Uttaradhyayan Sutram Part 01

Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 629
________________

५०४
उत्तराध्ययनस्ते
अस्य गाथाद्वयस्याय निष्कर्ष:- माया अपकर्षे 'नाह किंचिज्जानामि, मूर्खोऽस्मि, यत्र तत्र पराजितो भवामि ' इत्येन परितापो न कर्तव्यः उत्कर्षे श्रुतमदो न कर्तव्यः । किन्तु कर्मविपाकोऽयमिति ज्ञात्वाऽऽत्मनः स्थिरीकरणेन द्विविधोऽपि प्रज्ञापरीपदः सोढव्यः ।
अत्र प्रज्ञापकर्पे दृष्टान्तः प्रदर्श्यते-
पुष्पदन्ताचार्यः शिष्यपरिवारेण सह चम्पानगर्या समरसृत । तेषु शिष्येषु भद्रमविनामकः शिष्योऽतीत्रमन्दमतिरासीत् । स आवश्यक समाप्यनन्तर दशवैकालिक सूत्राभ्यासार्थं प्रवृत्तः, परन्तु तदा तस्य प्रवलज्ञानावरणीयान्तरायकर्मों दयो जातस्ते नैकमप्यक्षर न स्मरति, ततोऽसौ चिन्तयति अहमस्मि पूर्वधराचार्यस्य शिष्यः, आचार्यो वात्सल्येन मामध्यापयति, अन्ये मुनयचापि प्रेम्णा मामक्षरं आत्मा को अपने स्वभाव में स्थिर करते हुए प्रज्ञा के प्रकर्ष को सहन करना यह भी प्रज्ञापरीपह है । इस तरह प्रज्ञा के उत्कर्ष और अपकर्ष के भेद से यह परीपह दो प्रकार का हो जाता है। यह दोनों प्रकार का परीपह सहन करना मुनि के लिये आवश्यक है ।
प्रज्ञा के अपकर्ष मे दृष्टान्त - किसी समय पुष्पदन्ताचार्य शिष्यपरिवार के साथ चपानगरी में आये । इनकी इस शिष्यमडली में भद्रमति नाम का एक शिष्य अतीव मदमति था । एक दिन की बात है कि उसने आवश्यक की समाप्ति के बाद दशवैकालिकसूत्र का अभ्यास करना प्रारंभ किया । परन्तु उस समय उसके प्रबल ज्ञानावरणीयकर्म का उदय होने से एक भी अक्षर उसको याद नही होता । इसने विचार किया कि पूर्वधर आचार्य का मैं शिष्य हूँ वात्सल्यभाव શકું ? આ પ્રકારે આત્માને પેાતાના સ્વભાવમા સ્થિર કરીને પ્રજ્ઞાના પ્રકશ સહન કરવા તે પણ પ્રજ્ઞાપરીષહે છે, આવી રીતે પ્રજ્ઞાના ઉત્કર્ષ અને અપકના ભેદથી આ પરીષહ એ પ્રકારના અને છે. આ બન્ને પ્રકારના પરીષહ સહન કરવા મુનિને માટે આવશ્યક છે. પ્રજ્ઞાના અપકર્ષનું થત—
કાઇ એક સમયે પુષ્પદ તાચાય શિષ્યપરીવાર સાથે ચ પાનગરીમા આવ્યા આ શિષ્ય મડળીમાં ભદ્રમતિ નામના એક શિષ્ય ઘણા મદમતી હતા એક દિવસની વાત છે કે, તેણે આવશ્યકની સમાપ્તિ બાદ દશવૈકાલિક સૂત્રના અભ્યાસ કરવા શરૂ કરી પર તુ તે સમયે તેને પ્રમળ જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદય થવાથી એક પણ અક્ષર યાદ રહેતા નહી તેણે વિચાર કર્યો કે, હું પૂર્વધર આચા યુના શિષ્ય છુ, વાત્સલ્યભાવથી તેએ મને શાસ્ત્રાધ્યયન કરાવે છે
Car


Page Navigation
1 ... 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961