Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१६८
उत्तराध्ययन सूत्रे
८ अपरिपूर्णघोषम् - घोपेरेना परिपूर्ण नाक्षरादिभिः, घोपा - उदात्तादय । तत्र - उच्चैरुदात्तः, नीचैरनुदात्तः, समाहारः स्वरितः । उच्चैःशब्देन यथा-" उप्प न्ने वा विगमेइ वा, धुवे ना " इत्यादि । नीचैःशब्देन यथा - " जे भिक्खू वा भिक्खुणी वा " इत्यादि । अत्र घो पैरयुक्तमुच्चारण कुर्वतस्तदेव प्रायश्चित्त त एव च दोषाः ।
९ अकण्ठौष्ठविप्रमुक्तम्- कण्ठौष्ठेन विममुक्त - व्यक्त - सुस्पष्ट यन्न भवति, बालमूकभापितवदव्यक्तमित्यर्थः ।
१० अगुरुनाचनोपगतम्, गुरुमदत्तया वाचनया यन्न प्राप्त तत् ॥ ॥ इति पष्ठद्वारम् ॥
अपरिपूर्णघोष - घोपों से अर्थात् - उदात्तादिक स्वरों से जो अपरिपूर्ण होता है व अपरिपूर्णघोष नाम का दोप आता है। जो ऊँचे स्वर से बोला जाय उसका नाम उदात्त, नीचे स्वर से जो बोला जाय उसका नाम अनुदात्त, तथा जोन अधिक ऊँचे स्वर और न अधिक नीचे स्वर से किन्तु मध्यम स्वर से बोला जाय उसका नाम स्वरित है । जैसे -" उप्पन्नेह वा, विगमेह वा, धुवेइ वा " इत्यादि ऊँचे स्वर से बोले जाते हैं। नीचे स्वर से जैसे -“ जे भिक्खू वा भिक्खुणी वा " इत्यादि सूत्र नीचे स्वर से बोला जाता है । इस को दोष इसलिये माना है कि घोषों से अयुक्त उच्चारण करने वाले को आगम की आशातनाजन्य दोष का भागी होने से प्रायश्चित्त का भागी होना पडता है ॥ ८ ॥ अकण्ठौष्ठ विप्रमुक्तबालमूकादिक के बोलने की तरह जो उच्चारण व्यक्त - स्पष्ट नही होता है वह अकण्ठौष्ठविप्रमुक्त दोष है ॥ ९ ॥ अगुरुवाचनोपगतदोप-गुरुप्रदत्त (७) अपरपूर्णघोष - घोषोथी-अर्थात् उहात्ताहि स्वरोथी ने अपरि પૂર્ણ હોય છે, ત્યા અપરિપૂર્ણઘોષ’ નામના દોષ લાગે છે, જે ઉચા સ્વરથી ખોલાય તેનુ નામ ઉદાત્ત, નીચા સ્વરથી ખેલાય એનુ નામ અનુદાત્ત તથા જે ન તા ઘણા ઉચા સ્વરથી કે ન તે ઘણા નીચા સ્વરથી પરંતુ મધ્યમ स्वरथी मोहाय मेनु नाम स्वरित छे प्रेम-" उत्पन्नेइ वा, विगमेइ वा, धुवइ वा, धत्याहि उ या स्वरथी मासाय छे नीया शम्हथी प्रेम-"जेभिक्खू वा भिक्खुणी वा ઇત્યાદિ સુત્ર નીચા સ્વરથી ખેલાય છે . આનેા દોષ એ માટે માનવામા આવેલ છે કે, ઘાષોથી અયુક્ત ઉચ્ચારણ કરવાવાળાએ આગમની આશાતના જન્ય દોષના ભાગી બનવાથી પ્રાયશ્ચિતના ભાગી બનવુ પડે છે (૮) અકૌષ્ઠ વિપ્ર મુક્ત—ખાલ મૂકાદિકના ખેલવાની રીતે જે ઉચ્ચારણુ સ્પષ્ટ વ્યક્ત થતુ નથી તે કોષ્ઠ વિપ્રમુક્ત દોષ છે. (૯) અગુરૂ વાચનાપગત દોષ–ગુરૂ વાચ
""
া
ܕܐ
