cAMga para nAMkhI.... cAMga devandrasUrinA Asana pAse paDelA dhArmika graMthane samajyA karyA vagara AmathI tema UthalAvI rahyo hato. 'gurudeva. Aje enA pitA paradezamAM che. cAMga ene khUba ja vahAlo che, paradezathI pAchA pharatAM ja enA premALa pitA dIkarA para vhAlanI helI varasAvatA enA pyAramAM DUbI jAya che. bALaka cAMgane tamAre caraNe dharI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 17 dauM to pachI ene zo javAba ApuM ? bhautika sukha, moha ane dhananA DhagalAmAM rAcatA pitAne huM kema karIne cAMganI dhArmika pratibhA, zakti ane dharmanI dhajA laherAvanArA AvatIkAlanA AcArya tarIke rajU karI zakuM? dharma karatAM cAMga enA pitAne vadhu vahAlo che, gurudeva.' devacandrasUri manamAM harakhAyA. pAhinIdevI enA valaNamAM thoDIka DhIlI paDI hatI. ane eTale have enA pati - cAMganA pitAne AgaLa karatI. dalIlo karavA mAMDI hatI. devI, jagatanA sAMsArika jIvonuM A ja to duHkha che. dIkarAnI dharmazraddhA para tamArA vAtsalyano vijaya karAvavA tame mathatA raho cho, bhakti mohanA pUramAM taNAtI rahI che. A kSaNika saMsAra tapane sAdhutva - sAdhudharmathI vadhAre pyAro lAge che. devI A lAgaNI, A saMsAra, A moha kSullaka che, alpajIvI che. asAra che. AtmAnA kalyANa mATe bAdhaka che. devI vicAra karo. yAda karo ke A bALaka - svapnamAM tame anubhavelA tejavalayanuM phaLa che. A tejovalaya - sAMsarika dAMpatyajIvananA paripAkanuM phaLa nathI....daidIpyamAna - tejomaya - paramAtmAno eka aMza tejovalayanA svarUpe tamAre tyAM "cAMganA nAme Avyo che. prabhuno saMdeza jagatanA khUNe khUNe prasarAvavA Avyo chedharmanI sthApanA karavA - dharmane jIvaMta rAkhavA prabhue A jIvane pRthvInA pATale pAThavyo che. tyAre enI zakti, pratibhA, bhakti ane dharma pratyenI akhUTa zraddhA ane anupama anurAga para kSaNikamohanA AvezamAM AvI - enA jIvanane UrdhvagAmI banAvavAmAM avarodharUpa na bano devI." devacandrasUrinI vANIe pAhinIdevIne vicAra karatA karI dIdhI... gurudevanI vANImAMthI jIvananI kSaNabhaMguratAnuM satya nItaratuM hatuM. eka daivI jIvanA UrdhvagamananA avarodharUpa na banavAnI lAgaNIbharI vinaMtI hatI. pAhinIdevIe eka najara cAMgadeva para nAMkhI. e to enI mastImAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vyasta hato.. 'gurudeva....' kazuMka vicAratI pAhinIdevI gaMbhIrasvare bolI. bolo devI.. kalikAlasarvajJa 'ApanI nirbheLa vANIe mArA mananAM svArthI baMdha kamADa kholI nAMkhyAM che. prabhue pAThavelA A pArSada para moha, mAyA ane mamatAnAM baMdhanothI jhakaDI levAno mane adhikAra keTalo ? gurudeva... mArA cAMgane ApanA caraNe dharI, huM mAtA tarIkenA mamatvane paNa ApanA caraNe dharI.... huM nirmohI thAuM chuM. mArA bALakane dharmanA caraNe dharI - ene ApanI nizrAmAM dharmano praharI, satya, ahiMsA, jIvadayA, asteya, aparigrahI, bhagavanta.. sAdhu.. cAre dizAmAM dharmadhvaja laherAvato AcArya banAvI - saMsAramAM sabaDatA amArA jevA asaMkhya pAmara jIvono pathadarzaka banAvI kalyANamArgI banAvajo... mAro cAMga have tamAro ziSya bane che gurudeva. beTA cAMga, tArA janma pahelAM ja gurudevane meM tane gocarI'mAM vahorAvI dIdho hato.. Aje huM tane sadehe gurudevane arpI rahI chuM. kalyANastu...' kahetI pAhinIdevI apAsaro choDI jhaDapathI AMkhamAM UbharAtAM AMsu sADInA pAlavathI lUMchatI.... eko bhAvaH sarvathA yena draSTa sarve bhAvAH sarvathA tena draSTa' - no zloka gaNagaNatI pAhinIprAsAda'nA raste cAlI nIkaLI.... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghUghariyALA rathanI ghaMTaDIno madhura rava pAhinIdevInA kAne paDyo. e doDIne jharUkhAmAM pahoMcI gaI. vahelI savArano mRdula taDako 'pAhinIprAsAda'nI lIlotarIne uSmA ApI rahyo hato. maMda maMda samIranI lerakhIothI udyAnanAM vRkSonAM parNo jhUmI rahyAM hatAM. pAhinI Aje brAhmamuhUrtamAM ja UThI gaI. Aje eno piyu - cAMca paradezanI khepa karI khaMbhAta baMdare UtarI dhaMdhukA AvI rahyo hato. cha cha mAsanA viraha pachInAM milanane kevI rIte UjavavuM enA vicAramAM pAhinI khovAI gaI hatI, tyAM ja khaMbhAtathI ghUMghariyALA rathamAM AvI pahoMcelA cAMcane maLavA pAhinI doDIne prAMgaNamAM AvI pahoMcI... prANanAtha...' kahetI pAhinI cAMcane bheTI paDI. pAhinI... cAMga kyAM che ?' -- priyatamAnA AzleSamAMthI mukta thatAM cAMca bolI UThyo. enI AMkho cAre dizAmAM dIkarAne zodhatI ghUmI vaLI. pAhinIno badho ja Aveza... Avega patinA prazna sAme zamI gayo. prANanAtha... tame AvI gayA ? kSemakuzaLa to cho ne.. Apa aMdara padhAro... sukhAsana para birAjo tyAM huM tamArA mATe zItala jala laI AvuM...' pAhinIprAsAdanAM pagathiyAM caDatA cAMcano hAtha pakaDI pAhinI vizALa dIvAnakhAnAmAM cAMcane dorI gaI... pAhinI... ApaNo cAMga.... kema dekhAto nathI ? pAThazALAmAM gayo che ke zuM ? huM AvI rahyo chuM tenA samAcAra to teM ApaNA cAMgane ApyA haze ne ?" pAhinI dhrUjI UThI. eNe lAcAra najare pati sAme joyuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa cAMga" cAMcano ekano eka lADako dIkaro hato. bApa dIkaro - cAMga jyAre dhaMdhukAmAM hoya tyAre sAthe ja rahetA, ghUmatA, pharatA, eka kSaNa pUrato paNa cAMca cAMgane enI najarathI dUra thavA deto nahoto. prANanAtha... cAMga... ATalAmAM ja kyAMka ramato haze... tame lAMbA pravAsethI AvyA cho to thAkyA hazo. hamaNAM huM mANasane mokalI cAMgane bolAvI lauM chuM. Apa ArAma karo. pAhinIdevI vAtane TALatI bolI. pAhinI... cAMgane nahIM jouM tyAM sudhI mane cena nahIM paDe.... neminAga kyAM che ? mAmAnA ghare to te ene mokalI Apyo nathIne ? barobara e ja samaye pAhinInA bhAI neminAgane pAhinIprAsAdamAM pravezato joI cAMca lagabhaga trADa pADato - AkhuMya pAhinIprAsAda gajAvato bolI UThe che - pAhinI... mArA cAMgane hAjara kara... neminAga sAthe paNa nathI. to e gayo kyAM ? pAhinIdevInA zarIramAM bhayanuM lakhalakhuM prasarI gayuM. patine kayA moDhe kahe ke eNe cAMgane devacaMdrasUrine soMpI dIdho che. ane ene dIkSA ApavAno divasa paNa nakkI thaI gayo hato. cAMcanA AgamananI ja rAha jovAtI hatI. are neminAga... mArA cAMgane kyAMya joyo ? tuM to apAsarethI Avato hoIza, tyAM pAThazALAmAM to nahotone ? A tArI bahenane kyArano huM pUchuM chuM. paNa sarakho javAba detI nathI.' - cAMca gussAmAM bolI UThyo. neminAge eka najara bhayathI kaMpatI enI bahena sAme karI ane paristhitino tAga kuzaLa vANiyAe kADhI lIdho. jIjAjI... ApaNo cAMga to devIjIva hato.... dharmanI bArAkhaDI to ene pAhinIe gaLathuthI dvArA ghUMTAvI pAMca varSanA cAMgane ame hamaNAM khaMbhAtanA devacandrasUri pAse vaMdana karAvavA laI gayAM hatAM... pAhinI jIjAjIne tArA dIkarAnA parAkramanI vAta karI ?" neminAge pAhinIe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 21 gurudevane caraNe dIkarAne dharI dIdhAnI vAtanI mAMgaNI karatAM kahyuM. zuM karyuM mArA cAMge ? paNa e che kyAM pAhinI ? - pharI ekano eka prazna doharAvatAM cAMcanI dhIraja khUTI gaI hatI. e lagabhaga barADI UThyo. 'ahIM ja che nAtha.' dhRjatA avAje pAhinI bolI. ahIM eTale kyAM ?" cAMcano avAja gussAmAM phATI gayo. gurudevane zaraNe... jinaprabhunI jAgIramAM....' 'gurudevane zaraNe.... jinaprabhunI jAgIra ? vAta zI che devI... kAMI phoDa pADIne vAta karo... neminAga vAta zI che? tamane to khabara che ne ke cAMga mane keTalo vhAlo che ? mArA dIkarAnuM moTuM na jotAM...... mAro to jIva kaLIye kaLIye kapAI rahyo che. mArA cAMgane tame bhAIbahene maLIne kyAMka... cAMca AgaLa bolI na zakyo. enuM samagra aMga, krodhathI dhrujatuM hatuM. AMkhomAMthI aMgArA varasI rahyA hatA. 'ApaNA cAMgane. jIvonA kalyANarthe, satya, ahiMsA, premanA parama dharmono prakAza jagatamAM phelAvavA mATe meM AcArya devacandrasUrine samarpita karI dIdho che, nAtha." zuM kahyuM? mArA cAMgane pelA sAdhuDAne havAle karI dIdho... kone pUchIne ?" trADa pADato cAMca barADI UThyo. prANanAtha... pAMca varSa pahelAM ja ApaNA gurudeva devacandrasUrijIne gocarImAM samarpI dIdho hato...... ApaNo "cAMga" ApaNA mahAvIra svAmIno - jainadharmano praharI banI... enA AtmAnuM ja nahIM paNa sarvajIvonA kalyANArthe janmelo "AtmA' hato. samasta prajAnA kalyANa khAtara meM cAMgane bhagavAna mahAvIrane zaraNe ramato karyo che. pAhinIdevIe hiMmata karIne AkhIya vAtano ghaTasphoTa karI dIdho. "zuM kahyuM? bhagavAna mahAvIra svAmIne zaraNe ramato karyo ? pAMca varSanA bALakane mUMDako banAvavA sAdhuone soMpI dIdho ? pAMca varSanA komaLa bALakane jiMdagI zuM che ? dharma zuM che ? satya, ahiMsA zI vAta Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 che enI khabara nathI, jenI komaLa kAyAe AjasudhI TADha, taDako ke varasAda joyA nathI.... evA nirdoSa bALakane sAdhuDAne soMpI dIdho ?' gussAmAM pAhinInA zarIrane enA be hAthathI hacamacAvI mUkato cAMca bolI UThyo. kalikAlasarvajJa jIjAjI.... hozamAM Avo.....' neminAgathI rADa paDAI gaI. cUpa rahejo neminAgajI.... A amAro gharano mAmalo che. pAhinI... konI AjJAthI Avo kALo kAmo karyo ? mArI pUchavAvATa paNa na rAkhI... cAMga mAro paNa dIkaro hato... mAro paNa enA para hakka hato... munizrI devacandrasUrijI kyAM apAsarAmAM ja haze ke pachI khaMbhAta javuM paDaze... cAlAka sAdhue... mArA dIkarAne kyAM saMtADI dIdho haze.' AvezamAM AvI cAMca dIvAnakhAnAnI bahAra nIkaLI gayo. prANanAtha... kyAM cAlyA. huM paNa AvuM chuM... bhAI... tArA jIjAjIne roka.... AvezamAM ne AvezamAM gurudevane kaMIka kaI deze to bhAre anartha sarjAI jaze.. neminAga ane pAhinIdevI cAMcanI pAchaLa doDyAM, paraMtu daravAjA sudhI pahoMce tyAM to cAMca ghaNo dUra nIkaLI gayo hato. cAMce apAsarAmAM pravezatAM ja sAme maLI gayelA sAdhune pUchyuM. 'sUrijI... devacandrasUrijI kyAM maLaze ?" padhAro nagarazreSThi cAMca deva... apAsarAmAM ApanuM svAgata che.' "mAre devacandrasUrijIne maLavuM che.' cAMca ekanuM eka vAkya bolato apAsarAnA cAre khUNA para najara pheravato rahyo. sUrijI to gaI kAle savAre ja staMbhatIrtha tarapha vihAra karI gayA che.' sAdhue kahyuM. staMbhatIrtha... oha....' kaheto cAMce apAsaro choDI sIdho enI peDhI pAse AvelI enI hayazALAmAMthI eka alamasta ghoDA para jIna pAtharI staMbhatIrtha tarapha ravAnA thayo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMca mAratA ghoDe staMbhatIrthanA bhavya daravAjAmAMthI pravezI azvane sIdho devacandrasUrijInA apAsarA tarapha doryo. ane cotarA pAsenA vRkSanA thaDa sAthe azvane bAMdhI dharmasabhAnA khaMDamAM praveza karyo. devacandrasUri e jamAnAnA prakhara vidvAna jainamuni hatA. staMbhatIrthano emano apAsaro - vidvAnonuM piyara gaNAtuM. bhAratabharamAMthI aneka dharmonA saMto, mahaMto, zAstrIo vidvAno devacandrasUrine vaMdana karavA ane viddhajjano carcA karavA AvatA. devacandrasUri jyotiSa ane sAmudrika lakSaNanA jJAtA hatA. pAhinIdevIe jyAre ene AvatA svapnanI vAta karI, tyAre sAmudrika lakSaNanA jANakAra devacandrasUri pAhinIdevInA caherA paranA teja parathI ja enI kUkhethI janmanAra bALaka - pratibhAvaMta - yugapuruSarUpe jagatamAM pratiSThA pAmaze - evI pratIti thaI gaI hatI... ane e yugAvatAra bALaka enA ziSya tarIke jagatamAM prasiddha thAya tevI jhaMkhanA sAthe ja eNe pAhinI pAsethI... enI kUkhe janmelA bALakane "gocarImAM mAMgI lIdho hato. devacandrasUrinI dharmasabhAmAM pravezatAM ja cAMcanI najara beThI daDInA rAjavI pozAkamAM beThelA pATaNanA maMtrIzvara udayana mahetA para paDI. udayana mahetA - pATaNanA mutsaddI dharmaparAyaNamaMtrI hatA. samagra gujarAta para jainadharmanuM sAmrAjya sthapAya evA svapna sAthe e dizAmAM satata prayatnazIla rahetA maMtrIzvarane apAsarAmAM joI cAMcane bahu Azcarya na thayuM, balake eno dIkaro cAMga kadAca atyAre enA kabajAmAM ja haze evI eka kalpanA paNa manamAM AvI gaI. udayana mahetAnI AjubAju staMbhatIrthanA nagarazreSThio, zrAvako tema ja ekAda be jaina sAdhuo paNa beThA hatA. khaMDanI madhyamAM sukhAsana para devacaMdrasUri zAMta citte beThA hatA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kalikAlasarvajJa caherA para anokhI zAMti hatI. netro DhaLelAM hatAM. padhAro zreSThiratna cAMcadevajI staMbhatIrtha ApanuM svAgata kare che.... gurudeva Amane oLakhyAne...." - mIThI madha vANImAM udayana mahetAe cAMcane AvakAryA. - "are dhaMdhukAnA nagaramaNi samA cAMcadevane koNa na oLakhe ? cAMcadeva ApanuM svAgata che." devacandrasUrie enAM natanetrone UMcA karatAM cAMcadevanuM abhivAdana karyuM. cAMca vihvaLa hato. enI AMkhoe sabhAkhaMDanA khUNekhUNAne vIMdhI nAMkhyo hato.... eka ja AzAe kyAMya paNa eno cAMga dekhAya che? paraMtu cAMga A dharmasabhAmAM nahoto. enI AMkho udayana maMtrI para sthira thaI. manomana nakkI thaI gayuM... "staMbhatIrthanA A vANiyAe ja enA kabajAmAM kyAMka rAkhyo haze. cAMce gussAmAM dAMta kacakacAvyA. kAtila najare eNe devacandrasUrine paNa mApI lIdhA. udayana maMtrIne viSe eNe ghaNuM sAMbhaLyuM hatuM.... enuM eka ja svapna hatuM. AkhAMya bhAratavarSa para jainadharmanuM sAmrAjya sthapAya... jaya jinendranA nArAthI A dezanuM AkAza guMjI UThe ane e mATe staMbhatIrthano A vANiyo koI paNa kakSAe javA taiyAra hato. siddharAja jayasiMha para eNe eno jAdu pAtharyo hato... pATaNanA rAjadarabAramAM udayana maMtrInI bolabAlA hatI. zreSThiratna Apa vihvaLa dekhAva cho ? udayane ja cAMcadevanI vivaLatA pArakhI prazna karyo. "hA, maMtrIzvara... A ApaNA sAdhu devacaMdrasUrijI mArI gerahAjarIno lAbha laI mArA cAMgadevane sAdhu banAvavA ahIM laI AvyA che." cAMca devacandrasUri sAme bharacaka sabhAkhaMDamAM AMgaLI cIMdhato Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 25 AvezamAM bolI UThyo. enuM zarIra krodhathI dhrUjatuM hatuM. zAMta thAva zreSThirAja... zAMta thAva....' udayana maMtrIe enA Asana parathI UbhA thaI cAMca pAse jaI enA khabhA para hAtha mUkatAM kahyuM. maMtrIzvara... mAro cAMga hajI to mAMDa pAMca varSano gabharuM bALaka che... hajI to duniyAdArInAM lakSaNo paNa je jANato nathI, evA bALakane 'bALadIkSA' ApavAnI hoya ? mahArAja, huM mArA ekanA eka dIkarAne pAcho levA Avyo chuM. mane mAro cAMga soMpI do.' zreSThivarya... zAMta thAva.... tamAro cAMga dharmanI chatrachAyA nIce salAmata che...' dhImA svare devacandrasUri bolyA mAre tamArI e dharmanI chatrachAyA nIce mArA cAMgane rAkhavo nathI sUrijI... mAro cAMga mane pAcho Apo nahIM to tamArA uMbare... A dharmakSetranA oTalAnI sAme mAthuM paTakI dehatyAga karIza... mArI jAta ApI daIza.' dharmasthAna... e raNabhUmi nathI ke jyAM lohI reDavuM paDe. zreSThiratna... tamAre mAthuM paTakavAnI koI ja jarU2 nathI.. tamAro cAMga tamane parata karavAmAM Avaze... cAMcadeva zAMta thAva...' udayana maMtrI bolI UThyA. mArA dIkarAne mArI AMkho sAme na jouM tyAM sudhI mane zAMti nahIM thAya....mahArAja... mArA cAMgano meLApa karAvI do.' cAMcadeva lagabhaga karagarI UThyo. 'cAMcadeva....' devacandrasUrino premALa svara vAtAvaraNamAM guMjI UThyo. bolo mahArAja.... tamAre zuM kahevAnuM che enI mane khabara che... tame e ja kahevA mAMgo chone ke tamAro dIkaro khUba ja dhArmikavRttivALo, jJAnarasano rasiyo, jJAnapipAsu che....' cAMcadeva aTakI gayo. devacandrasUri cAMcanA saMbhASaNa para hasI paDyA. eka najara cAMca 52 nAMkhI.. e najare cAMcane khaLabhaLAvI mUkyo. zreSThiratna, tame sAcuM ja kahyuM. tame tamArA dIkarAnI pratibhAthI For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kalikAlasarvajJa paricita cho... tamAro cAMga eka AdhyAtmika jIva che... AvatIkAlanI peDhIno dharmadhuraMdhara tyAgI AtmA che. vidvAna che... mohamAyAnA baMdhanathI mukta evo vItarAgI jIva che... sAdhutAnAM badhAM ja lakSaNo haiye ane hArDa bharI beThelo puNyAtmA jIva che... tame ApaNA dharmane khAtara AtmAnA kalyANArthe - tamArI jAtane - kSaNabhaMgura deha sAthenA mohamAyAnA baMdhanathI mukta karI... A vItarAgI jIvane vizALa mAnavasamAjanA bhatA mATe paNa tamArA cAMgane arihaMtane zaraNe samarpI dayo.' devacandrasUri mahArAje cAMcanI AMkho sAme trATaka mAMDatAM kahyuM. mahArAja, cAMga mAro ekano eka dIkaro che. amArA ghaDapaNanI lAkaDI che. mArI kamANInA dravyathI chalakAtA kuberabhaMDArono e mAlika che. ezaArAma ane duniyAnAM badhAM ja sukho mANavA mATeno janmelo jIva che. sUrijI...' cAMce thoDIka asvasthatA sAthe devacandrasUri sAthe dalIla karI. cAMcadeva.. tamAro dIkaro.... duniyAnA A kSaNika sukhonI pele pAranA jeno kyAreya kSaya thato nathI... evA parama sukhono svAmI thavA sarjAyelo jIva che.' cAMcadeva... tamArA dIkarAnI dharma pratyenI AsthA, enAmAM sIMcAyelA saMskArothI tame kyAreya paricita cho kharA ?' udayana maMtrIe prazna karyo. saMskAra siMcana ghara AMgaNe ja thatuM hoya che maMtrIzvara ane rahI dharma pratyenI AsthA, e to che ja... tyAre ja tame mArI nirdoSa bALakane 'dIkSA' ApavAne bahAne laI AvyA cho ne ?" cAMcadeva maMtrIzvaranI zehamAM na taNAtAM enI dalIlanA javAbo ApavA mAMDyo, paraMtu aMtaranA UMDANamAM vicAronuM valoNuM pharavA mAMDyuM hatuM. nagarazreSThi cAMcadeva, pAMca varSanA bALakanA mukhethI eka jijJAsu jIva dvArA puchAtA prazno ane e dvArA mArA AtmAnuM zuM ?" sudhI laMbAtI nAnakaDA jIvanI vicArayAtrA, deha, kSaNabhaMguratA, moha, vilAsa, ityAdinI For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa. samajaNa prAptinI utsuktA e ja A 'jIva'ne mahAvIra prabhunI nizrAmAM kheMcyo che... tame A bALakanI prajJA, dharmabhAvanA, jJAnapipAsAne oLakho... ane zreSThi, gujarAtanI sAMskRtika, dharatI para dharmadhvajA laherAtI karavAnuM puNya... yaza... A janme tamArA dIkarAne apAvo. devacandrasUrie cAMcadevanA mAyalA'ne DhaMDhoLatAM nAnakaDuM vyAkhyAna ApI dIdhuM. vAtAvaraNamAM sannATo phelAI gayo. zreSThivarya.... eka vAta kahuM... tame to zrAvaka cho ne ?" udayana maMtrIe cAMcane prazna karyo. 'hA kema ?" 27 to zreSThivarya.... khalakanA khelamAM sArthakatA-nirarthakatA samajIne je zrAvaka jiMdagI jIvI jAya che e ja mahAvIra banI zake che.' devacandrasUrie udayana maMtrInI vAtano taMtu pakaDI letAM kahyuM. 'gurudeva.... paNa mArA cAMganI dIkSA levAnI A uMmara che ?" cAMcadeve prazna to karyo, paraMtu praznamAM raheluM bodApaNuM ene paNa kahyuM. zreSThiratna, tame to vyavasAye vepArI cho ne ?" udayane cAMcadevanA praznane siphatapUrvaka uDADI enI mULa vAta para kheMcyo. hA kema ?" . jiMdagInAM sAcAM khoTAM karmono hisAba mAMDatAM - hisAba rAkhatAM dakSa vyApArI... tamArI pAse aDhaLaka dhananA kubera bhaMDAro bharyA che... tamane bene ane trIjA tamArA dIkarAne rAtadina khAvA mATe keTaluM joIe ?" udayane prazna karyo. udara bharAya eTaluM.' cAMce praznanA UMDANane samajyA vagara javAba Apyo. khaMbhAtano vANiyo dharmanI dhajA sArA bhAratavarSamAM laherAvavA mATe mutsaddIgIrI eka sArA karma mATe - prajAhita kAje... dharma kAje ajamAvI rahyo hato. devacandrasUri ratnapArakhu ja nahIM paNa mAnavapArakhu jhaverI hatA. For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 kalikAlasarvajJa cAMganI prathama mulAkAte - bALa cAMge pUchelA prazno parathI ja enI vidvattA parathI ja - pArakhI lIdho hato. udayanane devacandrasUrinI mAnavapArakhu dakSatA para nAjha hato. cAMcadeva dhIme dhIme mINanI jema ogaLato jato hato. Aveza, gussAnI jagyAe samajaNa, zraddhA ane dIkarAnuM UjaLuM bhaviSya manamAM navAM ja dazyo sarjI rahyuM hatuM. zreSThivarya. udara bharAya eTaluM to tame paradezanI eka khepamAMthI kamAI lyo cho, chatAMya vadhu ne vadhu dhanopArjana mATe dariyo kheDatA raho cho... kamAI kamAIne dhana lAvatA raho cho ne? dhananI nirarthakatA jANyA pachI paNa... tamAruM A kArya to cAlu ja che ne ?' udayane prazna karyo. hA." to basa, zreSThivarya... tamAro pAMca varSano cAMga paNa dharma, jJAna ane karmanI gaThariyA bAMdhI... satkarmanI pUMjI vadhAravA A alakhane oTale Avyo che. devacandrasUri bolyA. "enI jJAnabhUkhane pichAno cAMcadeva... pAMca varSanA bALake gurudevane kevA kevA savAlo karI cakita karI dIdhA... enI tamane jANa che" udayana maMtrI bolyA. "ane A nAnakaDA bALakanI pratibhA paNa kevI ! AtmavizvAsa paNa kevo ke mahArAjazrInA apAsarAmAM mAtAnI AMgaLIe AvI.... gurudevanA Asane besI bALArAjA siddharAjane enA caraNe besADI dharmarAjya kone kahevAya - dharmarAjya kevuM hovuM joIe - kema calAvavuM joIe eno upadeza ApavA besI gayo hato." udayane vAtano taMtu AgaLa vadhAratAM kahyuM. zuM kaho cho maMtrIzvara. mArA cAMge bALArAjAnI hAjarImAM evuM devatva batAvI dIdhuM ? cAMcadevane Azcarya sAthe dIkarA mATe gaurava paNa thayuM. cAMcadeva...." devacandrasUrino gaMbhIra svara sabhAmAM gAjI UThyo. "AjJA guradeva." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 29 zreSThivarya amAre eTaluM ja kahevAnuM che ke tame jIvananI yathArthatAne jANyA vagara paNa 'jhAMjhavA'nuM jIvana jIvavAmAM dharma, jJAna, karma badhuM ja bhUlI, A mahAmoMghA mUlyavAna mAnavaavatArane kSaNika sukho, kSaNika lAbho, kSaNika svArthomAM veDaphI nAMkho cho, tamArA jevA bhoLA bhaTAka jIvonI saMkhyA jagatamAM lAkhonI che - AvA lokone jiMdagIne sAcA rAha 52 lAvavAno-du:khI thatA jIvone jJAnano, samajaNano, saudaryano sva'no paricaya karAvI mahAvIra svAmInA ja nahIM paNa jagatanA badhA ja dharmonA avatAra puruSoe je satya, ahiMsA, aparigrahanA paMthe dorI jiMdagInAM karmo khapAvavAnA kAryamAM 'cAMga' jevA bALakone zaizavathI ja jJAnanA mArge vALavA che ke je bhaviSyamAM samAja ne lokone - kalyANapaMthe dore... devacandrasUrie nAnakaDuM vyAkhyAna ApI dIdhuM. cAMcadeva vicAramAM paDI gayA. enA hRdayamAM gurudevanI vANI UtaratI hatI. udayana maMtrI cAMcadevanA caherA paranA badalAtA bhAvonuM nirIkSaNa karI rahyA hatA. devacandrasUrinA vicAro cAMcadevanA aMtaramAM sthAyI thAya te mATeno prayatna karatAM kahyuM, cAMcadeva.... gurudevanI vANI 52 zAMtithI vicAro, tamArA dIkarAne, A kSaNabhaMgura jagatano kubera banAvavo che ke pachI samasta vizvamAM - mAnavajIvonAM sukha-cena khAtara ahiMsA ane prANIdayA, aparigraha ane zamatA, jJAna ane dharma mATe potAnuM sarvasva homI denAro dharmAtmA dharmakubera banAvavo che ?" zreSThivarya... tamAro A kSaNano nirNaya jagatane kAM to adharma, hiMsA ane durAcAranuM naraka banAvaze athavA to ahiMsA, dharma ane sadAcAranuM svarga banAvaze. zreSThiratna... pallu tamArA hAthamAM che... kSaNa paNa tamArA hAthamAM che... ane nirNaya paNa tamArA ja hAthamAM che....' devacandrasUrinI vANImAM karuNatA, mRdutA ane dharmabhAvanAnuM jharaNuM vahI rahyuM hatuM. cAMcadevanA haiyAmAM jAmelI mathAmaNa 52 kema jANe zAtAnAM zItaLajala pharI vaLyAM na hoya, ema enuM vihvaLa mana - anokhI zAMti Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kalikAlasarvajJa anubhavavA lAgyuM. udayana maMtrI ane devacandrasUrinI vANImAMthI UTheluM tathya-sanAtana tathya lAgyuM. bhagavatta... dharmalAbha thayo..." cAMcadeva gadgadita svare bolI UThyo. gurudeva. ajJAnanAM paDaLa ApanI vANIthI khUlI gayAM. mAro cAMga kuberanA dhanabhaMDAranA meru para ArohaNa karI kALanI kSaNika paLo pUrato kuberapati' kahevarAve e karatAM ahiMsA, asteya, satya, brahmacarya ane aparigraha AdinAM uttuMga - sanAtana zikharo para birAjI jagatanA sarva jIvonA kalyANa mATenI jJAnanI gaMgA vahevaDAvato "bhagIratha' banI rahe. evI ja mArA jIvananI manokAmanA che gurudeva." cAMcadeva bolI UThyo. devacandrasUri mahArAjanA jayaghoSa vacce sabhAkhaMDamAM eka lagharavaghara strI dhasI AvI. eka kSaNa pUratI to enA gurudevano jayaghoSa sAMbhaLI camakI paNa gaI... cAMcadeva. devacaMdrasUrine vaMdana karI rahyo hato... devacandrasUri cAMcadevane haiyAsaraso cAMpI rahyA hatA.' prANanAtha... gurudeva... A huM zuM joI rahI chuM...." 'devI pAhinI. tame khUba ja bhAgyazALI cho.. garavI gujarAtanuM jinazAsananuM gaurava cho devI... tamAro cAMga... have sarva koIno cAMga bane che... AnaMdo devI... AnaMdo.... tamArA ane zreSThiratna cAMcadevanA bhavya tyAge jagatane Aje ajaraamara evA puNyAtmAnuM dAna karyuM che devI..." kula pavitra jananI kRtArthI vasuMdharA bhAgyavatI ca tena, avAkya mArge sukhasivuM magna, lIne para brahmaNiyasya ceta... devI, parabrahmamAM jenuM citta lIna thayuM che, tenAthI tenuM kuLa pavitra thayuM... jananI kRtArtha banI ane pRthvI saubhAgyavatI banI che, evA tamArA putraratnanA dIkSA mahotsavanI taiyArI karo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staMbhatIrthanI AjanI ronaka anokhI hatI... core ne cauTe dhaMdhukAnA nagarazreSThi cAMcadeva ane pAhinIdevInA panotA putra cAMgadevanA bhavya dIkSA samArohanI ja vAta thaI rahI hatI. kula pavitra jananI kRtAryA." nA devacandrasUrijInA AzIrvacana enA haiyAnA pAlavamAM DhabUratI prasannavadanA pAhinI enA pati sAthe pAMca varSanA cAMgane gurudevanI nizrAmAM mUkI, dhaMdhukA pAchI pharI tyAre... enI AMkhomAM saMtoSapUrNa satkArya-dharmakArya karyAnAM AMsu hatAM. cAMcadevanI paNa kAMIka AvI ja paristhiti hatI. pAhinIdevI enA bhAI neminAga sAthe hAMphaLIphAMphaLI dhaMdhukAthI staMbhatIrtha AvI ane dharmasabhAmAM pravezatAM jyAre enA patinA... "mAro cAMga kuberanA dhanabhaMDAranAM zikhara para ArohaNa karI kALanI kSaNika paLo pUrato kuberapati thAya e karatAM ahiMsA, asteya, satya, brahmacarya ane aparigraha AdinA uttuMga - sanAtana zikharo para birAjI sarvajIvonA kalyANa mATenI jJAnanI gaMgA vahevaDAvato "bhagIratha banI rahe evI ja mArA jIvananI kAmanA che.nA zabdo sAMbhaLyA tyAre ghaDIbhara to AnaMdanI mUcha AvI gaI. dIkarA pAchaLa covIsa kalAka ghelA rahetA cAMcadeve je rIte dhaMdhukAthI enA dIkarAne levA taMbhatIrthanI vATa pakaDI hatI... enAthI pAhinIdevI khaLabhaLI UThI. pAhinIdevI dharmAnurAgI strI hatI. eno pati sadAno dhaMdhAmAM ane dIkarAnA mohamAM DUbelo "jaNa" hato. dharma pratyenI Asakti eTalI badhI nahotI. pAhinIne Dara hato ke AvezamAM AvI cAMca enA gurudevanuM apamAna karI besaze, jhaghaDo karI dharmAcaraNanI maryAdA lopI besaze to enuM to jIvavuM bhAre thaI jaze. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa cAla vIrA neminAga. jhaTa staMbhatIrtha pahoMcIe, tyAM kAMka tArA banevI... gurudevane ADuMavaLuM kahI jInaprabhuno - jInazAsanano bhAre aparAdha na karI bese..." paraMtu dharmasabhAmAM pravezatAM ja patinA uddagAro kAne paDatAM enA haiyAmAM AnaMdano pAra na rahyo... A badho ja enA bahuzruta gurudeva devacandrasUrinI pairyapUrNa vANIno, enI sarvajIvo pratyenI mamatA, karuNA ane audAryano ja pratApa hato. cAMcadeva ane pAhinIdevI e dIkarAnA dIkSA mahotsavanI joradAra taiyArI zarU karI dIdhI... rAta ane divasa pAhinIprAsAdI pravRttiothI dhamadhamI UThayo... gujarAtanA gAmegAma dIkSA mahotsavanI kaMkotarIo.... vaheMcAvA mAMDI... staMbhatIrthanA rAjamArgo para kamAno, maMDapo baMdhAvA mAMDyA. toraNonI hAramALAthI zahera zobhI UThyuM. " A bAju gurudeva devacandrasUrinA apAsarAnuM vAtAvaraNa paNa pharI gayuM hatuM. nAnakaDA cAMganI jJAnavArtAo enI jijJAsAvRtti, ane dharma pratyenI AsthAnAM vakhANa thavA mAMDyAM... udayana maMtrI e arasAmAM staMbhatIrthamAM ja hatA. dIkSA mahotsavano badho ja bhAra eNe ja upADI lIdho hato. bALaka cAMgamAM udayana maMtrIne jainadharmano AvatIkAlano dharmapraharI dekhAto hato. saMvata 1154nA maMgaladine staMbhatIrthamAM devacandrasUrinA haste zubha muhUrtamAM dhAmadhUmapUrvaka "cAMgane dIkSA ApavAmAM AvI. "cAMga vatsa Aja tArA lalATa para prema, ahiMsA, muditA, aparigraha, evA aneka bhAvonuM hRdayamAM je saMkramaNa thaI rahyuM che enI zItaLatAnuM teja - e jJAnanA gaganamAMthI dharatI paranA mumukSuo mATenuM "candranuM somanuM teja jhaLahaLA thaI rahyuM che. mArA tane hRdayanA AzIrvAda che te somacandranA nAme tArI jJAnamadhurA vizvanA khUNe khUNe jIvadayA, ahiMsA, satyanA nAme - ahiMsA paramodharmanA nAme prasaratI rahe. basa prasaratI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 33 rahe." gurudeva devacaMdrasUrie AzIrvAda ApyA. . - dharmalAbha thayo gurudeva, have jJAnalAbhanuM dAna karo." kahetAM "cAMga somacandrae devacandrasUrine praNAma karyA. staMbhatIrthanA devacandrasUrinA apAsarAmAM sUrijInI nizrAmAM muni somacandra nyAya, tarka, kAvyAlaMkAra vagere zAstrono UMDo abhyAsa zarU karyo. zaizavathI ja somacandranI grahaNazakti ane yAdazakti atyaMta tIvra hatI. eka vakhata vAMcelo zloka ke sUtra ene kaMThastha thaI jato. kuzAgra buddhi, abhyAsanI dhagaza, navuM jANavAnI vRtti, ane A badhA sAthenI enI gurubhaktinAM kAraNe, devacandrasUri ene haMmeza enI sAthe ja rAkhatA. gurudeva sAthe gujarAtanA aneka gAmo ane zaheromAM cAturmAsa somacanTe karI. gurudevanI vANI AtmasAta karI, jJAnanI saravANI jhIlI. somacandra munino moTA bhAgano samaya vidyAbhyAsamAM ja jato. devacandrasUri - somacandrathI khUba prasanna hatA. enI tejasvitAthI, dhAradAra vANIthI, UMDI abhyAsavRtti para e manomana harakhAtA rahetA. mAtA sarasvatI para muni somacandranI akhUTa zraddhA. 'gurudeva...... eka savAre somacandra muni, gurudeva pAse AvatA bolyA. bola vatsa, somacandra, tapa, ArAdhanA barobara cAle chene ?" hA gurudeva... Aje huM ApanuM mArgadarzana ane AjJA levA Avyo chuM." bola... zI vAta che ? vatsa.' "mAtA sarasvatIdevInI ArAdhanA karavA kAzamIra javAnI che. mAM zAradAnAM besaNAM himAcchAdita kAzamIramAM che ne gurudeva ? mAre enA khoLe besIne abhyAsanI ArAdhanA karavI che. muni somacandra bolyA. "vatsa gurucaraNothI sarasvatIdevInA caraNe besI sAdhanA karavAno Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kalikAlasarvajJa tAro vicAra anokho che. tuM prasthAnanI taiyArI karI devacandrasUrinI AjJA maLatAM somacandra nAcI UThyo. ane be sAdhu sAthe prayANa AdaryuM. mA zAradAya namaH mA sarasvatI nama:nA japa sAthe somandrasUrie kAzamIra tarapha prayANa AdaryuM. somanAthanA dariyAmAM snAna karyuM. ane jUnAgaDha pahoMcyo. garavA giranArane vAdaLathI vAto karato joI. aMtaramAM abharakho jAgyo. ane zabdo sarI paDyA. vAha jJAnavRdhdha giranAra... AbhamAM - brahmAMDamAM birAjatI mAtA sarasvatInI mArI ArAdhanA pUrI karavAnuM mane baLa Apa parvatarAja..." - ane vahelI paroDhe.. giranAranI prArthanA karatA - sarasvatI mAne yAda karatAM muni somacandra dhyAnastha dazAmAM beThA hatA. e jagyA prakAzathI jhaLahaLA thaI gaI. vINAnA madhura sUrothI vAtAvaraNa guMjI UThavuM ane aMtaranA UMDANamAMthI ja avAja UThyo hoya tema muni somacandranA aMtaramAM ja avAja UThyo. vatsa somacandra, tamAre sAdhanA mATe - vidyA mATe kyAMya javAnI jarUra nathI, tame jyAM hazo tyAM tame tamArI icchAnusAra vidyA prApta karI zakazo." somacandra muni saphALA jAgI gayA, ane joyuM to hajI paNa peluM vivAdana cAlu hatuM.... ane dhIme dhIme pUrvAkAzanI kSitijethI avani para UbharAtAM ravikiraNomAM ogaLI rahyuM hatuM..... gurudeva." bolo vatsa somacandra Apa kyAMya vihAra karI rahyA cho ?" hA vatsa, pATaNanI vidvattasabhAmAM jJAnacarcA thaI rahI che... karNATakanA digaMbara paMthanA AcArya kumudacandra aneka dezomAM jJAnacarcAo karI vijayane varI, pATaNa padhAryA che. mahArANI mInaLadevIe goThavelI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 35 jJAnacarcA-vivAdanI beThakamAM jaI rahyo chuM." devacandrasUrie kahyuM. gurudeva... e sabhAmAM to gurjaradezanA mahAna vidvAno, vicArako, saMto ane bauddhiko hAjara haze ne " somacandra munie pUchyuM. hA vatsa...' e badhAnI vANIno - jJAnano lAbha levAnI mArI icchA che - to Apa AjJA karo to huM paNa ApanI sAthe vAdavivAdanI carcA-sabhAmAM AvuM..." jarUra somacandra, tArI jJAnapipAsAne huM jANuM chuM." somacandramuni khuza khuza thaI gayA. e sabhAmAM bhAva bRhaspati-somanAthanA mahaMta, AcArya devabodha, kaTezvarInA bhavAnI rAzi, vAmbhaTTa kavi zrIpAla jevA vidvajjano haze e vicAre ja somacandra muni romAMca anubhavavA mAMDyA. devacandrasUrinI sAthe vIseka varSanA somacandra munie rAjasabhAmAM praveza karyo ane enI AMkho vidvAno, vaiyAkaraNIo, zAstrIo, mahaMto, AcAryo ne yuvA rAjavI yasiMha siddharAjanI banne bAju beThelA joI cakAcoMdha thaI gaI. jiMdagImAM somacandra pahelI vAra AvI rAjasabhAmAM Avyo hato. samaya thatAM mukhyadvAra parathI siddharAja jayasiMhe praveza karyo. sau koIe UbhA thaIne emanA premALa yuvA rAjAne vadhAvyo. AMkhanA izAre rAjasabhA cAlu karavAnI sUcanA rAjyasiMhAsananI bAjumAM samakakSa ratnajaDita siMhAsana para beThelAM mahArANI mInaLadevIe mahAamAtya muMjAlane ApI ane snehALa najare piyara - karNATakathI AvelA sAdhu kumudacandra para nAMkhI. kumudacandra sAdhu enI bAjunA Asana para beThA hatA. enI sAganA soTA jevI kAyA, AMkhomAM aneka vijayonI prAptino ahaMkAra, gurjara vidvAnonI maMDaLImAM birAjelA aneka mATe eka anokhuM AkarSaNa banI gayuM hatuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 kalikAlasarvajJa gurjaradezanI gauravavaMtI rAjasabhAmAM birAjelA aneka vidvatajano... mATe gujarAtane AMgaNe padhArelA vidvAna AcArya sAdhu kumudacandra bhAratavarSanA prakhara vidvAna hatA. karNATakanA A digaMbara paMthI sAdhu gurjaradezanA ApaNA vidvAno sAthe vivAda-carcA karavA AvyA che. dezanA anya pradezonA vidvAno sAthe vAdavivAda karI vijaya meLavI cUkelA ApaNA atithi sAthe ApaNA staMbhatIrthanA zvetAMbara AcArya devacaMdrasUrijI vivAda-carcA karaze... e pahelAM sarasvatI vaMdanA thaze...." mahAamAtya muMjAle devacandrasUri sAme sUcaka najara nAMkhatAM kAryakramanI jAherAta karI." digaMbara paMthI sAdhu kumudacandra gurjarabhomanA mahAamAtya muMjAlane ane mahArANI mInaLadevIne - thoDAka samaya pahelAM enI sAthe gujarAtanA paMDito vAdavivAda kare... ane e vAdavivAdamAM e jIte to enuM vijayapatra sAthe sanmAna kare. evo AhvAhanapatra mokalyo hato. mahArANI mInaLadevI ane mahAamAtya muMjAle e AhavAhana svIkArI ene pATaNa AvavAnuM nimaMtraNa pAThavyuM - mInaLadevI - mULa, karNATakanAM rAjavIvaMzanI kuMvarI hatI. zyAmavarNI mInaLadevI ane karNadevanuM dAMpatyajIvana DAmADoLa hatuM. Ama chatAM rAjanItinI nipuNa caNIe enI buddhi ane lAgaNInA jore pATaNanI rAjamAtA tarIkenuM sthAna jALavI rAkhyuM hatuM. karNadevanuM nidhana thatAM eNe bALArAjA siddharAjane gAdIe besADI rAjyavahananI dhurA saMbhALI lIdhI hatI. ane kuzaLa vahIvaTakartA svarUpe - mahAamAtya muMjAlanA yogya mArgadarzana nIce e rAjyavahanano bhAra upADI rahI hatI. mInaLadevInA aMtaramAM UMDANamAM UMDe UMDe hatuM ke karNATakano vidvAna A carcA jItI jAya. game tema toya e ApaNo jaNa gaNAya. mahAamAtya muMjAlanI gujarAta prIti ajoDa ane ananya hatI. mInaLadevInI murAda enI najare caDI gaI. e thoDIka kSaNo mATe vicAramAM paDI gayo. aDadhI rAtre sAMDhaNIsavArane staMbhatIrtha doDAvyo. ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 37 devacandrasUrine dharmasabhAmAM khAsa hAjarI ApI vivAda sabhAnuM netRtva levAnuM nimaMtraNa ApyuM. jainadharmanA mULabhUta siddhAMto 52 be dhuraMdharo vacce viSad vAdavivAda cAlyo. siddharAja vividha dharmo - zaivadharma ane jainadharma vacce vivAda carcAonuM ja Ayojana karato evuM nahotuM. jainadharmamAM paNa digaMbara ane zvetAMbara evA be phAMTA paDI gayA hatA. digaMbara matanA sAdhuonI saMjJA, nagnAvasthAmAM rahevAthI ane dizAorUpI vastra dhA2Na ka2vAmAM mAnatI - ane e zAkhAnA anuyAyIo digaMbara kahevAtA - jyAre zvetAMbarIo dhoLAM vastro paheratA hovAthI zvetAMbarI kahevAyA. kumudacandra - digaMbara matanA sAdhu hatA. atyAra sudhImAM coryAsI sabhAomAM jita meLavI mInaLadevInA piyara karNATakanA A sAdhu gujarAtamAM vijaya meLavI kIrtivaMta thavA AvyA hatA. siddharAje mAtAnA pradezanA A sAdhuno satkAra karyo. kumudacandra enA utArethI pAlakhImAM besI rAjasabhAmAM dhAmadhUmathI mAthe chatra dharIne AvyA. pAlakhI AgaLa enA anuyAyIo vijayacihno ane vijayapatro laI pATaNanA rAjamArgo 52 doradamAmathI cAlatA - DaMkAnizAna vagADatA rAjasabhAmAM AvyA tyAre sabhAmAM beThelA vidvAno, zAstrIo, rAjapuruSo daMga thaI gayA. AcArya devacandrasUri ane somacandrasUri emanA Asane beThA hatA, emanI sAthe carcA AraMbhatA praznottarI zarU thaI. banne pakSanA vidhAnonI noMdhaNI thatI rahI. 'ame kevalI trikAladarzI chIe, ane amArA mata pramANe je kevalya athavA mokSa pAmavAnA mArga para hoya ene mATe AhAra tyAjya che. dizA enAM vastra che. vastra dhAraNa kare che te mokSane pAmato nathI - mokSane pAtra nathI. strIo mokSane lAyaka nathI...' kumudacandre vijayI TaMkAra karatAM eno siddhAMta rAjasabhAmAM karatAM siddharAja jayasiMha ane sabhAsado para enI garviSTha najara nAMkhI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 devacandrasUri ane somacandrae kumudacandranA vidhAnano virodha karatAM kahyuM. 'AhAra e to zarIranuM poSaka tattva che. zarIramAM rahelA AtmAno prANa che. sAcA kevalIne AhAra karavAno bAdha nathI. ane mokSa digaMbara avasthAmAM rahenArAne ja maLe che e mAnyatA bhUlabharelI che. mokSa saritra AcaranArA - dhavala vastro dhAraNa karanArA - sAdhanAnA paMthe - kAyAnuM - ane AtmAnuM kalyANa karanArA sau koI pAme che ane strIo paNa sAdhanA dvArA mokSanI adhikArI bane che ane mokSa pAme che.' kalikAlasarvajJa guru ane ziSyanAM vidhAnothI kumudacandranI ardhI hAra to thaI gaI hatI paraMtu sabhAmAM beThelI vidvAnonI maMDaLIne kumudacandra hAre nahIM - e rIte cukAdo ApavAnuM agAuthI rAjamAtA dvArA kahevAmAM AvyuM hatuM. somacandrasUrine A vAtanI jANa thatAM e parIkSakone maLyA ane vigate enA vidhAnonI samajaNa ApatAM samajAvyuM ke digaMbaronA mata pramANe strIothI dharma pALavA sAdhanA karavAnuM zakaya ja nathI paraMtu amArA mate to mAnavamAtrane enA kalyANa mATe sAdhanA karavAno hakka Izvare Apyo ja che. mInaLadevIne paNa strIdharmanI samaja ApatAM somacandre kahyuM ke manuSyanA AcaraNathI - satkAryathI - sadvicArothI - enuM A digaMbarI ajJAna dUra thAya che ane mAnavamAtra - pachI te strI hoya ke puruSa hoya mokSano adhikArI bane che.' kumudacandranI hAra thaI... ane rAjasabhAnA pAchalA bAraNethI vijayacihno tema ja vijayapatro ane pAlakhI mUkIne natamastake cAlyo gayo. siddharAja jayasiMha enA samavayaska yuvAna somacandranA jJAna para vArI gayo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALanA vahetA pravAhamAM "somacandra - enI agAdha vAgmitAnA baLe ekavIsa varSanI yuvAvaye gurudeva devacandrasUrinI nizrAmAM - dharmazAstranA prakhara jJAtArUpe - jayasiMha siddharAjanI dharmasabhAmAM sAdhu kumudacandra para vijaya meLavavAmAM gurudeva devacandrasUrine sahAyabhUta banI enAmAM rahelI zaktino khyAla saune ApI dIdho. eka savAre devacandrasUrinI najara apAsarAnA eka khUNAmAM abhyAsamAM lIna thayelA somacandra para paDI. somacandranI abhyAsaniSThA ane jJAna para prasanna evA gurue... cotarA para beThA beThA ja bUma pADI. somacandra..." 'AjJA gurudeva....... ekAda zAstranuM pustaka vAMcatA somaca pustakane enA yogya sthAne mUkatAM gurudevane javAba Apyo. socandra ahIM Ava to...." devacandrasUrie enI najIka bolAvyo. somacandra dhImAM pagale gurudevanA caraNomAM jaIne besI gayo. anya sUrio. munio, sAdhuo paNa gurudeva Aje kazuMka ananya kArya - athavA bodha ApavAnI taiyArI karI rahyA che. evuM mAnI cotarAnI AsapAsa goThavAI gayA." somacandra. thoDAka prazno tane pUchavA che vatsa. jarUra gurudeva... mane jJAnalAbha - dharmalAbha thaze." ziSya bolyo. jainadharmanI AdhArazilA keTalI ? prazna karatAM devacandrasUrie ekatrita thayelA ziSyo para najara pheravI lIdhI. gurudeva jainadharmanI AdhArazilA traNa che." somacandra javAba Apyo. "kaI kaI ?" Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja0 kalikAlasarvajJa AhaMtadharma, arihaMtadharma, ane anekAnta darzana' ekathI vadhu dRSTikoNathI jovA - vicAravAnI vizad ciMtanadhArA ane vItarAgadharma - rAga ane dveSa vinAnA paramAtmAno dharma gurudeva A traNa AdhArazilAnA AdhAre "parameSThino paramapada mokSanI prApti thAya che." somacandra kazoya khacakATa anubhavyA vagara anokhA AtmavizvAsa sAthe javAba Apyo. devacandrasUri manomana ziSyanA javAbathI khuza thayA. "jIva kevaLadarzInuM paramapada kyAre pAme che ? devacandrasUrino prazna havAmAM UchaLyo. 'gurudeva satya, ahiMsA ane tamAma jIvamAtra padArtha ane paryAyane, vicAra ane vRttine jonAra kevaLadarzInuM paramapada pAme che." somacandranI AjubAju beThelA sAdhuo, bhagavatto, ziSyo... somacandranA javAbo sAMbhaLI jhUmI UThyA. gurudeva devacandrasUri paNa manomana - jagatane cotare - eka pratibhAsaMpana yugAvatAra - bhagavantane sAdhune mUkI javAnA che. enA para gaurava anubhavatA saMtoSanuM smita verI rahyA hatA. somacandra "AjJA gurudeva." dharmamAtranuM aMtima dhyeya - sAdhya karyuM ? mukti.... mokSa. nirvANa..." mukti prApta karavAnAM sAdhano kayAM ?" guru- ziSya vacce viSada - gaMbhIra savAla-javAbonI ramajhaTa bolI rahI hatI ane ziSyagaNa tema ja bhagavanto, sAdhuo, mumukSuo ane apAsarAmAM darzanArthe AvelA zrAvako - saMsArIjano raMgAI rahyA hatA. sau koIne lAgatuM hatuM ke jiMdagImAM jJAnaprAptinI AvI paLo kyAreka ja sAMpaDatI hoya che. 'gurudeva mukti prApta karavAnAM sAdhano, mArI samaja mujaba ahiMsA, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 41 satya, vItarAga, muditA, aparigraha. ityAdinuM AcaraNa e ja to muktino-mokSano mArga mAre mana che.' sAdhujIvanamAM AcaravAnAM pAMca mahAvrato kayAM?' pramANamAM saraLa kahI zakAya evo savAla karI... ekatrita zrotAone AzcaryamAM garakAva karI dIdhA. gurudeva ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha, A pAMca mahAvratono pratijJA dvArA aMgIkAra eTale enA AcaraNano khUlelo mokSa mArga." devacandrasUrie sAdho... sAdho...'nA prasana uddagArothI vAtAvaraNa bharI dIdhuM. zrotAonA hRdayamAMthI AvA ja udgAro sarI paDyA. somacandra" AjJA gurudeva." apAsarAnA pellA ekAMta khUNAmAM paDelo Dhagalo dekhAya che? kALA raMgano che te ?" hA, gurudeva..." 'e zuM che somacandra ?" hema." "hema ?' sau koInA mukhamAMthI AzcaryanA udgAro sarI paDyA. somacandra Akhare gurudevanI parIkSAmAM nApAsa thaI gayo. kALA kolasAne te pahema' - "sonuM kahevAtuM haze ? "somacandra" teM zuM kahyuM, "hema ?" tAro dRSTibhrama to nathI thayone ? e to kolasAno Dhagalo che." devacandrasUri ziSya para najara sthira karatA bolI UThyA. gurudeva.. e hema' ja che....' "hema. ja.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 kalikAlasarvajJa 'tuM kaI rIte kALA kolasAne hema' kahe che. vatsa ?' gurudeva prAkRtajanone * sAmAnya ajJAnI jIvone emAM kolasAnuM darzana thAya che...." cotarAnI AjubAju beThelA zrotAomAM khaLabhaLATa sarjAI gayo... somacandra A paLomAM gothAM khAI gayo hato ke zuM ? 'gurudeva, meM sAmAnya ajJAnI jIvonI - prAkRtajanonI vAta karI... gurukRpAthI satata "AtmAnI zodhamAM bhaTakatA "jIvAtmAnI pAmaratA pArakhatAM "ahiMsAnA AcArane jIvanadharma mAnatA - A tamArA ziSya somacandrane tamArI jJAnarUpI divyadRSTi maLatAM, ene to aMte A badhuM hemanuM hema" ja dekhAya che. gurudeva jagata aMte to hemanuM hema' ja che. e hema'nuM darzana pAmavA mATe dRSTi eka sAdhakanI ja hovI jarUrI che.' cotarA para beThelA devacandrasUri AvezamAM AvI AnaMdavibhora banI UbhA thaIne enA lADalA ziSyane bheTI paDyA. ekatrita zrAvako, sAdhuo, sUrio, - badhA ja "guruziSyanA A prakAranA laukika milanane phATI AMkhe joI rahyA. gurudeva A paLomAM - eka sAmAnya pRthakajana jevA dekhAtA hatA. gurudeva A " keTalAka baTakabolA zrAvako UThatA UThatA aMtaranI zraddhAne pravacana sAMbhaLI bodhane khaMkherI nAMkhatAM bolI paNa UThyA. somacandra. ane ahIM ekatrita thayelA zrAvako, sAdhuo, sUrio... chAtro... AjathI sAtamA divase saMvata 1166nA vaizAkha suda trIja - akhAtrIjanA divase somacandra ApaNA dharmanuM sAdhusUri samAjanuM "sAcuM hema' - hemacandrAcAryasUri svarUpe dIkSita thaze - staMbhatIrthanA maholle maholle elAna karo... 'ahiMsA paramo dharmano A jagatanAM mUMgA prANIonA, pAmara manuSyonA, bhoLA paMkhIonA, phaLa-phUla, jhADa-pAna - sarve jIvonI thatI rahelI hiMsA sAme ahiMsAno eka mAhola - enA mana, vacana ane karmathI sarjatA rahI, jainadharmanI bulaMdI jagAvI hemacandrAcAryasUrinuM nAma jagatamAM rozana karaze. dhaMdhukA amArA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 43 nagarazreSThi cAMcadeva ane mAtA pAhinIdevIne paNa A samAcAra pahoMcADI AcArya mahotsavamAM hAjara rahevAnuM nimaMtraNa pAThavo." vAtAvaraNamAM sannATo ghaDIbhara to chavAI gayo. devacandrasUrinI aNadhArI jAherAte sau koIne stabdha karI dIdhA paraMtu samaya pasAra thatAM kaLa vaLatAM - sau koInA caherA para AnaMdanA ogha UmaTyA. somacandra gurudevanI kaparI parIkSAmAMthI pAsa thaI cUkyo hato, devacandrasUrinA caraNomAM e DhaLI paDyo. gurudeva...jevA zabdo paNa uccAravAnA enAmAM hoza rahyA nahotA. gurudevano premALa hAtha mAthe pharI rahyo hato. pAhinIdevI... jhabakIne jAgI gaI. madhyarAtrInI "Alabela'nA DaMkA pAhinIprAsAdanA ghaMTAgharamAMthI vAgI rahyA hatA. prANanAtha... jAgo..." - bAjumAM sUtelA "cAMcanA zarIrane AvezamAM AvI halabalAvI nAMkhatI pAhinIdevI bolI UThI. "zuM che ? zuM che pAhinI... bebAkaLo cAMca jAgI gayo. AMkho sAme... pAhinI, aMdhakArane pheDavA suvarNapAtramAM dIpaka pragaTAvI rahI hatI. enA caherA para ramatI vihvaLatAe cAMcane kSaNabhara to mUMjhavI dIdho... prANanAtha... Aje tame mArI bAjumAM cho. dariyA DahoLatA samaMdara kinArAnA koI zaheramAM nathI. eno mane AnaMda che - saMtoSa che." pAhinI, vAta zI che? tuM Ama jhabakIne jAgI gaI. te zuM kAMI kharAba...." pAhinI enI komaLa hatheLI patinA hoTha para mUkatAM kharAba. nahIM. sarasa... suMdara kyAreya bhulAya nahIM evuM svapna AvyuM. prANanAtha..." bolI UThI. devI, tane to basa sapanA ja AvyA kare che... ane e paNa sArAM... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 kalikAlasarvajJa sapanAM. ane vaLI e sapanAM sAkAra paNa thatAM rahe che." cAMca. jina svAmInI kRpA che. mAruM AjanuM sapanuM paNa sAkAra bane to kevuM sAruM? sAkAra na paNa bane. madhyarAtrIe AvatAM sapanAM kAMI thoDAM sAcAM paDe che. pAhinI bolI. "are devI, evuM te kevuM sapanuM AvyuM ke tame ATalI vihavaLatA sAthe AnaMdanI choLo paNa tamArI vAtomAM uchALo cho..." prANanAtha... ApaNo cAMga... gurudevano somacandra. AcArya banI ApaNe AMgaNe "gocarI vahoravA Avyo..." "kharekhara devI...? hA prANanAtha...' devI, hamaNAM hamaNAM ApaNA cAMganA khAsa samAcAra nathI hoM cAlone, kAla savAre staMbhatIrtha jaI dIkarAnuM moTuM to joI AvIe... have to keTalo moTo yuvAna baDakamadAra sAdhu banI gayo haze, nahIM ?" prANanAtha.... paMdara paMdara varSanAM vahANAM vAI gayAM. paNa tamAro dIkarA pratyeno moha ocho nathI thayo... cAMca cAMga have ApaNo maTI samagra vizvano banI gayo che... jainazAsananuM aNamola ratna banI gayo che...." hA devI.. mohanAM baMdhana toDavAM ja rahyAM." tame kAle sAMbhaLyuM nahIM, cAMga... somacandra pATaNanI dharmasabhAmAM karNATakanA mahAna sAdhu kumudacandra eka pachI eka vAdavivAda carcAomAM vijayI nIvaDI pATaNa AvyA tyAre ApaNA somacandra to gurudevane vijayI banAvyA...." devI tame mohanAM AvaraNa haTAvI nAMkhavAnuM kaho cho... paNa... tame khuda to... ApaNo cAMga-somacandra kahetAM thAkatAM nathI. cAMca hasIne bolyo. hA prANanAtha... ApaNA saMsArI jIvonI A ja to takalIpha che ne... ApaNo cAMga... somacandra. AcArya thAya - sUrizvara bane ke tarata Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 45 ja huM ja enI prathama sAdhvI banI jaI jinazAsananI sevAmAM zeSa jiMdagIne evI to DubADI daIza ke dIkaro yAda paNa na Ave... pAhinI bolI UThI. ane tamAre pagale huM paNa dIkSA laIne mahAvIra svAmIno lADalo banI jaIza..." pati-patnI vaccenI vAtomAM savAra kyAre paDI gayuM tenI paNa khabara bannene na raheta, paNa vahelI savAre pAhinIprAsAdanI DelI khakhaDavAno avAja bannene kAne paDavo. are hajI to bhaDabhAMkhaLuM paNa nathI thayuM tyAM AMgaNe vaLI kyA atithi AvIne UbhA rahI gayA haze...." kaheto cAMca palaMgamAMthI Ubho thaI DelI kholavA gayo. enI pAchaLa pAchaLa pAhinIdevI paNa pahoMcI gaI. bAraNuM kholatAM ja jaya jinendra, nagarazreSThi cAMcadeva ane pAhinIdevInuM pAhinIprAsAda' A ja ke?' - eka ajANyo asavAra - azvane najIka kheMcatAM bolI UThyo. "hA bhAI... huM ja cAMcadeva ane A che pAhinIdevI. mArAM patnI. Apa aMdara padhAro. AkhI rAtano ujAgaro veThIne amArA AMgaNe AvyA lAgo cho ?' hA. mane staMbhatIrthathI udayana maMtrIe mokalyA che.' udayana maMtrIe....! zA samAcAra lAvyA cho bhAI, amAro cAMga.. somacandra. to sUrijInI nizrAmAM sAjA-naravo che ne?" cAMca bolI UThyo. avAjamAM ciMtA ane AzaMkA ramatAM hatAM. nagarazreSThi... AvatIkAle - akhAtrIjanA zubhadine nAgora mukAme devacandrasUrijI emanI kaMthA somacandramunine oDhADI ene AcAryapade - hemacandrAcAryasUrirUpe sthApaze.... to Apa banne e prasaMge hAjara rahevAnuM khAsa nimaMtraNa ApavA maMtrIzvare mane mAratA ghoDe mokalyo che.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMtame kahyuM bhAI... amAro cAMga... pAhinIdevI harSanI mArI AgaLa bolI na zakI. "are bhAI, tame to uMbarAmAM ja UbhA cho... aMdara Avo. ane amane vigate samAcAra Apo... amAro cAMga... - harSaghelo cAMca paNa AgaLa kazuM bolI na zakyo. uMbaro oLaMgI staMbhatIrthanA udayana maMtrInA kAsadane laI patipatnI dIvAnakhAnAmAM AvyAM. beso bhAI... beso... huM Apane mATe jalapAna laI AvuM. Apa A sukhAsana para beso." gAMDIghelI pAhinIdevIe AMgaNe AvelA atithinuM svAgata karatAM kahyuM. hA bhAI... virAma karo.... lAMbI khepa karIne AvyA cho..." 'ApanuM nAma ?" cAMce pUchyuM. jIvo... maMtrIzvaranI sevAmAM varSothI chuM." jIvAe TUMko javAba ApatAM kahyuM. pAhinIdevIe jalapAna AdithI mahemAnano satkAra karI... utsukatA sAthe jIvA kAsadane prazno karyA. "teM he jIvAbhAI... tamane maMtrIzvare khAsa mokalyA... apAsare gurudeva devacandrasUrine vaMdanA karavA gayA hatA ? sUrijIe zuM kahyuM?' "hA jIvAbhAI tame amane somacandrane AcAryapadathI vibhUSita karavAnA samAcAranI vAta vigatethI karo....' "zuM kahuM zreSThiratna.. pAhinIdevI... mArA saddabhAgya ke huM maMtrIzrI sAthe apAsarAmAM hato.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 47 apAsarAmAM zuM hatuM ? kaMI khAsa vAta ?" cAMce pUchyuM. amArA somacandrane joyo ? amAro cAMga have to khAsso moTo thaI gayo haze nahIM ?" pAhinIdevI dIkarA viSenA samAcAra sAMbhaLavA Atura hatI. Akhare to mA hatI ne ! zuM vAta karuM somacandramuninI huM maMtrIzvara sAthe apAsarAmAM gayo tyAre gheroeka mANaso vacce gurudeva.. amArA somacandramunine eka pachI eka savAlo pUche ne... somacandramuni tarata ja enA evA to javAba Ape ke loko vAha vAha bolI UThe.' acchA... dIkarAe sAdhu banI... amArAM to kuLa Ikotera tArI nAMkhyAM. hoM jIvAbhAI paNa hAM pachI zuM thayuM ?" cAMca bolI UThyo. thAya zuM.. ziSyanA javAbo sAMbhaLI gurudeva to phUlyA nahotA samAtA... pATaNanI sabhAmAM paNa evuM ja thayuM hatuM. pelo koka karNATakathI sAdhu Avyo hato. ene pATaNanA paMDitone harAvavA hatA. paNa ApaNA gurudeva ane somacandramunie ene to bhU pIto karI dIdho hoM..." "vAta karo cho jIvAbhAI...." pAhinI bolI. 'A basa te divasathI ja Ama to gurudeve manomana gAMTha bAMdhI dIdhI hatI ke somacandramunine AcAryapadathI vibhUSita karavA... ane e maMgala avasara AvI pahoMcyo che." kahetAM jIvAbhAI UbhA thaI gayA. lyo have huM jaIza. mAre hajI maMtrIzvaranAM ghaNAM kAma patAvavAnAM che...' cAMcadeve jIvAbhAIne bheTasogAdo ApI vidAya karyA. devI... ApaNe paNa nAgora javAnI taiyArI karIe.' prANanAtha.... Aje ja ApaNe staMbhatIrtha pahoMcI gurudeva sAthe ja nAgora jaIe to kevuM..." vicAra sAro che. emanI vANIno dharmalAbha paNa thaze. ane dIkarAnI A kSetranI gatividhino paNa khyAla Avaze." cAMca bolyo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kalikAlasarvajJa ApaNe. have somacandrane dIkarAnI najare jovAno moha choDI devo joIe. ApaNuM mamatva enI pragatimAM avarodha banI rahevuM na joIe" pAhinIdevI bolI. devI, tamArI vAta sAcI che.' cAMce vAtane sameTI letAM kahyuM. nAnakaDuM nAgora gAma AnaMdane hele caDyuM hatuM. gAmanI galIo, keDIo, rastAo zaNagArAI rahyAM hatAM toraNo jhUlatAM hatAM. zamiyANA baMdhAI rahyA hatA. zaraNAInA sUro ane kokilakaMThI nArIonA svaraguMjanathI vAtAvaraNamAM prasannatAnI laharo UThatI hatI. nAgora gAmane AMgaNe enA priya, vaMdanIya somacandra sAdhu enA guru devacandrasUri sAthe AvI rahyA hatA. akSaya tRtiyAno divasa gAma mATe zukaniyALa nIkaLyo. somacandra sAdhu - sAdhu banyA tyArathI A gAmanA lokonA premabhAjana banI rahyA hatA. emano zAstrono abhyAsa karavA, lekhana kArya karavA, zAMtacitte dhyAna ane yoganI sAdhanA karavA nAgora gAmanA apAsarAmAM AvatA. aneka cAturmAso paNa somacandra sAdhue A gAmamAM gALyA hatA. nAgora gAmanA lokone jyAre samAcAra maLyA ke somacandra munino AcAryapada grahaNa karavAno samAraMbha enA guru devacaMdrasUri staMbhatIrthamAM yojI rahyA che, tyAre nAgora gAmano sakaLasaMgha - utsava enA gAmamAM thAya tevI vinaMtI karavA devacandrasUri pAse gayo. ane gAmalokonA somacamuni pratyenA akhUTa pyAra AgaLa mahArAja jhUkI paDyA. pariNAme AnaMdotsavanI ujavaNI vahelI savArathI akSayatRtiyAnA divase bhagavanto, AcAryo, sAdhusaMto ane zrAvaka saMgho dvArA zarU thaI gaI hatI. vahelI savAre bhAratanA pazcimapradezamAM samayanI retI parathI kadI na bhUMsAya tevA jJAnanAM pagalAM pADanArA prathama paMktinA jJAnI, vItarAgI evA ekavIsa varSanA yuvAna sAdhu somacandrajI ane enA guru Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 49 devacandrasUrinA Agamana sAthe kAryakrama zarU thayo. devacandrasUrinA caherA para prasannatA patharAyelI joI dhaMdhukAthI AvelA cAMcadeva ane pAhinIdevInI chAtI gajagaja phUlavA mAMDI. maMtroccArathI guMjI UThelA maMDapanA maMca para devacandrasUri upasthita thatA... janasamUhamAMthI "decandrasUri mahArAjano jaya.' no jayaghoSa UThyo. somacandra... vA... maMca para padhAro.... devacandrasUrinA gaMbhIra avAje vAtAva2NamAM zAMtinuM sAmrAjya sthApI dIdhuM. somacandramunie enA Asana parathI UbhA thaI, eka naja2 sabhAmaMDapamAM patharAyelA mAnavamaherAmaNa para nAMkhI, udayana maMtrInI bAjumAM beThelA daMpatI para najara sthira thaI. eka kSaNa pUratA vItarAgI jIvanA haiyAmAM halacala macI gaI. jhaDapathI najara ghumAvI, maMca para birAjamAna gurudeva para AMkho sthira karI... gurudevanA caherA paranI prasannatAe enA haiyAmAM 52ma zAMtino anubhava karAvyo.... eNe dhImA pagale maMca para UbhelA devacandrasUri mahArAja tarapha javA DagalAM mAMDyAM... citta zAMta, haiyA ane hoThethI UThatA... 'navakAramaMtra'no eka eka zabda somacandranA haiyAmAM A kSaNomAM-zAMtino ujAsa pAtharI rahyo hato. dhImAM Daga bharatA somacandramuni gurudeva pAse pahoMcatAM ja enA caraNomAM DhaLI paDyA... devacandrasUrie somacandramunine emanA banne bAhumAM jhIlI lIdhA ane... premathI hRdayasarasA cAMpI dIdhA.... ane kazA ja zabdanA uccAraNa vagara emanI kaMthA somacandramunine oDhADI dIdhI.... ane eka kSaNanI parama zAMti pachI bolI UThyA. somacandra muni... mATe varSo pahelAM - enA janma pahelAM - ane pachI meM bhaviSya bhAkhyuM hatuM ke A bALaka eka mahAna AcArya banaze ane jinazAsanane gaurava bakSanAro mahApuruSa banaze... Aje mAruM e svapna sAkAra bane che. saMvata 1150mAM staMbhatIrtha khAte cAMga' nAmanA pAMca varSanA bALakane dIkSita karI enuM nAma 'somacandra' rAkhyuM hatuM, te somacandra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 kalikAlasarvajJa Aje saMvata 116 6nA akSayatRtiyAnA dine - ApaNA dharmanuM - ApaNA sAdhu samAjanuM sAcuM hema" hemacandrAcAryasUri svarUpe dIkSita thaI rahyA che.... Aje mArI kaMthA meM emane oDhADI che... ane mArA AcAryapadathI huM ene sakaLasaMgha samakSa navAjuM chuM.... bolo bhagavAna mahAvIra svAmIno jaya... hemacandrAcAryasUrino jaya..." gurudeva dhanya thayo... jIvyuM jagate sArthaka thayuM.." kahetAM - kSaNa pahelAnAM somacandramuni, hemacandrAcAryajI - gurudevane praNAma karavA nIcA namyA, tyAM ja devacaMdrasUrie enA hAtha pakaDI lIdhA ane bolI UThyA... AcArya devo bhava..." somacandramAMthI hemacandrAcArya banelA sAdhue udayana maMtrInI bAjumAM beThelA AdheDa vayanA daMpatI sAme najara karI pati-patnInI AMkhomAMthI harSanAM AMsunI dhArA vahI rahI hatI. hemacandrAcAryajI enAM mAtA-pitAne oLakhI gayA... eka DagaluM AgaLa vadhyA, tyAM ja mAMyalAno. vItarAgI jIva bolI UThyo...... "sAdhu mATe koNa mA... koNa bApa.... mohanAM baMdhanothI mukta mANasa mATe - sAdhu mATe to vasudhaiva kuTuMbakam...." cAMcadeva ane pAhinIdevI UbhA thaI gayA. hemacandrAcAryajInA manamAM sArI evI gaDamathala sarjAI gaI hatI. pAhinIdevIne maMca tarapha AvatA joI, hemacandrAcAryathI rahevAyuM nahIM. e lathaDatI cAle enA tarapha AvatI saMsArI mAtA tarapha dhasI gayA. ane "are mA...... - kahetAM pAhinIdevIne bheTavA jatA hatA tyAM ja pAhinIdevIno gheghUra avAja vAtAvaraNamAM pharI vaLyo : "nA...nA...nA... AcArya hemacandrasUri... A mahAmUlA mAnavadehane kSaNika moha ane mAyAmAM jhaboLI tamArA tamane, jJAnane, dharma ane karmane nA abhaDAvazo...." nahIM mA... tamArA Agamane ApaNA prathama tIrthakara RSabhadevane nihALatA jema enI mAtAnAM prajJAcakSu khUlI gayAM hatAM ema mA tamArAM prajJAcakSu khUlI rahyAM che. kSaNeka mATe bhagavAna tathAgata jevAne paNa patnI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa pa1 yazodharAnAM darzana bhikSA mAMgavA jatAM thayAM hatAM tyAre e paLo pUrato tyAgadharma tuccha lAgyo hato." Adi zaMkarAcAryanA viraktinA mahAna samudramAM mAtRpremanA saMsmaraNonuM nAvaDuM taratuM thaI tapamAM vikSepa pADI rahyuM hatuM... jiMdagInI A suvarNapaLe - janma janmAMtaranI mokSaprAptinI paLe mane paNa AvuM ja kAMIka thAya che..." "hemacandrAcAryajI... tamAro janma AvI kSaNika Avega ke moha sarjatI paLonA kAje A pRthvInA pATale nathI thayo... saMsAranAM badhAM ja AvaraNo toDIphoDI, paramapadane pAmavA tame cAMgamAMthI somacandra ane somacandramAMthI Aje hemacandrAcAryasUrinA pade gurudevanI kRpAthI ArUDha thayA cho, tyAre A mAnavakalyANakArI paMthanI yAtrAmAM huM tamArA sAdhvIgaNanI prathama sAdhvI banavAnuM gaurava yAcuM chuM. mane dIkSA Apo sUri hemacandrAcAryajI..." vAtAvaraNamAM sannATo prasarI gayo. maMca parathI gurudeva devacandrasUri prAMgaNamAM UbhelAM mAtA-pitA ane putra vacce AvI gayA... varSo pachI mAtAnA thayelA darzane keTalIka kSaNo mATe potAnI kaMthA oDhelA AcArya moha-mAyAnA AvaraNomAM AvI jAya e sAdhujIvana - sAdhugaNa mATe zobhAspada nahotuM. devacandrasUri mahArAja A bAbatamAM kazuMka kahevA jAya tyAM to mAtA pAhinIdevInA uddagAro kAne paDyA ane haiyuM dhanyatA anubhavatuM pharI eka vakhata bolI UThyuM. bakula pavitra jananI kRtArtha dhanya che mAtA pAhinIne... apUrva enA tyAgane... Aje enI kaMthA oDhI AcArya banelA dIkarAne jJAnamArge - tyAganA mArge - makkamatAthI dorI rahI hatI.... gurudeva devacandrasUrijI enA paTTaziSya ane AcAryapade sthApita thayelA hemacandrAcArya najIka gayA ane khabhe eno premALa hAtha mUkyo... mAteya... hemacandrAcAryajI lAgaNIbharyA svare bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa "nA, zrAvikA kaho AcArya ane gurudevanI AjJA laI mane dIkSA ApI ApanI ApanA saMghanI prathama dIkSita zrAvikA thavAno lAbha Apo." - pAhinIdevI bolyAM. enA khabhA para koIkano hAtha pharI rahyo hato. eNe najara karI to cAMcadeva - enA pati khaDA hatA. Apa mArA mATe pUjya cho, praNAmane lAyaka cho. vaye ane jJAne vaDIla cho - hajI to huM bALaka chuM. dIkSA devAno adhikArI hajI huM banyo nathI... tamArA hAthe to vaMdanIya jinaprabhunA - ApaNA dharmanA mArAmAM jIvanasaMskAra reDAyA. A saMskAroe to A jIvane jinaprabhuno banAvyo. tamane dIkSA ApavAno mAro adhikAra keTalo? mahArAja ApanuM zuM maMtavya che ? hemacandrAcArya sUri tame mAyA, mamatAnAM karmo khapAvI cUkelA sAcA arthamAM sAdhu jIva cho. AMkho sAme ke aMtaramAM tamArAM mAtApitA ke koI paNa laukika saMsArI jIva tamArA mATe have saMbaMdhonA tAMtaNe rahyo nathI.... bhaktirasanuM bhAvabhInuM sUrajharaNuM vahAvatA- rAga-dveSa, hiMsA sarvathI para evA sUrajharaNAnA vItarAgI sUri, pAhinIdevIne Apa ja prathama dIkSA ApI - mAtAne nahIM paNa eka mumukSu dIna jIvane dIkSita karo... devI AgaLa padhAro..." pAhinIdevI AgaLa Ave che, pAchaLa pAchaLa cAMcadeva paNa Ave che. ane AcArya hemacandrAcAryasUrinA sau prathama ziSyo... enAM mAtA pitA banyAM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacandrAcAryajI staMbhatIrthanA dariyAkinAre ekAMta sthaLe samI sAMjanA AthamatA sUrajane nihALatA beThA hatA. akSayatRtiyAnA divase AcAryapada grahaNa karyA pachI, e padanI garimA jALavI rAkhavA sadAya satarka - jAgrata rahetA. emanA kALanuM gujarAta - mahArAjA siddharAja jayasiMhanI raNahAkathI gAjatuM, samRddhinI choLo uchALatuM - vidyAvyAsaMgathI guMjatuM - jJAnanI kSitijo vistAratuM rahetuM gujarAta hatuM - siddharAja jayasiMhanA bAhubaLano - zauryano paraco - darzita karatuM. gujarAtanA itihAsanuM eka suvarNayuganuM aNamola pAnuM hatuM. zramaNa ane brAhmaNa vaccenA yugothI cAlatA AvatA dveSanI noMdha to pataMjali ItyAdie karI che paraMtu A kaeNSa gujarAtamAMthI kyArano lopa pAmI gayo hato. vanarAja cAvaDAnA guru zIlaguNasUri caityavAsI yati hatA. navA navA sthapAyelA - aNahilapura pATaNamAM caityavAsInA jorane kAraNe pATaNamAM jaina sAdhuone praveza maLato nahoto. e jamAnAnA prakhyAta AcArya abhayadevasUrinA be vidvAna ziSyo, jinezvara ane buddhisAgara - ke jeo pUrvAzramamAM vedapAThI - zrIpata ane zrIdhara brAhmaNo hatA, teo vihAra karatA karatA pATaNa AvI pahoMcyA. jaina sAdhuone pATaNamAM e jamAnAmAM praveza nahoto maLato. bane yuvA vidvAna sAdhuoe mAMDamAMDa pATaNamAM praveza to meLavyo, paraMtu banne jaina sAdhuone rAtrIvAsa mATe caityo, apAsarA, ItyAdi sthaLomAMthI jAkAro maLyo. banenA mULabhUta brahmatejanA saMskAro jAgI UThyA... rAjapurohita somezvaranA ghara AgaLa AvI jaina Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kalikAlasarvajJa sAdhuoe vedoccArathI pATaNanuM AkAza gajavI mUkyuM. rAjapurohita somezvare kAraNa pUchyuM tyAre banne sAdhuoe jaina sAdhuone pATaNapraveza zA kAje nahIMno bulaMda avAja uThAvyo. rAjapurohite A vAta e jamAnAnA rAjA durlabhadAsa solaMkIne karI ane rAjAe - e niyamo haLavA karI sau koI prajAjanane pATaNamAM pravezavAno adhikAra che.' nI ghoSaNA karAvI. pariNAme jainone pATaNamAM praveza maLyo. hemacandracAryajI sAgarataTe beThA beThA - jainadharmanA utthAna - enA udAtta siddhAMto ane enA tIrthakarono paricaya samAjane kaI rIte karAvavo enI vicAradhArAmAM mazagUla thaIne beThA hatA. staMbhatIrthano dariyo vizALa hato, paraMtu nagara enA maMtrIzvara udayana jevuM sAMkaDuM hatuM. yuvAna hemacandrAcAryanI AMkhomAM eka sapanuM jhUlatuM hatuM... garavI gujarAtanuM eka eka nagara, eka eka gAma, eka eka kasabo.... mAnavasaMskRtinA pAyAnuM dharma ane jJAnanuM tIrtha banI rahe. mAtA sarasvatInI kRpA gujarAta para Utare - eka eka nagara, gAma takSazilA, vArANasI, vRMdAvana banI rahe... gujarAtanA solaMkIyuganA rAjavIo zivapaMthI hatA, rUdranA avatAra samA hatA. mULarAja solaMkIthI thoDA samaya pahelAM ja jIvanalIlA saMkelI paramadhAmanI yAtrAe nIkaLI cUkelA mahArAjA karNadeva sudhInA rAjavIonI raNabhUmi paranI zauryagAthAno kukkuTadhvaja... pATaNathI godharA, kaccha lATa ane soraThanA sImADA sudhI pharakato hato. rAjamAtA mInaLadevI, dIkarA siddharAjanA haiyAmAM... gujarAtanI ANa kacchathI koMkaNa ane pATaNathI patiyALA sudhInA pradezo sudhI vistarelI jovA IcchatA hatA... ane dIkarAne protsAhana ane preraNAnAM pIyUSa pAIne taiyAra paNa karI rahyAM hatAM. bALArAjA siddharAja yuvAnIne uMbare pahoMcI gayo hato. mAtAnAM svapna sAkAra karavA enuM yuvAna haiyuM thanaganI rahyuM hatuM. mahAamAtya muMjAla paNa gujarAtano kuSpaTadhvaja bhAratIya sImADAo vIMdhI... gajanInA deza para pharakato thAya tevuM svapna laIne pATaNamAM beThA hatA. gUrjarabhomanA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa papa - zamazeranA khaNakhaNATanA - raNabherInAM svapnAo AvatAM hatAM to staMbhatIrthanA eka khUNAmAM sAgarataTe beThelA saMskRtapuruSa hemacandrAcAryane dezaparadezamAM dharma ane saMskRtinAM dhvaja laherAvavAnA koDa jAgyA hatA.... A svapna sAkAra karavA mATe staMbhatIrtha nAnuM paDatuM hatuM. gujarAtanI rAjadhAnI aNahilapura pATaNa jo enI karmabhUmi bane to ja rAjavIo, nagarazreSThio, koTyAdhipatio ane vidvAna AcAryo, saMtonA sahakAra sAthe janasamAjamAM dharmanI bhAvanA jagADI zake tema hatA. dariyAI taraMgomAMthI UThatI zItala laharIono rasAsvAda mANatA hemacandrAcAryajI kazAka nirNaya sAthe UThyA... ane apAsarAmAM pravezatAM ja gurudeva devacandrasUrijIne cotarA para beThelA joyA... 'gurudeva.' bolo AcAryazrI." gurudeva Apa mane AcArya rUpe saMbodhI zaramAvo nahIM. huM to Aja paNa tamAro ziSya somacandra ja chuM. hemacaMdrAcArye viveka dekhADyo. bolo vatsa zuM vicAra laIne AvyA cho ?" 'gurudeva. sAdhu to calatA bhalA ane emAM paNa jainasAdhuo mATe to 'vihAra' e ja jJAnajyota, saMskArajyota ane dharmajyota prasarAvavA mATenA uttama paryAyo che.' vAta sAcI che vatsa!" devacandrasUri bolyA. Apa rajA Apo to gurjara pradezanAM darzana karI pavitra thAuM. gurjarabhomamAM vasatA saMtono, jJAnIono, sAdhuonA satsaMgathI pAvana thAuM, gujarAtanAM nagaronA khAsa karIne pATaNa, pAlitANA, ItyAdinA graMthabhaMDAronAM darzana karuM." hemacandrAcArya bolyA. vatsa tamAro sarasvatI prema, jJAnapipAsA, vidyAprema anokhAM che, e huM jANuM chuM, zAstramAM kahyuM che ne kAvya zAstra vinodana, kAloM gacchatI dhimatAma... pATaNa Aje bhAratabharanA vidvAno, saMto, bauddhikonuM piyara banI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa rahyuM che. tame vedataNA ghoSe, kyAMka maMgaLa gItathI baMdIza zabdothI, nitya je pUrI gAjatI." evI pATaNa nagarI tarapha prasthAna avazya karo. A pATaNa rUpa, lAvaNya ane lakSmIthI zobhI rahyuM che, bAvana bajAra ane coryAsI cauTAthI dhabakatA aDhAraso koTyAdhIzonA nagaramAM hAlamAM to vijayotsavanuM parva dhAmadhUmathI UjavAI rahyuM che zeno vijayotsava, kono vijayotsava. hemacandrAcArye prazna karyo. devacandrasUri enA ziSyaratna sAme joI rahyA. Aja paNa varSo pahelAM dhaMdhukAnA apAsarAmAM pAMca varSanA bALaka cAMganA lalATa para je jhaLahaLatuM teja eNe joyuM hatuM. e ja teja... e ja prakAza, ekavIsa varSanA yuvAna AcAryanA lalATa para jhaLahaLI rahyo hato. A ja prakAza, A ja teja gurjarezvarone jJAna, dharma ane kalyANarAjyane paMthe doravAnuM hatuM. gujarAtanA yuvAna pratibhAzALI rAjA siddharAja jayasiMhe bAra bAra varSanA lohiyALa saMgrAma pachI bhAratanA saMskRtidhAma mAlavA para - mAlava nareza naravarmadeva ane putra yazovarmA para vijaya meLavyo hato, enA samAcAra staMbhatIrthamAM dharmakarmanI dhUNI dhakhAvIne beThelA devacandrasUrine AgalI sAMje siddharAja jayasiMhanA khAsa saMdezAvAhaka dvArA mokalAvyA hatA. mAlavanareza avaMtImAMthI bhAgIne dhArAgaDhanA ajeya killAmAM bharAyo hato. siddharAja jayasiMha khude gujarAtanI sarahada pAra karI enA lazkarane avaMtI tarapha doryuM hatuM. enI sAthe kezavasenApati, mahAamAtya muMjAla, enA ja hAtha nIce taiyAra thaI rahelo mahAdeva, siddharAjanA bhatrIjA kumArapALano banevI moDherakano kRSNadeva je kAnhaDadevanA nAmathI prakhyAta hato, AbunA paramAra rAmadeva, nakulanA azvarAja ane zAkaMbharIthI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa pa7 AnakarAja paNa yuddhamAM enuM zUrAtana dekhADavA AvI pahoMcyA hatA. ajita dhArAgaDhanA totiMga daravAjAo pATaNanA gajarAjoe toDI nAMkhyA ane mAlavanarezanI hAra nizcita thaI gaI. siddharAja jayasiMhe dhArAnagarI ane avaMtImAM vijayI praveza karyo tyAre enA haiyAmAM bArabAra varSanA raNasaMgrAmamAM je mAnavasaMhAra thayo tenAthI khuda siddharAja paNa duHkhI duHkhI hato. devacandrasUrine mokalelA saMdezAmAM lakhyuM hatuM ke gurudeva... bAra bAra varSanA bhISaNa raNasaMgrAma pachI vidvAnonI nagarI avaMtImAM khinna hRdaye praveza karyo tyAre paNa bhojarAjAnI A nagarIe enI saMskAritA ane jJAnagarimAne jALavI rAkhyAM hatAM. bhojarAjAnA e graMthAgAromAMthI mahAkavi kAlidAsa ane enA jevA aneka saMskRti ane saMskArarakSaka mahAkavio, mahA sarjako ane mahA vidvAnonI kalamanI sugaMdha vAtAvaraNamAM prasarI rahI hatI. ujjaina nagarImAM pravezatAM paNa e ja saMskArI havAno sparza anubhavAyo. siddharAja jayasiMha enA saMdezAvAhaka sAthe pAThavelA patramAM lakhato hato ke... 'gurudeva, mAlavavijetA - avaMtInAtha siddharAjanI ahIM hAra hatI. mArA gujarAta pAse - mArA pATaNa pAse - A saMskAradhana nahotuM - graMthAgAro nahotA. graMtho nahotA. kAlidAsa nahoto... mAruM gujarAta vidyA ane saMskAritAnA kSetre keTaluM daridra hatuM enA ahesAsa AgaLa raNabhUminuM zaurya vAmaNuM lAgatuM hatuM. mArA gujarAtane jJAnasamRddha karavA huM avaMtI ujjaina ane dhArAgaDhanA graMthAgAronAM mUlyavAna graMthonuM dhana lUMTIne to nahIM kahuM paNa Adara sAthe pATaNa lAvI rahyo chuM.' devacandrasUri patra vAMcIne vicAramAM paDI gayA. barbarakajiSNu tribhuvanagaMDa ane avaMtInAthanA nAme samagra bhAratamAM jenI pratiSThAnA cAra cAMda lAgI gayA hatA - e gUjarazvara siddharAja jayasiMhane enI bAjumAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 kalikAlasarvajJa evA saMskArapuruSanI jarUra hatI ke je gujarazvaranA aMtaranI vyathAne - vAstavikatAne samajI gurjarabhomamAM saMskAritAnAM zAMtinAM dharmabhAvanAnAM vicArazIlabIjanuM vAvetara karI jJAna, saMskAritA ane dharmanA vaTavRkSane ugADI gujarAtane saMskRtinuM dhAma banAve... devacandrasUri A bAbatamAM kazuMka vicArI rahyA hatA tyAM ja hemacandrAcAryajI emanI pAse AvI pahoMcyA. ane gurjarapradezanI yAtrAe javAnI pATaNanagarInA vaibhavanuM darzana karavAnI ane gujarAtanA sAMskRtika sAhityadhanano abhyAsa karavA graMthAgAronI mulAkAta levAnI vAta karI. devacandrasUrie hemacandrAcAryanI vAta sAMbhaLI prasannatA anubhavI. A kSaNomAM siddharAja jayasiMhanI paDakhe hemacandrAcArya jevA sarva zAstronA jJAtA hoya to gUrjarezvaranuM - gujarAtane saMskAra ane sAMskRtikatAnuM paramadhAma banAvavAnuM svapna jarUra sAkAra thAya gujarAtanuM pATanagara vijayotsavane hele caDyuM che. loko avaMtIthI padhArI rahelA enA lADIlA mahArAjanuM svAgata karavA zaherane zaNagArI rahyA che. tyAre pATaNa nagarInI ronaka anerI haze, paNa... devacandrasUri aTakI gayA. 'gurudeva, aTakI kema gayA ? hemacandrAcArya bolyA. bAra bAra varSanA bhISaNa saMgrAmane aMte prApta thayelA avaMtI paranA vijayanuM mUlya prajAmAM anero utsAha jagADI gayuM che, paraMtu lohInI nadIo vahevaDAvI meLavelA bhautika-prAdezika vijayanuM mUlya mAlavavijetA gujarazvara siddharAja jayasiMha mATe zUnyavata che, eTaluM ja nahIM paNa enA Rju hRdayamAM zULa banIne khUMcatuM rahyuM che...." devacandrasUri bolyA. zuM vAta karo cho gurudeva ? hemacandrAcAryane paNa Azcarya thayuM. rAjA mahArAjAo mATe to yuddhabhUmi parano vijaya eno mahAmolo yAdagAra prasaMga kahevAya." "hemacandrAcArya, yazovarmA ane bhojarAjAnA avaMtInA darabAramAM, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa pa9 vidvAnonI saLaMga hAramALA joI, ene pATaNanI sAMskRtika daridratA khUMcI. mahArAjane pATaNanI rAjyasabhA, vidvadubhA - jJAnasabhA tarIke dezabharanA vidvAnonI upasthitithI gAjatI jovI che, ane pATanagara pATaNanI prajAne sAcA arthamAM "kAlogacchati dhImatAm" banAvavI che. hemacandrAcAryanI AMkhomAM camaka ane zarIramAM utsAha UpasI Avyo. pATaNamAM pravezavAnI - mahArAjA siddharAja jayasiMhanA saMparkamAM AvavAno - ane enA haiyAmAM paNa dhIme dhIme gujarAtanA saMskAradhanane vizvane cotare gauravapUrNarUpe mUkavAnA mokAne gumAvavavA hemacandrAcAryajI taiyAra nahotA. 'gurudeva ApanI AjJA, preraNA ane AzIrvAda maLaze to pATaNanI sAMskRtika bhavyatA, sAMskAritAthI UjaLI UThaze.... "avere zame veranI bhAvanAthI - "ahiMsA' eka pAmara nahIM paNa vaicArika aDagatArUpe aDIkhama vicAradhArArUpe jhaLahaLI UThaze. "jIvahiMsA paranA niSedhanA DaMkAthI samagra gujarAtanI cAreya dizAo dhaNadhaNI uThaze. mahArAja Apa AjJA Apo, mahAvIrakRpAthI mahArAjanA caherA para "satyam zivam suMdarama'nuM teja "are zame veranI ahiMsAnI premALa karuNatAnuM teja pharI phorI UThe evA tamArA A ziSyanA prayatno saphaLatAne vare evA AzIrvAda Apo.' hemacandrAcAryajI gurune vaMdana karatAM bolI UThyA. "vatsa... bhagavAna zrI mahAvIranI dharmasaMsthApanAthayanI bhAvanA sAkAra pAmo evA mArA AzIrvAda che.' ane hemacandrAcArye - enA be prakhara ziSyo - rAmacandrasUri ane bAlacandrasUri sAthe pATaNa tarapha prayANa AdaryuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacandrAcArya emanA ziSya rAmacandrasUri sAthe gurudevanA AzIrvAda sAthe staMbhatIrthathI, kavi somezvaranI kAvyabhASAmAM kahIe to... jenA UMcA devamaMdiro AkAzamAM sUryanA azvano mArga roke che, divasa daramiyAna vedataNA ghoSothI nagara guMjatuM rahe evA dharma, saMskAra ane zauryanA triveNItIrtha samA aNahilavADa pATaNa tarapha prasthAna karyuM. - udayana maMtrIe hemacandrAcAryanA pATaNa pravAsanA samAcAra agAuthI tyAMnA saMgho, nagarazreSThio vidvAno, saMto ane zAstrIone khAsa saMdezAvAhaka dvArA pahoMcADI dIdhA. hemacandrAcAryanI vidvattA, svAdhyAya, manana, ciMtana ane jJAnapipAsAnI suvAsa gujarAtabharamAM nAnI uMmare ja prasarI cUkI hatI. staMbhatIrthanA A jJAna-yogIe dharmanA navA navA parimANo dvArA jJAnanA vikAsamArgo kholI sAdhakonI jJAnapipAsAne uttejita karI hatI - satya, aparigraha, muditA ane ahiMsAno upadeza enI madhuravANI dvArA pRthakajanonA hRdayanI ArapAra UtarI jato hato. ahiMsAnA nAme namAlA thatA jatA janone - ahiMsA to mahA-vIranuM bhavasAgara tarI javAnuM mana, vacana ane karmathI hRdayamAM prema, svArpaNa ane muditAnuM mAnavajAta mATenuM sAdhana che... hemacandrAcArye enA jamAnAmAM prajAjananA hRdayamAM sicelA prema, satya, ahiMsAnAM tattvo AjasudhI gurjaajAmAM akabaMdha rahyA che. hemacandrAcArya ane enA ziSya rAmacandrasUri. enI pATaNa padayAtrAmAM rastAmAM Thera Thera gAmaDAomAM nagaromAM enI vidvattAno paricaya ApatAM satya, ahiMsA, jIvahiMsA, tema ja mahAvIra svAmInA vANI ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 61 vicAro janasamAja pAse rajU karatAM dharmakSetre janajAgRtinuM abhiyAna AdaravAnuM mahAna kArya karatAM karatAM eka savAre pATaNanA pAdaramAM pahoMcyA... tyAre nagaravAsIono mAnavasamudra - sarasvatInA taTe UmaTyo hato.... hemacandrAcAryajIe viSAda anubhavatA enA ziSya rAmacandrasUrine kahyuM : 'vatsa, 'mAlavavijaya'no AnaMdotsava pATaNanI prajA kevo umaLakAthI UjavI rahI che ?' gurudeva bAra bAra varSanA bhISaNa yuddha pachI mahArAja jayasiMhe meLavelo moMghero vijaya che ne ?' vatsa... pATaNanA nagarajanono A 'narasamudra' nihALI mArA hRdayamAM A nagaranI khumArI ne khuddArI mATe mAna thAya che. A paTTaNIo mATe kahevAyuM che ne ke traNa vastu mATe ahIMnA nagarajano haMmezAM abhimAnamAM rAcatA rahyA che.' 'kaI traNa vastu gurudeva....' jijJAsu ziSye pUchyuM. gujarAtanuM viveka, emanA rAjAnuM siddhacakratva ane pATaNanuM najare paDatuM A narasamudratva. cAlo vatsa... ApaNe paNa mAlavavijetA mahArAja siddharAja jayasiMhanA A svAgatayajJamAM bhaLI jaIe....' hemacandrAcArye sarasvatItaTe bhegA thayelA loko tarapha aMgulinirdeza karatAM kahyuM. gurudeva...... rAmacandrasUri gaMbhIra svare ghaDIkamAM dUra dekhAtA janasamUha tarapha to ghaDIkamAM je dizAmAMthI siddharAja jayasiMhanI senA sAthenI vijya savArI AvavAnI hatI te tarapha dRSTi nAMkhatA bolyA. bolo vatsa... zuM vAta che ?" Apane nathI lAgatuM mahArAjA siddharAja jyasiMhe meLavelo A vijaya... moMgho vijaya che ?' rAmacandrasUri bolyA, 'hA rAmacandra... khUba ja moMghero vijyuM che... A kSaNabhaMgura bhautika samRddhinI vistAralIlAnA vijayanI mAnavajAte keTalI moMghI kiMmata cUkavavI paDI che... rAmacandra, A yuddha, hiMsA, hatyA mAnavajAta mATenuM mAnavInA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 kalikAlasarvajJa mAMhyalAmAM paDelI hiMsakavRttine bahekAvatuM eka moTuM kalaMka che...' hemacandrAcAryajI bolI UThyA. ene gurudeva para AvelA siddharAja jayasiMhano saMdezapatra yAda Avyo... hemacandrAcAryane haiye eka zAtA hatI, AnaMda hato ke, pATaNanareza - mAlavanareza banyA hovA chatAM enA haiyAmAM vijayano AnaMda ke vijyano kepha nahoto. avaMtI ane ujjainanI sAMskRtika paraMparA, vidyA ane jJAnanI baMdhAyelI Thera Thera parabo ane vizALa graMthAgAromAM graMthorUpe sacavAyelI... sarasvatInI eNe sarAhanA karatAM A saMskRti, A saMskAra, AvA graMtho ane graMthAgAro sarjako ane kalAkArothI gujarAtanI bhUmi paNa kema enI eka AgavI viziSTa paraMparA na sarje evo vicAra laIne mAlavavijetA gurjarezvara siddharAja jayasiMha pATaNa enI vijayIsenA sAthe pAchA pharI rahyA hatA. paTTaNIonA A vijayotsavanA unmAdane vidyotsavanA ullAsamAM kema na palaTI zakAya ? hemacandrAcAryajI kazuMka AvuM vicArI rahyA hatA, tyAM to... 'are gurudeva..... A paTTaNIo to udayana maMtrInI nigehabAnI nIce ApanI tarapha AvI rahyA che ne zuM.' hemacandrAcAryajInA bIjA ziSya bAlacandrasUrijI bolI UThyA. hA gurudeva... Akhoya janapravAha ApaNI tarapha vaLI rahyo che ne zuM ?" rAmacandrasUri paNa dhvaja-patAkA, Dhola trAMsA vagADatA.... gurjarasaMskRtinA mahAna upAsaka hemacandrAcAryajIno jaya..... jJAnarSi paMDita hemacandrAcAryajIno jaya... hemacandrAcAryajInA Azcaryano pAra nahoto... sarasvatI nadInA vahetA jalapravAha sAme najara nAMkhatAM gadita avAje bolI UThyA. 'are rAmacandra... A to... ApaNuM svAgata karavA uddayana maMtrIzvara paTTaNIonA janasamudAya sAthe AvI rahyA che ne zuM ? ApaNA A prasthAnanI vAta gurudeve udayana maMtrIne karI lAge che ke zuM ?' hemacandrAcArya For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 63 emane najIka AvI rahelA pATaNanA prajAjano 52 dRSTi karatAM bolI UThyA. AcArya hemacandrAcAryano jaya'nA nAda sAthe udayana maMtrI, vAgbhaTTa, kavi zrIpAla, bhAvabRhaspati ityAdi sAthe hemacandrAcArya sAme UbhA rahI gayA. gujarAtanI asmitAnA karNadhAra hemacandrAcArya mahArAjazrI, ApanA pAvana pagalA - gUrjaragirAnA pATanagara aNahilavADa pATaNamAM thatA... bhAratIya saMskRtinAM aNamoNa ratnazA hemacandrAcAryajI ApanuM svAgata che....' kahetA udayana maMtrIe hemacandrAcAryajInuM pATaNanI prajAvatI bhAvabhInuM sugaMdhI puSpothI svAgata karyuM. enI sAthe AvelA banne ziSyonuM paNa pATaNanA nagarazreSThioe svAgata karyuM. ane barobara e ja samaye barbarakajiSNu - mAlavavijetA - gurjarezvaranA AgamananI chaDI pokArAI.... vidyA ane vidyAdharanA sanmAna pachI zaurya ane zUravIranuM svAgata karavA pATaNanA prajAjano talapApaDa thaI gayA hatA. mahArAjanA AgamananI pokArAyelI chaDI sAthe paTTaNIomAM paNa svAgataghoSa vAtAvaraNamAM pharI vaLyo. mAlavA jItI siddharAja gurjarezvara potAnI sAthe avaMtI, ujjainanA graMthabhaMDAromAMthI aneka graMtho lAvI rahyA hatA. hemacandrAcAryajIne AnaMda thayo. dhULanI DamarIo, DaMkA-nizAna ane raNabherInA ninAdathI vAtAvaraNa dhamadhamI UThyuM. rAmacandra... bAlacandra... A mAnavamaherAmaNamAM ApaNe kyAMka haDapheTe AvI jaIe e pahelAM... sAme dekhAtI baMdha dukAnanA oTalA para jaIne zAMtithI UbhA rahI jaIe....' hemacandrAcArya bolI UThyA. 'gurudeva jevI AzA.' kahetAM guru ane ziSyo baMdha dukAnanA oTalA 52 caDI gayA. oTalo moTo ane sahaja UMco hato. rastA paranI gatividhi, doDadhAma ane dhamAla joI zakAtI hatI. siddharAja jayasiMhane enA mAnItA hAthI zrIkaraNa para ArUDha thaIne dhImedhIme.. tenI tarapha Avato joyo. hemacandrAcArye eka najara gurjarezva2 para nAMkhI. cahero spaSTapaNe For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 kalikAlasarvajJa dekhAto hato ane zAMta snigdha caherA para vijayanA AnaMda sAthe viSAdapUrNa gAMbhIrya paNa dekhAtuM hatuM. jayaghoSanA ghoMghATa vacce gajarAja para beThelA siddharAja jayasiMhanI najara cAre dizAmAM pharI rahI hatI. ociMtI AMkho eka khUNAmAM sthira thaI gaI. eka dukAnanA oTalA para traNa jainasAdhuo. UbhA hatA. emAM eka sAdhuno cahero paricita lAgyo... Ameya e sAdhunA caherA para anokhuM teja laherAtuM hatuM. AMkhomAM karuNAno sAgara UchaLato hato. ane haiyuM UchaLIne bolI UThyuM. "are A to devacandrasUrinA eka jamAnAnA ziSya somacandramuni, ane ethI paNa AgaLa, smRtipaTa para stabhaMtIrthanA mahArAjanA apAsarAmAM - mahArAjanA Asana para besI jussAdAra bhASAmAM ene dharmalAbha Apato enI ja uMmarano cAMga... A cAMga... somacandrane akSayatRtiyAnA divase gurudeve kaMthA oDhADI enuM AcAryapada ApI hemacandrAcAryanA nAme je jagatanA medAnamAM eka dharmAcAryarUpe ramato karyo hato e ja to nahIM ne ?" siddharAje eka kSaNa pUratuM aMbADImAMthI pAyadaLamAM enA gajarAjanI paDakhe cAlatA sainikane AMkhanA izAre najIka bolAvI - mahAvata dvArA eka TUMko saMdezo pahoMcADyo. saMdezAmAM lakhyuM hatuM ke - dukAnanA oTalA para UbhelA traNeya bhagavantomAMnA hemacandrAcAryajIne mahArAja jyasiMha vaMdanA karavA mAMge che... ane mahArAja e mATe AvI rahyA che. sainika jhaDapathI dukAnanA oTalA pAse pahoMcI gayo. ane vaMdana karato gajarAja para beThelA mahArAjA siddharAja tarapha aMgulinirdeSa karato bolyo : mahArAja. avinaya thAya to kSamA, paraMtu Apa ja AcArya devacandrasUrinA vidvAna ziSya sUri hemacandrAcAryajI to nahIM ? ' "hA.... huM ja jinazAsanano adano sAdhu hemacandra - "dhanya thayo munizreSTha, ApanA caraNamAM mahArAjazrInI AjJAnusAra eka saMdezo rajU karavA mAMguM chuM.' jarUra vatsa. mahArAjazrIne A saMsAre virakta evA A sAdhunI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilikAlasarvajJA 65 yAda A avasarane TANe kyAMthI AvI?" hemacandrAcArya mahArAja siddharAja jayasiMha para dRSTi TheravatA bolyA. e ja vakhate siddharAja jayasiMha mahArAja aMbADI parathI nIce UtarI rahyA hatA. 'gurudeva, mahArAja Aje mAlavavijayanI vadhAmaNInA prasaMge ApazrInA AzIrvAda levA ahIM padhAravA mAMge che. dharmalAbhanI apekSA rAkhe che." jarUra huM dharmalAbha ApIza.... ApaNe cAlIzuM? hemacandrAcAryabolyA. paraMtu eTalAmAM gujarazvara svarya mahArAjazrI pAse aDavANe page AvIne vaMdana karavA nIcA namyA. hemacandrAcAryajInA Azcaryano pAra na rahyo. barbarakajiSNu, tribhuvanagaMDa, avaMtInAtha jevAM nAmothI samagra bhAratamAM enA zaurya, zIla ane zAlInatA mATe prakhyAta evA mahArAja siddharAja jayasiMha staMbhatIrthanA eka adanA sAdhune page lAgavA - sAme cAlIne enI pAse AvIne UbhA rahI gayA hatA. hemacandrAcAryajIe AnaMdavibhora thaI page lAgavA nIcA namelA mahArAjAneH "vijayI bhava... AjanA vijayotsavanA divase mAMgalika uccAratA A sAdhu Apane AzIrvacanathI navAje che...' kAraya prasaraM sidhya hastirAjamazaGikatam / trasyantu diggajAH kiM tairtRtvayaibodhyatA yateH // he rAjA siddharAja tamArA hAthIne niraMkuza AgaLa vadhavA do, enAthI diggajo bhayabhIta thAya to bhale thAya, kAraNa ke bhUmino bhAra to tame ja vahana karo cho. mahArAja, AjanI rAjasabhAmAM Apa hAjarI Apo evI amArI vinaMtI che... ApanI hAjarIthI rAjyasabhAnuM mAna ane gaurava vadhaze...." mahArAjAnI sAthe AvelA mahAamAtya muMjAle vaMdanA karatAM hemacandrAcAryajIne vijayotsavanI ujavaNImAM hAjarI ApavAnuM nimaMtraNa ApyuM "jarUra mahAamAtyazrI Apa mahArAjazrInI zobhAyAtrA AgaLa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 kalikAlasarvajJa vadhAro.... ame samayAnusAra jarUra AvI pahoMcIzuM." hemacandrAcArye kahyuM. mahArAja Apane mAnabhera laI javA. sukhAsana sAthe huM ja apAsare levA AvIza." udayana maMtrIe taka jhaDapI letAM kahyuM. udayana maMtrInA AnaMdano pAra nahoto.... varSo pahelAM cAMganA svarUpe devacaMdrasUrinA apAsarAmAM AvelA pAMca varSano bALaka Aje AcArya hemacandrAcAryanA rUpe - eka mahAna AcArya rUpe - enA guru devacaMdrasUrinA AzIrvAda sAthe... bAvana bajAra ane coryAsI cauTAthI zobhatI gujarAtanI rAjadhAnI aNahilapura pATaNanI rAjyasabhAmAM laI AvavAnA puNyakAryane e gumAvavA nahotA mAMgatA. je rIte siddharAja jayasiMha eka vijetA tarIkenA badhA ja AvaraNo khaMkherI dukAnanA eka oTalA para sAmAnya janasamAjanA pratinidhi rUpe UbhelA jainasAdhune vaMdana karavA aMbADImAMthI nIcA UtarI hemacandrAcArya pAse gayA e prasaMge ja mutsadI udayana mahetAne samagra gujarAtamAM jinazAsanano DaMko vagADavAnA enA svapnane sAkAra thatuM dekhAyuM. udayanane varSo pahelAM cAMganA pitA cAMcadevane manAvI - somacandrasUrithI AcArya hemacandrAcAryasUri sudhInI cAMganI AdhyAtmika yAtrAmAM enuM yogadAna sArthaka thatuM lAgyuM. maMtrIzvara. Apane takalIpha levAnI jarUra nathI. sAdhuone sukhAsanonI nahIM paNa sukhAsanone pAThavanArA - premALa, zraddhALu - mahArAja, mahAamAtya ane tamArA jevA rAjyanI prajAnA sukha, dezanI saMskRti ane mAnavIya dharmanI khevanA karanArAnI jarUra vadhAre che. ame nizcita samaye rAjyasabhAmAM hAjarI ApavA AvI pahoMcazuM." kahetAM hemacandrAcArye enA ziSyo sAthe apAsarA tarapha prayANa AdaryuM - tyAre ekatrita janasamUhamAMthI jayaghoSa UThyA. mahArAja hemacandrAcAryajInI jaya..." gurjarezvara - mahArAjA siddharAja jayasiMhanI jaya..." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNahilapura pATaNa e jamAnAnuM nagara saMskRtinuM eka AgavuM pratinidhitva dharAvatuM nagara hatuM. pATaNanI jAhojalAlImAM solaMkIvaMzanA zaurya, dharma ane saMskAranA triveNI saMgamanA punita pravAhano ghaNo moTo phALo rahyo che. samasta gujarAta dareka kSetre pragatinA eka pachI eka sopAno sara karyuM jatuM hatuM. pATaNanI rAjyasabhAnI bhavyatA ja anokhI hatI. e jamAnAnA zreSTha gurjararatnothI, saMtothI, AcAryothI, zilpIo, ciMtako saMgItakArothI sAhityakArothI rAjasabhA zobhatI. bhRgukacchanA AcArya devabodha, keTakezvarI devInA pUjArI bhuvanarAzi, somanAtha mahAdevanA mahaMta bhAvabRhaspati, vAbhaTTa, kavi zrIpAla, tema ja aDhAraso koTyAdhIzanA pratinidhirUpe kubera zreSThi jevA aneka mAnavaratnothI siddharAja jayasiMhanI rAjyasabhA dharmasabhArUpe vadhu jANItI hatI. dezaparadezathI aneka vidvAno, zAstrIo, pravAsIo pATaNamAM AvatA ane pATaNanI saMskAritA, zilpasthApatyanA benamUna namUnAo samA mahAlayo, zivAlayothI zobhatuM sahastraliMga taLAva, pATaNanI najIka siddhapura khAtenAM rudramALanA zilpasthApatya para vArI jatA. hemacandrAcAryajI paNa pATaNanagarInI bhavyatA, eka adanA prajAjana banI sAdhusaMtonA AzIrvAda levA jeTalI namratA dekhADatA rAjavIo, samaya Avye rAjyasiMhAsanano tyAga karI bhagavI kaMthA oDhI tapovananI keDI pakaDI letAM mUThI UMcerA caulukya vaMzanA rAjavIonI gAthA sAMbhaLI bhalabhalA prabhAvita thaI jatA. hemacaMdrAcAryajInA pATaNapravezanA kALamAM gurjaradeza soLe kaLAe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa khIlI UThyo hato... gujarAtano e suvarNayuga hato ane aNahilapura pATaNa gujarAtanI e riddhisiddhinuM jAhojalAlIpUrNa pATanagara pATaNa hatuM. hemacandrAcArya ane enA bane ziSyo - rAmacandrasUri ane bAlacandrasUri pratibhAvaMta sAdhuo hovA uparAMta nAjuka zabdonA namaNA sauMdaryane RjubhAvothI pragaTa karatA kavio paNa hatA. pATaNanA prathama darzane ja hemacandrAcAryajI enA rUpa, lAvaNya ane prajAnI saMskAritA para vArI gayA hoya ema gAI UThyA......... 'asti svastikayada bhUme dharmAgAraM nayAspadam / puraM zriyA sadASTazlinAmnANiTilaM pATakam // ' bhUminA svastika samAna dharmanuM gRha, nyAyanuM sthAna ane lakSmI vaDe sadAkALa AliMgita evuM A aNahilavADanagara che. pATaNanA diggaja koTaTyAdhipationI lakSmIthI zobhI UThelA nagara para ziSya bAlacandrasUri paNa vArI gayA ane koTyAdhipatinI lakSmI sAthenA rasikatAnA guNane pATaNamAM vasatA sarasvatIputronI AdhyAtmika, sAMskRtika ane anya jJAnanA sarvocca zikharo para birAjatI sarasvatI - sAthe lakSmI kleza karyA vagara rahetI joI kavihRdaya bolI UThyuM.' kalhuyate na saha zAradAyA kamalAtra vAsarasa lobhavatI / kalaha vagara vasI zakatI lakSmI ane sarasvatInuM kAraNa hatuM rasalobha... A rasalobhanA kAraNe ja banne vaccenI maitrI AjasudhI TakI rahI hatI. - gurudeva... jyAre A nagarI ATalI suMdara che to mAlavavijetA gujarazvarano rAjadarabAra to kone khabara keTalo bhavya haze bAlacandrasUri bolI UThyA. gurudeva ApaNe rAjadarabAra tarapha prasthAna karazuM" rAmacandrasUri bolI UThyA. hemacandrAcAryajI enA bane ziSyo sAthe nagaranA eka pachI eka jarA rasaha kalaha vagara Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 69 sugaMdhita puSpothI maghamaghatI pathavithikAo pasAra karI. rAjadarabAranA prAMgaNamAM padhAryA tyAre emanA Azcarya vacce siddharAja jayasiMhanA gajarAje hemacandrAcAryajIno AMgaNAmAM ja sarasvatI nadInA puNyajalathI abhiSeka karyo. rAjadarabAranA pravezadvAra pAse ja mahAamAtya muMjAla, kavi zrIpAla, bhRgukacchathI khAsa padhArelA AcArya devabodha, somanAtha mahAdevanA bhAvabRhaspati, kaMTakezvarI maMdiranA bhavAnIrAzi paNa mahArAjA sAthe hemacandrAcAryajInuM svAgata karavA taiyAra thaIne UbhA hatA. pATaNanA chappana koTyAdhakSonA ziramora evA kuberazreSThi paNa hAjara hatA. siddharAja jayasiMha mahArAje hemacandrAcAryajIno pAdaprakSAlanano vidhi pUro karI - emane rAjyadarabAramAM dorI gayA. emanI pAchaLa mahAamAtya muMjAla ane udayana maMtrI, kavi zrIpAla ane anya aneka sabhAsado paNa rAjadarabAramAM pravezyA, eTale nRtyano kAryakrama zarU thayo. - hemacaMdrAcAryajInI AMkho sAme siddharAja jayasiMhanA pUrvaja rAjA bhImadevanA A ja nagaranI e jamAnAnI jAjavalyamAna nartakI caulAdevI sAthenA saMbaMdho... yAda AvI gayA ane enA ja vaMzamAM janmelo hAlamAM gujarAta bahAra bhaTakato siddharAja jayasiMhano bhatrIjo kumArapALa yAda AvI gayo. hemacandrAcAryajI e dizAmAM kazuMya AgaLa vicAre e pahelAM ja nartikAnuM nRtya pUruM thatAM ja rAjakavi zrIpAlano bulaMda avAja vAtAvaraNamAM gAjI UThyo... madhura kaMThe kavi zlokanuM paThana karI rahyA hatA. gurjaratrAyA viveka bRhaspatitva nRpasya siddhacakitva pattanasya ca narasamudratvam......." gujarAtanuM vividha bRhaspatitva, rAjAnuM siddhacakrata ane pATaNanuM narasamudra evA paTTaNIonA traNa abhimAnane lAyaka jemAM teo koIno vivAda sahana nathI karI zakatA, evA mahAna paTTaNIonA cakravartI mAlavavijetA mahArAjA siddharAja jayasiMhanA rAjadarabAramAM AcArya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryanuM mAlavavijaya utsava prasaMge hArdika svAgata che. emanA vidvAna ziSyo rAmacandrasUrijI ane bAlacandrasUrinuM paNa svAgata che...." kavi zrIpAlanAM vacano sAMbhaLI samasta sabhAgRhanA sadasyoe hemacaMdrAcAryajI mahArAjano jayaghoSa bolAvyo. siddharAja jayasiMhe siMhAsana parathI UbhA thaI hemacandrAcAryane vaMdana karatAM "jJAnaniSTha, dharmaparAyaNa, ahiMsAbhUSaNa, mahAtapasvI zrI hemacandrAcAryajI gujarAtanuM pATanagara aNahilavADa pATaNanA rAjyadarabAramAM ApanuM hArdika svAgata che.' no jayaghoSa karyo. hemacandrAcAryajInA Azcaryano pAra na rahyo. eka najara gujarAtanA mahAamAtya muMjAla para nAMkhI. caherA para rahasyamaya smita chalakatuM hatuM. udayana maMtrI paNa mahAamAtyanA smita jevuM ja smita caherA para UpasAvI rahyA hatA. hemacandrAcArye... gujarazvarane UbhA thaIne AzIrvAda Apato zloka rAjasabhAmAM vaheto mUkyo. he kAmadugdhA gAya ! tuM tArA gomayarasathI, pRthvInuM siMcana kara, he ratnAkara tame motInA pavitra sAthiyA pUro, he candra tuM jaLathI bharelA pUrNakuMbha jevo thA ! he diggajo ! tame kalpavRkSanA patranAM toraNo bAMdho, kAraNa ke mahArAja siddharAja jayasiMha, A pRthvI paTe digvijaya karIne padhArI rahyA che mATe mAMgalika pragaTa karo..." rAjasabhAmAM siddharAja jayasiMhano jayaghoSa gAjI UThyo. gUjarazvare siMhAsana parathI UbhA thaI hemacandrAcAryajIne vaMdana karyA. mahArAja zAtAmAM to cho ne ?? hemacandrAcArye prazna karyo. tana vijayano AnaMda anubhave che. paraMtu mana... AcAryazrI siddharAja AgaLa na bolI zakyo - caherA para viSAdanI kAlimA prasarI gaI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 71 rAjanuM Apa aTakI kema gayA ? mahAamAtya vAta zI che ?" hemacandrAcArye pUchavuM. AcAryazrI, mahArAje bAra bAra varSanA rAtadinanA bhISaNa yuddha pachI mAlavadeza para vijaya to meLavyo, paraMtu mALavA ane mAlavanarezanI vidvattA, jJAna, saMskAritA ane abhyAsa para vijaya na meLavI zakyA eno ene raMja che." muMjAle kahyuM. "AcAryazrI, bhoja ane muMjanI nagarImAM jJAna ane vidyAnuM je varcasva che, saMskAritAno Abhane AMbato UMco AMka che, enI sAme ApaNA lohiyALa vijayanuM mUlya keTaluM ? ApaNI A vijayI vaibhavI sRSTimAM mA sarasvatInuM - mA saMskAritAnuM sthAna kyAM ? dardabharyA svare siddharAja jayasiMhe haiyAnI vAta rajU karI. "rAjana, tamArA hRdayamAM tamArI bhAvanA, tamAruM gaurava, sAhitya, saMgIta ane kalAo vidyAo pratyeno Adara ane e kSetromAMnA vikAsa mATenI dilacaspI ane saMskAravihoNA ApaNA gujarAta...." AcAryazrI....adhavaccethI ja hemacaMdrAcAryanI vAtane kApI nAMkhatAM sahaja asvastha thayelA mahAamAtya muMjAla bolyA. hemacandrAcAryajInA mukhethI sarI paDelA saMskAravihoNA zabda para aneka sabhAsadonAM bhavAM paNa UMcakAyAM. AcAryazrI, avinaya thato hoya to kSamA karajo paNa ApaNuM gujarAta abhaNa haze paraMtu saMskAravihoNuM to nathI ja... pATaNanA zreSThio, gujarAtabharanA kavio, subhaTo, zUravIro ane mULarAja solaMkIthI AjasudhInA caulukvezvaroe to pATaNanI - gujarAtanI gauravagAthA racavAnuM kArya karyuM che." mahAamAtyajI... pATaNa gujaMpradeza solaMkIkuLanA gujarazvaronI vatanaparastI, zreSThionI vyApArakuzaLatA ane jAna hatheLImAM rAkhI jaMga khelatA javAMmardono lADIlo garavo pradeza che, paraMtu ApaNI mAtRbhASA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa gujarAtInuM mUlya jagatanA cotare keTaluM? ApaNI pAse ApaNI kahevAtI evI mAtRbhASA ke vyAkaraNa che kharA ?' hemacandrAcArye vedhaka prazna sabhAsado samakSa mUkyo. rAjasabhAmAM sannATo chavAI gayo. sau koI vicAramAM paDI gayAM. gujarazvara khuda vimAsaNamAM mukAI gayA. mAlavadeza para vijaya meLavI siddharAja jayasiMha avaMtI ane ujjainanA graMthAgAronI mulAkAte gayo, tyAre enA manamAM - bhASA mATe, vyAkaraNa mATe - gurjara sAhitya mATe gujarAtamAM keTaluM kAma thaI rahyuM haze, enI koI sIdhI asara kyAMya najare paDatI nahotI... graMthAgAranI laTAra mAratA rAjA siddharAje gujarAtI bhASA mATe zuM ane keTaluM kAma thaI rahyuM che ane mALavAmAM gurjarabhASAnuM sthAna kyAM enI tapAsa karatAM graMthapAlane pUchyuM to javAba maLyo... mahArAja... A bhaMDAramAM to rAjA bhoje banAveluM eka adbhuta vyAkaraNazAstra. bhojavyAkaraNa' rUpe dezabharanI pAThazALAomAM Aja vyAkaraNa bhaNAvavAmAM Ave che, eTaluM ja nahIM paNa mAlavApara vijaya prApta karanArA siddharAja jayasiMhanA pATaNanagaramAM Aja paNa bhojavyAkaraNa" graMtha ja bhaNAvavAmAM Ave che. gurjarabhera graMthapAlano javAba sAMbhaLI ThaMDAgAra thaI gayA. mahetA AjJA mahArAja..' graMthAgArano Akhoya bhaMDAra Aja sudhInA tamAma pustako sAthe pATaNanI pAThazALAomAM pahoMcI jAya.' jevI AjJA....' ane e ja vakhate bhayAnaka vaMToLa sarjAyo... A vaMToLa siddharAja jayasiMhanA hRdayamAM evA jorathI phUMkAyo ke ghaDIbhara to yuvA siddharAja paNa khaLabhaLI UThyo. eNe mukAma para AvI, mahAamAtya muMjAla, udayana maMtrI, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 73 vAlmaTTane ApaNe pATaNa tatkAla pahoMcavAnuM che." no siddharAje hukama karyo. mahArAja... ciMtA na karazo badhuM ja thaI raheze." Aje bharasabhAmAM mAtRbhASAno - gujarAtI bhASAnI carcA cAlI rahI hatI eno siddharAjane AnaMda hato. AcAryazrI !' bolo, mahArAja..." bhASAnuM gaurava vadhAravA zuM karavuM joIe ?" siddharAje savAla karyo. gujarAtI bhASAmAM ja zikSaNa ApavAnuM sauthI paheluM kAma ApaNe karavAnuM raheze. Aje ApaNI bhASA adhakacarI prAkRtabhASA che." 'AcAryazrI...' bhASAnuM gaurava... bhASAnuM hita.. jagatane AMgaNe vadhArI zakIzuM to ja gujarAtanI asmitA mahArAja Apa jevA samartha gujarazvara dvArA saMskAritA, jJAna, zaurya ane samajaNanA pAyA para ja jhaLahaLI UThaze." hemacandrAcArya bolI UThyA. rAjasabhAnA sadasyo vacce bhASA paranI carcA khUba ja muddAsaranI thaI to rahI hatI paraMtu eno niSkarSa keTalo? e savAla paNa paTTaNIo ane gurjarabhASI sadasyone thaI rahyo hato. AcAryazrI mAruM eka svapna che." mahArAja bolyA. svapno hovAM, svapno sevavAM e ja to mAnavajAtanI saMskAritAnI pArAzIzI che... mahArAja, ApanA svapnanI vAta karo..." dhArAnagarI - urjana - avaMtI jevI rAjasabhAo vidvAnonI vANIthI guMjatI hoya. rAta-divasa jJAnacarcAo cAlatI hoya, ahiMsA, paramodharmanA paDAvo naMkhAyA hoya... pATaNanI ja zA mATe, samagra gujarAtanA gAme gAma pAThazALAo, abhyAsa zibiro, lekhana zibiro, manana maMDaLo UbhA thAya ane badhA ja vidyAnurAgI bane. pATaNanI - gujarAtanI bhomakA para zikSaNano, saMskAritAno sUryodaya thAya, tevuM mAruM svapna sAkAra Apa jevA . Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 kalikAlasarvajJa vidvAno ja karI zakazo..." siddharAje viSayanA mukhya muddA para AvatAM kahyuM. hA mahArAja. ApanA hAthe zikSaNa, saMskAra ane sAhityanA mahAyajJanuM Ayojana na thAya ?' mahAamAtya muMjAla bolI UThyA. mahArAja." udayana maMtrIe carcAmAM jhaMpalAvyuM. bolo maMtrIzvara." siddharAja bolyA. are hAM maMtrIzvara, mAre paNa kazuMka kahevAnuM che. mahAamAtyazrI, gujarazvaronI jJAnopAsanA ochI nathI. ApaNI pAse paNa somanAthanA bhAvabRhaspati, bhRgukacchathI padhArelA AcArya devabodha, gurjarezvaro jyAre jyAre raNe caDhe che tyAre mA kanakezvarInA AzIrvAda sAthe raNe caDe che - enA pUjArI bhavAnI rAzi, staMbhatIrthanA amArA guru devacandrasUrijI - jevA vidvAno ApaNI vacce che tyAre mArA manamAM paNa eka svapna hiloLA laI rahyuM che. mahArAja." hemacandrAcArya siddharAja sAme AMkho mAMDatA bolyA. mahArAja.. AcAryazrInI svapnila AMkhomAM ramatA soNalAne huM pArakhI gayo chuM mahArAja, e soNaluM phakta eka jainamuninuM nathI, e soNaluM koMkaNathI kAnyakubdha ane pATaNathI avaMtI sudhI patharAyelA mahArAja siddharAjanuM - enI garavI gUrjara prajAnuM svapna che mahArAja.." udayana maMtrI bolI UThyA. e soNaluM eTale garavI gujarAtanA khUNe khUNe jJAnano prakAza pAtharavo... gAmaDe gAmaDe, kasabe kasaba, bhASAnuM mahattva ane mAhAsyanI samajaNa ApavI... barobara che ne AcAryazrI mahAamAtya muMjAla bolI UThyA. mahArAja" hemacandrAcAryajI bolyA. bolo gurudeva." mahArAja, gujarAtanI asmitAne ajavALatA jJAnagraMthothI- paurANika kALathI prasiddha evI A pATaNa nagarInA graMthAlayo ApaNe ApaNI bhASAnA gauravavaMtA graMthothI chalakAvI daIe. ane A kArya mATe mArI samagra zakti, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilikAlasarvajJa 75 tana, mana ane dhana dvArA samarpa devA taiyAra chuM..." hemacandrAcArya bolI UThyA. emanA avAjamAMthI utsAhanI choLo UDatI hatI. AcAryazrI... Apa hukama karo, Apa jevA jJAnI saMta hoya, muMjAla mahetA jevA samartha mahAamAtya hoya, udayana mahetA jevA zraddhALu jIvo hoya pachI vicAra zeno karavAno ?" siddharAja jayasiMha bolI UThyA. rAjanuM dhIragaMbhIra svare hemacandrAcArya bolyA. "AjJA AcAryazrI." jagatanI koI paNa bhASAno pAyo - "zabda ja rahyo che. A zabda'nuM baMdhAraNa saMkalana enA vyAkaraNa para AdhArita che.' zabdanI ImArata vyAkaraNanA baMdhAraNa para ghaDAtI rahI che. ane Aje jyAre gurjarabhASA pAse potAnuM vyAkaraNa na hovAthI mAlavapati bhojanuM vyAkaraNa bhaNavuM paDe che. hemacandrAcArya bolyA. mAlavapati siddharAjanI Aja to hAra che..." kavi zrIpAle kahyuM. gujarAtI bhASAnI A ja to moTI karuNatA che.' mahAamAtya muMjAla bolI UThyA. AcAryazrI, mAlavavijetA gujarazvaranI A ja to hAra che kavi zrIpAle sAcuM kahyuM. mahArAja Apa ja gujarAtI bhASAnuM, sAhityanuM dAridra pheDI zako tema cho... ApaNI bhASAmAM ApaNuM potAnuM vyAkaraNa raco ane mAtRbhASAnuM gaurava karo." siddharAja jayasiMhe kahyuM. hA, mahArAja. A kArya mATe pATaNanA dhanabhaMDAro, mAnavazakti ane anya je kAMI AvazyakatA haze te pUrI pADavAmAM gujarazvara ane enA prajAjano pAchA nahIM pADe... mahArAja barobara che ne? mahAamAtya muMjAle siddharAja jayasiMha sAme najara karatAM kahyuM. hA mahArAja." yazo mam tavakhyAMti, puNye ca muninAyaka / vizvalokopakArAya kuru vyAkaraNaM navam // Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa he munizvara navA vyAkaraNanI racanA karo, ethI mane yaza maLaze ane tamane khyAti maLaze ane samagra lokanA upakAranuM puNya maLaze.' 'zabdonI vyutpati karanAruM zAstra racIne amArA manoratho pUrNa karo Apa sivAya AvuM kArya ka2vA bIjuM koI samartha gurjarapradeze nathI.' siddharAja jyasiMhanAM vacano rAjyasabhAnA sadasyoe - mahArAja siddharAja jayasiMhano jaya.... AcAryazrI hemacandrAcAryano jaya..... 76 nA jayaghoSa dvArA jhIlI lIdhA. hemacandrAcArya siddharAja jayasiMhanI gujarAtI bhASA pratyenA prema 52 prasanna thaI gayA. staMbhatIrthathI je svapnanI khAlI kAvaDa laI... mahAmuni nIkaLyA hatA. e kAvaDa gurjarezvaranI preraNA ane protsAhana dvArA bharAI gaI hatI. hemacandrAcAryajInI AMkhomAM AnaMdanAM AMsu UbharAI AvyAM. "mahArAja ApanI manokAmanA pUrNa karavA A kSaNothI ja huM kAryAnvita thaI rahyo chuM. huM mArA ziSya rAmacandrasUrine ApanA eka saciva sAthe kAzmI2 mokalavA mAMguM chuM.' 'kAzmIra ?" anekanI AMkho AzcaryathI visphArita thaI gaI. 'hA mahArAja, mA sarasvatI jalanA pravAharUpe pATaNanI puNyasalilA banI vahe che. paNa enA jJAnavaheNanAM besaNAM kAzmIranI himAcchAdita dhavala kaMdarAomAM che. mAtA sarasvatI tyAM sAkSAta birAje che. kAzmIra sarasvatI dhAma che. Adya zaMkarAcAryanI tapobhUmi che. sarasvatI dhAmamAM mAtA sarasvatInI ArAdhanA karI mArA ziSya rAmadrasUri mAnA varada haste saMskRtabhASAnA ATha vyAkaraNa graMtho laI ahIM Avaze. mAtA sarasvatI ane bhagavAna mahAvIranI kRpA Utaraze to ApaNI prAkRta gujarAtI bhASAmAM gujarAtane gaurava apAve evuM vyAkaraNa ane anya sArasvata graMthothI pATaNa, siddhapura, staMbhatIrtha, karNAvatI tema ja anya zaheronA graMthAgArone sArasvata graMthothI bharI mA bhoma gujarAtanI sevA karavAnuM mAruM For Personal and Private Use Only - Jain Educationa International Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa svapna siddha karIza.' hemacandrAcArya bolI UThyA. hemacandrAcAryanA samaya daramiyAna, gujarAtamAM be dharmasaMpradAyo - jaina ane hiMdudharma ja pracalita hatA, bauddha dharma - sarahada pArano - bhArata bahArano dharma thaI gayo hato. laMkA, brahmadeza, cIna, jApAnamAM enuM vistaraNa thaI cUkyuM hatuM. solaMkI vaMzanA rAjAo zaivadharmI hatA. somanAtha mahAdeva emanA kuLaparaMparAgata deva hatA. parama mAhezvara' kahevAtA jaina saMpradAyamAM paNa zvetAMbara - digaMbaranA vicAraphAMTA paDI cUkyA hatA. hemacandrAcAryanA pitA cAMcadeva pesarI mAhezvarI hatA to mAtA pAhinIdevI ane enA bhAI neminAga zrAvakajaina hatA. dharma aMgenA nirarthaka vAdavivAdomAM bhASA - gujarAtI bhASA pratye koI dharmAcAryoe lakSa ApyuM nahotuM - pariNAme prAkRta gujarAtI bhASAmAM adhakacaruM bhASAjJAna prajAne pAThazALAomAM apAtuM hatuM. hemacandrAcArya - gujarAtanA evA prathama dharmAcArya hatA ke jeNe dharma, saMskRti, ItihAsa, vijJAna, Adi mAnava jiMdagIne sparzatA viSayonA pracAra ane prasAra mATe bhASAnI mAtRbhASAnI AvazyakatA svIkArI hatI. bhASA saMskRtinuM navalakhuM ghareNuM hatuM. ane vyAkaraNa e bhASAno prANa hatuM. rasajJa mahAkavi kAlidAsanA mAlavadezanuM bhojavyAkaraNa - mAlavavijetA gujarezvaranA gurjarapradezamAM bhaNAvAtuM hatuM ane A vastu bhASApremI hemacandrAcAryajIne - tema ja gujarAtanA vartamAna rAjakAraNIone siddharAjathI mAMDI muMjAla mahetA ane udayana maMtrI sudhI saune khUMcatI hatI e bhASAnA utthAna mATenI vAta hemacandrAcArya mATe utsAha preratI vAta hatI. hemacandrAcAryajI vicArane jhole caDI gayA. maMtrIzvara udayana ApaNA AMgaNe padhArI pATaNanagarIne - gurjararASTrane sAhitya, ane saMskAranagarI - saMskArI rASTra banAvavAnuM eka mahAna abhiyAna AraMbhanArA AcArya devacandrasUrinA pratApI ziSya hemacandrAcAryajIne enI kAryasAdhanA AraMbhavA mATenI vizALa jagyA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 uparAMta A bhagIrathakArya pUruM pADavA mATenI badhI ja sagavaDo pUrI pADavAnI vyavasthA karo. emanA ziSyagaNanA kAzmIrapravAsanuM kArya yogya sacivane soMpI ene paNa kAzmIra sAthe mokalI, mA sarasvatInI ArAdhanA karI ene prasanna karI, 'kAzmIrIvAhinI' gujarAtavAhinI' bane evo prabaMdha karo.' siddharAja bolI UThyA. udayana maMtrI javAbadArI mAthe letA bolI UThyA : mahArAja, badhI ja vyavasthA thaI jaze.' rAmacandrasUri ane vAgbhaTTa kAzmI2thI mAtA sarasvatInI kRpAthI saMskRta bhASAnAM ATha vyAkaraNo uparAMta DhagalAbaMdha abhyAsagraMtho, bhASAzAstrane lagatAM pustako tema ja veda, gItA, upaniSada ityAdi mUlyavAna graMtho pATaNamAM taiyAra thaI gayelA hemacandrAcAryajInA apAsarAmAM vyavasthita rIte laI AvyA ane graMthone kramavA2 goThavavAmAM AvyA. A bAju saMskRta vyAkaraNanA pANini samA hemacandrAcAryajIe sAdhutAnA AcAra sAcavIne gurjara bhASAnA jyotirdhara banI gujarAtanI asmitAnA pAyAnuM kAma teNe eka varSamAM vyAkaraNanI racanA karI. karI ApyuM. mUlasUtra, dhAtu, gaNapATha, pratyaya ane liMgAnuzAsana evA paMcAMgI prakAranI vyAkaraNa racanA emaNe savAlAkha zlokomAM karI mahArAja siddharAja jayasiMhane vyAkaraNa graMtha pUrNa thayAno saMdezo enA anucara zrIdhara sAthe mokalyo.' zrIdhara paNa AnaMdathI hemacandrAcAryanA guNagAna gAto, nAcato rAjasabhAmAM pahoMcyo ane mahArAjano jaya ho.... AnaMdo... AnaMdo..... Aja ApaNA vaMdanIya AcArya kavivarya sAhityaratna zrI hemacandrAcArya mahArAjazrIe gujarAtI bhASAno savA lAkha zlokono vyAkaraNagraMtha pUrNa karyo.... mahArAjano jaya ho..... hemacandrAcArya mahArAjano jaya ho...... siddharAja jayasiMhe siMhAsana parathI harSAvezamAM AvI UbhA thaI, apAsarAmAMthI AvelA zrIdharane emanA gaLAmAMthI sonAno hAra kADhI paherAvI dIdho. Jain Educationa International kalikAlasarvajJa For Personal and Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 'rAmacandrasUri..' 'AjJA gurudeva.' haiyuM zAtA anubhave che... ApaNI garavI gujarAtI bhASA mATenuM maheNuM bhAMgyuM. chello zloka tamane lakhAvatAM uramAM je AnaMda, saMtoSa ane kazAkanI prAptinI je anubhUti thaI che e ajoDa che ho...... vyAkaraNagraMthanA aMtima zlokanI pUrNAhuti karatAM hemacandrAcArye enA aMtarane thayelI zAtAnuM varNana karatAM kahyuM. navajAta zizu para mAtA enI premALa dRSTinAM amIchAMTaNAM chAMTe e rIte ja hemacandrAcArye lagabhaga savA lakSa zlokothI racAyelA graMtha 52 enI premALa najaranAM amIchAMTaNAM chAMTI AnaMdanI mUrchAmAM lagabhaga sarI paDayA. gurudeva... AjanI ghaDI samagra gujarAta mATe raLiyAmaNI banI rahI che. traNaso traNaso lahiyAo ApanA A vidyAdhAmamAM graMthanI nakalo taiyAra karI rahyA che...' rAmacandrasUri bolyA. gurudeva, saMvata 1195nI sAlano Ajano divasa 'hemadina' tarIke gujarAtabharamAM UjavAze...' bAlacandrasUrie vAtanI pUrti karatAM kahyuM, hemacandrAcAryano apAsaro e mAtra jaina apAsaro nahoto. AkhA gujarAtano sarvadharmasamabhAvanuM dharmasthAna hato. rAtadina dezadezAvArathI vidvAno AvatA ane dharma, rAjakAraNa, saMgIta, sAhitya, jyotiSa, ityAdi aneka viSayo para carcAo thatI, vAdavivAdo thatA, apAsarAnuM vAtAvaraNa caitanyapUrNa - dhabakatuM rahetuM... aneka lahiyAo vacce besI hemacandrAcArye eka ja varSamAM vyAkaraNano graMtha pUro karyo hato. savAlakSa zloko - saMskRta - For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa ane prAkRta gujarAtImAM - tAlapatrIonAM parNo para zabdastha thayA hatA. hemacandrAcAryanA vyAkaraNagraMthe pATaNane vidyAkendromAM gauravavaMtu sthAna apAvyuM hatuM. zrI hemacandrAcArye maharSi pANini vagerenA ATheka vyAkaraNagraMthonA abhyAsa ane manana pachI pANininA aSTAdhyAyI vyAkaraNanI sUtrazailIne anusarI emanuM vyAkaraNa eNe saMskRta ane prAkRtamAM sUtrAtmaka zailImAM lakhyuM. 9 80 gurudeva... graMtha pUrNAhutinA samAcAra gurjarezvarane pahoMcADavAno kAryabhAra mane soMpo.' chellA eka varSathI hemacandrAcAryanI prati paLamAM enA lekhanakAryamAM chAyAnI jema pravRttizIla rahelAM anucara zrIdhare hemacandrAcAryajI samakSa mAMgaNI karI. hemacandrAcArya... rAtadina emanI sevAmAM chellA ekAda varSathI vyasta evA sevaka zrIdhara sAme eka kSaNa pUratuM joI rahyA ane dhImethI vivekapUrNa namratA sAthe kahyuM, vatsa zrIdhara... gurjarezvaranA darabAramAM jaIne khUba ja viveka, namratA ane vinaya sAthe mahArAjane ATaluM ja kaheje... ke... mahAvIra svAmInI kRpAthI enA A sevake lakhavA dhArelo vyAkaraNagraMtha Aje vahelI savAre pUro thayo che..... ane zrIdhara AgaLa kazuM ja sAMbhaLavA na rokAtAM apAsarAnI bahAra nAcato, kUdato hemacandrAcArya mahArAjazrIno jya jya kAra bolAvato... rAjasabhAnA mArga tarapha doDI gayo. rastAmAM gAMDAghelA zrIdharane koI pUchatuM ke : "bhAI Ama doDato... kyAM jaI rahyo che ?" gurudeva hemacandrAcAryajIe vyAkaraNagraMtha pUro karyo enA samAcAra ApaNA mahArAjA siddharAja jayasiMhane ApavA jaI rahyo chuM.' ane rAjyasabhAmAM zrIdhare jyAre hemacandrAcAryajIe vyAkaraNagraMtha pUro karyAMnA samAcAra mahArAjAne ApyA tyAre AkhAya sabhAgRhamAM AnaMdano sAgara UchaLyo... mahArAje zrIdharanA gaLAmAM emaNe paherelo For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa hAra kADhIne paherAvI dIdho... mahArAjano jaya ho..." hemacandrAcArya mahArAjano jaya ho." maMtrIzvara' siddharAja jayasiMhanA pahADI avAjamAMthI sUra UThyo... ane sabhAmAM zAMtinuM vAtAvaraNa sarjAI gayuM. 'AjJA mahArAja." udayana maMtrI siMhAsana pAse AvatAM bolyA. mArA gajarAja zrIkaraNane sone maDhyAM AbhUSaNothI zaNagAro... rAjamahelanA cogAnamAM hAjara karo. kavi zrIpAla tame apAsare jaI guruvarya sAhityaziromaNi AcAryazrI hemacandrAcAryajIne khabara karo ke gujarezvara mahArAjA siddharAja jayasiMha ApanA apAsare ApanuM, Ape sarjelA mahAna vyAkaraNagraMthanuM motIDethI vadhAvatuM svAgata karavA AvI rahyA che. mahAamAtyajI gujarAta ane gurjarabhASA pratyeno Apano prema agAdha che... ApanA mATe to Ajano AnaMda anero haze to Apa, senApati kezavanA vijayI cunaMdA sainiko sAthe mahArAjazrInA apAsarethI sAhityAcArya hemacandrAcAryajI racita vyAkaraNagraMthanI suvarNajaDita pothI ratnajaDita aMbADImAM padharAvI pATaNanagarInA rAjamArgo, corA ne cauTA, ane nagaranI galI galIomAM AcAryazrInI nizrAmAM - ApaNA saunI hAjarImAM evI to zobhAyAtrA kADhI rAjadarabAramAM caulukyavaMzI - mahAna gurjarazvaro birAjatA rahyA che evA rAjasiMhAsana para vyAkaraNa graMthane padharAvI - ApaNA vidvAna AcArya - sArasvata hemacandrAcAryajI ane sArasvata vyAkaraNagraMthanuM na bhUto na bhaviSyati' evAM bhavya svAgatanI taiyArI karo..." siddharAja jayasiMhe rAjyasabhAno Akhoya dora hAthamAM letAM... vyAkaraNagraMthanA bhavya svAgatanI rUparekhA ApI dIdhI. jevI AjJA gujarazvarajI muMjAla bolI UThyA. mahArAja... Ajano utsava mALavA jItIne Ape nagapraveza karyo tyAranA vijayotsava karatAM paNa caDhI jAya evo utsava pATaNanA AMgaNe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 kalikAlasarvajJa paTTaNIo Ujavaze e jovAnuM sadbhAgya. A buDhA mahAamAtyane maLaze... pATaNane pAdara vahetI sarasvatI... mA zAradAnA svarUpe akSaradehe mahAna gurjarezvaronA siMhAsana para birAjI... gurjarIbhASAne gauravavaMtA sthAnathI AbhUSita karaze... mahArAjA jiMdagIno Ajano dina mArA mATe suvarNadina - jiMdagIno yAdagAra dina banI raheze.' mahAamAtya muMjAlanI AMkho harSAzruthI chalakAI gaI. ane avAja bhIno banI gayo. - * * * kavi zrIpAle hemacandrAcAryajInA apAsarAmAM praveza karyo tyAre apAsarAmAM paNa vyAkaraNagraMtha sarjanano AnaMdotsava UjavAI rahyo hato. hemacandrAcAryajInA caherA para abhUtapUrva zAMti hatI... A zAMti eka mahAna kArya pUrNa thayAnI hatI. mA sarasvatInA prApta thayelA prasAdanI zAMti hatI. padhAro kavi zrIpAla... ApanuM svAgata che.' hemacandrAcArye rAjakavine AvakAryA. AcAryazrI... hradayanA hArdika abhinaMdana... Ajano divasa dareka gurjarabhASI mATe AnaMda ane gauravano divasa che. gujarAtI bhASA mATe suvarNadina - hemadina' che... mahArAja...' 'rAmacandra... kavivaranuM akSatacaMdanathI svAgata karo... ApaNe AMgaNe eka vidvAna, sAkSara, kavinuM padhAravuM - prasannatAnuM vAtAvaraNa sarjI devuM e ApaNA sArasvata jagata mATe eka avismaraNiya ghaTanA che.' mahArAja... Aja to huM Apane vadhAI ApavA ane mahArAja siddharAja jayasiMhano saMdeza laI Avyo chuM. ATalAM badhAM mAnapAna na hoya.....' "zuM saMdezo lAvyA cho kavivarya... mahArAja che to kSemakuzaLane ?" 'mahArAja, mahAamAtya muMjAla, maMtrIzvara udayana, vAgbhaTTa ApanA apAsare Apane abhinaMdavA AvI rahyA che.' kavi zrIpAla bolI UThyA. mahArAja ane ahIM ! A sudAmAnI jhUMpaDIe mahAamAtya ane For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa rAjapuruSo sAthe AvI rahyA che ?" "hA, mahArAja.' ane e ja vakhate apAsarAnI bahAra mahArAja siddharAja jayasiMhanA AgamananA DaMkA-nizAna ane jaya ghoSa saMbhaLAvA mAMDyA. mAlavavijetA barbarakajiSNu, tribhuvanagaMDa, avaMtInAtha mahArAja siddharAja jayasiMhano jaya." parama mAhezvara mahArAja siddharAja jayasiMhano jaya' lokonAM ToLAM apAsarA bahAra enA lADIlA rAjAnA darzana karavA UmaTI paDyAM. mahArAjanI sAthe gujarAtanA mahAamAtya muMjAla, udayana maMtrI, vAmbhaTTa, bhAvabRhaspati, bhavAnIrAzi, AcArya devabodha jevA mahAna vidvAno paNa AvyA hatA. hemacandrAcAryajI apAsarAnA mukhyadvArathI pravezatAM siddharAja jayasiMhanuM svAgata karavA gayA. siddharAja jayasiMhe vaMdana karyA ane bhAvavibhAra svare... "AcArya hemacandrAcArya no jaya...'no jayaghoSa karatAM, "mahArAja, ApanuM A kArya bhAratanA - gujarAtanA - pATaNanA itihAsamAM amara thaIne raheze. huM Apane abhinaMdana ApavA ane vaMdana karavA Avyo chuM.' kahetAM siddharAja jayasiMhe enA mAthA parano rAjamuguTa utArI hemacandrAcAryanA caraNamAM dharI dIdho. hemacandrAcArya hajI to kAMI paNa bole, e pahelAM to apAsarAnI bahAra mahArAjanA gajarAjanA AgamananA samAcAra nAnA bhUlakAonI ciciyArIothI gAjI UThyA. mahArAja ApazrI rAjadarabAramAM Apa racita vyAkaraNagraMtha sAthe mArA gajarAja para birAjI graMthanI zobhAyAtrAne dIpAvo. pATaNanA rAjamArgo, galIo, corA-cauTAomAM thaIne rAjasabhAmAM padhArI ApanuM ane A mahAgraMthanuM sanmAna karavAno moko Apo." mahArAja. ApanI IcchA pramANe ja thaze... vyAkaraNagraMthane Apa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 kalikAlasarvajJa aMbADI para padharAvI zobhAyAtrAno AraMbha karo. huM to eka sAmAnya mahAvIra svAmIno adano sevaka chuM... Apa sarva sAthe aDavANe page mArA ziSyo sAthe zobhAyAtrAmAM jarU2 sAmela thaIza.' hemacandrAcArya bolyA. mahAamAtya muMjAla ane siddharAja jayasiMhane hemacandrAcAryajIe potAnA svahaste vyAkaraNagraMtha soMpyo... ane suvarNajaDita aMbADImAM graMthane siddharAja jayasiMhe padharAvyo tyAre lokoe..... siddharAja jayasiMhano ..... hemacandrAcArya mahArAjAno jaya.'nA jayanAdathI gAma gajavI dIdhuM. pATaNanA rAjapatho, zerIo ane poLomAMthI pasAra thatI zobhAyAtrA pUrA be kalAka pachI zubha muhUrtamAM rAjadarabAramAM pahoMcI... hemacandrAcArye vyAkaraNagraMtha potAnA mAthA para mUkI rAjasabhAmAM jyAre praveza karyo tyAre rAjasabhAnA sadasyoe UbhA thaI hemacandrAcAryajInA nAmanA jayaghoSa sAthe svAgata karyuM. mahArAja siddharAja jayasiMhanA hAthamAM graMthane padharAvatA hemacandrAcAryajI bolI UThyA.... mAlavavijetA gurjarezvara mahArAja siddharAja jayasiMhano jaya.... mahArAja, bhagavAna mahAvIranI paramakRpA ane ApanI uccakoTinI pavitra sahakAranI bhAvanAthI taiyAra thayelA gujarAtI bhASAne gaurava Apato A vyAkaraNa graMtha Apane ane Apa dvArA mahAna gurjara prajAne sAdara lokArpaNa karatAM garva anubhavuM chuM.' 'guruvarya... A vyAkaraNagraMthanuM nAmakaraNa karavAnuM kArya Apa karo.' udayana maMtrIe sUcana karyuM. A vyAkaraNagraMtha Aja pachI zrI siddhazabdAnuzAsana' nAme oLakhAze....' hemacandrAcAryajIe nAma sacavyuM. "mahArAja, eka paLa pUratuM mane sAMbhaLazo.... mahAmaMtrI muMjAla UbhA thaIne bolI UThyA. jarUra... mahAamAtyazrI zI vAta che ? siddharAje pUchyuM. For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 85 mahArAja, gurudeva hemacandrAcArya racita A mahAna graMthanA nAmakaraNamAM - eka nAnakaDo sudhAro sUcavuM chuM. A mahAnagraMtha... zrI siddhahemazabdAnuzAsana' nAme Aja pachI oLakhAvo joIe...." "mahAamAtyajI... mArA mananI vAta tame corI lIdhI... A graMthanuM zreya.. eka mAtra ApaNA hemacandrAcAryajIne jAya che... rAta-divasanI enI mahenatanuM A pariNAma che "siddhahemazabdAnuzAsana' graMthane rAjayanA graMthabhaMDAramAM gauravabhera padharAvo ane traNaso lahiyAo dvArA taiyAra thayelI seMkaDo hastaprato, dezavidezamAM mokalAvI gujarAtanuM gaurava vadhAro... AjathI samagra gujarAta, uparAMta mAlavA, koMkaNa, kAnyakubdha ItyAdi pradezomAM jyAM jyAM gurjara zAsana vistaryuM che tyAM tyAM siddhahemazabdAnuzAsana vyAkaraNagraMthathI zikSako, zAstrIo, paMDito, gujarAtanI bhAvi peDhIne saMskAraze..." siddharAja jayasiMha bolI UThyo. kavi zrIpAle enA Asana parathI UbhA thaI.... somaprabhasUrino zloka enA madhura kaMThethI vaheto karyo... "phalRptaM vyAkaraNaM navaM viracitaM chandA navaM / dvayAzrayAlaMkArau prathitau navau prakaTitaM zrI yogazAstramaM // tarka, saMjanito navo jinavarAdInAM caritram navam / badhdhaM yena na kena kena vidinAM moha: kRte dUrataH // " jemaNe navuM vyAkaraNa racyuM, navuM chaMdazAstra ApyuM, navA vayAzraya ane alaMkArazAstra prasiddha karyA, navuM yogazAstra pragaTa karyuM, navuM tarkazAstra tathA jinavara AdinuM navuM caritra ane pariziSTa karyuM AvA zrI hemacandrAcArye sarvanuM ajJAna dUra karyuM. - "vAha kavizvara.... Ape khUba ja yogya samaye.. ApaNA nagaramAM visatA, mA bhome gujarAtanA hitane haiye rAkhI, mAtRbhASA gujarAtI mATe enuM sarvasva samarpa detAM sAhityAcArya vidvAna nisvArtha sAdhucarita mAnasa dharAvatA zrI hemacandrAcAryajIne khUba ja ucita rIte pATaNanI A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa rAjyasabhA jemanI hAjarIthI dharmasabhA banI gaI che. emAM biradAvyA, e badala tamane khUba khUba abhinaMdana.' bhRgukaccha choDI pATaNamAM sthira thayelA prakAMDa paMDita AcArya devabodha bolI UThyA. "mahArAja, huM AcArya devabodhanA zabda zabdane vadhAvuM chuM. hemacandrAcArye ATalI nAnI uMmaramAM taiyAzrayathI mAMDI Aja sudhImAM bhaTTikAvaya' jevuM suMdara kAvya, abhidhAna cintAmaNi tathA anekArtha saMgraha nAmanA saMskRta bhASAmAM kozanI racanA karI, nighaMTukoSanI racanA dvArA vanaspati ane vaidakazAstranA graMtho lakhyA, yogazAstra para graMtha karyo... ane A badhAmAM zreSTha ane gujarAtI saMskAritAno paricaya karAvatuM siddhahema zabdAnuzAsana' racI... sarvakALanA sarvajJa evA AcArya tarIkenuM enuM sthAna siddha karyuM che. to mahArAja, Aje gujarAtanA vidvAno, AcAryo, zreSThio, paMDito, sUrio jyAre A maMgala prasaMge bhegA thayA che tyAre bhagavAna somanAtha mahAdevanI sAkSIe huM ApaNA sarve vatI... hemacandrAcAryajIne mahArAjA siddharAja jyasiMha dvArA "kalikAlasarvajJa'nuM birUda - padavI arpaNa karavAnuM sUcana karuM chuM.... somanAthanA mahaMta bhAva bRhaspatinuM vAkya hajI to pUruM thAya e pahelAM ja... sAdho... sAdho..." nA uccAro sAthe kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryano jayanA jayajayakAra sAthe rAjyasabhA gAjI UThI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 madhyarAtrIno gajara bhAMgI rahyo hato. pATaNa nagarInA rasikajano pAchalI rAtanI mIThI nIMdara mANI rahyA hatA. hemacandrAcAryajI thoDA samaya pahelAM ja eka graMthanuM aMtima prakaraNa pUruM karI enA priya cotarA para ja pAtharelA darbhAsana para saMtoSapUrNa UMgha kheMcatA sUtA hatA. pATaNanuM rAjakAraNa hamaNAM hamaNAM DahoLAyeluM hatuM. siddharAja jayasiMhano vanapraveza mahotsava thoDA samaya pahelAM dhAmadhUmathI ujavAyo hato. e utsavanI ujavaNI pachI siddharAje khAsa aMgatanA kahI zakAya evA svajano, senApati kezava, udayana maMtrI, mahAamAtya mahAdeva ke jeNe thoDA samaya pahelAM mahAamAtya muMjAle lIdhelI nivRtti pachI enA ja hAtha nIce taiyAra thayelA mahAdevane mahAamAtya banAvyo hato. udayana maMtrInI umara thavA chatAM ene hatuM ke mahAamAtyapada muMjAla pachI siddharAja ene ja Apaze, paraMtu A spardhAmAM muMjAlanI salAha mujaba yuvAna mahAdeva medAna mArI gayo... udayana maMtrI umaralAyaka hato, mutsaddI paNa ochA nahotA, siddharAja jayasiMhano pUro vizvAsa dharAvatA A mAravADI maMtrIne paDato mUkI mahAdevane mahAamAtya" pade niyukta karavAmAM Avyo hato. aMgata svajanonI hAjarImAM... siddharAja jayasiMha mahArAja pachI koNa?" - no prazna carcAyo hato. hemacandrAcArya paNa A sabhAmAM anicchAe paNa hAra hatA. tamArA sAmAjika, kauTuMbika, rAjyasattAne lagatI carcAsabhAomAM A sAdhune kyAreya na bolAvo." evI vinaMtI chatAM paNa udayana maMtrInA Agraha pachI AcArya hemacandrAcAryajI paNa e sabhAmAM hAjara hatA. AcArya devabodhajI, bRhaspatijI, bhavAnarAzi, nagarazreSThi Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 kuberajI, senApati kezavajI, udayana, muMjAlajI... Apa sarvee khUba ja premapUrvaka mArA vanapraveza mahotsavane dhAmadhUmathI UjavIne mane vRddha banAvI dIdho che...' kALanA kaheNane kALA mAthAno koI mAIno pUta aTakAvI zakyo nathI. vanapraveza mAnavIne enI jiMdagInI sAcI dizA batAve che... Aje mArA kacchathI koMkaNa ane somanAthathI avaMtI sudhInA vizALa sAmrAjya saMbhALI zake evA vArasadAra viSenI zakyatAo cakAsI jovI che...' siddharAja bolyo. kalikAlasarvajJa mahArAja e bAbatamAM Ape zuM vicArI rAkhyuM che ? muMjAla mahetAe prazna karyo. muMjAlajI... tamane to khabara che.. nAMkhI najara pahoMcatI nathI. somanAthanA samaMdarathI narmadAnA mULa sudhI, sahyAdrinI parvatamALA sudhI patharAyelA vizALa rAjyane saMbhALI zake tevo solaMkI parivAramAM Aje to koI dekhAto nathI.' siddharAje kahyuM. mahArAja... ATalA nirAza thavAnI jarU2 nathI.' kumAratilaka tyAgabhaTTa... ApanA...' malhAra bhaTTe siddharAjanA prapanna putra tyAgabhaTTanuM nAma mahArAjAne sAru lagADavA cheDyuM. hajI e eTalo paripakva nathI... ke ATalA moTA sAmrAjyane ene soMpAya...' muMjAle vAtano cheda uDADI dIdho. mahArAja... ApanA pitarAIbhAI tribhuvanapAlanA traNa traNa dIkarA che. ane emAM paNa moTA mahipAla, kIrtipAlano vicAra na karIe to paNa kumArapALa mATe vicArI zakAya.' udayana maMtrIe eka najara hemacandrAcArya 5ra nAMkhatAM mamaro mUkyo. udayana maMtrInI vAta vicAravA jevI kharI. mahArAja kumArapALano banevI kAnhaDadeve - udayana maMtrInI vAtane Teko Apyo. kRSNadevanA nAme oLakhAto kAnhaDadeva - siddharAjano vizvAsu sAthI hato. yuddhabhUmi paranA enA parAkramo ajoDa hatAM... pATaNano e turaMgAdhyakSa hato... trilocanapAla Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 durgapAla hato. samasta pATaNanI javAbadArI enA zire hatI. 'kAnhaDadeva. maMtrIzvara... caulukyonuM siMhAsana vArAMganAnA putro mATe nathI....siddharAja kaDaka svare bolI UThyo. vAtAvaraNamAM eka sopo paDI gayo. kRSNadeva samasamI UThyo. udayana maMtrInuM mastaka DhaLI paDyuM. sabhA barakhAsta thaI gaI. sau koI haiyAmAM avanavA vicAro sAthe chUTA paDyA tyAre siddharAje muMjAla mahetAne izAro karI enI najIka bolAvyA. udayana maMtrInI najare mahArAjano izAro caDI gayo. eNe enI cAla dhImI karI nAMkhI... "muMjAlajI. zAkaMbharI... sAMDhaNIsavAra tAkIde mokalI arNorAja, kAMcanadevI ane bhANeja somezvarane pATaNa bolAvI lyo... be divasa pachI pitAzrIno zrAddhadina Ave che... ane hAM... tamane somezvara mATe zuM lAge che ? vicArI jojo: muMjAla... ane thAMbhalAnI ADazamAM UbhelA udayana maMtrI - bannee ekI sAthe AMcako anubhavyo - dhrAsako paDyo, mahArAjA siddharAjanuM valaNa kaI dizAmAM DhaLI rahyuM hatuM eno aMdAja bane maMtrIone enI rIte AvI gayo. zAkaMbharIno arNorAja mahApratApI rAjA hato. siddharAjano jamAI hovAthI enuM pATaNanA rAjakAraNamAM sAruM evuM upajatuM hatuM. cAlAka dIkarIjamAIe - putravihoNA siddharAja pAse bhANeja somezvarane zaizavathI ja ramato karI dIdho hato. mAmAno bhANeja pratyeno pyAra - pATaNanA core ane cauTe carcAno viSaya banI gayo hato. muMjAla camakI gayA. e paTTaNIonA svabhAvathI - enI khumArI ane khuddArIthI paricita hatA. pATaNanA siMhAsana para pATaNanI prajA "caulukya vaMzanA khamIravaMtA vArasane ja svIkAre tema hatI. bhANejo ane dattakaputrone e koI kALe rAjavI tarIke svIkAravAnA nahotA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ co kalikAlasarvajJa "are maMtrIzvara... tame ahIMyAM... hajI gayA nathI ?" ociMtI muMjAlanI najara thAMbhalA pAchaLathI bahAra nIkaLelA udayanane joIne e bolyA. pATaNanA - gujarAtanA siMhAsana paranA uttarAdhikArI viSe jyAM vicArAI rahyuM hoya - tyAM pATaNanA siMhAsananA A vaphAdAra sevakane cena kyAMthI paDe." 'tamArI vAta sAcI che udayanajI... A juvone Aje vaLI mahArAjane zuM solo caDyo ke enA uttarAdhikArInI vAta kADhIne beThA.. muMjAla bolyA. mahArAjanI A eka satata ciMtA rahI che. paraMtu juvone... tribhuvanapAlanA dIkarAo Aje hayAta hoya... pachI... e bAbatanI ciMtA mahArAje zuM kAma rAkhavI joIe. mahipAla, kIrtipAla huM kabUla karuM chuM ke ATalA moTA sAmrAjyane sAcavI ke vistArI zakavAnI tAkAta vagaranA che, paNa kumArapALanuM zuM ? Aje mahArAjanI khaphA dRSTimAMthI chaTakatA rahevAmAM kone khabara kyAM rakhaDatA haze... e pratApI rAjakumArane vArAMganAputra tarIke navAjI eno to kAMkaro ja mahArAje kADhI nAkhyo." udayana maMtrI bolyA. mahArAjanA tribhuvanapAlajInA traNeya kumAro mATeno tiraskAra jagajAhera che" muMjAla bolyA. khAsa karIne kumArapALa pratyenI mahArAjanI dhRNA - e yuvAna rAjakumAranI hatyA karAvavA sudhI pahoMcI che. muMjAlajI... tame e kyAM nathI jANatA ?" maMtrIzvara e nirdoSa rAjakumAra pAchaLa mArAo mokalanAro paNa eka vakhatano huM ja mahAamAtya hato ne?" muMjAla dardabharyA avAje bolI UThyA. "ane bhANeja somezvara pratyenI lAgaNIno atireka paNa eTalo ja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilikAlasarvajJA 91 jANIto che..." hA maMtrIzvara. bhagavAna somanAtha mahArAjane sabuddhi Ape, nahIM to... pATaNane ghUMTaNiye paDelA zAkaMbharInA aNarAja - dIkarAnA nAme, bhaviSyamAM pATaNapati banI jAya to navAI nahIM. muMjAla bolI UThyA. siddharAja jayasiMhe muMjAlane divaMgata mahArAjA karNanA zrAddhadina nimitte somezvarane pATaNa lAvavAnI sUcanA hamaNAM ja ApI hatI. muMjAlane Dara hato ke pitAnA zrAddhaparvanA divase ja mahArAja rAjyasabhAmAM somezvarane gurjaudezanA pATaNanA uttarAdhikArI tarIke jAhera karI... rAjyanA zAMta, sthira rAjakAraNamAM khaLabhaLATa jagAvI na de. udayana maMtrIne paNa A ja ciMtA hatI. AvA samaye kumArapALanI pATaNamAM hAjarI khUba ja jarUrI hatI. siddharAja jayasiMhanA guptacaro ane mArAo kumArapALanI hatyA karavA... sArA gujarAtamAM ghUmI rahyA hatA. kumArapALanA rajhaLapATanA A divaso hatA. e kyAM haze te vize udayana maMtrInI mUMjhavaNano pAra nahoto. divaMgata mahArAjA karNadevano zrAddhadina hato. rAjamahelanA vizALa cogAnamAM savArathI ja zrAddhatarpaNanI vidhinI taiyArI thaI rahI hatI. rAjamAtA mInaLadevI tarpaNavidhinI taiyArImAM paDyAM hatAM. somanAtha maMdiranA mahaMta bhAvabRhaspati zrAddhano vidhi karAvavA somanAthathI AvI pahoMcyA hatA. baporanA bAra vAge... gujarAtabharamAMthI -- zihora, siddhapura, karNAvatI, jAmanagara, gAmegAmathI bhUdevo brahmabhojana mATe AvI pahoMcyA hatA. brahmabhojana mATenI paMgata besI gaI hatI. lAla pItAMbarI ane sapheda dhotImAM sajja evA bhUdevo... baporanA bAranA Takore zrAddhatarpaNa vidhino kAryakrama pUro thatAM... jamavA mATe eka ja paMktimAM zlokonI ramajhaTa bolAvatA besI gayA. cha phUTa UMcA bhavya lalATa, AMkhomAM anerA teja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9ra kalikAlasarvajJa sAtheno eka brAhmaNa paNa katAramAM beTho hato. palAMThI vALIne beThelA yuvAna brAhmaNa para siddharAja jayasiMhanI najara vAre vAre jatI hatI. lalATa para jhaLahaLatuM teja.. kaMIka anokhuM lAgyuM. e yuvAna brAhmaNanI besavAnI rIta paNa judA prakAranI lAgI. ociMtI enI najara yuvAna brAhmaNanI paganI pAnI para gaI... e camakyo. eNe jhaDapathI somanAthanA bhAvabRhaspatine bolAvI lIdhA. izArAthI ja siddharAje brAhmaNonI paMgatamAM beThelA yuvAna brAhmaNa sAdhu tarapha najara sthira karI. bhAvabRhaspatinI AMkho yuvAna sAdhunA bhAla paranA teja para, paganI pAnInA rAjacihno para paDI... ane e camakI gayo.... nakkI A kumArapALa ja hoI zake dAdAnA zrAddhano prasAda jamavA - rAtadina bhUkhyo tarasyo rAjakumAra kumArapALa ja hovAnI zaMkA eNe pahelAM udayana maMtrI pAse kAnamAM rajU karI, udayana paNa kumArapALane pArakhI gayo. - barobara e samaye ja rAjamAtA mInaLadevInA AgamananI chaDI pokArAI. siddharAja, muMjAla, bhAvabRhaspati ane anya rAjapuruSo rAjamAtAnuM svAgata karavA daravAjA tarapha vaLyA, eTalAmAM udayana maMtrI yuvAna brAhmaNa sAdhu najIka sarakayA ane... zrAddha pahoMcI gayuM... jhaTa vidAya lyo mahArAja, nahIM to kArAgAra bhegA thazo...." ane cetI gayelo yuvAna sAdhu... jhaDapathI paMgatamAMthI Ubho thaI rAjamahelanA pAchaLanA bhAganI DokAbArImAMthI bhUkhyo-tarasyo chaTakI gayo. siddharAja jayasiMha ane anya mahAnubhAvo mInaLadevInuM bhAvabhInuM svAgata karI, pAchA brAhmaNo vacce AvIne UbhA rahI gayA ane paMgatamAM eka pAtaLa sAme pelA zaMkita brAhmaNane na jotAM ja siddharAja jayasiMha hebata khAI gayA. "are koI che... pakaDo pelA kumArapALane - brAhmaNa banIne zrAddha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa khAvA AvI A bhUdevone vaTalAvI dIdhA. doDo..... pakaDo.... ane thoDA samaya mATe doDadhAma thaI gaI. sainikonI avarajava2 vadhI gaI. brahmabhojana mATe beThelA brAhmaNo paNa DaghAI gayA. kumArapALe pATaNanI poLamAM rahetAM udayana maMtrInI DelI khakhaDAvI. rAjamahelamAMthI hAMphaLAphAMphaLA ciMtAgrasta udayana maMtrI ghare AvI gayA hatA. eNe bAraNuM kholI joyuM to yuvAna brAhmaNa sAdhu UMbare Ubho hato....... 93 are mahArAja... tame.... ahIM...... 'hA maMtrIzvara... ATalA moTA pATaNamAM tamArA sivAya mAruM koNa ?' "mahArAja, jhaTa gharamAM AvI jAva... mahArAja siddharAjanA mArAo ane guptacaro tamArI zodhamAM AkhuM pATaNa dhamaroLI rahyA che... mahArAja.... tame pAchaLanA bhAganI DokAbArImAMthI bahAra nIkaLI pATaNagAma choDI kyAMka dUra dUra cAlyA jAva... athavA to... hemacandrasUrinA apAsare pahoMcI jAva.' ane moDI sAMje... aMdhArAmAM uDDayana maMtrInA pAchalA bhAganA khaMDanI DokAbArImAMthI sAdhuveze kumArapALa hemacandrAcAryanA apAsarA tarapha bhAgyA tyAre madhyarAtrIno gajara bhAMgI cUkyo hato. apAsarAnI DelInA bAraNAne kumArapALe jorathI khakhaDAvyuM... ane hemacandrAcArye ... bAraNuM kholI joyuM to UMbarAmAM eka yuvAna brAhmaNa sAdhu Ubho hato. 'tame... tame... mane aMdara laI lyo.... pATaNanA mArAo mAro jAna levA pAchaLa paDyA che mahArAja....' ane hemacandrAcArye jhaDapathI yuvAnasAdhune aMdara kheMcI lIdho ane bAraNAne sAMkaLa mArI. yuvAna brAhmaNa sAdhune enI kuTiramAM laI gayA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 are vipra Apa.. Aje to... mahArAja karNadevano zrAddhadina che... Ama hAMphLAMphAMphaLA aDadhI rAtre A sevakanI kuTira pAvana karavA kyAMthI AvI caDhyA ? Apa svastha thAva... zAMta thAva....' hemacandrAcArya bolyA. A jagatano bhUlyobhaTakyo atithi chuM sUrijI. mane kyAMka chupAvI do. rAjyanA sainiko mAro jIva levA mArI pAchaLa paDyA che.' yuvAna vipra karagarI UThyo. hemacandrAcArya AMgaNe AvelA atithi sAme joI rahyA. kuTiranA phAnasanA ajavALAmAM cahero - tejathI camakatuM lalATa, hemacandrAcAryajI jotA rahyA. e ja vakhate apAsarAnA daravAjA para are koI che.... jhaTa ughADo... daravAjo....'nA ghoMgha2A avAje vAtAvaraNane dhamadhamAvI mUkyuM. apAsarAnI bahAranA rastA para dhaDabaDATI bolI rahI hatI. hemacandrAcAryajIe eka najara dhrUjatA vipra 52 nAMkhI. caherA para smita phorI UThavAne badale A vyakti agAu kyAMka joyAno aNasAra AvI gayo. ane bIjI ja kSaNe daravAjA para thatA dhamadhamATane lIdhe eNe sAvacetIrUpe kumA2pALane e ja kuTiramAM pustakonA gaMja pAchaLa saMtADIne kuTira bahAra AvyA tyAre daravAjAmAMthI traNacAra sainiko pravezI rahyA hatA. mahArAjano ya ho... gurudeva ApanA apAsarAmAM eka sAdhune ghUsato joyo, Ape joyo ? koNa e cora hato ? rAjyano moTAmAM moTo zatru hato ?" hemacandrAcArye pUchyuM. 'hA mahArAja, rAjano e moTAmAM moTo gunegAra che. ApanI rajA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 85. sAthe ame apAsarAmAM ghUsI gayelA gunegArane pakaDavA AvyA chIe." eka sainike hemacandrAcAryajIne kahyuM. jarUra... ahIM hoya to jarUra laI jAva..." A traNeya sipAhIo okhA apAsarAmAM pharI vaLyA. paraMtu rAjyano gunegAra na maLatAM nirAza thaIne cAlyA gayA. hemacandrAcArye hasatA hasatA kuTiramAM jaI pustakonA gaMja pAchaLa chupAyelA atithine bahAra kADhatAM padhAro rAjAdhirAja kumArapALajI..." yuvAna vipra camakI gayo... ane bIjI ja kSaNe hasI paDatAM bolyo, "are AcAryazrI Ape mane oLakhI kADhyo ?" mahArAja, jagatamAM badhu chupAvI zakAya che paraMtu vipattinA vAdaLomAM chupAyelAM zItaLa cAMdanI verato candramAM lAMbo samaya chupAI zakato nathI. hemacandrAcArya bolI UThyA. "AcAryavarya, Apa vAre vAre mahArAja kahIne, rAjAdhirAja kahIne - kAkAjI - mahArAjA siddharAjathI sadAya haDadhUta evA enA A bhatrIjA kumArapALane zaramAvo nahIM. mazkarI nA karo. sUrijI pATaNanA siMhAsana para Aje to kAkAjI siddharAja jayasiMha ja birAje che ane enA pachI bhANeja..." - kumArapALajI tamArA caherA paranA rAjasI cihno, tamArI AMkhomAM ramato gurjaradharA parano prema, haiyAmAM UbharatI prajAkalyANanI bhAvanA ane tamArA janma samayanA grahonI paribhramaNanI dizA jotAM Apa AjathI sAtamA varSe garavI gujarAtanA sAcA arthamAM nAtha banazo. pATaNanA siMhAsane birAjI gurjarezvara kumArapALajI tarIke sattAnAM sUtro saMbhALazo. hemacandrAcAryajI aDaga vizvAsa sAthe bolI UThyA. apAsarAnA daravAjAnI sAMkaLa pharI khakhaDI. kumArapALa sAvadha thaI kuTiramAM pustakonA gaMja pAchaLa sarakI gayo, hemacandrAcAryajIe bAraNuM kholyuM ane enA mukhamAMthI AzcaryodgAra sarI paDyA... "are maMtrIzvara, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 Apa ATalI moDI rAtre... padhAro... aMdara padhAro...... udayana maMtrI, hAMphaLAphAMphaLA apAsarAnA cAre khUNAmAM najara pheravatAM bebAkaLA svare bolI UThyA. munivarya... ApaNA kumArapALa ahIM tamArI surakSA nIce ja che ne ?" 'hA maMtrIzvara, mahArAja uddayana maMtrIzrI AvyA che.' hemandrAcArye kuTira tarapha najara karatAM kahyuM. kumArapALane kuTiramAMthI bahAra Avato joI udayana maMtrI gaLagaLA avAje... hA....... AcAryazrI... Ape kharA puNyanuM kArya mAthA 52 rAjyanA gunegArane na soMpavAno dezadrohano guno vahorIne paNa karyuM che...' .' mahArAja zAtAmAM to cho ne ?" kalikAlasarvajJa are maMtrIzvara, tame paNa AcAryazrInI jema mahArAja kahIne bolAvo cho... e keTale aMze yogya gaNAya ?" A tamArA buDhA sevakanA jIvatarano zo bharoso ? kone khabara A siMhAsana para Apane besavAno kyAre vAro Ave ?" maMtrIzvara, kumArapALajI A dharAnA prajApAlaka, premALa mahArAja zAsanakartA thavA sarjAyelA che. lalATa paranI rekhA, caherA paranAM rAjasI cihno ane janmasamayanA grahonI paribhramaNanI dizA jotAM AjathI sAtamA varSe kumArapALajI pATaNanA siMhAsane Apa jarU2 birAjazo. bhAvi kyAreya, koI mithyA karI zakatuM nathI. jo mAruM A bhaviSyakathana khoTuM paDaze to huM nimitta jovAnuM choDI daIza paraMtu tamAre A sAta varSa kaparAkALanA rajhaLapATamAM ja pasAra karavAnAM raheze....' hemacandrAcArya bhaviSyavANI uccAratAM bolI UThyA. 'kumArapALajI !' udayana maMtrI gaMbhIra svare bolI UThyA. bolo maMtrIzvara.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa mahArAjanA guptacaroe ApanI pATaNamAMnI hAjarI jANI lIdhI che." maMtrIzvara AcAryazrI, mArA caraNamAMnA rAjasI cilo khuda kAkAjI - anya brAhmaNonI sAthe mArA paganuM pAdaprakSAlana karI rahyA hatA tyAre joI gayA hatA - ane mane pArakhI lIdho hato." "ane tamane jIvatA yA mUvA pakaDavA mATe guptacaro, ane sainikone choDI mUkyA che." udayana maMtrI bolI UThyA. maMtrIzvara, have ahIMthI chUTavAno rasto vicAro... AcAryazrI apAsaro dharmanI dhaMjA unnata rAkhatA saMtono apAsaro che... mArA jevA rAjyanA duzamanono salAmatIno durga nathI... tame kAMIka chaTakabArI zodho maMtrIzvara mahArAja huM e mATe ja Avyo chuM. sauthI pahelAM to tamAro A paheraveza tyajI, kuMbhArano veza paherI lyo. huM dethalInA AliMga kuMbhAranA kapaDAM laI Avyo chuM - e paherI apAsarAnA pAchalA bAraNethI nIkaLI jAva. AliMga kuMbhAra enA gadheDAo sAthe cAMpAnerI daravAje Ubho haze to enI sAthe sAthe bhaDabhAMkhaLuM thatAM daravAjo khUle eTale nIkaLI jAva.' udayana maMtrIe bagalamAM dabAvelI kapaDAnI thelI kumArapALanA hAthamAM ApI. thoDI vAramAM ja hAthamAM DAMga sAthe bharavADano paheraveza paherI, mUcho para tAva deto kumArapALa bahAra nIkaLyo tyAre... are vAha... tame to kharA rUDA kuMbhAra lAgo cho ne zuM." hemacandrAcArya bolyA. lyo, mahArAja... tamAruM to nAma paNa paDI gayuM ne zuM rUDA kuMbhAra...." udayana maMtrI bolyA ane pachI.... mahArAja coMpa rAkhajo hajI aMdhAruM che tyAM cAMpAnerI daravAje pahoMcI jAva. tamArI pAchaLa pAchaLa huM paNa vezapalaTo karIne AvuM chuM.' udayana maMtrI bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJA maMtrIzvara, tamAre A umare takalIpha levAnI jarUra nathI. mane mArA nasIba para choDI dyo... bhagavAna mAro pAdharo haze to hemakhema daravAjA bahAra nIkaLI jaIza." kumArapALa bolyo. mahArAja Apa sidhAvo. evuM kahevuM paDe che. eno haiye bhAre raMja che... paraMtu saMjogo ja evA che ke amAre kUra thavuM paDe che..." udayana maMtrIno avAja bhIno thaI gayo. - kumArapALe hemacandrAcAryane vaMdana karyuM. udayanane vaMdana karavA kumArapALa nIcA name e pahelAM ja udayana maMtrI ene bheTI paDyA. mahArAja. jinazAsanano vijaya ho... jainam jayati zAsanam..." mahArAja sAta varSanI rajhaLapATanI AkarI agniparIkSAmAMthI Apa pAra Utaro ane gurjaprajAnA sukhaduHkhano paricaya meLavI paraduHkhabhaMjana rAjavI bano. kalyANam astu..." hemacandrAcArya bolyA. ane kumArapALa cAlI nIkaLyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 'e hAlajo bApalA.. dethalI gAma AvI popyuM" jarA copa rAkhajo." AliMga kuMbhAra enA gadheDAone DacakArato bolato hato. AliMga A jAnavaranI jAta bAkI mANasanI jAta karatAM vaphAdAra ghaNI hoM..." rUDo kuMbhAra urphe kumArapALa bolyo. pATaNanuM pAdara choDyAne kalAkeka pasAra thaI gayo hato. dethalI have dUra nahotuM - chatAMya bane jaNA gadheDAne DacakAratA, vhAla karatA, lagabhaga doDAvye jatA hatA. AliMga kuMbhArane Dara hato ke pATaNa AvIne parakhAI gayelA kumArapALane zodhatA siddharAja jayasiMhanA guptacaro ke sainiko rastA para bheTI javAnA. AliMgane hatuM ke eka vakhata dothA jevaDA dethalI gAmamAM hemakhema pahoMcI gayA, pachI koInI tAkAta nahotI ke tenA mahemAna rUDA kuMbhArane UnI AMca paNa Ave. dethalI gAma aMdarathI ane bahArathI gAMDAbAvaLanI kAMTyothI gherAyeluM hatuM. ekaladokala AdamIne ke vararAjAnI jAnane lUMTIne lUMTArAo kAMTAnA vanamAM evA to gAyaba thaI jatA ke zodhyA na jaDe. dethalInA pAdaramAM AliMga, rUDo ane enA gadheDA pahoMcyA tyAM to dUra dUrathI UDelI dhULanI AMdhIe bannene sAvadha karI dIdhA. siddharAja jyasiMhanA cunaMdA sainikonuM dhADuM enI pAchaLa AvI rahyuM hatuM. kumArapALe, eka najara AliMga para nAMkhI. AMkhomAM hiMgaLokiyo raMga chavAI gayo. zarIra krodhathI kaMpavA lAgyuM. dethalI gAma karNa rAjAe kumArapALanA dAdA devaprasAdane ApeluM gAma hatuM. devaprasAda ane eno parivAra A nAnakaDA gAmamAM ja raheto eTale sthAnika lokone A parivAra pratye khUba ja sneha hato. pATaNamAM haTANe AvelA AliMgane udayana maMtrIe zodhI kADhyo Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kalikAlasarvajJa ane AliMga sAthe kumArapALane hemakhema dethalI tarapha ravAnA karyo. ane dethalIthI kumArapALa gujarAta choDI dakSiNa tarapha cAlyo javAno hato. mahArAja pATaNapatinA kALamukhA kUtarA doDatA AvatA lAge che. eka vAra gAmamAM ghUsI javAya pachI gaMgA nAhyA." AliMga bolI UThyo. AliMga...." kumArapALa bolyo. zuM che mahArAja ?" "tane khabara che - mane jIvato-maryo pakaDavA mATe mArA mAthe savA lAkha dramanuM InAma jAhera thayuM che." hA... te zuM che ?" AliMga mastImAM bolI UThyo. "A pAchaLa doDatA AvatA kUtarAne A kumArapALanuM nIraNa nAMkhI de... to ?' zuM kahyuM mahArAja ?" "mAlAmAla thaI jaIza. mane rAjyanA sainikone soMpI de." kumArapALa bolyo. "mahArAja zuM bolyA... A AliMga kubhAra che. hoM... tame mArA bhe kharA mArA jevA mATalAne jIvataranA nibhADAmAM tapAvI jANo cho... hoM... hasIne AliMga bolyo eTalAmAM sipAIo gAmamAM pravezelA jotAM ja AliMga bolI UThyo : "mahArAja sAbadA thAva.... jhaTa upADo paga eTale thAya gAma TUkaDuM ane Ave amAro kuMbhAravADo.' AliMge gharanI DelI khakhaDAvI tyAre siddharAja jayasiMhanA sainikonA ghoDAnI dhaDabaDATIthI dethalInuM pAdara gAjI UThyuM. AliMga... A to sainiko AvI pahoMcyA..." kumArapALa bolyo. mahArAja - jhaTa mArI pAchaLa cAlyA Avo." kaheto AliMga enA gharanA pAchaLanA vADA tarapha kumArapALane laI gayo ane pAchalA daravAjethI bahAra nIkaLI enA nibhADA pAse pahoMcatAM ja bolyo. mahArAja A niMbhADAmAM zAMtithI saMtAI jAva... ane sainiko A Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 101 tarapha Ave to... pAchalI DelIethI bahAra nIkaLI... mAro kALiyo deva dekhADe I dizAmAM nAsI chUTajo...' kahetAM AliMganI AMkhomAM AMsu chalakAI gayAM. dethalI gAmanA dhaNInI A hAlata joI e duHkhI thaI gayo. AliMga... kocavA mA. ahIM sudhI tuM mane laI Avyo... e kAMI ochuM che... tuM tAre have jA... huM mAro rasto karI laIza... tAro A upakAra huM kyAreya bhUlIza nahIM.... ' kahetAM kumArapALe AliMgane khabhe hAtha mUkI vidAya ApI ane niMbhADAmAM traNeka kalAka kADhyA. nAnakaDA dethalI gAmane siddharAja jayasiMhanA sainikoe dhamaroLI nAMkhyuM. dhIme dhIme vAtAvaraNamAM zAMti prasaratAM kumArapALa niMbhADAmAMthI bahAra nIkaLI, bhUkhyotarasyo, pAchalI DelIethI gAmanA pAdare rastA para cAlavA mAMDyo. gulAbI saMdhyAnA raMgothI AkAza zobhI rahyuM hatuM... kumArapALa sAvadha thaI AjubAju najara pheravato... AgaLa vadhato hato... tyAM ja AliMganA ghara taraphathI sainiko enI ja dizAmAM AvatA hoya evA avAjo saMbhaLAvA mAMDyA. kazuMka vicAre tyAM to rastAnI bAjumAM kAMTAnI ghaTATopa jhADI pAchaLathI eka yuvAna kheDUta bahAra AvIne bolI UThyo, mahArAja pAya lAguM !' 'kuNa cho alyA ?" kumArapALe zaMkita najare yuvAna kheDUta sAme jotAM prazna karyo. mahArAja... coMpa rAkho.... rAjanA ghoDesvAro AvI rahyA che tamane pakaDavA.. jhaTa mArA khetaramAM AvI jAva...' kheDUta bolyo. kumArapALane avAja paricita lAgyo. eka najara nAMkhatA ja kumArapALa bolI UThyo, 'alyA tuM huDo to nahIM ?" ATheka divasa pahelAM pATaNa jatAM dethalInA A kheDUtanA khetaramAM bhUkhyA DAMsa kumArapALe - paTalANInA hAthanA roTalA khAdhA hatA. e yAda Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 AvI gayuM. huDo ja chuM bApalA... paNa atyAre vAtonAM vaDAM karyA vagara khetaranA sAme zeDhe mArI hArye cAlyA Avo... ane kAMTAnI jhADImAM saMtAI jAta... A hamaNAM 'sadharA jesaMga'nA kALamukhA sainiko AvI pogaze.' huDo bolI UThyo. sainikonA ghoDAnA DAbalAno avAja have spaSTa saMbhaLAto hato. kumArapALa ane huDo AthamatI saMdhyAnA AcherA ajavALAmAM... khetaranI aMdara ghUsI gayA ane huDo kumArapALane bIjA cheDe laI gayo ane kAMTALI gheghura vADamAM DAMgane khosato saMtAvAnI jagyA karato bolI UThyo. mahArAja... A kAMTAnI jhADImAM rAta gALI nAMkho.... A hamaNAM rAjanA sapAIDA AvI pogavAnA...' huMDo bolyo. 'kumArapALa huDAnI sAme eka najara karato, kAMTAnI vADamAM pravezyo eTale jhADI-jhAMkharAthI vADane DhAMkI deto huDo bolI UThyo, mahArAja... saMbhALajo... dethalInA dhaNIne kAMTALI jhADImAM kAMTa khAtA, lohIluhANa thatA joI amArAM to kALajAM kAMpI UThe che... paNa zuM karIe lAcAra chIe mahArAja....' huDA tame sau keTalI lAgaNI rAkho cho...' kaheto kumArapALa sAvacetIthI kapaDAM para ujharaDA na paDe e rIte jhADImAM ghUsI gayo. pAMceka miniTamAM ja sainiko khetaramAM doDI AvyA ane kAMTALI jhADImAM 'bhAlA' khosavA mAMDyA. eka khUNAmAM huDo... ciMtita najare Ubho Ubho sainikono tAla joto rahyo.... pAMca dasa miniTanI dhamAla pachI sainiko kaMTALIne cAlyA gayA. huDAe haLave hAthe jhADI jhAMkharA dUra karI lohIluhANa kumArapALane bahAra kADhyo. mahArAja... ApanI A dazA....' kaheto huDo raDI paDyo. 'huDA-kaMTako sahIne paNa mArA gujarAtanI sevA karavA jIvI javAtuM haze... to A kAMTA ane kAMTALI duniyA mane maMjUra che.' kumArapALa bolyo. huDAnI ATheka divasanI sevAcAkarI pachI tAjomAjo thayelo Jain Educationa International kalikAlasarvajJa For Personal and Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 103 kumArapALa gAma choDI - gujarAtanI bhoma choDI dakSiNa tarapha javA cAlI nIkaLyo. AthaDatokuTAto kumArapALa rastAmAM babbe traNa traNa divasanA apavAsa karI, kyAreka caNA para rahI... bhaTakato samaya kADhI rahyo hato. eka divasa jaMgalamAM eka jhADa nIce bhUkhyotarasyo thaDane aDhelIne beTho hato. najIkanA daramAMthI eka uMdare AvI jamIna para eka rUpiyo mUkyo. Ama ne Ama daramAMthI eNe ekavIsa rUpiyA kADhIne jamIna para mUkyA. ane pachI thoDI vAra pachI eka rUpiyo daramAM laIne mUkyo. kumArapALa daramAMthI uMdara bahAra Ave eTalAmAM bAkInA rUpiyA laIne eno pravAsa AgaLa vadhAryo. thoDAka divasomAM e rUpiyA paNa khalAsa thaI gayA. pharI nirdhana banI gayelo kumArapALa. eka vakhata kumArapALa bhUkhyotarasyo lagabhaga bebhAna avasthAmAM jaMgalamAM jhADa nIce paDyo hato tyAre umbara gAmanA nagarazeThanI putravadhU zrIdevI enI pAlakhImAM piyara jatI hatI. zrIdevIe jaMgalamAM bebhAna yuvAnane jhADa nIce sUtelo joyo. eNe pAlakhI UbhI rakhAvI. kumArapALanA mukha para pANI chAMTI ene bhAnamAM lAvI... bhUkhyA kumArapALane khAvAnuM ApyuM. tyAre kumArapALa gadgadita svare bolI UThyo." dayAnI devI. tAruM nAma zuM che ? huM udambara gAmanA nagarazreSThinI putravadhU zrIdevI chuM bhAI." "tuM. teM mane bhAI kahyo... bhUkhe maratA rAjyanA gunegArane jivADaDyo. benA tAro A upakAra kyAreya nahIM bhUluM.' kaheto kumArapALa cAlI nIkaLyo tyAM ja zrIdevIe bUma pADI... rAjyanA gunegAra... evA tame koNa cho bhAI....?" bahena gujarAtanA loko mane kumArapALanA nAme - siddharAja jayasiMha mahArAjanA bhatrIjA tarIke oLakhe che. cAla bahena... nasIbamAM haze to pharI maLIzuM." kumArapALa... mArA vIrA...' zrIdevI bolatI rahI ane kumArapALa cAlI nIkaLyo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 gujarAtamAM siddharAjanA guptacaro pAchaLa paDI gayA hatA eTale eNe mALavA tarapha prayANa karyuM... kuMDakezvara prAsAdamAM mahAdevajInA darzana karI e maMdiranAM pagathiyAM Utarato hato tyAM ja eka zilA para lakhelo zloka najare paDyo. 'puNye vAsa sahasse sayasmivarisANaM navanavaru kaliye / hoddI kumara nArindI tuha vikramarAya sAriccho // ' zloka pUro karatAM enA Azcaryano pAra na rahyo. pavitra 1199muM varSa vItyA pachI hai vikramarAya ! kumArapALa rAjA thaze te tArA jevo thaze !! mALavAmAM ene siddharAja jayasiMhanA svargavAsanA samAcAra maLyA. duHkhI thaI gayo. je kAkAe zaivadharmIo - bhAvabRhaspati, bhavAnIrAzi ane AcArya devabodhanAM vacano, kalikAlasarvajJa he rAja... tamArA nasIbamAM putrasukha lakhyuM nathI paraMtu bhagavAna zaMkaranI ArAdhanA karo ane bhagavAna zaMkara prasanna thAya to... putraprAptino enA AzIrvacano dvArA yoga thAya paraMtu rAjyanA sukAnI kumArapALa ja banaze.' kahyA tyAre siddharAja jayasiMhai.... kumArapALanuM nAmonizAna miTAvI devAno nizcaya karyo... ane enI pAchaLa hatyArAne choDI mUkyA. ane rAnapAna thaI gayelA ene raste rakhaDato bhikhArI banAvI dIdho hato e yAda AvI gayuM. paraMtu kumArapALane AghAta lAgyo. kacchathI koMkaNa ane somanAthathI avaMtI sudhInA patharAyelA gurjarapradeza para rAjya ka2vA e ja sarjAyo che tenuM bhAna thatAM kumArapALa staMbhatIrtha tarapha javA nIkaLI paDyo. ane eka sAMje eNe staMbhatIrthathI pATaNa jaIne udayana maMtrIzrInA AMgaNe jaIne ociMto khaDo thaI gayo. "mahArAja... Ape mokAnA samaye gujarAtamAM Agamana karyuM.' udayana maMtrI bolI UThyo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 bAvana bajAra ane cauryAsI cauTAo ane koTyAdhipati paTTaNIonI bhavya pATaNanagarI sUmasAma hatI. paTTaNIonA caherA para viSAdanI kAlimAM sarI paDI hatI. caulukyavaMzanA mahApratApI mahArAja siddharAja jayasiMhanI bAvana varSe saMvata 1199nA varSamAM jIvanalIlA saMkelAI gaI hatI. barbaraka rAjamahelanA eka khUNAmAM enA mAlikanA dehAMta para AMsu sArato beTho hato. maMtrIzvara udayana, kezava senApati turaMgAdhyakSa kAnhaDadeva - (kRSNadeva), durgapAla trilocanapAla ane pATaNanA anya dhuraMdharo tema ja AcArya devabodha, bhavAnI rAzi, bhAvabRhaspati, vAmbhaTTa jevA vidvAno siddharAja jayasiMhanA nidhanane kAraNe bhAre vimAsaNamAM paDI gayA hatA. pATaNanA rAjadarabAramAM siddharAjanA dehAMta pachI tarata ja gujarezvara siddharAja jayasiMhanI pAdukAne rAjasiMhAsana para mUkI. rAjyakArabhAra gujarAtanA mutsaddI rAjakAraNIo calAvI rahyA hatA. to sAthe sAthe nirvaza mRtyu pAmelA siddharAja jayasiMhanA uttarAdhikArInI zodha ane carcA thaI rahI hatI. gujarAtabharamAMthI lokono samudAya pATaNanI dizAmAM aneka tarkovicAro ane vimAsaNo sAthe AvI rahyo hato. siddharAja - eka mAnavettara siddhapuruSa hatA. enuM zaurya- gujarAtanA sImADAnI sarahado - vikasAvavAmAM koMkaNathI kAnyakubdha, pATaNathI bhRgukaccha ane dakSiNa gujarAtathI paNa AgaLa vadhI rahyAdrinI girimALA sudhI vistaryuM hatuM. ATalA mahAna sAmrAjyane sAcavavA mATenI vyakti paNa siddharAja jayasiMha jevI mahAna hovI joIe. AjasudhI caulukyonA siMhAsana para rANIputra - solaMkIvaMzanA lohI sivAya koIne besavAno Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 kalikAlasarvajJa ke besADavAno vicAra paNa thaI zake tema nahoto. pATaNanarezonI mULarAja solaMkIthI A paraMparA cAlI AvI hatI. gujarazvara koNa ?'no prazna havAmAM guMjato hato. core ne cauTe carcAto hato. nirvaza siddharAja jayasiMhanA nidhana pachI pATaNapatino prazna carcAne cAkaDe caDyo hato. siMhAsananI caulukyavaMzanI A paraMparA tUTavAnA saMjogo caulukyavaMzanA ja uttarAdhikArI evA bhImadevanA vaMzaja tribhuvanapAlanA traNa traNa dIkarA mahIpAla, kIrtipAla ane kumArapALa hovA chatAM UbhA thayA hatA. rAjagAdI para siddharAjanA nidhana bAda eno hakka Ama to hato paraMtu A vaMzaparaMparA mahArAja bhImadevanI vArAMganA rANI caulAdevInI kUkhe janmelA kSemarAje svecchAe gAdI tyAga karI tyAga ane siMhAsana pratyenI bhaktino eka navo cIlo pADI siMhAsananI pavitratAne akabaMdha jALavI rAkhI hatI - kSemarAjano devaprasAda ane enA dIkarA tribhuvanapAlanA traNa putro sivAya caulukyavaMzamAM have koInuM astitva rahyuM nahotuM siddharAja kuLanI ane siMhAsananI pavitratA jaLavAI rahe e mATe A traNeya uttarAdhikArIone rAjya soMpavAnI viruddhamAM hato, eTaluM ja nahIM paNa enA pachI kumArapALa siMhAsane besI rAjyadhUrA saMbhALaze evI jyotiSIonI AgAhI sAMbhaLyA pachI enI hatyA karAvavA sudhI - pravRtta thayo hato. ane kumArapALane jAna bacAvavA bhAratabharano rajhaLapATa karavo paDyo hato. siddharAja jayasiMhanuM nidhana thatAM ja maMtrImaMDaLe rAjya siMhAsana para siddharAjanI pAdukAo mUkI rAjya calAvavAnuM zarU karI dIdhAne mahino thavA Avyo hato. A samaya daramiyAna udayana maMtrIe mAlavAthI kumArapALane pATaNa AvI javAno saMdezo mokalI dIdho hato. ane kumArapALe sAdhuveze pATaNamAM praveza karI dIdho hato. - pATaNamAM gurjarapradezanA rAjya siMhAsana para besavAnA svapno sevatA bIjA paNa keTalAka umedavAro hatA. emAM raNasaMgrAmamAM anokhI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 107 raNakuzaLatA dAkhavanAra, lokomAM nAnI vayamAM ja yuddha uparAMta bIjA aneka kSetramAM potAnI pratibhA dekhADanAro siddharAja jayasiMhano prapanaputra kumAra tilaka tyAgarAja paNa hato. mahArAje mRtyuzadhyA parathI enI kumAra tilakane rAjya soMpavAnI icchA mahAamAtya mahAdeva AgaLa vyakta karI hatI. kezava senApati, barbaraka ItyAdi mahArAjanA vizvAsu rAjapuruSoe - mahArAjanI aMtima IcchA pUrI karavA mATenA prayatno chAne khUNe cAlu karI dIdhA hatA. udayana maMtrIne A vAtanI khabara paDatAM eNe kumArapALanA banevI turaMgAdhyakSa kAnhaDadeva - ane guruvarya hemacandrAcAryane khabara ApyA. udayana maMtrI - custa jaina hovAnA kAraNe kumArapALane rAjayasiMhAsana para jovA mAMgato hato. hemacandrAcAryanA saMparkamAM Avelo kumArapALa jaina zAsananuM sAmrAjya gujarAtamAM sthApavAmAM ghaNo upayogI thaI paDe tema hato. kAnhaDadevanuM siddharAjanA prItipAtra hovA uparAMta kumArapALanA banevI tarIke pATaNanA rAjakAraNamAM eka vagadAra vyakti tarIke sAruM evuM vajana paDatuM. kAnhaDadeva khUba ja mahattvAkAMkSI hato. abhimAnI ane raMgIna svabhAvano, enuM dhAryuM pAra pADI zake tevo rAjakAraNI hato. kumArapALane rAjagAdIe besADI, gujarAtanuM rAjya ene calAvavAnI mahecchA hatI - eka mahinA pachI rAjyanA maMtrImaMDaLa pATaNanA bhAvi gujarazvaranI nimaNUka mATenI rAjyasabhA bolAvavAno nirNaya karyo. e rAjyasabhAmAM hAjarI ApavA mATe vidvAno, dharmAcAryo, zAstrIo, paMDito, subhaTo, maMDalezvaro, daMDanAyako ItyAdine AmaMtraNa mokalI ApyAM. mahArAjA siddharAjanA nidhananA samAcAra gujarAta uparAMta anya pradezo Abu, zAkaMbharI, mALavA, soraTha, ityAdimAM pharI vaLyA ke tarata ja A pradezonA rAjavIo gujarAta jANe boDIbAmaNInuM khetara hoya ema enA Ayudho khakhaDAvavA mAMDyAM.... mahAamAtya mahAdeva ane kezavasenApatine paNa thayuM ke dhaNIdhorI vagaranuM rAjyasiMhAsana keTalA aMze A paristhitimAM salAmata rahI zakavAnuM ane eTale ja rAjyasiMhAsana mATenA uttarAdhikArI mATenI niyukti mATe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa rAjyasabhA bolAvI uttarAdhikArInuM kArya saMpanna karI levAnuM sarvAnumate nakkI karavAmAM AvyuM hatuM. vikrama saMvata 1199no mAgazara mAsanI vada 3no divasa hato. bIjA divasanI rAjasabhAnI taiyArI thaI rahI hatI. madhyarAtrIno samaya hato. pATaNanagarInA mahAlayo, prAsAdo, mahelomAM raMgIna mahephilanI raMgata jAmI hatI, tyAre kAnhaDadevanA mahAlayamAM bharAnArI pATaNanI rAjyasabhA aMgenI guptamaMtraNA cAlI rahI hatI. A maMtraNAmAM udayana maMtrI, kAnhaDadeva, kumArapALa uparAMta hemacandrAcAryanI hAjarI khAsa dhyAna kheMcatI hatI. 108 kumArapALe Agale divase trilocanapAla durgapAlanI bAjanajara cUkavI cAMpAnerI daravAjethI sAdhuveze praveza karyo hato. ane sIdhA udayana maMtrIne ghare pahoMcI sAMkaLa khakhaDAvI hatI. udayana maMtrI sUvAnI taiyArI karatA hatA. kumArapALane saMdezo mokalye paNa paMdareka divasa thaI gayA hatA. paNa kumArapALanA kAMI ja vAvaDa nahotA... udayana maMtrIne sahaja ciMtA hatI. 3 sAMkaLa khakhaDavAno avAja sAMbhaLI udayana maMtrI daravAjo kholavA gayA ane daravAjo kholatAM ja... maMtrIzvara daravAjo baMdha karI dyo huM kumArapALa' are, kumArapALajI barobara samayAnusAra AvI pahoMcyA cho... AvatIkAle rAjyasabhAnuM Ayojana gujarAtanA bhAvi gurjarezvara niyukta karavA mATe karavAmAM AvyuM che.' pachI gurjarezvara koNa banaze ?" kumArapALe ja prazna karyo. 'tamArA sivAya bIjuM koI lAyaka rAjasiMhAsana para besavA mATe dekhAtuM nathI mahArAja.' udayana maMtrI bolyA. paraMtu e sthAnane lAyaka huM to kAkAjInA jamAnAthI chuM ja nahIM mArI hatyA mATe to lAkhkhonAM inAmo jAhera thayAM che.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 109 mahArAja sAta sAta varSa musIbatonA kADhI AvatI kAlano zukanavaMto divasa ApaNA sau mATe ja nahIM paNa samasta gujarAtanI prajA mATe AvI rahyo che... jiMdagImAM AvI taka pharI vAra nahIM Ave.. AvatIkAle gujarAtanA nAthanI varaNI thavAnI che. hoMzabharyA udayana maMtrI bolI UThyA. mahArAja AvatIkAlanuM prabhAta... divasa, paLa badhuM ja khUba zukanavaMtu ApanA mATe che. jyotiSa ane sAmudrika zAstranA AdhAre, grahonA paribhramaNanI dRSTie pasAra thanArI paLo-kSaNomAM ApanA mATe rAjayogano yoga che. Apa AvatIkAle kAnhaDajI sAthe rAjasabhAmAM padhArajo." gurudeva... ApanI AjJAnuM avazya pAlana thaze." kumArapALa bolI UDyA. rAjamahAlayanI doDhIethI savAranA dasa vAgyAnA DaMkAthI vAtAvaraNa phUrtiluM ane utsAhabharyuM thaI gayuM. - "rAjasabhAnAM pravezadvAra khUlI gayAM hatAM. trilocanapAlanI kaDaka dekharekha nIce pravezadvAramAMthI rAjasabhAmAM praveza thatI dareka vyaktinI saMpUrNa cakAsaNI thatI hatI. vAtAvaraNamAM sahaja bhAra hato. rAjasabhAmAM hAjarI ApavA bhAgeDu kumArapALa durgapAlanI najara cukAvI pATaNamAM pravezI gayo che tevI akvA jorazoramAM pATaNanA core ane cauTe phelAI gaI hatI. trilocanapAla e bAbate ciMtita hato ane kumArapALa rAjyasabhAmAM na pravezI jAya e mATe satarka hato. "rAjasabhAnAM dvAra khUlatAM pahelAM ja enI khudanI saradArI ane mArgadarzana nIce kaDaka cokI pahero mukAI gayo hato ane saMpUrNa cakAsaNI pachI ja rAjasabhAmAM praveza maLato. mahAamAtya mahAdeva, kezava senApati, kumArapALanA bhAIo mahipAla ane kIrtipAla, tyAgabhaTTa, vAbhaTTa, udayana maMtrI tema ja anya Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 rAjakAraNIo, AcArya devabodha, bhAvabRhaspati bhavAnIrAzi, tema ja hemacandrAcArya enA ziSyo rAmacandrasUri sAthe AvIne emanA sthAne beThA hatA. barbaraka mukhyadvAra 52 aDDo jamAvIne beTho hato. pATaNanA nagarazreSThiomAM kuberazreSThinI hAjarI badhAnuM dhyAna kheMcI rahI hatI. rAjakavi zrIpAla siMhAsana para mahArAjanI yAda ApatI pAdukAne vaMdana karato enA sthAne birAjamAna thayo. kAnhaDadeva enA khAsa anucara sAthe pravezyA tyAre sabhAsadoe eno yaMjayakAra bolAvyo. enA vyaktitva havAmAM eka prakAranI tAjagI ANI dIdhI hatI. AbuthI dhAra paramAra paNa pATaNanI paristhitino kyAsa kADhavA AvI pahoMcyA hatA. eNe enI beThaka kAnhaDadevanI bAjumAM lIdhI, staMbhatIrthathI devacandrasUrinA ziSyono kAphalo zvetavastro paridhAna karI sAdhuvezamAM Avyo hato. hemacandrAcAryanI AMkho e kAphalAnA sAdhuo para pharI vaLI, ane caherA para smita pharI vaLyuM. udayana maMtrI ane kAnhaDadeva tarapha sUcaka najare joyuM ane bannenA caherA para paNa smita phorI UTheluM joI saMtoSa anubhavyo. kalikAlasarvajJa navArAjAnA savAranA agiyAranA Takore rAjasabhAno prAraMbha sarasvatI vaMdanAthI zarU thayo. maMgala vAdyothI vAtAvaraNa jhUmI UThyuM. pATaNanI ja prajA nahIM paNa gujarAtanA khUNe khUNethI AvelA prajAjano rAjyAbhiSekano kAryakrama joI zake teTale sabhAgRhanA badhA ja daravAjAo kholI nAMkhyA hatA. paraMtu rAjasabhAmAMno praveza rAjasabhAnA mukhya dvArethI aTakAvI devAmAM Avyo hato. trilocanapAlanI khudanI hAjarI ane kaDaka cokIpahero mukhyadvAra AgaLa lAgI gayA hatA. prajAjano rAjamahelanA khullA medAnamAMthI rAjyabhiSekano prasaMga nihALavAnA hatA. kumArapALa sAdAM vastromAM rajapUtano paheraveza paherIne lokonA ToLAmAM ghUsI gayo. sAdAM vastronI bhItaramAM jariyAna vAghAmAM eka rAjavIno paheraveza eNe paheryo hato. talavArane sAdA lUgaDAmAM vIMTI bagalamAM dabAvI ToLAnA pravAhamAM dhIme dhIme AgaLa ghasaDAto e lagabhaga For Personal and Private Use Only Jain Educationa International - Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 111 mukhya dvAra pAse AvI pahoMcyo. have AgaLa vadhI zakAya tema nahotuM. kAnhaDadevane ghera thayelI carcA pramANe rAjasabhAmAM jyAre kAnhaDadeva enuM nAma mUke ke tarata ja upavastrono tyAga karI rAjAnA jAjavalyamAna paheravezamAM - lokonA jayajayakAra vacce rAjasabhAmAM jhaDapathI pravezI javAnuM hatuM. pravezadvAranA sainiko ene jove ane aTakAve e pahelAM ja ene siktathI rAjyasabhAmAM pravezavAnuM hatuM. eka vAra rAjyasabhAmAM praveza maLI jAya pachI kezavasenApatithI mAMDI trilocanapAla ane sainikonuM kaMI ja cAlavAnuM nahotuM. barbaraka paNa AMkho coLato rahI javAno hato. sarasvatI vaMdanA pUrI thatAM ja mahAamAtya mahAdeva enA Asana parathI UbhA thaI sabhAno prAraMbha karatAM bolI UThyA, mAnanIya sabhAsado, gujarazvara siddharAja jayasiMha mahArAjazrInA duHkhada nidhananI A rAjyasabhA noMdha le che ane mahArAjazrInI icchA ane AjJAnusAra kacchathI koMkaNa ane somanAthathI avaMtI sudhInA ApaNA garavI gujarAtanA vistarelA rAjyanA zAsanAdhikArI pade eTale ke gujarAtanA siMhAsane mahArAjapade birAjI rAjyanuM sukAna saMbhALI zake tevI vyaktinI ApaNe saue sAthe maLIne niyukti karavAnI che. gujarAta rAjyanI Ana, bAna ane zAna vadhAre evI rAjavaMzI vyaktine siMhAsana para ArUDha karavAnI che. rAjyasabhAmAM bhAvabRhaspati, hemacandrAcArya, udayana maMtrI ane mahAamAtyanI rUe nimAyelI samiti umedavAronI cakAsaNI pachI eno nirNaya jaNAvaze." mahAamAtya mahAdevanA lAMbhA nivedana sAMbhaLI rAjyasabhAnA sabhAsado satarka thaI gayA. mahAamAtya mahAdeve samitinA adhyakSanI rUe sauthI pahelAM dethalInA rAjakumAra mahipAlane samiti samakSa AvavAnuM nimaMtraNa ApyuM. tribhovanapAlanA sauthI moTo putra mahipAla dhImA pagale samiti sAme AvI rahyo hato. tyAM ja enA paga lathaDyA, jariyAna vAghA, mAthe bhArekhama Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 kalikAlasarvajJa pAghaDI... ane anya upakaraNono bhAra sahI na zakanAra mahipAla - vizALa gurjarapradezano bhAra kyAMthI UMcakI zakavAno? evo vicAra paNa samitinA sabhyone AvI gayo. mahipAla nIcAM nayane Asana para beTho ke tarata ja mahAamAtya mahAdeve savAla karyo. mahipAlajI... dhAro ke ATalA mahAna gurjaradezanuM rAjya tamane suparata karavAmAM Ave to enuM anuzAsana tame kaI rIte karazo ? yAda rAkhajo A suvarNajaDita siMhAsana - barbarakajiSNu, tribhuvanagaMDa, avaMtInAtha - pratApI mahArAja siddharAja jayasiMhanuM che." mahipAlajI harSAvita thaI enA Asana parathI UbhA thaI hoMzabharyA ratnajaDita siMhAsana para dhabU karatAM besI jaI sonerI siMhAsana para eno hAtha pheravavA mAMDyo. prajAjano mahipAlanA bAliza vartana para khaDakhaDATa hasI paDyA. kAnhaDadeve UbhA thaI mahipAlano hAtha pakaDI siMhAsana parathI uThADI mUkI kahyuM, mahipAlajI... tame dethalInA rAjyane sAcavIne beso topaNa ghaNuM... heThA Utaro... mahipAlajI.' hataprabha mahipAlajI pachI enA nAnAbhAI kIrtipAlajIne bolAvAyA. enA zarIre to vaDIlabaMdhuno thayelo upahAsa joI pasIno chUTI gayo... khabhA parano khesa jamIna para paDI gayo. nIcA namI khesa levA gayA to mAthAnI pAghaDI jamInadosta thaI gaI... mAMDa mAMDa Asanapara beThA.... tyAM ja e ja savAla puchAyo. "mahArAjanuM rAjya kema calAvazo ?" 'tame kahezo tema " kIrtipAle javAba Apyo. sabhAgRha khaDakhaDATa hAsyathI gAjI UThyuM. kAnhaDadeve... enA bIjA sALAne paNa enI yogya jagyA batAvI dIdhI. mahAamAtya navA umedavArane nimaMtre e pahelAM ja AgalI haroLamAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 113 - kI bolI u o mAruM dAna beThelo kumAratilaka enA Asana parathI Ubho thaI samitinA sabhyo sAme upasthita thato Ubho rahI gayo. padhAro kumAratilakajI' kAnhaDadeve AvakAra ApatAM kahyuM. kRSNadevajI tame eka ja savAla karavAnA cho ne ke tamane A mahAna gujarAtanuM rAjya soMpavAmAM Ava to..." kAnhaDadeva kRSNadeva tarIke paNa oLakhAto hato. to' kAnhaDadeva AgaLa na bolI zakyo. sAMbhaLI lyo... kAnhaDadeva - mahAamAtyajI, udayanajI, hemacandrAcAryajI... A rAjagAdI para to pahelethI ja mAro hakka sthApita che ja. tame zuM ApavAnA." kumAratilakajI...' udayana maMtrI bolI UThyA. 'huM siddharAjajIno pAlaka putra chuM... rAja to mAruM ja che. kAnhaDadevajI... tamArI yAdadAsa khUba nabaLI lAge che... ane hA, udayana maMtrIjI Apa mAlavabhUminA yuddhane ja bhUlI gayA... ane kezava senApati tame paNa..." mahArAja tyAgabhaTTajI pratijJA yAda che... tamArI paDakhe sadAtA mATe UbhA rahevAnI." kezava bolyA. "kezavajI... gujarAtanA siMhAsana para kono adhikAra haze e rAjasabhA nakkI karaze." mahAamAtya mahAdeva bolI UThyA. tyAgabhaTTa gussAmAM enA ja Asana para besI gayo. mahAamAtya mahAdeve eka najara sadasyo para nAMkhI... udayana maMtrI ane kAnhaDadevanI najaro athaDAI... ane e ja vakhate mukhyadvAra para thoDIka halacala sarjAtA saunI najara e dizA tarapha vaLI. mukhyadvAra pAse kumArapALa mahArAjano jayano jayaghoSa saMbhaLAyo. sau koInA Azcarya vacce lagabhaga cha phUTa UMco eka prauDha mANasa sabhAkhaMDamAM anerI chaTAthI - rAjavaMzI pozAkamAM AvI rahyo hato. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kalikAlasarvajJa padhAro kumArapALajI... bahu mokAnA samaye AvI pahoMcyA cho." udayana maMtrI bolI UThyA. sau koInA caherA para AzcaryanA bhAva khIlI UThyA. trilocanapAla barbaraka, kezava senApati ane tyAgabhaTTa to samasamI UThyA. mahAamAtya mahAdevanI karaDI najara badhA tarapha - khAsa karIne durgapAla ane barbaraka para pharI vaLI. enI AMkhomAM Thapako hato - lAcArI hatI - nirAzA hatI. savizeSa kumArapALa lokonA ToLAmAMthI enA jayajayakAra sAthe gauravapUrNa cAle rAjyasabhAmAM enA jAjaramAna vyaktitvanI chApa upasAvato pravezI cUkyo hato. bhAvabRhaspati ane bhavAnirAzi tyAgabhaTTa athavA to thoDA samaya pahelAM ja siddharAja jayasiMhanI dIkarI kAMcanadevI enA dIkarA somezvara sAthe zAkaMbharIthI AvI hatI - ene rAjagAdI soMpavAnuM bane zaivadharmI hovAthI soMpavAnuM vicArI rahyA hatA, tyAM ja kumArapALanuM aNaciMtavyuM Agamana thaI gayuM hatuM. vicakSaNa rAjakAraNIo ane dharmAcAryo - A AkhAya khelanA khelADIone oLakhI gayA hatA. - khAsa karIne mahattvAkAMkSI kAnhaDadevanI A cAla hoya ema lAgyuM. kAnhaDadevane sALA kumArapALane rAjagAdIe besADI, enA vatI gujarAta rAjyapara enI sattA jamAvI devAno kumArapALa vatI rAjya calAvavAno abharakho, mahattvAkAMkSA, pATaNanA mutsaddI rAjakAraNIothI ajANa nahotI. khaMdho rAjakAraNI atyAre cUpa beTho hato. mahAamAtya mahAdeve kumArapALane AvakAratAM kahyuM, kumArapALajI... ApanuM A sabhAmAM svAgata che. Apa padhAro.." - bharatakhaMDanA A digvijayI rASTra para tame rAjya kema karazo ? somanAtha maMdiranA bhAvabRhaspatie prazna karyo. A yuganA sarvocca, pratibhAzALI mAlavavijetA, tribhuvanagaMDa, barbarakajiSNu mahArAja siddharAja jayasiMha - mArA kAkAzrIe enA apratima parAkramathI je digvijayo meLavI gurjara pradezanA sImADAo... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 115 avaMtI, sahyAdri, girimALA, somanAtha, karNATaka ane rAjasthAna sudhI vistAryA che. e vArasAnuM huM mArI zamazerathI rakSaNa karIza, eTaluM ja nahIM paNa eno vistAra karIza... sarvadharma samabhAva... nA premI - vidvAna mahArAjanI kalpanAnA badhA ja dharmonuM. janahitAya. pAlana karIza. hiMdu muslima jaina hiMdu badhI ja komanA prajAjano pratye...kAkAjInA pagale pagale prema-mRdutA-lAgaNI ane enA sukha-duHkhano hAmI banato rahIza. mArA pUrvajonI praNAlikA para Daga mAMDato rahIza... eka prajAvatsala, paropakArI paraduHkhabhaMjana rAjavI banI rahIza.... jaya jaya garavI gujarAta. mahArAja siddharAja jayasiMhano jaya mahAna gurjaprajAno jaya." kahetAM kumArapALe anokhA AtmavizvAsa sAthe atyAra sudhI hAthamAM khullI rAkhelI talavAra myAna karI.... mahArAja kumArapALano jaya...' rAjarSi kumArapALano janma mahArAja siddharAja jayasiMhano jaya...." nA jayaghoSathI pATaNanuM AkAza dhamadhamI UThyuM. kumArapALe enA Asana para besatAM pahelAM AcArya hemacandrAcAryajI, AcArya devabodha, bhavAnI rAzi, ane bhAvabRhaspatine vaMdana karyA. tyAre AzIrvacananA zlokothI sabhAmaMDapa gAjI UThyo. AcArya devabodha, bhAvabRhaspati ane bhavAnIrAzi. tema ja hemacandrAcAryanI najara samitinA sabhyo samakSa gaI. caherAo para prasannatA chavAI gaI. bhAvabRhaspatie kulagururUpe AzIrvacano uccAratA AzIrvAda ApatAM kahyuM, vijayI bhava... rAja... mahArAjano sat, citta ane AnaMdano samRddha vAraso vistAratA raho... AjanI sabhAmAM "gurjarezvara' banI rAjagAdI zobhAvatA raho... ane kulaguru bhAvabRhaspati, hemacandrAcArya, bhavAnIrAzi. tema ja AcArya devabodha kumArapALane rAjasiMhAsana tarapha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa sAnaMda dorI gayA... ane saMskRta zlokonI ramajhaTa vacce rAjyasiMhAsana 52 kumArapALe sthAna lIdhuM... tyAre enuM hRdaya gadita thaI gayuM. AMkho sAme AliMga kuMbhAra, huDo kheDUta, zrIdevI udayana maMtrI, hemacandrAcArya... khaDA thaI gayA... enA rajhaLapATa daramiyAna bhUkhyA tarasyA, caulukyavaMzanA rAjakumArane A badhAno snehabharyo sathavAro, niHsvArtha prema, ane hUMpha maLyAM hatAM. hemacandrAcArya para najara sthira thaI gaI... gurusamA hemacandrAcAryajInA caherA para smita ramatuM hatuM. kumArapALa hemacandrAcAryajI ta2pha vaLyo ane vaMdana karyAM.... 116 mahArAja... Aje mAgazara vada 4 ne ravivAra saMvata 1199 nA zubha divase mahArAja siddharAja jayasiMhanI garavI gujarAtanA vizALa sAmrAjyanI dhUrA saMbhALI rahyA cho tyAre A sAmrAjyanI lAgaNIbharI gurjaraprajAnI sukhAkArI, saMbhALavAnuM prathama kartavya tamAruM banI rahe che. mArA Apane AzIrvAda che - A gurjara pradezanI janatAnA yogya rAhabara banI prajAnI amIrAI, caturAI ane khamIrAInI zAnanA mazAlacI banI raho.' hemacandrAcArye AzIrvAda ApatAM kahyuM. kumArapALe rAjasiMhAsana parathI UtarI, e ja vakhate rAjamuguTa hemacandrAcAryajInA khoLAmAM dharI kIdhuM. gurudeva, A pATaNa - A gurjapradeza, A rAjya ApanuM che. ApanI gocarI"mAM huM samarpita karuM chuM.' sabhAmAM sannATo prasarI gayo. zaivapaMthI dharmAcAryonI AMkho phATI gaI. mahArAja A zuM karyuM ?" bhAvabRhaspati dhrUjatA svare bolI UThyA. 'rAjan...' hemacandrAcAryano gheghUra avAja vAtAvaraNamAM gAjI UThyo. "ame sAdhuo to dharmanA pratiharI.... dharmanA rakSaka, paMcamahAvratadhArI chIe. sAdhunI jiMdagImAM kyAreya cIjavastu, dravya, sogAdono parigraha hoto nathI. to A rAjyanI to vAta ja kyAM AvI ? Aje tame A akiMcana For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 117 sAdhunI gocarImAM kazuMka vahorAvavA ja mAMgo cho to samasta gurjara pradezamAM jIvahiMsA - prANIhiMsA baMdha karAvo, abola mUMgA prANIonI hiMsA jevuM bIjuM koI pApa A jagatamAM nathI. mana, vacana ane karmathI mAnava ahiMsAvratane pALato thAya to jagatamAMnA rojabarojanA jhaghaDA, IrSA aham, keSa, jevA durguNonI pakkaDamAMthI chUTaze ane gujarAtanI prajA mATe zAMtino bhAga banI jaze. basa ATaluM vahorAvo... rAjanuM." hemacandrAcArya bolI UThyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kumArapALanA rAjyArohaNa pachInA prAraMbhanA varSo rAjyanI AMtarika khaTapaTo dUra karavAmAM gayAM. zAkaMbharIno arNorAja - kumArapALanI bahena devaLadevIne paraNyo hato, e navA navA nabaLA kumArapALa sAme - gujarAtanI pazcimanA pradezonA rAjAono sAtha laI pATaNa para caDI Avyo. mALavAnA ballAla rAjAnI paNa dADha saLakI te eNe aNarAja sAthe carcA karI, judI ja dizAmAMthI gujarAta para caDhAI karI. taLa pATaNamAM paNa kumArapALa gujarazvara banyo enI viruddhamAM aneka nAnAmoTA amaladAro, sAmaMto, senAdhikArIothI mAMDI aneka loko gupta maMtraNAo dvArA kumArapALane padabhraSTa karavAnI peravI karatA hatA. kAnhaDadevano garva kyAMya mAto nahoto. kumArapALane gAdI para besADavAnuM mAna e khATI javA mAMgato hato, eTaluM ja nahIM paNa kumArapALa gAdInazIna thayo tyArathI kAnhaDadeva kumArapALane apamAnita karavAnI eka taka paNa cUkato nahoto, ane A badho vaibhava eno potAno che, pATaNa mAruM che ane gujarAtano raNIdhaNI to huM ja chuM evo huMkAra karI kumArapALanI mAnahAni karyA karato hato. pATaNa, gujarAta ane khuda kumArapALa paNa enA banevIthI kaMTALI gayo hato... AvA vAtAvaraNanA kAraNe kumArapALano hemacandrAcAryajIno saMparka ocho thaI gayo hato. A bAju kumArapALa enI kuzAgrabuddhithI eka pachI eka arino saMhAra karato yuddhamAM vijaya prApta karato jato hato, to hemacandrAcAryajIno. apAsaro traNaso traNaso lahiyAo vaDe vidvAna AcAryanA ziSyonA madhura kaMThe UThatA stavano thakI pravRttiothI dhamadhamato hato. siddhahemazabdAnuzAsana' graMthanI racanA sAthe sAthe hemacandrAcArye Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 119 eka pachI eka graMtho racavAnA zarU karyA hatA. siddhahema zabdAnuzAsananI racanA dvArA zabdanA vijJAnane pUro nyAya ApI emaNe dvayAzraya graMthanI racanA AraMbhI. saMskRta ane prAkRta bhASAmAM lakhAyelAM A graMtha "itihAsa graMthamAM caulukyavaMzano silasilAbaMdha itihAsa vAcakane maLe che... jyAre 'trizaSTi zalAkApuruSa caritramanA dasa graMthonI bhavya racanAmAM ra4 tIrthaMkaro 12 cakravartIo, 9 vAsudeva eTale ardhacakravartIo, 9 balarAma, 9 prati vAsudeva ema kula maLIne tresaTha zalAkApuruSonA caritro hemacandrAcArye AlekhyA. hemacandrAcArya - enA graMthonA Alekhano dvArA bhASA ane kalpanAno sarasa sumeLa dharAvanArA kalpanAzIla lekhaka tarIke AdarabharyuM sthAna sAhityajagatamAM meLavI cUkyA che. mAtA sarasvatInA lADalA hemacandrAcAryanI khyAti dhIme dhIme jainetara samAjamAM paNa eka ahiMsApremI, pAka sAdhu ane sarvadharmasamabhAvanI bhAvanAvALA mahArAja tarIkenI lokacAhanA meLavanArA saMta tarIke enuM nAma jANItuM hatuM. - kumArapALa dhIme dhIme rAjagAdI para sthira thatA jatA hatA. aneka saMgrAmo jItIne nirAMtanA zvAsa letA gujarazvara kumArapALa samaya kADhIne paNa have hemacandrAcAryanA apAsare AvatA thayA hatA. guru ane ziSya vacce kyAreka jJAnacarcA to vaLI kyAreka saMskRta zlokonI ramajhaTa bolatI, to vaLI kyAreka praznonI saravANInA jalanuM Acamana karatA rahetA. kumArapALano jainadharma tarapha vaLAMka, hemacandrAcAryajI sAthenI vadhatI jatI. mulAkAto ane satya, ahiMsA, aparigraha, ityAdi pratyenI abhiruci - e samayanA rAjakAraNIomAM mitra tema ja durumana rAjyomAM, zivapaMthI hiMduo prajAjanomAM kyAreka honArato sarjI detA hatA. zAkaMbharInA aNarAjanI rANI devaLadevI - mahArAja kumArapALanI bahena. devaLadevI ane arNorAja eka vakhata sogaThAbAjI ramatAM hatAM. ramatano raMga jAmyo hato. aNarAja ramatamAM sogaThI mAre ke tarata ja hasato Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 kalikAlasarvajJa hasato devaLarANIne ToNo mArato bole eya... muMDakAne mAryo...' muMDakA e jaina sAdhuo mATe vaparAto hIna prakArano zabda, sAdhujIvana gALavA mAMDelA kumArapALa mATe jANI joIne devaLadevIne khIjavavA arNorAja vAparato. 'arNorAja... tame mArA bhAInI sAdhutAnI AvI hIna mazkarI - 'mUMDakA' jevA zabdo vAparI na karo. mUMDako'no artha to jANo ?' paraMtu arNorAja devaLadevIne ToNA mArI khIjavavAno prayatna karyA ja karato hato tyAre devaLadevI gussAmAM bolI UThI... 'arNorAja, jarA jIbha saMbhALIne bolo, gujarAtanA daidipyamAna, dehavALA svaccha ane madhura AlApa karanArA - bhUminA devatArUpa suzobhita jainasAdhuonI sAthe tamArA dezanA jADA, laMgoTiyA, vivekazUnya, pizAca jevA bhayaMkara dekhAvanA jogA zuM barobarI karI zakavAnA ? tamane mArI zarama nathI naDatI ? mArA bhAI kumArapALa je jaMgamAM javAMmarda, ane jAta sAkhe vivekI-namra, bhAvuka ane vidvAna guru hemacandrAcAryajInA saMskAra pAmelAnI to kAMI AmanyA rAkho ? mahAna gurjarezvara kumArapALanI huM bahena chuM samajyA.....!' javAbamAM arNorAje gussAmAM AvI devaLadevIne lAta mArI, ane kaTAkSamAM bolI UThyo. joyo nahIM moTI sAdhuDo-apAsarAmAM paDyopAtharyo tAro kIDIne mAratA paNa dhrUje evo bhAI... jA tAre kahevuM hoya te kahI deje..... arNorAja... je jI... mArA sAdhuone muMDakA kahyA.. je jI.... mArA bhAIne sAdhuDo kahyo..... e solaMkIvaMzInI dIkarI... Aje pratijJA karIne jAuM chuM ke A tamArI bobaDI - kheMcAvI na lauM to mAruM nAma devaLadevI nahIM... rAjarSi kumArapALanI bahena nahIM....' ane devaLadevI pratijJA sAthe zAkaMbharI choDI pATaNa enA bhAIlA kumArapALanA mahele AvI pahoMcI. ane kumArapALane jyAre vAta karI tyAre kumArapALano krodha Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilikAlasarvajJa 121 bhabhUkI UThyo... ane pratijJA karato bolI UThyo : bahena... tAro A sAdhuDo bhAI pratijJA kare che ke... "akhtarAjanI jIbhaDI kheMcIne tArA hAthamAM na mUkI dauM to mAruM nAma kumArapALa nahIM ane kumArapALe banevI arNorAja sAthe bhayaMkara yuddha khelI - hAthI para beThelA aNarAja para chalAMga mArI, ene jamIna para pADI, enA para caDhIne garjanA karI... mUDha, adhama, pizAca. mAra muMDakAne jevA kaTAkSo mArI gabharU bahenane kahenAra, arNorAja Aje tArAM e vacano saMbhAra mArI sAdhutA ne paDakAranAra - jainadharmI pavitra, sAdhuone "muMDakA' kahenAra dharmaSI - Aje tArI A jIbhaDI traNa divasa bAMdhI, mArI bahenanA caraNe dharI huM mArI bahenanI pratijJA pUrI karuM chuM. ane jaina sAdhuonI mazkarI karanArA aneka arNorAjInI bobaDIo kumArapALe baMdha karI. madhyarAtrinA gheghura aMdhakAramAM jaMgalamAM tamarAM bolatAM hatAM. AkAzamAMthI amAsano aMdhakAra varasato hato. pATaNanagarInA paTTaNIo nirAMtanI UMgha kheMcatA hatA. tyAre pATaNanA bhavya mahelanA zayanakhaMDamAM gujarazvara kumArapALa ghasaghasATa UMghatA hatA. dvArapALa daravAjA para cokI karato jAgato hato. rAjamahelanI pAchaLa jenA jaMgalamAMthI aDadhI rAtre koI moTA avAje raDatuM hoya tevo avAja saMbhaLAtA, kumArapALa jAgI gayo. vicAramAM paDI gayo. ATalI moDI rAtre jaMgalamAM koNa raDI rahyuM haze ? avAja strIno lAgato hato... "mArA rAjayamAM duHkha koIne nahi'nA jIvanadharmane enI rAjanItinI eka paraMparA gaNI gujarAtanuM rAjya calAvato kumArapALa enA suvarNajaDita palaMgamAM beTho thaI gayo. "are koI che ke... ? kumArapALe bUma pADI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kilikAlasarvajJa dvArapALa jhaDapathI khaMDamAM pravezI praNAma karato... AjJA mahArAja....' pAchaLanA jaMgalamAMthI tane koIno raDavAno avAja saMbhaLAya che ? kumArapALe pUchyuM. "hA mahArAja. koIka raDI rahyuM lAge che. ane avAja strIno lAge che, mahArAja...." kumArapALe UbhA thaI khIMTI para TAMgelI talavAra kamaramAM laTakAvI, moDhA para bukAnI bAMdhI... ane zarIra paranA jariyAna vAghA utArI sAmAnya nAgarikano paheraveza paherI lIdho. mahArAja... Ama madhyarAtrIe... Apa dvArapALathI prazna thaI gayo. - "Anaka... mArA rAjyamAM hajI lokone AMsuno sahAro levo paDe che... koNa raDI rahyuM che, zuM ene duHkha che... e koNa che... Ama amAsanI rAtre jaMgalamAM AvIne kema kalpAMta kare che jANavuM che.' kumArapALa bolyA. mahArAja... Apa zA mATe parizrama lyo cho ? huM hamaNAM ja jaMgalamAM jaIne tapAsa karI AvuM... ane strI ke puruSa je kaInA mAthe duHkhanA DuMgarA tUTI paDyA hoya.. ene ApanI samakSa hAjara karuM. Anaka bolI UThyo. "nahIM Anaka prajAnAM duHkha rAjAe pote jANavAM joIe. tuM paNa moDhA para bukAnI bAMdhIne phAnasa laIne cAla" kumArapALe prayANa AdaratAM kahyuM. kumArapALa ane Anake jaMgalamAM praveza karyo tyAre ghuvaDano avAja, cIbarInI ciciyArI kAna para paDyAM. AkAzamAM vAdaLa garjatAM hatAM. bAjumAM vahetI sarasvatI nadInA khaLakhaLa avAjane vIMdhIne raDavAno avAja bannene saMbhaLAto hato. Anaka copa rAkha... bicArI koIka nirAdhAra bAI duHkhanI mArI raDI rahI lAge che.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 123 mahArAja...... ApaNe e dizAmAM ja AgaLa vadhI rahyA chIe.......... Anaka... tane nathI lAgatuM eka nahIM paNa be strIonA rudanasvaro kAne paDatA hoya ?" 'hA, mahArAja... ApanI vAta sAcI che... juo pelA vaDalAnI chAyAmAM kALA kapaDAMmAM be vyakti beThelI dekhAya che...' vIjaLInA camakArAmAM vaDanA jhADa nIce dekhAyelI be vyakti tarapha AMgaLI cIMdhato Anaka bolI UThyo. kumArapALa ane Anaka jhaDapathI vaDa pAse pahoMcyA tyAre phAnasanA AchA ajavALe - be strIo kALI kAMbaLI oDhI moTA avAje kalpAMta karI rahI hatI. juvAna aurata chAjiyA letI hatI.. are baheno, tame Ama aMdhArI rAtre - nirjana ekAMtamAM bAI mANasa thaIne raDo cho kema ? jarA zAMta thAva... ane tamArA du:khaDAnI vAta karo.....' kumArapALa bolyo. kumArapALe joyuM to enI kalpanA pramANe be strIo hatI. eka yuvAna ane bIjI prauDha... bannenA caherA aDadhA DhaMkAyelA hatA. rudanano askhalita pravAha najIkamAM vahetI sarasvatI jevo ja vaheto hato. banne strIo, ajANyA puruSone aMdhArI rAtre enI pAse AvelA joIne kSaNabhara mATe to camakI gaI - rudanamAM vikSepa paDyo ghora aMdhAramAM puruSanI hAjarI bannene dhrujAvI gaI. mAjI - tame mane javAba na Apyo.' kumArapALe prazna doharAvyo. bhAI, ame to janamanI dukhiyArI strIo chIe..... tuM tAre raste jA bhAI... ame amAruM phoDI laIzuM.' prauDha strI bolI UThI. paNa tame cho koNa ? ahIM AvIne AMsu kema sAro cho ? evA te kayA duHkhanA DuMgara tUTI paDyA che te basa Ama codhAra AMsue raDye ja jAva cho... raDye ja jAva cho.... dhIrI khamo mArI baheno... ane kAMIka dila kholIne vAta to karo ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kalikAlasarvajJa tuM koNa che bhAI ? huM to eka pravAsI chuM.' kumArapALe jAta chupAvI. Anaka thoDeka dUra jhADanA thaDa pAchaLa Ubho gujarAtanA vikramarAjA'ne joI rahyo hato. bhAI, pravAsI... tuM tAro pravAsa AgaLa vadhAra tAruM ahIM gajuM nathI....... prauDhA bolI. ame to A janma dukhiyArI thaI gayelI pATaNanagarInI vidhavAo chIe." yuvAna strI bolI UThI. vidhavA... ane pATaNanI... benA?" kumArapALane Azcarya thayuM. eNe enI AMkho - yuvAna ane prauDha vidhavA para sthira karatAM ene bane strIo kuLavAna kuTuMbanI lAgI. caherA paranI camaka ja kAMIka ora hatI, paraMtu mAthe trATakelA duHkhe bannene astavyasta karI dIdhI hoya ema lAgyuM. hA amArA to A kumArapALa rAjAnA rAjyamAM nasIba ja phUTI gayAM che - jA bhAI jA. A to "aMdherI nagarI ne gaMDurAjAnI nagarI che tuM amArAM duHkho zuM ochAM karI zakavAno ? are amArI vAta sAMbhaLIne Agho pAcho thaI jaIza." yuvAna strI eno cahero chupAvatI bolI. benA, mane khabara nathI huM tamane kaI rItanI madada karI zakIza, paraMtu mArAthI tamAruM A rudana, kalpAMta, AMsu jovAtAM nathI tamArI vAta sAMbhaLI huM tamane vacana ApuM chuM ke tamArI A duHkhomAMthI mukti karI ApIza." kumArapALa bolyo. yuvatIe kumArapALa rAjAnA rAjyane aMdherI nagarI ne gaMDurAjAnuM rAjya kahIne camakAvI dIdho hato. paraduHkhabhaMjana mALavAnA vIra vikramanA avatAra rUpe gaNAtA enA rAjyamAM paNa duHkhI lokonuM astitva paNa che - ane enI ene jANa nathI -- e vAta bane yuvatInA "araNya' rudanamAMthI phalita thatI hatI. e kazuMka AgaLa vicAre tyAM to prauDha strIno kaTAkSa - rudanabhInA svare vAtAvaraNamAM prasarI gayo. zuM dhULa ane khAka duHkhomAMthI mukti apAvIza bhaIlA...? amArAM to duHkha ja doyalAM che... mArA vIrA jyAM rAjA jAte mAthe Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 125 UThIne nirvaza vidhavA thatI strIonI enI vaDilopArjita saMpatti joratalabInA rUpe AMcakI rAjyanA bhaMDAra bhegI karI vidhavA strIone nirAdhAra karI kALo kera jyAM varatAvato hoya tyAre amArA jevI lAcAra vidhavAonI vAto koNa kAne dharavAnuM hatuM dhaNIno koI dhaNI che" prauDhA bolI. "mA... che... dhaNIno dhaNI.. Izvara to che ne... saunAM lekhAMjokhAM le ja che ne... solaMkIvaMzanA keTakeTalA rAjA nirvaza karatA ja rahyA che ne. A siddharAja jayasiMha mahArAja nirvaza karyA. enI pachI pacAsa varSanI uMmare kumArapALa gAdIe AvyA. eneya kyAM kyAMya chokarAM che ?" yuvAna vidhavA bolI UThI, "beTA... AvuM bolamAM... bhIMtane paNa kAja hoya che, jyAre A to. vagaDo che...' ane mA A rAjAonuM dhana koI thoDuM japta kare che ?" prajAne lUMTavI che mArA bhai..." yuvAna vidhavA raDavAnuM bhUlI dila kholatI - vedanA vyakta karatI vAtoe caDI. kumArapALane AghAta lAgyo. duHkha koIne nahi nuM hemacandrAcAryajIe ApelA sUtranI yuvAna vidhavA ajANapaNe ThekaDI" uDAvatI kumArapALane satyanuM darzana karAvatI hatI. mAjI... A tamArI dIkarI ke vahu khUba ja nirAza thaI gaI lAge che. paraMtu... mAjI tame mAno cho evuM nathI. sadharA jesaMganA puNya pratApe hajI mahArAja kumArapALanA rAjyamAM evA duHkhanA DuMgarAo prajAnA mAthe khaDakAyA nathI." kumArapALa bolyo. - beTA... ATalI aMdhArI meghalI rAtre trAhita jeNanA haiyAnI vItaka kathA sAMbhaLavAnA oratA jAgyA ja che to kahuM ke pATaNanA jAjaramAna koTyAdhipati ja nahIM paNa koTyAdhipationA paNa koTyAdhipati kuberazreSThinI huM mA chuM ane A mArI putravadhU che - kAla sAMje ja Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kalikAlasarvajJa dariyApAranA baMdarethI samAcAra AvyA ke mArA putra kuberazreSThinAM vahANa bharadariye mArA dIkarA sAthe DULyAM... ane pATaNamAM samAcAra phelAI jatAM - rAjano ThekedAra zrIdhara paMcolI. enA sainiko sAthe AvI badhuM ja lUMTI gayo... ane rAjabhaMDAramAM jamA karAvI amane raste rajhaLatAM bhikhArI karI nAMkhyAM... Aje aMdhArI rAtanA Azare nasIbane raDatAM beThAM chIe." prauDhAe ApavItI kahetAM hUMThavo mUkyo. kumArapALanuM haiyuM hacamacI UDyuM. zaramathI mAthuM nIce DhaLI paDyuM. "gujarAtanA nAthanA rAjyamAM AvI to keTalIya anAtha vidhavAo haze. eno guno eTalo ja ke ene putra nahoto. pati nahoto. nirvaza hovuM e enA rAjyamAM guno hato. vaidikayugathI A kAyado cAlyo Avato... vidhavA ane vAMjhaNIne hiMdu samAja enuM kalaMka mAnato - ane rAjya A zrApitAonu dhana, milakta badhuM ja rAjyanA dhanakoSamAM varSothI ThalavAtuM rahetuM. anAtha, lAcAra, bebasa vidhavAonA dhanabhaMDArothI zApita dhana para je rAjya cAlatuM hoya e rAjyano rAjA kyAMthI sukhI hoya ene tyAM saMtAna paNa kyAMthI hoya? solaMkI vaMzanI paraMparAmAM vAMjhiyApaNuM - eka rasama thaI gaI hatI. "mAjI. bahena.... tame zAMta thaI tamArI havelIe jAva, tamAruM dhana rAjA nahIM le. tamArA jIvananirvAhano boja gujarazvaranA mAthe raheze." | gujarazvaranA mAthe. ? kevAM sapanAM batAvo cho ? rAjA amAruM nirvazanuM dhana nahIM le evAM khoTAM AzvAsana ApI amArI mazkarI zuM kAma karatA hazo? pATaNanA sImADAnI tamane khabara nathI lAgatI. amArA kakaLatA haiyAnA rudhiranAM AMsuthI kharaDAyeluM zApita dhana rAjabhaMDArane lAyaka rahyuM che. amAre e dhanane karavuM che paNa zuM? enA vAparanArA ja jyAM duniyAmAM na hoya tyAM e dhana hovAno artha paNa zo ? vIrA tArI lAgaNI badala AbhAra... bAkI amane khoTA AzvAsano ApavAnuM rahevA de." vAkya pUruM karatAM prauDhAnuM haiyuM bharAI jAya che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 127 kumArapALanI AMkhonA khUNA paNa bhInA thaI jAya che. yuvAna strInA khabhe hAtha mUkI, dardabharI najare juve che. dIkarI... mAjI.... tamAruM duHkha samajuM chuM. beTI tAro Akroza paNa anokho che ja....' kumArapALe thoDeka dUra vRkSanI ADazamAM UbhelA Anakane AMkhanA izAre enI pAse bAlAvyo sAsu-vahunA Azcaryano pAra na rahyo. thoDeka dUra jhADanI ADazamAM eka bIjo mANasa paNa Ubho hato eno sAsuvahune khyAla nahoto. Anaka !' 'AjJA mahArAja....' 'mahArAja...' sAsu-vahu camakI gaI. prabhAtanI prathama Tazaro pUrvanA kSitijamAM phUTI rahI hatI. paMkhIonA mIThA kalaravathI vAtAvaraNa UbharI rahyuM hatuM. mahArAja..... !" sAsu-vahu ekI avAje bolI UThyA. mAjI.... benA... tamArI sAsuvahunI samRddhine pATaNano rAjA kumArapALa kyAreya hAtha nahIM lagADe... Ana..... Aja kSaNe tuM zrIdhara paMcolInI havelI para jaI... ApaNA kube2zreSThinuM gaIkAle rAjabhaMDAramAM ThalavAyeluM dhana, AbhUSaNo, alaMkAro, badhuM ja pharI ApaNA naga2zeSThinA kuberaprAsAdamAM jamA karAvI devAno mAro hukama pahoMcADI - tArI rAhabarI nIce... A loko kuberaprAsAdamAM pahoMce e pahelAM vyavasthA karAvI de.........' kahetAM kumArapALe enA jamaNA aMgUThAmAMthI mudrikA kADhI Anakane ApatAM kahyuM. jarUra paDe to A mudrikA zrIdhara paMcolIne dekhADaje.' jevI AjJA mahArAja... mAjI.... bahena... Apa ApanA mahAlayomAM padhAro..... Anaka tamAruM svAgata karavA dvAra para hAjara raheze kaheto Anaka zahera tarapha cAlI nIkaLyo. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 are.... Apa... Apa... Apa ja gurjarezvara pATaNapati mahArAjA kumArapALa bhUla thaI gaI mahArAja.... amArA jANatA ajANatA ApanI... ApanA rAjyanI vyAkuLa haiye niMdA thaI gaI.... mahArAja kSamA karo.' sAsuvahu kumArapALane page paDavA gaI tyAM ja kumArapALe bannene aTakAvI detAM kahyuM. kalikAlasarvajJa mAjI... benA.... Aja pachI pATaNa ja nahIM, paraMtu pATaNanA mahArAjA kumArapALanuM sAmrAjaya - dharatInA jeTalA cheDA sudhI phelAyeluM che evA samagra rAjyamAMthI nirvaMza thatA parivAranuM dhana kyAreya rAjabhaMDAramAM jamA nahIM thAya... A rAjAdhirAja pATaNapati gurjarezvara mahArAja kumArapALano - tamane - gurjaprajAne kola che... mahArAja... mahArAja... ame tamane ALakhyA nahIM. mahArAja nahIM vIrA kaho bhaIlA kaho... benA....' sAsuvahune zahera tarapha jatAM kumArapALa keTalIya vAra sudhI joto rahyo. basa joto rahyo ane enA hoMzabharyAM pagalAM hemacandrAcAryajInA apAsarA tarapha vaLyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 rAtabharanI mIThI nIMdara mANI paNIo zaiyAtyAga karI nityakarmathI paravArI sau saunA kAme caDatA hatA, tyAre pATaNanagarInA ati dhanADhya evA vistAra ratanapoLanI madhyamAM zilpa sthApatyanI benamUna kRti samA zrIdhara prAsAdanA vizALa udyAnamAM sArI evI halacala macI gaI hatI. ratanapoLanA rastA para kutUhala preratI mAnavamedanI jAmI hatI. udyAnanI madhyamAM AvelA phuvArA pAse pacAseka varSano beThIdaDIno zrIdhara paMcolI lAMbA hAtha karato moTethI lUMTAI gayo. mahArAjA kumArapALa mane raste rajhaLato karI dIdho... AMkhanA palakAre AsamAnamAMthI dharatI para lAvI dIdho..." - zrIdhara paMcolI daseka varSanI uMmare mAravADathI dorIloTo laIne enA mAmA gopAla agravAla sAthe siddharAja jayasiMhanA devone paNa IrSA Ave - evI alakApurI samI pATaNanagarImAM enuM takadIra ajamAvavA Avyo hato. mAmAnI sonAcAMdInI dukAnamAM dasa varSanI uMmare dukAna kholavAthI mAMDI, sApha saphAI, pANInAM mATalAM bharavAnAM kAmo karI dhaMdhAmAM mana parovavAnA kAryamAM dakSatA dekhADI sattareka varSanI nAnI uMmaramAM ja zaherano jANIto vepArI thaI gayo hato. dhIradhAranA dhaMdhAmAM - kara ugharAvavAmAM ane rAjyanAM aneka nANAkIya kAryo karI ApI vIsa varSanI uMmaramAM to pATaNano koDhAdhipati banI gayo hato. mahAamAtya muMjAla, udayana maMtrI, kezava senApati, kAnhaDadeva turaMgAdhyakSa, trilocanapAla, durgapAla, kAka bhaTTathI mAMDI AcArya devabodha, bhavAnIrAzi, somanAthanA mahaMta bhAvabRhaspati tema ja siddharAjanA aMtaHpura sudhI enI oLakhANa ane pahoMcI hatI. pATaNanA eka pratibhAzALI zreSThi tarIkenI gaNanA thatI hatI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 kalikAlasarvajJa vahelI savAre "zrIdhaAsAdanA gavAkSamAM Ubho Ubho sarasvatInA jalapravAhane e prasannacitte nIrakhI rahyo hato. manamAM malakAto hato. ratanapoLanA nAke AvelA eka bIjA bhatramahAlaya "kuberaprAsAda para enI najara pharI pharIne sthira thatI jatI hatI ane aMtaramAM abhimAna UchaLI AvatuM hatuM. AgalA divase bhara madhyAle gAmamAM sopo paDI jAya tevA samAcAra AvyA hatA. samAcAra maLatAM ja pATaNanAM bAvana bajAro TapoTapa baMdha thavA mAMDyAM hatAM. vyApArIonA caherAo para viSAdanI kAlimAM prasarI jatI hatI. dezAvarathI pAcho pharelo staMbhatIrthano jIvo mAlama samAcAra lAvyo hato ke kuberazreSThinA mAlasAmAnathI bharelAM be jahAjo samudranA tophAnamAM DUbI gayAM hatAM... ane jahAjo sAthe ja kuberazreSThi ane enA dIkarA zreNI ke jaLasamAdhi lIdhI hatI. jIvo mAlama - eka jahAjano kaptAna hato - ane tophAno sAme jhajhUmato - bacIne staMbhatIrtha - bIjAM jahAjamAM Avyo hato. kuberaprAsAdamAM rokakaLanuM zokamaya vAtAvaraNa jAmI gayuM. gAma AkhuM gamagIna hatuM, tyAre zrIdhara paMcolIne tyAM AnaMdanI choLo UDatI hatI. kuberazreSThi zrIdhara paMcolIno pratispardhI hato. vyApAramAM, samAjamAM, rAjakAraNamAM - tema ja dharmamAM banne avAranavAra caDasAcaDasImAM TakarAtA rahetA, zrIdhara paMcolIe kumArapALa pAsethI rUdattivitta ugharAvavAno Theko boMtera lAkha drama ApIne lIdho hato. samasta gujarAtamAM gharano vaDIla - nirvaza mRtyu pAme - enI pAchaLa eno vaMza cAlu na raheto hoya - e parivAranuM dhana, jhaverAta, AbhuSaNo, alaMkAro - TUMkamAM badhI ja saMpatti rAjyabhaMDAramAM jAya - rUdativira ekatrita karavAno A varasano Theko - A varSe zrIdhara paMcolIe TocanA rAjakAraNIonA gADha saMpakane vaTAvI, mahArAja kumArapALa pAsethI lIdho hato. kuberazreSThi ane enA ekanA eka dIkarAnI jalasamAdhinA samAcAra Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 131 maLatAM ja zrIdhara paMcolIe AthamatI sAMje kuberaprAsAda' 52 enA mANaso mokalI kube2zreSThinI badhI ja mAlamilakata japta karI rAjyanI vakhAro bharI dIdhI hatI. ane sAsuvahu zaramanAM mAryAM kALIkAMbalI zarIra para nAMkhatAM jaMgalamAM jaI kalpAMta karatAM vRkSa nIce beThAM hatAM. zrIdhara paMcolInA siMhadvAra para vahelI savAre Anakane paheragIroe aTakAvyo. Anake potAno paricaya karAvatAM ja paheregIro Anakane zrIdha2 pAse laI gayA. padhAro Anakadeva.... Aja kAMI vahelI savAre zrIdharanI jhUMpaDI pAvana karI... mahArAjA to zAtAmAM che ne ?" 'zrIdharajI - mahArAja sAcA arthamAM zAtAmAM nathI, emaNe ja mane tamArI pAse mokalyo che.' Anaka bolyo. mArI pAse... mane saMdezo mokalAvyo hota to huM mahArAjA pAse AvI jAta.' ThAvakA zrIdhare viveka karyo AnakanA vahelI savAranA aNadhAryA Agamane zrIdharane ciMtita to karI dIdho hato. mahArAje AjJA karI che ke kuberazreSThinuM rUdattivittanuM dhana je kAMI enA avasAna pachI gaIkAle sAMje japta karI tamArI vakhAromAM rAjyavatI bharyuM che - e 'kuberaprAsAda'mAM pAchuM karI do.' Anake ThaMDe kaleje kahyuM. haiM... haiM... zuM... zuM...' zrIdhara paMcolI mAMDa mAMDa ATaluM bolI zakyo. mahArAjano hukama che...' Anake kumArapALanI AjJA zrIdhara paMcolIne saMbhaLAvI ane e cAlI nIkaLyo. zrIdhara paMcolIne Azcarya thayuM. AghAta lAgyo. ane udyAnamAM AvI barADA pADavA mAMDayo... * * * kumArapALa mahArAja apAsare pahoMcyA tyAre hemacandrAcArya vRkSa nIcenA cotarA 52 beThA beThA lahiyAone keTalAka zloko lakhAvI rahyA hatA. apAsarAnuM vAtAvaraNa bhakti ane jJAnamaya hatuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 kalikAlasarvajJa gurudeva" dhImA pagale kumArapALa hemacandrAcAryajInA caraNa pAse AvIne Ubho rahyo. padhAro mahArAja hemacandrAcArye gurjarezvarane AvakAryA. 'gurudeva. Aja mAruM dila parama zAMti anubhavI rahyuM che. prajAnAM duHkha kApavAmAM huM Aje nimitta banyo chuM. kumArapALe kahyuM. "khUba ja sArI ane AnaMdanI vAta che. mahArAja. zA nimitte... nimitta banyA gurjarezvara... huM jANuM to kharo." hasIne hemacandrAcArye pUchyuM. mahArAja, gurjara dezanI prajAnA nirvaza thatA parivAranAM dhana, milakata, krama, alaMkAra, AbhUSaNo kazuM ja AjathI rAjyanA dhanakoSamAM kyAreya jamA nahIM thAya. "rUttivitta' AjathI tamArA A ziSyane - gujarAtane vajarya che. kALajuM kakaLAvavuM e paNa eka prakAranI hiMsA ja che ne ? kumArapALe kahyuM. hemacandrAcArye kumArapALa para snehabharI najara nAMkhI haiyuM AnaMdathI chalakAI gayuM. rUttivitta eka mahA bhayaMkara - amAnuSI vastu hatI. kumArapALanuM vaidika yugathI cAlI AvatI paraMpArAne toDavAnuM, kumArapALanuM eka krAMtikAraka pagaluM hatuM. rAjyane karoDo dramanI Avaka "rUtivijJa' dvArA thatI hatI. rAjyano kArabhAra - para rASTro sAthenA yuddhanA kharcA, prajAkalyANa mATenA kAryo - dara varSe hajAro nirvaza marI jatA parivAranA mobhIonA kAraNe thatI dhana upalabdhimAMthI thatA hatA - paraMtu mRtyu pAmelI vyakti pAchaLanA parivAranI je dazA hatI te koI paNa sAMskRta samAja mATe - rAjya mATe zaramajanaka hatI. kumArapALa apAsarA tarapha AvatA hatA tyAM rastAmAM ja Anaka maLI gayo. "Anaka... zrIdhara paMcolIne mAro hukama pahoMcADyo ? Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa. 133 'hA mahArAja, paraMtu ApanA hukamathI e khUba bhaDakyo che. enA udyAnamAM lokonA samUha AgaLa barADA pADato 'huM lUMTAI gayo... barabAda thaI gayo... mArA ThekAnA paTTAnuM zuM ?" acchA.... ane loko vacce kevA mArA nirNaya mATenA pratyAghAto paDyA che Anaka.. " loko. tamAro yajyakAra bolAve che paraMtu dharmAcAryo, rAjapuruSo, vidyApIThanA AcAryo, yoddhAone ciMtA eka ja vAtanI che ke dara varSe boMteralakSa drama mahArajA have kyAMthI meLavaze... A dhanamAMthI to prajAnAM lokopayogI kAryo, yuddhanA zastrasaraMjAma, maMdironAM nirmANo... mATenI dhanarAzi kyAMthI meLavaze....' kumArapALa eka kSaNa mATe to AnakanI vAta para vicAramAM paDI gayo. Anaka dvArA prajAnA unnatabhrU samAjanA mANasonA pratibhAvomAM paNa tathya to hatuM ja kumArapALe Anakane kaMIka anokhA AtmavizvAsa sAthe kahyuM, Anaka... mAnavasevAnAM kArya mATe jAtane kurabAna karavAnI kSaNo hajI jiMdagImAM nathI AvI, paraMtu dhananA sadupayoga mATenI paLa to AvIja che to eno upayoga karI levo... bAkI prajAnAM kalyANakAryo mATe.. prajA paNa eno sahayoga de e jarUrI che....' kumArapALe jyAre hemacandrAcAryajInA apAsarAmAM paga mUkyo tyAre aMtaramAM eka vicAra raNajhaNI UThyo. ane e vicAra hemacandrAcArya pAse mUkavAnI taka zodhato hato tyAM ja hemacandrAcAryajI harSanvita svare bolI UThyA.... dhanya dhanya mahArAja, dharmanA paMthe kartavya dvArA ApanuM A maMgala prasthAna sarAhanAne pAtra * abhinaMdanane pAtra che. samagra dharma darzananAM mULatattvono samanvaya sAdhavAmAM Ave to satya ane ahiMsA e be jIvanAdhAranA mULa AjanA ApanA nirNayamAMthI maLI Ave che.' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 nayanmutyuM pUrve raghuhuSanA bhAra bharata / prautyarvI nAyaiH kRtayugakRtotpatti bhirapi | vimuMcana saMtoSAttadapi rUtIvittam dhunA kumAraAEApAla tvamasi mahatAM mastaka maNi ||' he kumArapALa pUrve kRtayugamAM thaI gayelA raghu, nahuSa nAbhAga bharata vagere jevA mAMdhAtA rAjAo e paNa je vicArane kyAreya amalamAM mUkyo nahoto e te rUttivitta (pati putra vinAnI raDatI nirvaMza strIonAM dhana) ne hAla (kaliyugamAM paNa) saMtoSathI choDI de to tuM mahApuruSomAM paNa ziromaNi che. kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryanA AzIrvacanano paDagho pADato DiMDimikA ghoSa e divase madhyAhe nagaranA khUNe khUNe gAjato rahyo. gurjaradezajano..... sAMbhaLo..... sAMbhaLo... AjathI samasta gujarAta rAjyamAMthI 'rUttivitta"ne rAjabhaMDAramAM lAvavAnI gurjarezvara kumArapALa manA kare che... sAMbhaLo.... sAMbhaLo.... gurjarajo...... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'gurudeva" bolo mahArAja." jiMdagInI yAtrAnA pAMsaThamA varSamAM Aje praveza karuM chuM tyAre jivAyelI jiMdagInuM saravaiyuM kADhatAM keTalAka prazno aMtaramAM UThe che.' kumArapALe kahyuM. pacAsamAM varSe gujadezanI rAjyadhUrA saMbhALanArA kumArapALa - chellA keTalAka divasothI aMtaramAM mathAmaNa anubhavI rahyA hatA. rAjyazAsananA prAraMbhanAM varSo aMdaranA ane bahAranA aneka zatruone vaza karavAmAM gayAM. ajamera, mALavA, zAkaMbharI jevA rAjAone enI zaktino - zauryano paricaya ApavA traNa traNa lohiyALa yuddho khelavAM paDyAM. caulukya vaMzanA - mULarAjathI mAMDI siddharAja sudhInI paraMparAnA rAjavIonA raktamAM zaurya, sAmarthya ane AtmAbhimAnanA guNonI sAthe sAthe emanA dehamAM vahetA lohInA kaNomAM guNa pramANe virakti, dharmAnurAga.... ane ajoDa tyAgano laya paNa bhaLyo hato... mULarAje pAchalI avasthAmAM saMnyAsa dhAraNa karyo hato - bhImadeva rAjA thayo, paNa rAjyadhUrA saMbhALavAnI koI prabaLa icchA nahotI, vItarAgI jIva hato - kSemarAje to nivRtti pahelethI ja gAdItyAga karI laI lIdhI hatI. yuddha, dharma, sAhitya, ane kalAnA mAhola vacce jiMdagInAM moTA bhAganAM varSo kharcI nAkhanArA mahArAjA siddharAja jayasiMha, emanA pAchalAM varSomAM zAMtinI zodhamAM gALyAM hatAM. mahAkavi kAlidAsano "vA nivRttinAM thoLanAnta tanunavem' no raghuvaMzI Adarza caulukyavaMzI rAjavIoe enA jIvanamAM sAMgopAMga utAryo hato A Adarza siddha karavAmAM - siddharAja ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kalikAlasarvajJa kumArapALane kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryajI maLI gayA hatA. mathAmaNo ? zenI mathAmaNo ? mahArAja - have to mathAmaNonI zAMtino samaya tamArI pAse pAMsaThamAM varSanA pravezadine Avyo che. zI mUMjhavaNa anubhavI rahyA cho... rAjas...?" hemacandrAcArye prazna karyo. "mahArAja, jIvananI siddhi zAmAM?" kumArapALa prazna karI zAMta thaI gayA. hemacandrAcAryajI jijJAsu ziSya sAme keTalIya paLo sudhI joI rahyA... hemacandrAcAryajIne siddharAja jayasiMha yAda AvI gayA. kumArapALanA A kAkAe paNa kAMIka judA ja saMdarbhamAM mahArAja - satyadharma kayo? mAnavIne enI jiMdagImAM kayuM darzana satyapaMtha batAve - kayo dharma satyapaMthano praharI che ? - no prazna karyo hato tyAre hemacandrAcArye - jainadharmanA eka AcArya svarUpe nahIM paNa bhAratIya saMskRtinA eka prakhara tattvaciMtaka tarIke siddharAjane enA jagatamAM kayo dharma sAco ?" nA praznano uttara emaNe eka paurANika kathA dvArA Apyo hato. zaMkhapura nAmanA gAmamAM eka vepArI raheto hato. patnInuM nAma yazomatI... patie koIka kAraNasara eka bIjI strI sAthe lagna karI lIdhAM. yazomatIne AghAta lAgyo. potAnA patine vazamAM rAkhavA dorA, dhAgA, jAduTonA, badhuM ja karI joyuM - keTalAya yogIo, bhUvAo, tAMtrikono sahAro lIdho paNa saphaLatA na maLI - evAmAM eka siddha pUruSe patine pazu banAvavAno maMtra Apyo. ghare jaIne e maMtranI zaktithI patine baLada banAvI dIdho. lokonI niMdAthI e akaLAI gaI. baLadamAMthI pAcho mANasa banAvavAno maMtra e jANatI nahotI - eTale e enA pati baLadane jaMgalamAM cAro carAvavA laI jatI ane vRkSa nIce besIne kalpAMta karatI. eka divasa AkAzamArge ziva-pArvatI pasAra thaI rahyAM hatAM tyAre pArvatIe zivajIne strInA rudananuM kAraNa pUchyuM. eno pati baLada thaI gayo che - pAse Ubhelo baLada eno pati Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilikAlasarvajJa 137 che.' zivajI bolyA. bhoLAnAtha, evo koI upAya kharo ke eno pati pAcho A duHkhI bAIne mANasarUpe maLe ?" "hA... A ja khetaramAM evI auSadhI che ke jo e baLadane khavaDAvavAmAM Ave to A baLada pati - manuSya thaI jAya.' patnInA kAne A devavANI jhIlI lIdhI ane khetaramAM UgeluM badhuM ja ghAsa-baLada patine khavarAvI dIdhuM ane ghAsa bhegI auSadhi paNa khavAI jatAM baLada pati - manuSyarUpe - enI patnIne maLI gayo. mahArAja kathAnI pUrNAhuti karatAM hemacandrAcAryuM ke A vArtAnuM arthaghaTana karyuM che e arthaghaTana ja hemacandrAcAryane Itara sAdhuo - sUrio - AcAryothI "svadharma samabhAvanA sAdhu svarUpe mUkI UMcerA mUkI de che. mahArAja, kayo dharma sAco ke kyA dharmamAM satyanuM rahasya - sattva rahyAM che - e kahevuM agharuM che, paraMtu badhA ja dharmono abhyAsa karatAM - badhA ja dharmonI parIkSA karatAM kyAreka satyadharma hAtha lAgI jAya... pelI strInI jema satyadharma - mAnavIe potAnA mAyalA mATe zodhavo ja rahyo." hemacandrAcAryanA ziSya rAjarSi kumArapALe yogazAstrano khAsa abhyAsa enA guru pAse karyo hato. eTaluM ja nahIM paNa guru pAse yogazAstra' para janatAnA lAbhArthe graMtha paNa lakhAvyo hato. kumArapALa yogazAstranA abhyAsa pachI mana, vANI ane karmanI Atmazuddhi para nirbhara hatA ane enA kAraNe ja jIvananuM sArthakanI zodhamAM nIkaLelo jijJAsu ziSya gurunA caraNamAM AvI prazna karI beTho hato. "jIvananI sArthakatA zemAMno - jIvananI siddhi zAmAMno - hemacandrAcArye pratyuttara vALatAM jJAna, darzana ane caritranI ratnamayIno upadeza kumArapALane ApatAM pharI e ja sarvadharma samabhAva' taraphano eno abhigama darzAvatAM kahyuM. mana, vANI ane karma jIvanamAM apanAvyA vinA, koI paNa mANasa potAne koI paNa dharmanA anuyAyI kahI zake nahIM. rAjAno dharma prANI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 kalikAlasarvajJa mAtra pratye dayA rAkhavI e che, ane mahArAja ApanI pAse huM e ja apekSA rAkhuM chuM.' prANI mAtra pratye dayA rAkhavI e paNa jIvananI eka aNamola siddhi ja kahevAya jevo vicArataMtu haiyAmAM laIne kumArapALa gurudevane vaMdana karI cAlI nIkaLyA. gujarazvara... ApanuM svAgata che.' vahelI savAre mahArAja kumArapALane apAsarAmAM pravezatA joI hemacandrAcAryajI bolI UThyA. kumArapALa asvastha hatA - vaMdana karatAM ja e hemacandrAcAryanI pAse dhabu karatAM besI gayA. "mahArAja zAtAmAM cho ne ?" AkuLavyAkuLa rAjavIne hemacandrAcAryajIe prazna karyo. 'gurudeva... Aje kaI tithi thaI " kumArapALe prazna karyo. avAjamAM vyagratAno kaMpa hato. hemacandrAcAryane Azcarya thatuM - Ama to kumArapALa roja savAre vaMdanA karavA Ave tyAre kaMI ne kaMI dhArmika carcA mATenA prazno laIne ja Ave, Ajano prazna saheja - asaMbaddha prazna lAgyo. kema phAgaNa suda ekAdazI, rAjana Aje tithi pUchavAnuM kAMI prayojana ?' gurudeva... mANasa - kasAI - khATakI - kyArathI thayo ?" hemacandrAcAryajIne kumArapALanA prazno pAchaLano saMdarbha samajAto nahoto. enI mUMjhavaNa ane Azcarya vadhatAM jatAM hatAM. kema Aje kAMI Avo savAla karyo ane rAjanuM e paNa ekAdazI jevA puNya parvanA divase ja, jyAre mANasa japa, tapa, satsaMga, parikramaNa, pUjA pATha dvArA tana ane manane zuddha ane svaccha banAvI jaganiyaMtA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa samIpa javAno prayatna kare che.' gurudeva mArA savAlano A javAba nathI.' kumArapALamAM kyAreya na nihALelI gussAnI - vyagratAnI chAMTa hemacandrAcAryane dekhANI. gurjarezva2 janmatAMnI sAthe,' - hemacandrAcArye javAba Apyo. janmatAMnI sAthe ' hA, jiMdagInI pahelI ja kSaNathI mANasa tana, mana ane karmathI ja khATakI banI rahyo che.' A dharatI 52 janma letAMnI sAthe ja !' gurudeva samajAyuM nahIM. rAjana, pRthvInA pATale levAtA prathama zvAsanA dhabakAra sAthe ja rAjan mAnavamanamAM vRttino vikAra janmato hoya che.' e kevI rIte ? navajAta zizune to prabhunA payagaMbara kahyA che... 139 gurudeva.' te che ja A prabhunA payagaMbaro prabhuno saMdezo laIne AvatA hoya che ke A jagatanA mAnavamAMthI IzvaranI zraddhA hajI khUTI nathI..... sA25nA thoDAka guNo - hajI mAnavInA 'mAMyalA'mAM khUNekhAMcare paDyA che.' hemacandrAcArya bolyA. - tema chatAMya gurudeva Apa kaho cho ke pRthvInA pATale levAtA prathama zvAsanA dhabakAra sAthe ja mAnavamanamAM vRttino vikAra janme che.' Jain Educationa International 'hA rAjana, dharatInA prAMgaNa para avatarelA prathama puruSa ane strInI najara A sauMdarya sabhara sRSTi para na jatAM pelA vRkSa para laTakatA AsaktinA sapharajana para gaI hatI ane strInA manamAM - sapharajanane vRkSa parathI toDIne khAvAno vikAra jAgyo. komaLa vRkSanI DALethI jhUlatA sapharajanane toDavAnI hiMsAmAMthI ja mANasajAtamAM hiMsAvRttino janma thayo. pariNAme mANasa to janmathI ja khATakI thaI hiMsAnAM tAMDavo sarjato rahyo che. hemacandrAcArye lAMbuM vivaraNa karatAM kumArapALanA praznano uttara Apyo. gurudeva, avinaya lAge to kSamA karajo, paraMtu janma sAthenI prathama For Personal and Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kilikAlasarvajJa kSaNethI jema zetAnI bhAvo hRdayamAM janme che, evI rIte ja mAnavahRdayamAMthI mA niSA no zloka paNa sarI paDe che. siddhArthanA khoLAmAM ghAyala paMkhI AvI paDyuM tyAre enA zikArI bhAIne bhaviSyanA gautamabuddha - mAranAra karatAM jivADavAranuM mAhAsya saMbhaLAvyuM ja hatuM ne? kumArapALe gurudevane vaLato javAba Apyo tyAre zarUAtanA paMdara varSanA enA yuddhanA divaso - saMhAralIlAnAM dazyo AMkho sAme ramavA mAMDyAM. 'arNorAja, kAnhaDadeva, ballAla, udayanano putra vAhaDa, ke je siddharAjano mAnIto - pratipanna putrarUpe jANIto hato, e badhA sAme raNasaMgrAmamAM kumArapALe mahAna parAkrama batAvI - keTalAkane saMhAryA - keTalAkane keda karyA ane vijayonI hAramALA sarjI hatI. Aje e saMhAralIlA dvArA thayelAM pApo ene DaMkhatA hatA..." mahArAja. janma sAthe ja zetAnI bhAvonI sAthe sAthe dayA, ahiMsAnA bhAvo paNa manuSyanA haiyAmAM UbharatA hoya che. paraMtu rAja, vAta zI che ? hemacandrAcArye prazna karyo. "mahArAja dezanA rakSaNa kAje, prajAnA kalyANa kAje, zatrutAne vadhAratA dezo sAme, nyAya ane svamAna kAje... svarakSaNa kAje thatAM yuddhomAM thato raktapAta - e paNa hiMsA ja che ne... Aje mArA hAthe thayelI hiMsAthI huM becena chuM gurudeva kaMIka mArgadarzananI apekSA rAkhuM chuM..." "mahArAja hiMsA - ahiMsA aMgenA ApaNA khayAlomAM ghaNI gUMcavaNo sarjAtI rahI che. gurjarezvara jainadharma to mahA vIrano dharma che. kAyaratAne ahIM sthAna nathI. ApanA rAjyArohaNano samaya gurjarapradeza tema ja siMhAsana para birAjamAna pATaNapati mATe kaparo hato. rAjanuM tame karelAM ghaNAM kharAM yuddho svarakSaNa mATe dezanA ane rAjanItijJo mATe -- A yuddho dayAdharmathI prerita ane jarUrI hatAM. e samaya nagara ane rAjyanI rakSA ane gaurava sAcavavAno hato. potAno dharma sAcavavAno prasaMga Ave tyAre vevalAveDA na posAya." hemacandrAcArya bolI UThyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 141 'gurudeva, Aje savAre nagaracaryA karavA nIkaLyo, tyAre AMkho sAme eka bhayAnaka dazya bhajavAI gayuM - zarIranAM rUMvADA khaDAM thaI gayAM. haiyuM viSAdathI valovAI gayuM." 'mahArAja evuM te kevuM dazya bhajavAI gayuM ke gujarazvara apAsarAmAM AvyA tyArathI asvastha che. hemacandrAcArye pUchyuM. bharabajAramAM vahelI savAre traNa cAra dIna mUMgA abola pazuone laIne khATakI katalakhAne laI jato hato." avAcaka nirdoSa pazuonI thoDA samayamAM ja thanArI katala para haiyuM kakaLI UThyuM. ane bApokAra nAMkhatuM kahI rahyuM che ke tArA puNyazALI zAsanamAM abudha pazuonI ane mUMgAM paMkhIonI hatyAnI paraMparA sarjAtI rahe e nahIM cAle." "jIvahiMsA' no jANe jagana na cAlato hoya ane sUrijI "paMcamahAvratanA udgAra evA Apa mAruM dhyAna doratA nathI "ahiMsAne jagatanA lokoe mAnavakalyANanI AkharI ane AkarI kasoTI tarIke gaNI che.' gujarazvara ApanA rAjyamAM to katalakhAnAnuM astitva ja na hovuM joIe. mahArAja Aje ja husena khATakIne bolAvI... rAjyamAM pazuhatyA para niSedha lAvI... husena khATakIne khATakI banato roko...." hemacandrAcArye kumArapALa para dRSTi mAMDatAM kahyuM. gurudeva... meM mArI pAse bolAvI khATakIveDA choDI devAno hukama karyo tyAre eNe prazna karyo ke huM to hiMsA choDIza, paNa pachI mArA bairIchokarAM khAze zuM ?' bhUkhanA ArtanAdamAMthI sarjAtI dhRNAnI - cittanI azAMti - e paNa eka prakAranI hiMsA ja kahevAyane." kumArapALe prazna karyo hAsto tana, mana ane karmathI ApaNe hiMsA karatA ja rahyA chIe." gurudeva. Apane A bAbatamAM khuzakhabara ApavA Avyo chuM. ApanA AzIrvAda levA Avyo chuM... husena khATakIne to kama cUkavI badhAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kalikAlasarvajJa ja abola pazuone - choDAvI dIdhAM che. paraMtu AjathI mArA rAjyamAM jIvahiMsAne sthAna nathI rahevAnuM. jIvadayA - jIvarakSA - e ja mAro Adarza raheze. samagra gujarAtanA kasAIone anya dhaMdhA mATe rAjya Arthika sahAya Apaze. mahArAja... rAjyasabhAnI AjanI beThakamAM vicAravimarzane aMte huM pazuhatyA e pApa che ane jIvonuM rakSaNa karavuM e mAnava dharma che. AjathI ja pazuhatyA niSedhano kAyado amalamAM mukAI jaze...' hemacandrAcAryajI ghaDI bhara to gujarazvarane bolato joI ja rahyA.... ane bolI UThyA... mahArAjAno jaya ho... ahiMsA paramo dharma..." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 caulukyanI gotradevI kaMTezvarI devInA bhavya maMdiranI AjanI ronaka ja anerI hatI. dIpamALAothI AkhuMya maMdira jhaLahaLI rahyuM hatuM. AsopAlavanA toraNo pavananI pAMkhe hiloLA letA hatA. eka khUNAmAM pUjArI saMdhyA AratInI taiyArI karI rahyo hato. navarAtrInA sAta divaso raMgecaMge atyaMta utsAha ane bhaktibhAvathI pasAra thaI gayA hatA. dina pratidina bhaktonI bhIDa vadhatI jatI hatI. maMdiranA vizALa cogAnamAM tALIonA tAle, DhabukatA Dhole gurjarInAra garabe ghUmatI hatI. Aje havana aSTamIno divasa hato. vahelI savArathI maMdiranA mahaMta bhavAnIrAzi aSTamInA havananI taiyArImAM paDyA hatA. zveta dADhI, goLamaToLa bharAvadAra cahero, dhAradAra AMkho, lAla raMganI dhotI, ane rezamI paheraNa ane kaMThethI vahetI stutio... enA ASADhI kaMThethI vAtAvaraNamAM madhura spaMdano jagAvatI hatI... bhavAnI rAzinuM siddharAja jayasiMhanA jamAnAthI rAjasabhAmAM tema ja rAjamahelamAM khUba ja mAnabharyuM sthAna hatuM. bhavAnIrAzino zabda aneka dhArmika karmakAMDomAM AkharI raheto * rAjakAraNamAM paNa bhavAnIrAzi tema ja AcArya devabodha ane bhAvabRhaspatinI tripuTI gaNatI - rAjanA kArabhAramAM paNa enuM vajana paDatuM. dareka dharmanuM kendrasthAna kaMTezvarI mAtAnuM maMdira hatuM. AratIno samaya thaI rahyo hato. lokonI bhIDa samAtI nahotI. bhavAnIrAzi khuda rAjyasabhA tema ja sAmAnya sabhAnA sadasyone havana aSTamInI AratInA darzana karavA AvavAnuM nimaMtraNa ApI AvyA hatA. maMdiranA cogAnamAM lokono dhasAro vadhato jato hato. havAmAM AnaMda, bhakti, zraddhA ane samarpaNanI bhAvanA pharI rahI hatI. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kalikAlasarvajJa sAMjanA sAtanA Takore maMdiranA rAjamArga parathI gurjarezvara kumArapALa enA kalahanAna hAthI para birAjamAna thaI maMdiranI tarapha AvI rahyo hato. DaMkAnizAnano avAja kAne paDatAM bhavAnI rAzinA caherA para vijayI smita pharI vaLyuM. vahelI savAre bhavAnI rAzi enA sukhAsanamAM besI rAjamahelamAM AvI nimaMtraNapatrikA khAsa mahArAjA kumArapALa tema ja mahArANI bhUpAladevIne svahaste ApI AvyA hatA. udayana maMtrInI havelI ane hemacandrAcAryanA apAsarAne paNa bhavAnIrAzi bhUlyA nahotA. ane badhe havanASTamInI sAMje thanArA havanamAM bhavAnI mAtA kaTezvarIne paraMparA mujaba mAtAjIne bhoga dharAvavAno che." no moghamamAM "mamaro mUkatA AvyA hatA. udayana maMtrI UkaLI UThyA hatA. . havanaaSTamInA divase bakarAnA balidAna - jIva hiMsA - mAtAjInA bhogane nAme havana vakhate karavAnI taiyArI bhavAnI rAzi karI rahyA hatA. pATaNanI bhoLI prajA samakSa chellA keTalAka divasathI dhArmika pravacano ane devI bhAgavatanA pArAyaNanA bahAne bhavAnIrAzi pahoMcIne navarAtrInA tahevAromAM jo mAtAjIne bhoga nahIM dharAya to gujarAtanuM - pATaNanuM dhanotapanota thaI jaze - no Dara batAvI lokalAgaNIne uzkerI rahyA hatA. bhavAnIrAzi jainadharma para DhaLI rahelA kumArapALa tarapha dveSabhAva rAkhatA hatA. AcArya devabodhane hemacandrAcAryanA vadhatA jatA prabhAva sAme vAMdho hato. bhAvabRhaspati somanAthanA mahaMta eka evI vyakti hatI jene hemacandrAcAryanA jJAna mATe - sarvadharma samabhAvanAnI bhAvanA mATe mAna hatuM. keTezvarI mAtA... caulukyonI kuLadevI hovAnA kAraNe kumArapALa mahArAja. saMpUrNa bhaktibhAva sAthe mAtAjInA darzane mahArANI sAthe enA kalhanana hAthI para besIne AvyA hatA. rAjamahelamAM udayana maMtrIe jaIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa bhavAnIzi havana aSTamInI rAtre mAtAjIne bhoga dharavAno che - nI vAta kumArapALane karI tyAre e gussAmAM 'huM jouM chuM. rAjyanA kAyadAnuM bhavAnIrAzi kema ullaMghana kare che. 'jIvahiMsA' gujarAtabharamAM varjya che.... bolI UThyA hatA. kumArapALano krodha joI maMtrIzvara gabharAI gayA. mahArAja.... Aje pATaNano jainetara samAja bhavAnIrAzinI mohamayI bhaya prerIta vANImAM AvI gayo che. mAtAjInA kopa UtaravAnI vAta para prajA dhrUjI UThI che... ane bhavAnIrAzi pAchaLa eka thaI gaI che... AvA samaye baLathI nahIM paNa kaLathI kAma levAnI jarUra che...' udayane kahyuM. maMtrIzvara, A bAbatamAM gurudevanI salAha laIe to kevuM ?' atI uttama, mahArAja...... kumArapALa ane udayana maMtrI sukhAsanamAM besI hemacandrAcAryajIne apAsare pahoMcI gayA ane sAme khaDA thayelA praznanuM nirAkaraNa mAMgyuM. hemarAndrAcAryajI paNa bhavAnIrAzinA niyaMtraNa ane mAtAjInA nAme bhoga dharAvavAnI vAtathI vihvaLa hatA ciMtita kharA. mahArAja... mAmalo khUba ja nAjuka che. navarAtrInA divasomAM mAtAjInI bhaktino evo to juvALa Avyo haze ke... lokonA e pravAha sAme TakavuM bhAre paDaze.....' 145 - } Jain Educationa International 'paraMtu mahArAja.... 'jIvahiMsA' huM eka kSaNa pUratI paNa nahIM sahI zakuM. 'ahiMsA paramo dharma'nA upAsako nI zAna bAnanI rAjyanA kAyadAnI dhajjIo UDe e eka rAjA tarIke sahana nahIM karI zakuM.' rAja..... dhIrajathI kAma lyo. kaMTezvarI mAtA - caulukyavaMzanA kuLadevInI pUjAarcana Aje tamAre karavAnA... khUba ja zAMtithI ThaMDA dimAga sAthe ApaNe Aje to kAma pADavuM ja paDaze. mahArAja ciMtA na karazo... huM... 'jIvahiMsA' thavA nahIM dauM... raktanuM eka TIpuM paNa pADyA vagara mAtA kaMTezvarIne prasanna karI laIza. ApaNe sAMjanA maMdiramAM maLIzuM. huM For Personal and Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 kalikAlasarvajJa AvyA pachI AkhAya kAryano prAraMbha thaze, huM AvuM tyAM sudhI maMtrIzvara tame paristhiti saMbhALI lezo. * gurjarezvara kumArapALanA jayaghoSathI vAtAvaraNa gAjI UThyuM. kaMTezvarI devInA vizALa cogAnamAM kalahanana hAthI AvIne Ubho. mahAvata ajyamale hAthIne besADyo eTale mahArAja mahArANI sAthe nIce UtaryAM. mahArAjano jaya ho.... mahArANI bhopaladevIno jaya ho.... caulukyavaMzI pratApI rAjavaMzIonuM kuLadevI svAgata kare che... mahArAja A bAju padhAro...' bhavAnIrAzie maMdiranA garbhadvAra tarapha bannene dorI jatAM kahyuM. kumArapALa cogAnanA eka khUNA tarapha najara nAMkhatA chaLI UThyo. khUNAmAM thoDAka bakarAo .............'no ArtanAda karatAM UbhA hatA. udayana maMtrI paNa bhavAnIrAzinI jIda para krodhathI kaMpI UThyo. maMtrIzvara... sAmenA khUNAmAM to mahaMtazrIe pazuone kema ekatrita karyAM che ?" ajANapaNAno bhAva vyakta karatAM kumArapALe pUchyuM. mahArAja, navarAtrInA divaso cAlI rahyA che, A loko Aje yajJa karI...' kahetAM udayana maMtrI aTakI jAya che. mahArAja maMtrIzvara bolI nahIM zake... Aje havanaaSTamI che... navarAtrIno AThamo divasa. Aje kaMTezvarIdevIne pazuno bhoga dharAvavAno hoya che.... A eka yugathI cAlatI AvatI paraMparA che. yajJano AraMbha thaI cUkyo che.' gurjarezvara bhavAnIrAzi maMdiranA garbhadvAramAM pravezatA bolyA. - 'bhavAnIrAzi.....' kumArapALathI rahevAyuM nahIM - e lagabhaga trADa pADI UThyo, udayana maMtrI paNa dhrUjI UThyA - hemacandrAcAryajI hajI AvyA nahotA. zarUAta sArI nahotI thaI. mahaMta ane rAjA vacce cakamaka jharavAnI zarUAta thAya e pahelAM eNe carcAmAM jhaMpalAvyuM. bhavAnIrAzijI..... Apa zuM karI rahyA cho... pazuvadha - jIvahiMsA ? For Personal and Private Use Only Jain Educationa' International Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 147 "hA maMtrIzvara pazuvadha... 'jIvahiMsA ThaMDA kaleje bhavAnIrAzi bolyA. e ja vakhate AcArya devabodha tema ja somanAtha maMdiranA mahaMta bhAvabRhaspatinI pAlakhIo AvI pahoMcI. eTale bhavAnIrAzi enuM svAgata karavA cogAnamAM dhasI gayA. ane dharmAcAryo pAlakhImAMthI UtaryA eTale tripuTIe eka khuNAmAM jaI thoDIka guphatego karI lIdhI. traNenA caherA para AvI paDanArI Aphata pahelAMnI tophanI zAMti hatI je udayana maMtrIne mUMjhavatI hatI. bhavAnIrAzi ane mahAnubhAvone rAjA tarapha dorI jatAM bolI UThyA. mahArAja vedavedAMtanA aThaMga upAsaka AcArya devabodha ane bhAvabRhaspati paNa AvI pahoMcyA che... kalikAlasarvajJa paNa AvI rahyAnA samAcAra maLyA che. mahArAja e Ave eTale ApaNe havanamAM...." bhavAnIrAzi AgaLa bolatAM aTakI gayA. kumArapALanI AMkhomAM aMgArA bhabhuktA hatA. "bhavAnI rAzi... "jIvahiMsA e kumArapALanA rAjyamAM guno gaNAya che, mahaMtajI e vAta to tame jANo cho ne ?" kumArapALanA avAjamAM dhrujArI hatI. zarIra kaMpatuM hatuM. "hA mahArAja, thoDA divasa pahelAM ja 'amArinI ghoSaNA thaI cUkI che. Aje havana aSTamInA divase pazubhoga ArogavAnI mAtAjInI IcchA ApaNe TALI kema zakIe ? ane A to vaidika yugathI paraMparAgata vidhi cAlyo Ave che..." bhavAnIrAzi bolyA. mahArAja, AjanA havanamAM A nirdoSa abola prANIono bhoga nahIM devAya." cAro nIrI tAjAmAjA karI enA yathAsthAne mokalI dyo..." udayana maMtrIe kahyuM. mahArAja.... maMtrIzvara..." AcArya devabodha carcAmAM jhaMpalAvyuM bolo AcArya.." kumArapALa bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kalikAlasarvajJa 'havanaaSTamI'nA divase havanamAM devIne dharAto bhoga e jIvahiMsA nathI.. e to balidAna che. devI mAtAne bali caDhAvavAnI prathA to vaidika yugathI cAlI AvI che...' AcArya devabodha bolyA. mahArAja kSamA karajo.' 'amAra' ghoSaNA thaI cUkI che.' enI amane jANa che....' bhavAnIrAzie kahyuM. tema chatAM tame jIvahiMsA karavA kema taiyAra thayA cho mahaMtazrI ?" 'mahArAja, A dharmaparaMpArA yugothI cAlI rahI che. zAstromAM paNa AjJA thaI che. A dharmaparaMparA lopavAthI mAtAjI rUThaze to gurjarapradeza para bhAre anartha thaI jaze... akAla, anAvRSTi, bhUkaMpa, tema ja hiMsAno vaMToLa ApaNI vahAlI bhomakA para pharI vaLaze..... bhavAnIrAzie pariNAmonI AgAhI karatAM kahyuM. mahaMtazrI AcArya zrI... 'amAri ghoSaNA'nA kAraNe khUNAmAM bhayathI tharathara dhrUjatAM pazuonI hatyA - bhoganA nAme ke balidAnanA nAme nahIM thAya...' udayana maMtrIe AkharI nirNaya jAhera karatAM kahyuM, hemacandrAcArya e ja samaye emanA ziSya rAmacandrasUri sAthe maMdiranA prAMgaNamAM praveza karyo. bhavAnIrAzi hemacandrAcAryajIne AvakAravA doDI gayA. padhAro kalikAlasarvajJa ApanI ja rAha hatI... ' bhavAnIrAzi bolyA. zI vAta che... bhavAnIjI.. havanamAM nAriyeLa padharAvavAno samaya thaI gayo ke zuM ?" hemacandrAcArye pUchyuM. mahArAja, Apa yogya samaye ja padhAryA cho.... yogya samaye " mahArAja, havanaaSTamInI rAtre svayaM mAtA kaMTezvarI padhArIne pazubhoga svahaste svIkAraze. A badhAM pazuono bhoga mAtAjI svIkAraze tyAre sUrizvara dharatI para AnaMdamaMgala chavAI jaze.' bhavAnIrAzi bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 149 kharekhara... bhavAnIjI svaya mAtAjI AjanI rAtre padhAravAnAM che ?" hemacandrAcArye bhavAnIrAzi sAme jotAM pUchyuM. hA... hA.... sUrizvara, gaI kAle rAtre devI kaMTezvarIe sapanAmAM AvI mane AjJA karI'tI ne... "zuM AjJA karI hatI ?" hemacandrAcArye pUchyuM. havana aSTamInI rAtre huM maMdiramAM AvI mAro bhoga svayaM ArogIza...' bhavAnIrAzi bolyA. "duniyAno koI deva ke devI enAM saMtAnono mANasa, pazu ke paMkhInI hatyAthI rAjI thAya kharo? mahaMtazrI... tamArI svapnanI vAtamAM mane vizvAsa nathI." kumArapALe kahyuM. mahArAja, bhavAnI rAzi mAtAjInA paramabhakta che. enI mAtAjI pratyenI zraddhA, bhakti ane sevA ajoDa che. emanA para mAtAjInI kRpA UtarI che... barobarane bhavAnIrAzijI..." hemacandrAcAryajI... A badhAmAM tame eka evA saMta cho ke je dharmanI bhAvanA, mAtAjInI kRpA ane amArA jevA bhaktonI sevA ane zraddhAne samajI zako..." kumArapALanA Azcaryano pAra na rahyo. gurudeve bhavAnIrAzinI vAta sAcI mAnI lIdhI. "bhavAnI rAzi ... Aje ApaNe AMgaNe mAtAjI padhAravAnAM che. to eka sUcana karuM ? jarUra tamArA mArgadarzananI Ameya jarUra che.' mahArAja, AjanI rAtre A badhAM ja pazuone mAtAjIne zaraNe mUkI bahArathI maMdiranAM bAraNAM baMdha karI tALAM marAvI, ApaNA trilocanapAla durgapAlanA sainikono pahero lagAvI mAtAjIne nirAMte svayabhU bhoga ArogavA daIe, kema mahaMtazrI vAta barobara che ne ? hemacandrAcArye kahyuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 kalikAlasarvajJa hA... paNa tALAmaMgaLa karavAnI zI jarUra ?' jarUra che. bhavAnIjI... mAtAjInI zAMtimAM khalela na paDe...' gurudeva mAre paNa mAtAjInA darzana karavA ja che. maMtrIzvara maMdiranA parisaramAM badhA ja pazuone lAvI, mAtAjI sanmukha dharI maMdirane tALAM maMgaLa karI dyo... ane trilocanapAlajI tamAre tamArA bIjA traNa sainiko sAthe AkhI rAta pahero karavAno che. ApaNe sau yathAsthAne pahoMcI vahelI savAre mAtAjInA darzane AvIzuM." kumArapALe hukama choDavAnA zarU karyA. bhavAnIrAzinA caherA para akaLAmaNa vadhI rahI hatI. bIje divase vahelI savAre kaTezvarI maMdiranA prAMgaNamAM kutUhalapUrNa vAtAvaraNa jAmyuM hatuM. paTTaNIo maMdiranA parisaramAM UtarI paDyA hatA. kumArapALa, udayana maMtrI, AcArya devabodha, bhAvabRhaspati, hemacandrAcArya ItyAdi maMdiramAM pahoMcI gayA hatA. trilocanapAlajI...." kumArapALa durgapAlane bolAvyA. "AjJA mahArAja.' trilocanapAla bolyA. AkhI rAtano pahero barobara hato ? mahArAja AMkhanuM maTaku paNa meM ke mArA sainikoe mAryuM nathI." rAtre ahIM maMdiramAM koI AvyuM hatuM? mAtAjInA paganAM jhAMjharano avAja saMbhaLAyo hato ? nA mahArAja, maMdiranA dvArene khaMbhAtI tALAM mAravAmAM AvyAM hatAM. devI kaTezvarI to padhAryA haze ne? enA pAyalano raNakAra saMbhaLAyo hato ? hemacandrAcArye pUchyuM. - "sUrizvara devInA pAyalano nahIM, paNa aMdara purAyelAM akaLAyelAM pazuono ArtanAda saMbhaLAtA hatA. AkhI rAta cokIpahero cAlu ja hato." eno artha e ke maMdiramAM koI AvyuM nathI ke nathI koI bahAra gayuM ?" kumArapALe pUchyuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 151 barobara, bApu maMdiramAM purAyelA pazuo badhAM salAmata che. trilocanapAla bolyo. bhavAnIrAzijI.. tamArI vAta sAva sAcI nIkaLI. Ape kahyuM hatuM tema mAtAjI to bhAvanAnAM bhUkhyAM che. AkhI rAta maMdiramAM rahelAM pazuonA hRdayanA bhAvanuM - premanuM bhojana karI lIdhuM... hemacandrAcArye bhoga" ne "bhAvamAM AkhI vAtane palaTI nAMkhatA kahyuM ane trilocanapAla sAme jotAM kahyuM. - durgapAlajI, dvAra kholI nAMkho... ane tamAma jIvone mukta karo.... mAtAjInI anahada kRpA A mUMgA jIvo para evI to varasI ke.. juo mahArAja tamArA caraNomAM doDatAM kUdatA AvIne kevAM vIMTaLAI vaLyAM maMdiranAM dvAra khUlatAM ja hatAM, ramatAM bakarAo beM..meM... beM....no AnaMda pokAra karatAM... hemacandrAcArya, kumArapALa, bhavAnIrAzi, udayana maMtrI ItyAdine vIMTaLAI paDyAM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyarAtrino samaya hato. amAsanI aMdhArI soDamAM paTTaNIo nidrAdhIna hatA tyAre kumArapALa mahArAja enA vaphAdAra mitra Anaka sAthe kALI kAMbalI oDhI nagaracaryA karavA nIkaLyA hatA. gAmanA pAdaramAMthI vahetI lokamAtA sarasvatInAM nIra zAMta hatAM. kumArapALa ane Anaka pharatA pharatA nadInA taTa para AvI pahoMcyA. thoDeka dUra smazAnamAM citA bhaDabhaDa baLI rahI hatI. bheMkAra rAtrImAM nadInI sAme pAranA jaMgalamAMthI ziyALanI lArI - ghUvaDanI ciciyArI ane tamarAMno avAja vAtAvaraNane bhayabhIta banAvI rahyuM hatuM. - saritAnA taTa para UbhA rahI vahetA jalapravAhanA madhyabhAgamAM UbhelI eka vyakti para kumArapALanI najara gaI... ane e camakyo... "are Anaka... tane sAme jalapravAhamAM koI UbheluM dekhAya che ? zuM paDachaMda enI kAyA che. A kALA aMdhakAramAM enI sapheda dADhI ane vALa havAmAM kevA pharaphare che...?" "mahArAja... Akhare bhRgukacchanA jAjaramAna mahaMta AcArya devabodha. enAM madhyarAtrInA japa karavA - anuSThAna karavA ahIM paNa AvI gayAne zuM ! mahArAja oLakhyA nahIM. bhRgukacchathI pATaNanA rAjakAraNa ane dharmakAraNamAM potAnI pratiSThA jamAvavA AvI pahoMcelA AcArya devabodhane ?" Anaka dhImethI bolyo. "AcArya devabodha?" kumArapALa Azcarya sAthe bolI UThyA. AMkho sAme AgalA divase ja rAjasabhAmAM anokhA doradamAma sAthe Dhola, trAMsA ane zaMkhanAda sAthe enA cAra ziSyo sAthe pravezelA bhRgukacchathI padhArelA lATapradezanA prakAMDa vidvAna, ajoDa tAMtrika ane veda-upaniSad ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 153 bhAratIya tattvajJAnanA UMDA abhyAsI evA AcArya devabodha ramavA mAMDyA. kapALe bhasmanuM tripuMDa, gaLAmAM laTakatI rudrAkSanI mALA, kAnamAM rudrAkSanAM kuMDaLa, ane mukhamAMthI thato satata jukti sukti sarasvatIno akhaMDa jApa... pATaNanA vidvAnonI sabhAmAM AcArya devabodha enA vaibhava ane vyaktitvanA kAraNe judA ja tarI AvatA hatA. mahArAjano jaya ho... bhRgukacchanA AcArya devabodhanA Apane AzIrvAda che. jenA AMgaNe mAtA sarasvatI vahI rahI che. kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryanI virala dharmavANI guMjI rahI che. vidyA ane vidyAdharanuM bahumAna karatI rahetI kAvyamAnanyAya kAvya AnaMda mATe prakhyAta evI bhavya prAsAdo ane mahAlayonI pATaNa nagarImAM AvatA, gurjarezvara huM dhanyatA anubhavuM chuM.' nA zabdo sAthe kumArapALane bharasabhAmAM je AzIrvAda ApyA hatA... e yAda AvI gayA. AcAryadevabodhanI hAjarI anokhuM vAtAvaraNa sarjI gaI hatI. enI vANImAM enA aNuaNumAM mAtA sarasvatIno vAsa hato. enA mATe kahevAtuM ke mAtA sarasvatI enI mATe hAjarAhajUra hatAM. enA pATaNapravezanuM rahasya hajI akabaMdha hatuM. pATaNanagarInuM vAtAvaraNa paNa dharma ane rAjakAraNanAM dharma ane dharmanA matabhedonA kAraNe DahoLAyeluM hatuM. rAjA hemacandrAcAryanI asara nIce AvatA jatA hatA jenadharma taraphanuM enuM valaNa rUddhattivittanA vaMzahIna dravyane rAjabhaMDAramAM jamA karavAnA kAyadAne nAbUda karavAmAM, pazuhiMsA niSedha ane madyapAna paranI pAbaMdI dvArA jainadharmanA satya, ahiMsA, aparigraha jevA mAnavamAtranA kalyANa mATenA siddhAMtone amalamAM mUkavAnA prayatnomAMthI spaSTa thatuM hatuM. kalikAlasarvajJanI preraNA ane protsAhana A pravRttinI bhItaramAM hatA. rUdrarivitta aMgenA hiMDamikA ghoSa thaI gayo hato. "pazuhatyA' niSedhanI jAherAtanI kSaNo gaNAtI hatI tyAre vicakSaNa, vyApArI buddhinA paTTaNIo uparAMta samagra gujarAtamAM caNabhaNATa zarU thaI gayo hato. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kalikAlasarvajJa khaDaga sAthe vIrahAkathI raNamedAna gajAvatA zauryamUrti kumArapALa khabhe khalato bheravI gocarI vahorAvavA have nIkaLavAnA." "rUdrasivittanI praNAlikA - eka jaina sAdhunI salAhathI rada karI varSanI boMteralakSa dramanI Avaka jatI karI - rAjyanA arthataMtrane khokharuM karanArA gujarazvare - A dhanano paryAya kAMI zodhyo che kharo ?" prajAmAMthI prazno UThavA mAMDyA hatA.... maMtrIo, prajAjano, zaivapaMthI AcAryo ane maMtrIo sudhdhAM kumArapALanA eka eka pagalAM sAme kacavATa anubhavatA hatA. Anaka jevA Anake - rastAmAM ja rAjyanI paristhitino - prajAnA mAnasano citAra ApatA kahyuM hatuM.' mahArAja. saMskRtamAM eka zloka che.' 'yadyapi sidhdha loka virUddham / nA karaNIyam nAcaraNIyam // mahArAja lokonI eSaNA, vicAra ane paraMparAgata vyavahAra viruddha kAMI paNa AcaraNa nA karo. AcArya devabodha enA vaibhava ane jAhojalAlInA jore... prajAmata pheravavA pATaNa Avyo che. bhavAnI rAzi jevA zaktizALI devIbhakta - kaMTezvarInA mahaMtane "pazubhoga dharAvato aTakAvI tame hiMdu devIbhakto ane zaivapaMthIono khopha vahorI lIdho che. AcArya devabodha rAjya viruddha janamata Ubho karavA pATaNanA mahAlayo, gharonI bhIMto, ane keTezvarI tema ja anya maMdiro, zivAlayo para prajAne bhaDakAvavA AhvAhana patro mUkavA mAMDyA che." Anake nagaracarcA mATe nIkaLelA gujarazvarane prajAnA mAnasano citAra ApatAM kahyuM. - kumArapALa vicAramAM paDI gayo. eno dayAdharma - mAnavadharma yugothI eka ja DhAMcAmAM - paraMparAmAM aMdhazraddhAmAM jIvatI prajAne mATe asahya - asaMbaddha lAgyo hato. kSatriyone enA zaurya para chINI mukAtI lAgI - vaizyone taLiyAjhATaka thanArA dhanakoSanI ciMtA thavA mAMDI, khokhalA thaI gayelA karmakAMDa ane devadevIone caDhAvatA pazu bhogone dhamakI, ane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 155 viparIta pariNAmonI AgAhI dvArA lokonA mAnasamAM jIvatA rAkhatA karmakAMDI brAhmaNonA dhaMdhA Thapa thaI javAnA bhayathI - e varge paNa UhApoha zarU karyo hato. hemacandrAcArya jevA yugapUruSanA apAsarAmAMthI jJAna, dharma, zraddhA, bhakti ane premanI krAMtinA UchaLelA ghoDApUra sAme... aMdhazraddhALuo kSatriyo, karmakAMDIo, vaibhavI jIvana gALatA mahaMto, ThekAdArI laI beThelA zrImaMto TakI rahevAno prayatna AcArya devabodha ane bhavAnarAzi jevA dvArA karI rahyA hatA. "mahArAja... ApaNA guptacaro samAcAra lAvyA che ke AcArya devabodhe enA vaibhavazALI AzramamAM Aje mahA zivarAtrI nimitte vijaya pAna ane madyapAna ne nAme devAdhideva zaMkarabhagavAnanI pUjAno bhavya kAryakrama rAkhyo che." zuM kahe che AnakI kumArapALa camakIne bolyo. kAne sAMbhaLelI ja nahIM, paNa kAle sAMje AzramamAM thaI rahelI taiyArImAM madyanAM pIponI hAramALA huM khuda joIne Avyo chuM e uparAMta dakSiNanI nartikAo ane dilhI AgrAnI tavAyaphone paNa A vaibhavI raMgIna prakRtinA sAdhue A utsavamAM bolAvI che. Anake vigate samAcAra ApatAM kahyuM. Anaka, paraMtu maniSedha dhArAnuM zuM ? gurjara pradezamAMthI dArUnA daityane dUra karavAnI mArI pratijJAnuM zuM ? kumArapALa bolI UThyo. maMtrIzvara udayana paNa akaLAI UThyA che mahArAja. Anake kahyuM. udayana maMtrInI akaLAmaNa vyAjabI hatI. mAravADathI dorI loTo laIne taMbhatIrthamAM enA ja jJAtibhAIne tyAM sonAcAMdI ane vyAjavaTAvanA dhaMdhAmAM prAvINya meLavI. Aje pATaNanA maMtrIzvarapade pahoMcelA udayana maMtrInuM eka ja svapna hatuM. ane te samagra gujarAta ane rAjAdhirAja kumArapALa pacAsa varSanI uMmare gujarAtanI rAjyadhUrA saMbhALI enA bAhubaLanuM adbhuta parAkrama raNabhUmi para dekhADI, bhAratanA gujarAta, Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa6 kalikAlasarvajJa lATa, saurASTra, bhaMbherI, kaccha, seMdhava, mAravADa, mevADa, mALavA, AbhIra, mahArASTra, karNATaka ane koMkaNa jevA pradezo para digvavijayo meLavI gujarAtanuM ekacakrI zAsana sthApavuM hatuM, evA aDhArathI paNa vadhu pradezomAM jainazAsana sthApavAnuM hatuM. udayana dorI-loTA sAthe A bhavya svapna paNa enA haiyAnI joLImAM laIne Avyo hato. devacandrasUrinA apAsarAmAM eka nAnakaDA jAjavalyamAna pratibhAvaMta bALakane - sUrijIne prazno karato joI - gurudevanA Asane besI enI ja uMmaranA bALArAjA siddharAjane rAjanIti ane upadezanA pATho bhaNAvato joI - udayanane e bALakamAM jainadharmanA AvatIkAlanA mahAna udhdhArakanAM darzana thayAM hatAM. e bALaka cAMga - Aje gujarAtanI virala vibhUti AcArya hemacandrasUri - gujarAtanA jainadharmanA sAcA dharmadhuraMdhara banI... mAnavajAtane ahiMsA, satya, aparigrahanA pATho bhaNAvI - eka Adarza - dharmaparAyaNa samAjanuM nirmANa karI rahyA hatA. je samAja jainadharmanA pAyAnA paththaro para khaDo hoya. udayana maMtrI astavyasta hatA. navarAtrInA divasomAM hemacandrAcAryajInI kuzAgra buddhi ane vAkapaTutAe havanASTamInI pazuhiMsA aTakAvI hatI. Aje maniSedhanA kAyadAno chaDecoka bhaMga karI - vaibhavI AzramamAMthI zarAbanI nadIo vahAvavAnI taiyArI karI rahelA AcArya devabodhane kema rokavA - yogya paMthe kema vALavA enI ulajhana AnakanI vAta sAMbhaLI kumArapALanA haiyAne mUMjhavI rahI hatI. Anaka... ApaNe sUrijInA apAsarA tarapha prayANa AdarIe..." hA mahArAja, kalikAlasarvajJa kaMIka rasto kADhaze. kadAca maMtrIzvara paNa ApaNane tyAM maLI jAya. Anaka bolyo. ane vahelI savAre Anake apAsarAnI DelI khakhaDAvI. - "are gujarezvara Apa... AnakarAja tame paNa AvyA chone... zuM vAta che ?" hemacandrAcAryajIe vahelI savAranA mahemAnonuM svAgata karatAM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa bolyA. "mahArAja... vaMdana..... are maMtrIzvara tame paNa ahIMyAM cho ne zuM ?" pIpaLAnA vRkSa paranA cotarA nIce pAtharelA pAtharaNA para vRddha maMtrIzvarane ene joIne UbhA thatA joI kumArapALa bolI UThyA. mahArAja... je kArya mATe Apa vahelI savAre ahIM doDI AvyA cho... e ja kArya mATe huM mArI badhI ja ulajhano AcAryazrInA caraNe mUkavA Avyo chuM.' udayana maMtrI bolyA. 'sUrizvara....' kumArapALajI khullA AsamAna nIcenA pIpaLAnA vRkSa nIcenA cotarA para jamAvatAM bolyA. 157 mahArAja... huM tamArI ja mUMjhavaNano ukela zodhI rahyo chuM.' AcAryazrI bolyA. mahArAja... A paNa kALo kera kahevAya ho.... dAdAgIrInI paNa hada hovI joIe.... madyaniSedhanA kAyadAno chaDecoka bhaMga eTale zuM ? uddayana maMtrI UkaLI UThyA. maMtrIzvara... Ama UkaLI javAthI, hatAza thavAthI ke gusse thaI rAjanI daMDasahitAno upayoga karavAthI AcAryajInA kissAmAM kaMI ja nahIM vaLe.. ' hemacandrAcAryajI bolyA. chellA covIsa kalAkathI vRddha jainadharmI maMtrIzvara AcArya devabodhanI dhRSTatA para akaLAmaNa vyakta karatA hatA.' kema... gujarAtabharamAM maniSedhano kAyado amalamAM hoya tyAre gujarAtanA ja pATanaga2mAM Ama chaDecoka kAyadAnuM ullaMghana thAya e kema cAle ?' kumArapALe paNa prazna karyo. mahArAja, AcArya devabodha ApaNA saunA mAna ane AdaranA adhikArI che. emanI vidvattA, abhyAsa, adhyayana ane samasta gujarAtanI prajAnAM hRdayamAM aneruM sthAna jamAvI beThelA mAnanIya saMta che...' hemacandrAcArya bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only V Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 kalikAlasarvajJa guruvarya... to zuM e vaibhavI pAkhaMDI sAdhune enI manamAnI karavA devAnI ?' udayana maMtrIne AcArya devabodha mATenA hemacandrAcAryanA mAnabharyA saMbodhano Adara na gamyAM. maMtrIzvara, mahArAja. Aje mahAzivarAtrIno mahotsava AcArya devabodhanA AzramamAM UjavAI rahyo che. AcArya khuda enA gajarAja para AvI... A mahotsavanuM nimaMtraNa ahIM mane ApI gayA hatA.' hemacandrAcArye kahyuM. ane mahArAjane tema ja mAre tyAM paNa e rIte ja nimaMtraNa ApavA AvyA hatA." udayana maMtrI bolyA. Ama to masta, mijAjI avadhUta jevA AcArya che, paraMtu viveka vinayamAM kyAreya cUka AvavA detA nathI." hemacandrAcArye AcAryanI prazaMsA cAlu rAkhI. - "mahArAja, to zuM rAjyanA kAyadA ghaDanArA evA mATe kAyadAnI chaDecoka mazkarI thatI hoya - avajJA thavAnI hoya tyAM javAnuM?" kumArapALa bolI UThyA. hA javAnuM ja eTaluM nahIM paNa e tamAzAne baMdha paNa karAvavAno." hemacandrAcArya gaMbhIra svare bolyA. kevI rIte ?' mahArAja e mArA para choDI dyo. Apa maMtrIzvarane laIne samayasara pahoMcI jAva.... huM paNa tyAM AvI rahyo chuM. ane e mahotsava. zAMti ane kAyadAnI jALavaNI sAthe prasannatAnA vAtAvaraNa vacce saMpanna karIza." hemacandrAcArya anokhA AtmavizvAsa sAthe bolyA. "mahArAja AjJA. ame samayasara pahoMcI jaIzuM" kumArapALa bolyA ane sau vikharAI gayA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 lokamAtA sarasvatInA taTa para masta-mijAjI vidvAna AcArya devabodhanA AzramamAM vahelI savArathI ja nagendrapArAya, trilocanAya, bhasmAMgarAgAya mahezvarAya ! nityAya zudhdhAya digaMbarAya tamaeNnakArAya nama:zivAya !' zrI ziva paMcAkSara stotrathI zivapUjAno prAraMbha thaI gayo hato. AcArya devabodha AzramanI madhyamAM AvelA bhavya zivAlayamAM enA bulaMda avAje zivamAnasapUjA stotranA zloko lalakAratA hatA tyAre maMdiranA parisaramAM nartikAo zivapUjAnuM nRtya karI rahI hatI. vahelI savArathI ja mahAzivarAtrInA kAraNe pATaNa, siddhapura, tema ja AjubAjunA gAmaDAnA zivabhakto - darzanArthe UmaTI paDyA hatA. savArano pahora hato. sUrajadevatA mAthe caDatA jatA hatA. vAtAvaraNamAM garamI vadhatI jatI hatI. loko vIkharAvA mAMDyA hatA tyAM ja AzramanI bahAra halacala khaDI thaI gaI. paramAharta rAjarSi caulukyavaMza ziromaNi.. mahArAjAdhirAja gurjarezvara kumArapALanA AgamananI bahAra chaDI pokArAI rahI hatI. loko ghaDIbhara to AkaLabAkaLa thaI gayA, paraMtu kalahanana hAthInA gaLe vaijayaMtImAlAnI jema laTakatI ghaMTaDIonA madhura svare zaMkara bhagavAnanA sahasra liMga taLAva para jAmelI bhIDamAM paNa sArI evI halacala sarjAI gaI. AcArya devabodhi maMdiranA dvAra pAsethI khasI AzramanA pravezadvAra pAse pahoMcI enA AMgaNe AvelA jAjaramAna atithinuM svAgata karavA pahoMcI gayA. zarIra nazAmAM jhUmatuM hatuM. tuccha bhAve eNe kalahanana hAthI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa uparathI UtaratA kumArapALane sAva sAmAnya janatAnA adanA sevaka hoya evI rIte UtarI pAyatrANa utArI maMdiranI dizAmAM gati karatAM joI rahyo. 160 padhAro paramAharta rAjarSi caulukyavaMzanA ziromaNi mahArAja kumArapALajI... bhRgukaccha ane kAnyakubjanA zivasevaka AcArya devabodhajI... enA AzramamAM ApanuM bhAvabharyuM svAgata kare che.' kahetAM AcArya devabodha lathaDatA pagale, dhrUjatA hAthe kumArapALajIno hAtha pakaDI sukhAsana tarapha dorI gayA. zivAlayanA parisaramAMthI AratI karatI nRtyAMganAoe kumArapALanuM svAgata karyuM. devabodhajI... Apa jevA bharatakhaMDanA cAre dizAonAM prakhyAta evA AcArya UThIne AjanA pavitradine zarAbanuM sevana jAheramAM karI rahyA cho ?' kumA2pALe AcArya devabodhano hAtha choDI, maMdiranA parisaranAM pagathiyAM caDavAnuM zarU karyuM. kumArapALanI AMkho cotarapha pharI vaLI, udayana maMtrI kyAMya dekhAtA nahotA. guruvarya hemacandrAcArya AvI rahyA che - nA samAcAra maLatAM kumArapALe nirAMta anubhavI. AcArya devabodhe udayanane AzramamAM pravezato joI... e DolatA DolatA enA tarapha dhasyA... "AIe... padhArIe mahAna gurjara pradezanA maMtrIzvara udayana... AIe.... padhArIe... baiThIe.... kumArapALa sAme najara karatAM udayana maMtrIe enA sthAne beThA tyAM ja... AcArya devabodhano pahADI avAja gAjI UThyo. AIe... AIe.... merA yuvA jogI.... AIe...' kahetAM AcArya devabodha AzramamAM enA ziSyo sAthe pravezatA hemacandrAcAryajIno hAtha pakaDI enA Asana tarapha laI javA prayatna karato hato tyAre hemacandrAcAryajI hAthano haLavo jhaTako mArI AcArya devabodhanI pakkaDamAMthI chUTI enA niyata sthAna para jaIne besI gayA. emanA ziSyo gurunI pAchaLa jaIne emanA Asana pAtharI beThA. samAraMbhano mAhola badalAI rahyo hato. AcArya devabodhanA For Personal and Private Use Only Jain Educationa International Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 161 ziSyonA caherA gurudevanI hAlata ane vartananA kAraNe zaramathI jhUkI gayA hatA. bhavAnIrAzi - je varSo pahelAM AzramamAM Avyo hato e paNa maMdiranuM pavitra vAtAvaraNa zarAbanI badabUthI kharaDAI gayAno aphasosa karatA samasamIne besI rahyA hatA. devabodhajI. kumArapALanA karaDA avAje sau koIne eka kSaNa mATe to dhrujAvI dIdhA. "AjJA mahArAja... kalikAlasarvazajI..." AcArya devabodha lathaDiyAM khAtAM hemacandrAcArya pAse jatAM bolI UThyo. 'devabodhajI... hozamAM Avo... mahAzivarAtrI jevA pavitra divase, ApanA ArAdhya devano to malAjo rAkho. UkaLI UThelA udayana maMtrI bolyA, mahArAja. maMtrIzvara... A tamArA baDAjogI kahe che ne e.. A sUrA... to muktimArge... arihaMta pAse pahoMcavAnuM mahAdvAra che. are bhaiyA mahArAja ke lIye suvarNapAtramAM sUrA lAvoAja to mere AMganameM... baDo mahemAna Ayo hai... rAjAdhirAja. gujarazvara... caulukaya kulavaMzI... maharSi kumArapALajI" AcArya devabodhanA bolavAnAM ThekANA nahotAM. * devabodhajI...' kumArapALa lagabhaga trADa pADI UThyo. mAre tamane yAda karAvavuM paDe che ke pATaNanagarI ane gurjapradezamAM madyapAna para kaDaka pratibaMdha che. A ghaDIe ja tamAro A tamAzo baMdha karAvo... zarAbanAM pIpo... najIkanA khetaromAM ThAlavI dyo..." kumArapALe kahyuM. - "AcAryajI... Apa jevA vidvAna AcAryane A zobhe che? udayana maMtrI namra svare kahyuM maMtrIzvara, sUrA mAnavIne svargamAM pahoMcADI de che. AcArya devabodha bolyA. e ja vakhate AcArya devabodhanA be ziSyo sonAnA tAsakamAM 11. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 kalikAlasarvajJa suvarNapAtramAM sUrA laIne AvyA. maMtrIzvara... mahArAja... mArA yuvA jogI.. lyo, lyo... A to mArA mahAdevanI prasAdI vijayA che.... ane A Asava.... to mahAbhAratanA jamAnAno purANo Asava che...' AcArya devabodha bolyA. kumArapALa ekadama Asana parathI UbhA thaI gayA. enI AMkhomAM aganajvALA pragaTI hatI. enI pAchaLa udayana maMtrI, kezava senApati ane rAjasabhAnA anya sadasyo paNa UbhA thaI gayA. devabodhajI... pATaNa ane samasta gujarAtamAM maniSedhano amala thaI rahyo che tyAre tamArI A prakAranI vartaNUka koI kALe calAvI nahIM levAya...' krodhathI kumArapALanA hoTha phaphaDatA hatA. AcAryazrI A tamAruM kAnyakubja ke bhRgukaccha nathI.... A gujarAta che. jenI paNa eka asmitA che. hiMsA, dArU, jugA2ne garavI gujarAtamAM sthAna nathI...' udayana maMtrInI garjanAe vAtAvaraNamAM sopo pADI dIdho. hemacandrAcArya viSAdapUrNa najare krodhanA nazAmAM vANI-vilAsa para UtarI gayelA udayana maMtrI ane mahArAja kumArapALane joI rahyA - krodha paNa eka prakArano zarAba che. sAnabhAna gumAvI de evI koI paNa vastune zarAba kahI zakAya tevI mAnyatA kalikAlasarvajJanI hatI. - AcArya devabodhajI eka kSaNa pUratA svastha thaI khunnasabharI najare udayana maMtrI ane gurjarezvara sAme joI rahyA.. ane bIjI ja kSaNe khaDakhaDATa hasI paDyA. ekAdabe paLa sudhI hasatA ja rahyA... ane pachI. tuccha najare hemacandrAcArya sAme jotAM bolI UThyA. maMtrIzvara... mane zuM khabara nathI... A bhAtakhAu prajAno gurjara deza che. kIDI maMkoDA paga nIce caMpAI jAya to arerATI bolAvI ahiMsA'no jyakAra bolAvatI kAyara prajAno...' devabodhajI jabAna para lagAma rAkho.... vaccethI krodhathI dhrUjato kumArapALa AcArya tarapha dhasI jAya e pahelAM hemacandrAcAryajIe UbhA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 163 thaI eno hAtha pakaDI lIdho. mahArAja. tame paNa nazAmAM ja cho. bAkI maMtrIzvara. mahArAja. kAnyakubsanI... narmadAtaTanA lATapradezanI to vAta ja mUko... kyAM enA paMDito... kyAM kAka bhaTTa jevA yoddhAo, lAvaNyamayI suMdarIo. A pradezomAM to pRthvInI alakApurIo che alakApurIo... tamArA pATaNanI sarakhAmaNI te kAMI enI sAthe thatI haze ? AcArya devabodha bolyA. 'sainiko... A devabodhajIne Aja kSaNe...' kumArapALa AgaLa bolatA aTakI gayA. hemacandrAcAryuM. AMgaLI UMcI karI - mAmalo saMbhALI letAM eka ja vAkya kumArapALajIne kahyuM... mahArAja... kSamA vIrasya bhUSaNam.' devabodhajI tame paNa A dharma dharA gujarAta viSe bolavAmAM viveka rAkho.' - AcArya devabodha hemacandrAcAryanI vANI sAMbhaLI svastha thayA - zAMta thatAM bolI UThyA. "mahArAja... ame to alakhanA oTale ramavA AvelA... mastamijAjI avadhUto - sAdhuloga chIe - amArI mastImAM game tema bolI nAMkhIe.. amArA mATe A zarAba - zarAba nathI." zuM kahyuM. Ane tame zarAba nathI kahetA... to e zuM che? udayana maMtrI bolI UThyA. amane sAdhulokane mATe jIvanamAM koI ja padArtha, padArtha nathI... padArthanuM jyAM amAre mana astitva ja nathI. tyAM vivAdanI vAta ja kyAM rahI? sUrizvara tame to samajo cho ne ? AcArya devabodhano nazo UtarI gayo hato. e have prakhara vidvAnanI bhASAmAM AdhyAtmikavANI uccArI rahyA hatA. mahArAja.... to A kanaka kaTorAmAM zuM che ?" kumArapALe prazna karyo. amAruM mana ja A vastuo che. aura "mana' manabhI kucha nahIM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 kalikAlasarvajJa ke duniyA hamAre lIye to kucha nahIM kI duniyA hai" mahArAja... tamAro dRSTibhrama che. kanakakaTorAmAM jhera samo zarAba ja che. zarAba nathI to zuM che ?" udayana maMtrI bolyA. kalikAlasarvajJajI Apa to duniyAbharanAM zAstro, vedavedAMto, darzano mRtio, purANonA agAdha UMDANone ApanI dariyAva buddhimAM samAvIne beThA cho. to kaho. A mANasa, pazu-paMkhI, darabAra, sAgara saritAAkAza, phaLa-phUla, dUdha, ghI, zarAba - A badhuM zuM che ? mAyA... mahArAja !" hemacandrAcArye javAba Apyo. ane A badhAthI sabhara evuM A jagata ?" 'mithyA...." ane jagatanA AMkhe dekhAtA A padArtho ? nAmarUpa - mithyA padArtho rAjanuM... ApanA vidvAna gurudevanI vAta samajo - zarAba mArA mATe zarAba nathI. e je kAMI che e mArA hRdayakamaLamAM beTheluM mana - AnaMdanuM eka svarUpa che. "mana" ne mhAlavAnuM mana thayuM eTale AnaMdamaya paristhiti dhAraNa karI saccidAnaMda bane che. tyAre nAmarUpa mithyAnA mAdhyamano upayoga mana kare che. pachI e mAdhyama tamArA mATe zarAba che. dUdha paNa hoI zake, amRta ane gaMgAjala paNa hoI zake. sUrijI huM mahArAjane e ja samajAvato - hato ke ame madyapAna nathI karatA....devabodhe kahyuM. to zuM dUdha pItA hatA ? gaNeza... ye logakA zarAba... kA kanakakaTorA kahetA hai vo bharake lAva." AcArya devabodha eka sAdhune AjJA karI. gaNeza sonAnA kaTorAmAM zarAba laIne Avyo. baMba baba bhoLenAtha... jaya zivazaMkara bholenAtha.... karatAM sonAno kaToro hAthamAM lIdho ane UMcI dhAre devabodhajI gaTagaTAvavA mAMDyA. kumArapALa, bhavAnI rAzi, udayana maMtrI ane hemacandrAcArya ekITaze Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 165 kaTorAmAMthI devabodhajInA gaLAmAM paDatI sapheda dhArane joIne Azcarya pAmyA. are... are... gurudeva devabodhajI mahArAja to sAce ja dugdhAnupAna karI rahyA lAge che. gurudeva A to dUdha che." kumArapALa bhAvAvezamAM bolI UThyA. hA mahArAja devabodhajI to sAce ja dugdhAnupAna ja karI rahyA che ne zuM ? A enI tAMtrika vidyAno prabhAva che gurudeva." udayana maMtrI bolI UThyA. "mahArAja. maMtrIzvara, devabodhajI A mAyAvI jagatathI paranA mahApuruSa che. sadAya sad, cit ane AnaMdamAM sadAya ramamANa karatAM saccidAnaMdanA ArAdhaka daivI jIva che. ene mana gata eka padArtha che, phakta padArtha, paraMtu devabodhajI, Apa to jJAnarSi cho. A mAyAvI jagatanA alakhanA oTale beThelA paramajJAnI cho. to Ape paNa eTaluM to samajavuM joIe ke tamArI dRSTie je "mana" che te padArthathI paNa para che, paraMtu A duniyAnA sAmAnya jIvo mATe to e padArtha ja che - vastu che. zarAba ja che. jeno niSedha prajAnA kalyANArthe gujarazvare karyo che... e niSedha... A jagatamAM - A rAjyamAM jIvatA sau koI mATe prajAnA hita khAtara baMdhanakartA che. Apa game teTalA mahAjJAnI hazo, paNa A duniyAnI havAnA jyAM sudhI zvAsa lyo cho tyAM sudhI paNa samAjanA kalyANArthe karelA niyamo to pALavA ja rahyA. mArI Apane vinaMtI che ke... 'hemacandrAcArya AgaLa bolatA aTakI gayA. "sUrijI... huM madha ne - padArthane vaza nathI - madya - padArtha mane vaza che.' kahetAM lyo enA paNa moha mAyA, choDavA..." kahetAM devabodhe kaToro pheMkI dIdho. kalakAlasarvajJa sahita aneka mANasoe AcArya devabodhane zarAbano bharelo kaToronjha pheMkatA joyAane ekatrita thayelA loko... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 kalikAlasarvajJa AcArya devabodha mahArAjano jya..." bolAvatA enI tarapha dhasI AvyA. tyAre lokone aTakAvavA AcAryajI bolyA. gaNeza, dhUrjaTi... ApaNA AzramamAM rahelA badhA ja pIpone vahetI sarasvatI mAtAnA udaramAM ThAlavI dyo.' hemacandrAcAryajI prazaMsAbharI najare AcArya devabodha sAme joI rahyA ane AvezamAM AvI emane bheTI paDyA... tyAre lokoe.... mahemacandrAcArya mahArAjano jaya..." AcArya devabodha mahArAjano ja..." - nA jayajayakArathI gagana gajAvI dIdhuM. AcArya devabodha mahAdevanA maMdiranA uMbarA pAse UbhA rahI. zivamAnasapUjA stotrano zloka lalakAryo, AtmAMtve girijA matiH sahacarAH prANA zarIraMgrahmasa pUjA te viSayopa bhogaracanA nidrA samAdhi sthiti mAM saMsAra padyoH pradakSiNA vidhi stotrANi sarvA giro ! yatkarma karomi tattadakhila, zaMbho tavarAdhanam | he prabhu Apa AtmA cho, girijAmati (buddhi) cho... prANo mitra che ane kAyA maMdira che, kaMI ochuM boluM chuM te ApanI stutirUpa che ane huM jeje karma karuM chuM te sarva he zaMbho ! ApanI pUjA, ArAdhanA che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacandrAcAryajIne enA kALamAM dhUMdhaLA bhayaprerita vAtAvaraNane dUra karI - prajAnA hRdayamAM dharma, anAsakti, lAgaNI, sthApita karI prema ane ahiMsAnuM sAmrAjya sthApavAnI AvazyakatA lAgI. amAri ghoSaNA ane aputriyAdhananA tyAgathI prAraMbhAyelI gurjarezvara kumArapALanI pravRttionA preraNAbaLa hemacandrAcAryajI hatA. prajAnI AMkha UghaDatI jatI hatI. kumArapALanA A be pravRttinA kAyadAne prajAe vadhAvyA hatA. madyaniSedha jevA prakAMDa vidvAna puruSanI pAse premanuM vAtAvaraNa sarjI zarAba choDAvyo. bhavAnIrAzi jevAnA magajamAMthI pazuhatyA ja devInA balidAna mATenI eka AkharI zarata che - e vicArane dUra karyo. hemacandrAcAryajI eka divasa gocarI vahorAvavA eka zravakane tyAM jaI caDyA. garIba zrAvake enA gharanuM bAraNuM kholyuM ane eka kSaNa pUrato to stabdha banI gayo. jIrNazIrNa kapaDAMmAM sajja evA garIba zrAvake padhAro mahArAja.. Aja ama garIbane AMgaNe padhAryA... dhanabhAga dhanaghaDI... amAre tyAM ApanuM Agamana thayuM.' hemacandrAcArya umarAmAM ja UbhA rahI gayA. bAvana bajAra ane cauryAsI cauTAnI bharatakhaMDamAM jenI gaNanA koTaTyAdhipati zrImaMtonI nagarI tarIke thatI hatI evI e ja bhavya nagarInI aMdhArI galImAM bhUkhyo-tarasyo zrAvakano parivAra paNa raheto hato. zrAvake khUba ja saMkocAIne AMkhamAM AMsu sAthe enI asahAyatA sAthe hemacandrAcAryajIne enA bhikSApAtramAM yatakiMcita ana gocarImAM vahorAvyuM ane zaramanA mAryA jhaDapathI enA gharanuM bAraNuM baMdha karI dIdhuM. he yadrAcAryajIe saharSa e svIkAryuM paNa kharuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kalikAlasarvajJa guru hemacandrAcAryane enI jiMdagImAM prathama vAra khyAla Avyo ke emanI vidyA, gAna, manoratha, mahotsavo badhuM ja dhaniko mATe hatuM. garIba bhUkhyA tarasyA pATaNanagarInA A nAgariko mATe rAjAe, dharmasaMsthAoe zuM karyuM. hemacaMdrAcArya vicAramAM paDI gayA. rAjarSi kumArapALa pAse - pATaNa jevI samRddha nagarInA evA aneka aMdhArA khUNAmAM vasatI daridraprajAnAM duHkho viSe vicAraNA karavAnuM hemacandrAcAryajI vicArI rahyA hatA. tyAM ja eka divasa vahelI savAre kumArapALa enA AzramamAM AvI pahoMcyA. hemacandrAcAryajIne lAgyuM ke jo ahiMsAdharma mAnavalakSI nahIM banI zake to e sAMpradAyika anya saMpradAyonI jema AcAramAtrano saMpradAya banI jaze. aMtaramAM viSAdabhAva jAgyo ane aMtaramAM prazna thayo. "A dIna-daridra zrAvakanuM zuM? enA jevA gurjarabhoma ja nahIM paNa anya rASTronI garIbInuM zuM ? dharma kevo, rAjanI rakhAvaTa kevI... hemacandrAcAryajInA manamAM ekanA eka vicAra AvyA karatA hatA." kalikAlasarvajJa enI sAdhanAmAM beThA hatA tyAM ja enA ziSya rAmacandrasUri doDatA doDatA maMdiramAM AvI pahoMcyA ane najIka jaIne eNe staMbhatIrthathI gurunA guru devacandrAcAryajI apAsarAmAM AvI rahyA chenAM samAcAra ApyA. "zuM kahyuM rAmacandra gurudeva padhAre che ?" hA... A AvyA ja samajo...... rAmacandrasUri hajI to vAkya pUruM kare eTalAmAM to apAsarAnA dvArano uMbaro oLaMgI devacandrasUri enA anya ziSyo sAthe apAsarAmAM pravezI cUkyA hatA. hemacandrAcAryajIe doDIne gurunAM caraNa pakaDI letAM sASTAMga daMDavat praNAma karyA ane gadgadita svare bolI UThyA. padhAro.... padhArogurudeva. Aje varSo pachI A pAmara ziSya para kRpA karI...' apAsarAnI bahAra pheMkA-nizAnano avAja saMbhaLAyo... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 169 'gurudeva, ApanA darzanArthe mahArAja padhArI rahyA che.' hemacandrAcArya utsAhita avAje bolyA. 'gurjarezvara kumArapALa ?" devacandrasUrie pUchyuM. hA, gurudeva.... hemacandrAcAryajI bolyA. AMkho sAme Aja, apAsarAmAM mahArAja kumArapALa ane enI vacce thayelI vAto yAda AvI gaI. hemacandrAcAryajInuM dhyAna have prajAnA utkarSa tarapha vadhu rahetuM hatuM. svarganI alakApurI zI pATaNanagarImAM - khUNekhAMcare rahetA mUDI vagaranA garIba, nirmAlya, lAcAra prajAjanonAM uddhAra mATe garIba zrAvakane tyAM gocarI levA gayelA hemacandrAcAryajI - e zrAvakanI ja nahIM paNa pATaNanA dareka nirdhana prajAjana Arthika rIte samRddha bane e mATeno kazoka upAya vicArI rahyA hatA. tyAre ja mahArAja kumArapALa evo ja prazna laIne enI pAse AvyA hatA. kumArapALane paNa enI rAtrInagaracaryAmAM AvA bhUkhe maratAM - pUrI AjIvikA nahIM raLI zakatA parivArono paricaya thayo hato. 'mahArAja....' hemacandrAcAryane kumArapALa sAtheno e divasano saMvAda yAda AvI gayo. bolo gurudeva..... prajAnA Arthika utkarSa mATe ApaNe kazuMka vicAravuM joIe....' hemacandrAcAryajI bolyA. gurudeva... sonAnAM jhADa nathI UgatAM eTale khaMkherI nAMkhIe.' kumArapALa bolyA..... 'rUdrattivitta' jevA kAyadAnA kAraNe rAjyanI tijorI pa2 AvelI bhIMsano anubhava kumArapALane thaI rahyo hato. 'hA... sonAnAM jhADa to nathI UgatAM rAjanuM, paNa vanaspatizAstramAM eka evI suvarNavela che, Aje paNa che, jenA pAMdaDAno rasa kADhI lokhaMDa, trAMbu, ityAdi dhAtu para viziSTha prakAranI vanavelano rasa kADhIne chAMTIe to e pAtra suvarNanuM banI jAya che.? hemacandrAcArya. bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 kalikAlasarvajJa to vAra zenI che. gurudeva... Apa to sarva zAstranA jJAtA cho. vanaspatizAstranAM pustakomAMthI A suvarNavelanI zodha karI A kAryakrama zarU karI daIe to kevuM." rAmacandrasUrie kahyuM. "vatsa e suvarNavelanI vigata mArA gurudeva devacandrasUri pAse che..." hemacandrAcArya bolyA. ane pATaNanA mahArAjanI AgevAnI nIce devacandrasUrijIne paTTaNIo pATaNa padhAravA vinaMtI karavA gayA. AcArya devacandrasUri, hemacandrAcAryajInA apAsare AvyA che -- nA samAcAra sAMbhaLI kalahanana hAthI para besI. hemacandrAcAryajInA apAsare AvyA. - udayana maMtrI, devacaMdrasUrine vaMdanA karavA apAsare AvyA tyAre carcAno jhoka jAmyo hato. maMtrIzvara... IndranI koI apsarAnA lAvaNyasamA hajAro kanakakaLazothI - vidvattAsabhara vADumayathI satya, ahiMsA, jIvadayA ane maniSedha jevA dharmAcaraNathI zobhatI bhavya pATaNanagarImAM varSo pachI AvatAM AnaMda anubhavuM chuM.' mahArAja. A badhAM satkarmonA adhikArI to gurudeva... ApanA ziSya ane mArA gurudeva hemacandrAcAryajI che. amArI badhI ja pravRttinA preraNAstrota teo che... kumArapALe kahyuM. devacandrasUrie enI premALa najara enA paTTaziSya hemacandrAcArya para nAMkhI. varSo pahelAM dhaMdhukAnA nagarazreSThine tyAM gocarI vahoravA jatAM bhAkheluM bhaviSya - Aje cAMgamAMthI hemacandrAcArya jevA vidvAna ziSya banelAmAM sAcuM paDeluM jotAM haiye harakha nahoto samAto. 'gurudeva... pATaNa mATe A navuM nathI... AvI alakApurI jevI nagarI, paraduHkhabhaMjana vikramane paNa bhUlAvI de tevA rAjarSi RSi jevuM saraLa jIvana gALatA samartha mahArAjA kumArapALa ane...' 'amArA hemacandrAcArya jevA guru mahArAja pATaNanI nagarIne Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 171 sAMpaDyA hoya pachI bAkI zuM rahe ?' devacandrasUrie hemacandrAcAryanI prazaMsA karatAM kahyuM. bAkI rahe che... gurudeva, bAkI rahe che.' hemacandrAcAryajI mULa vAta 52 AvatA bolyA. vatsa zuM khUTe che... A vaibhavI nagarImAM ?' gurudeva... mahArAjAnI eka prabaLa icchA che ke A nagarImAM koI paNa akiMcana na rahe.... akiMcana... eTale ke garIba " 'hA mahArAja....' kumArapALa bolyA. rAja..... karmanAM phaLa para mANasanI amIrAI garIbAI AdhArita rahI che... garIbAI, amIrAI ja zA mATe jiMdagInI hareka paLa, hareka kSaNa, hareka pravRtti... mAnavInA karma para, mAnavInA svabhAva 52 rahI che.... karmo khapAvavA mATe to mANasa janmadharIne A pRthvI para Ave che ane karmo khapAvatAM khapAvatAM navAM karmo bAMdhato jAya che. ane coryAsInA cakkaramAM aTavAto jAya che. AmAM ame sAdhuo zuM karI zakavAnA ?' devacandrasUrie karmanI philasUphI varNavatAM kahyuM. gurudeva... sUrijI AjJA kare to, mArA rAjabhaMDAra janatA mATe khullA mUkI dauM... paraMtu enI paNa maryAdA to kharIne ?' devacandrasUri sAme najara karatAM kumArapALe kahyuM. nirdhanatA... amIra garIba vaccenI asamAnatA to anAMdikALathI cAlI AvI che... ane daridratA - e to mAnavInA mana para AdhAra rAkhe che... evuM ja amIrAInuM paNa che... e rUpiyAthI toLI tolAtI nathI.... devacandrasUri bolyA. 'mahArAja....' acakAtA svare hemacandrAcArya bolyA. devacandrasUrie enA priya ziSya para AMkho mAMDI., caherA paranA bhAva samajI jatAM vRddhagurune vAra na lAgI, dilamAM duHkha thayuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 kalikAlasarvajJa bolo vatsa.." devacandrasUri bolyA. prabhu yAda che. varSo pahelAM kaThiyArA pAse Ape eka adbhuta vela joI hatI ?' hemacandrAcArye gabharAtAM gabharAtAM savAla karyo. devacandrasUri ziSya sAme joI rahyA. hA... hA... Aje paNa yAda che... hA paNa tenuM zuM che... e velanA pAMdaDAno rasa... lokhaMDa, trAMbA para nAMkhatAM e badhuM ja suvarNamaya banI jatuM... hA thoDAka vizeSa prakAranI suvarNalatAnAM parNo e hatAM... devacandrasUri bolyA. mahArAja. e suvarNaprayoganI zikSA... Apa ApanA paTTaziSyane nA Apo ? kumArapALa bolyA. kone. hemacandrane ?" "hA mahArAja, Aje koTyAdhipatinI kahevAtI nagarImAM chAne khUNe vasatI garIba prajAno khayAla karI - e akiMcana prajA para ApanA premanI chAyA sadAya jhaLuMbatI rahe e mATenI suvarNasiddhino prayoga - e velanA nAmanuM dAna jo Apa karo to aneka bhUkhyA-tarasyA prajAjanono uddhAra thAya.' "hA mahArAja AvI koIka siddhinI apekSA Apa pAsethI pATaNanI prajA, pATaNanA rAjA.. rAkhI rahyA che.' devacandrasUrijI camakI gayA. AMkhomAM palAsavana saLagI UThaDyuM. zuM kahyuM ? suvarNasiddhinuM dAna... tamane dauM... ? hemacandra. A suvarNasiddhi, mane ApavA mATe prayatna thayA hatA paraMtu sAdhune e suvarNalatAnuM zuM kAma hoya... meM e vidyA nahotI grahaNa karI. hemacandra... mahArAja, kumArapALa tamAre suvarNasiddhi prApta karavI che ? hemacandrAcAryajIno jIva paDIke baMdhAI gayo. mahArAja kSamA karo....... hemacandrAcArya raDI paDyA. survaNasiddhinI. eka rAjarSi ane bIjA brahmarSinI kakSAe pahoMcelA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 173 tame UThIne bhautika sukhanI mAMgaNI karI? hemacandra, mAro ziSya UThIne AvI bhautika lAlasAmAM sapaDAya ?" "prabhu avinaya thayo hoya to kSamA karo paNa vaibhavI pATaNa nagarInA eka khUNAmAM daridratAmAM sabaDatI mANasajAtanA bhUkhanAM duHkha na jovAtAM, ene TALavA mATe Apane zaraNe AvyA hatA...." hemacandrAcArye natamastake devacandrasUri pAse UbhA rahI gayA. hemacandra, jyAre sAdhuo sAdhutvane enI jiMdagImAM anya vastuo karatAM ochuM mahattva ApavA lAgaze tyAre tyAM dharma nahIM hoya. tamArI vAto sAMbhaLI mane khUba ja duHkha thAya che. dharmanI garimA, gujarAtanI asmitA ane pATaNanA akhaMDa garvanuM zuM ? khAnadAnI, khamIrAI ane khuddArImAM ajoDa evA paTTaNIonA rAjA dharmaguru AvI bhautika, kSullaka vAtomAM rAce? jagatane atRNI banAvavAnuM mahArAja, tamAruM svapna eka sarasa AdarzarUpe sAruM che, paraMtu ene sAkAra kema karavuM enA viSe to tamAre ja vicAravAnuM che. suvarNasiddhi vela tamAruM bhautika dAritrya jarUra miTADaze, paraMtu tamArA AtmAne daridrI banAvI deze... ane ApaNo dharma to mahA-vIrano dharma che. bicArA-bApaDAno dharma nathI. sAdhu to calatA bhalA rAjanuM. have jaIza. dharmavRddhi karatAM raho... arthavRddhi - bhogavRddhi nahIM." kahetA devacandrasUri cAlI nIkaLyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 23 kalikAlasarvajJa hemacandrAcArya phATI AMkhe enA guru devacandrasUrine jatA keTalIya vAra sudhI jotA rahyA. varSo pachI AMgaNe AvelA gurudeve virATa ziSyamAM rahelI vAmanatA batAvI dIdhI hatI... aMtaramAM ajaMpAnI laghutAgraMthinI eka vela vAvIne guru cAlyA gayA hatA. ane je kArya sAdhutvanI sImAmAM na AvatuM hoya bhautikavAdanA aMzarUpe paNa hoya emAM sAdhue hAtha nAMkhavo sAdhu mATe yogya nathI... hemacandrAcArye guruno A saMdeza manamAM mamaLAvatA eka divasa enA apAsarAnA cotarA para beThA hatA, tyAM ja emanA ziSya rAmacandrasUri AvI caDhyA... gurune vaMdana karI emanA caraNamAM besI gayA. vahelI savArano pahora hato eTale kumArapALa paNa apAsarAmAM guruvaMdanA karavA AvyA ane vaMdana karI rAmacandrasUrithI thoDAka aMtare besI gayA. hemacandrAcAryajI... emanA be ziSyo sAme premALanajare jotA rahyA eka rAjavaMzI ane bIjo sAdhuvaMzI - bane hRdaye vizALa ane satya, ahiMsA, muditA, aparigrahanA vratone jIvanamAM AtmasAta karanArA mUThI UMcerA jIva hatA. gurudeva. rAmacandrasUrie niSpalaka nayane enI sAme joI rahelA gurudevane jagADyA. bolo vatsa rAmacandra. AjakAla nATyalekhana kema cAle che ?" jinasvAmInI ane ApanI kRpA che gurudeva... Aje thoDAka laukika, bhayanA, rAjya dharma ane gujarAtanI asmitA aMgenI keTalIka zaMkAonuM samAdhAna mATe Avyo chuM gurudeva." hemacandrAcArye eka najara kumArapALa para nAMkhI. eno cahero paNa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 175 thoDoka kutUhalatAno - zaMkAno - praznono bhAva darzAvato hemacandrAcAryane lAgyo. manomana bane ziSyonA AgamanathI rAjI thayA ane kAvyazAstra vinodenanA zlokanuM manomana raTaNa karyuM. mahArAja Apa paNa praznonI maMjUSA sAthe to nathI AvyA ne ? hasIne hemacandrAcArye kumArapALane prazna karyo. evuM paNa kharuM gurudeva..." kumArapALe hasIne javAba Apyo. 'rAmacandra" sAdhue... are sAdhue ja zA mATe hareka manuSya jIvyuM sArthaka karavuM hoya to... laukikathI sAruM evuM aMtara rAkhavuM joIe... vatsa " tArA prazno zA che ?' hemacandrAcArya thoDA samaya pahelAM pote sapaDAI gayelA laukika praznane yAda karatAM bolyA. 'gurudeva. devabodhajI...' AgaLa bolatA rAmacandra aTakI gayo. AjakAla enA svabhAva pramANe dhanano durvyaya karatAM thAkatA nathI e ja tAre kahevuM che ne rAmacandra..." "hA prabhu, sAdhujIvana gALatA devabodhajInA AzramamAM bhautika AnaMdano dariyo UchaLI rahyo che... e to kahe che ke saMgraha karanekA kAma kapaNakA, aura pala pala dharmakI, ahiMsAkI, vItarAgakI bAta kUTanA vo kAma murakhakA hai.' gurudeva ATalA moTA prakhara vidvAna RSi samA devabodhajI patananA paMthe to nathI jaI rahyAne ? emano A vyartha dhanavyaya, rAjya, dharma ane gujarAtanI asmitA para asara to nahIM karene rAjanuM ? * rAmacandra carcAmAM kumArapALane ghasaDatAM kahyuM. gurudeva, rAmacandrasUrinI vAtamAM tathya to che... sAdhuo jyAre dharmane nAme AvuM vaibhavI jIvana gujAravA mAMDyA che tyAre manamAM prazno jAge che. ke dharma kayo? deva kayA moTa ?" kumArapALe paNa chellA keTalAya samayathI daivadravya, gurudravya, zaMkara moTA ke mahAvIra, kRSNa moTA ke buddha. jevA prazno - mUMjhavaNa sarjatA hatA - enA ukela lAvavA eNe paNa carcAmAM Jain Educationa international For Personal and Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kalikAlasarvajJa jhaMpalAvyuM. hemacandrAcArya banne sAme jotAM bolyA. : rAja, rAmacandranI zaMkAo, bhayono khulAso pahelAM karI dauM, devabodhajI eka samartha, asAmAnya mahAna saMta che. e lIlAnA jIva che... enI lIlA apAra che.' gurudeva... e lIlA eTale madyaniSedhanI avahelanA, prajAnI mazkarI ane 'amAri'nI paNa viDaMbanA.... A badhA Ama juo to laukika prazno che... tamane nathI lAgatuM e satyane cAtarIne cAlI rahyA che ?" rAmacandre praznottarI AgaLa vadhAratA kahyuM. rAmacandra... jagatamAM ke pachI jIvanamAM satya kyAreya jUnuM thavAnuM nathI... mANasa jAta bhale game teTalA prayatno kare paNa satya ane sonuM kyAreya kaTAtA nathI.' hemacandrAcArye pratyuttara ApatAM kahyuM. gurudeva to pachI dharmanA bakheDA kema cAlyA kare che... satya eka che, Izvara eka che, to mAro zaMkara deva tarIke moTo ne tamArA tIrthaMkara khoTA... tamAro dharma khoTo ane amAro sAco nA... jhaghaDA kema cAlyA kare che... ?" rAmacandrasUri bolI UThyA. thoDA samaya pahelAM AvA jhaghaDAmAM sUrijI aTavAI paDyA hatA. je mANasa matano ke paMthano Agraha rAkhe che, enA raMge AMdhaLukiyA raMgAya che.. te vahelAM moDo e paMthano, matano ane dharmano vinAza sarje che. ApaNo e dRDha mata hoya to sAmA paMthanA mANasono paNa eno potAno Agavo mata hoI zake. e vAtane jyAre mANasa - pachI te dharmaguru hoya ke bhakta hoya... te svIkArato thaze tyAre satya, dharma ke mata eno ekalAno nahIM rahe, samagra vizvanI mAnavajAtano thaI jaze.' jyAre mANasa sAmA mANasane - pazune - paMkhIne - jaMtune - jIvane haNatA pahelAM enA aMtarane ja" - Ane haNatAM lAgaNI dubhAvatA huM - mArI lAgaNIne to haNato nathI ne ? enI pIDAne huM mArAmAM to anubhavato nathI ne ? ane AvA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kilikAlasarvajJa 177 prazno karavA e ja to sAcuM jainatva che. kAraNa ke e sAcuM satya che ane e satya samagra vizvanuM che. devabodhajIne e satya pAse ene jaladIthI dorI javA paDaze. ane rAmacandra-mahArAjamAM A vastu pragaTI che. mahArAja Apa ja rAmacandrane samajAvo." hemacandrAcArya bolyA. kumArapALane Azcarya thayuM. hemacandrAcAryajI pAse thoDAka divaso pahelAM eNe salAha mAMgI hatI enA saMdarbha sudhI AkhIye carcAne e dorI gayA hatA. rAmacandrasUrijI... gurudevanI vAtono marma samajAvo joIe. AvatIkAle rAjyasabhA bharAya e pahelAM meM gurudeva pAse salAha mAMgI hatI." zI salAha mAMgI hatI gujarazvara ?" rAmacandrasUrie pUchyuM. gurudeva. tame pasaMda karIne mane dharmanuM koI evuM kAma batAvo ke jenI upara huM dhana kharcI zakuM..." acchA, pachI gurudeve Apane zI salAha ApI ? . "bhagavAna somanAthanA maMdirano jIrNoddhAra mahArAja karAve. ATaluM bolI hemacandrAcArya cUpa thaI gayA. somanAthanA maMdirano jIrNoddhAra... ?" rAmacandrasUrine Azcarya ane AghAta lAgyAM eNe vAkya pUruM karatAM umeryuM. 'gurudeva... paraMtu mahArAjanAM kumAravihAra ne..." rAmacandra. kumAravihAra. e eka vyaktinA jIvanaparivartananA itihAsa mATenuM sarjana che. jyAre mahArAje dhanano vyaya dharma mATe karavAnuM pUchyuM hatuM. bhagavAna somanAtha enuM maMdira, e yugayugAna sudhI prajAno, dharmano itihAsa ApavA mATenuM che.' paraMtu mahArAja....' 'rAmacandra... tArA savAlano garbhita sUra huM pAmI gayo chuM. sAmAne haNatA huM mane ja haNato nathI'no vicAra kare e ja sAco jaina che... ane enuM jainatva paNa tyAM ja jhamakI UThe che. rAmacandra, mahArAja - AvuM Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 kalikAlasarvajJa jainatva sarva koImAM pragaTe e ja mArI bhAvanA che ane mahArAja kumArapALamAM paNa e ja bhAvanA janmI che.' hemacandrAcArye bolI UThyA. rAmacandrasUrinI pAchaLa pAchaLa paDachAyo banIne pharato raheto bAlacandrasUri carcAmAM bhAga letA bAliza prazna karI beTho. ApaNA gurudeva.... e kema banI zake ? e janme ke dharme kyAM jaina che ?' hemacandrAcArya viSAda haiyA sAthe bAlacandra sAme joI rahyA. bAlacandra... ApaNe jaina banatAM pahelAM ajaina thavAnuM che. paMtha ke matanuM abhimAna hovA karatAM kevaLa satya ane te paNa vyakti vikAsanA vizALa hRdayI mAnava mATenA Avazyaka satyane dharma gaNe che. te ja sAco jaina che.... mahArAja A prakAranA jainadharmanI vRttivALA amAri, madyaniSedha, ane ahiMsA paramo dharma - je sarve dharmonA paryAyo che. jene jIvanamAM rAjakAraNamAM amalamAM mUkI sAcA jaina banI cUkyA che... ApaNe enA A dharmapravezane biradAvIe bAkI to rAjA, zreSThi ke saMsthA eka saMpradAyamAMthI Ave, thoDAMka maMdiro baMdhAve tethI zuM ? rAjA, zrImaMta ke koI paNa jIva ApaNA ke koInA paNa dharmamAMthI Ave che e enA pUrvanA alaukika puNye Ave che. enA haiyAmAM, premanuM jharaNa phUTe che ane e pravAhamAM thaIne puNyasaritA banI Ave che....' hemacandrAcArye carcAnuM samApana karatAM kahyuM. rAmacandrasUri... jIvadayA, ahiMsA, aparigraha, muditA, badhuM ja A jIvamAM saMskAranA nAme sthira thayeluM hoya che. kSudra jaMtune kaNasato jotAM enA para thatI krUratA jotAM hiMsAno prabhAva jotAM ja dayAprema pragaTe che e kuLadharma ApaNe acaLa rAkhavAno che..... gurudeva Apano upadeza barobara samajyo chuM ne ?" kumArapALe carcAnI pUrtimAM kahyuM. rAmacandra, tArI vAtamAM 'kumAravihAra'ne prAdhAnya hatuM enI pAchaLa jainadharmI hato. jyAre huM haMmeza kaheto Avyo chuM ke tamAro vyaktidharma jAgrata rAkho, ApaNo dharma vistAra pAme ane e gharSaNanuM kAraNa bane Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 evo dezadroha dharmadroha eka jaina sAdhu tarIke, sAcA jainatvane anusaranArA tarIke nahIM thavA dauM. A dharmaprema nathI. dharmaghelachA che. je dUdhanA UbharA jeTalI kSaNika che. paNa sarvanAzane notare teTalI zaktizALI che. ekAda mUrti eka ja sthAne sthApavAnI haThane kAraNe ke eka dharmasthAna e ja jagyAe sthApavAnI jIdane kAraNe AkhA dezamAM sarvanAza sarjanArA dharmane ApaNe dharma kahezuM ?' dharmalAbha thayo gurudeva. AjathI huM sAco jaina' banavAno prayatna karIza......' kahetAM rAmacandrasUri hemacandrAcAryajIne vaMdana karatA cAlyA gayA. hemacandrAcAryajI keTalIya paLo sudhI enA priya ziSyane jainatvanA sAcA paMthe jatA joI rahyA. kalikAlasarvajJa Jain Educationa International - For Personal and Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAja." hemacaMdrAcArye rAmacandrasUrinI vidAya sAthe cotarA pAse besI rahelA kumArapALane taMdrAvasthAmAMthI jagADyA. AjJA gurudeva" kumArapALa jhabakIne bolI UThyA. somanAthathI kavi vizvezvara AvyA che ?' hemacandrAcArye kahyuM. sAMbhaLyuM chegurudeva" kumArapALe DhIlo javAba detAM kahyuM. mahArAja. thoDA samaya pahelAM ja tame mane prazna karyo hato ke mAre tamane dharmanuM koIka kAma batAvavuM ane tamAre dhArmika kAryamAM... dhana vAparavuM...." hemacandrAcArya bolI UThyA. hA gurudeva... ane tame AjJA karI hatI ke mAre bhagavAna somanAthanA maMdirano jIrNoddhAra karAvavo... dariyAnAM tophAnI mojAMoe maMdirane khUba ja nukasAna pahoMcADyuM che.' mahArAja... somanAthanA mahaMta bhAvabRhaspati hamaNAM pATaNa ane pATaNanarezathI risAyA che. kavi vizvezvara ane rAmacandrasUri gujarAtanI AvatI peDhInA pathadarzako banI rahevA nimAyelA che..." hemacandrAcArya dUranA kSitija Are kazuMka joI rahyA hoya ema gaMbhIra svare bolI rahyA hatA. enA avAjamAM kazoka judo ja raNako UThato hato. bane vidvAna che. draSTA che. kavi che. ane AvatIkAlanA ArSadraSTA thavAnA saMketo emanI vANI, kalama ane kAryazakti dvArA ApI rahyA che... tyAre mahArAja evuM na thaI zake ke A bannenI pravAhita zaktine yogya kSetre lagADI. bannenA vyaktitvano vikAsa sAdhavAmAM ApaNe nimitta banIe.' hemacandrAcArye kahyuM. ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 181 gurudeva... kAkAjInI jema huM niHsaMtAna chuM... mArI pachI pATaNanA siMhAsana para caulukyavaMzano ja koIka nabIro AvI jaze... paraMtu mahArAja... sarvadharma samabhAva'nuM je abhiyAna tame tamArI varSonI mahenatathI AdaryuM che, e satya, ahiMsA, aparigraha, ityAdi brahmAMDanAM zAzvata mUlyonuM e vAtAvaraNa jALavI rAkhavAvALuM koNa ? eno vicAra karI rAkhavAno samaya paNa pAkI gayo che.... kumArapALe hemacandrAcAryajIno vicArataMtu pakaDI letAM. kahyuM. mahArAja... A ja samaya che... ApaNI pachInI navI peDhIne ghaDanArA samarthono kavi vizvezvaranA haiye ane hoThe mA sarasvatIno vAsa che... emanAM kAvyo, nATako, stutio, sUtro..mAM mA sarasvatI zabdanA pAyale raNakatI rahI che... mahaMta bhAvabRhaspatinA jamAI kavi vizvezvara kAle rAjasabhAmAM Avaze tyAre ja somanAtha maMdiranA punarodvAranI javAbadArI... yuvA kavine soMpavAnI jAherAta karI dyo... ane enuM sanmAna karAvo... rAmacandrasUri ane kavi vizvezvaranA kAvyapaThana - nATyapaThanano kAryakrama paNa rAjasabhAmAM ja goThavI dayo.' hemacandrAcArye sUcana mUkyuM. hemacandrAcAryajIne eka kAMkare aneka kAryo sAdhavAM hatAM. barobara e ja samaye apAsarAnI DelI khakhaDI, hemacandrAcAryajInI najara e dizAmAM gaI ane joyuM to enA Azcarya vacce rAmacandrasUri sAthe sADA pAMca phUTa UMco tejasvI yuvAna apAsarAmAM pravezIne enA tarapha AvI rahyo hato. gurudeva... ApazrI che kavi vizvezvarajI... somanAthanA mahaMta bhAvabRhaspatinA vidvAna jamAI.... hemacandrAcArya UbhA thaI gayA ane yuvAna kavine bheTI paDatAM. 'kavi vizvezvara ApanuM svAgata che... mahArAja... ApaNe hamaNAM hamaNAM jenI vidvattAnI vAto karatA hatA e kavi vizvezvara ApaNA bhAvabRhaspatijInA jamAI... Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 kalikAlasarvajJa "gurjarezvara no jaya ho... bhagavAna somanAthano jaya ho...AcAryazrI garavI gurjara bhomanI yAtrAe nIkaLyo hato... je dharatI para mA sarasvatInAM besaNAM hoya - vidvattAnI ajoDa mUrti samA kalikAlasarvajJano vAsa hoya... ane bhAratanA aDhAra aDhAra dezo para jenA zauryanI kadI na bhUMsAya evI vijayazrI hoya evA rAjAdhirAja - kameM dharme rAjarSi kumArapALa mahArAjanuM teja siMhAsana para avirata tapatuM hoya evI mahAna pATaNanagarInA darzana karatAM dhanyatA anubhavuM chuM... "mahArAja, kalikAlasarvajJa ApanA viSe to sasarAjI pAsethI ghaNuM sAMbhaLyuM hatuM... ApanAM darzanathI Aje dhanya thayo." kavi vizvezvare enI kAvya chaTAmAM nAnakaDuM bhASaNa ApI dIdhuM. "Amacandra... kavizvara ApaNA mahemAna che. emanuM saMpUrNa dhyAna rAkhavAnI javAbadArI tamane soMpuM chuM - tame bane kavi cho. eTale AdAnapradAnanI paLo paNa rasika banI raheze..." hemacandrAcArye kahyuM.. thoDI vAramAM tAsakamAM pANInA pyAlA AvyA... kavizvara... somanAtha mahAdevanI chatrachAyAmAM amArA bhAvabRhaspatijI che to kSemakuzaLane ?" bhagavAna zaMkaranI kRpA che zvasurajI upara....' mahArAja. Apane yAda karatA hatA... ane anAyAse ApanuM milana paNa thaI gayuM. bAkI to ame Apane tema ja bhAvabRhaspatijIne teDavA mATe ratha mokalavAnA hatA....." hemacandrAcArye kahyuM. gurjarezvara. yAda karavAnuM kAraNa ?" kavi vizvezvare pUchyuM. mahArAje. thoDA samaya pahelAM ja bhagavAna somanAthanA maMdiranA navanirmANano nirNaya lIdho che. kALanI ane mojAMnI thApaTathI maMdirane sAruM evuM nukasAna pahoMcyuM che. to caulukyavaMzanA rAjavIonI paraMparA mujaba jIrNoddhAra karAvavAnI taiyArI TUMka samayamAM zarU karI zakAya. ane A navanirmANanI javAbadArI tame svIkArI lo evI amArI saunI mAgaNI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa che.' hemacandrAcArye kahyuM. mahArAja... sAgarataTe yugothI birAjatA bhagavAna somanAtha mahAdevanA maMdiranA navanirmANanI javAbadArI mane soMpavAnA ApanA nirNayane huM prasanna hRdaye AvakAruM chuM... maMdiranA nirmANanI javAbadArI mArA zire mUkI Ape mAruM gaurava vadhAryuM e mArA mATe AnaMdanI vAta che, paraMtu mahArAja, sUrijI huM to haju mahAkALa bhagavAna somanAthanA prAMgaNamAM ghUMTaNiyA bharatuM bALaka chuM. A kArya sevAnA adhikArI to mArA gurudeva.... maMdiranA mahA AcArya mArA gurudeva ane zvasurazrI bhAvabRhaspatijI che. alabatta emanI rAhabarI nIce mane ja kAMI sevA karavAno moko maLaze e jarUra svIkA2I ka2sevA jarUra karIza.' kavi vizvezvare namratApUrvaka potAnuM maMtavya rajU karyuM. - hemacandrAcAryane yuvAna kavi vizvezvaranI cAturIpUrvakanI namratA gamI gaI. risAyelA bhAvabRhaspatine taDake mUkIne - ene AgaLa karavA pAchaLano jainamunino koI peMtaro to nathIne ? evo vicAra kavi vizvezvarane Avyo hoya evuM hemacandrAcAryane enA javAbamAM lAgyuM. dhanya che kavizvara tamArI guruprIti ane gurusevAne - mahArAja AvatIkAle rAjadarabAramAM vidvAno, gurujano, zreSThio, sAmaMto, daMDanAyako, dharmAdhikArIo ane anyanI hAjarImAM bhagavAna somanAthanA maMdiranA navanirmANanI vAta jAhera karI - kavi vizvezvara ane bhAvabRhaspatine AkhAya navinarmANanA kAryamAM bhAvabRhaspatijI ane kavi vizvezvarajI nirmANanA kendramAM haze evI jAherAta karo.... hemacandrAcAryajI bolI UThyA. * bIjA divase ociMtA somanAthathI bhAvabRhaspatijI paNa pATaNa AvI pahoMcyAnA samAcAra bhavAnIrAzie kumArapALa ane hemacandrAcAryajIne ApyA tyAre - bannenA AnaMdano pAra na rahyo. * Jain Educationa International 183 For Personal and Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa rAjadarabAramAM bhAvabRhaspatijI ane kavi vizvezvaranuM abhivAdana karatAM sarva paMDito, zAstrIo, sAdhuo ane vidvAnonI hAjarI vacce hemacandrAcArye... enA bulaMda avAje bhagavAna somanAtha mahAdevanA navanirmANanA kAryanI javAbadArI bhAvabRhaspatine soMpavAnI jAherAta karI tyAre rAjyasabhA..... bhagavAna somanAtha mahAdevano jaya..... mahArAjA kumArapALano ... nA jayaghoSathI gAjI UThI. bhAvavibhora bhAvabRhaspatijIe Asana parathI UbhA thaI kumArapALane AzIrvacana ApyA ane hemacandrAcAryajIne bheTI paDatAM bolI UThyA, kalikAlasarvajJano ya..... 184 - kumArapALe udayana maMtrInA dIkarA vAhaDa - vAgbhaTTanI mahAamAtya pade nimaNUka karI - maMdiranA navanirmANanA kAryanI vahIvaTI javAbadArI soMpatAM kahyuM. mahaMtazrI bhAvabRhaspatijI ane kavi vizvezvaranI nigehabAnI nIce bhagavAna somanAthanA maMdiranuM navanirmANa caulukyavaMzanI paraMparAgata praNAlikAnusAra thAya e jovAnI javAbadArI mahAamAtya vAgbhaTTane soMpatAM mane AnaMda thAya che. kAryano AraMbha vinA vilaMbe thAya tevo hukama karuM chuM.... - mahArAja... A nimitte... ApaNA vidvAna guruvarya - mahaMtazrI bhAvabRhaspatijInI AjJA ane preraNA anusAra maMdiranA nirmANa daramiyAna mahArAja tamArAthI zarU karI A sabhAmAM ane sabhA bahAranA prajAnA sevako - mAMsa, madirA ane jugAra choDavAnI pratijJA laI maMdiranA navanirmANamAM enI bhakti, zakti ane zraddhAnA sumanonI bheTa bhoLAnAtha mahAdevanA caraNe dharAvI maMdiranI ronakamAM umero kare....' hemacandrAcAryajI bhAvabRhaspati ane kavi vizvezvara sAme sUcaka najare jotAM bolyA. sabhAmAMthI pharI eka vakhata bhAvabRhaspati, kumArapALa ane For Personal and Private Use Only Jain Educationa International - - Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 185. hemacandrAcAryajInA nAmano jayajayakAra thayo... pATaNamAM bhAre carcA cAlI rahI hatI... bhagavAna somanAtha maMdiranA navanirmANanA kAryanA AkharI TAMcaNA marAI rahyA hatA. caulukyavaMzanA rAjavIonI zivabhakti ane pratiSThAne cAra cAMda lAgI jAya tevuM bhavya maMdira prabhAsapATaNanA udadhitaraMgothI prakSAlita thatuM taiyAra thaI rahyuM hatuM - AkharI sparza devAI rahyo hato tyAre pATaNamAM bhAre carcA cAlI rahI hatI. 'ApaNA jainamuni kalikAlasarvajJa hemacandrAcArya somanAtha pATaNa jaI rahyA che.' are jainamunithI te vaLI zivamaMdiramAM javAtuM haze" hemacandrAcAryajI somanAthanA maMdiranA prANapratiSThAnA prasaMge jaze to jainasamAjamAMthI enuM mAna UtarI jaze... to bIjI bAjuthI... rakhe saMbhALajo.. e jainasAdhu - bhagavAna somanAthanA maMdiramAM ghUsI maMdiranI pavitratA na abhaDAve..." kahevAya che ke mahArAja kumArapALa somanAtha nathI javAnA..." eNe to javuM joIe... samagra gurjarabhomanA pratinidhi tarIke emaNe to javuM ja joIe. gaubrAhmaNa pratipALa mahArAja kumArapALe A bAbatamAM hemacandrAcArya ke anya jainamuninI salAha mAnavAnI na hoya." addAonuM vAtAvaraNa pATaNanA rAjakAraNane DahoLI rahyuM hatuM. zaMkA AzaMkA ane addAnI bharamALa vacce eka divasa mUMjhAyelA gujarazvara - guru hemacandrAcArya pAse pahoMcI gayA. padhAro rAjarSi. ApanuM svAgata che." gurudeva. ApanAM darzana, ApaNI vANIno dharmalAbha ane ApanA apAsarAnuM pavitra vAtAvaraNa... hRdayamAM sarjAtI rahetI dvidhAonuM zamana karI de che. eTale ahIM doDI AvuM chuM...." Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 kalikAlasarvajJA zenI dvidhAthI mUMjhAva cho. rAjanuM ?" mahArAja moTAmAM moTo deva koNa ? rAjanuM A duniyAmAM mANase potAnA mAmalAmAM rahelA "AtmA' sivAya bIjo koI deva kyAreya jANavo nahIM ane AtmAthI moTo bIjo deva jagatamAM jANavo nahIM.' bhagavAna mahAvIra ke bhagavAna zaMkara paNa nahIM ?" "mANasanA haiyAmAM ja - AtmA svarUpe paramAtmA mahAvIra - bhoLAnAtha zaMkara ja birAje che" hemacandrAcArya bolyA. kharekhara ? "hA, mahArAja. AtmA so paramAtmA... pachI e paramAtmAne tame mahAvIra kaho, kRSNa kaho, zaMkara kaho. ane hAM e mANasanA AtmAmAM nathI to bIje kyAMya nathI...." "mahArAja paNa ene zodhavo kyAM? bhagavAna somanAthamAM dvArikAnA dvArakAdhizamAM ke pAlitANAnA mahAvIramAM? kumArapALanI mUMjhavaNano pAra nahoto Avato." rAjanuM... e che... tamArA "mAMyalAmAM "AtmA'mAM bAkI svarUpabheda, to ApaNe mANasoe ApaNA svArtha khAtara, saMpradAyo - Izvaro - saryo che... bAkI to rAjanuM Apa to gujarazvara cho. jJAnI cho. vadhu zuM kahuM ?' "mahArAja A AtmA zuM che? mahAvIra zuM che? zaMkara zuM che? kumArapALe prazna karyo. mahArAja, bhIru mAnavIe potAnA svArtha khAtara, potAnI pratiSThA khAtara, potAnA ahama khAtara, potapotAnA devatAo, Izvaro zodhI kADhyA che ane enI zodhamAM nIkaLelo mANasa jyAre ene zodhI zakato na hoya, meLavI zakto na hoya, tyAre enuM mithyAbhimAna phUMphADA mAratuM... vyartha valopAta karatuM thaI jAya che." hemacandrAcArya bolyA. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 187 mahArAja. Apane somanAthanI yAtrAe padhAravAnuM nimaMtraNa ApavA Avyo chuM.... ApanA prasthAnanuM muhUrta kADhI Apo eTale ApanA pravAsanI taiyArI karAvI dauM kumArapALe sUcaka najare hemacandrAcAryajI para najara karatAM pUchyuM. rAjanuM nimaMtraNa badala AbhAra. bhagavAna somanAthanA darzananIyAtrAnI taiyArI ame karI ja nAMkhI che. Apa prasthAna AdarI. ame Abu, aMbAjI, zaMkhezvara, rANakapura thaIne somanAtha samayasara pahoMcI jaIzuM. amAre sAdhune to yAtrA e ja jiMdagIno aNamola mahotsava hoya che. rAjanuM prasthAna karo, phleha karo.. yAtrA hajo.... sukhamayI nirAmayI..." hemacandrAcArya bhAvavibhora banI gayA. jiMdagImAM eNe seveluM AkharI svapna sAkAra thatuM joIne "sarvadharma samabhAvanA mULamAM eno jainadharma hato je jIvanadharma hato. bhagavAna somanAtha pATaNanI dharatI zraddhALu bhaktajano, alakha niraMjanI bAvAothI, sainikothI, sAdhuothI, vidvAnothI, vyApArIothI dhamadhamI UThI hatI. somanAthanA ghUghavatA dariyAno avAja, UchaLatA mojAnA taraMgo, nIlAMbarI AkAza, sanasana vaheto mAtarikSA. ane madhyamAM bhagavAna somanAthanuM bhavya maMdira... AkAzamAM phaDaphaDato geruA raMgano dhvaja. adbhuta mahotsavano mAhola racAyo hato. bhagavAna somanAthanA maMdiranA parisaramAM bhavya maMDapa baMdhAI gayo hato. AcArya devabodha - enAM badhAM ja vaibhavI ThAThamATha sAthe vizALabhAlamAM tripuMDa, gaLAmAM rudrAkSanI mALA, kAnamAM rudrAkSanA kuMDaLa bhagavI kaMthA, lAlaraMganI dhotI ane khabhA paranA zveta upakaraNamAM zobhatA AcArya devabodha enA ziSyamaMDaLa sAthe maMDapamAM laTAra mAratA hatA. bhavAnI rAzi- keTezvarIdevInA pUjArIno ThATha paNa kAMI ocho nahoto. enA ziSyo sAthe maMDapamAM AvI enuM sthAna grahaNa karI lIdhuM hatuM. vAmbhaTTa Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 kilikAlasarvajJa A badhAnI AgatAsvAgatAmAM Amatema doDadhAma karI rahyA hatA. kavi vizvezvara ane bhAvabRhaspati maMdiranI aMdaranI taiyArImAM vyasta hatA. udayana maMtrI thoDAka niSkriya hatA... eka khUNAmAM UbhA UbhA mahotsavanI gaNAtI ghaDIomAM - AkAra laI rahelI paristhitino tAga kADhI rahyA hatA. somanAtha maMdiranA bhavya pravezadvAranI doDhIethI zaraNAInA sUra havAmAM laherAI rahyA hatA. nobata ane nagArA para ghA devAtA jatA hatA. gurjarezvara kumArapALano jaya..." rAjarSi kumArapALa mahArAjano jaya... pravezadvAra pAse ekatrita thayelA janasamUhano jayadhvani mahArAja kumArapALanA AgamananI chaDI pokArato UDyo. kalahanana hastirAja parathI kumArapALa somanAthanI dharatI para UtaryA eTale prabhAsapATaNanI kuMvArI kanyAoe mahArAjanI AratI utArI akSatacaMdanathI svAgata karyuM. AcArya devabodha, bhavAnIrAzi, bhAvabRhaspati, kavi vizvezvara, udayana maMtrI, ane mahArAjanI pAchaLa AvI pahoMcelA hemacandrAcArya ane enA ziSyoe kumArapALuM pravezadvAra para svAgata karyuM. pavitra zlokothI vAtAvaraNa guMjI UDyuM. - kumArapALa mahArAje somanAtha mahAdevanA bhavya maMdiramAM praveza karyo tyAre bhagavAna somanAtha mahAdevanA jayaghoSathI - maMdirano guMbaja guMjI UThyo. kumArapALe jaya bholenAtha... jaya somanAtha... jaya mahAdeva zaMbhunA jayajayakAra sAthe somanAtha mahAdevanA zivaliMgane sASTAMga daMDavatu praNAma karatAM... karacaraNakRta vAka kAyaja karmajakaMvA ! zravaNa nayanavA mAna saMvADaparAdhama // vihitam vihita vA satametata kSamasyA ! jaya jaya karuNAbdha zrI mahAdevazalmo ' Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 189 he mahAdeva hAtha vaDe ke paga vaDe vANIthI ke zarIrathI kAnathI ke AMkhathI huM je aparAdha karuM te karmathI utpanna thayelo hoya ke phakta mAnasika hoya, amuka karyuM tethI hoya ke amuka na karyuM te kAraNe hoya, he devasAgara kalyANakArI somanAtha mahAdeva te badhAnI mane kSamA karajo - tamAro jayajayakAra thAva...." bhAvabRhaspatie kumArapALa mahArAjAne AcamaniyamAMthI abhiSekanuM pavitra jala mahArAjanA mAthe chAMTatAM AzIrvacananA zloka uccAryA. svavaNa zramadharmeNa tapasAharitoSaNAta | sAdhana prabhaveleMsAM vairAgyAdi catuSTayam | potapotAnA varNa ane Azrama anusAra dharmanA anuSThAnarUpe tapathI paramezvaranI prasannatA thAya che. ane paramezvaranI prasannatAthI mumukSune viveka, vairAgya Adi SaTyapatti ane mumukSutA e cAra sAdhananI prApti he rAjana tamane thAva. kumArapALa bhAvabRhaspatine page lAgI hemacandrAcAryajIne vaMdana karavA nIce nImyA ke tarata ja hemacandrAcAryajIe premathI ene bheTI paDatAM AzIrvacana uccAryA. mahArAja vijayI bhava..." bhagavAna somanAthanI kRpA Utaro." 'sarveSAmeva bhutAnAmakaleza janaMnayatuM ! ahiMsA kathitAsahiryoga siddhi pradarzini ' koI paNa prANIne mana, vacana ane kAyAthI duHkha utpanna na karavuM tene satvaruSo ahiMsA kahe che - mATe mahArAja "ete jAtidezakAla samayAnavacchinnA sArvabhaumA mahAvratam' ahiMsA, satya, asteya, aparigraha tathA brahmacarya evA A sarva jAti deza kALa ke samaya paratve susthira rahI mahAvratanA ArAdhaka bano." kalikAlasarvajJajI.." bhAvabRhaspati hemacandrAcArya pAse AvatA Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kalikAlasarvajJa bolyA. AjJA. bhAvabRhaspatijI..." AjanA zubha avasare Apa cheka pATaNathI lAMbo pravAsa karIne bIjA cheDAnA somanAtha mahAdevajInA prabhAsa pATaNa kazA ja chocha vagara padhArI dharmane sAcA arthamAM ujALyo. eka sAcA jainanuM jainatva - dharmamu jayati zAsanamuM - mAM pragaTa karyuM. - e jagatanA koI paNa kALanA - koI paNa dharmanI - koI paNa divasanI - AjanA divasanI mAMga hatI. bhagavAna somanAtha mahAdevanI AratI, Aje kalikAlasarvajJa tame tamArA hAthe utAro. mArA bhoLAzaMbhunI IcchA che - AjJA che." bhAvabRhaspati hemacandrAcAryane garbhadvAramAM zivaliMga pAse dorI jatA bolyA. kivi vizvezvare hemacandrAcAryanA hAthamAM jhaLahaLatI jyota sAthenI AratI ApI - hemacandrAcArye bhAvavibhora banI eka daSTi maMdiramAM ekatrita thayelA janasamudAya para nAMkhI.... ane somanAtha mahAdevanA bhavya zivaliMga para najara sthira karatAM - namastake, natanayane AratInI zarUAta emanA madhura kaMThe karI. te vaMde sAdhuvaMdya sakulaguNanidhidhvastadoSadvipaMtamU | budhdhavA vardhamAna zatadala nilaya kezava vA ziva tAM te tuM game tevI prakRtino hoya, tAruM game te nAma hoya, tAro game teTalo kALa hoya, topaNa tArI sthiti che jenAmAM pApakarma nathI ane jenA karmathI pApavAsanAno pariNAma thato nathI, evo tuM eka Izvara che - je A bhavya zivAlayamAM kailAsavAsI mahAdeva rUpe niHzaka birAje che. ene huM namaskAra karuM chuM...' mAyA je avatAranuM bIjaka che te mAyAno pAza jeNe toDyo che te pachI brahmA, viSNu ke ziva, buddha ke mahAvIra, game te hoya tene mArI A prArthanA che. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa 191 AratI pUrI thatAM hemacandrAcArye somanAtha mahAdevane sASTAMga daMDavat karyA ane maMdiranA prAMgaNamAMthI bhoLenAtha somanAtha mahAdevano jaya... hemacandrAcArya mahArAjano jaya... rAjarSi kumArapALa mahArAjano jaya... - nA jayaghoSa - AnaMda ane utsavanuM vAtAvaraNa sarjatA UDyA. rAmaca. mahArAja." jJA, gurudeva." "vatsa, Asana karAvo.... parabhomanA teDAM AvyAM che.' gurudeva.' rAmacandrasUri gurunA paga pakaDatAM raDI paDyA. gurjarezvara paNa DhIlA paDI gayA. vatsa A moha sAdhutvanA zikhare pahoMcelA mArA rAmacandra mATe na hoya, mana daDha karo, buddhi sthira karo, jiMdagInI aMtima paLano AnaMdotsava manAvo. AtmA nAmanuM paMkhI eno mALo badalI rahyuM che. vatsa eno zoka na hoya.... AnaMda hoya.' kumArapALa mahArAjane vRddha gurunI lathaDelI tabiyatanA samAcAra maLatAM e doDI AvyA ane sUtelA hemacandrAcAryajInA paga pakaDI raDI paDyA. vaidya, hakImono kAphalo apAsarAmAM AvI pahoMcyo, tyAre hemacandrAcArye kumArapALane eka zloka saMbhaLAvI rahyA hatA. nainam chindatI zastrANI - nainaMm dahatI pAka...." mahArAja keTalAya dAyakAnuM ekabIjAnuM sAMnidhya, ApaNe mAthuM keTakeTalo satsaMga karyo. dharmacarcA karI. AtmAne jANavAno, mANavAno, AtmAmAM mahAlavAno suyoga karyo pachI A zoka AtmAne jANanArA gujarazvara Apane zobhe nahIM." anaMtadhAmanI yAtrAe prasthAna karazo - maLelI jiMdagIne jIvatarane AtmAnA tAMtaNe parovI lyo. jiMdagI jIvI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 kalikAlasarvajJa. jazo - mRtyu tarI jazo..." hemacandrAcArye ekatrita thayelA snehIo sAme najara mAMDI... ardhakhullI AMkho pahelAM kumArapALa para ane pachI rAmacandrasUri para - e AMkhono saMdezo samajI jatAM bhAre haiye AMsubhInA haiye... hemacandrAcAryajInA kapALa para eno jamaNo hAtha mUkyo ane dhImA haLavA avAje. gurudevano ja gamato zloka... na zabdo na rUpaM na raso nA'pi gandho na vA sparza / jozo varSo na niMdAm ! na pUrvAparatvaM na yasyAti saMjJA sa aMka: pAratmA / timAM bindraH - gAtA gAtA raDI paDyA. kalikAlasarvajJanI AMkho mIMcAI gaI. caherA para e ja mRdu - karuNAmaya smita pharI UDyuM. Jain Educationa International For Personal and Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurudeva A dharatI para avatarIne haiyAmAM UThatA mArA A AtmAnuM zuM? A janama zuM che? A deha zuM che? A jagata, A mANaso, corAsI lAkha yoni, A jIva, A badhuM zuM che? mAnave sukhaduHkhanA dAvAnaLomAM saLagatA ja rahevAnuM? pazu, paMkhI, mAnava samasta sRSTine A karmayajJamAM homAtA ja rahevAnuM... gurudeva... mukti mokSa zI cIja che? gurudeva sacAritrarUpI vahANathI mane A saMsArasamudrane tarAvo.' ' - cAMga gurudeva... ajJAnanAM paDaLa ApanI vANIthI khUlI gayAM. mAro cAMga kuberanA dhanabhaMDAranA meru para ArohaNa karI kALanI kSaNika paLo pUrato kuberapati' kahevarAve e karatAM ahiMsA, asteya, satya, brahmacarya ane aparigraha AdinA uttuMga - sanAtana zikharo para birAjI jagatanA sarva jIvonA kalyANa mATenI jJAnanI gaMgA vahevaDAvato bhagIratha banI rahe evI ja mArA jIvananI manokAmanA che gurudeva..." - cAMcadeva pustakamAMthI Jain Educationa International For Personal and Private Use Only